Öğrenciler için Vetsbye İş Oyunu Rehberi

Transkript

1 VET STUDENTS BEING YOUNG ENTREPRENEURS PROJECT MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ GİRİŞİMCİ OLUYOR PROJESİ Hayatboyu Öğrenme Programı ( ) Leonardo da Vinci Programı Çok Taraflı Projeler - Yenilik Transferi Öğrenciler için Vetsbye İş Oyunu Rehberi

2 2

3 "Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Ulusal Ajans, yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı (LLP) kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Ulusal Ajans veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz." 3

4 4

5 2023 vizyonunda birçok alanda hızlı bir gelişme sergilemesi öngörülen ülkemizde ekonominin gelişmesi ve büyümesi daha fazla girişimcinin ekonomiye aktif katılımları ile söz konusudur. Ülkemizde her geçen gün başarılı girişimcilere yeni bir halka eklemek bizim için de önemlidir. Bu kapsamda Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Başkanlığının Hayatboyu Öğrenme Programı Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projeleri kategorisinde hibe alan ve belediyemizce yürütülen Meslek Lisesi Öğrencileri Girişimci Oluyor Projesi ile, gençlerin deneyerek öğrenmelerine imkân sağlayacak bir iş simülasyonunun ülkemize adapte edilmesini ve böylece girişimcilik ve iş yönetimi kapasitelerinin geliştirilmesini sağlamayı hedefliyoruz. Vetsbye İş Oyunu nda öğrenciler önce kendi şirketlerini kuracaklar, bunu yaparken gerçek hayattaki adımları birebir takip edecekler. Ardından diğer rakiplerle birlikte oluşan piyasa ortamında kendi şirketlerini maksimum kâra geçirmek için pazarlama, araştırma ve geliştirme, tedarik, lojistik, üretim, finans, insan kaynakları ve perakendecilik gibi iş yönetimi alanlarında bir dizi kararlar vermeleri gerekecek. Ancak bu kararları verirken çevresel konulara ve sürdürülebilirliğe önem vermeleri de istenecek. Böylelikle, öğrenci iş kurma ve yönetmenin inceliklerini öğrenirken ekolojik dengeyi koruma duyarlılığını da edinecek. Girişimcilik ve iş yönetimi yanında pek çok kişisel niteliklerin gelişimine de katkı sağlayacağına inandığımız Vetsbye İş Oyunu nun uygulamasına yönelik bilgi veren bu rehberin, öğrencilerimiz tarafından kullanımına yardımcı olmasını ve gençlerimizin yeni girişimciler olarak ekonomiye katılımlarını artırmasını ümit ediyoruz. Murat Aydın 5

6 -İÇİNDEKİLER- MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ GİRİŞİMCİ OLUYOR PROJESİ 7 Leonardo Da Vinci Programı Nedir 7 Yenilik Transferi Projeleri Nedir 7 Projenin Arka Planı 8 İş Oyunu Nedir? 9 Projenin Amaçları 10 Proje Konsorsiyumu 10 Proje Faaliyetleri 11 Beklenen Sonuçlar 11 ÖĞRENCİLER IÇİN VETSBYE İŞ OYUNU REHBERİ 12 GİRİŞ 13 Business Game (İş Oyunu) Nedir 13 Turnuva 13 Kanvas İş Modeli 14 Yazılım 14 Hızlı Başlangıç 15 Ana Menü 15 Oyundan Elde Edilecek Sonuçlar 21 Ek1: Kanvas İş Modeli 28 Ek 2: İş Modeli İle Rekabet Gücünüzü Nasıl Güçlendirirsiniz 28 6

7 VET STUDENTS BEING YOUNG ENTREPRENEURS PROJECT (VETS-BYE) MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ GİRİŞİMCİ OLUYOR PROJESİ Leonardo Da Vinci Programı nedir? Leonardo da Vinci (LdV), mesleki eğitimi geliştirmek amacı ile katılımcı ülkeler arasında gerçekleştirilen iyi uygulamaların değişimine olanak sağlayan bir Avrupa Birliği Programıdır. Leonardo da Vinci (LdV) Mesleki Eğitim Programı, temel mesleki eğitimden geçmekte olan gençlerin, eğiticilerin ve eğitim yöneticilerinin; ülkeler arası hareketliliğini artırmak, yenilikleri desteklemek ve eğitim kalitesini arttırmak için eğitim kuruluşları, üniversiteler, işletmeler, ticaret odaları gibi mesleki eğitim alanında yer alan değişik paydaşlar arasındaki işbirliğine dayanan projelere destek vermektedir. Leonardo da Vinci Mesleki Eğitim Programı, çalışan veya iş arayan yetişkinleri kapsayan çok geniş bir kitleyi hedef almaktadır. Program Erasmus+ çatısı altında farklı bir biçimde uygulanmaya devam etmektedir. Yenilik Transferi Projeleri nedir? Yenilik Transferi Projeleri, AB ortaklığı yoluyla iyi uygulamaların ülkeler arasında yaygınlaştırılmasını amaçlayan proje tipidir. Yenilik transferi faaliyeti, farklı içeriklerde geliştirilmiş yenilikçi ürün, araç, yöntem ve uygulamaların yeni ülkelere, bölgelere veya sektörlere; ulusal, dilsel, kültürel ve sektörel ihtiyaçlar gözetilerek transfer edilmesi amacıyla hazırlanan projelere destek sağlamaktadır. Yenilik Transferi Projeleri somut proje sonuçları ortaya koymayı amaçlamakta, daha önce hazırlanmış bir projenin birebir transferini değil; söz konusu projenin sonuçlarının ve çıktılarının uyarlanarak ortaklar yoluyla yeni yararlanıcılara kazandırılmasını amaçlamaktadır. 7

