Z"RKONYUM VE SAB"T PROTEZLERDE KULLANIMI ZIRCONIUM AND USE IN FIXED DENTURES

Transkript

1 Z"RKONYUM VE SAB"T PROTEZLERDE KULLANIMI ZIRCONIUM AND USE IN FIXED DENTURES Dt. Seçil KARAKOCA* Prof. Dr. Handan YILMAZ* ÖZET SUMMARY Zirkonyum oksit, son yllarda tüm seramik restorasyonlarn güçlendirilmesi amacyla kullanlmaktadr. Zirkonyum esasl seramikler, di1er alt yap seramiklerine göre üstün mekanik özellikleri ile arka bölge dilerinde 3-4 üniteli tüm seramik köprülerin yapmna imkan vermektedir. Bu restorasyonlar, CAD/CAM teknolojilerini kullanan çeitli sistemlerle üretilmektedirler. Makalede bu sistemler hakknda bilgi verilmi; zirkonyum seramiklerinin mekanik, fiziksel ve kimyasal özellikleri ve uygulama alanlar anlatlmtr. Anahtar kelimeler: Zirkonyum, tüm seramik restorasyonlar, alt yap seramikleri, mekanik özellikler, CAD/CAM. Zirconium oxide is the material that is used for strengthening all ceramic restorations in the recent years. Zirconium based ceramics are the only materials that make possible to construct 3-4 ünit fixed partial dentures in the molar region teeth in order to have remarkable mechanical properties compared to other substructure ceramics. Theese restorations are constructed with the various systems that use CAD/CAM technology. In this article, information about theese systems is given; mechanical, physical and chemical properties of the material and their use is explained. Key words: Zirconium, all-ceramic restorations, substructure ceramics, mechanical properties, CAD/CAM. Giri Estetik restorasyonlara duyulan gereklilik metal desteksiz olarak kullanlan materyallerin geliimine olanak sa1lamtr. (Metal desteksiz materyallerin, kron ve köprü protezlerine alternatif oluturabilme amacyla, yeterli dayankll1a sahip olmalar gerekmektedir.) 4 Ancak yüklenebilme kapasitelerinin azl1 önemli bir problem oluturmaktadr. Bu sorun, özellikle çi1neme kuvvetlerinin, ön bölge dilerine nazaran çok daha yüksek oldu1u posterior bölge köprü restorasyonlarnda karmza çkmaktadr 22. Yakn tarihe kadar, tüm seramik sistemlerin kullanm sadece ön bölge dileri ile snrlandrlrken günümüzde arka bölge dilerinde de uygulama alan bulmutur 6. Son yllardaki gelimelerle metal desteksiz restorasyonlar için yeni sistemler ortaya çkmtr. Tablo I de estetik seramik materyalleri, Tablo II de ise alt yap seramik materyalleri; yaplar, kullanm yerleri ve markalar belirtilerek gösterilmitir Zirkonyum Günümüz di hekimli1inde kullanlan materyallerdeki gelimeler sonucu, zirkonyum tüm seramik restorasyonlarn güçlendirilmesi amacyla seramik yapsna katlan son materyallerden biri olmutur 2,3. Zirkonyum ismi Arapça altn rengi anlamndaki zargondan gelmekte ve Zargon, zar (altn) ve gun (renk) kelimelerinden olumaktadr. Zirkonyum metal oksidi (ZrO 2 ) 1789 da Alman kimyac Martin Heinrich Klaproth tarafndan, birtakm de1erli talarn stlmas sonucu reaksiyon ürünü olarak bulunmutur. Sertli1i, anma direnci, dayankll1, yüksek korozyon direnci ve ani ssal de1iimlere dayankll1 gibi özellikleri ile endüstride kullanlm, biyomateryal olarak kullanmna ise, 1960 l yllarda balanmtr 3,19. Hlk olarak ortopedide kullanm alan bulan zirkonyumdan, bu materyalin mekanik özellikleri ve biyolojik uyumlulu1u sayesinde iyi sonuçlar elde edilmitir 2, lerin sonunda, zirkonyum oksitin yapsna az miktarlarda kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), itriyum (Y) ve seryum * Gazi Üniversitesi Di Hekimli1i Fakültesi, Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal 36

