Mühendislik Etiği. Hasan Özcan. Ceviri (Selma Ozkurt ve Savas Caglayan)

Transkript

1 Mühendislik Etiği Hasan Özcan Ceviri (Selma Ozkurt ve Savas Caglayan)

2 1. Toplumsal Ahlak 2. Bireysel Ahlak 3. Mesleki Etik 2

3 1. Genel Ahlak Bütün toplum tarafından kabul edilmekte olan ortak inançlar kümesi genel olarak anayasal maddelerin de temelini oluşturur. - Yalan söyleme - Cinayet işleme - Hile ve hırsızlık yapma - Sözünü tut - Kimseye zarar verme - Rüşvet verme 3

4 2. Bireysel Ahlak Ortak ahlak ile benzerlik gösterir ancak kişilerin kendi sosyal çevresinden gelen düşüncelerle biraz farklıdır. Bu tür için en kuvvetli etmen dini çevredir. - Kök hücre araştırmaları ahlaki değildir - Nükleer santraller aşamalı olarak durdurulmalıdır - İlaveten (Ülkelerin kıyaslanması ) 4

5 3. Mesleki Etik Kendi alanlarındaki uzmanlar tarafından belirlenmiş resmi kurallardır. Ancak mesleki etik ve bireysel ahlak arasında çeşitli ikilemler vardır. Mesleki etik bireysel ahlaktan daha kısıtlayıcı veya daha özgür olabilir. 5

6 Etik İkilem: Doktor için Bir doktor kürtaja karşıdır bu onun için kişisel fikrine göre ahlaksızdır. Ancak, mesleki etik onun mesleği için eğer hasta kürtaj isterse yapılmalıdır diyor. O doktor kürtaj yapmak zorunda değildir ve şiddetle kürtaj karşıtı olduğundan hastayı iş arkadaşlarından birine sevk edebilir. 6

7 Etik ikilem : Avukat için Bir avukat müvekkilinin ahlak dışı olduğunu düşünebilir, ama kanuna göre müvekkilini başka avukata sevk etmelidir. 7

8 Etik ikilem: Mühendis için Bir tasarım mühendisine savaş donanım tasarımı teklif edilebilir ancak o bunu reddedebilir. Ancak bu durum mesleki etik kurallarına göre uygun bir davranıştır. 8

9 Etik ikilem : Mühendis için Çok katlı bina yapımı bir inşaat mühendisi için sürdurulebilir gelişmenin bir parçası olarak doğru gelmiyor. Ancak iş verenleri böyle bir proje için mühendise geldiğinde bu işin bir parçası olmak zorundadır. 9

10 Mühendislik İçin Koruyucu Etik Kurulları Mesleki etik kuralları sadece ve hayır dan oluşmaktadır. Bu düzen kamunun, işverenin, işçinin ve çevrenin kendilerini korumaya yöneliktir. Bu kuralları olumlu ve olumsuz deneyimler belirlemiştir. 10

11 Önleyici Etik : olumsuz örnek Körfez Bölgesi Hızlı Ulaşım Vakası: Körfez Bölgesi Hızlı Ulaşımı (BART) 1972 yılında hizmete girmiştir. Sistem mühendisi Holger Hjortsvang ve Program analisti Max Blankenzee BART ta kontrol ve tahrik sisteminin gelişimini denetlemek için hiçbir sistem mühendisliği grubu olmadığı endişesine kapıldılar. Yönetime bu endişelerini sözlü ve yazılı olarak bildirdiklerinde yönetim sorun yapmamalarını söyledi. Yaklaşık aynı zamanda, bir elektrik mühendisi olan Robert Bruder, kontrol ve haberleşme cihazlarının kurulum testinin yetersiz çalıştığını rapor etti. Kasım 1971 de bu üç mühendis endişelerini BART yönetim kurulu üyesi Daniel Helix e gizli bir şekilde sundu. BART yöneticileri bu üç mühendisi belirlediğinde onları işten çıkardı. 2 ekim 1972 de BART yolcu taşımaya başladı, 3 hafta sonra BART trenlerinden biri transistörün kısa devre yapması nedeniyle Fremont istasyonunda düştü. Neyseki ölen olmamış, sadece birkaç yaralanan olmuştu. Bu üç mühendis kariyerlerini yaklaşık 2 yıl kesintiye rağmen, nihayet mahkeme dışı uzlaşma yoluyla kazandılar. Bu durum sonraki vakalarda içtihat oluşturdu ve mühendislik etiğinin gelişmesi üzerinde önemli bir etkisi oldu. 11

12 Önleyici Etik : Olumlu örnek SINIR TANIMAYAN MÜHENDİSLER: Sınır tanımayan mühendisler, profesyonel mühendisler ve mühendislik öğrencileri için uluslararası bir organizasyondur, onlar profesyonel uzmanlıklarını insan refahını ilerletmek için kullanmak istiyorlar. Arizona Üniversitesi mühendislik bölümü öğrencileri Batı Afrika GANA nın MAFİ zongi köyünde bir su kaynağı ve arıtma projesi üzerinde çalışıyorlar. Proje 30 veya daha fazla köy ile yaklaşık kişiye güvenli içme suyu tedarik edecek. Başka bir proje, Colorado Üniversitesi mühendislik öğrencileri MUNOMKS nın bir Ruandalı köyünde su tesisatı kurdu. Sistem köylülere günlük kullanım için 7000 lt kadar güvenli su sağlıyor. Sistem, doğal akışlı besleme tankı, hızlı kum filtresi ve bir güneş enerjili sanitasyon ışık içerir. 12