Bölüm 1 TOPOGRAFYAYA GİRİŞ. Jeodezinin Tarifi ve Konusu

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bölüm 1 TOPOGRAFYAYA GİRİŞ. Jeodezinin Tarifi ve Konusu"

Transkript

1 Bölüm 1 GİRİŞ TOPOGRAFYAYA GİRİŞ Jeodezinin Tarifi ve Konusu Jeodezi, konusu yer küresi olan en eski bilimlerden biridir. Kelime olarak Jeodezi Yunanca Jeo=yer dezi=bölme ölçme kelimelerinden meydana gelir. Yerin ölçüm işleminin birinci amacı, hiç şüphesiz yerin şekli ve büyüklüğünün tayini olacaktır. Bu bilimsel amacın yanında, yeryüzü üzerindeki noktaların konumlarının tayini ve nihayet tamamen pratik ihtiyaçlara cevap verecek ölçülerin yapılması ve değerlendirilmesi de jeodezinin konusu içinde bulunur. Demek oluyor ki Jeodezi yerin ve yeryüzü parçalarının şekil ve büyüklüklerinin tayini konusunu inceleyen bir bilim koludur. Jeodezik işlemler yeryüzünde yapılan gözlem ve ölçülere dayanır. Bu gözlem ve ölçüler tabiatları itibariyle iki türdür ve buna uygun olarak iki açıdan değerlendirilebilir. Birincisi matematik veya geometrik bakış açısıdır ki, buna yeryüzünün belli bir ölçekte gösterilmesi için gerekli ve yeterli elemanların tayini söz konusu olur. Bu tür Jeodeziye matematik veya geometrik jeodezi denir. Diğeri de fiziksel ve dinamik bakış açısıdır. Buna göre yeryüzü noktalarına tesir eden yerin kitlesi dolayısıyla Newton çekim kuvveti ve yerin ekseni etrafında dönmesiyle ortaya çıkan merkezkaç kuvveti ile bu iki kuvvetin bileşkesi olan yerçekimi kuvveti ve bu kuvvetin yönü yani çekül doğrultusu fiziksel jeodezinin inceleme konusudur. 1/1

2 Amaç GİRİŞ Jeodezinin amacı yeryüzünün tamamının yada bir kısmının haritasını yapmaktır. Harita ölçülecek yeryüzü parçasının izdüşüm yüzeyi üzerindeki küçültülmüş bir modelidir. Bu nedenle jeodezinin konusu; yeryüzünün ölçülmesi, ölçü yöntemlerinin saptanması, ölçüde kullanılan tüm araçların incelenmesi hesap ve çizim işlerinin incelenmesini içermektedir. Yeryüzü şekli, ölçülecek sahanın büyüklüğüne göre değişmektedir. Ölçüde kullanılan yeryüzü şekline referans yüzeyi de denilmektedir. Referans yüzeyinin seçiminde aşağıdaki prensiplerden hareket edilir. a) Ölçü sahasının büyüklüğü 50km2 den küçükse yeryüzü şekli DÜZLEM olarak alınır. Konum ve şeki1 tespitinde hesaplar düzlem üzerine yapılır. b) Ölçü sahasının büyüklüğü 5000 km2 den küçükse referans yüzeyi olarak "küre" kullanılır. Bu durumda kenarlar doğru olmayıp kürenin en büyük daire yaylarından meydana gelirler. c) Ölçülecek sahanın büyüklüğü 5000 km2 den büyükse yeryüzü şekii "GEOID " olarak alınır. Durgun denizlerin karalar altında devam etmesinden meydan şekil geoid olarak tanımlanır. Harita yapılırken bir yüzeyin referans yüzeyi olarak kullanılabilmesi için ele alınan yüzeyin matematiksel olarak tanımlanabilmesi gerekir. Düzlem ve küre için bu referans yüzeylerinin denklemini kurmak mümkündür. Fakat geoid için bu denklemi yazmak olanak dışıdır Ölçü işlerinde kolaylık sağlamak amacıyla geoidin yerini tutacak yüzeyler incelenmiş ve en yakın referans yüzeyi olarak "Dönel Elipsoid kabul edilmiştir. Bir elipsin küçük ekseni etrafında dönmesinden meydana gelen (Rotasyon) elipsoid olarak tanımlanır. (a) Elipsoidin büyük yarı ekseni ve (b) küçük yarı ekseni olmak üzere a/a-b basıklık adını alır. Yeryüzü şeklini belirlemek için bir 1/2

3 çok bilim adamı tarihin teknik gelişimine uygun olarak dönel elipsoidin boyutlarını aşağıdaki şekilde bulmuşlardır (elipsoid özellikleri için EK-3 bakınız). İsim Ekvatoral Yarıçap, m Düzeltme Oranı Kullanıldığı Yer Airy (1830) 6,377,563 1/ İngiltere Airy (Düzeltilmiş) İngiltere Avustralya Ulusal Avustralya Bessel (1841, Namibia) Japonya Bessel (1841) Japonya Clarke (1866) 6,378,206 1/ Kuzey Amerika Clarke (1880) 6,378,249 1/ Fransa, Afrika Everest (1830) Hindistan Everest Sabah Sarawak Everest (1956) Hindistan Everest (1969) Malezya Everest Malezya ve Singapur Everest Pakistan Fischer (1960) 6,378,166 1/298.3 Fischer (1960, düzeltilmiş) 6,378,155 1/298.3 Fischer ,378,150 1/298.3 GRS 67 (1967) 6,378,160 1/ Australya, G.Amerika GRS 75 (1975) 6,378,140 1/ Australya, G.Amerika GRS 80 (1979) 6,378,137 1/ Australya, G.Amerika Hayford Elipsoidi (1909) : Avrupa Helmert Elipsoidi (1907) : Avrupa Hough (1956) 6,378,270 1/297 Indonezya (1974) Indonezya International (1924) 6,378,388 1/297 Avrupa Krassowsky (1940) 6,378,245 1/298.3 Rusya South American (1969) 6,378,160 1/ G.Amerika WGS 60 (1960) 6,378,165 1/298.3 ABD/DoD WGS 66 (1966) 6,378,145 1/ ABD/DoD WGS 72 (1972) 6,378,135 1/ ABD/DoD WGS 72 (1972) 6,378,135 1/ ABD/DoD 1967 yılında Lucerne, İsviçre deki Uluslararası Jeodezi ve Jeofizik Birliği (I.U.G.G) toplantısı sonucunda GRS-67 elipsoidi kullanılması için kararlaştırılmış olup 7 Ekim 1924 tarihinde Madrid'de toplanan IUGG kongresinde kabul edilen Uluslararası Elipsoid ile değiştirilmemesi kararlaştırılmış fakat yüksek doğruluk gerektirecek yerlerde kullanılması kararlaştırılmıştır. Bu elipsoid 1/3

4 1967 yılında Jeodezik Referans Sistemi olarak kabul edilmiştir. Avustralya ve Güney Amerika Jeodezik Deniz Seviyesi için 1969 yılından beri kullanılmaktadır. Türkiye ve bir çok Avrupa Ülkesi bu elipsoidi ulusal haritalar için referans yüzeyi olarak kullanmaktadır. Dünyanın Boyutları: Ekvator çevresi: km, Kutuplar çevresi: km, Ekvator yarıçapı: 6378km, Kutuplar yarıçapı: 6357km, Karalar yüzölçümü:149 milyon km 2 (%29), Denizler yüzölçümü: 361 milyon km 2 (%71), Kuzey Yarım Kürede karalar %39 denizler %61, Güney Yarım Kürede de ise karalar %19 denizler %81 dir. Dünyanın Şeklinin Sonuçları; Ekvatorun uzunluğu tam dairelik bir meridyenin uzunluğundan fazladır, Paralellerin uzunluğu kutuplara doğru azalır, İki meridyen arasındaki uzaklık kutuplara doğru azalır, Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru azalır, Yer şekilleri haritaya gerçeğe tam uygun olarak aktarılamaz, Aynı anda Dünyanın yarısı aydınlık (gündüz) yarısı karanlık (gece) olur, Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır, Yerçekimi kutuplara doğru artar. Topografyanın Tanımı Topografya yeryüzünün yukarısında veya aşağısındaki bağıl nokta pozisyonlarının saptanması veya bu noktaların oluşturulması bilim ve sanatı olarak açıklanmıştır. Sadece belli bir arazinin ölçümü değil herhangi bir tesisin de ölçülmesi, bu ölçüm sonuçlarının düzlem üzerine geçirilmesi ve bu çalışmaların zemine tatbikidir. Her türlü inşaat işinde, ormancılıkta, madencilikte, şehir ve bölge planlamada ve benzer bir çok alanda topoğrafik çalışmalar yapılmaktadır. Bu işde ehil kişilere topograf denilmektedir. İnşaat safhasında topografın yapacağı en ufak bir hata çok büyük problemler doğurur. 1/4

5 Tarihçe Jeodezinin bir bölümü olan topografya kelimesi eski Latince de yer (arazi) anlamına gelen (Topo) ile ölçü anlamına gelen (grafo) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmektedir. Buna göre topografya, yeryüzünün tamamının veya bir kısmının ölçülmesi, hesabı ve çiziminde kullanılan araç ve yöntemlerin incelenmesi olmaktadır. Yeryüzünün kağıt üzerine çizilen şekilleri harita, plan ve kesitleridir. Bunlardan harita ve planlar; belirli bir arazi parçasının üstten görünüşü kesitler ise bir hat boyunca yükseklik değişimlerinin yandan görünüşüdür. Yeryüzünün ölçülmesi insanları çok eskiden beri meşgul etmiş ve bugün bir çok tarihi çalışmalar tesbit edilmiştir. Tespit edilebilen en eski dünya haritası mezopotamya'nın Lübnan'dan İran'a kadar uzanan kesimini kaplayan ve Urfa dolaylarında Harran'da bulunan M.Ö yıllarına at Nuzi haritasıdır. Daha sonraları çeşitli uygarlıklar zamanında yapılmış haritalar bulunmaktadır. Bunlardan Mısırlılara ait Keops piramidinin ölçme yöntemiyle yapılması ile Babil ve Milet'lilere ait çeşitli haritalar M.Ö yıllarını kapsar. M.Ö de Mısırlılar topografyayı ilk olarak, vergilendirme amacı için, arazileri doğru bir şekilde parsellere ayırım işinde kullandılar. Dünyamız önceleri bir düzlem olarak düşünülmüş ve ilk defa Pitagoros tarafından, daha sonra M.Ö. 340 yıllarında Aristo tarafından küre olduğu ileri sürülmüş daha sonra da M.Ö. 240 yıllarında ise İskenderiyeli Erastostenes tarafından dünyanın yarıçapı hesaplanmıştır; yapılan bu hesaplamada elde edilen sonuç bugünkü bilgilere göre elde edilen neticeden %16 lık bir fazlalık 1/5

6 göstermekle beraber o günkü bilgi ve şartlara göre çok başarılı bir sonuç elde edilmiştir. Erasthenes, bir yaz günü (21 temmuz) günü ışığının İskenderiye nin 800km güneyindeki şimdiki Assuan (eski adı ile Syene) şehrindeki bir kuyuya tamamen girdiğini yani tam dikey doğrultuda olduğu anda, güneş ışığının İskenderiye (Alexandria) şehrinde düşey doğrultudan oldukça önemli kayma gösterdiğini tespit etti (7 12') ve meydana gelen açıyı (düşey dikilen çubuğun gölgesi yardımıyla ölçtü) İki şehir arasındaki mesafeyi de o zamanki tekniğe uygun olarak adımla ölçtü. Ölçüm sonucu aradaki mesafe 5000 Stadium (ölçüm birimi) olarak tespit edildiğine göre (1 std= 185 m)= * 185 = m yerküre çevresi bulunmuştur. Buradan yarıçap tespit edilir. Gerçekte, Syene 37 mil kuzeyde olup; Alexandria ile Syene arası gerçek mesafe 500 değil 453 mil dir ve Syene, Alexandria meridyeninin 3 30' doğusunda yer alır ve Alexandria ile Syene arasındaki enlem farkı 7 12' değil 7 5' dir. Elde edilen bu sonuç, bugünkü ölçülere göre bulunan km ye göre dikkatte değer bir sonuçtur. Daha sonra yeryüzünün konumu ile ilgili araştırmalar gelişerek sürdürülmüş ve Galileo (M.S ) nın matematiği ölçme ilmine uygulaması ile gelişme çok hızlandırılmıştır, bu arada ünlü bilgin Gauss, Legendre lie Bessel ölçme bilgisindeki pek çok problemlerin çözümünü bulmuşlardır. M.Ö. 120 de Yunanlılar geometri bilimini geliştirerek kesin arazi ayırımında kullandılar. Ayni tarihlerde Yunanlılar ilk ölçme aleti olan DIOPTER i geliştirdiler ve ölçüm yönetimi için işlemleri standartlaştırdılar. Yunan ve Roma uygarlıklarının gelişmesiyle 1/6

7 Geodezi ilmi daha da gelişmiş ve 1615 yılında Fransız bilgini Snellius nirengi ağı kurmuştur. Snellius ölçme işlemlerini Hollanda'da Alkmaar ile Bergen op Zoom arasında kurduğu nirengi ağına uygulanmıştır. Bu arada dünya çevresini 40016km bulmuştur. Ayni devirlerde Verniyer(1631), teodolitin keşfi ve Proterius tarafindan plançetenin kullanılması ile Jeodezi de büyük gelişmeler sağlanmıştır de Fransız maliye bakanı, Jen Baptiste Colbert, bir astronom, haritacı ve fizikçi olan Jean Dominique Cassini yi Fransa nın engebelerini gösteren topografik haritasını yapması için kiralamış 1864 de İsviçreliler ilk kez yükseklik eğrilerini haritalarda kullanmışlardır. M.S de endüstriyel devrimin başlaması ile; Gerçek sınırların önemi ve toplumun gelişim ihtiyaçları (ör. demiryolları, kanallar, yollar) ölçme işini belirgin duruma getirdi. Delamber'e ve Mechain yılları arasında meridyen ölçüsünü yaparak bugün kullanılan uzunluk ölçüsü birimi metre sistemini kurmuşlardır. Daha sonra Gauss, Legendre ve Bessel gibi alimlerin geodeziye büyük katkıları olmuştur. Ülkemizde ilk haritacılık çalışmaları 1841 yılında başlamıştır yılında ilk resmi teşekkül kurularak memleketin 1/ ölçekli harita ölçmelerine başlanmıştır yılında Harita Genel Müdürlüğü kurularak adı geçen ölçekteki haritaları tamamlamıştır. Son yıllarda 1/5000 ölçekli haritalar tamamlanmış olup sayısallaştırılmaktadır. Ayrıca bir çok genel müdürlük kendi gereksinimlerine göre değişik plan ölçeğinde harita çalışmaları yapmaktadır. Günümüz Topografyası Günümüz topografyası günlük hayatımızdaki birçok şeyi etkiler. Topografyanın kullanıldığı birkaç alan: Dünya yüzeyinin ve denizin altının haritalanması. Yön haritalarının (kara, hava, deniz) hazırlanması. Toplum ve özel alan sınırlarının teşkil edilmesi. Doğal kaynak idaresi için veri tabanlarının geliştirilmesi. 1/7

8 Aşağıdaki Mühendislik verilerinin geliştirilmesi: o Köprü inşaatı. o Yollar. o Binalar. o Arazi imarı. GİRİŞ Topografın 5 Ana İş Sahası Araştırma, analiz ve karar verme. Saha çalışması {Veri eldesi}. Hesaplama {Veri işleme}. Haritalama {Veri gösterimi}. Kazık çakarak sınır oluşturma. Topografyanın İki Temel Metodu Jeodezik Topografya o Yerkürenin teorik şeklini dikkate alır. o Genellikle yüksek doğrulukta olup geniş alanları kapsar.(>500 km 2 ). Düzlem Topografyası o Ölçüm alanının yatay bir düzlem olduğunu öngörür. o Genellikle küçük alanları kapsar (<500 km 2 ). o Kullanılan en yaygın metottur. Ölçme Tipleri Kontrol ölçümleri. Topoğrafik ölçümler. Arazi, Sınır ve Kadastro ölçümleri. o Orijinal ölçümler. o Yeniden kontrol ölçümleri. o Parselasyon ölçümleri. Hidrografik ölçümler. Güzergah ölçümleri. İnşaat ölçümleri. 1/8

9 İmar ölçümleri. Madencilik ölçümleri. GİRİŞ Topografyanın geleceği Topografya veri toplama, depolama, düzeltme ve paylaşım açısından devrim sayılacak bir gelişim sürecinin başlangıcındadır. Bu amaçla; bilgisayarlar tüm seviyelerde geniş çapta kullanılmaktadır. Ayrıca, elektro-optik sistemler ve uzaydan ve uzaktan algılama sistemlerinin gelişimi bu sürece çok yardımcı olmaktadır. Uydular bütün fiziksel veri tiplerinin kaydedilmesi için kullanılmaktadır. Sahada Veri Toplanması Saha Kayıtlarının Amacı Saha kayıtları sahada gerçekleştirilen çalışmaların kayıtlarıdır. Bu kayıtlar uzunluklar, açılar, alanlar, karalamalar, açıklamalar ve diğer verilerdir. Saha içi verileri manuel olarak veya bilgisayardestekli olarak elde edilebilir. İyi Saha Kayıtlarının Önemi İster defterde isterse elektronik veri kaydedicilerde olsun Topografya saha notları sahada yapılan çalışmanın tek kalıcı kayıtlarıdır. Eğer veriler kaybedilirse, hatalı alınmışsa, hasara uğrarsa veya tam değilse doğru veri alınacağı düşüncesiyle ayrılan önemli zaman ve para kaybedilmiş olacaktır. Saha kayıtları haftalar hatta aylarca toplanılan verilerden oluştuğundan bu verilerin toplanma maliyeti milyarlarca TL ye ulaşabilmektedir. Taraflar arasında muhalefet anlaşmazlık olduğu durumlarda mülk ölçümleri mahkeme görüşleri alınarak yapılabildiğinden saha defterinin durumu hukuksal açıdan çok önemli bir faktör olabilir. Saha kitabı içersindeki bilgi büro personeli tarafından çizim ve hesaplama 1/9

10 amacı ile kullanıldığından tam ve doğru notlar bu nedenle gerekli olmaktadır. İyi Kayıtlar için Temel Gereklilikler Doğruluk: Saha notlarının en önemli yönüdür. Güvenilirlik - (Tamlık): Eğer saha ekibi bütün önemli verileri toplayamaz ise ofis çalışmaları sırasında bedeli yüksek gecikmeler olaşabilir. Okunabilirlik: Eğer sahada alınan notlar herkes için rahatlıkla okunabilir değilse büyük hatalar oluşabilir. Düzen: Standart not alma formatı takip edilerek zamandan ve paradan istifade edilebilir. Açıklık: Anlaşılır özel kayıtlar ve krokilerle iyi yapılan bir planlama bir ölçme işleminin anlaşılmasına önemli ölçüde katkıda bulunacaktır. Kaydetme Çeşitleri Tablolamalar: Ayrımsal veya profil düzenlenmiş, şerit metre veya travers verileri vb. gibi veri tabloları. Açıklamalar: Alan hakkında bilgi, röperlemeler, dönüm noktaları, hava durumu, ölçüm ekibi vb. gibidir. Diyagramlar: Alanın krokisi, sınır işaretlerinin kaydedilmesi, yollar ve binalar, sınır dönüm noktaları, açılar ve mesafeler vb. gibidir. Alınan Kayıtlarla ilgili Hatırlanması Gereken Noktalar Her zaman proje ismini, yerini ve tarihi verilerek zamanla ölçümler belgelenip ve ilişkilendirilebilir. Hava şartlarını gösterir. Hava durumu ölçme ekibi tarafından yapılan ve zayıf görüş nedeniyle veya yüksek yansıma, ısı ile genleşme veya hızlı rüzgar nedeniyle oluşan hatalara işaret edebilir. 1/10

11 Ölçme ekibindeki üyeler ve görevlerinin listesi. Ekip üyeleri belgelendirme ve ileriki kullanımlar için listelenir. Kullanılan aletlerin, modellerinin ve seri numaralarının kaydedilmesi. Alet numarasının belgelendirilmesi, kayıt doğruluğu ve eğer sonradan aletsel hatalar ortaya çıkarsa ileriki referanslar için listelenir. Alınan Kayıtlarla ilgili Hatırlanması Gereken Önemli Noktalar Yazı kayıtları sırasında Reinhardt sisteminin kullanılması; Müsveddelerin tutulması sırasında Reinhardt harf yazım karakteri açık ve basit olması nedeniyle kullanılır. Aynı sayfaya çok yazmaktan uzak durmak gerekir. Kağıt ucuzdur; Saha kayıt defterleri orijinal olmak zorundadır. Eğer bir kopyesi yapılırsa, kopye de işaretlenmelidir fakat kopyeler mahkemede kabul edilmez. Orijinal kayıtlar sahada alınan ölçümlerdir. Okunulan şey kaydedilmeli ve sahadaki veriler seçimli olarak yazılmamalıdır. Hesaplamalar kafadan yapılmamalı, geleceğe referans olması için sadece saha defteri üzerine yazılmalıdır. Kaydedilen verilerin asla silinmemesi gerekir. Silintiler uygun olmayan düzeltmelere benzeyeceğinden bir hata oluştuğunda üzerine tek bir çizgi çekilerek kayıttan çıkarıldığı gösterilmelidir. Gerektiğinde büyük alanlar geçersiz yapılabilir. Hesaplama, müsvedde, açıklama sayfaları üzerindeki silintiler çok fazla problem oluşturmaz. Veriler sahayı terk etmeden önce doğruluğu için kontrol edilmelidir çünkü sahadayken hataların düzeltilmesi çok daha kolaydır. Ülkemiz Topografyası Haritalar, ülkenin değişik amaçlı kalkınmasına ve taşınmaz mal hukukunda kullanılmak üzere üretilmesi genellikle devletin temel görevlerinden biridir. Bu nedenle ülkemizde de büyük ölçekli 1/11

12 topoğrafik içerikli haritalar devlet eliyle üretilir, ya da devlet, ihale yoluyla özel firmaların bunları üretmesini sağlar. 1: ölçeğine kadar taşınmaz mal hukukunda hizmet verecek haritalar orijinal yer ölçmeleri ya da fotogrametrik yöntemlerle Başbakanlık a bağlı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü sorumluluğunda üretilir ve güncel tutulur. Buna karşın belediye hizmeti verilen yerleşim merkezlerinde özellikle teknik alt yapı tesislerinin projelendirilmesinde kullanılan haritalar ise yerel yönetimler tarafından, yine özel firmalara ihale yöntemiyle ürettirilir. Buna karşın ülke kalkınmasında diğer mühendislik projelerinin (karayolları, baraj inşaatları, ormancılık, enerji dağıtım hatları, sulama, demiryolları) hayata geçirilmesi için gerekli haritalar, ilgili kurumlar teşkilatlarının sorumluluğunda üretilir. Bununla birlikte özellikle tarihi süreç bakımından ülke savunması amacıyla üretilmesi zorunlu orta ölçekli topoğrafik haritaların üretimi için gerekli tüm çalışmalar Harita Genel Komutanlığı tarafından yürütülmektedir. Harita Genel Komutanlığı askeri bir kurumdur. Burada sözü edilen tüm çalışmalar ifadesi ile her tür jeodezik, astronomik, topoğrafik, fotogrametrik, kartografik karakterli haritacılık çalışmaları kastedilmektedir. Bu kamu kurumumuz çalışmalarını kendi imkanları ile yürütmektedir ve müteahhitlik hizmeti pek alınmamaktadır. Harita Genel Komutanlığı tarafından üretilen 1: , 1: , 1: , 1 : , 1: ve 1: ölçekli topoğrafik haritalar, Harita Bilgilerini Kullanma Yönetmeliği çerçevesinde kendine özgü kurallar altında diğer kamu kurumlarına ya da sade vatandaşın hizmetine verilebilmektedir. Ayrıca, Harita Genel Komutanlığı 1980 li yılların sonunda topoğrafik harita üretimine yönelik 1:25000 ve 1: ölçekli Coğrafî Veri Tabanı Kurma çalışmalarına başlamış olup, genel standartları oluşturmuştur. Konulara göre özelleşmiş, tematik haritalar ise, daha çok ülkenin sosyal ve doğasal içerikli konularının analizinde uzmanlara yardımcı olmaktadırlar. Tematik haritalar daha çok eğitimciler, 1/12

13 coğrafyacılar, tarihçiler, istatistikçiler, ziraatçiler, jeolologlar ya da jeoloji mühendisleri tarafından yaygın biçimde kullanılır. Ülkemiz haritacılık konusunda dünyada gelişmiş ülkeler arasında yer almakla birlikte topoğrafik haritalar dışında konusal (tematik) haritalar konusunda son yıllara kadar fazla bir gelişme göstermemiştir. Arazi sınıflandırma haritaları, orman haritaları gibi konusal haritalar mevcut değildir veya eksiktir. Bu tip haritaların olmayışı verimli planlamaların yapılmasını engellemekte ve ülke geleceğinin oluşturulmasını ve kaynakların kullanımını zorlaştırmaktadır. Son yıllarda ülkemizde, gelişmiş ülkelerde uygulanan en son teknikler uygulanmaya başlanılmıştır. Çok hızlı olan bu teknolojilerin eksiklikleri nedeniyle milli ekonomimizde ciddi zararlar veren fonksiyonel haritaların yapımına biran önce başlanması ve desteklenmesi gerekir. Kamu Kuruluşlarından Harita Genel Komutanlığı, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü bu konuda modern teknolojik donanıma ve yetişmiş elemana sahip olup, özel sektörde de bu konuda ciddi yatırımlar yapılmıştır. Topografyada Kullanılan Önemli Tanımlar Topografyada kullanılan bazı önemli teknik terimleri tanımlamakta yarar olacaktır. Harita: belli bir arazi parçasının uygun görülen ölçekte düzlem üzerine izdüşümlendirilmesi haritayı meydana getirir. Bu işlemde ölçü ve kağıt üzerine işlenme topografya kaidelerine göre yapılır ve özel işaretler kullanılır. Plan: küçük arazi parçalarının bir ölçek dahilinde düzlem üzerine izdüşümlendirilmesidir. Plan ölçeği genellikle büyük olur 1/50, 1/100, 1/200 gibi. Plan ve Harita arasındaki benzerlik Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır. 1/13

14 Farkları ise ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır. Plankote: Bazı planlarda proje maksadına uygun olarak arazinin yüksekliklerinin de gösterilmesi gerekir, bu amaçla hazırlanan planlara plankote denir. Arazi yüksekliklerinin belirtilmesi topografya kaidelerine göre yapılır. Ölçek: plan ve harita üzerinde gösterilmiş belli bir uzunluğun arazi üzerindeki gerçek uzunluğa oranına ölçek denir. Ölçeklerde pay ve payda aynı birimde gösterilir. Harita ve planlarda ölçekler genellikle iki şekilde gösterilir: o Sayısal olarak gösterim en çok kullanılan şekil olup kesir olarak belirtilir. (1/1000, 1/2000, 1/5000,...vb.) Kesir ölçekte birim yazılmaz. Genelde cm cinsindendir. Harita alanının saha alanına çevrilmesi için; alanlar arası çevrim yapıldığından harita üzerinde hesaplanan alan arazi üzerindeki gerçeğine çevrilirken ölçeğinin karesinin alınması gerekmektedir [Arazi alanı = Harita alanı * (Harita Ölçeği) 2 ]. Örneğin 1 / 2000 ölçekli bir haritadaki 7cm 2 lik bir alan arazi üzerinde: 7 * (2000) 2 = 7 * 2000 * 2000= cm 2 ye yani / (100*100) = 2800 m 2 = 2.8 Dönüm e eşdeğer olacaktır (Birimler için EK-4 bkz.). Örnek:1/ ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km dir? G.U= 16x = cm=32 km Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan, gerçek uzunluk, coğrafi konum değişmez. o Pratik (Grafik) ölçekler Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir. Haritadaki uzunluğun arazide kaç metreye karşılık geldiği cetvel üzerinde grafik olarak gösterilir. Bu çözümlemede (0) başlangıç noktasının her iki yanında mesafe bölümleri vardır. Ayrıca bilgi olarak; Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla 1/14

15 ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir. Pafta: Büyük arazi parçalarının tek bir kağıt düzleminde gösterilmesi mümkün olmayacaktır. Bu durumlarda standartlara uygun şekilde haritanın tamamı normal boyutlarda parçalara bölünür. Bu bölümlerden her birine pafta denir. Paftalar yan yana getirilmek suretiyle istenilen büyüklükteki arazi veya proje yapılacak arazinin tamamı görülebilir. Kroki: bir arazi parçasının düzlem üzerinde tahmini bir ölçekle gösterilmesidir. Arazi üzerindeki bütün tesisler krokide belirtilir. Parsel: belli bir amaç için sınırlandırılarak ayrılan arazi parçalarına parsel denir. Ada: çevresi yol kanal, demiryolu, dere gibi tabii ve suni tesislerle ayrılmış parsel topluluklarına ada denir. İmar durumlarına göre meydana getirilmiş adalara imar adası, kadastro parsellerinin meydana getirdiği adaya kadastro adası denir. Çap: bir arazinin veya binanın zemin üzerindeki durumunu, boyutlarını, sınırlarını ölçekli olarak gösteren belgedir. İmar durumunu gösteren ve imar ilgililerine verilen çaplara imar çapı, mülkiyet durumunu belirleyen ve Tapu Kadastro idarelerince hazırlanan çaplara da Kadastro çapı denir. 1/15

16 Bölüm-2 GİRİŞ HARİTA BİLGİSİ Kartografya Kartografya, haritaları ilgilendiren verilerin işlenmesini kapsayan, harita yapım sanatı, bilim ve teknolojisidir. Her hangi bir ölçekteki her çeşit haritalar, planlar, deniz haritaları ve bölümleri, yeryüzüne ait herhangi bir cismi temsil eden üç boyutlu model ve küreler, haritaların bu kapsamı içine girerler. Kartografyanın bir ürünü olan harita, yeryüzünün bir parçasının kuşbakışı görünümünün ilmi yöntemlerle belli bir ölçeğe göre küçültülerek ve özel işaretler kullanılarak kağıt bir düzlem üzerine çizilmiş örneğidir. Arazi biçimleri haritada kolayca anlaşılabilecek işaretlerle gösterilir. Bu işaretlere harita işaretleri denir. Genellikle haritanın üst kısmı kuzey, altı güney, sol tarafı batı, sağ tarafı ise doğudur. Haritanın alt kısmındaki ölçek (grafik veya kesir) sayesinde harita üzerindeki uzaklıklar hesaplanabilir. Harita, belirlenmiş bir kullanım amacı için gerçek doğa (haritası yapılan bölge) ile ilişkili seçilmiş bilgilerin aktarımını yapan bütüncül yapıda görsel, dokunsal ya da sayısal kartografik üründür. Haritanın temel işlevi, haritası olduğu bölgenin topografyası ya da bu bölge ile mekansal olarak ilişkili diğer konular (bu bölgenin jeolojisi, jeomorfolojisi, iklimi, trafiği, yeraltı kaynakları, değişik bakış açılarından ekonomisi vb.) hakkında bilgi vermektir. Harita üreten kişilere kartograf denir. Harita Kuşbakışı görünümü Ölçekli bir Düzlem üzerine aktarılması ile oluşur. Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir. Kroki ise Kuşbakışı görünümün Kabataslak (ölçeksiz) Düzleme 1/16

17 aktarılmasıdır. Harita ve planlar istenilen gayeye göre hazırlanır ve bu maksada uygun bilgilere yer verilir. Tabiatıyla bunlarda sahaların büyüklüğüne göre değişik ölçeklerde yapılırlar. Bu arada çok küçük ölçekli Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan, açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli). Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar. Bu bozulmaları azaltmak için; Ekvator çevresini göstermek için Silindir Projeksiyonu, Orta enlemler çevresini göstermek için Düzlem Projeksiyonu ve Kutuplar çevresini göstermek için Koni Projeksiyonu gibi Projeksiyon Yöntemleri kullanılır. Haritalar, arazi üzerindeki tüm ayrıntılara girmez. Arazi üzerindeki gaye içindeki bilgiler ile önemli olduğu düşünülen objeler haritaya geçirilir. Bir haritada gösterilecek bilgiler, haritanın ölçeğine ve yapılış amacına bağlıdır. Harita, yeryüzü şekillerinin, yerleşim yerlerinin, barajların, yolların ve bunun gibi detayların yatay ve düşey konumları ile aralarındaki uzaklıklar ve bitki örtüsü hakkında ayrıntılı bilgi verir. Aynı zamanda, doğal yeryüzü şekillerinin yüzeylerini (dağ, tepe) veya derinliklerini (deniz, göl) gösterir. Ayrıca kadastral haritalar mülkiyet sınırlarını içerir. Göller, nehirler, kasabalar ve benzerleri harita üzerinde isimleri ile gösterilir. Haritaların Sınıflandırılması Haritaların kesin olarak guruplandırılması zor olmakla beraber genelde dört gurupta incelenebilirler. Ölçeklerine göre; o Çok büyük ölçekli haritalar (1/250 1/2500): Özel ve ayrıntılı çalışmalar için düzenlenmiş, örneğin yeraltı ve yerüstü imalat planları gibi haritalar. o Büyük ölçekli haritalar (1/5000 1/25000): Belli bir bölgeyi kapsayan özel haritalar. Örnek olarak şekilde, 1/17

18 Fotogrametrik yöntemle hazırlanmış K-816 serisi 1/ ölçekli standart topoğrafik harita gösterilmektedir. o Orta ölçekli haritalar (1/ /100000): Semt haritaları gibi. Örnek olarak şekilde, K-816 serisi 1/ ölçekli haritalardan üretilen K-716 serisi 1/ ölçekli standart topoğrafik harita gösterilmektedir. o Küçük ölçekli haritalar (1/ /500000): İl, Bölge, Eyalet haritaları gibi. Örnek olarak şekilde, K-613 serisi 1/ ölçekli haritalardan kartografik tahvil veya 1/18

19 Vektör Harita (VMAP)'dan doğrudan üretilen JOG 1501-G (Kara) serisi 1/ ölçekli standart topografik harita gösterilmektedir. o Çok küçük ölçekli haritalar (1/ ve daha küçük): Ülke, Kıta ve Dünya haritaları gibi. Örnek olarak şekilde, 1404 serisi 1/ ölçekli haritalardan kartografik tahvil ile üretilen sırası ile 1/ ölçekli 1301 serisi kara ve ONC serisi dünya haritaları gösterilmektedir. 1/19

20 Niteliklerine göre; o Planimetrik harita ve planlar: Bu tür haritalarda yükseklikler belli değildir önemli olan büyüklük ve sınırların belirlenmesidir. Ankara Şehir planı gibi o Topografik Haritalar: Yükseklik eğrileri ve arazinin tabii ve suni durumlarını belirler. Yükseltileri gösteren Türkiye Fiziksel Haritası gibi, 1/20

21 o Kabartma Haritalar: Plastik malzeme üzerine kabartma olarak basılırlar. o Fotografik Haritalar: Havadan yapılan çekime grid çizgileri konarak yapılır. Ortofoto haritalar, foto mozalitler, v.b. Uydu görüntü verileri fotografik ve sayısal ürünlerdir. Jeolojik ve jeomorfolojik çalışmalar için topografik ve tematik haritaların yapılması, sayısal arazi modellerinin oluşturulması, şehir ve bölge planlarının yapılması, çevre kirlilik haritaları ve orman haritalarının hazırlanması gibi Şekil 4 Landsat TM uydu görüntüsünün ısıya duyarlı 6. bandının Imagine yazılımı ile işlenmesi sonucu su yüzeyinde farklı sıcaklık alanları belirlenmiştir.(kırmızı alanlar su sıcaklığının daha yüksek olduğu kısımlardır) Şekil 4 Landsat TM uydu görüntülerinin 1. yada 2. bantlarının çeşitli filtre matrislerinin kullanılması ile işlenerek yapay olarak renklendirilmesi ile doğal ve/veya yapay kirlilik alanları tespit edilmiştir. (Mavi alanlar temiz kısımları, kırmızı ve tonları daha kirli bölgeleri temsil etmektedir) Şekil 4 Landsat TM5 uydu görüntüsünden Şekil 4 Landsat TM5 uydu görüntüsünün Bandları yararlanılarak hazırlanan çizgisellik haritaları oranlanarak elde edilen Hidrotermal alterasyon alanları (Kırmızı alanlar). konular uydulardan alınan görüntülerin işlenmesi ile yapılabilmektedir. LANDSAT, SPOT gibi uydulardan elde edilen verilerin işlenmesi ile arazi bilgi sistemlerinin 1/21

22 oluşturulması ve toprak analizlerinin yapılması mümkün olabilmektedir. Hava fotoğrafları geniş alanların haritalandırılmasında en ucuz ve etkili yol olarak bilinir. Uygulama alanlarına göre fotoğrafların ölçekleri de farklıdır. Örneğin 1000 ölçekli bir harita üretimi için fotoğraf ölçeği 1/4000 olması gibi siyah beyaz ve renkli olarak çekilmiş hava fotoğrafları genellikle foto yorumlama, foto mozaik, ortofoto haritaların üretiminde kullanılırlar. Yüksek duyarlı sayısallaştırıcılar vasıtasıyla hava fotoğrafları sayısallaştırılmakta ayrıca ortofoto ve foto mozaikler üretilmektedir. MTA Genel Müdürlüğünce yapılan Uzaktan Algılama Teknikleri çok çeşitli uygulama alanlarına sahiptir. MTA Uzaktan Algılama Laboratuvarı Jeoloji, Maden Aramaları, Jeotermal Enerji Aramaları, Arazi Kullanım Potansiyel Haritaları, Jeomorfoloji, Hidrojeoloji, Petrol Aramaları, Hidroloji pilot proje çalışmalarına destek vermektedir. o Sayısal (Dijital) Haritalar: Bilgisayara verilen girdiler sonucunda elde edilen haritalardır. Şebeke planlamaları güncel ve duyarlı arazi bilgilerine ihtiyaç duyar. Bu tür veriler, harita sayısallaştırması, Uydu görüntülerinin işlenmesi veya fotogrametrik yöntem ile mümkün olabilmektedir. 1/22

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir. HARİTA BİLGİSİ Harita Kuşbakışı görünümün Ölçekli Düzleme aktarılmasıdır. ***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir. Kroki Kuşbakışı

Detaylı

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA, TOPOGRAFİK HARİTA, JEOLOJİK HARİTA Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTA NEDİR? Harita; yer yüzeyinin bir düzlem üzerine belirli bir oranda küçültülerek bir takım çizgi ve

Detaylı

Harita Nedir? Haritaların Sınıflandırılması. Haritayı Oluşturan Unsurlar

Harita Nedir? Haritaların Sınıflandırılması. Haritayı Oluşturan Unsurlar Harita Nedir? Yeryüzünün tamamının veya bir kısmının kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçek dahilinde düzleme aktarılmasıyla oluşan çizimlere denir. Haritacılık bilimine kartografya denir. Bir çizimin harita

Detaylı

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir.

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir. HARİTA NEDİR? Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün, istenilen ölçeğe göre özel işaretler yardımı ile küçültülerek çizilmiş örneğidir. H A R İ T A Yeryüzü şekillerinin, yerleşim

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

Haritanın Temel İşlevi. Harita Tanımı HARİTA VE PLANLAR INS 283

Haritanın Temel İşlevi. Harita Tanımı HARİTA VE PLANLAR INS 283 BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ INS 283 HARİTA VE PLANLAR Harita Tanımı Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün belli bir oran dahilinde küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmış

Detaylı

Kuzey Kutbu. Yerin dönme ekseni

Kuzey Kutbu. Yerin dönme ekseni 1205321/1206321 Türkiye de Topoğrafik Harita Yapımı Ölçek Büyük Ölçekli Haritalar 1:1000,1:5000 2005 tarihli BÖHHBYY ne göre değişik kamu kurumlarınca üretilirler. Datum: GRS80 Projeksiyon: Transverse

Detaylı

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Planlaması Dairesi Başkanlığı. Temel Harita Bilgisi

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Planlaması Dairesi Başkanlığı. Temel Harita Bilgisi ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Planlaması Dairesi Başkanlığı Temel Harita Bilgisi Harita, yeryüzünün ölçeklendirilmiş ve düzleme aktarılmış bir sunumudur.

Detaylı

Dünya nın şekli. Küre?

Dünya nın şekli. Küre? Dünya nın şekli Küre? Dünya nın şekli Elipsoid? Aslında dünyanın şekli tam olarak bunlardan hiçbiri değildir. Biz ilkokulda ve lisede ilk önce yuvarlak olduğunu sonra ortadan basık olduğunu sonrada elipsoid

Detaylı

Haritası yapılan bölge (dilim) Orta meridyen λ. Kuzey Kutbu. Güney Kutbu. Transversal silindir (projeksiyon yüzeyi) Yerin dönme ekseni

Haritası yapılan bölge (dilim) Orta meridyen λ. Kuzey Kutbu. Güney Kutbu. Transversal silindir (projeksiyon yüzeyi) Yerin dönme ekseni 1205321/1206321 Türkiye de Topografik Harita Yapımı Ölçek Büyük Ölçekli Haritalar 1:1000,1:5000 2005 tarihli BÖHHBYY ne göre değişik kamu kurumlarınca üretilirler. Datum: GRS80 Projeksiyon: Transverse

Detaylı

Harita Projeksiyonları ve Koordinat Sistemleri. Doç. Dr. Senem KOZAMAN

Harita Projeksiyonları ve Koordinat Sistemleri. Doç. Dr. Senem KOZAMAN Harita Projeksiyonları ve Koordinat Sistemleri Doç. Dr. Senem KOZAMAN Yeryüzü şekilleri ve ayrıntılarının düz bir yüzey üzerinde, belli bir ölçek ve semboller kullanarak, bir referans sisteme göre ifade

Detaylı

HARİTA BİLGİSİ ETKİNLİK

HARİTA BİLGİSİ ETKİNLİK HARİTA Dünya nın tamamının veya bir bölümünün kuş bakışı, küçültülerek bir düzleme aktarılmasıdır. kuşbakışı PLAN... Bir çizimin harita olabilmesi için... KROKİ... PROJEKSİYONLAR: Dünya nın şeklinin geoit

Detaylı

TOPOĞRAFYA. Ölçme Bilgisinin Konusu

TOPOĞRAFYA. Ölçme Bilgisinin Konusu TOPOĞRAFYA Topoğrafya, bir arazi yüzeyinin tabii veya suni ayrıntılarının meydana getirdiği şekil. Bu şeklin kâğıt üzerinde harita ve tablo şeklinde gösterilmesiyle ilgili ölçme, hesap ve çizim işlerinin

Detaylı

Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Surveying) Nedir? Topografya geleneksel olarak, Dünya yüzeyinin üzerindeki, üstündeki veya altındaki noktalarının rölatif konumlarını belirleyen

Detaylı

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü 4. HAFTA KOORDİNAT SİSTEMLERİ VE HARİTA PROJEKSİYONLARI Coğrafi Koordinat Sistemi Yeryüzü üzerindeki bir noktanın konumunun enlem

Detaylı

PAFTA BÖLÜMLENDİRİLMESİ

PAFTA BÖLÜMLENDİRİLMESİ PAFTA BÖLÜMLENDİRİLMESİ Türkiye kadastrosunda yukarıda değinilen ada sistemi pafta bölümleme ve adlandırma sistemi dışında çeşitli pafta bölümleme ve adlandırma sistemleri kullanılmıştır ve Yapım Yönetmeliği

Detaylı

31.10.2014. CEV 361 CBS ve UA. Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri. Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Yerin Şekli

31.10.2014. CEV 361 CBS ve UA. Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri. Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Yerin Şekli CEV 361 CBS ve UA Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Yerin Şekli 1 Yerin Şekli Ekvator çapı: 12756 km Kuzey kutuptan güney kutuba çap: 12714 km

Detaylı

HARİTA ve ÖLÇEK HARİTALAR

HARİTA ve ÖLÇEK HARİTALAR Madde ve Özkütle 2 YGS Fizik 1 Bu yazıda ne anlatıyoruz? Coğrafyanın temel konularından biri olan, haritalarla ilgili hazırladığımız bu yazıda harita ve ölçek çeşitlerini basitleştirerek anlattık. Çok

Detaylı

ULUSAL STANDART TOPOGRAFİK HARİTA PROJEKSİYONLARI

ULUSAL STANDART TOPOGRAFİK HARİTA PROJEKSİYONLARI ULUSAL STANDART TOPOGRAFİK HARİTA PROJEKSİYONLARI Doç.Dr. Türkay GÖKGÖZ http://www.yarbis.yildiz.edu.tr/gokgoz İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Kartografya Anabilim Dalı BÜYÜK ÖLÇEKLİ HARİTA

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım

ÖLÇME BİLGİSİ. PDF created with FinePrint pdffactory trial version http://www.fineprint.com. Tanım ÖLÇME BİLGİSİ Dersin Amacı Öğretim Üyeleri Ders Programı Sınav Sistemi Ders Devam YRD. DOÇ. DR. HAKAN BÜYÜKCANGAZ ÖĞR.GÖR.DR. ERKAN YASLIOĞLU Ders Programı 1. Ölçme Bilgisi tanım, kapsamı, tarihçesi. 2.

Detaylı

TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ. Erkan GÜLER Haziran 2018

TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ. Erkan GÜLER Haziran 2018 TEMEL HARİTACILIK BİLGİLERİ Erkan GÜLER Haziran 2018 1 HARİTA Yeryüzündeki bir noktanın ya da tamamının çeşitli özelliklere göre bir ölçeğe ve amaca göre çizilerek, düzlem üzerine aktarılmasına harita

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ TANIM KAPSAM ÖLÇME ÇEŞİTLERİ BASİT ÖLÇME ALETLERİ

ÖLÇME BİLGİSİ TANIM KAPSAM ÖLÇME ÇEŞİTLERİ BASİT ÖLÇME ALETLERİ ÖLÇME BİLGİSİ TANIM KAPSAM ÖLÇME ÇEŞİTLERİ BASİT ÖLÇME ALETLERİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 1.Hafta Ölçme Bilgisi Dersi 2013 Bahar Dönemi Ders Programı HAFTA KONU 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 5.Hafta

Detaylı

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI

COĞRAFİ KONUM ÖZEL KONUM TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI COĞRAFİ KONUM Herhangi bir noktanın dünya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum denir. Özel ve matematik konum diye ikiye ayrılır. Bir ülkenin coğrafi konumu, o ülkenin tabii, beşeri ve ekonomik özelliklerini

Detaylı

HARİTA. Harita,yeryüzünün bütününü yada bir parçasını tam tepeden görünüşe göre ve belli oranlarda küçültülmüş olarak gösteren çizimlerdir.

HARİTA. Harita,yeryüzünün bütününü yada bir parçasını tam tepeden görünüşe göre ve belli oranlarda küçültülmüş olarak gösteren çizimlerdir. HARİTA BİLGİSİ HARİTA Harita,yeryüzünün bütününü yada bir parçasını tam tepeden görünüşe göre ve belli oranlarda küçültülmüş olarak gösteren çizimlerdir. ÇEŞİTLİ ÖLÇEKLİ HARİTALARIN NUMARALANMA SİSTEMİ

Detaylı

CEV 361 CBS ve UA. Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Özgür ZEYDAN Yerin Şekli

CEV 361 CBS ve UA. Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Özgür ZEYDAN  Yerin Şekli CEV 361 CBS ve UA Koordinat ve Projeksiyon Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Yerin Şekli 1 Yerin Şekli Ekvator çapı: 12756 km Kuzey kutuptan güney kutuba çap: 12714

Detaylı

koşullar nelerdir? sağlamaktadır? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir?

koşullar nelerdir? sağlamaktadır? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir? 1. Bir çizimin harita özelliği taşıması için gerekli koşullar nelerdir? 2. Harita ile kroki arasındaki fark nedir? 3. Haritalar günlük hayatımızda ne gibi kolaylıklar sağlamaktadır? 4. Haritalar hangi

Detaylı

TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon

TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

KARTOGRAFYA ve HARİTA KARTOGRAFYA KARTOGRAFYA

KARTOGRAFYA ve HARİTA KARTOGRAFYA KARTOGRAFYA 1205321/1206321 KARTOGRAFYA ve HARİTA İlk kartografik yapıtların tarihçesi yaklaşık 6000 yıl geriye uzandığı halde, nın bağımsız bir bilim olarak kabul edilmesi oldukça yakın bir zamana rastlar. Bunun

Detaylı

Ölçme Bilgisi. Dr. Hasan ÖZ. SDÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü www.hasanoz.com.tr

Ölçme Bilgisi. Dr. Hasan ÖZ. SDÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü www.hasanoz.com.tr Ölçme Bilgisi Dr. Hasan ÖZ SDÜ Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü www.hasanoz.com.tr 1 Ölçme Bilgisi; yeryüzünün küçük ya da büyük parçalarının şekil ve büyüklüklerinin ölçülmesi ve elde

Detaylı

İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul

İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101 Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul Ölçme Bilgisine Giriş Haritaların ve Ölçme Bilgisinin Kullanım Alanları Ölçmeler sonucunda üretilen haritalar ve planlar pek çok mühendislik

Detaylı

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Ders Adı Kodu Yerel Kredi ECTS Ders (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuvar (saat/hafta) Topografya HRT3351 3 4 3 0 0 DERSİN

Detaylı

HARİTA BİLGİSİ. Produced by M. EKER 1

HARİTA BİLGİSİ. Produced by M. EKER 1 HARİTA BİLGİSİ Produced by M. EKER 1 ÖLÇÜ BİRİMLERİ Uzunluk, Alan ve AçıA Ölçü Birimleri Herhangi bir objenin ölçülmesinden, aynı nitelikteki objeden birim olarak belirlenen bir büyüklükle kle kıyaslanmask

Detaylı

Haritanın Tanımı. Harita Okuma ve Yorumlama. Haritanın Tanımı. Haritanın Özellikleri. Haritanın Özellikleri. Kullanım Amaçlarına Göre

Haritanın Tanımı. Harita Okuma ve Yorumlama. Haritanın Tanımı. Haritanın Özellikleri. Haritanın Özellikleri. Kullanım Amaçlarına Göre Haritanın Tanımı Harita Okuma ve Yorumlama Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ HARİTA: Yer yüzeyinin tümünün ya da bir kısmının, doğal ve yapay özelliklerini bir projeksiyon sistemine göre ve belirli bir ölçekte

Detaylı

CBS ALTLıK HARİTA BİLGİLERİ, HARİTALARıN SıNıFLANDıRMA - SıNıRLAMALARI

CBS ALTLıK HARİTA BİLGİLERİ, HARİTALARıN SıNıFLANDıRMA - SıNıRLAMALARI CBS ALTLıK HARİTA BİLGİLERİ, HARİTALARıN SıNıFLANDıRMA - SıNıRLAMALARI Doç.Dr. Tolga ÇAN Çukurova Üniversitesi, Mühendislik fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü HARİTANIN TANIMI: Yeryüzünün tamamının

Detaylı

KONU: HARİTA BİLGİSİ

KONU: HARİTA BİLGİSİ KONU: HARİTA BİLGİSİ Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita denir. Bir çizimin

Detaylı

KARTOGRAFYA ve HARİTA

KARTOGRAFYA ve HARİTA 1205321/1206321 KARTOGRAFYA ve HARİTA İlk kartografik yapıtların tarihçesi yaklaşık 6000 yıl geriye uzandığı halde, nın bağımsız bir bilim olarak kabul edilmesi oldukça yakın bir zamana rastlar. Bunun

Detaylı

Harita Okuma ve Yorumlama. Yrd. Doç. Dr. Müge Kirmikil

Harita Okuma ve Yorumlama. Yrd. Doç. Dr. Müge Kirmikil Harita Okuma ve Yorumlama Yrd. Doç. Dr. Müge Kirmikil Harita: Tanım HARİTA: Yer yüzeyinin tümünün ya da bir kısmının, doğal ve yapay özelliklerini bir projeksiyon sistemine göre ve belirli bir ölçekte

Detaylı

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE

DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE Ölçme Bilgisi DERS 6 DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE TEMEL ÖDEVLER Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) M. Zeki COŞKUN ( İTÜ ) TEODOLİT Teodolitler, yatay ve düşey açıları yeteri incelikte ölçmeye yarayan optik aletlerdir.

Detaylı

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER

TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER TOPOGRAFİK, JEOLOJİK HARİTALAR JEOLOJİK KESİTLER Dersin ipuçları Harita bilgisi Ölçek kavramı Topografya haritaları ve kesitleri Jeoloji haritaları ve kesitleri Jeolojik kesitlerin yorumları Harita, yeryüzünün

Detaylı

YERYÜZÜNDE YAŞAM. Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır.

YERYÜZÜNDE YAŞAM. Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır. YERYÜZÜNDE YAŞAM COĞRAFİ KONUM Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır. 1- MATEMATİK KONUM Dünya üzerindeki bir yerin

Detaylı

TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER

TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER Prof.Dr. Murat UTKUCU Yrd.Doç.Dr. ŞefikRAMAZANOĞLU TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE Haritalar KESİTLER Yeryüzü şekillerini belirli bir yöntem ve ölçek dahilinde plan konumunda gösteren

Detaylı

HARİTA BİLGİSİ ve TOPOĞRAFİK HARİTALAR

HARİTA BİLGİSİ ve TOPOĞRAFİK HARİTALAR HARİTA BİLGİSİ ve TOPOĞRAFİK HARİTALAR Harita nedir? Yeryüzünün veya bir parçasının belli bir orana göre küçültülerek ve belirli işaretler kullanılarak yatay düzlem üzerinde gösterilmesine harita adı verilir.

Detaylı

KİTABIN REHBERLİK PLANLAMASI. Bölümler. Bölümlere Ait Konu Kavrama Testleri KONU KAVRAMA TESTİ DOĞA VE İNSAN 1 TEST - 1

KİTABIN REHBERLİK PLANLAMASI. Bölümler. Bölümlere Ait Konu Kavrama Testleri KONU KAVRAMA TESTİ DOĞA VE İNSAN 1 TEST - 1 Sunum ve Sistematik SUNUM Sayın Eğitimciler, Sevgili Öğrenciler, ilindiği gibi gerek YGS, gerekse LYS de programlar, sistem ve soru formatları sürekli değişmektedir. Öğrenciler her yıl sürpriz olabilecek

Detaylı

Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir

Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir Not: Bir çizimin harita olması için 2 temel unsur gereklidir :

Detaylı

Dünya nın Şekli ve Hareketleri

Dünya nın Şekli ve Hareketleri Dünya nın Şekli ve Hareketleri YGS Coğrafya 1 Dünya nın Şekli ve Hareketleri Dünya nın Şekli ve Hareketleri başlıklı hazırladığımız bu yazıda, dünyanın şeklinin getirdiği sonuçları; enlem, boylam ve meridyenlerin

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ. Ders Programı ÖLÇME BİLGİSİ ÖLÇME BİLGİSİ. Tanım. ÖLÇME BİLGİSİ Tanım. Tanım

ÖLÇME BİLGİSİ. Ders Programı ÖLÇME BİLGİSİ ÖLÇME BİLGİSİ. Tanım. ÖLÇME BİLGİSİ Tanım. Tanım ÖLÇME BİLGİSİ Dersin Amacı Öğretim Üyeleri Ders Programı Sınav Sistemi Ders Devam DOÇ. DR. HAKAN BÜYÜKCANGAZ Bahar 2012 Ders Programı 1. Ölçme Bilgisi tanım, kapsamı, tarihçesi 2. Ölçme Bilgisinde kullanılan

Detaylı

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ 4/3/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 4/3/2017 2 BÖLÜM 4 TABAKALI KAYAÇLARIN ÖZELLİKLER, STRATİGRAFİ,

Detaylı

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü

Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr/kadro/ecolak DÜŞEY MESAFELERİN YÜKSEKLİKLERİN

Detaylı

HARİTA PROJEKSİYONLARI

HARİTA PROJEKSİYONLARI 1 HARİTA PROJEKSİYONLARI Haritacılık mesleğinin faaliyetlerinden birisi, yeryüzünün bütününün ya da bir parçasının haritasını yapmaktır. Harita denilen şey ise, basit anlamıyla, kapsadığı alandaki çeşitli

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ İÇİNDEKİLER II Sayfa No: ÖNSÖZ...I İÇİNDEKİLER...III ŞEKİLLER LİSTESİ...VIII ÇİZELGELER LİSTESİ...XII EKLER LİSTESİ...XIII BÖLÜM 1 ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA YÖNTEMLERİ 1. ÖLÇME TEKNİĞİ VE HARİTA ALMA

Detaylı

Harita Projeksiyonları

Harita Projeksiyonları Harita Projeksiyonları Bölüm Prof.Dr. İ. Öztuğ BİLDİRİCİ Amaç ve Kapsam Harita projeksiyonlarının amacı, yeryüzü için tanımlanmış bir referans yüzeyi üzerinde belli bir koordinat sistemine göre tanımlı

Detaylı

Harita Bilgisi-izohips

Harita Bilgisi-izohips Harita Bilgisi-izohips Harita Bilgisi Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita

Detaylı

Uygulamada Gauss-Kruger Projeksiyonu

Uygulamada Gauss-Kruger Projeksiyonu JEODEZİ12 1 Uygulamada Gauss-Kruger Projeksiyonu Gauss-Kruger Projeksiyonunda uzunluk deformasyonu, noktanın X ekseni olarak alınan ve uzunluğu unluğu koruyan koordinat başlangıç meridyenine uzaklığının

Detaylı

HARİTA BİLGİSİ, KOORDİNAT SİSTEMLERİ, 1/25000 ÖLÇEKLİ HARİTALARIN TANITIMI VE KULLANMA TEKNİKLERİ İLE TOPRAK HARİTALARININ YAPILMASI

HARİTA BİLGİSİ, KOORDİNAT SİSTEMLERİ, 1/25000 ÖLÇEKLİ HARİTALARIN TANITIMI VE KULLANMA TEKNİKLERİ İLE TOPRAK HARİTALARININ YAPILMASI HARİTA BİLGİSİ, KOORDİNAT SİSTEMLERİ, 1/25000 ÖLÇEKLİ HARİTALARIN TANITIMI VE KULLANMA TEKNİKLERİ İLE TOPRAK HARİTALARININ YAPILMASI HARİTA Harita,yeryüzünün bütününü yada bir parçasını tam tepeden görünüşe

Detaylı

ÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ

ÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ ÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 5.Hafta ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ Genel bir deyişle herhangi bir arazi parçasının şeklini ve büyüklüğünü belirtecek planın çıkarılabilmesi için gereken

Detaylı

KONYA ÜNİVERSİTESİ BÖLÜMÜ

KONYA ÜNİVERSİTESİ BÖLÜMÜ KONYA ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ 1 NECMETTİN E İ ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ 11 Fakülte 4 Enstitü 2 Yüksekokul 1 Konservatuar 50 yıllık İlahiyat ve Eğitim Fakültesi 30 yıllık Tıp Fakültesi ile yeni bir

Detaylı

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile birlikte; geniş alanlarda, kısa zaman aralıklarında ucuz ve hızlı sonuç alınabilen uzaktan algılama tekniğinin, yenilenebilir

Detaylı

HARİTA OKUMA BİLGİSİ

HARİTA OKUMA BİLGİSİ HARİTA OKUMA BİLGİSİ 1. Harita üzerinde gösterilen işaretlerden hangisi uluslararası yol numarasıdır? a) O-3 b) E-80 c) D100 d) K2 2. Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün matematiksel

Detaylı

EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ. Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ

EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ. Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ EROZYONUN KANTİTATİF OLARAK BELİRLENMESİ Dr. Şenay ÖZDEN Prof.Dr. Nuri MUNSUZ Havza koruma projelerinde erozyonun azaltılması ile sediment problemlerinin ıslahı, temel amaçları oluşturmaktadır. Bunun için

Detaylı

ULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği

ULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği ULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği varsayılan eksen çizgilerinin topoğrafik harita ya da arazi üzerindeki

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN temellerinin atıldığı Çanakkale zaferinin 100. yılı kutlu olsun.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN temellerinin atıldığı Çanakkale zaferinin 100. yılı kutlu olsun. Doç.Dr.Mehmet MISIR-2013 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİNİN temellerinin atıldığı Çanakkale zaferinin 100. yılı kutlu olsun. Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile birlikte; geniş alanlarda, kısa zaman aralıklarında

Detaylı

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,

Detaylı

Harita ve Ölçekler. Doç. Dr. Ünal YILDIRIM Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü

Harita ve Ölçekler. Doç. Dr. Ünal YILDIRIM Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Harita ve Ölçekler Doç. Dr. Ünal YILDIRIM Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Harita ve Ölçekler Yeryüzünün tamamının yada bir bölümünün kuşbakışı görünüşünün bir ölçek dahilinde

Detaylı

İçerik Fotogrametrik Üretim 2 Fotogrametri 2 Hava Fotogrametrisi...2 Fotogrametrik Nirengi 3 Ortofoto 4 Fotogrametrik İş Akışı 5 Sayısal Hava

İçerik Fotogrametrik Üretim 2 Fotogrametri 2 Hava Fotogrametrisi...2 Fotogrametrik Nirengi 3 Ortofoto 4 Fotogrametrik İş Akışı 5 Sayısal Hava İçerik Fotogrametrik Üretim 2 Fotogrametri 2 Hava Fotogrametrisi...2 Fotogrametrik Nirengi 3 Ortofoto 4 Fotogrametrik İş Akışı 5 Sayısal Hava Kameralarının Sağlayacağı Faydalar.7 Pramit Oluşturma.10 Kolon

Detaylı

CBS. Projeksiyon. CBS Projeksiyon. Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi 2010, EZB

CBS. Projeksiyon. CBS Projeksiyon. Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi 2010, EZB Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Elipsoid şeklindeki dünyanın bir düzlem üzerine indirilmesi ve koordinatlarının matematiksel dönüşümleridir. Harita üç şekilde projeksiyonu

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Coğrafik Objelerin Temsili. Nokta:

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Coğrafik Objelerin Temsili. Nokta: Coğrafik Objelerin Temsili eryuvarı üzerindeki coğrafik objelerin haritaya aktarılması aşamasında, ilk olarak coğrafik objelere ait detaylarının koordinatları ölçüm aletleri kullanılarak elde edilir. Sonrasında

Detaylı

PARALEL VE MERİDYENLER

PARALEL VE MERİDYENLER PARALEL VE MERİDYENLER Nasıl ki şehirdeki bir evi bulabilmek için mahalle, cadde, sokak ve ev numarası gibi unsurlara ihtiyaç varsa Yerküre üzerindeki herhangi bir yeri bulabilmek için de hayalî çizgilere

Detaylı

YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları

YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ Yeryüzündeki herhangi bir noktanın sakin deniz yüzeyi üzerinde (geoitten itibaren) çekül doğrultusundaki en kısa mesafesine yükseklik denir. Yükseklik ölçümü; belirli noktalar arasındaki

Detaylı

İNS1101 MÜHENDİSLİK ÇİZİMİ. Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 2018

İNS1101 MÜHENDİSLİK ÇİZİMİ. Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 2018 İNS1101 MÜHENDİSLİK ÇİZİMİ Bingöl Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 2018 TEKNİK RESİM Teknik resim, teknik elemanların üretim yapabilmeleri için anlatmak istedikleri teknik özelliklerin biçim ve

Detaylı

BÖLÜM 3: MATEMATİKSEL KARTOGRAFYA - TANIMLAR

BÖLÜM 3: MATEMATİKSEL KARTOGRAFYA - TANIMLAR BÖLÜM 3: MATEMATİKEL KARTOGRAFYA - TANIMLAR Türkay Gökgöz (www.yildiz.edu.tr/~gokgoz) 3 İÇİNDEKİLER 3. Bir Haritanın Matematiksel Çatısı... 3-3 3.. Ölçek. 3-3 3... Kesir ölçek 3-3 3... Grafik ölçek.. 3-4

Detaylı

FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI

FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI Fotg.D.Bşk.lığı, yurt içi ve yurt dışı harita üretimi için uydu görüntüsü ve hava fotoğraflarından fotogrametrik yöntemlerle topoğrafya ve insan yapısı detayları

Detaylı

1. HARİTA BİLGİSİ ve TOPOĞRAFİK HARİTALAR

1. HARİTA BİLGİSİ ve TOPOĞRAFİK HARİTALAR 1 1. HARİTA BİLGİSİ ve TOPOĞRAFİK HARİTALAR Harita nedir? Yeryüzünün veya bir parçasının belli bir rana göre küçültülerek ve belirli işaretler kullanılarak yatay düzlem üzerinde gösterilmesine harita adı

Detaylı

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon Lazer Tarama Verilerinden Bina Detaylarının Çıkarılması ve CBS İle Entegrasyonu

Detaylı

KAPSAM 1. GİRİŞ SORGULAMALAR (ALIŞTIRMALAR) 2.YERKÜRE VE KOORDİNATLAR SİSTEMİ. 2.1 Yerkürenin Şekli. 2.2 Koordinatlar Sistemi

KAPSAM 1. GİRİŞ SORGULAMALAR (ALIŞTIRMALAR) 2.YERKÜRE VE KOORDİNATLAR SİSTEMİ. 2.1 Yerkürenin Şekli. 2.2 Koordinatlar Sistemi KAPSAM 1. GİRİŞ SORGULAMALAR (ALIŞTIRMALAR) 2.YERKÜRE VE KOORDİNATLAR SİSTEMİ 2.1 Yerkürenin Şekli 2.2 Koordinatlar Sistemi 2.2.1 Coğrafi Koordinat Sistemi 2.2.2 Kartezyen Koordinat Sistemi 3. HARİTA PROJEKSİYONLARI

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Volkan YILDIRIM yvolkan@ktu.edu.tr

Yrd. Doç. Dr. Volkan YILDIRIM yvolkan@ktu.edu.tr Madencilik Ölçmeleri (MDM238) Maden Müh. Böl. Yrd. Doç. Dr. Volkan YILDIRIM yvolkan@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr DERSİN AMACI Öğrencilere jeodezikölçme

Detaylı

Kartografya Ders Notu Bölüm 1 BÖLÜM 1: GİRİŞ. Türkay Gökgöz (www.yildiz.edu.tr/~gokgoz) 1 1

Kartografya Ders Notu Bölüm 1 BÖLÜM 1: GİRİŞ. Türkay Gökgöz (www.yildiz.edu.tr/~gokgoz) 1 1 BÖLÜM 1: GİRİŞ Türkay Gökgöz (www.yildiz.edu.tr/~gokgoz) 1 1 İÇİNDEKİLER 1.1 Kartografyanın Tanımı..... 1-3 1.2 Haritanın Tanımı. 1-4 1.3 Haritaların Sınıflandırılması.. 1-6 1.4 Haritadan Beklenen Özellikler...

Detaylı

Temel Haritacılık Bilgisi. Taha Sözgen İzmir, 2015

Temel Haritacılık Bilgisi. Taha Sözgen İzmir, 2015 1 Temel Haritacılık Bilgisi Taha Sözgen İzmir, 2015 2 İçerik Tarihçe Harita Türleri Topoğrafya Haritaları Hidrografya Haritaları Ortofoto Haritaları Ölçek Kavramı Bir Haritada Bulunması Gerekenler Küresel

Detaylı

Jeodezi

Jeodezi 1 Jeodezi 5 2 Jeodezik Eğri Elipsoid Üstünde Düşey Kesitler Elipsoid yüzünde P 1 noktasındaki normalle P 2 noktasından geçen düşey düzlem, P 2 deki yüzey normalini içermez ve aynı şekilde P 2 de yüzey

Detaylı

Test. Yerküre nin Şekli ve Hareketleri BÖLÜM 4

Test. Yerküre nin Şekli ve Hareketleri BÖLÜM 4 Yerküre nin Şekli ve Hareketleri 1. Dünya ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden yanlış olan hangisidir? A) Dünya, ekseni etrafındaki bir turluk dönüş hareketini 24 saatte tamamlar. B) Dünya ekseni etrafındaki

Detaylı

Navigasyon; bulunduğumuz konum, gideceğimiz hedef, hedefin uzaklığı gibi bilgileri göz önünde bulundurarak tekneyi ve ekibi güvenli bir şekilde

Navigasyon; bulunduğumuz konum, gideceğimiz hedef, hedefin uzaklığı gibi bilgileri göz önünde bulundurarak tekneyi ve ekibi güvenli bir şekilde Ozan Özkiper Navigasyon; bulunduğumuz konum, gideceğimiz hedef, hedefin uzaklığı gibi bilgileri göz önünde bulundurarak tekneyi ve ekibi güvenli bir şekilde hedefe götürmektir. Güneş (Güneş pusulası ve

Detaylı

2. TOPOĞRAFİK HARİTALARDAN KESİT ÇIKARTILMASI

2. TOPOĞRAFİK HARİTALARDAN KESİT ÇIKARTILMASI JEO152 / MS 2. TOPOĞRFİ HRİTLRN ESİT ÇIRTILMSI Eş yükseklik eğrisi nedir? enizden yükseklikleri eşit noktaların birleştirilmeleriyle oluşan kapalı eğrilere eş yükseklik eğrileri (izohips) adı verilir.

Detaylı

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA

COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA COĞRAFİ KONUM COĞRAFYA YEREL COĞRAFYA GENEL COĞRAFYA Yeryüzünün belli bir bölümünü FİZİKİ coğrafya BEŞERİ ve gösterir. EKONOMİK -Doğa olaylarını -Kıtalar coğrafya konu alır. -Ülkeler -İnsanlar ve -Klimatoloji

Detaylı

DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI

DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI 0 DÜNYA NIN ŞEKLİ ve BOYUTLARI Dünya güneşten koptuktan sonra, kendi ekseni etrafında dönerken, meydana gelen kuvvetle; ekvator kısmı şişkince, kutuplardan basık kendine özgü şeklini almıştır. Bu şekle

Detaylı

HRT 105 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

HRT 105 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ HRT 105 HARİTA MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Temel Haritacılık Kavramları_Ders#4 Yrd.Doç.Dr. H.Ebru ÇOLAK KTÜ. Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TEMEL HARİTA BİLGİLERİ Çevre Düzeni Planı: Ülke ve

Detaylı

Elipsoid Üçgenlerinin Hesaplanması Yedek Hesap Yüzeyi olarak Küre

Elipsoid Üçgenlerinin Hesaplanması Yedek Hesap Yüzeyi olarak Küre Jeodezi 7 1 Elipsoid Üçgenlerinin Hesaplanması Yedek Hesap Yüzeyi olarak Küre Elipsoid yüzeyinin küçük parçalarında oluşan küçük üçgenlerin (kenarları 50-60 km den küçük) hesaplanmasında klasik jeodezide

Detaylı

Harita Projeksiyonları

Harita Projeksiyonları Özellikler Harita Projeksiyonları Bölüm 3: Silindirik Projeksiyonlar İzdüşüm yüzeyi, küreyi saran ya da kesen bir silindir seçilir. Silindirik projeksiyonlar genellikle normal konumda ekvator bölgesinde

Detaylı

Elipsoid Yüzünde Jeodezik Dik Koordinatlar (Soldner Koordinatları) ve Temel Ödev Hesapları

Elipsoid Yüzünde Jeodezik Dik Koordinatlar (Soldner Koordinatları) ve Temel Ödev Hesapları JEODEZİ8 1 Elipsoid Yüzünde Jeodezik Dik Koordinatlar (Soldner Koordinatları) ve Temel Ödev Hesapları Jeodezik dik koordinatları tanımlamak için önce bir meridyen x ekseni olarak alınır. Bunun üzerinde

Detaylı

5. ÜNİTE İZDÜŞÜMÜ VE GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA

5. ÜNİTE İZDÜŞÜMÜ VE GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA 5. ÜNİTE İZDÜŞÜMÜ VE GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA KONULAR 1. İzdüşüm Metodları 2. Temel İzdüşüm Düzlemleri 3. Cisimlerin İzdüşümleri 4. Görünüş Çıkarma BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ? İz düşümü yöntemlerini, Görünüş

Detaylı

Türkiye de ilk kadastro çalışmaları grafik yöntemle yapılmıştır.

Türkiye de ilk kadastro çalışmaları grafik yöntemle yapılmıştır. Grafik Yöntem Türkiye de ilk kadastro çalışmaları grafik yöntemle yapılmıştır. Bu yöntemde parsel köşe noktalarının ölçümü, zeminde işaretli ancak koordinat değerleri olmayan poligonlara dayalı olarak

Detaylı

PROJE AŞAMALARI : Karayolu Geçkisi (Güzergahı Araştırması, Plan ve Boykesit):

PROJE AŞAMALARI : Karayolu Geçkisi (Güzergahı Araştırması, Plan ve Boykesit): Bartın Üniversitesi Ad Soyad : Mühendislik Fakültesi Numara : İnşaat Mühendisliği Bölümü Pafta No : KONU : INS36 ULAŞTIRMA II (PROJE) DERSİ P R O J E V E R İ L E R İ /2000 ölçekli tesviye (eşyükselti)

Detaylı

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ

EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ EKVATORAL KOORDİNAT SİSTEMİ Dünya nın yüzeyi üzerindeki bir noktayı belirlemek için enlem ve boylam sistemini kullanıyoruz. Gök küresi üzerinde de Dünya nın kutuplarına ve ekvatoruna dayandırılan ekvatoral

Detaylı

İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji

İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji Hafta_5 İNM 106 İnşaat Mühendisleri için Jeoloji Haritalar ve kesit çıkarımı (Jeoloji-Mühendislik Jeolojisi ve topografik haritalar) Yrd.Doç.Dr. İnan KESKİN inankeskin@karabuk.edu.tr, inankeskin@gmail.com

Detaylı

JDF 242 JEODEZİK ÖLÇMELER 2. HAFTA DERS SUNUSU. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin KEMALDERE

JDF 242 JEODEZİK ÖLÇMELER 2. HAFTA DERS SUNUSU. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin KEMALDERE JDF 242 JEODEZİK ÖLÇMELER 2. HAFTA DERS SUNUSU Yrd. Doç. Dr. Hüseyin KEMALDERE 3 boyutlu uzayda Jeoit Z Y X Dünyaya en uygun elipsoid modeli ve yer merkezli dik koordinat sistemi Ülkemizde 2005

Detaylı

DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ DÜNYA NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ YERKÜRE NİN ŞEKLİ Bilim ve teknolojik seviyeye bağlı olarak, İlk Çağ da Dünya mızın şekli, değişik biçimlerde tahmin ediliyordu. Dünya nın çevresi günümüzden yaklaşık 2.200

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ARAZİ ÇALIŞMASI - 2 UYGULAMA PLANI İSTANBUL, 2018 Dersin Tanıtımı 1) Ders fotogrametri Kamu Ölçmeleri ve Kartografya Anabilim dalları

Detaylı

KESİTLERİN ÇIKARILMASI

KESİTLERİN ÇIKARILMASI KESİTLERİN ÇIKARILMASI Karayolu, demiryolu, kanal, yüksek gerilim hattı gibi inşaat işlerinde projelerin hazırlanması, toprak hacminin bulunması amacı ile boyuna ve enine kesitlere ihtiyaç vardır. Boyuna

Detaylı

Ölçme Bilgisi. Jeofizik Mühendisliği Bölümü. Ders No # 2-3. Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr

Ölçme Bilgisi. Jeofizik Mühendisliği Bölümü. Ders No # 2-3. Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Ders No # 2-3 Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, Harita Mühendisliği, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr DERSİN AMACI

Detaylı

TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları

TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm

Detaylı

Fethiye ÖÇK Bölgesi Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı Değişim Tespiti

Fethiye ÖÇK Bölgesi Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı Değişim Tespiti Fethiye ÖÇK Bölgesi Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı Değişim Tespiti Kurum adı: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Proje durumu: Tamamlandı. Proje

Detaylı