2 Tablo I : Estetik seramikler 29. Cam seramikler Doldurucu Miktar4 Az Cam Seramikler Doldurucu Miktar4 Fazla Cam Seramikler Temel Yap4 Feldspatik cam Feldspatik cam Feldspatik cam Doldurucular Kullan4m Yerleri Markalar Renklendiriciler Seramik alt Alpha, VM7 (Vita) Opaklatrclar yaplarn Mark II (Vita) Yüksek sda eriyen cam kaplanmasnda, Allceram (Degudent) partikülleri Hnleyler, Onleyler, Veneerler Lösit (a1rl1n %17-25 i) Metal alt VMK-95 (Vita) Renklendiriciler yaplarn Omega 900 (Vita) Opaklatrclar kaplanmasnda, Vita Response (Vita) Yüksek sda eriyen cam Hnleyler, Onleyler, Ceramco II (Densply) partikülleri Veneerler Ceramco 3 (Densply) IPS d.sign (Ivoclar- Vivadent) Avante (Pentron) Reflex (Wieland Dental) Lösit (a1rl1n %40-55 i) Tek kronlar, Empress (Ivoclar) Renklendiriciler Hnleyler, Onleyler, OPC (Pentron) Opaklatrclar Veneerler Finesse All-Ceramic (Densply) Zirkonya, monoklinik, kübik ve tetragonal Tablo II : Alt yap seramikleri 29. (Ce) ilave edilerek oda ssnda stablizasyonu sa1lan- olmak üzere 3 ana fazda bulunmaktadr. Oda ssnda mtr. Biyomateryal olarak kullanlan zirkonya esasl monoklinik fazda olan saf zirkonyum, 1170 o C üzerinde Cam Doldurucular Kullan4m Yerleri Markalar materyaller; itriya tetragonal zirkonya polikristalindir (Y- tetragonal faza geçmektedir. Tetragonal faz, eklendi1i TZP) 2,10,29. Y-TZP 1990 larn banda di hekimli1inde serami1in konsantrasyonu ve tanecik büyüklü1üne ba1l Doldurucu Miktar4 Feldspatik cam Lösit (a1rl1n %40-55 i) Hnleyler, Onleyler, Empress (Ivoclar) kullanlmaya Fazla Cam balanmtr. Balangçta endodontik olarak oda Veneerler ssnda stablize OPC edilebilmekte, (Pentron) çok daha postlarda, Seramikler implantlarn üst yaplarnda ve ortodontik yüksek scaklklarda Tek kronlar kübik faza Finesse geçmektedir All-ceramic 5,10. Saf braketlerde kullanlrken, son zamanlarda tüm seramik zirkonya, sinterizasyon ilemi (Dentsply) sonras büyük miktarlarda Feldspatik cam Alüminyum oksit restorasyonlarda alternatif bir alt yap materyali s düüütek ve kronlar hacminde önemli Vitadur-N de1iiklikler (Vita) göstermekte, (a1rl1n %55 i) olmutur 1,2,14,20. Kohal ve arkadalar 21, immediat implant bu durum kitleye stabil olmayan bir özellik Lantanyum Alüminyum oksit uygulamasnda kök ekilli Y-PSZ (itirya parsiyel stablize kazandrmaktadr Tek kronlar, 14. Stabilize edici In-Ceram oksitlerin Alümina eklenmesiyle (Vita) (hacmin %70 i) Anterior üç zirkonya) implantlarn, titanyum implantlarla ayn oranda (CaO, MgO, üniteli CeO köprüler 2, Y 2 O 3 ) parsiyel stablize zirkonya osseointegrasyon gösterdi1ini LABS bildirmilerdir. Alüminyum oksit olarak adlandrlan Tek kronlar, çok fazl In-Ceram bir Zirconia materyal (Vita) elde Üç üniteli köprüler Polikristalin Seramikler (hacmin %50 si) edilmektedir 2,10. Biyomateryal olarak en çok kullanlan ise Zirkonyum oksit itriyum oksitin, saf zirkonya a1rl1nn % 3-5 orannda (hacmin % 20 si) ilave edilmesiyle elde edilen itriya tetragonal zirkonya Modifiye Lityum disilikat (hacmin polikristalin Tek (Y-TZP) kronlar, dir 1,3,14. Empres Y-TZP, 2 kristaller (Ivoclar) arasnda feldspatik cam %70 i) cam faz Anterior içermeyen, üç üniteli çok küçük 3G (Pentron) (50 Mm) partiküllerden köprüler olumu yapya sahiptir 20,30. Alüminyum oksit < a1rl1n % 0,5 i Tek kronlar Procera (Nobel Biocare) Y-TZP materyallerinin balangçtaki yüksek daya- Zirkonyum oksit "triyum oksit (a84rl484n nkll1 ve Tek krlma kronlar sertli1i gibi Procera olumlu (Nobel mekanik Biocare) özellikleri %3-5 i) transformasyon sertlemesi olarak adlandrlp, di1er polikristalin seramiklerde bulunmayan Cercon (Densply) fiziksel özelli1ine Zirkonyum oksit Htriyum oksit (a1rl1n Tek kronlar, Lava (3M-ESPE) %3-5 i) Üç üniteli köprüler, Y-(Vita) 37 Dört üniteli köprüler?

3 (Ce) ilave edilerek oda ssnda stablizasyonu sa1lanmtr. Biyomateryal olarak kullanlan zirkonya esasl materyaller; itriya tetragonal zirkonya polikristalindir (Y- TZP) 2,10,29. Y-TZP 1990 larn banda di hekimli1inde kullanlmaya balanmtr. Balangçta endodontik postlarda, implantlarn üst yaplarnda ve ortodontik braketlerde kullanlrken, son zamanlarda tüm seramik restorasyonlarda alternatif bir alt yap materyali olmutur 1,2,14,20. Kohal ve arkadalar 21, immediat implant uygulamasnda kök ekilli Y-PSZ (itirya parsiyel stablize zirkonya) implantlarn, titanyum implantlarla ayn oranda osseointegrasyon gösterdi1ini bildirmilerdir. Zirkonya, monoklinik, kübik ve tetragonal olmak üzere 3 ana fazda bulunmaktadr. Oda ssnda monoklinik fazda olan saf zirkonyum, 1170 o C üzerinde tetragonal faza geçmektedir. Tetragonal faz, eklendi1i serami1in konsantrasyonu ve tanecik büyüklü1üne ba1l olarak oda ssnda stablize edilebilmekte, çok daha yüksek scaklklarda kübik faza geçmektedir 5,10. Saf zirkonya, sinterizasyon ilemi sonras büyük miktarlarda s düüü ve hacminde önemli de1iiklikler göstermekte, bu durum kitleye stabil olmayan bir özellik kazandrmaktadr 14. Stabilize edici oksitlerin eklenmesiyle (CaO, MgO, CeO 2, Y 2 O 3 ) parsiyel stablize zirkonya olarak adlandrlan çok fazl bir materyal elde edilmektedir 2,10. Biyomateryal olarak en çok kullanlan ise itriyum oksitin, saf zirkonya a1rl1nn % 3-5 orannda ilave edilmesiyle elde edilen itriya tetragonal zirkonya polikristalin (Y-TZP) dir 1,3,14. Y-TZP, kristaller arasnda cam faz içermeyen, çok küçük (50 Mm) partiküllerden olumu yapya sahiptir 20,30. Y-TZP materyallerinin balangçtaki yüksek dayankll1 ve krlma sertli1i gibi olumlu mekanik özellikleri transformasyon sertlemesi olarak adlandrlp, di1er polikristalin seramiklerde bulunmayan fiziksel özelli1ine ba1ldr 2,3,12,29. Parsiyel stabilize zirkonyum oksit, gerilim stresleri, andrma, sinterizasyon sonras so1uma ve yüksek kuvvetler gibi d streslerin sebep oldu1u bir çatla1n balangç aamasnda, tetragonal fazdan monoklinik faza geçmekte ve faz de1iimi hacimde % 3-5 lik bir arta yol açmaktadr. Hacim art, çatla1n balangcnda sktrc stresler ortaya çkarmakta ve d streslerin nötralize edilmesini sa1lamaktadr. Bu fiziksel özellik transformasyon sertlemesi olarak tanmlanmaktadr 2-5. Y-TZP Seramiklerin Avantajlar4: Yüksek dayankllk, krlma sertli1i gibi üstün mekanik özelliklere sahiptir. Biyouyumludur, lokal veya sistemik yan etkilere rastlanmamtr. Hnce partiküllü yaps sayesinde detayl ekillendirilebilmektedir. Preparasyon dieti hizasnda veya üzerinde bitirilebilmektedir. Issal iletkenli1in düük olmas hassasiyet ve pulpa irritasyonlarn önlemektedir. Titanyuma göre daha az bakteri birikimi görülmektedir. Radyopak oldu1u için restorasyonun radyolojik de1erlendirmesine olanak sa1lamaktadr. Simantasyonu için adeziv yaptrma önerilmekle beraber konvansiyonel tekniklerle de yaplabilmektedir. Dezavantajlar4: Görünümleri oldukça opaktr. Andrma ve yüzey ilemlerinin, materyalin mekanik özellikleri üzerinde olumsuz etkileri vardr. Köprü protezlerinde, interoklüzal mesafenin yetersiz oldu1u vakalarda gövde ile destek kronun birleim alan daralaca1ndan oklüzal kuvvetler altnda restorasyonun dayankll1 azalmaktadr. Restorasyonun yeterli dayankll1a sahip olmas için birleim alannda oklüzo-gingival yönde en az 4 mm. ve bukko-lingual yönde 3 mm. mesafe olmaldr. Bu restorasyonlarda uyumsuzluk görüldü1ünde yeni bir ölçü alnarak tekrar yaplmalar gerekir, metal alt yaplar gibi bölünüp a1zda uyumlandktan sonra lehimlenmeleri mümkün de1ildir 2,8,17,26,33,35. Y-TZP Seramik Restorasyonlar4n Endikasyonlar4: Anterior ve posterior tek kronlar ve 3-4 üniteli köprülerin yapmnda kullanlrlar. Kontrendikasyonlar4: Derin kapan vakalarnda, Disiz boluk kar ve komu diler tarafndan daraltld1nda, Dayanak dilerin kron boylarnn çok ksa oldu1u durumlarda, Bruksizm gibi parafonksiyonel alkanlklar varl- 1nda, Kanatl köprü (kantilever) kullanm tasarland1nda, Destek diler yeterli periodontal destekten yoksun ise kullanlmazlar 2,5,15,17,31. 38

4 2. Y-TZP Esasl4 Alt Yap4 Dizayn4 ve Üretimi Kron köprü restorasyonlarnda YTZ-P seramiklerin güdük üzerinde direkt sinterizasyona uygun olmamalar nedeniyle sadece freze tekni1i ile ekillendirilebilmekte, bu teknikler de, CAD/CAM (Computer- Aided Design/ Computer-Aided Manufacturing) sistemlerini gerektirmektedir 30. Materyallerin geliimi ile beraber CAD/CAM teknolojisindeki ilerlemeler sonucunda, klinik olarak baarl tüm seramik restorasyonlarna ulalmtr. Y-TZP ve di1er tüm seramik restorasyonlarn yapmnda, farkl CAD/CAM sistemleri ile kullanlan iki tür materyal mevcuttur. Tablo III : Yo1un sinterize Y-TZP esasl alt yap üreten sistemlerin kullandklar materyaller ve teknikler. 15,30,31,34 Sistem DCS President Procera AllCeram Cercon Lava Kulland484 Materyal Tam sinterize Y-TZP Sinterize edilmemi Y-TZP Sinterize edilmemi Y-TZP Sinterize edilmemi Y-TZP Teknik CAD CAD Geleneksel mumlama CAD 3.2.a. Charlotte, NC) CEREC inlab Sistemi (Sirona USA, 3.1.a. DCS Precident Sistem DCS Precident Sisteminde, alt yap tam sinterize bir bloktan ekillendirilmektedir. PreciScan ad verilen lazer tarayc, dayanak diin kendisine ait, komu dilere ve çevre dokulara göre koordinat bilgilerini elde etmek için ölçümler yapmakta, bu ölçümleri bir optik sensör ile die temas etmeden sürdürmektedir. Otomatik olarak gerçekleen ölçümde, cihaz her iki çenenin de modelini elde edebilmekte ve en fazla 14 prepare edilmi diin restorasyonu yaplabilmektedir. Bilgisayar program dayanak dilerin ekillerini, pozisyonel ilikilerini ve alveoler kretini ekranda 3 boyutlu olarak göstermektedir. Elde edilen tüm veri, PreciMill ad verilen freze cihazna aktarlmaktadr. 3 eksen etrafnda çalmakta olan freze cihaznn otomatik olarak de1iebilen 12 farkl ucu bulunmaktadr. DCS Precident sistemde zirkonyum oksit (DC-Zircon) dnda farkl materyaller de kullanlmaktadr. Bunlar; titanyum (DC-Titan), kompozit (DC-Tell) ve seramikler (In-Ceram, DC-Cream ve DC-Cristall) dir. DCS bloklar, s ve basnç altnda hazrlanan zirkonyum oksitten yaplmtr ve bloklar tamamen sinterlenmi olarak sunulmaktadr 2,19. Sinterizasyon ilemi materyale optimum özellikler sa1lamakta ve kalitesini artrmaktadr. Sistemin uygulanmas kolaydr 15. Ancak ilem süresi uzun ve pahal bir tekniktir. Genellikle elde uyumlama gerektirmektedir Yo8un, sinterize seramikler: Cam faz ortadan kaldrlmtr. Alt yap materyali olarak tamamen sinterize edilmi alüminyum oksit veya zirkonyum oksit kullanlmaktadr. Alt yapnn üretiminde farkl teknikler mevcuttur (Tablo III): 3.1.a. DCS Precident Sistem (Austenal, Chicago, IL) 3.1.b. Procera Sistem (Nobel Biocare, Yorba Linda, CA) 3.1.c. Cercon Sistem (Densply Ceramco, Burlington, NJ) 3.1.d. Lava Sistem (3M ESPE, St. Paul, MN) 3.2. Kristal yap4daki boluklara cam infiltre edilen seramikler: Kitlenin ana yaps olan alümina veya alümina/zirkonya karmnn kristalleri arasndaki boluklara cam infiltre edilerek yapnn devamll1 sa1lanmaktadr. 3.1.b. Procera AllCeram Sistem Procera AllCeram sisteminde, kron yapm için preparasyonu yaplm diin bilinen yöntemlerle güdü1ü hazrlanmakta ve optik sensörlerle taranarak bilgisayar ekrannda üç boyutlu görüntüsü elde edilmektedir. Sinterizasyon srasnda oluacak % lik büzülmeyi karlamak amacyla büyütülmü güdük hazrlanp, buna uygun alüminyum oksit veya zirkonyum oksit alt yap elde edilmektedir. Alt yap, tasarm CAD (bilgisayar destekli tasarm) ilemi ile yaplmakta ve freze aleti tarafndan oluturulmaktadr. Tamamen sinterize olmas için özel bir frnda piirilmekte, bu srada büzülerek gerçek boyutlardaki güdü1e tam adapte olmaktadr. Bu ilemden sonra alt yap, estetik porselen uygulamasna hazrdr. Procera AllCeram sistemi ile çok estetik sonuçlar elde edilebilmektedir 19,30. Luthardt, Sandkuhl ve Reitz 30, CAD/CAM teknolojileri (Precident DCS sistem ve Procera AllCeram 39