8 Projenin Arka Planı Yeni iş alanlarının oluşturulmasına ve istihdam sorunlarının çözümüne önemli katkılar sağlayacak bir araç olarak girişimcilik, son yıllarda giderek önem kazanmıştır. Girişimciler günümüzde iş hayatının sürükleyici unsurları olarak kabul edilmektedir. Girişimcilik ekonomik büyüme ve kalkınmanın motoru, yenilik ve yaratıcılığın kaynağıdır. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde girişimciliğin oynadığı rol çok büyüktür. Girişimcilik, yeni kaynaklarla ve yeni teknolojilerle toplumu tanıştırır. Bu aracın işlevsel hale gelmesi için girişimcilik ruhunu oluşturacak ve başarılı girişimcileri ortaya çıkaracak eğitimlerin sağlanması gerekmektedir. Girişimcilik eğitiminin verilmesi öğrencilerdeki girişimcilik potansiyelini ortaya çıkarması ve bireylerin gelecekte yapacakları girişimlerin başarı şansını arttırması açısından önemlidir. Türkiye de de girişimcilik eğitimi son yıllarda yaygınlaşmaya başlamıştır. Girişimcilik, Ticaret Meslek Liseleri, Endüstri Meslek Liseleri ve Kız Meslek Liseleri gibi meslek liselerinde ders olarak okutulmaktadır. Ancak okullarda ve ders modüllerinde girişimciliği öğretmek için kullanılan yöntem, araç ve ekipmanlar yetersiz ve piyasa ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Meslek okullarında eğitim çoğunlukla teknik ve teoriktir, gerçek iş dünyası tecrübesi ve bilişim teknolojileri avantajlarından faydalanılmamaktadır. Daha girişimci bir Avrupa oluşturma doğrultusunda girişimciliğin geliştirilmesi Avrupa Birliği nin de öncelikli politikaları arasında yer almaktadır. Avrupa Komisyonu nun raporlarında da belirtildiği gibi Avrupa meslek okullarında girişimcilik eğitiminin etkinliği hala istenen seviyede değildir. Bu ihtiyaçlardan yola çıkılarak Zeytinburnu Belediyesi tarafından hazırlanan Vet Students Being Young Entrepreneurs / VETS-BYE (Meslek Lisesi Öğrencileri Girişimci Oluyor) projesi Ulusal Ajans ın koordine ettiği Hayat Boyu Öğrenme Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Programı kapsamında 2013 yılında destek almaya hak kazanmıştır. VETS-BYE projesi, iş yönetiminde gerekli temel becerileri kazandırmayı sağlayan bir yazılım programını, oyun formatında kullanıma sunan MEET Business Game Projesinin ürünlerini transfer edip geliştirerek Türkiye ve Almanya daki meslek lisesi öğrencileri ve genç girişimcilerin kullanımına açmayı hedeflemektedir. 8

9 İş Oyunu Nedir? İş Oyunu, rekabetçi piyasada iş gören sanal bir şirketin yönetimini öngören bir simülasyondur. Oyun takımlar halinde ve yarışma formatında oynanır. Oyuncular piyasayı temsil eder ve pazarlama, araştırma ve geliştirme, tedarik, lojistik, üretim, finans, insan kaynakları ve perakendecilik gibi iş yönetimi alanlarında kararlar almaları beklenir. Oyuncuların kararları analiz edilir ve toplam iş trendlerini yansıtacak şekilde işleme sokulur. İş Oyunu, gerçek hayatta karşılaşılan durumları üreterek, oyuncuların belli kurallar çerçevesinde, belli stratejiler izleyerek ve belirli bilgileri kullanarak nihai hedefe ulaşmalarını öngörür. İş Oyunu, kullanıcıyı oldukça motive eden, görsel algı ve dikkatini kuvvetlendiren, hafızasını geliştiren, sıra dışı ve şaşırtıcı bir sanal deneyim sunmaktadır. Sanal bir risksiz ortamda yaparak öğrenme teorisine dayanmakta; gerçek bir tecrübeyi içselleştirme imkânı sunmaktadır. Böylece öğrenme çok daha hızlı gerçekleşir ve klasik öğrenme metotlarının uygulandığı derslere nazaran çok daha iyi sonuçlar elde edilmesini sağlar. Ayrıca, oyuncu işbirliği yaparak oynaması gereken bir ortamda lider rolü üstlenerek kendini geliştirme fırsatı kazanır. İş Oyunu, yenilikçi bir araçtır, çünkü: Oyuncu öğrenme sürecinde başrolü oynar, kendi potansiyelini keşfetme ve geliştirme imkânı bulur, yetenek ve becerilerini geliştirir, işgücü piyasası ihtiyaçlarını daha iyi anlama ve karşılama fırsatı yakalar. Oyunculara, problem çözme tekniği kullanarak gerçek hayatta karşılaşılan durumlara yeni çözümler üretme ve işlevsel, sezgisel ve mantıksal becerilerini geliştirme fırsatı sunar. Bilişim teknolojilerini kullanarak cazip ve kişiselleştirilmiş, etkin ve etkili bir öğrenme süreci sunar. Hayal gücünü ve motivasyonu geliştirir. İş Oyunu, İş yönetimi tekniklerinin öğrenilmesine, Stratejik planlama ve farklı iş yönetim fonksiyonları ile ilgili konuların anlaşılmasına, Riskli ve belirsiz durumlara karşı aşinalık kazanılmasına, Zamanında ve etkili karar-alma becerilerinin geliştirilmesine, 9

10 Katılımcıların liderlik, takım çalışması gibi becerilerinin gelişmesine imkân sağlar. Sanal işletme oyunları dünyada özellikle üniversiteler kapsamında yaygın kullanımı olan simülasyonlardır. Ancak meslek liselerinde kullanımı çok sınırlıdır. Ülkemizde ise üniversiteler düzeyinde çok sınırlı bir kullanımı olmakla birlikte, meslek liselerine uygun bir versiyonu bulunmamaktadır. Projenin Amaçları: VETS-BYE projesinin temel amacı, Mesleki eğitim okullarında girişimcilik eğitiminin cazibesini ve kalitesini artırmak; MEET Business Game Projesinin ürünlerini transfer edip geliştirmek Türkiye, İtalya ve Almanya da mesleki eğitim veren öğretmenler, meslek okulu öğrencileri ve genç girişimcilerin mesleki eğitim ve öğretim alanındaki temel becerileri edinmelerini sağlamak üzere farklı eğitim aktiviteleri sağlamak; Mesleki eğitim ve öğretimde yenilikçi uygulamaların geliştirilmesine katkı sağlamak; İtalya, Almanya ve Türkiye den bir araya gelen ortaklar arasında kaliteli bir işbirliğinin gelişmesini sağlamaktır. Proje Konsorsiyumu Zeytinburnu Belediyesi, İtalya dan The Business Game Srl., Almanya dan Kompass Zentrüm für Exiztengründungen, İtalya dan Ufficio Scolastico Regionale per il Veneto, Zeytinburnu 100. Yıl Ticaret Meslek Lisesi, Zeytinburnu İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, MÜSİAD, Maya Araştırma ve Danışmanlık tan oluşmaktadır. 10

11 Proje Faaliyetleri 18 ay sürecek olan proje faaliyetleri 8 iş paketinden oluşmaktadır. Proje yönetimi, İhtiyaç analizi, Pedagojik ve kültürel adaptasyon, Yazılım adaptasyon ve tercümesinin gerçekleştirilmesi, Transfer ve test süreçleri, Pilot uygulama, Yaygınlaştırma ve sonuçların aktarımı, İzleme ve değerlendirme Beklenen Sonuçlar Proje ile bilişim teknolojilerini baz alan bir metedolojiyle öğrenme, yarışma ve eğlence bir araya getirilerek girişimcilik ve işletme yönetimini öğreten Business Game yazılımı Türkiye ve Almanya daki meslek lisesi öğrencileri, genç girişimciler ve ilgilenenlerin hizmetine sunulmuş olacaktır. Mesleki ve teknik eğitimin kalitesini ve cazibesini artıracak olan bu yöntem meslek lisesi öğrencileri kadar öğretmenler ve girişimcilik eğitimi veren diğer kurumlar için de iyi bir araç olacaktır. Business Game oyununu oynayan öğrenciler ve gençler karar-verme, liderlik, takım çalışması, risk analizi gibi konularda kendilerini geliştirirken AB ve Türkiye den ortaklar arasındaki iletişim ve işbirliği ve kalitesi de artmış olacaktır. Proje ile bilişim teknolojileri tabanlı interaktif bir öğrenme yöntemi kullanılarak özellikle ticaret meslek liselerindeki girişimcilik ve işletme yönetimi ders programı, içerik ve yöntemleri zenginleştirilmiş olacaktır. 11

12 Öğrenciler için Vetsbye İş Oyunu Rehberi 12

13 GİRİŞ Business Game birçok alıcı ve satıcı firmanın elektronik ortamda bir araya gelip alım satım işlemlerini gerçekleştirdiği rekabetçi bir (BTB) piyasa simülasyonunu gerçekleştiren web tabanlı bir uygulamadır. Her takım uygun stratejik kararlar almak suretiyle bu rekabetçi piyasada faaliyet gösteren bir şirket rolünü üstlenir. Business Game (İş Oyunu) Nedir? İş Oyunu nda oyuncular tanımlanmış bir ekonomik modeli kullanarak bir simülasyon içerisinde ortak bir hedefe ulaşmayı amaçlar ve piyasa realitesini mümkün olduğunca doğru şekilde canlandırır lerde ortaya çıkan İş Oyunu genellikle eğitim ve değerlendirme amacıyla kullanılmaktadır. Avrupa İş Enstitüsü oyunun temel öğretici amaçlarını; tercihlerin zamanında yapılması ve verimliliği bakımından karar verme yeteneklerinin geliştirilmesi, risk ve belirsizliklere karşı tecrübe oluşturulması, yönetim tekniklerinin öğretilmesi, çeşitli şirket fonksiyonlarının entegre edilmesi ve stratejik karar verme eğitiminin verilmesi olarak tanımlamaktadır. İş Oyunu aynı zamanda, genellikle klasik eğitim araçları tarafından ihmal edilmiş olmasına rağmen profesyonel yaşamda giderek hayati bir rol oynamaya başlayan takım ruhunun geliştirilmesinde etkilidir. Sonuç olarak, elemanlarına etkili ve doğru bir mesleki eğitim vermek isteyen şirketler bu çığır açan uygulamaya büyük ilgi göstermektedir. Turnuva Gruplara ayrılmış şekilde tüm sınıf arkadaşlarınızın yer aldığı bir turnuvaya katılacaksınız. En iyi takımlar ön elemeyi geçecek ve uluslararası bir final turnuvası için tüm Avrupa dan katılan diğer öğrencilerle mücadele edeceklerdir. Bu gerçek bir yarışmadır!!! Bu nedenle, oyun içinde alacağınız kararlar konusunda çok dikkatli düşünün ve yanlış seçimler yapmanız durumunda puan kaybedeceğinizi unutmayın!!! Dikkatli olun!!! 13

14 KANVAS İŞ MODELİ Turnuvanın ilk aşamasında, Kanvas İş Modelini kullanarak teknoloji alanında iş gören bir şirket kuracaksınız. Böylece hem Vetsbye İş Oyununda yöneteceğiniz şirkete benzer bir yapıyı kendiniz kurarak tanıyacak hem de iş kurmak için atmanız gereken adımları tecrübe edeceksiniz. Kanvas İş Modeline yönlendirecek platforma ulaşmak için kendi kişisel alanınıza giriş yapmanız ve erişim butonuna tıklamanız gerekmektedir (aşağıdaki şekle bakınız). 1 YAZILIM Bu rehber oyun hakkında size bir takım bilgiler vermeyi amaçlamaktadır. Herhangi bir sorunuz olması durumunda öğretmeninize sormaktan çekinmeyin!!! Veya yeni kelime ya da kavramı Web te aramayı deneyin!! 1. İş modelleri ve Kanvas İş Modeli ile ilgili detaylı tablo ve açıklamaları dokümanın ekinde bulabilirsiniz. Bkz. Ek1 ve Ek2. 14

15 HIZLI BAŞLANGIÇ: Oyunu başlatmak için, pazar analizi alanına gidin ve burayı nasıl yarışacağınıza karar verin. Daha sonra parametreler alanına gidin ve dikkatli bir analizle teklifinizi oluşturmaya çalışın KARARLARI ONAYLA KARARLARI DEĞİŞTİR Stratejik Kararlar Sonra kararınızı girin ve bunları BÜTÇE düğmesi ile test edin Sonuçlar istediğiniz gibi mi? Beklenen Sonuçlar Sonuçlardan tatmin olmamanız durumunda: ve gerekli ayarlamaları yapın!! BÜTÇE ANA MENÜ Resim 1: Ana Menü Erişim prosedürü tamamlandıktan sonra, sistem oyunun Ana Menüsünü gösterecektir. Kullanıcılar bu sayfadan (Resim 1) aşağıdaki linkleri kullanarak oyunun tüm bölümlerini keşfedebilirler. 15

16 Ana Sayfa Parametreler: Bu devam etmekte olan karşılaşma için oyun parametrelerini gösterir; Pazar analizi: Oyunu başlatmak için verileri girmeden önce, kullanıcılar Pazar analizi ile ilgili sayfaya yönlendirilmektedir; bu sayfada Piyasa talebi konusunda öngörülebilir trendler hakkında faydalı bilgiler verilmektedir; Kararlar: Kullanıcılar kararlarını buraya girerler. Oyun sırasında, tarihsel veriler bölümü ile ilgili linklere ulaşılabilir. Son Çeyreğin Özeti: Yarışmacılar: Bir önceki oyun döneminden gelen yarışmacılar ile ilgili bilgilere erişim sağlar; Önceki kararlar: Kullanıcıların analiz kapsamında oyun süresi boyunca girilen verileri görüntülemesine olanak sağlar; Sıralama: Burada, kullanıcılar tamamlanan oyunun sonuçlarını görüntüleyebilirler; Finansal tablo: Bu sayfa kullanıcılara şirketin mali durumunu gösteren tabloları sunar; Etkilerin özeti: Bu sayfa kullanıcılara stratejik kararların etkilerini gösterir. Pazar Analizi İlk olarak, kullanıcılar tahmin edilen taleplerin toplam hacmini gösteren Pazar analizi sayfasını açmalıdırlar. Toplam talep bir tabloda belirtilmiştir; nihai sonuç son oyun dönemini gösterirken bir sonraki dönem için tahmin edilen sonuç da rapor edilir. Kullanıcıların bu tahmini ciddi şekilde göz önünde bulundurmasını öneririz; çünkü bu kullanıcıların kendi satış tahminleri için bir referans değeri olma özelliği gösterir. Kullanıcılar oyun süresi boyunca stratejik kararlar verirken bu bilgileri göz önünde bulundurmalıdırlar. 16 Resim 2: Pazar analizi

17 Parametreler Ana menüde bulunan Oyun Parametreleri linki müsabaka oluşturma sırasında kullanıcıların oyun parametrelerine atanan değerleri görmesini sağlar. Parametreler kullanıcıların verilen bir stratejik kararın neden bir başkasından daha tercih edilebilir olduğunu anlamalarına yardımcı olabilir. Aslında, Parametreler sayfası alınabilecek doğru stratejik kararlar arasından seçim yapmaya yardımcı olur ve bunların maliyetlerini gösterir. Ürün Tanımlaması Tesis verimliliği nominal verimlilik açısından ölçülür. Gerçek verimlilik, nominal değerden başlamak suretiyle devam eden yatırımlara göre doğrusal bir ilişki yoluyla ölçülür. Bu yatırımlar daha sonra tesisin otomasyon derecesi ve üretim kapasitesine bağlı olan yatırım-hedefi (yani, tesisi nominal durumunda tutma) ile karşılaştırılır. Aynı şekilde, personel verimliliği 2 buradaki doğrusal bir ilişki yoluyla ölçülür; son olarak, maksimum ve minimum değerler parametrik olarak sabitlenir. Üretim hem verimlilik hem de üretim kapasitesine bağlıdır. Personel-hedefli parametreler, gerekli olan personel sayısı bakımından üretim kapasitesini tam olarak kullanması için şirketin yararlanabileceği imkânların değerlendirilmesi amacıyla oluşturulmuştur. Bu değer otomasyon derecesine, ekip sayısına ve üretim kapasitesine bağlıdır Bakım-hedefli yatırımlar ile ilgili parametreler başlangıçtaki nominal üretim kapasitesine işaret eder; kullanıcıların bu değerleri gerçek üretim kapasitesine uyarlaması gerekir. 2. Personel-hedefiyle ilgili parametreler iş vardiyası ve başlangıçtaki nominal üretim kapasitesini gösterir; kullanıcıların bu değerleri gerçek vardiya sayısına ve üretim kapasitesine uyarlaması gerekir. 17

18 Resim 3: Parametreler sayfası Fiyat-Kalite Oranı (FKO) FKO şirket tarafından sunulan ürünler ile ilgili olarak müşterilerin görüşlerini yansıtır. Bu oran hem talep tanımlaması ile ilgili bireysel etkenlere hem de arz tanımlaması ile ilgili evrensel etkenlere bağlıdır. Bir başka deyişle, FKO değeri tüketicilerin harici ürün performanslarına verdikleri öneme ve bu performanslar için belirlenen değerlere bağlıdır. FKO değeri, modelin pazar payını belirlenmesini sağlar. 18

19 İş Oyunu içinde, FKO müşterileri direkt olarak etkileyen aşağıdaki üç harici performansın ağırlıklı toplamı olarak tanımlanır: Ürün kalitesi Hizmet kalitesi Fiyat Harici ürün ve hizmet performansları şirketin iç performanslarına bağlıdır: Kalite (ürün performansı üzerinde etkili) Zaman (hizmet performansı üzerinde etkili) Esneklik (hizmet performansı üzerinde etkili) Bu gözlemler, FKO ve kârlılık amaçları (sırasıyla, rekabet ve kârlılık başarısı) derin bir şekilde iç içe olmasına rağmen, bunların taban tabana zıt olduğu sonucuna götürmektedir. Ekiplerin iki amaçtan birisini maksimize edecek veya ikisi arasında başarılı bir dengeleme sonucuna ulaştıracak stratejileri tespit etmeleri beklenir. Satış tahmini Satış tahmini pazarlama planını tanımlar. Tüm iş stratejisi bu stratejik kararı esas alır. Fiilen, diğer girdi değişkenlerinin yönetimi satış tahminleri ile uyumlu olmalıdır; çünkü bu değer yatırımların kullanılabilir iş kaynakları ile uyumlu olup olmadığının (örn. değerin gerçek satış sayısı ile teyit edilip edilmediğinin) doğrulanmasını sağlar. Üretim Planı da aynı şekilde bu değere bağlıdır. Üretim planı toplam kaynakların ürünlere göre tahsis edilmesini ifade eder. Bir başka deyişle, karşılıklar hariç, pazarlama planı ile tanımlanan bileşenlerin sayısını elde etmek için organize edilmelidir. 19

20 Örneğin, eğer bu dönem için benim satış tahminlerim aşağıdaki gibi; Birinci Ürün için Satış tahmini = 100 adet İkinci Ürün için Satış tahmini = 50 adet ve benim toplam üretim kapasitem 300 adet ise, benim üretim sistemim: Birinci Ürün/ İkinci Ürün = 100 / 50 = 2 Üretilen Birinci Ürün Sayısı = 200 adet Üretilen İkinci Ürün Sayısı = 100 adet üretim yapacaktır. Benim toplam üretim kapasitem = 300 dür. Eğer stoklar tahminlerin üzerinde ise, üretim yapılmayacaktır. Birinci Ürün Stok Miktarı 100 adet Birinci Ürün Satış Tahmini 80 adet ise Birinci Ürün üretim miktarı 0 adet olacaktır. Tablo: Kararların etkilerinin özeti. Kararlar Reklam Yeni Makine Alımı Makine Satışı Bakım Dış Kaynak Kullanımı Tasarım Yatırımları Teknoloji Yatırımları Tedarikçilerden beklenen kalite Fazla Mesai Vardiyalar Kadrolu Personelin Eğitimi Ortak Tasarım Dağıtım Kanallarına Yatırım Alacak Hesaplarının Süresi Borç Hesaplarının Süresi Satış Sonrası Hizmet İç Performans Dış Performans K Z E Ü S (Tüm kararlar maliyetler üzerinde bir etkiye sahiptir.) - 20

21 AÇIKLAMALAR K: Kalite üzerindeki etkisi Z: Zaman üzerindeki etkisi E: Esneklik üzerindeki etkisi Ü: Ürün üzerinde etkisi S: Servis üzerindeki etkisi +: Doğru orantılı bir etkiye sahiptir. -: Ters orantılı bir etkiye sahiptir. OYUNDAN ELDE EDİLECEK SONUÇLAR Bu bölümün amacı kullanıcıların sonuçları analiz etmesini sağlamaktır. Birinci bölüm tahmin sonuçlarının değerlendirilmesi ile ilgili; ikinci bölüm nihai verilerin değerlendirilmesi ile ilgilidir. Beklenen Sonuçlar Stratejik kararlar için giriş formu doldurulduktan sonra, sistem Beklenen Sonuçlar raporunu gösterecektir. 21

22 22 Resim 5: Beklenen sonuçlar

23 Kullanıcılar tahmin sonuçlarından tatmin olmazsa, sayfanın altındaki Kararları değiştir düğmesine tıklayarak değerleri değiştirebilirler. Aksi durumda, verilerini kaydetmek için Kararları onayla düğmesine tıklayabilirler. Son Çeyreğin Özeti Mavi zeminli menü butonları kullanılarak daha önceki kararlar, finansal tablolar ve yarışmacıların şirketlerinin etkileri hakkında bilgi temin edilir. Yarışmacılar Yarışmacılar linki piyasadaki her bir şirket hakkında aşağıdaki verileri raporlayan Yarışmacılar sayfasına erişim sağlar: Vardiya sayısı: Şirket tarafından devreye sokulan vardiya sayısı; Yeni daimi sözleşmeler: Yeni daimi çalışanların sayısı; Yeni geçici sözleşmeler: Yeni geçici çalışanların sayısı; Personel: Şirket içinde bulunan personel sayısı; Fiyat: Her bir ürüne ait satış fiyatı; Satılan ürünler: Her bir ürün için satılan ürün sayısı. Yarışmacıların istatistiklerine bakmak kullanıcıların diğer şirketlerin stratejileri konsunda bir fikre sahip olmasını sağlar! Önceki kararlar Önceki Kararlar linki Stratejik Kararlar sayfasına erişim sağlar; bu sayfa önceki dönemlere ait farklı stratejik kararlara atanan değerlerin raporunu verir. Sonuçlar Şirket başarısının tanımı İş Oyunu nda nihai sıralama (Şirket Başarısı) ekonomik göstergeler ve dolayısıyla şirket kârları (Resim 6) ile ilgili kârlılık başarısı; fiyat-kalite oranı değeri ile verilen toplam Pazar payı ile ilişkili rekabetçi başarı; kirliliğin azaltılması, bakım ve diğer kararlarla ilgili yatırımlarla ilişkili ekolojik duyarlılık ve şirketin teknik yönetimine göre yapılır. 23

24 Resim 6: Sonuçlar Finansal tablolar Bu sayfada kullanıcılar şirketin mali durumunu raporlayan tabloları bulabilirler; burada bir aktif-pasif durumu tablosu, kâr-zarar tablosu ve kısa endeks analizi bulunmaktadır. Bu sayfa ilgili tüm ekonomik ve mali bilgileri göstermektedir. 24

25 Etkilerin Özeti Etkileri Özeti linki Stratejik Kararların Etkileri sayfasına erişim sağlar; bu sayfada gösterilen veriler daha önce açıklanmış olan Tahmin Sonuçları sayfasında raporlanan bilgileri gösterir. ETKİLERİN ÖZETİ Teklif: Toplam üretim ve mevcut stoklardan oluşan, oyun dönemi için teklif; Satılan ürünler: Teklif, talep ve miktar-fiyat oranı sonucunda satılan ürünlerin sayısı; Satılmayan ürünler: Satılmayan ürünlerin sayısı, teklif edilen ve satılan ürünler arasındaki fark olarak hesaplanır; Stoklar: Satılmayan ürünlerin minimum sayısı ile her ürün için saklama kapasitesine karşılık gelen, oyun süresinin sonunda mevcut bulunan stoklar; Toplam makine sayısı: Kullanıcının şirketinin sahip olduğu makinelerin toplam sayısı; Çok düşük fiyata satılan ürünler: Düşük fiyata satılan ürünlerin sayısı, düşük fiyata satılan ürünlerin sayısı ile şirket içinde ve dışında depolanan ürünlerin sayısı arasındaki fark olarak hesaplanır. Üretim kapasitesi: Verilen herhangi bir değişiklik girişinden sonra üretim kapasitesinin nominal değeridir; Depolama kapasitesi: Verilen herhangi bir değişiklik girişinden sonra depolama kapasitesinin nominal değeridir; Daimi personel: Şirket çalışanları ve yeni istihdam edilen personel dahil, daimi olarak çalışan personel sayısıdır; Daimi çalışan personelin uzmanlıkları: Şirket çalışanları ve yeni istihdam edilen çalışanların uzmanlık derecelerini yansıtan, daimi işçilerin uzmanlık derecesi; Mevsimsel işçiler: Sezonluk sözleşmeleri olan personel sayısı (örn. yeni sezonluk işçiler); Personel: Toplam şirket personeli sayısı; Kişisel uzmanlık: Şirket personelinin ortalama uzmanlık derecesi. Finansın Temelleri Temel analizin en büyük kısmını finansal tabloların derinlemesine incelenmesi oluşturur. Temel analiz nicelik çözümlemesi olarak da bilinir ve şirketin gelirlerinin, giderlerinin, varlık ve borçları ile diğer tüm mali yönlerinin incelenmesini içerir. 25

26 Temel analizleri yapan analistler şirketin gelecekteki performansını tanımlayabilmek için bu bilgileri kullanırlar. Bu rehberin önemli bir kısmı bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosu konusunda fikir sahibi olmaya ve bunların nasıl uyum içinde olduklarını anlamaya harcanacaktır. Mali tablo şirketin finansal performansı ile ilgili bilgileri açıkladığı bir ortamdır. Her bir mali tablonun işlevini kısaca tanıtacağız ve her birinin nerede bulunabileceğini tespit edeceğiz. Bilanço Bilanço belirli bir zamanda, şirketin varlıklarının, borçlarının ve öz kaynağının bir kaydıdır. Bilanço bir işletmenin finansal yapısının aşağıdaki şekilde dengelenmesi anlamına gelmektedir: Varlıklar = Borçlar + Öz kaynaklar Varlıklar belirli bir zamanda nakit, envanter, makine ve binalar dahil olmak üzere işletmenin sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynakları temsil eder. Eşitliğin diğer tarafı şirketin bu varlıkları elde etmek için kullanmış olduğu toplam finans değerini ifade eder. Finansman borçlanma veya öz kaynak yoluyla gerçekleştirilir. Yükümlülükler (elbette ödenmesi gereken) borçları temsil ederken, öz kaynak (önceki yıllarda yapılan kârlar) dağıtılmamış kârlar dâhil olmak üzere şirket sahiplerinin işletmeye katkıda bulundukları toplam para değerini ifade eder. Bilanço, bu durumda, bir şirketin bir anlık durumunun görüntüsünü sunar. Bir şirketin ne kadarlık bir kazanca (varlıklar) ve ne kadar borca (yükümlülüğe) sahip olduğunu gösterir. Sahip oldukları ile borçları arasındaki fark onun varlığıdır ve genellikle net aktifler veya öz kaynaklar olarak da adlandırılır. Bilanço bir şirketin temelleri konusunda yatırımcılara önemli bilgiler sunar: şirketin ne kadar borcu olduğunu, müşterilerden ne kadar tahsilat yapması gerektiğini (ve bunu ne kadar hızlı gerçekleştirdiğini) ne kadar nakit ve benzerlerine sahip olduğunu ve zaman içerisinde ne tür fonlar ürettiğini ortaya koyar. 26

27 Gelir Tablosu Bilanço bir işletmenin bir anlık görüntüsü iken, gelir tablosu belirli bir zaman dilimi içinde şirketin performansını ölçer. Teknik olarak, bilançoyu bir ay veya belirli bir gün için formüle edebilirsiniz, ancak, halka açık şirketler sadece üçer aylık dönemler için veya yıllık olarak raporlama yaparlar. Gelir tablosu belirli bir zaman dilimi içinde şirketin ne kadar para elde ettiğini (gelir), ne kadar harcama yaptığını (giderler) ve ikisi arasındaki farkı (kâr) gösterir: Kâr = Gelir Giderler Ekonomik Göstergeler Satış Gelirleri (ROS) genellikle bir şirketin operasyonel verimliliğini değerlendirmek amacıyla kullanılan bir orandır. ROS aynı zamanda bir firmanın faaliyet âar marjı olarak da bilinir. Bu ölçü, yönetime satışlarla ilgili olarak dolar başına ne kadar kâr üretildiğine ilişkin bir fikir verir. Birçok oranda olduğu gibi, eğilimlere bakmak ve bunu sektördeki diğer şirketlerin Satış Gelirleri ile karşılaştırmak için zaman içinde şirketin Satış Gelirlerini karşılaştırmak en iyisidir. Satış gelirlerinin artması şirketin daha verimli bir şekilde büyüdüğünü gösterirken, Satış Gelirlerinin düşmesi baş gösteren mali sıkıntıların habercisi olabilir. Öz Sermaye Kârlılık Oranı (ROE), hissedarlar öz sermayesinin bir yüzdesi olarak elde edilen net gelir miktarıdır. Öz sermaye kârlılığı, hissedarların yatırmış oldukları para ile bir şirketin ne kadar kâr ürettiğini ortaya koyarak bir şirketin kârlılığını ölçer. Öz sermaye kârlılık oranı bir şirketin kârlılığını aynı sektördeki diğer firmaların kârlılıkları ile karşılaştırmak açısından faydalıdır. Yatırım Kârlılığı (ROI) bir yatırımın verimliliğini değerlendirmek veya bir dizi farklı yatırımların verimliliğini karşılaştırmak için kullanılan bir performans ölçüsüdür. Yatırım kârlılığını hesaplamak için, bir yatırımın kârı (getirisi) yatırım maliyetine bölünür; sonuç yüzde veya oran olarak ifade edilir. 27

28 Ek 1: KANVAS İŞ MODELİ Ek 2: Ek1: Kanvas İş Modeli İŞ MODELİ İLE REKABET GÜCÜNÜZÜ NASIL GÜÇLENDİRİRSİNİZ? Yeni teknolojiler ve internet sayesinde girişimcilerin fikirlerini ticari anlamı olan iş uygulamalarına dönüştürebilmeleri; böylece anlamlı tutarda para kazanmaları veya para kazanabilecek iş hacimlerine ulaşan işler (örneğin, Amazon un satışları 60 milyar $ ı aşmasına rağmen daha kâr yapamamaktadır) inşa etmeleri pek çok genç, yaşlı girişimci adayını atılımda bulunmaya ve iş geliştirmeye teşvik etmektedir. Genellikle, başarıya ulaşmış girişimcilerin hikâyelerini bloglarda, kitaplarda, konferanslarda izleme fırsatını elde ediyoruz ancak başarıya ulaşamamış girişimcilerin hikâyelerini dinleme fırsatını elde edemiyoruz. Halbuki, başarıya ulaşamamış girişimcilerin sayısı, başarıyı yakalamış girişimci sayısının belki de 8 10 katı. 28

29 Girişimciler, faaliyetini sürdüren şirketlerin bünyesinde var olduğu gibi iş kurma ve yönetme konusunda daha önce deneyimi olmayan ancak farklı iş fikirlerini piyasadaki arz kalabalıklığına rağmen ticari başarıya dönüştürebilen ve bu başarısını sürdürebilen yeni girişimciler olarak da ortaya çıkmaktadır. Kurulu şirketler, pazardaki mevcut şirketlerin rekabetinden yorulduğu gibi teknolojinin imkânlarından yararlanmasını çok iyi beceren ve yaratıcı fikirlerini ticari hayata geçirme tutkusuna sahip, üşenmeyen, ertelemeyen ve vazgeçmeyen gittikçe sayıları artan yeni nesil girişimcilere pazar payı kaptırma telaşını da yaşamaktadırlar. Sürekli değişen, karmaşık, iş ortamında oyuncu adedinin artması, deneyimli girişimcileri, iş liderlerini ve yeni nesil girişimcileri-liderleri, sürdürülebilir kârlı büyüme hedeflerini tutturabilmeleri için diri, zinde, esnek olmayı ve duruma göre vaziyet almayı zorunlu kılmaktadır. Trendleri anlamlandıran, böylece iş ortamındaki fırsat ve tehditleri, rakiplerinden önce okuyabilme ustalığına sahip girişimci-liderlerin ilk odaklandıkları yönetim aracı İş Modeli dir. İş Modeli kavramı 1990 lı yılların ikinci yarısından itibaren innovasyon konusunun yaygın olarak gündeme gelmesiyle birlikte iş dünyasında üzerinde durulan bir kavram ve çalışma metodu olarak ortaya çıkmıştır. İster kurulu bir düzeniniz olsun ister yaratıcı fikrinizle piyasada kendinize yer açmak üzere yeni girişimde bulununuz, İş Modeli nizi oluşturmadan, yenilemeden, rakiplerinizin İş Modeli ni iyi anlamadan sürdürülebilir kârlılık hedefinize yaklaşmanız pek olası değil. Ülkemizde İş Modeli kavramı özellikle, melek yatırımcı, venture capital, private equity firmalarının faaliyetlerinin yaygınlaşması ile daha sık karşımıza çıkmaktadır. İş Modeli nedir? İş Modeli, bir girişimin veya kuruluşun öngördüğü müşterilere çözüm sunarak, değer yaratıp bu değer karşılığında para kazanmasına imkân tanıyan sistemi izah eder (kâr motivasyonu olmayan başarılı sivil toplum kuruluşlarının da iş modeli vardır; bu yazı kâr motivasyonu olan ticari kuruluşlara odaklanmaktadır). İster değişen ortamda mevcut işinizi gözden geçirmek üzere odaklanın (aslında hayatta kalabilmek için bir zorunluluk!) ister yeni iş geliştirmek üzere harekete ge- 29