ELEKTRİK İLE ÇALIŞMALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Transkript

1 ELEKTRİK İLE ÇALIŞMALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MUHATAP YÖNETMELİK ; YÜKSEK AKIM YÖNETMELİĞİ, ELEKTRİK İÇ TESİSLER YÖNETMELİĞİ ŞUAYİP AKTAŞ İSG UZMAN VE EĞİTİCİSİ

2 Elektrik, durağan ya da devingen, yüklü parçacıkların yol açtığı fiziksel olgudur. Elektrik olgusunda rol oynayan temel parçacık, yükü negatif işaretli olan elektrondur. Elektriksel olgular çok sayıda elektronun bir yerde birikmesiyle ya da bir yerden başka yere hareket etmesiyle ortaya çıkar.

3 Açıklama: Elektrik ile ilgili temel kavramlar şunlardır: Akım şiddeti (Amper): Bir elektrik devresinden saniyede akan elektron miktarıdır. Bu yer değiştirme güç kaynağı içinde (-)'den (+)'ya doğru, devre içinde ise (+)'dan (-)'ye doğru olur. Buna elektron akışı (akım) denir. Gerilim farkı (Volt): Bir devrenin iki ucu (iki kutbu) arasındaki elektron sayısı farkıdır. Direnç (Ohm): Basit olarak elektrik akımına karşı gösterilen zorluktur. Güç (Watt): Elektrikli alıcıların çalışmaları sırasında harcadıkları enerjidir.

4 Elektrikte gerilim ölçen aletlere voltmetre denir. Analog ve dijital olmak üzere iki tipi vardır. Voltmetre elektrik devrelerine paralel olarak bağlanır. Yani devrenin iki ucu arasındaki potansiyel fark ölçüleceğinden bağlantı paralel yapılmalıdır, Voltmetreler ölçme amacıyla bağlandıkları devrede önemli bir değişiklik yapmamalı ve ölçme yaparken fazla güç sarfiyatı olmamalıdır. Alternatif akım (AC), zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akımdır. Alternatif akım büyük elektrik devrelerinde ve yüksek güçlü elektrik motorlarında kullanılır. Doğru akım (DC), zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akımdır. Doğru akım genelde elektronik devrelerde kullanılır. En ideal doğru akım en sabit olanıdır. En sabit doğru akım kaynakları da pillerdir. Tehlikeli gerilim alternatif akımda 50 volt, doğru akımda ise 120 volttur. Statik elektrik durgun elektrik demektir. Bir maddeyi oluşturan atomlardan sürtünme gibi dış tesirlerle elektron koparılırsa, elektron kaybeden bu atomlar pozitif elektrik yüküyle yüklenmiş olur. Bu elektronları alan atomlar da negatif elektrik ile yüklenir. Dış tesirlerle yapılan elektron alış verişleri, atomların en dış yörüngelerinde meydana gelir. Maddelerde bu şekilde elektrik dengesizliği yaratı İmasına statik elektrik yüklenmesi denir.

5 Statik elektrik oluşabilecek durumlar ile statik elektriğe karşı alınacak tedbirler şunlardır: Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerler ile bu maddelerin yakınındaki yerlerde statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı nemlendirme, topraklama ve iyonizasyon gibi uygun tedbirler alınmalıdır. Statik elektriği iletmeyen malzemelerin kullanılmasından mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır. Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük akma hızları ile doldurulup boşaltılmalarından, sıçramalı ve yüksek basınçla doldurulmalarından kaçınılmalıdır Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar, boru donanımları ve boru bağlantıları statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanmalıdır. Depoların parlayıcı sıvılarla doldurulması ve boşaltılmasında araç ile depo arasında topraklama hattı bağlantısı yapılmalı ve statik elektriğe karşı tedbirler alınmalıdır. Lastik tekerlekler üzerinde hareket eden tankerler yüklü oldukları statik elektrikten tamamen arındırılmadıkça dolum yerlerine sokulmamalıdır. Öğütülerek toz haline getirilmiş maddelerin pnömatik konveyörlerle taşındığı hallerde, statik elektriğe karşı konveyörün metal boruları bütün hat boyunca birbirine iletken bağlantılı olmalı ve topraklanmalı, titan, alüminyum ve magnezyum ince tozlarının taşındığı yerlere statik elektrikdedektörleri veya benzeri uygun tertibat konulmalıdır. Statik elektik birikmelerine karşı, gerekli yeriere statik elektrik yük gidericileri ve nötralizatörler konulmalı veya uygun diğer tedbirleralınmalıdır,

6 Tabanca boyası yapılan tesislerde boyanacak veya verniklenecek metal parçalar, boyama hücrelerinin bütün metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibatı ve boya tabancaları uygun şekilde topraklanmış olmalıdır. Sentetik akaryakıt kapları iletken maddelerle kaplanmalı, metal boyalarla boyama ya da iletken ağ geçirme işlemleri uygulanmalı yahut bu cins kaplar toprak içine yerleştirilmelidir. Sentetik kaplara iletken yüzeyler kazandırılması halinde bu yüzeyler doldurma ve boşaltmadan önce topraklanmalıdır. Akaryakıt depolama tankları akaryakıt doldurulduktan sonra ilgili standartlara uygun olarak gerekli bir süre dinlendirilmelidir.

7 Havadaki bulutlar birbirine sürtünerek elektrik yükü kazanırlar. Zıt yüklü bulutlar birbirine yeterince yaklaşırsa elektrik yükleri bir buluttan diğerine akar. Bu olaya şimşek denir. Bazen, yük miktarı fazla olan bulut yeryüzüne yakın bir yerden geçer. İşte o zaman bulutla yer arasında bir elektrik boşalması olur. Bu olaya da yıldırım denir. Kalbin, hata akım devresi üzerinde bulunması halinde, yabancı hata akımının bir kısmı kalp üzerinden geçerse, vücudun diğer adaleleri gibi, kalp adaleleri de kasılırlar ve kalbin kumanda sistemi bozulur. Kalp her ne kadar yine atmaya devam etse de bu artık düzenli değildir. Kalbin bu şartlar altındaki anlamsız atışlarına fibrilasyon denir. Fibrilasyon halinde kalp artık normal çalışamaz ve kan pompalama görevini yapamaz.