5 sistem) ile üretilmi zirkonya ve alümina alt yaplarn krlma dayankllklar arasnda beklenenin aksine önemli bir farkllk gözlemlememilerdir. Bu durumu yükleme noktasnda materyalin ince ekillendirilmi olmas kadar freze ileminin meydana getirdi1i hasara da ba1lamlardr. 3.1.c. Cercon sistem Cercon sisteminde alt yap, geleneksel mumlama yöntemi ile oluturulmakta ve Cercon sistemin tarayc cihaz tarafndan taranmaktadr. Laboratuvarda, preparasyonu yaplm die ait güdük üzerinde restorasyonun bir mum örne1i yaplp, Cercon cihaznn ana parçasna yerletirilmekte ve cihazn lazer sistemi ile taranmaktadr. Mum örne1in boyutlar sinterizasyon esnasnda meydana gelecek büzülme orannda büyütülmektedir. Zirkonyumun dayankllk ve sertlik özellikleri, freze ilemini oldukça güçletirmektedir. Cercon sistemi bu durumun üstesinden gelmek için düük yo1unlukta, tebeirimsi kvamdaki sinterize edilmemi zirkonyumdan yaplm, Cercon base ad verilen bloklar kullanmaktadr. Sistem, kaln ve ince çapl freze aletlerini kullanarak alt yapy oluturmaktadr. Sinterize edilmeden önce alt yapda küçük uyumlamalar yaplabilmektedir. Alt yap, sisteme ait frnda sinterize edilmekte, sinterizasyon 1350 o C derecede yaklak olarak 6 saatte yaplmaktadr. Sinterlenmesi tamamlanan alt yap üzerine, sisteme ait düük s porseleni tabakalama tekni1i ile uygulanmaktadr d. Lava Sistem Lava sistem, sinterize edilmemi ZrO 2 seramik bloklar, ZrO 2 için özel tarsarlanm kaplama porseleni, freze cihaz, optik tarayc, sinterizasyon frn ve bir bilgisayardan olumaktadr. Hlem, kron yada köprü uygulamas için preparasyonu yaplm di yüzeyinin taranmas ile balamakta, elde edilen veriler CAD (bilgisayar destekli tasarm) ilemi ile alt yap tasarmnda kullanlmaktadr. Sinterizasyon srasnda büzülme gösterece1i için, freze ilemi ile büyütülmü alt yap hazrlanmaktadr. Bu ilemi sinterizasyon ve tabakalama aamalar takip etmektedir. Tarayc yüksek hassasiyette ölçümler yapan foto-optik bir cihazdr ve veri kalitesi çok yüksektir. Sistemin ana elemanlarndan olan freze cihaz, çalma metodunun belirlenmesi ve otomatik çalmaya ayarlanabilmesi ile hzl ve verimli bir üretim sa1layabilmektedir. Tek kron alt yaps için freze süresi ortalama 28 dakika ve üç üniteli köprü alt yaps için 61 dakikadr. Bloklarn homojen olmas ve ilemin tüm aamalarnn hassas olmas sonucunda, Lava sistem ile uyumu mükemmel restorasyonlar elde edilmektedir 34. Lava sistem, Cercon ve DCS-President sistemlere göre daha translüsenttir, bununla beraber alttaki renklenmi dii maskeleyecek opasiteye sahiptir. Freze ileminin ardndan, son sinterizasyon öncesinde, renk skalasna göre yedi farkl renkte boyanabilmektedir 2,35. Lava sistem zirkonya restorasyonlar, tek kronlar, üç ve dört üniteli köprüler ve splintlenmi kronlarda kullanlmaktadrlar a. CEREC inlab Sistem CEREC inlab sistem kitleyi güçlendiren bileenlerden olumu kristal yap (alümina veya alümina/zirkonya karm) boluklarna düük viskoziteli lantanyum cam infiltre edilerek kullanlmaktadr. In- Ceram materyali bu tip bir seramiktir 2,19. CEREC inlab sistem tarayc ve freze üniteleri içermekte, bu sistem ile tek kron restorasyonlarn ve üç üniteli köprülerin alt yaplar elde edilmektedir. Prepare edilmi diten elde edilen güdük optik tarayc ile taranmakta ve görüntüsü monitöre aktarlmaktadr. Alt yap bilgisayar deste1i ile tasarlandktan sonra, kullanlacak blok freze ilemi ile ekillendirilmektedir. Hlem tamamland1nda alt yap gerekiyorsa güdü1e uyumlandrlmakta ve istenen renkte seçilen cam, alt yap üzerine uygulanarak camn eridi1i scakl1a kadar piirilmektedir (1100 ºC). Eriyen cam parsiyel sinterize materyalin tanecikleri arasndaki bolu1a kapiller hareketle dolar ve seramik faz ile cam faz devaml bir yap olutururlar. Böylece alt yap estetik materyal uygulamaya hazr hale gelmitir. Bu sistemin ön ve arka tek kronlarda çok baarl oldu1u ve restorasyonlarn marjinal uyumunun mükemmel oldu1u bildirilmektedir 19. Suarez ve arkadalar 6, 16 hastaya uyguladklar 50 adet In-Ceram Zirconia posterior köprünün 3 yllk takibi sonucunda köprülerde krk olumad1n, sadece dayanak dilerden birinin kök kr1 sebebiyle kaybedildi1ini bildirmilerdir. 4. Y-TZP Seramiklerin Mekanik Özellikleri Son yllarda, CAD/CAM sistemleriyle üretilmi zirkonyum oksit seramiklerin mekanik özelliklerini alümina ve di1er estetik seramiklerle karlatran çok sayda aratrma yaplmtr 4,5,9,11,25,31. Chong ve arkadalar 4, In-Ceram Alümina (ICA) ve In-Ceram Zirconia (ICZ) kor (alt yap) materyallerinin bükülme dayankllklarn, üç nokta bükülme testi uygulayarak ölçmülerdir. Test örneklerinin bir ksm alt 40

6 yap üzerine porselen ile kaplanmtr. Her iki ekilde de ICZ, ICA a göre oldukça yüksek dayankllk göstermitir. Guazzato ve arkadalar 5, ICA ve ICZ seramiklerinin mekanik özelliklerini karlatrmlardr. Biaksiyel bükülme dayancn ölçmüler, sonuçta istatistiksel olarak önemli bir fark bulamamlardr. Vikers indentasyon deneyi sonucunda ICZ nin sertli1inin önemli ölçüde yüksek oldu1unu bildirmilerdir. Fisher, Weber ve Marx 22, yaptklar çalmada IPS Empress, IPS Empress 2, ICA ve ZrO 2 posterior köprülerin uzun dönemli güvenilirliklerini sonlu elemanlar analizi kullanarak ölçmüler ve zirkonyum seramik materyalinin di1erlerine göre üstün mekanik özelliklere sahip oldu1unu belirtmilerdir. Tinchert ve arkadalar, 11 ICA, ICZ, DC-Zircon ve IPS Empress alt yap seramiklerinden yaptklar üç üyeli köprülerin krlma dirençlerini aksiyel yükleme testi kullanarak ölçmülerdir. IPS Empress dndaki köprülerin yapmnda, CAD/CAM sistemlerini kullanmlardr. Aratrma sonucunda, DC-Zirkondan yaplm köprülerin en yüksek krlma direncine sahip oldu1unu bildirmilerdir. 5. A4nd4rma "lemleri Y-TZP seramik restorasyonlarn üretimleri srasnda uygulanan baz ilemler serami1in mekanik özelliklerini etkilemektedir. Bunlar, CAD/CAM sisteminin kesme ve andrma ilemleri, bitmi restorasyonun prepare edilmi die uyumlanmas srasnda yaplan andrmalar ve materyalin yaptrma ajanna olan ba1lantsn artrma amacyla uygulanan kumlama ilemleridir 7,20. Andrmann seramikler üzerinde iki farkl etkisi vardr. Birincisi, zirkonyum ile güçlendirilmi seramiklerde, dayankll1 artran, yüzey sktrc stresler meydana getirmektedir. Hkincisi, derinli1i, andrmann meydana getirdi1i yüzey sktrc tabakaya kadar ulaabildi1inde dayankll1 belirleyen yüzey çatlaklarn oluturmaktadr 8,20. Andrmann oluturdu1u en önemli yüzey karakteristikleri pürüzlülük, plastik deformasyon ve rezidüel strestir 20. Luthardt ve arkadalar 8, YTZ-P seramik örneklerin iç yüzeylerini farkl dönme hz ve kesme derinliklerinde andrm; bükülme dayanc, yüzey pürüzlülü1ü ve krlma sertliklerini karlatrmlardr. Hç yüzey andrmasnn dayankll1 önemli ölçüde azaltt1n ve CAD/CAM sistemlerinin YTZ-P seramiklerin yapm için gelitirilmesi gerekti1ini belirtmilerdir. Luthardt ve arkadalar 20, YTZ-P seramik örneklere, kronlarn iç yüzüne uygulanan andrma ilemini taklit edecek ekilde andrma uygulamlar ve bu yüzeyleri SEM analizi yaparak incelemilerdir. Sonuçta, oluan çatlaklarn saysnn kesme derinli1i, aletin dönme hz gibi andrma parametreleri ile ilgili olmad1n, kullanlan elmas aletin grenlerinin says ve eklinin önemli oldu1unu bildirmilerdir. Kosmac ve arkadalar, 7 andrma ve kumlama ilemlerinin % 3 mol itriya içeren YTZ-P örneklerin biaksial bükülme dayancna etkisini incelemiler, andrma ve kumlamann bükülme dayancn azaltt1n ancak andrlm serami1in kumlanmasnn yüzey sktrc stresler ortaya çkararak materyali güçlendirdi1ini belirtmilerdir. Ayrca çok ince grenli elmas frezler de bitirme ilemleri için tavsiye edilmektedir. 6. Kimyasal stablite Di hekimli1inde kullanlan restorasyon materyallerinin sahip olmalar gereken önemli bir özellikleri de a1z ortamnda kimyasal stabilitelerinin iyi olmasdr. Ardlin 1, iki farkl renkte hazrlad1 YTZ-P seramik örnekleri, 80 o C de % 4 lük asetikasit solüsyonunda 168 saat bekletmi ve kimyasal stabilitesini incelemitir. Aratrma sonucunda örneklerden elde edilen çözünürlük de1erlerinin önerilen snrlarn altnda oldu1u tespit edilmi ve bildirilmitir. Kosmac ve arkadalar 7, YTZ-P seramikleri % 4 lük asetikasit ve ph 9,5 olan amonyum solüsyonunda 16 saat bekletmiler ve materyalin alkalin ortamda asidik ortama göre daha dirençli oldu1unu bildirmilerdir. 7. Zirkonyum Oksit Seramik Rezin Ba8lant4s4 Baarl bir seramik-rezin ba1lants, kimyasal ba1lanma ve rezin seramik birleim yüzeyindeki mikromekanik retansiyon ile sa1lanmaktadr. Silika bazl seramiklerde asitleme ve silan kaplama ajan uygulamas ile pürüzlü ve slanabilir bir yüzey oluturarak baarl bir ba1lant elde edilmektedir. Alüminyum oksit ve zirkonyum oksit gibi yo1un sinterize seramikler ise hem asidik ajanlar tarafndan pürüzlendirilemez hem de silika bazl olmadklar için silika silan ba1lantsn yapamazlar. Yüzey pürüzlendirmesinde Al 2 O 3 kullanlmaktadr. Bu sebeple zirkonyum oksit seramiklere ba1lant için farkl materyal ve metotlar de1erlendiren çeitli çalmalar yaplmtr 12,13,14. 41

7 Kern ve Wegner 14, hazrladklar YPSZ seramik disklere 7 farkl ba1lant sistemi uygulamlar ve örnekleri 150 gün süreyle düzenli ssal de1iimlere maruz brakmlardr. Uzun süreli ba1lantya sadece fosfat monomer içerikli rezin kompozitler ulamtr. BisGMA ve poliasit modifiye rezin kompozitler, silanizasyon, silika kaplama veya akrilizasyon gibi di1er yöntemler uzun süreli bir ba1lant sa1lamamtr. Derand ve Derand 13, be farkl yüzey uygulamas yaplm zirkonyum seramiklere baz rezin yaptrma simanlarnn ba1lant kuvvetini ölçmüler, örnekler ssal de1iim uygulanmakszn suda bekletilmi, ölçümler 1 gün, 1 hafta ve 2 ay sonra tekrarlanmtr. Aratrma sonucunda, kumlama, asitleme gibi yüzey uygulamalarnn, ba1lant gücüne çok az etkisi oldu1unu bildirmilerdir. Blatz ve arkadalar 12, hazrladklar Procera AllZirkon örneklerin iç yüzeylerine alüminyum oksit partiküllerini basnçl hava ile uygulamlar ve böylece yüzey pürüzlülü1ünü oluturmulardr. Dört farkl yaptrma ajann örneklere uygulayarak, germe kuvvetlerine kar ba1lanma dayankll1n ölçmülerdir. Sonuçta, rezin simanlardan adesiv fosfat monomer içeren ikisi, yüksek ba1lanma dayankll1 göstermilerdir ve yapay yalandrma ilemi bu de1erlerde önemli bir azalmaya sebep olmamtr. 8. Opasite Dental seramiklerin do1al görünümleri uygun k geçii ile sa1lanmaktadr. Bu da materyalin translüsentlik özelli1i ile ilgilidir 16. Alt yap matriksi içindeki kristalin içeri1i, emilen, yanstlan ve geçirilen k miktarn belirledi1i için yüksek dayankll1a sahip tüm seramiklerde kristalin içeri1inin art yüksek opasite ile sonuçlanmaktadr 26. Heffernan ve arkadalar, 26 üreticinin önerdi1i standart kalnlklarda hazrladklar 6 farkl tüm seramik sistemin translüsenstliklerini karlatrdklar çalma sonucunda, ICZ nin metal seramik restorasyonla eit translüsentlik gösterdi1ini bildirmilerdir. Heffernan ve arkadalar, 27 yapm olduklar baka bir çalmada ise daha önce kullanm olduklar ayn 6 tüm seramik alt yapsna kaplama porseleni uygulamlar ve ICZ dndaki di1er materyallerin estetik porselen ile kaplanmasyla opasitelerinde azalma gözlemlemilerdir. Sonuç Dokuyla son derece uyumlu olan zirkonyum, yüksek dirence sahip bir porselendir ve bu özelliklerinden dolay günümüzde posterior bölge restorasyonlarnda gerek tek kron, gerekse 3-4 üniteli sabit bölümlü protez uygulamalarnda kullanlmaktadr. Hnce partiküllü yaplar sayesinde detayl olarak ekillendirilebilmektedir. Ancak, materyalin opak olmas ve andrma ilemlerinin materyalin mekanik özellikleri üzerine olumsuz etkileri dezavantajlarn oluturmaktadr. Zirkonyum esasl seramiklerin üretimlerinde, farkl CAD/CAM sistemleri kullanlmaktadr. CAD/CAM sistemleri, kamera yardm ile elde edilen verilerin bilgisayara yüklenmesi ve daha önce üretilen porselen bloklarn, bu verilerin kullanlmasyla, bilgisayar destekli freze cihaz ile ekillendirilmesi, esasna dayanmaktadr. Zirkonyum esasl sistemlerin kullanmnn yeni olmas ve bu konuda yaplm aratrmalarn azl1, materyalin fiziksel ve mekanik özellikleri üzerine daha fazla çalma yaplmasn gerektirmektedir. KAYNAKLAR 1- Ardlin BI. Transformation-toughened zirconia for dental inlays,crowns and bridges: chemical stability and effect of low- temperature aging on flexural strength and surface structure. Dent Mater 2002; 18: Raigrodski AJ. Contemporary all-ceramic fixed partial dentures: a review. Dent Clin N Am 2004; 48: Guazzato M, Albakry M, Ringer SP, Swain MV. Strength, fracture toughness and microstructure of a selection of all-ceramic materials. Part II. Zirconiabased dental ceramics. Dent Mater 2004; 20: Chong KH, Chai J, Takahashi Y, Wozniak W. Flexural strength of in-ceram alumina and in-ceram zirconia core materials. Int J Prosthodont 2002; 15: Guazzato M, Albakry M, Swain MV, Ironside J. Mechanical properties of in-ceram alumina and inceram zirconia. Int J Prosthodont 2002; 15: Suarez MJ, Lozano JFL, Salido MP, Martinez F. Theree-year clinical evaluation of in-ceram zirconia posterior FPDs. Int J Prosthodont 2004; 17:

8 7- Kosmac T, Oblac C, Jevnikar P, Funduk N, Marion L. Strength and reliability of surface treated Y-TZP dental ceramics. J Biomed Mater Res (Appl Biomater) 200; 53: Luthardt RG, Holzhüter M, Sandkuhl O, Herold V, Schnapp JD, Kuhlisch E, Walter M. Reliability and properties of ground Y-TZP-zirconia ceramics. J Dent Res 2002; 81(7): Apholt W, Bindl A, Lüthy, Mörmann WH. Flexural strength of Cerec 2 machined and jointed in-ceramalumina and in-ceram-zirconia bars. Dent Mater 2001; 17: Piconi C, Maccauro G. Zirconia as a ceramic biomaterial: a review. Biomaterials 1999; 20: Tinschert J, Natt G, Mautsch W, Augthun M, Spiekermann H. Fracture resistance of lithium disilicate-,alumina-, and zirconia- based three- unit fixed partial dentures: A Laboratory Study. Int J Prosthodont 2001; 14: Blatz MB, Sadan A, Martin J, Lang B. In vitro evaluation of shear bond strengths of resin to densely- sintered high- purity zirconium- oxide ceramic after long- term storage and thermal cycling. J Prosthet Dent 2004; 91: Derand P, Derand T. Bond strength of luting cements to zirconium oxide ceramics. Int J Prosthodont 2000; 13: Kern M, Wegner SM. Bonding to zirconia ceramic: adhesion methods and their durability. Dent Mater 1998 Jan; 14: Fritzsche J. Zirconium oxide restorations with the DCS precident system. Int J Comput Dent 2003; 6: Tan PLB, Dunne JT. An esthetic comparison of a metal ceramic crown and cast metal abutment with an all-ceramic crown and zirconia abutment: A clinical report. J Prosthet Dent 2004; 91: Raigrodski AJ, Chiche GJ. The safety and efficacy of anterior ceramic fixed partial dentures: A review of the literature. J Prosthet Dent 2001; 86: Kurbad A. Clinical aspects of all-ceramic CAD/CAM restorations. Int J Comput Dent 2002; 5: McLaren EA, Terry DA. CAD/CAM systems, materials, and clinical guidelines for all-ceramic crowns and fixed partial dentures. Compend Contin Educ Dent 2002 Jul; 23(7): , 644, Luthardt RG, Holzhüter MS, Rudolph H, Herold V, Walter MH. CAD/CAM- machining effects on Y-TZP zirconia. Dent Mater 2004; 20: Kohal RJ, Papavasiliou G, Kamposiora P, Tripotakis A, Strub JR. Three-dimensional computerized stress analysis of commercially pure titanium and yttriumpartially stabilized zirconia implants. Int J Prosthodont 2002; 15: Fischer H, Weber M, Marx R. Lifetime prediction of all-ceramic bridges by computational methods. J Dent Res 2003; 82(3): Pellecchia R, Kang KH, Hirayama H. Fixed partial denture supported by all-ceramic copings: A clinical report. J Prosthet Dent 2004; 92: Jeong SM, Ludwig K, Kern M. Investigation of the fracture resistance of three types of zirconia posts in all-ceramic post-and-core restrations. Int J Prosthodont 2002; 15: Yildirim M, Fischer H, Marx R, Edelhoff D. In vivo fracture resistance of implant-supported all-ceramic restorations. J Prosthet Dent 2003; 90: Heffernan MJ, Aquilino SA, Diaz-Arnold AM, Haselton DR, Stanford CM, Vargas MA. Relative translucency of six all-ceramic systems. Part I: Core materials. J Prosthet Dent 2002; 88: Heffernan MJ, Aquilino SA, Diaz-Arnold AM, Haselton DR, Stanford CM, Vargas MA. Relative translucency of six all-ceramic systems. Part II: Core and veneer materials. J Prosthet Dent 2002; 88: Proos KA, Swain MV, Ironside J, Steven GP. Finite element analysis studies of an all-ceramic crown on a first premolar. Int J Prosthodont 2002; 15: Kelly JR. Dental ceramics: current thinking and trends. Dent Clin N Am 2004; 48: Luthardt RG, Sandkuhl O, Reitz B. Zirconia-TZP and alumina- advanced technologies for the manufacturing of single crowns. Eur J Prosthodont Rest Dent 1999 Dec; 7(4): Sundar V, Kennedy CR, Densply Ceramco R&D. Cercon zirconia- a systems solution for reliable metal-free multi-ünit restorations. 32- Ichikawa Y, Akagawa Y, Nikai H, Tsuru H. Tissue compatibility and stability of a new zirconia ceramic in vivo. J Prosthet Dent 1992; 68:

9 33- Rimondini L, Cerroni L, Carrassi A, Torricelli P. Bakterial colonization of zirconia ceramic surfaces: an in vitro and in vivo study. Int J Oral Maxillofac Implants 2002 Nov-Dec; 17(6): Suttor D. Lava zirconia crowns and bridges. Int J Compudent 2004; 7: Raigrodski AJ. Contemporary materials and technologies for all-ceramic fixed partial dentures: A review of the literature. J Prosthet Dent 2004; 92: Yaz4ma adresi: Prof. Dr. Handan Y4lmaz G.Ü. Di Hekimli1i Fakültesi 8. cadde, 82.sokak, Emek- Ankara Telefon: Fax: