ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠS Ġ

Transkript

1 ISSN: ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠS Ġ JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016

2 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ THE JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016 Sayfa / Page: 1-15 Kurucu ve Ġmtiyaz Sahibi / Founder & Owner Doç. Dr. Kubilay ÖZYER Editörler / Editors Doç. Dr. Kubilay ÖZYER Yrd. Doç. Dr. Sema POLATCI Sekreterya / Secretary Mustafa CANBEK ISSN: YazıĢma Adresi Doç Dr. Kubilay ÖZYER Örgütsel DavranıĢ AraĢtırmaları Dergisi GaziosmanpaĢa Üniversitesi TaĢlıçiftlik YerleĢkesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi ĠĢletme Bölümü TOKAT Tel: / 2388 Fax: E-Posta/ info@odad.org I

3 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ THE JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ (ODAD) Örgütsel DavranıĢ AraĢtırmaları Dergisi yılda iki kez yayınlanan hakemli, bilimsel ve uluslararası bir dergidir. Örgütsel davranıģ, insan kaynakları ve çalıģma hayatına iliģkin makalelere yer verilen dergimizin temel amacı, bu alanlarda akademik geliģim ve paylaģıma katkı sağlamaktır. Dergimizde Türkçe ve Ġngilizce olmak üzere iki dilde makale yayınlanmaktadır. Dergiye yayınlanmak üzere gönderilen yazılar, belirtilen yazım kurallarına uygun olarak hazırlanmalıdır. Dergiye yayınlanmak üzere gönderilen yazılar, daha önce yayınlanmamıģ ve yayınlanmak üzere gönderilmemiģ olmalıdır. Dergide yayınlanan yazılarda belirtilen görüģler, yazarlara ait olup Örgütsel DavranıĢ AraĢtırmaları Dergisi nin görüģlerini yansıtmaz. Örgütsel DavranıĢ AraĢtırmaları Dergisi nde yayınlanmıģ yazıların tüm yayın hakları saklı olup, dergimizin adı belirtilmeden hiçbir alıntı yapılamaz. THE JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCHES (JOOBR) The Journal of Organizational Behavior Researches (JOOBR) is an academic, refereed, scientific and international journal which is being published two times in a year. JOOBR, with it s articles related to the fields of Organizational Behavior, Human Resources and business envorinment, essentially aims to support to academic development and sharing in mentioned fields. In JOOBR, Articles are being published both in Turkish and English Languages. Articles which will be sent to JOOBR for publishing, should be preapared according to guideline of JOOBR. Articles which will be sent to JOOBR for publishing, must be not published before or not sent to other journals. The views presented in the JOOBR represent opinions of the respective authors. The views presented do not necessarily reflect the opinion of the JOOBR. Copyrights for all articles published in JOOBR reserved. For quotation, JOOBR must be cited II

4 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ THE JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016 Bilim Kurulu Members of the Science Board Prof. Dr. A. Asuman AKDOĞAN Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Ġnci ERDEM ARTAN Marmara Üniversitesi Prof. Dr. H. Nejat BASIM BaĢkent Üniversitesi Prof. Dr. Ġrfan ÇAĞLAR Hitit Üniversitesi Prof. Dr. Adnan ÇELĠK Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Azize ERGENELĠ Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Nurullah GENÇ T.C. Merkez Bankası Prof. Dr. Semra GÜNEY Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Farzand Ali JAN Comsats University Prof. Dr. Himmet KARADAL Aksaray Üniversitesi Prof. Dr. AĢkın KESER Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Çiğdem KIREL Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Mahmut ÖZDEVECĠOĞLU Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. ġevki ÖZGENER NevĢehir Hacı BektaĢ Veli Üniversitesi Prof. Dr. Enver ÖZKALP Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Mahmut PAKSOY Kültür Üniversitesi Prof. Dr. Suna TEVRUZ Marmara Üniversitesi III

5 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ THE JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016 Bu Sayıda Katkıda Bulunan Hakemler Reviewers List of This Issue Doç. Dr. Adem BALTACI Kırklareli Üniversitesi Doç. Dr. Erkan Turan DEMĠREL Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Hasan GÜL Ondokuzmayıs Üniversitesi Doç. Dr. Nurettin ĠBRAHĠMOĞLU Gaziantep Üniversitesi Doç. Dr. Hasan TAĞRAF Cumhuriyet Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Öznur AġAN Hacettepe Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Aysun ÇETĠN Ondokuzmayıs Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. M. Said DÖVEN GaziosmanpaĢa Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Mustafa KARACA Ġnönü Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Onur KÖKSAL Niğde Üniversitesi IV

