Aşırı hareketlilik, Dikkat sorunları, Düşündüğünü hemen yapma (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur.

Transkript

1 1

2 Aşırı hareketlilik, Dikkat sorunları, Düşündüğünü hemen yapma (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur. 2

3 Müzisyen bir annenin tanımlaması: Beyni sanki en yetenekli sanatçılarla dolu ama şefi olmayan bir orkestra gibi. Farklı müzisyenler sonuca önem vermeden kendi melodilerini çalıyorlar. Bir uyum yok, hiç bir melodi, canlı bir müzik parçasına dönüşemiyor. 3

4 TEMEL BELİRTİLER Dikkat sorunları Aşırı hareketlilik, İstek ve dürtüleri engelleyememe Bu belirtiler: 7 yaştan önce başlamış olmalı Kalıcı ve sürekli olmalı (en az 6 aydır) Birden fazla ortamda görülmeli ( hem ev hem okul) 4 Yaş ve gelişim düzeyine uygun olmayacak düzeyde olmalı

5 5 DEHB de temel sorun davranışları kontrol edememektir. Bir şey yapmadan önce durup düşünmeyi sağlayan merkezler yeterince iyi çalışmazlar.

6 6 Beyinde dikkat ve davranış kontrolünü sağlayan sistemde sorun vardır.

7 DEHB Nedenleri Dopamin, noradrenalin sisteminde bozukluk 7 Arnsten AF. J Psychopharmacol 1997;11:151-62; Madras BK, et al. Behav Brain Res 2002;130:57-63; Russell VA. Behav Brain Res 2002;130:191-6; Solanto MV. Behav Brain Res 2002;130:65-71.

8 DEHB Kalıtsaldır Oğlunuzda dikkat dağınıklığı problemi var 8

9 DEHB Yaşam Boyu Devam Eder Erken çocukluk dönemlerinde başlar, En sık ilkokul döneminde tanı konulur, Çocukluğunda bu tanıyı alanların %70-80 i ergenlikte de aynı belirtileri gösterirler. Bunların da %50-65 i erişkinlikte de aynı tanıyı alırlar. 9

10 BÜYÜDÜKÇE NELER OLUR? 10 3 farklı gelişim %10-15 Ergenlikte önemli düzelme %60-70 Belirtiler devam eder %5-10 Daha ciddi problemler

11 Ergen/Erişkin DEHB 11 Hiperaktivite Durduğu yerde duramama, kıpır kıpır, gergin, huzursuz Dikkat dağınıklığı Kitap bitirememe Toplantılarda dk sonra kopma Dürtüsellik Ani kararlar verme, sonucunu düşünmeden harekete geçme

12 12 Bir anı bir anına uymuyor Çok keyifli iken birden öfkeleniyor

13 İşe Başlamada Güçlük Erteleme Sürüncemede bırakma 13

14 Aynı Anda Birden Fazla İşle Uğraşma 14 İşler rutine bindiği anda o işten sıkılma, başka bir projeye başlama Sonuç, başlanmış ama yarım bırakılmış bir sürü iş... Dil kursu, dans, ahşap boyama, yarım bırakılmış resimler, kitaplar, araştırma projeleri...

15 İş Değiştirme Okul değişiklikleri İş değişiklikleri 15

16 Farklı Olma Herkesin kullandığı yolları kullanmama Problemleri farklı yoldan çözme 16

17 Risk Alma Yüksek uyarılma ihtiyacı Büyük heyecanlar peşinde koşma Bazen gerekenden fazla ölçüde... 17

18 Dağınıklık Eşya kaybetme, planlara uyamama, organize olamama Bazen aşırı düzen takıntısı Plan değişikliklerinden rahatsız olma 18

19 Belleği iyi mi kötü mü? ummadığınız şeyleri hatırlıyor, bir dakika önce söyleneni hatırlamıyor Eşyalarını nereye koyduğunu hatırlamıyor Yapılacak işleri unutuyor Arabasını nereye park ettiğini unutuyor Telefon numaralarını çevirirken kimi aradığını unutuyor 19

20 20 Gerçekte ne kadar başarılı olduğundan bağımsız yeterince başarılı olmadığını düşünme Çocukluktan beri aldığı olumsuz geri bildirimler sonucu var olan olumlu özellikleri görememe Dışarıdan bakıldığında canlı, aktif içeride kendini yiyip bitirir

21 Kapasiteyle Uyumlu Bir Düzeye Ulaşamama Çocukluktan beri var olan sorunlar nedeniyle gerçek kapasitelerinin altında bir yerlerde bulunurlar. Doyumsuzluk, mutsuzluk hissi 21

22 DEHB basit bir sorun değildir Davranışsal Hiperaktivite Dürtüsellik Bilişsel Dikkat Sorunları Bellek Sosyal İlişkilerde sorunlar Dışlanma Yalnızlık Duygusal Ani parlamalar Ani iniş çıkışlar Depresyon 22

23 Olası Sorun Alanları Meslek/iş sorunları Trafik kazaları Yaralanmalar Sigara vd madde kullanımı Yasal sorunlar Sosyal ilişkiler Akademik güçlükler 23

24 24 1. İlaç tedavisi 2. Aileyle çalışma 3. Eğitim sürecine ait uygulamalar 4. Bireysel terapi

25 İlaçların etki mekanizması Beyinde bulunan ve davranışı etkileyen bazı kimyasal maddelerin (dopamin ve noradrenalin) beyindeki miktarlarını düzenler Dikkat ve davranışların kontrolü ile ilgili olan bölgeleri aktive eder. Dikkati dağıtan uyaranların süzgeçten geçirilmesini sağlar. 25 Dikkatin dağılmasını önler, Davranışların daha kontrollü olmasını sağlar

26 26 DEHB OLAN ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK BAŞARISI İÇİN OKULDA UYGULANABİLECEK YAKLAŞIMLAR

27 UYGUN AYARLAMALAR 27 Bireyin gereksinimleri kişiye özeldir. Hangi düzenleme/ayarlamalara gereksinim duyacağı bireysel olarak görüşülerek belirlenmelidir.

28 ÖNERİLER Genel öneriler 2. Öğretme yöntemleri ile ilgili öneriler. 3. Sınıf çalışmaları ve ödev sistemi ile ilgili öneriler. 4. Sınav koşulları ve not verme sistemi ile ilgili öneriler.

29 ÖNERİLER 29 GENEL Okuma listesi ve kitapların dersler başlamadan önce verilmesi (Sömestrden 15 gün kadar önce) Yazılı dokümanların elektronik formatta öğrenciye sağlanması. (Bu öğrenciye materyali kendi öğrenmesi için uygun formata dönüştürme olanağı sağlar-daha büyük puntolu çıktı, farklı renkli çıktı vb- )

30 ÖNERİLER 30 ÖĞRETME YÖNTEMLERİ Farklı öğretme yöntemlerinden yararlanmak (sunumlar, videolar, çalışma kağıtları, grup çalışmaları vb) Sunumların basit çıktılarının dersten önce öğrenciye verilmesi Önemli noktaların vurgulanması ve tekrarı

31 NELER ÖĞRENDİK?