8 Akım vücuda bir noktadan girer ve başka bir noktadan çıkar. Ciddi çarpılmalarda elektriğin girdiği ve çıktığı yerlerde yanıklar oluşur. Aslında akımın vücut içinde izlediği yollarda da yanıklar oluşmuştur. Akım şiddetine bağlı olarak ortaya çıkabilecek fizyolojik belirtiler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Akım Şiddeti Fizyolojik Belirtiler 0,01 ma Akımın hissedilme sınırıdır. Elde gıdıklanma olur. 1-5 ma Elde uyuşma hissi olur, elin ve kolun hareketi zorlaşır ma Tutulan cisim kendiliğinden bırakılabilir, elde ve kolda kramp başlar, tansiyon yükselir ma Tutulan cismin kendiliğinden bırakılması mümkün değildir, kalbin çalışması etkilenmez ma Tahammül edilebilen akım şiddetidir. Tansiyon yükselir, kalp düzensiz çalışmaya başlar, nefes alıp verme zorlaşır, şok baş gösterir, genel olarak şuur yerindedir, bazı kimselerde 50 m A'den sonra bayılma meydana gelir m A Akım tesir süresine bağlı olarak kalpte fibrilasyon (spazm) baş gösterir, şuur kaybolur. 3-8 A'den büyük Tansiyon yükselir, kalp durur, akciğer şişer, şuur kaybolu

9 Elektrik kazalarında etkili faktörler özetle şunlardır: Tehlikeli akımın cinsi (doğru akım veya alternatif akım) Etkileyen gerilimin büyüklüğü Akım büyüklüğü ve şiddeti Akım şiddetinin yönü ve izlediği yol Akım alternatif ise frekansı Akımın etki yaptığı süre Akımı taşıyan bağlantılar Elektrik devresinde izole edilmemiş noktaların bulunması Kaza sırasında vücudun gösterdiği diren Devre topraktan tamamlanmış ise toprağın kuru ve ıslak olma durumu Ellerin kuru, ıslak, terli veya nasırlı olması Akım kaynağı ile kazalı arasında akımı engelleyici maddelerin bulunması Elektrik çarpmasından korumak için genel olarak kullanılabilecek düzenler şunlardır: Koruyucu yalıtma Üzerinde durulan yerin yalıtılması Küçük gerilim kullanma Topraklama

10 Kaçak akım koruma anahtarları, herhangi bir tesisatın hattından gelen ve dönen akımların toplamının sıfır olması esasına göre çalışırlar. Normal bir tesisatta gelen akımların meydana getirdiği manyetik alanla giden akımların meydana getirdiği manyetik alan birbirine eşit ve zıttır. Burada tesisatın bir veya üç fazlı olması sonucu değiştirmemektedir. Gelen ve giden akımlar birbirine eşit ise bileşke alan sıfır olacağından, cihazın akım bobinine etki eden alan bulunmayacaktır. Ancak tesisatın herhangi bir yerinden küçük bir kaçak akım (hata akımı) varsa, gelen akım giden akıma eşit olmayacağından cihazın akım bobini üzerinde fark alanı (bileşke alan) meydana gelerek bir emk endükler. Bu emk, kaçak akım koruma anahtarının açma sınırına ulaştığında devreyi otomatik olarak keser. Can güvenliğinde kaçak akım koruma anahtarının açma sınırı 30 ma'dir ma'de devreyi açanlar ise yangın koruma anahtarı olarak isimlendirilir. Kaçak akım koruma anahtarları evde ve işyerinde tesisatın ana girişine, yangın koruma anahtarları ise ana kolon hattı girişine bağlanmalıdır. Kaçak akım rölelerinin tam görevlerini yapabilmeleri için tesisin topraklamasının iyi yapılmış ve topraklama iletkeninin yalıtılmış iletkenden olması gerekir.

11 Elektrik kabloları gerilim değerine uygun olarak yalıtılmalı ve bu kablolarla bunların bağlantı ve kontrol tertibatı dış etkilere karşı uygun şekilde korunmalıdır. Kaynak tesisleri, tavlama ve eritme ocakları ile elektroliz tesisleri gibi elektrokimyasal tesislerde teknik bakımdan veya işletme bakımından dokunmaya karşı koruma yapılamazsa, çalışma zemininin yalıtılması, yalıtkan ayakkabı kullandırılması ve yalıtkan aygıtlar verilmesi gibi tedbirler alınmalıdır. Ayrıca, tesisin uygun yerlerine gerekli ikaz levhaları asılarak çalışanlar uyarılmalıdır. Yalıtılan çalışma zemininin izolasyon direnci ölçülerek uygunluğu tespit edilmelidir.

12 Sıfırlama, elektrikli makine ve araçların gövde kısımlarının (şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Nötr hattına doğrudan doğruya bağlamak için en az 10 mm2 kesitinde bakır iletken kullanılması zorunludur. Sıfırlama, gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, şebekenin sıfırlama hattına (topraklanmış nötr hattına) veya ayrı çekilmiş koruma iletkenine bağlanmasıdır. Ancak sıfırlamanın bazı sakıncaları vardır. Normalde nötr hattında enerji bulunmamalıdır, ancak şebeke hatlarının dengesiz yüklenmesi sonucu olarak nötr hattında da enerji olabilir. Küçük değerdeki kaçaklar, sigorta tarafından algılanmayacağı için cihaza dokunan kişiler için de her zaman potansiyel tehlike oluşturur.