6 ÖRGÜTSEL DAVRANIġ ARAġTIRMALARI DERGĠSĠ THE JOURNAL OF ORGANIZATIONAL BEHAVIOR RESEARCH Cilt / Volume: 1 Sayı / Issue: 1 Yıl / Year: 2016 ĠÇĠNDEKĠLER / TABLE OF CONTENTS Sayfa No. Page Num. 1. Güvenirsek Tükenmez Miyiz? Politik DavranıĢ, Örgütsel Güven ve TükenmiĢlik ĠliĢkisi Üzerine Bir AraĢtırma Do We Not Burnout If We Trust? A Research on Political Behavior, Organizational Trust and Burnout Relationship Zümral GÜLTEKĠN, Mihriban CĠNDĠLOĞLU, Sema POLATCI Örgütlerde Rol Belirsizliği Ve Rol ÇatıĢmasının ÇalıĢanların Öz-Yeterlilik Algıları Üzerindeki Etkisi The Effect of Role Ambiguity and Role Conflict In Organizations on Perceptions of Self-Sufficiency of Employees Engin KANBUR, Mustafa CANBEK, Kubilay ÖZYER Örgütsel Bağlılık Alt Formları Ve ĠĢten Ayrılma Arasındaki ĠliĢki: Sosyal YardımlaĢma Ve DayanıĢma Vakfı Personeli Üzerine Bir AraĢtırma The Relationship Between Subforms of Organizational Commitment and Turnover Intention: A Research on The Personel of Social Assistance and Solidarity Foundation Ahmet MUMCU & Ġsmail ALICI ÇalıĢan Sessizlik DavranıĢının Azaltılmasında Algılanan Örgütsel Destek Etkili Midir? Is Perceived Organizational Support Effective in Reducing Employee Silence Behaviour Esra ERENLER TEKMEN KiĢilik Özellikleri Ġle Kariyer Engelleri Arasındaki ĠliĢki Üzerine Bir AraĢtırma An Investigation on The Relationship Between Personality Traits and Career Barriers Ufuk ORHAN V

7 GÜVENĠRSEK TÜKENMEZ MĠYĠZ? POLĠTĠK DAVRANIġ, ÖRGÜTSEL GÜVEN VE TÜKENMĠġLĠK ĠLĠġKĠSĠ ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA Öğr. Gör. Zümral GÜLTEKĠN* Yrd. Doç. Dr. Mihriban CĠNDĠLOĞLU Yrd. Doç. Dr. Sema POLATCI Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hitit Üniversitesi GaziosmanpaĢa Üniversitesi ÖZET B u çalışma, çalışanların iş yaşamlarında karşılaştıkları politik davranışların tükenmişlik üzerindeki etkisi ve örgütsel güvenin bu değişkenler arasında aracılık rolünü belirlemek amacıyla tasarlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın örneklemini Ondokuz Mayıs Üniversitesi nin Rektörlük, Meslek Yüksekokulları ve Uzaktan Eğitim Merkezinde görev yapan toplam 157 idari personeli oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda politik davranışın tükenmişliği pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel güvenin politik davranış ile tükenmişlik arasındaki etki üzerinde aracılık etkisinin olup olmadığını belirlemek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Bu analiz sonucunda örgütsel güvenin politik davranış ile tükenmişlik arasındaki etkisi üzerinde aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Politik Davranış, Tükenmişlik, Örgütsel Güven DO WE NOT BURNOUT IF WE TRUST? A RESEARCH ON POLITICAL BEHAVIOR, ORGANIZATIONAL TRUST AND BURNOUT RELATIONSHIP ABSTRACT I n this study it was designed with aim to determined a mediating role of burnout and organizational trust on the concept of political behaviour which apply to their employees work life. For this purpose the sample is consist of 157 administrative staff Rectorship, Vocational School and Distance Education Center in Ondokuz Mayıs University. As a result, it was founded that political behavior has a positive affects burnout. The result of hierarchical regression analysis, it determined that organizational trust plays a mediating role on the relationship between burnout and political behavior. Key Word: Political Behavior, Burnout, Organizational Trust *Ondokuzmayıs Üniversitesi, Alaçam MYO, Ulaştırma Hizmetleri Bölümü zumral.gultekin@gmail.com

8 GiriĢ Örgütlerde rekabetin artması ile birlikte çalıģanlarda politik davranıģların arttığı düģünülmektedir. ÇalıĢanlar diğerlerinden daha önce terfi edebilmek, daha güçlü bir konuma gelebilmek için kendi istekleri doğrultusunda bilinçli olarak politik davranıģlar sergilemektedirler. Ayrıca rekabet ortamında diğerlerinden önde olabilmek için kendilerini çok çalıģmak zorunda hissetmeleri, çalıģanlar üzerinde tükenmiģliğe neden olabilir. Diğer taraftan iģ arkadaģlarının sürekli olarak politik davranıģlar sergilemeleri çalıģanlarda tükenmiģlik hissine neden olabilmektedir. Örgütsel güven ise, çalıģanın örgütlerinde yöneticilerine, iģ arkadaģlarına ve örgütlerine güvenlerinden oluģan bir kavramdır. ÇalıĢanlar örgütlerine güvendiklerinde tükenmiģliklerinin azalıp azalmayacağı, politik davranıģlarla karģılaģtıklarında bunun yaratmıģ olduğu tükenmiģlik duygusunun örgüte olan güvenle azalıp azalmayacağı da merak konusu olmuģtur Bu çalıģmanın amacı politik davranıģın tükenmiģlik üzerindeki etkisinde, örgütsel güvenin aracılık rolünün belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle politik davranıģ, tükenmiģlik ve örgütsel güven kavramları ele alınıp teorik olarak incelenmiģ, daha sonra teorik çerçeveden destek alınarak araģtırma soruları ve hipotezler kurulmuģ ve bu kavramlar arasındaki iliģki ve etkileģimle araģtırılmıģtır. ÇalıĢma sonucunda elde edilecek olan verilerin uygulayıcılara ve önemli olan insan kaynağı gereksinimlerinin karģılanmasında katkı sağlayacağı düģünülmektedir. 1.Kuramsal Çerçeve 1.1.Politik DavranıĢ Örgütlerde iģgörenler, çalıģma hayatları süresince kendilerine fayda sağlayacak amaç ve hedefler için yöneticilerini ve çalıģma arkadaģlarını davranıģ, tutum ve ifadeleri ile etkilemeye çalıģmaktadırlar (Sığrı ve BaĢar, 2015: 607). Günümüz rekabet ortamında örgütlerde yaģanan hızlı değiģimler, iģgörenlerin iģlerinde ilerlemek ve yükselmek amacıyla kaçınılmaz bir gerçeklik olan politik davranıģları ve bu davranıģların örgütlere ve iģgörenlere etkisini karģımıza çıkarmaktadır (Akdoğan ve DemirtaĢ, 2014: 108).

9 Politik davranıģ örgütün kabul ettiği normların dıģında, gönüllü olarak yapılan ancak iģgörenlerin kendi stratejik çıkarlarına hizmet eden davranıģlardır (Ġslamoğlu, 2010: 26). Ferris ve Kacmar (1992) politik davranıģları, örgüt ya da iģ biriminin çıkarlarına aykırı olan ancak iģgörenin çıkarlarına ve yararlarına hizmet eden davranıģ olarak tanımlamıģlardır (Vigoda, 2000: 328). Ferris ve arkadaģları da (1996) politik davranıģları üç boyutta değerlendirmiģlerdir. Birincisi, iģgörenin istediği ücret ve terfiyi almak için kendi amaç ve hedeflerine hizmet etmesi, ikincisi çalıģma arkadaģlarının önüne geçmek için kendi yararına olduğunu düģündüğü davranıģlarda bulunma ve gerektiğinde sessiz kalma ve üçüncüsü iģgörenin kendisini ifade etme konusunda baģarısı ve kararlılığı dır (Ayobami ve Ofoegbu, 2013: 164) Politik davranıģların örgütsel açıdan, yöneticisinin isteklerini anında yerine getirme giriģimi, örgütün iģlerinin hızlı bir Ģekilde yürümesine ve bununda örgütün etkinliği ve verimliliğine katkı sağladığı söylenebilir (Ġslamoğlu, 2010: 26). Bireysel açıdan ise, örgüt içerisinde tanınma, statü, güç, pozisyon elde etme, bireysel amaç/hedefleri baģarma ve iģini yaptırma gibi iģgören için pozitif çıktılarının olduğu da ifade edilmektedir (Ferris, vd., 1996; Akdoğan ve DemirtaĢ, 2014: 112). Ancak bu çalıģmada politik davranıģın iģgören için negatif bir çıktısı olduğu düģünülen tükenmiģlik kavramına yer verilmiģtir. 1.2.Politik DavranıĢın Örgütsel Güvene Etkisi ĠĢgörenlerin örgüt içinde amaçlarını ve beklentilerini gerçekleģtirmek maksadıyla, bilinçli olarak, kendi çıkarlarına ulaģmak için yaptıkları davranıģlar politik davranıģları oluģturmaktadır (Bursalı ve Bağcı, 2011: 25). Politik davranıģın açıklamasından da anlaģılacağı gibi iģgörenlerin kendi çıkarları için yaptıkları bu davranıģlar çalıģma

10 arkadaģları üzerinde bir güven azalmasına sebep olabilir. Politik davranıģlar gibi örgütlerde negatif algılanan bu davranıģlar iģgörenlerde örgüte karģı da güveni azaltabilir. ÇalıĢma arkadaģlarının politik davranıģlar sergilediği konusunda bir algısı oluģan iģgören, hem arkadaģlarına olan güvende azalma hem de örgüte olan güvende bir azalma yaģayabilir. Yapılan literatür araģtırması sonucunda politik davranıģın örgütsel güven üzerindeki iliģkisini ve etkisini inceleyen bir araģtırmaya rastlanmamıģ ve bir araģtırma sorusu geliģtirilmiģtir. Bu araģtırmanın sonuçlarının bu konudaki boģluğu doldurması beklenmektedir. A1:Politik davranış örgütsel güveni negatif yönde mi etkilemektedir? 1.3. Örgütsel Güvenin TükenmiĢlik Üzerine Etkisi Güven, bireyin herhangi bir kontrol etkisi olmadan karģısındakinin davranıģlarını kendi beklentilerini karģılayacak yönde geliģeceğine dair bir inanç duyması olarak tanımlanmaktadır (Mayer vd., 1995: 712). Örgütsel güven ise, çalıģanların diğer örgüt üyelerinin rolleri, iliģkileri, tecrübeleri ve karģılıklı bağlılıklarına dayalı olarak sergiledikleri davranıģları ile ilgili pozitif beklentileri olarak tanımlanmaktadır (Huff ve Kelley, 2003; Akt. Akdoğan ve Köksal, 2014: 27). Diğer bir ifade ile örgütsel güven, iģgörenlerin örgütün sağladığı desteğe iliģkin algıları, yöneticisinin dürüst olacağına ve verdiği sözü tutacağına olan inancı olarak açıklanmaktadır (Mishra ve Morrissey, 1990; Akt. Demircan ve Ceylan, 2003: 142). Örgütsel güven konusu; üste güven, çalıģma arkadaģına güven ve örgüte olan güven olmak üzere üç kısımdan oluģmaktadır (Büte, 2011: 175). Örgütsel güven konusunda, iģgörenlerin çalıģma arkadaģlarına, yöneticisine ve örgütüne olan pozitif yönlü güven duygularına göre, tükenmiģliklerinde azalma görüleceği söylenebilir. ĠĢgörenlerin örgütsel

11 güvenin her bir unsuruna göre tükenmiģlikleri değiģebileceği gibi toplamda algıladıkları örgütsel güvene göre de tükenmiģlik değiģebilir. Bu noktada örgütsel güven ile tükenmiģlik arasında negatif bir iliģki olduğunu gösteren çok az sayıda çalıģmaya rastlanmıģtır (Çağlar, 2011: 1827). Bu literatür ıģığında kurulan hipotez Ģu Ģekildedir: H1:Örgütsel güven tükenmişliği negatif yönde etkilemektedir Politik DavranıĢın TükenmiĢlik Üzerine Etkisi ĠĢgörenlerin örgüt hayatına iliģkin en önemli problemlerinden birisi tükenmiģlik kavramıdır (Keser, 2012: 455). Bu kavram ilk olarak 1974 yılında Herbert Freudenberger tarafından kullanılmıģtır. TükenmiĢliği geniģ anlamda ele alıp geliģtiren araģtırmacı ise, Christina Maslach dır. Maslach a göre tükenmiģlik, iģgörenlerin iģleri gereği yoğun duygusal iliģkiler yaģayan ve devamlı olarak diğer iģgörenlerle yüz yüze çalıģmak zorunda olan bireylerde görülen fiziksel olarak bitkinlik ve uzun süren yorgunluktur. Duygusal olarak ise umutsuzluk ve çaresizlik duygularının, yapılan iģe, hayata ve diğer iģgörenlere karģı olumsuz tutum Ģeklinde yansıması ile oluģan bir sendrom dur (Ardıç ve Polatcı, 2008: 70). TükenmiĢlik duygusal tükenme, duyarsızlaģma ve kiģisel baģarıda düģme olmak üzere üç boyutta incelenen psikolojik bir sendromdur (Polatcı ve Özyer, 2015: 31). ĠĢgören çeģitli nedenlerle tükenmiģlik sendromu yaģamaktadır. Bunlar bireysel nedenler ve örgütsel nedenler olmak üzere iki baģlık altında incelenmektedir. Bu nedenlerden bireysel nedenler içerisinde yer alan beklenti düzeyi tükenmiģlik sendromuna neden olabilmektedir (Dolgun, 2012: 294). Örneğin idealleri yüksek olan bir iģgörenin, baģarıları karģısında istediği ödülleri ve terfiyi alamaması bu sendromu yaģamasına neden olabilmektedir (Keser, 2012: 464). Politik davranıģ kavramı da bu nedenler arasında değerlendirilebilir.

12 Politik davranıģlar iģgörenlerde negatif sonuçlar doğurabilmektedir. Bu sonuçlar arasında tükenmiģlik önemli bir yer almaktadır denilebilir. Politik davranıģ, içerisinde ödül ve terfi gibi bireyin stratejik çıkarlarını barındıran uzun süreçli bir davranıģtır. Bu süreç zamanla iģgörenin tükenmesine neden olabilir. Yapılan literatür araģtırması sonucunda politik davranıģın tükenmiģlik üzerindeki etkisini inceleyen bir araģtırmaya rastlanmamıģ ve bir araģtırma sorusu geliģtirilmiģtir. Bu araģtırmanın sonuçlarının bu konudaki boģluğu doldurması beklenmektedir. A2:Politik davranış tükenmişliği pozitif yönde mi etkilemektedir? 1.5. Politik DavranıĢın TükenmiĢlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Güvenin Aracılık Rolü Politik davranıģların tükenmiģlik düzeyini artırması beklenen bir durumdur. Ancak bireyin algıladığı örgütsel güvenin bu etkileģimde bir aracı rolü oynayarak, iģgörenlerin yaģayacakları tükenmiģlik düzeyini azaltacağı düģünülmektedir. Diğer bir deyiģle politik davranıģlarla karģılaģan bir birey aynı zamanda örgütünü güvenilir olarak algılıyorsa, bu durum onun tükenmiģlik yaģamasına engel olabilir. Bu noktada politik davranıģların tükenmiģliğe etkisinde örgüte olan güven aracılık etkisi olduğu düģünülmektedir. Literatürde, bu aracılık etkisini araģtıran herhangi bir çalıģmaya rastlanmamıģ ve bir araģtırma sorusu geliģtirilmiģtir. Bu araģtırmanın sonuçlarının bu konudaki boģluğu doldurması beklenmektedir. A3:Politik davranışın tükenmişlik üzerindeki etkisinde, örgütsel güven aracılık rolü üstlenmekte midir?

13 2.AraĢtırmanın Yöntemi 2.1.AraĢtırmanın Örneklemi AraĢtırmanın evrenini Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Rektörlük bünyesinde, Meslek Yüksekokullarında ve Uzaktan Eğitim Merkezinde çalıģan idari personel oluģturmaktadır. Üniversitedeki idari personelin 200 tanesine gönüllülük esasına dayalı olarak anket formu dağıtılmıģtır. Dağıtılan anketlerin 200 tanesi geri dönmüģ, hatalı ya da eksik doldurulmuģ anketlerin çıkarılmasından sonra 157 si analize tabi tutulmuģtur AraĢtırma örnekleminin %59.9 u (94) erkek, yaģ ortalaması dir ve yaģlar 20 ile 57 arasında dağılmaktadır. Katılımcıların %75.8 i (119) evli, %47.8 i (75) lisans mezunu, %36.3. ü (57) 16 yıl ve üzeri mesleki deneyime sahiptir. %85.4 sı (134) yöneticilik görevi bulunmamaktadır. %40.1 i (63) 0-5 yıldır bu kurumda görev yapmaktadır. Cinsiyet üzerine yapılan t testi analizine göre, kadın ve erkek çalıģan için tükenmiģlik arasında bir fark olmadığı tespit edilmiģtir (t=,531, p=.405). Medeni durum üzerine yapılan t testi analizinde evli ve bekar çalıģanlar için tükenmiģlik arasında bir fark olmadığı tespit edilmiģtir (t=,818, p=.440). 2.2.AraĢtırmanın Veri Toplama Araçları AraĢtırmada kullanılan anket formu dört bölümde oluģmaktadır. Birinci bölümde Politik DavranıĢ Ölçeği ; ikinci bölümde TükenmiĢlik Ölçeği ; üçüncü bölümde Örgütsel Güven Ölçeği kullanılmıģtır. Anket formunun dördüncü bölümünü ise katılımcıların demografik özellikleri ile ilgili sorular oluģturmaktadır. Ölçeklerin tamamında 5 li Likert derecelendirmesi kullanılmıģtır. Politik Davranış Ölçeği: Politik davranıģ düzeyini belirlemek üzere Hochwarter ve arkadaģları (2003) tarafından geliģtirilen 6 ifadeli

14 ölçek kullanılmıģtır. Ölçek Türkçe ye Akdoğan ve DemirtaĢ (2014) tarafından uyarlanmıģtır. Bu ölçekte sorular Bu kurumda çalıģanlar sadece kendilerine hizmet eden davranıģlarda bulunurlar. ve Bu kurumda çalıģanlar kurum çıkarlarından daha fazla kendi çıkarlarını düģünürler. Ģeklindedir. Tükenmişlik Ölçeği: TükenmiĢlik düzeyini belirlemek üzere Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliģtirilen 22 ifadeli Maslach Tükenmislik Ölçeği kullanılmıģtır. Ölçek Türkçe ye Canan Ergin (1992) tarafından uyarlanmıģtır. Bu ölçekte sorular ĠĢimden soğuduğumu hissediyorum. ve ĠĢim gereği karģılaģtığım insanların sorunlarına en uygun çözüm yolarını bulurum.(ters ifade). Ģeklindedir Örgütsel Güven Ölçeği: Örgütsel güven davranıģ düzeyini belirlemek üzere Ġslamoğlu ve arkadaģlarının (2007) geliģtirdiği 31 ifadeli ölçek kullanılmıģtır. Ölçeği Büte (2011) çalıģmasında kullanmıģtır. Bu ölçekte sorular ÇalıĢtığım kurum dürüst ve hakkaniyetli bir iģleyiģe sahiptir. ve ÇalıĢtığım kurum çalıģanlarında bağlılık yaratır. Ģeklindedir. AraĢtırmada aracılık etkisine bakılmıģtır. Bunun için Baron ve Kenny (1986) in tarafından geliģtirilen dört aģamalı regresyon analizi yöntemi kullanılmıģtır. Birinci aģamada, bağımsız değiģken olan politik davranıģ ile bağımlı değiģken olan tükenmiģlik arasındaki doğrudan etkinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığına bakılmıģtır. Ġkinci aģamada politik davranıģ ile aracı değiģken olan örgütsel güven arasındaki doğrudan etkinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığına bakılmıģtır. Üçüncü aģamada, aracı değiģken olan örgütsel güven in bağımlı değiģken olan tükenmiģlik üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığına bakılmıģtır. Dördüncü aģamada, bağımsız değiģken olan politik

15 davranıģ ile aracı değiģken örgütsel güven birlikte regresyon analizine dahil edilmiģ olup, bağımsız değiģken olan politik davranıģ ın bağımlı değiģken olan tükenmiģlik üzerindeki etkisi anlamlı çıkmazsa tam aracılık etkisi, bağımsız değiģkenin bağımlı değiģkene etkisinde azalma olursa kısmi aracılık etkisi meydana gelmiģ olacaktır (Gürbüz ve ġahin, 2014: 277). AraĢtırmada bu yöntem kullanılmıģtır. 3.Bulgular AraĢtırmada yer alan değiģkenlere iliģkin elde edilen bulguların ortalama ve standart sapmaları ile korelasyon katsayıları Tablo 1 de görülmektedir. Tablo 1. DeğiĢkenlere Ait Ortalama, Standart Sapma ve Korelasyon Değerleri Ort. SS Politik DavranıĢ 2,74 1,01 (.918) Örgütsel Güven 3,31,70 -,558 (**) (.953) TükenmiĢlik 2,32,48,299 (**) -,324 (**) (.825) *p<0.05, **p<0.01; Not: Parantez içerindeki değerler, ölçeklerin Cronbach Alfa Katsayılarıdır. Tablo 1 den elde edilen bilgiler doğrultusunda, politik davranıģın örgütsel güven ile anlamlı ve negatif yönlü bir iliģki içerinde olduğu belirlenmiģtir. Politik davranıģın tükenmiģlik ile anlamlı ve pozitif yönlü bir iliģki içerinde olduğu belirlenmiģtir. Son olarak örgütsel güvenin tükenmiģlik ile anlamlı ve negatif yönlü iliģki içerinde olduğu belirlenmiģtir. Politik davranıģın, örgütsel güven ve tükenmiģlik değiģkenlerini etkileyip etkilemediğinin belirlenmesi amacıyla

16 regresyon analizleri yapılmıģtır. Politik davranıģ ile tükenmiģlik arasında örgütsel güvenin etkisine yönelik a, b, c ve c 1 yollarının sonuçları Model 1 de verilmiģtir. A1 a (-0,558, p=.000) Örgütsel Güven H1 b (-0,324, p=.000) Politik DavranıĢ TükenmiĢlik A2 c (0,299, p=.000) c 1 (0,172, p=,060) A3 Model 1: Örgütsel Güvenin Politik DavranıĢ-TükenmiĢlik Arasındaki ĠliĢkide Aracılık Rolü Model 1 incelendiğinde a yolu için standardize edilmiģ β katsayısı -0,558 ve anlamlılık düzeyi 0,000 olduğundan A1 araģtırma sorusu kabul edilmiģtir (F=70.174; R 2 =,312; DüzeltilmiĢ R 2 =,307). b yolu için standardize edilmiģ β katsayısı -0,324 ve anlamlılık düzeyi 0,000 olduğundan H1 hipotezi kabul edilmiģtir (F=18.124; R 2 =,105; DüzeltilmiĢ R 2 =,099). c yolu için standardize edilmiģ β katsayısı 0,299 ve anlamlılık düzeyi 0,000 olduğundan A2 araģtırma sorusu kabul edilmiģtir (F=15.228; R 2 =,089; DüzeltilmiĢ R 2 =,084). Bu bilgiler ıģığında Baron ve Kenny (1986) nin üç koģulunun gerçekleģtiği görülmektedir. Aracı etkinin belirlenmesi için, bağımsız ve aracı değiģken modele birlikte dahil edildiğinde c 1 yolunun etkisinin anlamlı olup olmadığına bakılmıģtır. c 1 yolu incelendiğinde standardize edilmiģ β katsayısı değerinin (0,172; p=0,060) anlamsız olduğu görülmektedir (F=11.008; R 2 =,125; DüzeltilmiĢ R 2 =,114). Yani politik davranıģın tükenmiģlik üzerindeki etkisinin, devreye örgütsel güven etkileģiminin girmesi ile tamamen ortadan kalktığı

17 görülmektedir. Bu nedenle örgütsel güven etkileģiminin politik davranıģ ve tükenmiģlik arasında tam aracılık rolü oynadığını söylemek mümkündür. Bu durumda A3 araģtırma sorusu da kabul edilmiģtir. 4.TartıĢma ve Sonuç Örgütlerde çalıģan sayısının ve ardından gelen rekabetin artması ile birlikte çalıģanların terfi ya da kendi çıkarlarını güden hedeflerine ulaģma arzusu, çalıģanların politik davranıģ sergilemelerine neden olabilmektedir. Bu süreçte, çalıģanların sürekli bu davranıģla karģılaģmaları onları ilerleyen zaman zarfında negatif yönde etkileyebilir. Bu noktada dikkat çeken kavram tükenmiģlik tir. Acaba belli bir amacı güden politik davranıģ çalıģanın tükenmiģliğini etkilemekte midir? Bu etkide örgütsel güvenin ne gibi değiģikliklere neden olacağı ise merak konusu olmaktadır. Bu düģünceden hareketle, politik davranıģın tükenmiģlik üzerindeki etkisinde örgütsel güvenin nasıl bir etkiye sahip olacağına yönelik olarak bu çalıģma planlanmıģtır. Yapılan literatür taramasında bu üç değiģkenin bir arada araģtırıldığı bir çalıģmaya rastlanmamıģ olması çalıģmayı önemli bir hale getirmektedir denilebilir. ÇalıĢmanın amacı, çalıģanların iģ yaģamlarında karģılaģtıkları politik davranıģların tükenmiģlik ve örgütsel güven üzerindeki etkisini belirlemektir. AraĢtırma sonuçlarına bakıldığında, politik davranıģın örgütsel güven üzerinde negatif etki yapacağı düģüncesi ile kurulan A1 araģtırma sorusu, örgütsel güvenin tükenmiģlik üzerinde negatif etki yapacağı düģüncesi ile kurulan H1 hipotezi, politik davranıģın tükenmiģlik üzerinde pozitif etki yapacağı düģüncesi ile kurulan A2 araģtırma sorusu kabul edilmiģtir. Son olarak politik davranıģın tükenmiģlik üzerindeki etkisinde, örgütsel güven aracılık rolü üstlenmesi üzerine kurulan A3 araģtırma sorusu da kabul edilmiģtir.

18 Örgütlerde çalıģanların karģılaģtıkları politik davranıģların negatif sonuçlar doğuracağı söylenebilir. Bu sonuçlarda politik davranıģın iģgören tükenmiģliği üzerine etkisinin yapılan analiz sonucu pozitif olduğu belirlenmiģtir. Ancak çalıģanın örgütüne olan güven duygusu iģgöreni olumsuz yönde etkileyen tükenmiģlik duygusunu olumlu yönde etkileyebilir. Yapılan korelasyon ve regresyon analizleri de bu sonucu doğrulamaktadır. Bu durumda iģgörenin yaptığı ya da yapmak zorunda hissettiği politik davranıģın, o iģgören için tükenmiģliğe yol açabilmesi durumunda örgütüne olan güvenin önemli olduğunu söyleyebiliriz Literatürde politik davranıģ, tükenmiģlik ve örgütsel güven üzerine çalıģmalar rastlanmıģtır. Ancak çalıģanların iģ yaģamlarında karģılaģtıkları politik davranıģların tükenmiģlik üzerindeki etkisinde örgütsel güvenin arasında aracılık rolü üstlendiği Ģeklinde bir araģtırmaya rastlanmamıģtır. Bu nedenlerden dolayı araģtırmanın literatüre katkı sağladığı düģünülmektedir. Ġlerleyen çalıģmalarda araģtırmanın farklı sektörler, daha büyük örneklem kitlesi üzerinde araģtırılması öneri mahiyetinde söylenebilir. Ayrıca çalıģan örgütüne güven duymadığı için mi politik davranıģta bulunma gereği duymaktadır? sorusu da karģımıza çıkmaktadır. Bu çalıģmanın yapılması da öneri olarak belirtilebilir.

19 Kaynakça Akdoğan, A. ve DemirtaĢ, Ö. (2014). Etik Liderlik DavranıĢlarının Etik Ġklim Üzerindeki Etkisi: Örgütsel Politik Algılamaların Aracı Rolü, AKÜ İİBF Dergisi, 16 (1), Akdoğan, A., ve Köksal, O. (2014). Aidiyet Algısının Örgütsel VatandaĢlık DavranıĢı Üzerindeki Etkisinde Yöneticiye Güvenin Aracılık Rolü, Journal of Graduate School of Social Sciences, 18 (1), Ardıç, K. ve Polatcı, S. (2008). TükenmiĢlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği), Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (2), ss Ayobami, A. P. ve Ofoegbu, O. E. (2013). Influence of Perception of Organizational Politics on Job Satisfaction among University Workers in Oyo Town, Nigeria, European Journal of Business and Management, 5 (2), Baron, M. Reuben ve Kenny A. David (1986). The Moderator- Mediator Variable Distinction Ġn Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, And Statistical Considerations, Journal Of Personality And Social Psychology, 51 (6), Bursalı, M. Y. ve Bağcı, Z. (2011). ÇalıĢanların Örgütsel Politika Algıları Ġle Politik DavranıĢları Arasındaki KarĢılıklı ĠliĢkiler, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, Büte, M. (2011). Etik Ġklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki ĠliĢki,Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyi Ġle Öğretmenlerin Mesleki TükenmiĢlik Düzeyinin Bazı DeğiĢkenler

20 Açısından Ġncelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11 (4), Demircan, N. ve Ceylan, A. (2003). Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri Ve Sonuçları, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (2), Dolgun, U. (2012). Tükenmişlik Sendromu, Derya Ergun Özler (der.), Örgütsel DavranıĢta Güncel Konular içinde, Ekin Yayınevi, Ergin, C. (1992). Doktor ve HemĢirelerde TükenmiĢlik ve Maslach TükenmiĢlik Ölçeği nin Uyarlanması, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel ÇalıĢmaları, Hacettepe Üniversitesi, Editörler: R. Bayraktar ve Ġ. Dag, Eylül Ankara, Hochwarter, W. A., Kacmar, C., Perrewe, P. L. ve Johnson, D. (2003). Perceived Organizational Support as a Mediator of The Relationship Between Politics Perceptions and Work Outcomes, Journal of Vocational Behavior, 63, Huff, L. ve Kelley, L. (2003). Levels Of Organizational Trust in Individualist Versus Collectivist Societies: A Seven Nation Study, Organization Science, 14 (1), Gürbüz, S. ve ġahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Ġslamoğlu, G. (2010). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Güler Ġslamoğlu (der.), Kurumlarda Ġyilik de Var içinden, Nobel Yayıncılık, ss Ferris, G. R. ve Kacmar, K. M. (1992). Perceptions of Organizational Politics, Journal of Management, 18,

21 Ferris, G. R., Frink, D. D.,Galang, M. C.,Zhou, J., Kacmar, K. M.; Howard J. L. (1996). Perceptions Of Organizational Politics: Prediction, Stress Related Implications, And Outcomes, Human Relations, 49(2), Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burnout, Journal of Social Issues, 30 (1), Keser, A. (2012). Tükenmişlik Sendromu, AĢkın Keser, Gözde Yılmaz, ġenay Yürür (der.), ÇalıĢma YaĢamında DavranıĢ içinde, Umuttepe Yayınları, Maslach, C. ve Jackson S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Occupational Behavior, 2, pp Mayer, R. C., Davis, J. H., ve Schoorman, F. D. (1995). An Integrative Model of Organizational Trust, Academy of Management Review, 20 (3), Mishra, J. ve Morrissey M. A. (1990). Trust in Employee/Employer Relationships, A Survey Of West Michigan Managers, Public Pers. Manage, 19 (4), Polatcı, S. ve Özyer, K. (2015). Rol Stresörlerinin TükenmiĢlik Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir AraĢtırma, The Journal of Academic Social Science Studies, 33, Sığrı, Ü. ve BaĢar, U. (2015). Etik Liderliğin ĠyileĢtirici Etkisi Üzerine Görgül Bir AraĢtırma, 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Mayıs, Muğla, Vigoda, E. (2000). Organizational Politics, Job Attitudes, and Work Outcomes: Exploration and Implications for the Public Sector, Journal of Vocational Behavior, 57 (3),