BATIDAJOSEPH SCHACT'A YÖNELİKTEPKİLER-I* Çev. Mehmet DİLEK**

Transkript

1 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı:15, Ocak-Haziran BATIDAJOSEPH SCHACT'A YÖNELİKTEPKİLER-I* Çev. Mehmet DİLEK** Batılılar ve reformcu Müslümanlar, yüz yılı aşkın bir süredir, yapısı ve tarihsel katılığından dolayı şeı-iatın büyük bir bölümünün modern toplum için geçerli olmadığını kabıli etmiştir. 1 Bunun fark edilmesi bin yıl içerisinde en önemli islami reform çağını doğurmuştur. İslam İmparatorluğu, kamu politikası gereldi kıldığında sıl\: sık şeriatı görmezlikten gelmesine rağmen, yeni gelişmeler iki açıdan yaralayıcı olmuştur. Bitimisi, politik reformların, islami rejirnleı-in geçmişteki tecıübelerinden daha geniş bir alana yayılmasıdır. İki!lit.:ri, reformun temellerini, yabancı hukuk kaynağının teşkil etmesidit. Bu değişimler yavaş yavaş alınaya başladı, fakat 20. yüzyılın ilk yarısında büyük bir yabancı hukuk ithali olınuştur. 2 Elbetteki reformlar tepkisiz kalmadı. İslam dünyasında bazı gumplar yasal hiyerarşide İslam hukukunu hak ettiği yere koydurmak için çaba sarf ettiler. Bu guıuplann bazısı modern rejiınleı-in ıneştuiyetiı1e karşı bir tehdit oluşturmaktadır. Pek çok Müslüman aydın, modern kodların ithalinden rahatsızdılar. Bundan daha fazlası da gelecekti. Batı hukuk trendiyle çevrelenıniş olan bazı Müslümanlar, kendi prensipleriyle çelişıneyle karşı karşıya kaldılar. Diğer * Bu çeviri, David F. Forte'n.in STUDIES IN ISL-\l\IIC LA W adlı eserin III. Bölümündeki (The Shaı1'a Classical Applications) JOSEPH SCf-L-\.CT VE SUNNET k.ısırumn tercümesidir. Tercümenin bu kısmı sayfalaı1 arasında olan yerdir. Bu sebeple BATIDA JOSEPH SCf-L-\CT'"-\. YÖNELİK TEPKiLERİ-olarak başhl' koyduk. İSLAM ALİrvfLERİNİN JOSEPH SCH.ACT'A YÖNELİK TEPKİLERİ(64-71) k.ısmım da sonraki sayılarda yayınlamayı düşünmekteyiz. ** Arş. Gör. Dr., Harran Ün. ilahiyat Fak. Hadis Anabilim Dalı, mdilek25@hotmail.com 1 Seymour Vesey- Fitzgerald, Muhammadan Law 8 (1931); P. Nicholas I<1om1des, Traditionalism and Modernisim in Islamic Law: A Review, 11 Colum.]. Transnat'l L. 491, (1972) 2 Genel olarak Bkz. Joseph Schacht, Islamic Religious Law,.in The Legacy Of Islam Schacht ve C. Bosworth eds. 1974) (Bundan sonra İslamic Religious Law şeklinde ifade edilecektir): James Anderson, Law Reform.in The Muslim World (1976) (Bundan sonra Law Reform olarak ifade edilecektir); David Bonderman, Modernization an Changing Perceptions.in Islamic Law, 81 Harv. L. Rev. 1169, (1968).

2 160 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayı: ls, Ocak-Haziran 2006 Müslüman entellektüeller ise bu duıumu İslatn1 fırsat olarak değerlendirdiler. yeniden canlandırma için bir Şeriatın geleneksel temellerinden bir tanesine zarar veren bir analiz bir akademik yazarın kaleminden çıktı. 1950'lerde ve. 1960' larda JOSEPH SCHACT hadisietle ilgili araştırınalarını yayınladı 'da ölümüne kadar Schacht, araştırma neticelerinin, İgnaz Goldziher'in orijinal hipotezleri ile çağdaşı olan Bıunsching'in bağımsız inceleıneleı1ni desteklediğini savunınuştur. Goldziher'in göıüşleri büyük oranda göz ardı edilirken Şchact - Brmısıhilll değilbu tarihsel revizyonun doğru yazarı olarak kabul edilmiştir. Eğer Schacht'ın göıüşleri doğru ise şeriatın teınelden tekrar düşünülmesi imkanı doğmaktadır. İSLAM HUKUKUNUN KLASİK TEORİSİ Şeriacin (İslam Hukuku'nun) geleneksel gelişimine biraz daha yakından göz atalım. Klasik görüşe göre, İslam hukukunun temel kaynaklarının Ol'ijini ilahidir. Hukuk, [Hz*].Muha1n1ned'den işitilen mesajlann günümüz inananın g!i!!lill\:_ h~ya,tıng_ taşıy~n bir araçtır. 3 Hukuk, Müslüman ve İslam toplumunu düzenleyen ilahi yasadan metinsel veya analitik olarak çıkanlan tüm prensipieti il1tiva etınektedir. İslam hukukunun dört ana kaynağından 4 -[Kıtr'an, siimıet(prygajjtberin t!}gttlamasz), icma (toplımmıl tt;;jap;ıa), krym-{a11alitik dedıtks!jon)} - Kur'an ve sünnet, İslam hukuk yapısının ana temelini oluşturınaktadır. 5 Kur'an ve sünnet, inşa edilen şeriat binasının ana temel ilciz taşıdır. Kıyas ve icına hukukun pozitif prensiplerinin bel kerniğidir. Fakat h~r ikisi de Kur'an'ın ve sünnetin esaslan üzerine bina edilmekte olup, bu iki teınele aykırı hüküm i '1 1 Joseph Schacht, An introduction To Islamic Law (1964) [Bundan sonra introduction diye ifade edilecektir]; Joseph Schacht, The Oı1giııs Of Muhammadan Jurisprudence (1950) [Bundan sonra Oı1giııs olarak ifade edilecektir]; Islamic Religious Law, supra note 2; Joseph Schacht, Modernism and Traditionalism in a Histoıy of Islamic Law, 1 :i\liddle East Stud. 388 (1965) [Bundan sonra :tviodernism and Traditionalism diye ifade edilecektir]; J oseph Schacht, Pre-Islamic Background and d1e Early Development of Juı1sprudence, in 1 Law in rl1e :i\liddle East 28 ( IVL I<hadduri & H. Liebesny eds. 1955) [Bundan sonra Pre-Islamic Background olarak ifade edilecektir] ; Joseph Schacht, Foreign Element in "-\.ncient Islamic Law, 32 ]. Comp. Leg. & Int'! L., ser., 9( Bölüm III & IV, 1950) [Bundan sonra Foreign Elements olarak ifade edilecektir]. 2 I\Iodernism and Tradionalism, Supra note 3, at 388. Goldziher'in hadisler hakkındaki teoı1leri için bkz. 2 Ignaz Goldziher, Muslim Studies (1966) * Bütün saygı ifadeleri tarafimızdan konulmuştur. (mütercim) 3 Bkz. Noel Coulson, Conflicts and Tensions in Islamic Jurisprudence 4 (1969) [Conflicts and Tensions olarak kısaltılacaktır]. Genel olarak bkz. S. Mahmassani, The Philosoph of Juı1sprudence in Islam [Falsafat Al-Tasl111 Fi Al-Islam] 5 (1961) 4 Bu tartışma Ehl-i sünnetin kabullendiği doktı1nlere hasredilmiştir. 5 Hamilton Gibb, Mohammedanism: An Hitoı1cal Suı-vey, (2ili ed., 1970) i J '"

3 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayı:lS, Ocak-Haziran üretemez. Bütün Müslümanlar, Kur'an'ı ilk ve direk olarak ilahi hukukun kaynağı olarak kabul ederler. Bununla birlilı.:te Kur'an (sadece) bir hukuk kodu değildir. Kur'an'ın hukuki muhtevası nisbi olarak azdır. Hemen hemen ayetten sadece 600 tanesi hukuk konulanyla ilgilidir.. Bütünüyle Kur'an'da 240 civarında hukuki emir vardır. 1 Klasilc sünni anlayış, "ana kitap" olarak biliiüp göklerdeki bir kitapta Allah'la birlilüe bulunan Arapça yazılıp ezeli olan ilaili hukuku temsil ettiğini ileri süreder. 2 Problemler arttıkça bu ana kitqlmı bölümleri peygambere vahy edilmiştir. Bir çok sünni alim, Kur'an'ın hukuki emirlerinin tamamen ilaili olduğu ve daha öneelci yasal geleneklerle bir ilgisiılin olmadığı inancına saluptirler. 3 Ancak [[Hz.]]Muhaınmed'in İslam öncesi Arap geleneğiıli reforme etmeye teşebbüs ettiği Kur'an'ın muhtevasından anlaşılmaktadır. Gerçekte İslam öncesi Arap gelenekleri, Kur'an'ın ahlaki ve hukulci yapısım geliştirdiği bir levhadır. 4 İlalu kaynaklı mw kitabm büyük oranda manevi karakterde emirler il1tiva etmesi ilginç görümnesiıle rağınen, pek çok Müslüman hukukşinas, İslam öncesi Arap hukukunu Kur'an'ın yasal hukukunun bir parçası olarak kabul etmektedir. 5 Hukukun ilcinci temel kaynağı peygamberin sünnetidir. İslam öncesi Arap terinu olarak sünnet, "toplumun geleneği" anlamındadır. Sünnet kavraım, peygambede ilişkili olarak, Müslümanların, peygamberin yaptıklar1111, söyledilderiıll ve onay verdiği pratilderi takip etıne zorunluluğu anlaınındadır.(ı Çünkü Allah, [Hz.]Mul1a1111nedi elçisi olarak seçtiğinden dolayı Müslümanlar, 1 Noel Coulson, A History of Islamic Law, 12 (1964) [History olarak kısaltılacaktır]; Louıs l\iilliot, İntroduction A L' Etudo Du Droıt l\iusehnan 106 (1953); Said Ramadan, Islamic Law; I ts Scope and Equıty, 33(1961) 2 l\iajid Khadduri, Nahıre of Sources of Islamic Law, 22 GEO. WASH. L. REV. 3,6 (1953); ISL\.i\IİC LA W. Supra no te 2,at S.-\ID I-L-\SSAN,THE RECONSRUCTION OF LEGAL TOUGHT IN ISL-\M 21 (1974). Bu göıi.iş, şia tarafından savunulmaktadır. L-\. W REFORM, supra no te, 2. at 1 O;]. Rob son, Tradition, The Second Fouı1dation of Islam, 49 l\iusli.i\i WORLD 22,25-26 (1951) 4 ABDUR R.-\HIM, THE PRINCIPLES OF l\iui-l-\i\ü\l-\dan JURISPRUDENCE "\CCORDING TO THE I--L-\NAFI, i\,l-\likj, SAFI'I AND I-L-\NB.ALI SCHOOLS 1 (1963) 5 AZIZ AHMED, ISLAi\IIC LAW IN THEORY AND PR.-\CTISE 2 (1956); LAW REFORM, supra note 2, at Bunlar kavli, fiili, tahiri sünnet olarak bilinmektedir. S. l\'l-\hi\l-\ssani, supra note 3, at 71; _-\ZIZ AHi\L-\D, supra no te 12, at 29; See M. H. QUERSHI, ISLAMI C JURISPRUDENCE -1-0(1970);.-\QIL "-\Hi\L-\D, A TEXT BOOK OF MOI-L-\i\ThL-\DAN LAW 15 (4th rev. Ed.1966)

4 162 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı:15, Ocak-Haziran 2006 peygamberin sünnetini dolaylı vahiy kabul ederler. 1 Klasik İslam doktrini, h. 632 de vefatını takib eden ilk 1 O yılda [Hz.]Peygambeı-in yaptıldatım bilen ashap ve takipçileri tarafından sünnetin takip edildiği kanaatinçledir. [Hz.]Peygambet'in örneklerinden çok azı. kaydedilmiştir. 2 Bununla birlikte hicri ilk asrın sonuna doğru [Hz.]Peygamberin söylediği, yaptığı, yapılınasına izin verdiği şeylerin kaydedilmesi gerekli oldu. Bu kayıtlar "[Hz.] Peygamberin hadislerioı.adis/ ehadis)" olarak isiınlendirildi. Sonuçta hadisler, [Hz.]Peygamber'in sünnetinin ne olduğunu bildiren en güvenilir kaynaldar oldu. 3 Hicri IL yüzyılın ortalarına doğru hadis kolleksiyonlatı ortaya çıkınaya başladı. İlk derleme eserler çok az hadis ihtiva etınekte idi. Ömeğin hicri atasında detlenen Malil<'in Muvatta'ı [Hz.]Peygaınber'e ulaşan aşağı yukatı 600 hadis ihtiva etmekte idi. Tam tetsine yaklaşık hicri ilcinci ası-ın sonuna doğru Ahmed b. Hanbel tatafından te'lif edilen daha somaki bir eset hadis ihtiva etınektedir. Hadislet, en son rivayet eden bit-inciye yetleştirileı-ek onun aldığı kaynak onu.. takip edet, onun k~ıynağının kaynağly.e_~~en son [Hi]Peygambet'e ulaşan bir se~etle yazılınıştıt. İsnad diye isimlendirilen bu zincir güvenilir olına testi haline gelıniştir.-ı Uydurma hadislerin hızlı bir attışıyla yüz yüze kalan Müslüman hukukçulat özel bir bilim dalı geliştirdiler: "Cerh ve Tadil i/ml'. Hadis ilıni, İslami eğitimin en yüksek ilıni haline geldi. 5 Hukukçulat bazı ktitetletle, sahih olanları uyduı-ma olanlardan ayırt etmeği umdulat. Çünkü O, İslam fıkhının merkezinde ve öyle olınaya da devem edecektir ki, güvenilir olınak sadece inanç ve iman meselesi değil aynca bir insan soruşturması ve doğrulamasıdıt. Sahih rivayetler zıınnen vahiy kabul edilınelidir. Fakat hadisleıin tashih sfueci tamaıniyle insanidir. Bir 1 GEORGES-HENRI BOUSQUET & JOSEPH SCI-:L-\CHT, SELECTED WORI<S OF C.SNOUK HURGRONJE, 269 (1957); AZIZ AH1L\D, supra note 12, at 29; l\i. QUERSHI, supra note 13, at Burada birbirleriyle çelişen rivayetler vardır. Bir rivayet, [Hz.]Peygamberin Kur'an'ın kelimeleri ile kanşmaması için hadisleıi yazmayı yasaldadığıru bildirmektedir. Bkz. S. 1L\Hi\L\SSANI, supra note 3, at 71. Diğer rivayet sahabileı-in gerçekten bazı hadisleri yakındığını bize göstermektedir. S. YAQUB SFBH, ISLAMIC JURISPRUDENCE IN THE LIGHT OF THE QURAN AND THE SUNNAH, 18,20 (1971). Diğer bir iddiaya göre 250 den fazla hadis bizzat [Hz.]Peygambeıin huzurunda yazılmışru.bkz. ALFRED QUILLAU:ME, THE TR.ADITIONS OF ISLAM 16 et seq.(1924) 3 PHILLIP HITTI, "\ WA Y OF LIFE 42 (1970) [ISLAM olarak kısaltılacakru]. Bkz. AHi\L\D HASSAN, THE E"\RLY DE\TELOPi\:IENT OF ISLAiYIIC JURISPR.UDENCE 49 (1970). 4 M. QUR.ESHI, supra note 13, at 45 5 H.GIBB, MOHAM11ED"\NISM, supra note 7, at 52. PHILLIP HITTI, HISTORY OF THE ARABS, 393 (19 th ed. 1970).

5 Haı-ran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayı:lS, Ocak-Haziran kez daha Schacht'ın çalışmalarına döndüğümüzde bu bilimsel doktrinin esas noktayı teşkil ettiğini göriirüz. Müslüman hadis aliınleri, ravilerin güvenilir ve dindar olduklarından emin olınak için onların hayatlarını araştırdıl~r. Rivayerin [Hz.]Peygaı nber'e ulaşıp ulaşmadığını veya arada bir boşluk olup olınadığını kontrol ettiler. Paralel isnadlarla hadisler aradılar. Sonuçta hadis aliınleri, farklı hadislerin kuvvetinin belirlenebileceği bazı tasnifler geliştirdiler. Tüm sünni hukuk ekolleri, sahih hadisi bağlayıcı olarak kabul ederler. Fakat onlar hangi isnadın yeterince sahih olduğunda görüşleri farklıdır. 1 III. lı.icri asra gelindiğinde son güvenilir eserler tamaınlanınıştı. Bu altı koleksiyon: Buhari, Müsliın, Ebu Davud, Nesai, Tirmizi, İbn Mace'dir. Buhari'ıı.in üçbinden az hadis seçebilınek ve tasılif edebilınek için in üzerinde hadisi gözden geçirdiği rivayet edilmektedir. Hala salıih kabul edilen hadisler büyük bir oran teşkil etmektedir. Bu hadislerden, İslam hukuk prensiplerinin büyük bir bölümü yorum metodu olan kıyas ve icma ile çıkarılmaktadır. 2 Yukarıda not edildiği gibi kıyas, İslam hukukunun üçüncü kaynağıdır. Kıyas yeni çılmn bir durumu bir önceki kurala uyarlayatak yapılan bir analoji metodudur. I<:ıyas, tüm ileı-i hukuk sisteınlerinde yaygın olan bir hukuk ımıhakemesi çeşididir. I<:ıyasla ulaşılan hüküm, Kur' an ve sünnetin bir emrine aykm olmamasına rağmen yeni problemlere çözüm üretmenin en esnek metodunu sağlamaktadır. Öte yandan İcma, islam hukukunun gelişimini sınırlamıştır. İcma ya da aliınlerin uzlaşması çok yüksek ve muhtemelen kontrol otoritesidir. Fakat ekaller arasında icma için gerekli olan uzlaşmanın s ve ortaya çılmn prensibin sürekliliği halcinnda göıüş ayrılığı vardır. Müslümanlar, icmanın özel bir ekalun aliınlerinin arasında veya hukulı::çular veya daha önceki dönem 1 Hukuk açısından hadis suuflandırması iki gtuı.ıba ayıilinaktadır. Emredici kurala sahip olan hadisler, nedbi kurallaım çıkarıldığı hadisler. İsnadında bir çok sahabe bulunan hadisiere mütevatir, birkaç sahabe olana meşhur denir. İsnadına çok az sahabe bulunana da ahad hadis denir. Hadisler isnadda kopukluk yoksa muttasıl, isnadda boşlul{ varsa munkatı denir. Hadisin sahil.ı olması için şu testleri aşması gerekir. l.hadis üç klasik dönemde de bulunmalı, sahabe, tabiin ve etbau'tabün. 2. Ravi müslüman, akıllı, sika, mümeyyiz, zabit, mürüvvet salıibi olması gerekir. 3. Fakihlerin fakilı olmayanlara rivayeri gibi meşhur kişileı-in ı1vayetleı1 tercilı nedeııidir. 4.Rivayet, Kur'an, sünnet ve salıabe uygulamalan ile uygun olmalıdır. 5.Hadis makul olmalı 6.Uydurma olmamalıdır. rvlqureslıi, supra note 13, at 42,43. Bu testleı1n tamann uygulandıktan sonra hadisleı1n son suuflandırılması salıih,hasen,zayıf guruplaıma bölünmektedir. H.GIBB, 110!-L-\.i\IMED" \NISM, supra note 7, at 54; Ayru zamanda Bkz, J.Robson, Tradition: Investigation and Classifıcation, 49 MUSLIM WORLD 98(1951) 2 H.GIBB, MO!-L-\..M.i\IED"-\.NISM, supra note 7, at 54.

6 164 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı:lS, Ocak-Haziran 2006 hukukçulaı1 veya sahabe veya genel olarak alimler veya tüın Müslüman toplumu arasında olınası gerektiği şeklinde farldı göıüşlere sahiptirler. Geçerli olabilmesi için icınanın fikir birliğinin gerekli olup olınaclığı ve ilgililerinin tümünün sözlü onaylarının gereldi olup olınaclığı da ayrıca tartışınalıdır. 1 İcınanın önemli bir noktası şudur. Bir kere icına oldu mu artık o kural hakkında tartışınanın olaınayacağıdır. Bundan dolayı ın.l O. yüzyıla gelindiğinde büyük hukuk düşünürleı1, İslam hukukunun ana kuralları üzerinde anlaşmışlardır ve daha fazla hukuki spekülasyona artık izin verilmeyecektir. Bu icına anlayışı, İslam hukukunun daha sonraki gelişınesinde en büyük engel teşkil etıniştir. 2 Hatta icma, [Hz.] Peygamberin hadislerinin sıl1hati için tekiki bakış açısıyla özel bir metot olarak kullanılmış bizzat kendi sınırını aşmıştır. Bu göıüşe göre; bir neslin hukukçuları bir konuda karar kılınışlarsa, onların hükınü değiştiı-ilemez kabul edilınektedir. Bu sebeple büyük eserlerde bulunan hadislerin bir çoğunun sahih hadisleri temsil ettiği konusunda ekoller arasında genel bir kabul vardır. Bu icına anlayışının otoı-itesi bir hadisten gelınektedir: "Bmim ii;;mıetim asla hatada bir!ep?ıei:" Bu munakeıne ol! teselsilld.ür. Şayet araştırma hadislerin sahil1liği üzerine bir şüphe oluşturusa, bu icına anlayışı aynı Şek-ilde otoritesini kaybedecektir. Gerçekte Şchacht, icınanın roma hukuk geleneğinde bulunan (opitıio predentbtm/ dan ahnelığını söylemiştir. Klasik islam hukukuna göre, şeriatın teınelleı1nin taı1hi bir gelişimi yoktur. Hukuk, Allah tarafından [Hz.]Peygamber' e Kuran ve sünnette veı-ilen vahiy oı1jinlidir. Peygamberin vefatında ana prensipler bilinınekteydi. Daha sonra hiçbir şey eklenmedi. İslam hukukunun yaptığı şeylerin tamamı daha önce 1 Genel olarak bkz. K.ElYL-\L FARUKİ, ISL-\MIC JURISPRUDENCE 68 (1962); DINSHAH i\full-\ & M.HID.-\HJATULLAH, PRINCIPLES OF i\l-\ho:ı\iedan L-\W x...qi (16th ed.1968); AQIL AHi\L-\D, supra note 13, at 17;.-\ZIZ.-\HlYL-\D, supra note, 12, at H.GIBB, IviOf-L-\l\:0\,IED.-\NISM, supra note 7, at 66. Modern :i'viüslüman reformcular icmayı büyük engellerden biı-:i sayarlar. HAlYIİLTON GİBB, MODERN TRENDS IN ISLAM 13 (1947) [MODERN TRENDSolarak kısaltılacaktır] 3 PHILLIP HITTI. HISTORY OF THE ARABS 399(1 O th ed. 1970); ISLAMI C L-\ W, supra note 2, at 13-14; HISTORY, supra note 8,.-\T 72; GOLDZİHER, supra note 4, at 88; bkz. LA W REFORıvi, supra no te, 2, at 6 n. 7; INTRODUCTION, supra note 3, at 20. İslam hukukunun farldı ekaller tarafından tanınan feri kaynaldaı1 vardır. Onlar, Hanefi1ere özgü istihsan; diğer kaynaklar tarafından yeterli bir şekilde kapsanmayan problemlere adil çözüm üretmek için adaletin uygulanmasıdır. Gerçekte istihsan daha önceki öneili kurallardan uzaldaşmaya izin verir. Maliki ekalun meşhur prensibi istislah halk yaran için yeni kurallar oluşturmasına izin verir. Bu tür kurallar, yalnızca Kur'an ve sünnetin olaya uygulanması için kesin bir ifadesinin bulunmadığında bu kurallara izin verilmiştir. Örf yada yerel adet bazı bölgelerde ve islam hukul~:unun açık bıraktığı bazı hukuk kurallaımda uygulanabilir. İstidlal, kıyasuı keskin kurallan111n yeterli olmadığında mantıksal çıkaı1mlaım kullanılmasıdır.

7 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl: ll, Sayı: ls, Ocak-Haziran verilen ilalu emirlerin otantize edilmesi ve onlarından mantıksal sonuçlannı. çıkarmasıdır. Bundan dolayı peygambeı1n vefatından sonraki İslam liderliğini ele alan dört halife (fh. z.]ebıtbekil~ [I-L:::JÖmeJ~ [Iiz.jOJJJJalt, [Iiz.]A/ı) hukuk problemlerinde Kur'an ve [Hz.] Peygamberin sünnetinden hatırladıklarını uyguladılar. Hicri 40 da [Hz.] Ali'nin vefatını takiben İslam dünyası iç savaşlara girdi. Fakat kısa bir dönem içinde Emevi'ler, İslam imparatorluğu liderliğini başarılı bir şekilde kazandılar. İşte bu esnada önce Medine'de Malik, sonra Kufe'de Ebu Haıufe önderliğinde mevzü hukuk ekaileri gelişmeye başladı. Kur'an ve sünnetin kendilerinden önceki yeni olaylara uygulanmasında yöresel hukukçular öncelikle reyi kullanı.nışlardır. Fakat rey, farldı ve çelişkili sonuçlara götürdü ve bu nedenle luzlıca kıyas onun yerini aldı. Gerçekte rey ilalu hukukta yenilik türetınelde uygun görülınedi. I<ıyas subjektif rey için düzeltici oldu. Sünneti hatırlamaya yardımcı alınası için hukuk ekolleı1. ilk hadis eserleri telif etmeye başladılar. Birkaç yıl içinde Şafi ve Hanbel'in öğrencileri etrafında ilci ekol daha oluştu. Farldılıldarını. muhafaza etmeleı1ne rağmen tüm ekoller, dünyevi Emevi'leri reform etmek için bir harekete katıldılar. Sonunda İslam hukukunu sistemarize etineyi ve uydurma hadis içerildeı-ini temizlemeyi başardılar. Onlann başarılan, ilcinci İslam çağının ortalannda Emeviler'in, daha fazla Ortodoks olan Abbasiler tarafından yılalınaları ve daha sonra 4. asırcia son hadis eserleı1nin yazılınası ile tamamlandı. SCHACHT'IN TARİHSEL TENKİDİ JOSEPH SCHACHT şeriatın pek çoğunun kaynaklar da dahil taıilisel bir gelişimin sonucunda olduğunu göstermiştir. 1 Klasik İslam fıldıının, fıldıi problemleı-i sırasıyla Kur'an, sünnet, re'y(sonradan reddetti), kıyas, icma sıralamasına göre iddia ederken SCHACHT, İslam hukukunun içeı1.ğinin farldı bir sıralama talcip ettiğiıli iddia etmektedir. I<ısaca net bir ifade ile SCHACHT, Halifeler döneminde ve Emevi iınparatorluğunun ilk yıllarında, İslam öncesi gelenekler, Arabistandaki hukuk prensipleı1nin büyük bir çoğuuluğunu teşlcil etmiştir. Bu, Arapların yüzyıllardır yaşadığı geleneksel sünnetidir. Aynı. zamanda bölgesel kültür ve Emevileı1n yeni fethedilmiş bölgelerdeki yönetim prensipleri sünnetin paralelinde ilcinci bir hukuktu. Arabistan'da ve Eyaletlerdelci hukuk yeni oluşan hukuk ekaileri tarafından öncelikle rey fakat çoğunlulda ıcına ile geliştirilmiş ve 1 Şahtın paziyonunun aşağıdaki özeti onun şu yazılarından alınmıştır. Note 3 supra.

8 166 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl: ll, Sayı: ls, Ocak-Haziran 2006 oluştutulmuştu. Bu ekallerden çıkan doktrinler, ekallerin yaşayan geleneği adıyla üçüncü sünneti oluşturdu. Ondan hemen sonra mezhepler hukukun büyük bir bölümünü Kur'an'ı referans alarak oluşturmaya başladılar. Sonunda takriben h yıldan başlayarak hadisler uyduıulınaya başlandı. Sonuçta hadisler, İslam öncesi Arap kültfu-ü, uzak eyaletlerin gelenek ve yönetsel hukuk karışıını ve okulların yaşayan geleneğinin yerini alarak yeni ve son bir sünneti oluşturdu. İslam hukuk düşüncesinin birleşimi peygamber hadislerini Kuran' dan sonra ikinci sıraya yükselten Şafi'de gerçekleşti. Bundan dolayı Kur'an (ilk birkaç kanun hariç) ve peygamber hadisleri, İslam hukukunun oluşumunda ilk değil tarilli olarak son sırada idi. SCHACHT'ın uzlaşılamayan sonucu, hadislerinin şayet varsa birkaç sahillin dışında sonradan uyduıulınuş olduğudur. Gerçekte SCHACHT hadislerin gelişimini İslam hukuk düşüncesinde hukukun ilahi kaynağına bağlı olmayıp yalnızca insan kaynaklı olup uygun göı-ülıneyen, hoşlanılmayan bidat kavramıyla isiınlendirıniştir.' Şchacht, bu pozisyonunu daha da geliştirerek Peygamberden sonra mevcut olan "sünnetin" sadece Kur'an'ın belirttiği birkaç değişiklik dışında Peygamber öncesi Arap geleneği ile aynı olduğunu iddia etmiştir. Peygamberin kendisi geleneksel sünnetin birçoğunun değiştirmesi ile ilgilenınedi. Onun ilgilendiği ana alan dini pratiklerin reformasyonu idi. Medine lideri olarak [Hz.]Peygamber, olayların çözümünde eski Arap hakemleri gibi davrandı. Hakem rolünün [Hz.] Peygamber'de farklılaştığını kabul etmektedir. Geleneksel hakemler, hukuku metin olarak uygulamaz daha çok olayları kendilerinin gelenek anlayışlarıyla karara bağlarlardı. 2 Öte yandan peygamberin kararlannın öncelik değeri vardır. Fakat peygamber kanun koyuculuk görevini dini vazifeler için sınırlı tutınuştur: "0, üsriin yetkisini mevcut hukuk sisteminin içinde değil dışında temellendiriyordu. Onun yetkisi hukuki değil inananlar için dini diğerleri için siyasi idi." Zira [Hz.]peygamberin ana misyonu dinidir. Mevcut gelenek hukukunu değiştirme nedeni sınırlı idi. 3 Tahmin edilmelidir ki geleneksel hukuka dayanan kararların normal hakemler tarafından veı1lıneye devam ettiği farz edilınelidir. 1 ORIGINS, supra note, 3 at 30 2 Hakemler de önceden haber vedyordu. Fakat [Hz.] Muhammed kendisinin yalnızca bir cliviner olmadığım fakat büyük bir misyonu olduğıında ısrar etmiştir. INTORDUCTION, supra note, 3, at 10. Buna rağmen vahyi açıklarken hakem tarzında konuşmuştur. i\iaudefroy- DEMO:iYIBYNES, ;'vfuslim INSTUTIONS, 62 (1950); H.GIBB, l\iohammeda.nism, supra note, 7, at INTORDUCTION, supra note, 3, at 11.

9 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yı1:11, Sayı: ls, Ocak-I-Iaziran Müslüman liderler olarak peygamber'den sonra gelen halifeler, bizzat kendileı1. hakem olınadılar. Bunun yerine Kur'an'dan alınan birkaç değişiklik dışında mevcut Arap geleneğini uygulamaya devam eden hakemler tayin ettiler. Yeni fe thedilmiş toprakların yönetimi için Arabistanın yöresel hukukuna genelde dokunmadan yasaları hazırlamak üzere yasa koyucu oldular. Dini gereklililder ile yasal düzenlemeler arasında fark o kadar açıktı ki hatta Kur'an'ın birkaç yasal emri göz ardı edildi. Örneğin Kurani olarak sakadama amacı alınayan kırbaçlama, hırsızlık için cezai bir müeyyide olınuştur. Çünkü mukaddes olan şey seküler olandan ayrılınıştı. Fethedilen bölgelerin lokal gelenelcierinin o bölgelerin idaı1. yasalarilll tamamlayıcı alınasına Müslümanlar karşı çıkınadılar. İlk yıllarda peygambeım sünneti kavramı hem teolojil<: anlamda- hukuk anlamında değil- hem de Kur'an'da halifeleım bağlayıcı hukuk yapma otoritesini yerleştirmek için kullanılınıştır. Sünnet, [Hz.]Peygaınber pozitif hukuk kurallannın kısaltılınış bir versiyonu değildi. Raşid halifeler dönemi sona erip Eınevi'ler saltanatı başlayınca İslam hukukunun gelişmesinde ilcinci safha başladı. Yeni fe thedilen bölgelerde Eınevi hükümdarlar, yönetimsel tebliğleri ve problemleri karara bağlamak için kadılar atadılar. Kadılar, yüıütınenin bir bölümünü teşkil ediyorlardı ve onların uyguladıldarı hukuk Emevi yasaları idi. Burada dahi yasalar vilayederin geleneksel hukukunu süreiili dikkate alıyordu. N eticede vilayederde sünnet, yönetirnin uygulamaları ve kadıların teyleriyle yommlanınış yerel geleneğin birleşimi oldu. 1 Kadılar sonunda. hukukta uzmanlaştılar. Hukuk ekallerini geliştirmeye başlamak için Onlar, tüm imparatorluğun bölgesel merkezleı1.nde diğer bilim adamları ve dini şahsiyerlere katıldılar. İkinci hicı1. yüzyılın başlarında ana ekaller Irakta; Kufe ve Basra, Hicazda; Mekl<:e, Medine ve bunların dışında Suriye de ınerkezleşti. Kufe ve Medine özellikle de Kufe en önemlisi idi. Geleneksel İslam taı1.hi, [Hz.]Peygambeım hadislerinin ve hatırasının güçlü alınası nedeniyle birinci ve en önemli okulun Medine'de olduğunu söylemektedir. Şchacht'ın çalışınaları Kufe'nin gerçekte daha önemli olduğunu ve İslam'ın hukuk prensiplerinin çoğunun orada geliştiğini ve daha sonra Medine'ye geçtiğini göstermektedir. 2 Kufe, birçok ~arklı düşüncelerin yayıldığı kozmopolit bir merkezdi. Sonuç olarak bazı hukuki kurallar ve prosedürler diğer sistemlerden alınmıştır. Roma hukuku kuralı olan "bilginleım konsensüsü" icma olarak orada şekillenıniştir. 3 1 Id.at 15, 17-19, ORIGINS, supra note 3, at 228; INTRODUCTION, supra note, 3 at ORIGINS, supra note 3, at 83; Joseph Schacht, The Law, in UNITY AND V.-\.RİETY IN i\iusli:t\i CIVILIZATION 71 (G. \ron Gıunebaum ed. 1955) [Schacht, The Law olarak

10 168 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayı:lS, Ocak-Haziran 2006 Diğer çalışmalar, roma hukukunun fethedilıniş bölgeler yolu ile İslam hukukuna nüfuz ettiğini desteklemektedir, 1 Re'yin yerini alan alimierin uzlaşınası, ekolleı1n Eınevi yönetim pratiğini ve yöresel geleneği yoıuınlayan ve reforme eden temeli olmuştur. Aliınler, icına vasıtasıyla idari uygul'una ile hukuku birleştiren vasıtalardı. Mezheplerin doktrinel gelişınes~ ilerlemeye başladı. İslam öncesi Arapların gelenekleri ve Eınevi'lerin düzenleıneleı1nin yerini alan bu doktrinler, "ınezhepleı1n yaşayan sünneti" adıyla üçüncü bir sünneti ortaya çıkardı. 2 Ülls:e genelinde haberleşme oldukça hızlı olduğundan metot ve doktriiıler hızlıca bir ekolden diğerine geçiş yaptı. Bu zaman periyodunda Eınevi'lerin dünyevi aşırılıklarına karşı çıkan bir güçlü dini hareket ortaya çıktı. Reforrnistler ülkeyi Kur'an norınlarıyla doldurmayı araştırdılar. Mezhepler bu hareketin bazen içinde bazen de dışında idiler. Dini reforrnistlerin etkisiyle mezhepler yasal problemler için Kur'an'ın emirlerine daha diklmtle başvurmaya başladılar ve bundan dolayı imparatorluğun hukukunun islaınileşıne süreci başlamış oldu. 3 Takriben hicı-i 120 de İslam hukukunu11_gelişiıninde_ eleş_tirelbir Jrritik l(esişıne. ü11ıştli:-''bi!-yazar ve alim için doktrin ve çalışınasını eski bir otoriteye dayandırması Ii:akta öneınsenip edebi bir geleneğe dönüşınüştü." 4 Böylece birkaç yıl içinde Medineiller tarafından takip edilen Kufeliler, kendi yeni doktrinlerini yanlış bir şekilde okullarındaki daha öneelci fakilliere isnad ettiler. Bir müddet sonra bu süreç zaman içeı-isinde sahabeye ait olduğu iddia edilen doktı-inleri de içine alacak şekilde daha da geçmiş zamana uzatıldı. Otorite sahabe isimlerinin zikriyle arandığında bir görüşün bizzat [Hz.]Peygaınbere isnad edilmesi kaçınılınazdı. Iraktaki ekoller, [Hz.]Peygaınber'in sünnetinin teolojik konseptini alıp hukuk kopseptine uygulayan ilk ınezheplerdendir. 5 Dindar reforıncular, göıüşlerini [Hz.]Peygaınber'in örneklerine refere ederek göıüşlerini destedi ve bu pratiğin öncüleri odular. Onların bu tekniğe istinad etmeleri kendilerine ınuhaddis ismini kazandırdı. Muhaddisler, ınetodlaı1n1 farklı ınezheplerin hoş karşılarımayan hukuki doktrinlerille karşı çılnnakta kullandılar. re'y ve icınadan hoşlanmayan ınuhaddisler, bütün hukuk normlarını ilahi Kur' an ve peygamber uygulaınalaımdan çılmımak istediler. Onların dini kısaltılacaktır] I<J.yas rabbinic hegges'den alınm1ştır. O da bizzat kendisi Yunan etkilerinden kaynaklanmaktadır. Foreign Elements. Supra note 3, at Bkz. PATRİCA CRONE, RO:NIAN L\W: THE ORIGINS OF THE ISUMIC PATRONATE(1987); Theoder Ion. Roman Law and rvlohammedan Juı1spıudence. 6 l\iich.l.rev. ( ) 2 INTRODUCTION, supra no te, 3 at Id, at 26-27, 29; ORIGINS, supra note, 3, at 191, Pre-Islamic Background, supra note 3,at43. 5 Id, at 33

11 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı:15, Ocak-Haziran düşünceleri, sekiiler hukukun dini açıdan reformuna yardımcı olmak için hadis uydurmaktan geri bırakmadı. Hatta muhaddisler, kendilerini mazur gösteren Peygamber sözleri geliştirdiler: (Örneğin: Sc!Jings attlibttted to me w!jicb agree wit!j the Qıtran go back to me, ı:v!jet!jer I adnal/y said tbem or not") 1 Başlangıçta mezhepler bu taktiğe karşı çıktılar. Sonuçta muhaddisleri kopye (wound up) etmeye başladılar. İnanç salubi olan fakihler, kendi götüşlerini destekleyen hadisleri neşrederek kendilerini savundular. Bunu yapınakla Peygaınbeı-iı1 hadislerinin en son meşruluğunu itiraf ettiler. 2 Hicri 140'da Eıneviler dönenlinin sonunda hukukun islaınileşınesi süreci önemli ölçüde tamamlandı. Eksilc olan şey sonuçlann sisteınatize edilmesi idi. Okullar( Kufe ve Medine) kendi ünlü fakihleı-iılln adlaı1111 alırken diğer bölgesel ekaller ise gör-linümden kayboldu. Hicri ilcinci yüzyılın ilcinci yarısında İmam Şafii ortaya çıktı. Hadisleım otoritesine vurgulama yaparak islam hukukunu büyük oranda sistemarize etıneyi başaran kişi oldu. Hatta Ona göre "Kur'an hadislerin ışığında yoruınlanınalıdır, fakat bunun tersi olınaınalıdır." 3 Şafinin teorisi ekolleım yaşayan geleneği şeklindeki hukuksal değeti tamamen değiştirmiştir ki, Şchacht bunu "ıutless innovation-acımasız yenilik" adını verınektedir. 4 Diğer mezhepler de hadislerin kabul edilmesi, yonıınlanınası ve kaynakların kabulünde farklı alınalarına rağmen onun yaldaşıınını kabul ettiler. Şafi'nin talebesi olan İbn Hanbel, getçek hukuk kurallarının belirlenınesinde [Hz.]Peygaınberin sünnetine daha çok vurgu yaparak dördüncü mezhebi şekillendirdi. Muhaddisletin başarısı, ınutezilenin yeıulınesiyle hukuki hasırnlarına karşı taınaınlanınış oldu. Bu gunıp, hadisleım yerine dini bağıınlılıldar1111 yalıuzca Kur'an'a dayandıtarak hadislerin otoritesine şiddetle karşı çıkınışlardı. Hatta Kur'an'la ilgili olarak onlar, onun Allah ile birlikte seınavattaki şeyin aynısı olınadığ1111 ancak ilahi vahiyli tatihsel bir döküman olduğunu iddia ettiler. Aklın, gerçeğe ulaşma da ve Allah'ın sıfatlar1111 anlamada ıneşnı bir yol olduğunu düşündüler. Onların mağlubiyeti ve doktrinleı-iılln reddedilmesi hemen arkasından gelen islam hukukunun katılığı ile daha çok ilgilidir. 5. Şafi ve Hanbel'den sonra şeriatın esaslarnın büyük bir çoğunluğu oluşınuştu. İslam'ın ilk üç asrı hukukun dinaınilc bir gelişinline şahit olınuştur. İslam öncesi adetler, Eınevi düzenlemeleri, Kur'ani emirler, yabancı etkiler, alimierin 1 Id, at INTRODUCTION, supra note, 3 at Id, at 47 4Id, at 48 5 Id, at 64 n. 2; Toby Lester,\Vhat is the Koran? ATLANTIC rvionthly. January 1999, at 54.

12 170 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayl:lS, Ocak-Haziran 2006 yorumları ve uydurma hadisler, üretken karmaşık bit dönemde bitbitleriyle çaıpıştılar. Bu dönemin alimlerinin çoğu, müctehid idiler, yani içtihad yapabilen kimse, veya "Temel kaynaldar ışığında hukuki kuralları geliştirmede aldı kullanabilen" demektir. Fakat Şafinin zamanından sonra içtihad kapısı kapandı. Bütün otoriter hükümler. formule edildi. İcma, onların sağlamlığını teyid etti. Dört mezhep, İslam hukukunun foınıulasyon petiyodunda hayatta kalmasına ve hukuku yorumlamada.farklılıklaı1 olmasına rağmen biti diğetini eşit derece sünni kabul ederler. :Milattan sonra takriben 1000 lerde mezheplerin ötesinde hukuk geliştiınıeye teşebbüs etmek, dalalete eşdeğer kabi.ıl edildi. Alimlere sualsiz tabi olmayı gerekli 1 kılan taldid, içtihadın yerini aldı ve yeni hukuk düşüncesi hoş karşılanmıyordu. Mutezilenin reddi tesadufi olmayıp ictihad kapısının kapanarak taklid doktrinin hakim olmaya başladığı dönemde gerçeldeşti. İslam hukukunda dinamizm eksildiği modem çağın refoınıistlerine kadar devam etmiştir. Hemen hemen her konuda İslam fıkhma katiaya teşebbüste taldidi reddeden bitkaç hukukçunun bulunmasına rağmen onlar bu işte büyük bit muhalefetle karşı karşıya kalmışlardrr~ Schacht, lıicri 100. yıldan sonra uyduıulan bitçok hadisin herhangi bit göı-üşü destelderneğe araç olarak düşünilidüğünü ispat için bitkaç kriter kullanır. 1. İli\: İslam hukuk eserleri hemen hemen lıiç hadis zilrretınezler. Hatta bazı 2 ilk yazarlar şunu ifade ettiler: "Kur'an'da temeli olmayan görüş hatalıdır." 2. Hukuk ekallerinin ilk doktıinleri, daima (genelde düzmece olarak) hukukçuyaya da sahabelere ulaşır fakat [Hz.]Peygambere ulaşmaz. 3 Schacht'ın açıkladığı gibi en önemlisi "belirli bit zamanda bit hadisin mevcut olmadığını ıspat etmenin en iyi yolu şayet var olsaydı mutlaka kendisinden bahsedilmesi gereken bit hukuk tartışmasında onun kullanılınamasıdır." 4 Bu kritere karşı açık olan reddiye tartışanların belli bit hadisi bilernemiş olabileceğidir. Ancak bu reddiye üç nedenden dolayı sııurlı bit ağırlığa sahiptir. 1. İmparatorluktaki iletişim, doktrinler veya göı-üşlerin bit hukuki merkezden diğerine kolay ve hızlı şekilde yayılacak kadar güzeldi. 2. Şayet gerçekten toplum, [Hz.]Peygamber'in sünnetini araştırma ile uğraşmışsa, pek çok hadisin unutulması ya da kaybolması imlmn dahilinde değildir. 1 Id, at ORIGINS; Supra note, at INTRODUCTION, supra note, 3 at 32; ORIGINS; Supra note,3, at 21, ORIGINS; Supra note,3, at 140.

13 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayı:lS, Ocak-Haziran Bazen bir hadis bir hakiınin gözünden kaçsa bile Schacht'ın delili hala güçlüdür. Daha önceki kararlar ve sonralci hadisler arasında yüzlerce farklılıldar vardır. Kararları veren hakimler, en iyi bilenler ve dindar kişilerdi. Bu gibi lciınseleı1n [Hz.]Peygamberin farldı davranışlarını süreidi olarak bilmemeleı-ini düşünmek zordur. Schacht'ın analizlerine göre; Müslüman bilimiiie göre en güvenli olan hadisler en şüpheli hadislerdir. Eğer bir hadisin birçok paralel isnadı varsa ve iyi tanınan ve saygı duyulan bir lcişi tarafından ri;:ayet edilmişse ve hala ilk olaylarda bu hadis dildmte alınmamışsa onun daha sonralci bir dönemde uydurulınuş olması iı1karı zor olan bir sonuçtur. TARTIŞMA Joseph Schacht'ın düşünceleri/keşifler~ yüzyıllarca İslam hukuku hakkındaki en şiddetli tartışmalardan birisiıli doğurınuştur. Bazı müslüman ilim adaınlan Schacht'ın tezlerine karşı çılmrken bazıları da İslam, şeriatın ötesindedir diyerek onu haldı buldular. Batılı aliınler, Schacht'ın düşüncesiıli daha yumuşak bir şekilde kendi alanlarındalci potalannda eritebildiler. Her iki guıupta da eleştirenler olduğu gibi desteldeyenler de vardı. Gerçekte oıyantalisderin batı gurubunda Schacht'a en sert tepkiler ortaya çılanıştır. Eleştirilere, bütün Batılı BATILI BİLGİNLERİN REAKSiYONU modifikasyona, ileri sürülen istisnaiara rağmen hemen hemen oıyantalisder, Schacht'ın, hadislerin sıhhatine karşı olan delilleriılln güçlü bir şelcilde durduğunu kabul ederler.' Bu delillerin, Goldziher'in orijinal hipotezleı1ni te'yid ettiğine inanırlar. MAURiCE GAUDEFRAY DEMOMBYNES, özellikle samiıni ve açıl<: sözlüdür. O hadisleı1n pek çoğunun Peygamberin maksadarına yabancı olan yenilllderi ve yaldaşıınlan meşrulaştırmak için 8. yüzyılda uyduıcılduğunu söyleıniştir. Hadislerin pekçoğunun İslam hukukunu daraltınaktan daha çok genişlettiğini kabul eder. Hadisler, Kur'an'ın bizzat kendisinden daha iyi bir kaynaktır. Zira hiçbir şey olmadan uyduıulabilir. Sünnet ve onun yorumlan özel prensiplerden ve davranış kurallarından ziyade kendi çılmrına hillanılan bir mateıyaldir. 2 HERBERT LİEBİSENY, Schacht'ın bulguları, İslam hukukunun 1 Bkz. e.g., ALFRED GUILLAUi\ffi, ISLUd (2th rev. Ed. 1956) P.HITII, Şchacht'ı bibliyoğrafyasında not etmesine rağmen İslam Hukuku'nun klasik teorisini kabul eden bir bilim adamıdır. P.HITTI, ISLAM, Supra note, 16, at 186(1970) 2.1\I.GAUDDEFROY-DEMOl\ffi\'NES, supra note 26, at

14 172 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı:15, Ocak-Haziran 2006 pratiğine İslami olmayan hukuki formlaım etkileri hakkında kendi çalışmasını desteklediğini ve tamamladığını söyler. J.N.D ANDERSON da aynı şekilde birçok hadisin sorgulamaya gerek kalınayacak şekilde uydurma olduğunu ve Schacht ın, klasilc İslam hukukunun hem idealize edildiğini hem de basitl<7ştirildiğini gösterdiği fikrine sahiptir. Anderson'un esas ilgisi İslam hukukunun modern gelişimiyle ilgilidir. Modern bilimin, hadislerin bize geldiği şekliyle.. tüm hadis koleksiyonlarının sılılıari konusunda büyük şüphe bırakması şu anki amacırnıza uygun değildir. O, günümüz İslamında reforınist hareketlerle daha çok ilgilenir. MAJİD KHADDURİ, benzer bir şekiide Schacht'ın tarihsel analizine uyum sağlamada herhangi bir güçlük çekmiyor. O, Schacht'ın bu analizinin İslam hukukunun gelişme aşamasını tanımladığı şeklinde tasdile ediyor ve bunun geleneksel şeriatın içeriğine neler yapabileceği soıusunu açık 1 bırakıyor. SEYMOUR VESEY- FiTZGERALD, bizzat [Hz.] Peygamberin hukuki sünnetinin dahi şüpheden hali kalamayacağı bir oranda soıumlu hukukçular tarafından kasdi olarak hadislerin uyduıulduğu fikrine katılmaktadır. Schacht'ın çalışınalarından çıkan yeni delillet; öneelci- al.ililleı1n guç1ü Şiiphelerilli- ispat seviyesini çıkardığını tasdile etmektedir. Fakat Fitzgerald, uydurma hadislerin arkasındairi kuralların özürrün [Hz.]Peygamber'in göıüşlerini yansıtınış olabileceğini ima eder. Burada dahi O, Peygamberin sert ve katı bir formuleyi amaçlamadığını öne sürer. Hadisler, yönetsel öğütün neredeyse ötesine geçmeyen hukulri teoriyi oluşturmaya teşebbüs etıniştir. Bu zat aynı zamanda müslüman hadis müneklridleril;.in ciddi oranda hata yapmış olabileceğini açıklamaya çalışır. O ileri sürmektedir ki basitçe, bir kişinin isteyerek yalan söylememesi onun gerçekten dağıuyu söylediği anlamına gelmez. Zaman, mesafe, hafıza, tartışma baskısı, bir şahsın şehadetini ciddi anlamda bozabilir. Bu enteresan psilwlojilc bir noktadır. Fakat V essey-fitzgered söylediği gibi soıumlu hulmkçuların kasdi yalanlaımınasıl oluşturmuş olduhlaımı açıklamaz. 2 H.A.R Gibb, uzun bir süre araştırma yapıp yazdılüan sonra Schacht'ı reddenneyi zor buldu. Aynı şekilde onları geleneksel sisteme uyarlamayı da zor buldu. Gibb'in analizleri, Schacht'la birleşmekten ziyade Goldzil1er'in önerileri,\. 1 Onun gözden geçirilmiş eserinde- THE LA W OF THE NK-ili AN I\IIDDLE EAST 24 (1970)- Liebesny,.-\.nderson'un Schacht'ın bulgulaı1111 özedediği bölüme "gerçek tarihsel gelişim" adını vermiştir. Schacht'ın katkılanru onun kullarumı için bkz.. Herbert Liebesny, Comparative Legal Histoıy, 1\M, J. COMP., 38, 41-43, 48(1972); 1\..NDERSON, ISLA:NIIC LAW, supra note, 2, at 12, and L-\W REFORıvi, James Anderson & Noel Coulson, The Muslim Ruler and Conrtractula Obligations, 33 N.Y.U.L. REV.917, 925 (1958). MAJID KH.ADDURİ, ISLA1IIC JURISPRUDENCE 3-7, 37-38(1961) 2 Seymour Vesey-Fitzgerald., Nature and Sources of The Shari'a, in L\..W IN THE MIDDLE K-\ST (M.I<J.ıadduri and H.Liebesny eds. 1955).

15 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl: ll, Sayı: ls, Ocak-Haziran ile paralellik arzetmektedir. 1 Gibb, Schacht'ın THE ORİGİNS OF MUHAMMEDEN JURİSPRUDENCE adlı eseriıli 1951'de gözden geçitince, Goldziher'e şu ifadelerle destek verdi: "Müslüman hadis ve gelenek kabul edilmiş dokttin temelietine balta vunnaktıt." Gözden geçiımede Gibb, Schacht'ın bulgulutını doğruluğunu des teklenıiş gözükmektedir. Bu kitap, İslam ınedeciyeti ve hukukunun gelecek çalışınalannın en azından batıda temeli olacaktır ve Schacht'y:ı temel yapısının basit bit şekilde ortadan kaldırılına iınld.nı bulunmadığını yazınıştıt. 2 Bununla beraber Gibb'in sonradan tevize edilmiş çalışınaları Schacth'ın tezinin içetiğinin taınaı111lli kucaldaında süteldi bit şüphesiıli gösterir. O; İslamın ilk yüzyılı özellikle Medine müslümanlan atasında [Hz.]Peygaınberin yaptıldamu detaylı bit şekilde kapladığı şeldindeki klasik islam görüşünü kabul edet. 3 O, Schacth'ın [Hz.]Peygambet otoritesiıli özeililde hayatın dilli tarafına adaınıştır teorisiıli açıkça eleştiı1.r. Hukuk, Peygamber tarafından anlatılan sosyal ve dilli dokttinletin ptatik yönüdür. İlle müslümanlat için hukuki ile diıli atasında fatk var ya da yoktu. Kur'an'da het ikisi de yan yanadır veya birbirleriyle daha fazla ıç içedir. Hadislerde de böyle idi. 4 Schacth'tan daha yumuşak dil kullanarak Gibb, yeci felsefi ve sosyal baskılar altında İslam geliştikçe [Hz.]Peygaınber figürünün sütekli yeci ideal ve fılcitlere uyum sağladığını kabul eder.. 5 Dahası Gibb, isnadın hadisietin sahililiği için bit yapınacılc araç olduğunu itiraf eder. Sonuçta Schacht'ın ulaşınış olduğu aynı sonuçlara ulaşınayı reddeder. Bazı Avrupa eleştiı'1nenleri tüın sistenıi daha sonraki müslüman skolastizıninin sun'i olarak.oluşturması nedeciyle az ya da çok radikal bit şekilde reddetıneyi tartışınışlardır. Fakat bu çok ileri gitınektir. 6 Gibb, bunun yerine Arap kültürel gelenelcierinin dilli inançların özü konusundaki tartışmayı hadis araçlarına hapsettiğiıli ileı-i sürmüştür. Hadis 1 I<J:ş.H.GIBB. MOf-:L.-\j\0\IEDANISM, supra note 7, at wıth 2 I.GOLDZİHER, supra note 4, at Gibb, Book Review, H.GIBB. 110f-:L.-\1I1IED"-\NISl\1, supra note 7, at SO 4 Id, at 61 5 Id, at 23 6 Id, at 56. Watt şunu yazdığında Gibbin değerlendirmesini tekrar ediyordu: "Geniş bakış açısıyla bazı yerlerde radikal olmasına rağmen şahtın teorisi meşru gibi görünmektedir. Watt... Watt, şahtın eski ekallerin yaşayan geleneğini ili{ müslümanların ideal pratikleı'irıi yansıtan bir sünnet çeşidi olduğu görüşünü kabul eder. Ek olarak eski ekallerin doktrinleı1 peygambere ıılaşan isnadların oluştuğu bazı hadisler tarafindan çeliştiğini de kabtıl eder. Id, at Fakat \Vatt i& müslümanlaım peygambeı1n karadaımda arap geleneği ile Kur'an prensipleı1ni kaynaştırmaya çalıştığı n.ılmnun farkında olduğuna inanır. Id, at 65. dahası peygamber hadisleı1nin ilk dönem sistematik naldı olmamasına rağmen Watt aneledotların kesinlikle nakledildiğinde israr eder. Bu tür göıüşleı1n daha detayı için bkz. İnfra.

16 174 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı: ls, Ocak-Haziran 2006 alimleri, binlerce uydurma rivayeri isnad ile temizleyebilmelerine rağmen, onlar sürekli olarak altında yatan özün bir ek.raru olduğunun farkındadırlar. Sonuçta Gibb, hadisiere bir uyduıma olarak bakmaz, fakat inancın gerçeklerinin belgelerinin yansıması aracı olarak görür. 1 Gibb bu analizci metoduyla Şeriatın büyük bir bölümünü, yalruzca hukukçular tarafından oluşturulmuş şeklinde algılamaktan kurtarınayı ümit eder. Fakat Gibb, Schacht'ın Peygamberin hadislerinin gerçekte peygamberin ne yaptıklarının geçerli belgesel kaynağı olamayacağı şeklindeki isbatını inkar etmez. 2 Sünni müslümanlar için sadece [Hz.]Peygamber'e sağlam olarak ulaşan davraruşları sünnetin temeli olabilir. Dikkatli, ciddi bir çalışmada DA VİD S. POWERS, Schacht'ın tezlerine bazı rezervler koyarak kabul eder. O, Schacht'ın İslam hukuku ilıninirı gelişimi ile pozitif İslam hukuku gelişimini net ayıramadığıru ve bunu gerçekte [Hz.]Peygambe're kadar giden bazı pozitif hukukun daha önceki bir dönemde başlamış olabileceğini ileri sürer. O, aile ve miras hukukunda Kur' an emirlerinin daha sonraki bir hukuk için daha öneelci metinlerin temel teşlcil edebileceği bir alaiiı gösterdiğine inanır G.H.A JUYNBOLL, Schacht'ın tezlerini değiştirmeyi araştırdı. O, hadislerin yazılmasının peygamberin vefatından epey zaman sonra olduğu delilini kabul eder, fakat O'nun yaptıklarının bir çoğunun sahabeleri arasında hala konuşulmakta olduğunu düşünür. Bu pratikleı-in nasıl oldu da hukulci bağlayıcı olduğu şeklinde görüldüğü ise başka bir soıudur. Juynboll, [Hz.]Peygamber hakkındaki bir rivayerlerle daha sonraki tartışmalarda kullanılan hadis yığınlan arasında bir bağlantı kuımaz, fakat mütevazi bir şekilde onların bazılarının ilk nesil müslümanlaı ne düşündüğüne dair bir bilgi verdiğini öne sürer. 4 Noel COULSON, Schacht'ın düşüncelerini ili\: ve en ciddi eleştirendir. O, Gibb ve V es ey- Fitzgerald'in önerilerinin Schacth'ın neticeleri ile direk olarak çeliştirerek genişletti. Böyle yaparak O, bazı batılı bilim adamlarının Schacth'ın teorilerini geniş ölçüde belgesiz ve şüpheli eleştiriler ile bıl\:mış olan Schacht'ın 1 H.GIBB. MO.F-L-\l\fl'viEDANISM, supra note 7, at Fakat Gibb'in kullandığı dilin bir k1snu şu zayıf inancı gösterir ki uydurma hadisler dalli belli ölçüde [Hz.]l\Iuhammed'in gerçek öğretilerini yansıtmaktadır. Hadislerin belgesel değerini vurgularken şöyle demektedir. Hadis çalışması otantik öğretimle, Peygamber pratiği ve ilkel Medine toplumu ile ne kadar uyumlu olduğuna has değildir. Bilakis O, yaşam tarzı olarak İslamın gelişmesi ve büyümesini yansıtan bir ayna özelliğini görmekte ve daha geniş islam toplumu en doğru şekilde yansıtılmaktadır. Id, at DA. VİD S. POWERS, STUDIES IN CHRONOLOGY, PROVENANCE AND AUTHORSHIP OF.f-L-\DITH (1986) 4 Bak. G.H.A JUYNBOLL, MUSLIM TR.r\.DITION, STUDIES IN CHRONOLOGY, PRO\TEN.-\NCE AND AUTHORSHIP OF EARLY.F-LIDITH, (1983).

17 Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl: ll, Sayı: ls, Ocak-Haziran reaksiyonunu tetikledi. COULSON'UN görüşü myantalistler arasında Schacht'a karşı en gelişmişini temsil ettiğinden dolayı onu detaylı bir şekilde ele alınak uygun olacaktır. O, başlangıçta Schacht'ın tezleıinin geniş temellerinin reddedileınez olduğunu ve [Hz.]Peygaınbere atfedilen hukuki emirlerin bir çoğunun uydurma olduğunu ve huhık doktrinlerinin geriye projeksiyon sürecinin bir sonucu olduğunu kabul eder.. 1 Aynı zamanda COULSON, uydurma olduğu kabul edilen ı-ivayetlerin [Hz.] Peygamber, Medine'de iken gerçekte yürürlüğe koyduğu hukuk kurallarııun özünü temsil etmiş olabileceğini öne sürer. 2 Hukuki kuralın açıkça ifade edildiği yer doktrinin gelişınesinde ileri safhayı temsil eder. V eya [Hz.]Peygaınber'in vefatından sonraya kadar müslüman toplumun karşılaşaınayacağı problemlerle ilgili olduğu yerde yanlış olduğunu farz etmek daha doğrudur. Fakat eğer kanun Peygamber dönemindeki Medine toplumu şartlarına uyuyorsa geçici olarak sahih kabul edilınelidir. 3 Genel olarak ifade edersek, hadisler Medine'de olan şeyin gerçeklerinin altını çizen yalıuzca uydurulınuş bir göstergedir. Coulson, lıicri ilcinci yiizyılda yazıldığında yanlış olduğu ispat edilmiş olan şeyin nasıl olup da daha sonra yüzyıl önce olınuş olan bir olayın gerçek refleksiyonu olduğunu göstermek için bazı önerıneler ileri sürer. Coulson, [Hz.] Peygamberin ölümü ile ınezheplerin yükselişi arasındaki zamanda bazı hukuk kurallarının uygulanınası gerektiğini savunur. Aksi taktirde ilk müslüman toplumunda hukukun gelişim göstergesinde bir boşluk farz edilecektir veya daha fazla oluşturulacaktır. 4 Kur'an ölü bir metin değildir. [Hz.]Peygamber ve onun halefieri Kur'an'ın geleneksel Medine toplumuna önerdiği dini olduğu kadar hukuki olan problemlerle mücadele etmeliydiler. Fakat Schacht'ın boşluğu hukuki içeriği olmayan bir şey değildir. O, Kur'an'ın miras ve aile alanlarına uygulandığını, fakat hukukun diğer alanlarının ise Arap öncesi sünnetin veya daha sonra Eınevi pratiğinin ve eski okulların doktrinleriyle kaplanıldığını benimser. Ayrıca toplum fethedilen insanlardan alınan hukulr formlarına da açılr durumdadır. Yalnızca Kur'an'ın genel bir şekilde uygulanmasıyla hukukun islamileş me si daha sonra olmuştur. 5 Peygamber sünnetinin analizinde Coulson, Schacht'a alternatif bir teori 1 HISTORY, supra note, 8 at 64. 2Id, at Id, at 70 4 Id, at 65. "Bat:ıl " bizzat Kuran tarafından ilgilenilen sorulaı1 ifade etmektedir. İlk dönem yöneticiler ve otoriteler tarafından göz ardı edilmiş olamaz. Prof.Coulson to the audıor Gtuıe 21, ı 970) 5 ORIGINS, supra note, 3 at 224

18 176 Hatran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı:15, Ocak-Haziran 2006 önerir. Coulson, ilk kadıların hadis bilgiletinin olmadığına dair Schacht'ın fikrine açık bir şekilde karşı çıktığını yineler. Tabi ki bu Schacth'ın bulduğu yüzlerce çelişkiye cevap olamaz. İkincisi, Coulson'a göre ilk hakünler belirli hadisleri biliyorlardı ancak daha sonraki müctehidlerin ulaşmış olduğu aynı sonuçlara ulaşmamış olabilirler. Bu hipotez daha makuldiir. Fakat Schacht'ın belirlemiş olduğu benzer gerçekler hakkında önceki pratik ile daha sonraki hadis arasında oluşan çelişkileri ölçmesi zordur. Coulson, bu tartışmayı neden ortaya attığı net değildir. Schacht'ın çalışmalarını referans etmek suretiyle orılara kolaylıkla mukabele edilebilir. Aynı zamanda onlar Coulson'un ana konusu için mantilci bir gereldilik değildir. Bir ınüctehid özel bir hadisi bilip onu yoruınlasa dahi "onunla bağlı kalmak zorunda hissetmeyebilir".zira O, Kur'anın yoruıncusu olarak [Hz.]. peygamberin otoritesinin önceliğinin dikkate alınmadığı bir dönemde yaşamıştır. 1 Coulson, şunda ısrar ediyor ki; peygamberin uygulaınaları bilinmiş olabilir ve yüzyıl boyunca ona zıt prensipietle beraber bulunmuş olabilir... Daha sonra peygamberin hareketlerinin vahiy olduğu ve bağlayıcı olarak kabul ettiği zamandadır ki bu kt.tta1lar daha önce buna :iit Olanprensiplenn yerini-alınıştir. Onların eserlerinde hadislerin yanlış biyoğrafik bilgilerle doldurulmuş olması onlan sıhhatten mahrum bırakınası gerekmez. Hadisler bilinen fakat Peygamber prensiplerinin önceliğinin hala kabul eclilmediğini göstermek için uydurulınuştur. Coulson, Schacht'ın mantığındaki boşluldar üzerine yoğunlaşır. Katıksız gerçek şudur: Bir hadisin uyduıma olması demek peygambere atfedilen hükınün de i.:ıydurına olduğu anlamına gelmez. Bu ili seçenek bırakır. Ya uydurma rivayerin içindeki hüküm de yanlıştır eğer alternatif bir sahih delil yoksa. Başka delillerle çatışmadığı sürece uydurma rivayet peygamber'in gerçek göıüşünü yansıtabilir. İkincisini seçerek Schacht'ın argümanlarının önemli noktalannı za'fa uğratınıştır. Schacht, Coulson'un kitabının tanıtımında onun eleştirilerine cevap verdi. Onun eleştirilerine de Coulson bir cevap verdi. 2 Bu kitap tanıtımında Schacht'ın sitili dönem ödevini düzelten bir profesörün yaptıklan ile karşılaştırabilir. Coulson'un kitabının düzeltilmesi gereken yerleı-i sayfa sayfa listeliyor. Aynı zamanda dalaylı olarak onun çalışmalarını takdir ederek "Coulson, İslam öğrencisi olarak değil modern hukuk gözüyle İslam Hukukuna baktığını" yazıyor. Coulson onu şöyle cevaplar: "Açık olan şu ki Schacht bir hukukçu olarak yazınıyar ve düşünınüyor." 3 ', [ 1 HISTORY,supra note 8, 68 2 Bu tartişma şu kitapta görülebilir. supra note, 3; at and Noel Coulson, Correspondence,3 MIDDLE EAST STUD.195 (1967) [Correspondence olarak ifade edilecektir] 3 Id, at 390, Correspondence 55, at 201 Coluson, Schacht'ın Şia mezhebi ile alakah teorisinin bir çoğunu ciddi anlamda eleştirir. NOEL COULSON, SUCCESSİON İN THE i\juslim

19 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:11, Sayı: ls, Ocak-Haziran 2006 I 77 Schacth'ın bilgiçtiği son birkaç on yılın İslam ilm.indeki büyük çalışmalaı düşüncesizce bir köşeye atılacağı korkusundan kaynaklanmaktadır. Haklı olarak inandı ki İslam alimleri onlarca yıl haksız bir şekilde Goldziheri yok saydılar. Kendi çalışmalaı sonuçlarının her zaman ciddi şekilde karşı konulamayacağı stresini yaşamıştır. O öneriyor ki Coulson, Schacht'ın metodunun sonuçlarını küçültmeye çalışıyor ve Coulson'un karşıtlık pozisyonunu hoş bir şey olarak niteliyor. 1 İncelemesinde Schacht, Coulson'un [Hz.]Peygamber'in özel yasal kurallaruun izleyicileri tarafından bağlayıcılığının olınadığı teklifmin düşüncesizce olduğunu söyler. Coulson, cevabında hicretten sonra ilcinci yüzyılın ortasında iyi tartışılan fakat Malik ve Ebu Hanife tarafından reddedilen hadisi örnek veriyor. Coulson bu hadisin geçersiz olduklarına inanciıldan için değil bağlayıcı kabul etmedikleri için bu alimin reddettiğini ima ediyor. Her ilci şahsın arasındairi tartışmanın dönüm noktası, vasiyetleri 1 /3 ile su11rlayan [Hz.]Peygamber'e atfedilen özel bir hadiste odaklanmaktadır. Hadis şunu ifade etınektedir: Bir adam ölüm döşeğinde 6 kölesini azad etmiş ve emevi idarecileri bu karaı1 reddettiler ve sadece kura ile seçilen ilci köleyi azat ettiler. Schacht şunu savunmaktadır: "Ölüm döşeğindeiri azat, islam hukukunda bir vasiyettir ve bu karar bütün yenilik özellilderine sahiptir. Bundan dolayı, Em evi'lerin bu kuralı, vasiyetleri ölürrün mallarının i 1 /3 e su11rlayan genel islam hukuk kuralınu1 kaynağıdır. Sonralaı1 6 köle rivayeri uydurma şelcilde [Hz.] peygambere atfedilıniştir. Biraz zaman sonra [Hz.] peygamber ölmek üzere olan bir sahabeden vasiyetileı1ni 1/3 te sınıdandırması şeklincielci yeni hadis (Vakkas rivayeti) ortaya çılmuştıt. 2 Buna cevap olarak Coulson, Vakkas rivayetinin doğnı bir ş elcilde [Hz.]Peygamber'in oı1jinal uygulamasını yansıttığını, Emevi hükümdarların kararı sadece ölüm yatağında yapılan Ilibelere genişiettiğinde ısrar eder. Coulson'a göre, Emevi'lerin tav11 kanunun kaynağı değil bir uygulamasıdır. Schacht bu şelcildeki bir analizi, "intilmm duygusuyla doktrinleri geriye yansıtına olarak niteler ve Coulson'u da hicretin üçüncü asrındaki bir rivayerin senedini uyduı1na olduğu için reddeden muhaddislerden daha saf (hemen köıü körüne) kabul eden olarak damgalar.'' 3 Her ili bilim adamı da farldı argümanlaı1 yan delillerle desteklerler. Schacht vasiyederin 1 /3 te s1111tlandırılmanın, Em evi idaresin.in mali politilmsına faydası olduğunu ve diğer bir çok ödemelerde 1/3 i Erneviierin keyfi olarak oluşturma FAIIIİLY 125, 127(1971) 1 Modernizm and Traclitionalism, supra note 3, at RIGINS, supra note 3, bu rivayet için bkz. note 20, supra 3 Correspondence, supra note 55, at 198; Modernism and Traclitionalisın, supra note, 3, at 392.

20 178 Harran Ün. ilahiyat Fak. Dergisi, Yıl:ll, Sayı: ls, Ocak-Haziran 2006 adetinin örneği olduğunu not eder. Coulson, devlet, şayet terekeden hisse alacaksa diğer varisierin olmadığında (geniş kabile yapılarında bunun alınası zayıftır) ancak bu kuraldan faydalanabileceği şeklinde cevap verir. Buna ek olarak Eınevi kanunlarında 1 /3 uygulaması, yalnızca özel hukukta değil fakat vergi ve kamu hukuku alanlarında uygulanelığını ifade eder. Dahası Schacht, Eınevi düzenlemeleri kavramı 1/3 ün kaynağını ınantılcileştiıir. 1/3 kuralı eğer Medine toplumunun bir parçası olsayclı (o zaman hiç bilinıniyordu) mirası geniş şekliyle ele alan Kur'an'ı Kerim'de alınası gerekirdi. Fakat O, Kur'an'ın miras konusunda özellikle ansiklopedil( olınaclığını iddia eder ve böylece bunun [Hz.]Peygaınbeıirı çözınesi gereken problemlerden birisi olduğunu iddia eder. 1 \ Schacht son bir savunmacia bulunur ki Coulson cevap verıneıneyi tercilı eder. Vakkas rivayeti, [Hz.]Öıner sonunda vasiyyeti 1/10 una izin vermiştir! şeklindeki kelimesi kelimesine [Hz.] Öıner'e atfedilen bir hadisle hemen hemen paraleldir. Schacht'a göre eğer raviler, [Hz.] Ömer'den [Hz.] Peygaınb'ere rivayerin kökenini tesadüfen değiştirdilerse Eınevi'lerin ve ekaller için standart hale gelen pratiğin ıneşrulaştırılınası için yeni bir versiyoncia bir hadis uydumlınuş olınasılfal:ştkoyulaınaz-fi.ii sonuç gibi gözükınektedir. 2 Coulson'un cevabı yayınlan~tan sonra Scahcht tartışmaya devam etınedi. Schacht, sonra coulson, konuyu tamamlayamadan öldüler. Schacht ve Coulson'un her ilcisinin argümanlarının gelişmiş alınasına rağmen sonuç aynı idi. [Hz.]Peygaınbere isnad edilen rivayerlerin onun hukuki görüşlerini doğmdan yansıtıp yansıtınaclıkları bilinmemektedir. İsnadlar, açıl( bir şelcilde güvenilir değildirler. Güçlendirici delilleri eksiktir. Hadislerin belirlediği kuralların araçta(isnadda) kalıtsal olarak zayıflık bulunmasına rağmen geçerliliğinin farz edilip edileıneyeceği ınantıksal çıkarımlar temelinde kararlaş tırılınalı dır. Schachda olan tartışına Coulson'a itirazlarını ortaya koymaya yarclııncı oldu. O, aynı zamanda şayet rivayet yanlış ise onun ifade ettiği hüküınde yanlıştır doğal çıkarımını kabul etıneyi reddetti. Coulson'un alternatifinde ciddi problemler vardır. Onun geçerlilik düşüncesi birçok problem içeımektedir. İlk olarak ınuhaddisler motifinin sılacı konusu yer alınaktadır. Onların gereksiz çabaları imparatorluğun seküler yasalarını mukaddes yapmaktır. Mücadele tüm İslam coğrafyasına politik yasal ve teolojik olarak kaplaınıştır. Muhaddis için hedef eski okullara ve eınevi uygulaınalarına karşı olan mücadeleyi kazanınaktır. Onlaı111 ayrılış noktası düşmanca idi; hadis uydurmak onların silahı idi. Onların yalııızca dinleyenlere nasihat eden Peygamberin örnekleıirıi hatırlaınayı 1 INTRODUCTION, supra note, 3, at 24; Modernizm and Traclitionalizm, supra note 3, at ; Correspondence, supra note 55, at l\Iodernism and Traclitionalism, supra note, 3, at 395.