13 Fişler, aynı tesiste kullanılan farklı gerilimler için kullanılan prizlere sokulmayacak yapı ve özellikte olmalıdır. Ara fiş ve priz düzenlerinin yalıtkan düzenekleri uygun şekilde korunmalıdır. Kırık ve çatlak fiş ve prizler kullanılmamalıdır. Fiş ve priz sisteminde topraklama kontak elemanları, akım kontak elemanlarından önce bağlantıyı sağlamalıdır. Alternatif veya doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalar kapalı bir tablo içine monte edilmeli, değeri 32 amperin üstünde olan sigortalar en az bir şalter veya anahtarla kontrol altına alınmalıdır. Bu şalter ve anahtarla akım kesilmeden, tablo kutusu kapağı açılmayacak ve bu kapak kapanmadan akım verilmeyecek şekilde olmalıdır. Yüksek kesme güçlü şalterle enerji verilmesi sırasında şalter patlaması riskine karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.

14 Sigortalar değiştirilmeden önce gerilim dışı bırakılmalı ve gerilim yokluğu kontrol edilmelidir. Sigorta gerilim dışı bırakmıyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi sağlanmalıdır. Tesisatın tekrar servise konulmasında, sigortanın yeniden yanması ihtimali göz önüne alınarak, sigortayı değiştiren kendine zarar gelmeyecek şekilde ellerinin ve yüzünün korunması için gerekli kişisel koruyucuları kullanmalıdır. Elektrik tesislerinde orijinal olmayan, yamanmış veya tel sarılarak köprülenmiş sigortalar kullanılmamalıdır.

15 Transformatör, kondansatör ve benzerlerinin konulduğu işyerlerinin yeteri kadar havalandırılması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları yangına dayanıklı olmalıdır. Transformatör, kondansatör ve benzerleri, şarj kalıntılarını önleyecek şekilde bağlanmış ve kontrol edilmiş olmalı ve bu teçhizatın bulunduğunu bildiren ve bunlara dokunulmadan önce alınması gereken tedbirleri açıklayan levhalar uygun yerlere konmalıdır. İşyerine konacak hava soğutmalı transformatörleri yanabilir malzemelerden yeteri kadar uzakta bulunmalı veya yanabilir maddelerden, ısı geçirmeyen ve yanmayan bir bölme ile ayrılmış ya da uygun şekilde kapatılmış olmalıdır. Transformatörler ve kondansatör merkezlerindeki diğer yüksek gerilim cihazları, parmaklıklı veya kafes telli kapılar ile kapalı özel hücrelere yerleştirilmiş olmalıdır. Yüksek gerilim hücrelerinde yalıtılmış tabure, kauçuk eldivenler, neon lambalı ıstankalar, manevra çubuğu, yangın söndürme cihazları, topraklama ve kısa devre teçhizatı ile manevra talimatı hariç tabela vb. bulundurulmalıdır.

16 İşyerinde çalışanların erişebileceği yerlerde bulunan tevzi tabloları, panolar ve kontrol tertibatı ile benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içinde olmalıdır. Saç malzemeden yapılmış ana kuvvet panolarının ön ve arka çalışma tabanları, elektrik akımını geçirmeyen, uygulama gerilimine dayanıklı izole malzeme ile kaplanmış olmalıdır. Bu malzemenin eni el ulaşma mesafesi dikkate alınarak seçilmelidir. Tevzi tablolarının üretim ve kullanımında Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği'nin hükümlerine uyulmalıdır. Tevzi tablo ve pano yanına ve altına malzeme istif edilmemelidir. Tevzi tablosu veya benzeri tertibat üzerinde bulunan sigortalar, şalterler, ilgili standartlara ve Elektrik İç Tesisler Yönetmeliği hükümlerine uygun yapılmış ve korunmuş olmalıdır. Tablo veya pano üzerindeki sigorta, şalter ve anahtarların üzerine, kumanda ettiği yeri gösteren etiketler bulunmalıdır. Tozlu ve nemli yerlerde kullanılan tablolar tamamen sızdırmaz biçimde kapalı dökme

17 Demir ya da çelik saçtan yapılmalıdır. Tevzi tabloları, panolarının metal gövdesi ile gerilim altında olmayan bütün metal bölümleri topraklanmalıdır. Gerilimi 1000 voltu geçmeyen ana dağıtım tabloları, bakımı ve ayarı gerektiren her kısmı kolayca erişilebilmeli, iletkenler kolayca izlenebilmeli, şalter veya kumanda cihazları tablonun önünden idare edilebilmeli ve bütün ölçü ve kontrol aletleri ile sinyalizasyon cihazları tablonun ön cephesinden kolayca görünebilinir şekilde düzenlenmelidir. Gerilimi 1000 volttan fazla olan ana dağıtım tabloları, hücreler ve yüksek gerilimle çalışan bütün aletlerin metal koruyucuları topraklanmış olmalı veya bunlar uygun şekilde izole edilmeli ve bütün metal kollar ile diğer bütün metal bağlantılar topraklanmalıdır. Bunların kontrolünde, bakım ve onarımında, akım kesilmeli ve kontrol bakım veya onarımı yapılan tablo veya hücre, diğerlerinden bir paravana veya bölme ile ayrılmalıdır.

18 Taşınabilir çıplak metal kısım elektrikli el aletlerinin topraklanması, topraklama elemanı bulunan fiş ve prizlerle yapılmalı, yüksek amperajlı prizler üzerinde ayrıca bir şalter bulundurulmalı, bunlara akım sağlayan kablolar dağınık bulundurulmamalı, geçitlerde yüksekten geçirilmelidir. Aletler, besleme kablosu içinde bulunan özel topraklama iletkeni ile topraklanmalıdır. Koruma iletkenlerinin bağlantısı tam bir iletkenlik sağlayacak biçimde yapılmalıdır. Koruma etkenli bir koruma sisteminde kullanılan elektrikli araçlar topraksız prizlerden ve koruma düzeni olmayan tesisattan beslenmemelidir. Koruma iletkeni olarak kullanılan yalıtılmış iletkenler ve sıfır iletkeni bütün uzunlukları boyunca özel olarak belli renklerde işaretlenmiş olmalıdır. Bu işaret başka iletkenler için kullanılmamalıdır. Koruma iletkeni özenle döşenmiş olmalı, toprak işareti ile belirtilmiş olan bağlantı noktalarına bağlanmalıdır. Koruma iletkeninin ve bağlama yerlerinin kendiliğinden gevşemesi önlenmelidir.

19 Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburnular, tornavidalar ve benzeri el aletleri uygun şekilde yalıtılmış ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olmalıdır. Elektrikli el aletleri iyi bir şekilde muhafaza edilmeli ve her an işe hazır şekilde bakımlı bulundurulmalıdır. Elektrikli el aletleri kendi özel gayeleri için doğru olarak ve kendi kapasiteleri içinde, aşırı zorlanmalara başvurulmadan kullanılmalıdır. Taşınabilir elektrikli el aletlerinin sapları yeterli cins ve kalınlıkta akım geçirmeyen maddeyle kaplanmalı veya bu gibi malzemeden yapılmış olmalı ve bu aletlerin üzerlerinde devreyi kapalı tutmak için sürekli basılması gereken yaylı devre kesicileri bulunmalıdır, Asılı olarak kullanılması gereken taşınabilir elektrikli aletler, yay veya bir kablo ya da bir zincir ucuna asılarak uygun ağırlıklarla dengede tutulmalıdır. Taşınabilir ağır elektrikli aletlerin bir yerden diğer bir yere taşınması özel sapan veya askılarla yapılmalı ve bu sapan askılar çalışma sırasında kullanılmamalıdır. Taşınabilir elektrikli afetler ile çalışanlar, bol ve etekleri geniş elbiseler giymemeliler, işe uygun izole eldiven takmaklardır. Elektrikli el aletleri kullanılmadan önce yetkili kimseler tarafından kontrol edilmeli, topraklaması arızalı, motoru fazla kıvılcımlı, priz, fiş, anahtar ve bağlantı kablosu bozuk olanlar kullanılmamalıdır. Elektrikli el aletleri kullanılmadığı zamanlar, kablosu prizden çekilip toplanarak uygun yerlerde muhafaza edilmelidir.

20 Kuvvetli akım tesislerinde yapılacak bakinionarım çalışmaları sırasında çalışanların hayatının korunması için alınması gereken önlemler şunlardır: Gerilimin her yönden kesilmesi Tekrar gerilim verilmesinin önlenmesi Çalışılacak yerlerde gerilimin olmadığının kontrolü Çalışılan yerlerde ve işletme esnasında gerilim altında bulunması gereken başka yerler varsa bunlarla temasın önlenmesi Kısa devre etme ve topraklama

21 Elektrik tesislerinin tesis, işletme ve bakım işlerinde görevlendirilen kimselere işletme sorumluları tarafından işin süresi, yeri, cinsi ve önemi ile uyulması gereken kurallara ilişkin yazılı görev talimatı verilmelidir. Sözlü olarak telefon veya telsizle verilen talimatlar tekrar ettirilmeli, yanlış anlamalara ve hatalı manevra yapılmasına meydan verilmemelidir. Yüksek gerilim tesislerine ayrılan yerlere, küçük boyutlu elektrik gereçlerinden başka eşya konulmamalı, buraları başka işler için kullanılmamalı, kapıları kilitli tutulmalı ve ilgisiz kişilerin girmeleri önlenmelidir. Bu yerlerin kapısına giriş yasağını bildiren ikaz levhası aşılmalıdır.

22 Yüksek gerilim tesislerinde çalışmaya başlamadan önce aşağıdaki tedbirler alınmalıdır: İşe başlamadan görev emri ve çalışma izni formu düzenlenmeli ve çalışma yapılacak tesisin özelikleri çalışanlara bildirilmelidir. Yüksek gerilim tesislerinde enerji kesme ve yeniden enerji verme işlemleri bir tutanakla kayıt altına alınmalı ve bu tutanak işyerinde bulundurulmalıdır. Üzerinde çalışma yapılacak teçhizatı gerilimsiz bırakmak için kesiciler ve ayırıcılar açılmalıdır. Birden fazla kaynaktan beslenen elektrik tesisatında, kablo veya hava hatları üzerinde onarıma girişilmeden önce akım her yönden kesilmelidir. Elektrik şebekelerinin bakım, onarım ve yenileme işlerine başlamadan önce, bu şebekelerden beslenen tüketicilerde jeneratör bağlı olup olmadığı araştırılmalı ve ters besleme olup olmadığı tespit edilmelidir. Ayrıca, bu jeneratörlerde enversör şalter bulunmalıdır. Kesici ve ayırıcının her fazının açık olduğu gözle ve araç ile teker teker kontrol edilmelidir. Kesici ve ayırıcılar açık durumda kilitlenmelidir. Kesme cihazları ve kumanda tertibatı üzerine ikaz levhası aşılmalıdır. Kilitleme tertibatı mevcut değilse, kesici ve ayırıcının yanında bir nöbetçi bulunmalıdır. Çalışma yerinde gerilim yokluğu kontrol edilmelidir.

23 Bir enerji hattında bakım ve onarım çalışması yapılacağında, bu hattı kesen başka bir enerji hattının bulunup bulunmadığı araştırılıp tespit edilmelidir. Mevcut olduğu takdirde, çalışma yapılan hattı etkileyip gerilim altında bırakma tehlikesine karşı gerekli tedbirler alındıktan sonra çalışmaya başlanmalıdır. Onarılacak hava hatlarının her iki tarafı devreden çıkarıldıktan sonra çalışma yerinde gerilim yokluğu tespit edilmeli, gerilim yokluğu tespit edildikten sonra çalışma yerinin yakınında ve çalışma yerini besleyebilen bütün kollar üzerinde topraklama ve kısa devre işlemleri yapılmalıdır. Çalışma süresince kısa devre ve topraklama tedbiri kaldırılmamalıdır. Topraklama ve kısa devre işlerinde yalıtkan eldiven, baret, yalıtkan ayakkabı, yalıtkan halı veya tabure ile yalıtkan ıstankalar kullanılmalıdır. Çalışma yeri, gerektiğinde levha, bayrak, flama ve bariyerler gibi işaretlerle sınırlandırılmalıdır.

24 Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzüğün 40. maddesine göre; aydınlatma devresi de dâhil olmak üzere bütün elektrik tesisatı bir yılı geçmeyen süreler içinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafından kontrol ve bakıma tabi tutulacaktır. Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzüğün 57. maddesine göre; parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı binalar, yıldırıma karşı yürürlükteki mevzuatın öngördüğü sistemlerle donatılacaktır. Tamamen çelik konstrüksiyon binalarla, saç ve borulardan inşa edilmiş tank ve benzeri çelik depoların yeterli bir topraklamaya tabi tutulması halinde ayrıca paratoner tesisatına ihtiyaç yoktur. Ancak bu hususun yetkili teknik bir eleman tarafından kontrol edilerek yeterliliğinin belgelendirilmesi zorunludur. Paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat yılda en az bir defa, ehliyetli bir elemana kontrol ettirilecektir. Düzenlenen belge ilgililerin her isteminde gösterilmek üzere işyerinde saklanacaktır,

25 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvveti Akım Tesisleri Yönetmeliği'nin 4. maddesine göre; Alçak gerilim: Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir. Yüksek gerilim: Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir. Tehlikeli gerilim: Etkin değeri, alçak gerilimde 50 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir. Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nin 8. maddesine göre; hatlar, geçecekleri yerin doğal koruyucu özelliklerinden yararlanabilmek için olabildiğince yamaç ve vadi gibi yerlerden geçirilmelidir.

26 Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nin 34. maddesine göre; mevcut kurşun - asitli akümülatör işletmesinin tehlikesine karşı görevlilerin dikkatli olmaları sağlanmalı ve bu görevlileri tehlikelerden korumak için aşağıdaki önlemler alınmalıdır. Kibrit ve çakmak dâhil ateş yakılmamalıdır. Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır. Cep telefonları kapatılmalıdır. Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, hemen temas eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır. İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk edilmelidir. Genel ve özel İş güvenliği önerilerine uyulmalıdır.

27 Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'nin 36. Maddesine göre; açık hava tesislerinin çevresindeki dolu duvarlar ve tel kafes düzenler en az 1800 mm yükseklikte olmalıdır.

28 SORULARLA TEKRAR EDELİM

29 1.Atmosferdeki doğal elektriklenme sonucu bulutla yer arasındaki elektrik boşalmasına ne denir? a) Şimşek b) Yıldırım c) Gök gürültüsü d) Paratoner

30 2.Elektrik çarpması sırasında kalp, her ne kadar çalışmaya devam etse de, atışlar düzensiz gerçekleşir. Kalbin bu şartlar altındaki anlamsız atışlarına ne denir? a) Çarpıntı c) Travma b) Heyecan d) Fibrilasyon

31 3.İnsan bedeninden geçen en az kaç ma akım kalpte fibrilasyona ve şuur kaybolmasına neden olur? a) b) c) d)

32 4.Aşağıdakilerden hangisi elektrikle ilgili kazalarda etken değildir? a) Akımın etki yaptığı süre b) Akım büyüklüğü ve şiddeti c) Akımı taşıyan bağlantılar d) Akım doğru ise frekansı

33 5.Aşağıdakilerden durumda hangisinde statik elektrik oluşmaz? a) Yoğunluğu yüksek olan sıvının boru içinde düşük hızla nakli b) Akışkan sıvının yalıtılmış boru içinde hızla nakli c) Tozların yalıtkan boru içinde hava ile hızla nakli d) Toz malzemenin bant konveyörlerle nakli

34 6.Cisimlerin birbirlerine sürtünmeleri veya temasları sonucu oluşan elektron alışverişlerine ne denir? a) Alternatif Akım c) Statik elektrik b) Doğru Akım d) Kondansatör

35 7.Doğru akımda tehlikeli gerilim kaç volt olarak kabul edilmektedir? a) 36 V b) 50 V c) 80 V d) 120 V

36 8.Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma ne denir? a) Alternatif akım b) Doğru akım c) Endüktif akım d) Kapasitif akım

37 9.Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma ne denir? a) Alternatif akım b) Doğru akım c) Endüktif akım d) Kapasitif akım

38 10.Aşağıdakilerden hangisi devrenin veya alıcının gerilimini ölçer? a) Ampermetre c) Voltmetre b) Ohmmetre d) Wattmetre

39 11.Herhangi bir pilde elektronların akış yönü aşağıdakilerden hangisidir? a) +uçtan-uça b)- uçtan+uça c) + uçtan + uça d) - uçtan - uça

40 12.Durağan ya da devingen yüklü parçacıkların yol açtığı fiziksel olguya ne denir? a)elektrik akımı b)akım c)gerilim farkı d)direnç

41 13.Elektrik ile ilgili temel kavramlara ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A.Direnç, elektrikli alıcıların çalışmaları sırasında harcadıkları enerjidir. B.Gerilim farkı, elektrik akımına karşı gösterilen zorluktur. C.Akım şiddeti, bir elektrik devresinden saniyede akan elektron miktarıdır. D.Güç, bir devrenin iki ucu arasındaki elektron sayısı farkıdır.

42 14.Elektrik akımı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Elektronlar, güç kaynağı içinde (+)'dan (- )'ye doğru akarlar. b) İletkenden birim zamanda geçen elektrik yükü miktarına akım denir. c) Elektrik enerjisini oluşturan akımı protonlar sağlar. d) Elektrik, pozitif yüklü protonların hareketi sonucu oluşan yük akımıdır.

43 15.Aşağıdakilerden hangisi elektrik çarpmasına karşı alınacak önlemlerden değildir? a) Koruyucu yalıtım c) Yüksek gerilim kullanma b) Topraklama d) Üzerinde durulan yerin yalıtılması

44 16.Elektrik tesisatında kaçak akımları fark ederek devreyi açan anahtarlara kaçak akım koruma anahtarları denmektedir. Can güvenliği ve yangından korunma için kaçak akım koruma anahtarlarının açma sınırları sırasıyla kaç olmalıdır? a) 40 ma- 400 m A c) 20 ma- 200 m A b) 30 ma-300ma d) 10 ma- 100 m A

45 17.Aşağıdakilerden hangisi teknik bakımından dokunmaya karşı koruma yapılamazsa alınacak tedbirlerinden değildir? a) Yalıtılan çalışma zemininin izolasyon direnci ölçülerek uygunluğu tespit edilmeli b) Çalışma zemini yalıtılmalı c) Tesisin uygun yerlerine gerekli ikaz levhaları aşılmalı d) Yalıtkan ayakkabı kullandırılmamalı

46 18.Aşağıdakilerden hangisi sıfırlamanın tanımıdır? a) Devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. b) Madeni kısımların toprak ile elektriksel bağlantısının yapılmasıdır. c) Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makine ve araçlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara veya lastik paspas konulmasıdır. d)elektrikli makine ve araçların gövde kısımlarının nötr iletkenine bağlanmasıdır.

47 19.Makine ve tezgâhlarda oluşabilecek elektrik kaçaklarından çalışanları korumak için uygulanan aşağıdaki yöntemlerden hangisi sakıncalıdır? a) Sıfırlama b) Kaçak akım rölesi kullanma c) Küçük gerilim kullanma d) Topraklama

48 20.Aşağıdakilerden hangisi fiş ve priz sistemlerinde uyulması gereken güvenlik önlemlerine ilişkin hangisi yanlıştır? a) Ara fiş ve priz düzenlerinin yalıtkan düzenekleri uygun şekilde korunmalıdır. b) Fişler, aynı tesiste kullanılan farklı gerilimler için kullanılan prizlere sokulacak yapı ve özellikte olmalıdır. c) Kırık ve çatlak fiş ve prizler kullanılmamalıdır. d) Fiş ve priz sisteminde topraklama kontak elemanları, akım kontak elemanlarından önce bağlantıyı sağlamalıdır.

49 21.Fiş ve priz sistemleri ile ilgili aşağıdaki özelliklerden hangisi yanlıştır? a) Fiş ve priz sisteminde topraklama kontak elemanları akım kontak elemanlarından sonra bağlantıyı sağlamalıdır. b) Fişler, aynı tesiste kullanılan farklı gerilimler için kullanılan prizlere sokulmayacak yapı ve özellikte olmalıdır. c) Kırık ve çatlak fiş ve prizler kullanılmamalıdır. d) Ara fiş ve priz düzenlerinin yalıtkan düzenekleri uygun şekilde korunmalıdır.

50 22.Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a)fiş ve priz sisteminde topraklama kontak elemanları, akım kontak elemanlarından önce bağlantıyı sağlamalıdır. b)değeri 32 amperin altında olan sigortalar en az bir şalterle kontrol altına alınmalıdır. c)fişler, aynı tesiste kullanılan farklı gerilimler için kullanılan prizlere sokulmayacak yapı ve özellikte olmalıdır. d)yüksek kesme güçlü şalterle enerji verilmesi sırasında şalter patlaması riskine karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.

51 23.Elektrik iç tesislerinde alternatif veya doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalar kapalı bir tablo içine monte edilmeli, değeri. amperin üstünde olan sigortalar en az bir şalter veya anahtarla kontrol altına alınmalıdır. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? a) 24 b) 32 c)40 d) 60

52 24.Sigortaların değiştirilmesi sırasında yapılacak işlere ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a)gerilim dışı bırakılmalıdır. b)gerilim yokluğu kontrol edilmelidir. c)sigorta gerilim dışı bırakmıyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi sağlanmalıdır. d)sigortanın yeniden yanması ihtimali göz önüne alınarak tel sarılarak köprülenmiş sigortalar kullanılmalıdır.

53 25.Transformatör, kondansatörlerin ve benzerlerinin konulduğu işyerlerinde alınacak güvenlik önlemlerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Yeteri kadar havalandırılması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları yangına dayanıklı olmalıdır. b) Şarj kalıntılarını önleyecek şekilde bağlanmış ve kontrol edilmiş olmalıdır. c) Soğutmalı transformatörleri yanabilir malzemelerden yeteri kadar uzakta bulunmalıdır. d) Transformatörler ve kondansatör merkezlerindeki diğer yüksek gerilim cihazları açıkta olmalıdır.

54 26.Tevzi tabloları için aşağıda verilen güvenlik önlemlerinden hangisi yanlıştır? a)tozlu ve nemli yerlerde kullanılan tablolar tamamen sızdırmaz biçimde kapalı dökme demir ya da çelik saçtan yapılmalıdır. b)metal gövdesi topraklanmamalı diğer gerilim altında olmayan metal bölümleri topraklanmalıdır. c)tablo veya pano üzerindeki sigorta, şalter ve anahtarların üzerine, kumanda ettiği yeri gösteren etiketler bulunmalıdır. d)çalışanların erişebileceği yerlerde bulunanların kontrol tertibatı ile benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içinde olmalıdır.

55 27.Taşınabilir çıplak metal kısmı elektrikli el aletlerinin güvenli kullanımına ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Topraklanmaları, topraklama elemanı bulunan fiş ve prizlerle yapılmalıdır. b) Yüksek amperajlı prizler üzerinde ayrıca bir şalter bulundurulmalıdır. c) Kablolar dağınık bulundurulmamalı ve geçitlerde zeminden geçirilmelidir. d) Besleme kablosu içinde bulunan özel topraklama iletkeni ile topraklanmalıdır.

56 28.Aşağıdaki elektrikli el aletlerine ilişkin özelliklerinden hangisi yanlıştır? a)elektrikli el aletleri kullanılmadan önce yetkili kimseler tarafından kontrol edilmelidir. b)taşınabilir ağır elektrikli aletlerin bir yerden diğer bir yere taşınması özel sapan veya askılarla yapılmalı ve bu sapan askılar çalışma sırasında kullanılmalıdır. c)taşınabilir elektrikli el aletlerinin sapları yeterli cins ve kalınlıkta akım geçirmeyen maddeyle kaplanmalıdır. d)elektrikli el aletleri kendi özel gayeleri için doğru olarak ve kendi kapasiteleri içinde, aşırı zorlanmalara başvurulmadan kullanılmalıdır.

57 29.Aşağıdakilerden hangisi seyyar elektrikli cihazlarda alınması gereken önlemlerden değildir? a) Nötralizasyon yapılmalıdır. b) Kaçak akım rölesi kullanılmalıdır. c) Çalışanlar, bol ve etekleri geniş elbiseler giymemelidir. d) Sürekli basılması gereken yaylı devre kesicileri bulunmalıdır

58 30.Kuvvetli akım tesislerinde yapılacak bakım onarım çalışmaları sırasında çalışanların hayatının korunması için alınması gereken beş önlemden sonuncusu aşağıdakilerden hangisidir? a)gerilimin her yönden kesilmesi b)çalışılacak yerlerde gerilimin olmadığının kontrolü c)çalışılan yerlerde ve işletme esnasında gerilim altında bulunması gereken başka yerler varsa bunlarla temasın önlenmesi d)kısa devre etme ve topraklama

59 31.Yüksek gerilim tesislerine ayrılan yerlere aşağıdaki özelliklerinden hangisi yanlıştır? a) Küçük boyutlu elektrik gereçlerinden başka eşya konulmamalıdır. b) Çalışanlar buralarda giyinip soyunmasına İzin verilmelidir. c) Kapıları kilitli tutulmalı ve ilgisiz kişilerin girmeleri önlenmelidir. d) Bu yerlerin kapısına giriş yasağını bildiren ikaz levhası aşılmalıdır.

60 32.Yüksek gerilim tesislerinde çalışmaya başlamadan önce aşağıdaki tedbirler hangisinin ilk önce yapılması gerekir? a) Üzerinde çalışma yapılacak teçhizatı gerilimsiz bırakmak için kesiciler ve ayırıcılar açılmalıdır. b) Kesici ve ayırıcının her fazının açık olduğu gözle ve araç ile teker teker kontrol edilmelidir. c) Kilitleme tertibatı mevcut değilse, kesici ve ayırıcının yanında bir nöbetçi bulunmalıdır. d) Görev emri ve çalışma izni formu düzenlenmeli ve çalışma yapılacak tesisin özelikleri çalışanlara bildirilmelidir.

61 33.Elektrik şebekelerinin bakım, onarım, yenileme işlerine başlamadan önce, bu şebekelerden beslenen tüketicilerde bağlı olup olmadığı araştırılmalı, olup olmadığı tespit edilmelidir. Yukarıdaki boşluklara aşağıdakilerden hangileri gelmelidir? a) jeneratör-ters besleme b) akım-ters besleme c) jeneratör - akım d) cihaz jeneratör

62 34.Parlayıcı gaz veya buharların havaya karışması ile patlama tehlikesi bulunan yerlerdeki elektrik alet ve teçhizatı için aşağıda güvenlik önlemlerinden hangisi yanlıştır? a) Alev geçirmez cihazlar için kullanılacak iletkenler eksiz borular içinde bulunmalıdır. b) Elektrik alet ve teçhizatı, tehlike anında acil müdahaleler için tehlikeli alanının içine kurulmalıdır. c) Elektrik tesisat boruları, tehlike alanına girecekleri noktada alev sızdırmaz buvatlarla donatılmalıdır. d) Alev geçirmez cihazların üzerinde yapılacak herhangi bir onarım veya değişiklik, bu cihazların ilk güvenlik durumlarını bozmayacak veya azaltmayacak şekilde yapılmalıdır.

63 35.Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddeler bulunan yerlerde, aydınlatma devresi de dâhil olmak üzere elektrik tesisatı ne kadarı geçmeyen süreler içinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafından kontrol ve bakıma tabi tutulmalıdır? a) 3 ay b)6ay c) 1 yıl d)2yıl

64 36.Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı binalarda, paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat ne kadar sürede kontrol edilmelidir? a) 6 ay b) 1 yıl c)2yıl d) 5 yıl

65 37.Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'ne göre aşağıdaki tanımlardan hangisi yanlıştır? a) Santral, elektrik enerjisinin üretildiği tesislerdir. b) Alçak gerilim, etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir. c) Yüksek gerilim, etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir. d) Tehlikeli gerilim, etkin değeri, alçak gerilimde 42 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.

66 38.Aşağıdaki tanımlardan hangisi yanlıştır? a) Alçak gerilim, etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir. b) Orta gerilim, etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir. c) Yüksek gerilim, etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir. d) Tehlikeli gerilim, etkin değeri, alçak gerilimde 50 voltun üstünde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.

67 39.Alçak gerilim, etkin değeri aşağıdakilerden hangisi olan fazlar arası gerilimdir? a) 1000 V ya da altı b) 1000 V ya da üstü c) 1000 V üstü d) 1500 V üstü

68 40.Alçak gerilim ile yüksek gerilim arasındaki sınır gerilim değeri aşağıdakilerden hangisidir? a) 380 volt c) 1000 volt b) 660 volt d) 6000 Volt

69 41.Hava koşullarının etkisiyle oluşan dış aşırı gerilimlerde, aşırı gerilimlerin oluşmasını önleyen ya da bunları sınırlayan aşağıdaki yapımsal önlemlere ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Hatlar ve transformatör merkezleri için yer seçiminde hava koşulları iyi olan ve yıldırım tehlikesi az olan yerler seçilmelidir. b) Hatlar, geçecekleri yerin doğal koruyucu özelliklerinden yararlanabilmek için olabildiğince düzlük ve ova gibi yerlerden geçirilmelidir. c) Hava hatlarının iletkenleri, gerekli durumlarda üzerlerindeki yetersayıdaki toprak iletkenleri ile korunmalıdır. d) İşletme akım devresindeki elemanlara yıldırım düşmesini önlemek için gerekli önlemler alınmalıdır.

70 42.Kurşun - asitli akümüiatör odalarının özelliklerine ilişkin aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? a)kapılar dışa doğru açılacak şekilde yapılmalıdır. b)anahtar, priz vs. gibi alevlenmeye sebep olabilecek kıvılcım çıkaran elektrik araçları akü odalarının içerisine konulmalıdır. c)tercihen doğal havalandırmanın yeterli olabileceği biçimde yapılmalıdır. d)kuru havalı, serin ve sarsıntısız olmalı ve sıcaklık değişmelerine karşı korunmalıdır.

71 43.Aşağıdakilerden hangisi Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'ne göre mevcut kurşun - asitli akümülatör işletmesinin tehlikesine karşı alınacak önlemlerden değildir? a) Kibrit ve çakmak dâhil ateş yakılmamalıdır. b) İçeride birikmiş gaz varsa uygun müdahale ile ortam gazdan arındırılmalıdır. b) Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalı ve cep telefonları kapatılmalıdır d) Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, hemen temas eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır.

72 44.Açık hava tesislerinin çevresi en az kaç metre yükseklikte bir çitle çevrilmelidir? a) 1 b) 1,2 c) 1,8 d) 2,5

73 kv'luk hava hattı iletkenlerinin en büyük salınımlı durumda yapılara olan en küçük yatay uzaklığı ne kadardır? a)1m b)2m c)3,5m d) 5 m

74 Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği'ne 44. maddesine göre hava hattı iletkenlerinin en büyük salınımlı durumda yapılara olan yatay uzaklıkları aşağıdaki tablolarla belirtilmiştir. Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi (kv) 0-1 (1 dâhil) (36 dâhil) ,5 (72,5 dâhil) 3 72,5-170 (170 dâhil) (420 dâhil) 5 Yatayuzaklık(m)

75

76

77 I. Bina girişlerindeki akım değeri 30 ma bulduğunda kaçak akım koruma şarlteri konulmalıdır. II. Daire girişlerindeki akım değeri 300 ma değerini bulduğunda kaçak akım koruma şarlteri konulmalıdır. III. Binalarda yıldırım tehlikesine göre Paratoner tesisatı konulmalıdır. Elektrik iç tesisler yönetmeliğine göre bu ifadelerden hangisi veya hangileri doğru değildir? A)Yalnız I B) I ve III C) Hepsi doğrudur D)Yalnız II E) I ve II

78 Aşağıdakilerden hangisi paratoner ile parafudr un farkını en iyi açıklamaktadır? A)Paratoner iç tesisler sebebiyle yangın çıkmasına karşı korurken parafudr yangının etkisini azaltmak için kullanılır. B) Paratoner büyük binalarda kullanılırken parafudr küçük binalarda kullanılır. C) Paratoner binanın dışına yerleştirilen bir düzenek olduğu halde parafudr binanın içine yerleştirilen bir düzenektir. D) Paratoner daha pahalı ve kapsamlı bir sistem olduğu halde parafudr daha pratik ve ucuz bir sistemdir. E) Paratoner Yıldırıma karşı binanın komplesini korumayı hedeflerken parafudr yıldırım sebebiyle iç devrelerde ( kablo vb.) yangına sebebiyet vermemesi amaçlı kullanılır.

79 Aşağıdakilerden hangisi elektrik iç tesislerinde kullanılması gereken ekipmanlardan değildir? A)Klemens B) Sigorta C) Kaçak akım koruma şarlteri D) Parafudr E) Transformatör

80 İ. İç tesisler yönetmeliğinin yürütümü Çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı tarafından yürütülür. ii. Radyasyon güvenliği yönetmeliğinin yürütümünü Başbakanlık yürütür. iii. 10 da az çalışanı olan az tehlikeli sınıfta yer alan bir işyerinde İSG faaliyetlerinin maddi anlamda desteklenmesine bakanlar kurulu karar verebilir. iiii. İş yeri ortamında titreşimin ölçülmesi Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik esaslarına göre yapılır. iiiii. Bir işyerinde Tehlike sınıfının belirlenmesi işlemleri İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Yönetmeliği esaslarına göre yapılır. Yukarıdaki ifadelerden kaç tanesi doğrudur? a) 1 b) 2 c)3 d)4 e)5

81 KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM