Curuki ir Dr, lv1 xai i

Transkript

1 Qerd stranön dilan ü y6n gel6ri Curuki ir Dr, lv1 xai i Kulu KürXeri It"4. rnda Celikan As ireti [4uzafter Ozgür Küd Femz ile röportaj Dr. Ilikaill V. Duran Mohke nin Mektuplanrda OnaAnadolu Kürtien [,'lehmet Bayrak "Deli Qocugun hlkayes" Em n Salman abano bi r arasti rmacr n r n kalemiy4e Cihanbeyli, Yunak ve Haymana Kürtleri Nuh Ate OdaAnadaolu Küdled "Kimlik ve Aidiyel" Hac Erdooan KurdÖn Säxbizini ' N4ahmüd Lewendi

2 Sö mehan carc detdikeve Lla ayda bir a kar. Tdskriflen uikonrmer 4 numnrer per är Utges av Apec-Förlag Ans. Lilg,vare:A i Clftcr Adress / Navnisan: Box SE Späoga / Sverige Te efaks E-[,la : apec@swipnet.se Redaksiyon: Nuh Ate, Dr. I"l kaili. N4uzaffer Özqür, Haci Erdoöan, Mehmet Bayrak, Vah t Duran, Eekir Daa, I,,4ahmul Ouran, Sefoyö As6. A Ciftc Navnisana lialmanyaye Yazrima adresi: Kan str. 2, WZ Almanya TErefaks: E-[4ai]: b rnebufl@hotmai.l]om Fiyatr: Europ3:7 Dl,4 N,lsnrleket tc eder r 400 b n TL Abone yrllrk bedeli: lsveg: 200 SEK.Almanya 30 Dt!,I lsves hesap numarasr: {Birnebün) postglro: Almanya hesap numarasr: E Yildiz Slichwort Birnebün COM[,4ERZBANK Hamborn - Drisb!rg Konlo: BLZ: Almanya Belavkirin / Dadrtrm: Ankara: Toplum Kilabevi/ Remzi inanq Bay nd r sokak 2211, 0642 Yen sehir Ie: Po atl : Medya Kitapevi ve Krrtasiye Cumhu.iyet Mahalles A tay Caddesi No:41/C-11. Te: K rgehlr: Gül Kitapevi L se cad. Zaler Qarsrsr No 23/a Frransa: H.2 Rue R cher 2 euse Elage Bureu Parls qap / Baskr: Apec-Tryck & Fönag tssn H",,"fak", l*rprryrro 'i"ir" --" ye. l\,lafc redaksiyone heye klr niviscn lr Birnebünö re t6n, serrast 0 kud b ke. Nivisaren ku ji Birnebüne re ten. ger gap nebin li ll xwedi nayön vegerand n. +e#v*t<37t :.1 i.'...!.t:l f :.f::-.\_-41.t_-1.-t..r'.4 J Nameyön ji xvr,endevanan/ Okuyuor mektuplan 8 Bimebun'dan I 0 Nave nexraragiyan Curuki ü Dr. Mibiti I I qeno st'anön Oilan ü yon geleri Curuki ü Dr. Mikaili I 2 Destek Nifr Slnrovä Hed.srd I 3 cotinen l,te.inan Fantk Kanoöht l4 orrncikä krrrikan Simove Hers;d i Curuk;. Dr i4ihaiti I 6 Yareni.rHenLk Mem ü Hem. lhsan Türkrnen I Z XUtUret Oegellerimizi yok olmaklan kurtaralm M. Siin Dao 20 yci,reterimli tanryjhm Kogesi L2erine bir kaq not Vahit Duran 22 YorelerimLi tanry,a m...kulu Kürüeri M. Sirin Dao 26 Cen,an n+ireti Muzaffer Özqür 53 guayrflr Ne Ayrbr Varsa? Bekir Dart 35 tctarnen oitanffibmen ine Ve Küft Renzi Bekir Dart 4 N,4old<e'nrn MeKuplannda Orta Anaddu Kürueri Mehmet Bavrak 48 "Oeti goo4un niuyesi" Emin Salman 55 yaoanc, bir arastrnnacr'nrn kalemiyle... Nuh Ates 59 gil-tli*."rri un gözrjy4e Hay,rnana Kürteri Haci Erdadan 66 Ora nnroud, Xiirfleri agrsrnda ldmlikveaidiyet"... Haci Erdoaan ZZ Siir ve toplumsal;üdbri Htisevin Kalavct Z5 Ne,.vroz QiEekleri / iahkanrm Feridün 77 rerya o isyan Emel.ci Z8 Kurd6n S6xbizini Mahmüd Lewendi 2 H'meb&t 3, pay z 1997

3 ,ai ;i re *:y* :': j i x wa * rl erva tt a nl* k uy u * u rt.t * kt il p: i * ir SEVciLi BiRNEBÜNCULAR! Ankara'da üniversite okuyan geng bir krzrrn. Bir arkada;:rn Toplum Kitapevinden Bimebirn u almr;. ilk gördü ümde gok qaqrdrm. Bizleri kendine dert edinen bir yayrnu öteden beri ihtiyag oldu unu hep diisünüyordum. Yazllan okuduktan sonra hcyecanlandrn- Ne ladar güzel ve zengjn ohnug.(...) ikinci sayrda dikkatirri bir qey gekti. Belitmeden edemiyecegim. Yazarlannr-21n hcrrcn irernen hepsi erkek. Bunu biraz garipsedirn desern yalan olnraz. "Kadrnlar yazdr da bizmi yayrnlamadrk" dedi inizi duiargibiyirn. Böyle bir yanrt veriyoriseniz ayet yeterli olmadlgrnr belirtmem gerekiyor- Kadrnlarrmrzr yazrraya teqvik etrnede sizlerede (erkekler) bazr görevlerin düstügünü unutmamanrz gerekiyor Siz de iyi bilirsiniz ki; Kültürel ve edebi (ninni, masal, agrt, türkü vs.) ürünlerin üreten ve yaratanlarr biz kadrnlanz. (...) Neyse lafi uzatmamayaynr, ben yalnrzca bir eksikliginize dikkatleri gekrnek istemistirn. Yeni sayrlarrnrzr i lgiyle bekliyorlz. Hoqga kaln. Brst Ytt-v,rz / A:rxen,q BiRNEBÜN KÜLTÜR VE EDEBIYAI-TA START! Mektubuma soksa rastladrgnr ve sanlnm hepinizin defalarca yaqadr r bir diyalogla baqlamak istiyorum. clrirler arasr bir otobüs yolculcu u : -Merhaba arkadag nerelisin? Konyahyrm. -Qok Konyal tanryorum; ama onlara hig benzemiyorsun. -Ben Kürd ürn. -Halla halla! Konya'da Kürt var mr? -Daha önce hiq duyr.namretrn.r. Peki Konyaya nereden gejdiniz'l Hcr il,imizinde kalasrnda soru igareti. Yinede yanrt vennek gerek diyerek: -Biz asjcn Achyamanhyrz. Yavuz Sultan Selim (veya Abdülhamid) zamanrnda Konya ya sürgün edilnrisiz. Bu sorular, sadccc Türkler taraltndan sorulmuyor Son zamanlara kadal Künler de Türkler kadar;agryorlardr. Ve cevap hep aynrydr. Bimebün'u gecikn.riqte olsa Orta Anadolu Kürtlerinin, -bölgeye iskan edildikten sonra- kültür ve edebiyat alanrnda atrlmrg en büyük adrm olarak görüyorum. Cünkü Osamanh irrparatorlu!undan bu yana uygulanan yo un asirniliasyon politikalanndan dolayr Kürtler; kültürlerini birnebze de olsa korumugsalar da sanat ve edebiyat alanrnda büyük bir duraksama yaqarnrelardrr Bu durum kendisini toplrrm üzerinde dalta belirgin bir biqimdc göstcriyor, Qok delil göyleyüz yrl gerirnize baktrgrmrzda nuglak bir durum kar5rmrza qrkryor. C<cmisrmiz hakkrnda gok fazla bir bilgiye sahip de!iliz. Bildiklerimizin sogu da rivayetten jbaret. Bunun baqlrca nedeni de yukanda bahsettigirniz gibi asimilasyoncu, baskrcr politikal:rve bunun kaernrlmaz sonucu olan geqmie üzerine Eekilen kara perdclcrdir Bu kara perde 80'li ytllardan sonrayavae yavae delinmeyc baglandr. Önce türküler derlendi kasetler gtktr; qeqitli dergr ve gazetelerde makaleler yazr)dr, kitaplar bastldt. Ktsacast bölge insanr gcamiyini daha gok merak etmeye aragtrrmaya baeladt. Yine de kaynaklar sorulan sorulara qogu zaman cevap veremiyordu. Baztlart: "Biz Adryaman Besni'dcn geldik" diyorlardr. Buna gerekee olarakta kullantlan Iehgelerin hemen hemen aynr olmalarrnr gösteriyorlardr. Bazrlar ise: "1800'lü yrllann baslartnda buralara yerle;miqiz." gcrekqe o)arakta yaglrlar gösteriliyordu. Bütün bu söylenenleri kabul etmedi- imiz gibi, tarihi belgc cksikliginden dolayr kesin birbelirleme qansrmrz da yok. Böylesi bir durumda anlatrlanlar dahil olmak üzcre tüm bilgi ve verileri de erlendirmek zorundayrz. Öte yandan Kürdistanll, tarihqi, hinemn 3, payiz

4 arastrrmacr ve aydrnlarda Orta Anadolu Küdlerine ve onlann tarihlerine ilgisizkaltp ilunal etrni5lerdir. Onlar taqaron bir gü9 olarak görülrnü9 vc ancak siyaset sahnesinde kitle gücü olarakl gör'ülrü - lerdir irstc ta[r burada Orta Anadolu Kürt aydrirlaünln, arastlrmactlanntn ve konuyla ilgilenenlerin birleqip daha sail rklr galrqmalar yapacalr bir dergiye ihtiyag vardr. Ta ki, Birnebün grkrncaya kadar. Bimebün trimdilik bu misyonu üstlenmig durulnda. Bütün bunlardan dolayr Birnebün'un qrkmasrnda emegi olan, yazrlarr ile destekleyen ve tüm okurlannt selamlarken baqanlar diliyiorurn. irrs.qx TünrvrN / Arverre tsirn EBüN YAZr Kr.rRULr-rNA! Kürdistan ulusal kurtulug nücadelesine yapmrs oldugunuz böylesi bir katktdan dolayr sizleri kutluyoruz. Cerqekten önernli bir boelugu doldurmanrn yanrnda, ulusal de erlerimize de ayrr bir renk kattrnrz. Dilelirn bu güzel qahsmaun uzun ön']ürlü olmasr ve amacrna rrlagmasrdrr Birnebürr tesadüi'en elimizc gegti. Daha önoe gazeteden tanltll'l'l yazrsrnl okudulumdan merakla inceledim. ilk sayr olrrraslna ra men be endi imizi ve igerikli buldlr[umuzu söyleyebiliriz. Var olan eksiklerinizi gedercccginizc olan inancrnr/ t rrndrr. (ilinci sayrdon bahsetti imizi be lirtrreliyim,) Ancak gözün.re Qarpan bir eksikligi dile getirmek istiyorum. Derginizin 2. sayrstntn 12. saytäsrnda yer alan Srmoyö Hergid taralrndan düzenlene:o "Orta Anadolunun il ve ilqe bannda tespit ed;lebilen Kürt ye esin yörelei" hirirasl,rda qarkrryr görcmcdirr. unu bclinnrcliyin*i; qnnkrnda önc,nli orandr Kürt yaiamaktadrr Özclhklc mcrkcz köylcrdc yogunlaym fazladlr(errz 20 Kürt köyü vard[). Kendim yrllar arasrnda bölgede ögretmenlik yaptr rm yrllarda go-eu ile tanr5trrr, (...) dilerim derginiz bu bölgedeki Kürtlcrin varlr rnr göz önünde bulundurur(...) (lalrgmalarrnrzda üstün baganlar diljyorum. Heser Özcüri / Arhr,q BiRNEBÜN DERGISINE EME6I GECEN BÜTÜN 4NSANLARA sat.ct vf sttrtul/tx! Bir arkada; sayesindc derginiz elime geqti. BöyJe yürekli, do ru ve aydrnlattct dergi okumadrrn hayatrnrda. On yedi ya;rndayrm ve on beg aydu da Almanyadayrrn. Alevi Küftlerindenin. (...) On yrlhk okul yagamrm olmasrna kar;rn Türkiyc gibi bir ü1kede Kürtqe okurna- yazmayr brmkrn, konuqmayr bile öfrenemedim. Kürt alfabesini, Kürtqe yazmasrnr ye konugrna:rnr rahfatga. qrkarmrs oldugunuz dergi sayesinde ö renebiliyorurn ve bunuda gunrrla söyleyebiliyorurr. igindeki bilgiler ile de dilimi tanryor ve kendimi daha iyi aydrnlarabiliyorum. hirnebün dergisini hazrrlayan ve eme i geqen helkese selamlanmr iletirken bagarrlar dilcrim. DEGERLT BiRNEBaN q,rrr,qxr,\el! ASUMAN. / ALMANYA Qrkarmakta oldugunuz derginin ilk sayrsr elimize ulaetr. Cezaevinde bulunan Konyalr birküft olarak her seyden önceböylesi ilk olma anlamrnda- gahgmayr baqlatmanrz oldukga sevindirici bir geliqmedir (...) (...) Derginin ileride grkacak sayrlan elime ulashkga düsürce öneri ve eleetirilerimi daha genigge yazrrayr düqünüyorum. Bundan sonra qrkacak sayrlar düzenli bir b ig imde elimize gcgcrse seriniriz. Calrsmalannrzda basanlar diler srlav ve saygrlanmr sunanm. Y!sul. TAsITNAR s lrni^a[.nn cfz^e!l r lrr^nful Srlavlcn! Birnebün uzun bir süreden beri gerek Kürdistanda gerekse Avrupanrn bir gok ülkesinde ya;ayan demokrat ve yurtsever gevreler tarafrndan konueulan bir dergi idi. Dofrusunu söylernek gerekirse bazr qevreler derginin araetrmraya ve iganadolu Kiirt kiiltürüne vönelik hir derlli rrlacatrnr lahmin etmiyordu.iakat ilk iki sayr deliqik gevrelerin bu olumsu z düeünceletini ortadan kaldrrdr. Derginin yüz yrllardrr anavatanlannda11 ayrr yagayaqan iq Anadolu Kürtlerinin tüm hasrct vc üzlemlerini tahnin mnebür 3, payir 1997

5 "Birnebün"un ikinci sayw gtktt I XilrüF5on.t 5.riri -s"di-lr-"d"1,r" Ku".ydnrd'n 9'trid'lL v. 3.n fevehrc.,ls1yl. lrs,lman i.r. kolrur t! poririki dd gni "Bin,ebün", ikin.i sa,' nyla D[uyucusuyla huluro tls iyllt p iyodl-l, y& y,d rn vcbu ],'l'tr h. l n- da yatin h.y!un! bäshyin ''Em.b,ln'un y.ni syßi d1 bn'nci $yri sibi özenlc h* M";a Ura. Muz:ft r Ö. qi,r. Nuh Ak, T.m.li, Mcroyi Drra, M.hi,.r B,y Hevi gazetesi, 9-15 Agustos 1997, sa4 38 edecel bir galrqrna olaragrndan enrinirn. Siinürgeci güglerin asimijasyoncu ve imhaya yönelik politikalarinr etkisiz kr1rp, kültürcl de erleri bu güne tasryabilmek önemsenrnesi gereken bir bagarrdrr. Birnebün un en tinenli foksiyonu "bu günkü degerleri yaflna tagrmaktrr" bu isc okuyucu ve aragtrrmacrlarrn gabasr ile olacakhr. Yayrn hayattnrzda ba5anlar dile i ile. Nrrr,r, Tu. trrl.u,rn,'derrv.\}(rx isv iqrcde yaqayan Haymanalr bir Kürdürn. Temrnuz ayrnda rnerlelekete izinc gittim. Ne göreyim Bimcbün diye bir dergi qrkmr5. Avrupa da gtkryor dediklerinde ne yalan söyleyeyjtr utandrm. Soranlarada haberirn varmr5 gibi davrandrrn. ikinci sr1 r elimde rlr. Birincisryryl da gönt.ierirscniz sevinirim. Abonc de olnak istiyorurl. (...) BiRNrrBüN YöNnriMiNE! Mrsro; isti( Rt K ry metli Kalde5lerlrn Uirnebün un grkmasr inanrnki gözlerirr.ri yasarttr. Bir' kiillürün bir rrredeniletin pisr pisinc cahillikle yok ohramasr isin gösterdigirir bu gaba kargrsrnda saygryja e i1irim. Bir' gün tarih kitaplau Anadolu Kürllerini yazdr[r zaruan Bimebünu görecektir. Bu abanrz tarjhte yer alacaktrr. Dergin in yalnrzca ikinci savtsrnr bulabildim. Bence biraz eksik olsada tnükemmel olmu;. IliE bir koraplckse kaprlmadan konustugumuz Kiirtqe ile yazrlmasr gok olumlu. Siyasi görüelerirnlzi bir tarafa brrakalrn. Dergi kültürel a rrhkh olmal. Kaybolan bir halkrn kültürünü yeniden gün rqrgrna grkardrnrz. Biz de burada bir abone sistelt'ti kuracagrz ineallah. Burada bir kag öneride buluumak istiyolurn. a.)anadolu Kürtlerinin sanalqrlanyla Birnebün a destck igin konser hazlrlanabilir Kültüre hizmet edenlere bir gilt, madalya gibi iidülcndirici hediyeler velilebilir. ilk ödiillün Kürt Remzi ve Scrbrhnd Kanat'a vcrilmcsini diledm. b.) Kaset dagrtrna isi, c.)ilcrde Anadoluyu kapsayacak bir radyo galgmasr Deryinin Kürtse ve Türkge grknrasl Qok olumlu. Sizlelle gumr duyuyorum. I'Hl.Lrr O^r.cxr ' Isv.c Cüne,s! Alesl ak sül! elleri krnal gclin! altrn baqakl san toprukl memcdcki cocrrk! universitclil duydunuz mu? da dan kopan ytldtztn nai sesini. gördünüz mü? topr.a rmrzrn bereketi BinNrtüN dergisini. I3öylesine scvinmcmisti Canbcgli Re;vanlr ve xbrzrnlr böylesine gürlememisti Anadolu ovasrnda bahar. artrk, bizitnde se simiz solu!umuz var. Rast gele DOSTLARI I,'ERiDüN btuffn 3, payiz 1997

6 I.r sr,t< Ntvisa Dn. Hncinnll,t Mrxnir.i Ji kovara Bimebün0 re Beri ku ez dest bi rexneyeke xwe ya piqük bikinr, ez we piroz dikim ku we kovarekc rveha derristiye ku bibe deng6 Kurdön Anadoliya Navin. Di Bimebün. no:2 (199?). r de bi navö "Polallt Küfllei 2" niviseke Dr. Hec-ibram NIikrili derket. Dr. Mikaili di vä nivisa xwe de cav u ku Kunnanciya KLrrclistan ü ya Anadoliya Navin dide hember hev. hin tir qiyet di rvarö hrn gotrnan!l( t<.bit Nirrne. B. y.r rntn rr ferqiyetän ku Dr. i\{ikaili dide diyar kirin. numkun e ku li gor her rn an gundeki Kurdön Anadoliya Navin an yö Kurdistan0 wcha bin. L0 ne bi giqti. (imki ew gotin6n ku Dr. Mikaili dib0jc di Kurmanciya Anadoliya Navin de hene. ji 7c95'ä wan di Kurmanciya Kurdistanö de ji hene. Mcsela ew diböje lerqcke mezin a K.K ü ya K.A.N erv e ku di hin t-iilan de herfa B dibe W ü nimineyön wi ji ev in: K.K. Ez dib jinr Ez dibininr Ez dibim K,A,N, Ez diw6jirn Lz diwininr Ez diwim.hariwd: hatibü ü hwd. Hin gotinön ku wi nivisine ev jn: (Ten peyvön x urr;/bertar (italik) ü bi stila rcs haline nivisin y n Dr. Mikaili ne. Min ji li btr her peyrekä;er1ra fjerklirni) \ ä ni\i.i)e.) K-K- K, A. N. aratin sofüin.dengkidn.qis*iin:di Kurnmnciya Kurdistand de rrali» tenö li her ma Hekariyö ü Bchdinan hcyc, le li hcrömen din yön Kurdistanö lwek: Erzincan. Serlsär, Diyarbekir, NIördin, Siert. Ruha. Elcziz. Müi;. Bcdlis. Erzer0rn, Dörsim ü hwd.) di süna axafüit de bi pirani:,srrr,(irin (Ruha), den-q kirin. qise kirin (Qerejdax). peyivin (M rdin). ga/ga/ kirln tön bikaranin. rizgabln xela An:. Di K.K. de ev gotin ber6 tunebü. v6 prqiyöji Sorani hat ginin 0 nuha di war0 nivis ü axattin6 de t bi karanin. L hema hema gi bigre Ii henü her6män Kurdistanö xelasbün i xelaskirin zedetir bi kur t. jfu qqtrk'dik.k. de et heldu cntin ji tön bi kar anin..hir wekl ku Dr. Mikaili nivisiye z-ehii.e. I-ä gotik nekuyafire. c0reyek nexwe;i ye. Li gelek her n n Kurdistane ji bo nexweqiya ko/erayö diböjin qotrk. Di nav Kur mancnn de weha diböjinr "Bi qotiki ketiye. Bi q{)tikd kel, rrir" ü hwd. htblr Di K.K.yO de di eyri frtbln maney0 de hobiir ü iok.inn heye. kctckiin äarl<r'nr; Herdu gotin ji di K.K. de hene, L barkirin herna hema gi bigre 1i hem0 Kurdi-rtmö ü di hemü leheelan de he),e. t@t6fupli4_e!_uin: Li herdma Qerejdax. Diyarbekir. M rdin, Ruhay6 raketln, li hin hcröman xcw kilr. li hin hcröman.ji nivr.rl/n tö gotln.,rjt, el: Di K,K, de ji bi pirani eyd. e_ydi id tö bikaranin. Di nav xelkö dc köm kes Botina cejre bi kar marge Herdu gotin ji tcn bikaranin. Bi tay bcti hcrenön Ruha, Diyarbekir, Ev lbrmajr.rrin aku cji Kumranciya Anadoliya Qerejdaxä gotina rnargey6 bi kat tinin. Yeki navin de heye, di Kumranciya Erxeni (qezayeke Qerejdaxi nizane 96./ek Ei ye. Dr,varbekir6l. Agri ülli lresirrkiq.rn ilikurd-!-e *uc, kucik Herdu gotinjidi K. istana Suriy6) de heyc. Ew ji ve furma jorin bi vi K. de hene. l, bi pir ari peyva kügrl tö bi karanin. awayi dib jin; diwi-aawi:drbe nabe, ez diu,ön/ egir 8l: Li hcmü heremen Kurdiscz Llit tn: ez dib jim, ez dis'i,r/n: ez dibinirn, tan6 herdu gotin hene. { arl: Di K. K. de ard. ar, arvan hene,lö bi gisti ardt6 bi karanin. hz& &11s: Di K. K. de garr's di mancya "darr"ya Tirki de ü li hin her6man ji /azüt di maneya '-mlsrr"a tirki dc te bikarunin. Her woha di hin devok n Dinili de ii gotina lazijr di manel r 'inrsri a tirki Jr 1e. Di.'u li hin heri'rnin Kurdistan ji bo "nrsrr"'a tirki "garls6 mlsri", 'lrarisd,iamd". garisi -renirri"ji diböjin. tul foigln Di X. K. de herdu 6otin ji hene ü maneya wan ji her weki ku Dr. Mikaili nivisiye. gil: mavi. hdlilli,rrl-lnbrin: yegermek e. ll lr celek heremirnl' ho \ebre) e drbejrn feiinq i &pztiujr Di K, K. de herdu gotin ji hene: xenzir- berat

7 }pytosk kergu: Di K. K. dc herdu gotin ji hene. Bi taybeti Li hin her men Diyarbekir, Qcrejdax, Swerek, Ruha, Sentsür. Entab ü hwil kergufi,,ter3o. kerlra, kwdr-si tc bikaranin. Li h er6rndn d in ji ke lro,sk. kir o,s,(, kero;k.,te ivnr,sk, kiuo,!k te bikaranir. kln &ia: Di K. K. de herdu ji hene. di nav xeikd de bi pirani peyva,(il tö bikar-anin. bke LC di ware nivisin6 de peyva kurt b tir bi kar tö. guk. huik Di K. K. de ev gotin hene ü bi gelek awayan tön telafüzkirin: grik. EüEik. bi1ük, pigük, bi9ü91k, nür: hdrlk ü hwd. Epr som, mezel: Di K. K, de gor., gom, mezel. nezet gpp gir. Scmar Di. K.K, de kem kes diböjin qop. yan ji kesön ku li bajör mezin bübin diböjin gop. Lö li gundan ü di nav piraniya Kurnanciax0tan de peytön gemar, zibil, gcncj A -ser?arten bikaranin.!94!:ev herdu awajiciik.k. de bo6 hene. 16 bori tli maneya '-sefmi,s. -gefer "n tirki de tö bikaranin. Berd ji di maneya bnce. l1k estiden'h tirki de t0 bi karanin. qyfa nuha. nika: Di K. K. de nuha. niha. anuht, nu*t. nika.:tnuäa ü hin gelck r*.ry6tt rvä hene. rnllglv mcrl; Di K.K. de gotinr mrrnr.t köm rrcs bi Lrl tinin, l6 bätir mui. meriv. nirot. tön bi karanin. gj ssii; Di K.K. de herdu ji hene: ci cr,rr ä,sün. pwi,'t. pj lqj Di K. K. de di maneya ':sürers, grr'h tirki de ev herdu Sotin ten bi kar anin. Li hin her0man di rnaneya'güac;'h tirki de tavji dibciin. blitc ry;dik.k. de herdu peyv jit n bikarrnin. nistiffnn lzellae Gotina ni;tunan ber di K.K. de tuncbü, vö paqiy ji Sorani ket nav Kurmanci, Di süna wä de beit $,elat, weten/ wetan. memlcket. war. tö bi kannin. gadu gas. croas' wegas; Di K. K de lorin. qedrr linr ke bi I'rI1inin. lä di -iün.i wt dc weki ya K.A.N peyv0n qirr, qar-i(9i gas. we qrs. helv ga ) lön bikrra in. zatuk zanx Di K.K. dc herdu gotin.ii t6n bi karaninr zarc. zarü. zar. zarok, zarük deßfilele:di K.K. Jc JayeJi dzye xilabkirin6 de t6 gotin 1öji bo "anrre-baba )ö dd ü bav tö gotin. Disa di xitabe de ej,i ii te gotin. Peyva eti di rastiya xwe dc di rnaneya xrry-fta mezrn (abla) de ye 16 carna c1i dewsa da,vö de tö sol. mens, Di K.K. de kdm kes diböjin pdl:rw, 16 [i her0nta Behdinan ü Botan qismek j0 dibäiin p6kv. piraniya herönt n din dib6jin sol ik.k,:kunluciya KttrLlirtani K.AN: Kufl nrnciya Anadoliya Nilnr Mahmüd Lewendi MpRH,re,{ Bintrnüs ilk iki sayrnrzr gururla okudun. Sayfalar rnlzda kendimi buldum. halkrrnrn yasantrsrnr buldum. Bir iqanadolu Kür'dü olarak biiylc bir yayrn qok duy-uuianclrdr beni.21. yüzyr1a girerken, hala kimlik rrücadelcsi vcren halktmtz iein, bölgc:nizde son yrllalda kinli ini sorgulayan ve de kimlik bunalrmr yaqayan insanlarrmrz i9in. iyi bir sallsma vc iyi bir trrsnt olarak degerlcndiriyorurn. Bir bütün olarak dcrgi igerigini olusturan y.rzrlar trk lelirrre ile rnülemmel. Hclc hcptnttzin günlük y.lyamjr: bireok det.r klrltlrltrgtmrz: "Memleket neresi hem,scrim?" sorusunun irdelenrjilio nefis yazr iqin, a[zrna, diline sa!ltk sayrn Vahit Duran. Ben üniversite nezunu bir Kürt krzlylm. Ancak Kürtge okuma-yazma bilmiyorum. Dergide Kürtqe yayrnlanan yaztlarr bilen nrkadaslara okuttu-üumda aldr-(rm hazr larif edemem. Böylece cksikliiin ve kendimdeki bo5lilun farkrna rardrn. Bi)lgcmizdc dergi qevresinden arkadaglara baqvut'dugumda bu konuda bana yardrmcr olabileceklerini ve dil eksikliiimi giderment iqin kaynak yayrn verebileceklerini siiylcdiler. Bu konuda yardrmlannr esir;re meyen Mern Xelikan'a derginiz vasrtasryla tesckklir ediyorum. De-tcrli dostlar. bundan höyle gclecck 5.,! rl rd.r elinrden gcldieince. giicütrt-n ),etliiincc bu )'irlrnro ) rlsittrln'txsr iqin. kcndi bölgemde her türlü destck ve yardtma hrztr oldu!umu bilmenizi isterim. Bu onurlu gahgmalarrnrzda siz1erc basrnlar diliyorunt. Kegek Kurd - Kulu /Konya

8 ä*#,**fu**'*e*x lrzn bn sayr i1e krrtrlrrrzdryrz. I Brhar rc Hrr,in savrlerrrrrzrn bir arada grktrgrnl biliyorsunuz. izin dönernine denk gejmesi bizleli böylesi bir segime zorjadr. i)giyle oku:lduiunu gelen lepkilcrden yola qrkarak söylernek mümkün- Sag olsunlar dostlarunlz, gönüllü dagrturcl ve okuyucularrrlrz ulaqrmadrlrmrz yer lere Bimebün'u fedakärlrk örncei göstererek ula trrtnrqiar. Bu arada bizlcrde bo6 dumuyor, elimizden geldigi kadar delgirnizi en ücra köqelere bile iletrneye gajrsryoruz- Ulaq irn kanallarrnda bazr aksaklrklarla karrirlaqryor olsakta menlekeneki okuyuculacmrza yüzlerce adet iletebildigirnizi gönül rahatlgl iie siiyleyebiliriz. Iledelledi!imiz okuyucu kitlesi ile tam anlarruyla bulueamadr rmrztn farkrndayrz. Zamanla aramtzdaki mesafeyi parea parsa daraltacagrmrza inanryoruz. Bu arada oldukga yolun bir abonc olma istesi var. Bu istcklere yanrl \ e eye basladtrltnl./t belifielim. Sizlerinde dikkatini gekrniqtir; bir önceki sayrmuda teknik hatalanmlz tan'l ol1'lasa da iincrnli oranda azaldr. Iluna seviniyoruz. Görsel aqrdan daha iyi bir dergi glkaracaglmrztn sözünü vcmriqtik. Bu tarz devam edecek. Senneh düfümü il irrc r s:ry:rrrzja Muzlffer özgür arkadagrrrrrzrn kalelne aldrgl Tevn i k1i ba;;1rklr yazrda Kürt d[igtinü tcknik bir hatadan dolayr grkntadr. Bu sayrda yayrnlarnayr gerekli gördük. Bu sayrmrz yine farklr ve zengin bir igeri e sahip. Dereiyc yazr yazanlaln sayrsr gogallyor. Okuyucu mektuplarndan da görcbileceginiz gibi Bimebün gok geniq bir cogralya vc yclpazede okunuyor. Bizlcri en gok sevindiren dc okuyucu larr mrztn alrsrlnrsligrn ötesinde tepkilerini bizlere iletmesi. Her sayrda karqrlaqaca rnrz Yüelerimizi Thru.yalm köysinde bu defa Kulu Kürtleri ycr aldr- M. itin Da imzasrnr taslyan bu yazr. biilge Kürt flüfusu iqerisinde hattrr sayrlrr bir ilgeyi ele alryor. i)giyle okunaca rnr biliyoruz ama katkrlaflnrzr da bekliyoruz. Vahit Duran arkadaqrmrztn Yör:\t'rinrizi Ta ryaln Kö$si üzerine bi. lagzol baglrklr l,azrsrnda belirttigi gibi bu yörejer farklr yönleri ile ele alrnnrayr bekliyor. KrLlu sakinlerine duyurulur, Brr cergerede brr lcvler rrzrn:rl r.rerip henren kalerrre slr llanlxra Muz.rffer'Özgür arkadaqunrzrn Ce likan A S ire ti bas) tklt arastrnrla yaztslnl örnek gösterebiliriz. Kendi kiiyü ve aqirerinden yola qrkarak Celikanlann bu günkü yelle;irn alanlanna Hirrffn 3. payiz 1997

9 da!rlrmrnt. geldikleri yörede kalan akra bl ll r rn rn dulutuunu. ya;unr biqim- )erini, sosyll konunrlanrllartntn resmini gekrneye gajr;mrq Muzaffer Ozgür arkadaermrz. Dikkatleri en gok gekende her halde gayet tart;mall olan ve bir sok kisi tarafrndan merakta edilen Atkafax kdy jsminin nereden geldi ine ili;kin yaprlan rqrklan-ular ojacaktrr, Orta Anadolu Kilrtlerinin güzel sanatlann bir kolu olan edebiyatla ilgilenmeleri ve bu alanda ürünlel vermeleri arzu edilen bir Eeydi. Kuqkusuz ilk elde ana dilimizde üriilller vemek bu oftak azulann basrnda gelnlektedir. Bu say:nrn da kapak resmini Birnebün igin gizen Ressam Bekir Dan arkdaqtmtztn Türkse yazdler Anr Dencme türü hikayesi ile bu azuya yanrt venneye galeryor Bekir Dart $uaytplt Ne ayrfu varsa? isrrnli hikayesinde Krrgehirin uaytplt köyünde )asanrnrs bir oluyr yürcye özgü espiri anlayrqrnr katrk ederek insan iligkilerindeki rahatlgr ye sabrt betimletneye galtgmre. Sivas katliamrnda yitirdigimiz Orta Anadolu Kürtlerinden Karikatürist Asaf Kogak rn enrsrnr rrze)eyen bir denemeyi Emin Salrnan kalcme almtq. Okurken karlianrrn ne Ladar boyutlu oldu!unu hatrrlayacak, fanatizmin ne denli tehlikeli oldu unu bir daha göreceksiniz. Qocukluk ve genqlik yrllarrmtzrn ilk Künsc söyleyen. sesiyle istisnasrz hepimizi dulgulandrran Kün Remzi ile ylpugrmrz röporrajr hcyccanla okuyacc tntzr umuyorut. Röponaj istegirnizi kabul ermesi rc brr goguu':uz iqin bilinnreyen bir dtincme agrklrk getimesi bizleri sevindirdi. Geng kuqaklar pek bilmeyebilir. Kürt Retnzi yetmisli yrl)arrn ba5rnda söyledigi yörcye özgü türküleri yöre insanrnr, kiurli!i üzerinde dü9ünmeye tesvik etmi. En önemlisi de Küd ismini kullannantn tabu oldu u bir dönemde ontln bu isirnle kaset basmasr olmu;tur. Adem Gürdere ktrkl ytllarda Hal'mena Kürt kiiylerinde memur olatak gahemr5 bir saghkqr. Anrlannr kitap olarak yayrnlamrg. Arkadaqrmrz I laci Erdogan yazdlgr bir ön yazryla bu kitabtan bir bölümü bu sayrda sizlere sunuyor. Moltkenin Mektuplannda Orta Anadolu Kürtleri Mehmet Bayrak derlcdi. BLt belgenin yaktn tarihin az bi)incn yönlerine rqrk tutmasr ve resmi süylernin etkilerini krnnasr aqrsrndan ünernii oldugtl inanctnt ta ryoruz. Bayrak belcnilen bir üslupla ylzdrgr yazrdr gerccklcri tartr5rna götürttrez bil biqimde onaya koyuyor. Nuh Ate, Alman kültür cografyactst Hennann Wcnzel in litrblrdirn birbölümünu Almancadan Bimebun iqin qevildi. Kinlik Sorunu üzerinde Haci F.rdoEan bir makalesi yer alryor. HatLrl saylllr arastlnnacllann Ukirlerinc bag vuran Haci Erdogan, bu iizgülde bir tartrsmanrn gereklili inin altrnt giziyor. Srmoy6 HerEid'ir Ciroka Kege masah Mern ü Hem ve ihsan Türkmen in frkralart bölge Kürtgesinin tadrnt farklt bir bigimde yansrtlyorlar Bu gün bir qolu unurulmug ama tarihi sürcg igerisinde hep kullanrlagelmiq hastaltk adlarrnr Curiki derledi. Dr. Hecihram Mikaili arkadagunrzda düzenledi. Bir 9ok isirn gibi hastahk isimlerinin de unr,ltulnaya yü7 tu ugu brr dönemde bu delletrrenin önemi yadsrnamaz. Okuyucularrmrzr teqvik etrnesi önemli dilcklerimizin ba5tnda geliyor Mahmut Leweildi nin $äxbrzini Küft eri üzerine yazrst, Hüseyin kalaycr arkadasrnrrzrn bir iiri ve iir ve lbplunsal Etkileri baqhkh yazrsr, Curiki nid derledifii türküleq Sanatqr Emekqinin ;iirinden bir böiüm, Feridün alkada;rn tiirlcri. laruk Kanoplunun derledi i Gotincn Mezinanve Bodtk halay türküsü, Srmoy llerqid in Mtrr lar derlcrresi di er yazrlartn basilglnr olustunryor, Dihx /engin ve kalitcli bir Bimebün i{in okuyucularrzrn katktlarr gerekli. Bize yerel motilleri iseren resim (.verelgiysiler.,santtl ve kiiltür yö t:j ag ' bnsan). rnasal, hikaye, mizah ve benzeri yazrlan yiirc kürtgesiyie bize ijetilntesini rica ediyoruz. Birnebün siz okuyuculanmrzrn katktlart ile yoluna dcvam edecek. Bir dahaki sayrmrzda buluqmak dile i ile hoqga kaltnbinehn 3, payiz 1997

10 hi*ve :'tcx tv;isiyan Va navanajl h la nrviskar n me Curuki ü Dr. Mrkaili va lt Polathye hatrne berhevkrru'r ü nrvisandrn. Ern br vi kari birbün ü u,endabüyira va navanaji jr navber radrkrn. Drwe ku doktoreki kurd krtebekj tebabete, prjrjkiy. xrvegrtry brnrvisine, jr vana feydd bru,ine. AI Kan basma Avrsmayin: Gebelik hali. Daha gok hayvanlar itin Au/tanilir. in.stnlu igin Brzaromayin, Brbarbün gibi kavrzunlar kullanrlrr QefiJandrn, Qefrlin: o;fu* almak, igiitnek. Bingöl gibi baz bölgelcrde Qefilandrn yorulnak anlamtnda kullan trken, Orta Anadoluda yorulmantn kar;tltlt olan westin, wcstandrn da üsütmek, iisiinlek anlanuda kullantlu 'Itlstnt. Nezle, grip Qay<1aSt: loculun gtdastz kalnast Erg:ugk: Badenciklerin ;isnes i IJaxe, kula xeraw. Kanser Balluk:.9r;j/ BeqoSki: Mide eksimesi Btrov: Ienre Btrtn Yara Brrindarbün: Yaralanmak B erav Ern: D ü S ük yapnt ak BenagOn: DüSük yaprnak Blristan- Munstan: Z?zelra Buktk. Arpaak Baket\ Rotlatizna Qav E:. liahoma Q,or: Veba, st tr vebast,,qor hatlye ga, vrqinr keti seya. (kugrka)" P ateyk: Da lak S iskinlr i EE: Sanu a n Ztk S: Kann sanctsr, Tt: Ani katln alus4 kolik Dle : Kalp Hastaltgl Dorrat Apandisit Dorranteqin: :1pazr1r.r i tin patlarnast Deve kopan: lelarus Grhreptk.Kabakula* Cr'.Uyuz Gur rbür'r, Kegelbün: Sa9 dökülmesi, kellesmek Ha1:Tilö Ilari. I{arbün: Kuduz, Kudumak Hefttuzrk: Yediytl gtbant Mercz. HastallklL zaytf dii t e Megelt Verem Mirkutrk: Krzrl Mirkutparze:,4t1 Nrqrsin. Ayak burkulmasr Nqrxtn: Mide SiSnesi Lertzin. istnek Pergrfin: rgrzelr P qtkx,lat i'. Ak ciler kanseri Pistrk: l(/s, Rttvtptgtkin: Barsak dolaunasr, ileus Rehje. Nahzrn hzlt atnas4 tasikardi Sap\lca'. Zatüre, Pnömo i Sorrk:. Kuan* Ser ;: ^9arz, tnigren, sinir krizi Seqawl Rua hastahe1 At nezle-gi SerxwegiLn: Bayt/mak, kendi den geqnek QlaröS: Mide ülseri ewpotrk: Bel so uklugu $elmrzi'. Pro s tat b üy ü tn es i l(crlk Bel ve Sfi alrlst KejokhetC r J-4,ark Kullekr: Topall* Kepenek: Koyu n k e I e b e-! i Kolan. arbon Kt-rl Qrban, iltihaplt yaru K\in*: Abse, kl kökü iltihabt Kuxtk. Bopnaca, öksünik ktizi Xeneqotrk: Bo1naca Xwingrrtrn: Kan tutnnst Kula xuaw: Bo az kanseri Qotrk: Dercl, zehir Kitbin: FelC olnak, yatalakltk Zravtk: Salia kesesi iltihabt Zertk: San hk ZeriS: Atyit Zerrka reg: Kara sanhk, siroza, kataciler kanserine ha-!h sanlft Zrfs: Ktl kurdu Ztrt: Solucan Siprk: Katarakt 10 ffirrebfm3,pay2 rss7

11 Qf l'.rü stäaniri! n!r ijli- Ai'i tj \"/i- 1 r'\ f'\ l_r-tt I i-. i\ Lr L_ i,: '.1: BESA PEME Ez hrlkrgrm srla tern6, Mrn bang klrj, goti Besa Perne, u9aj rrn tev yörükrn tcn8 mame Mrn br xwe goti, xwe grriyame. Devi xwes quma kanryö, Srnga gewr do y miy. Diya cazr qü beny, Mrn pag krriye p sira bt xi ye. Here 16 lö Besa PemC Ez sewrtandlm te melhemc. usa Jenn ketlm ceme ar dayi do16 herdern Here prsmami mrno qehternano Xwe dayi gazö p69 malano H1nd0 xelk goti here, geley sa no Ten were, cani Bestk dotmame xwe qurbano. Ji gundd Smayi u 6 t JBc tcvkar. Curuki Rastruwsina: Dr Mtkaili KLaver rr Guruoe MtrsEre (A. I ültksioglu) Drli mrn baxge h l pr16, emok zcrre rzebe5l le da büne grre. Ez terku cani te jj nakun, Heta ku stilyi mrn nere ber k6ndtr6. HELIMXAN Here 16 l Helirnxan6, Sing gervr, rnernrk dükan6. Mrn ra büye bazara Canbegliyan6, B0 xana seri riyan0. Jor da t6ye, gokek rakrr IIevalC dorc qe cteng nekrr. Ez zrki xrve da prrr ga büm, ue6 v0 car rnaqallah krr. Brhar hati, te nawinlm, Cul sosrna naqetinrur. HerQrk siyarek rawrrtiya, Ez kori xwed. nahawinrm. Va klana h gundi Sflrctk hati stmndtn. Krnvn Evgar're Gozr<r Cuode Heconrera Warda warda heyran u'arda Hcr gar mal herrya gewr da Xort cam6r dest x,*,e ber da Xwe gil, me h gund o walda. BerjEr mere. ber.jer gem e Qame were eza te me. Dcrdi rnrno tu neyi derd e, Kevrri urermer wayne (bine) ser dc. Yari xwe yi heft salan berde Hcrc xwe meli, zekatcn warde. Beri taxa beri taxa XewC xwes e cem ba laxa E ku yari mrn nasnake, Le ra (J ra) drw n Omel axa. l. $ar: Kadrnlann basrna balladrgr tülbend 2. Herdcm: Gcns krzlann bas örtüsü. 3. Srla tcmör Nave gazekö ye. Va strana xalirrrrni Hec Abdurahman L sct dotmama xwc, Besa Pcmi strandi.1927 ValiyiQonyE Cemal Bardakgl )örük anioe u a Jöfln ü br zore dane rünr$tandln. [w mesele ji dr stranö tja dcrbas dtbe. bfuffn 3, payiz

12 i-i*n,-{ Dr,srr,rc Nrm. Srvovri HEnsio Ntfir lr ba her clvat hene. Kurd ji nrfrrbaz rn, Y n nrtir prr br tin lr ba wana ne hrndrk rn. Nrfir qor n xerab rn. P6 wan ztk rnerrva dr qe. Nrhrbaz pe nrfrrkrrrn hrndrr xwe vedrsine, Zrnannasö Hollandi, Piet van Sterkenburg heyst sala ll ser larixa nr6rkrrrnö xebrtjye, Lr gor a wi, menv br nrfrrkrrrne stresa ser x,e drav n ao ji w drkrn brn kontrol. Br nrfuö, rnerrv drxwaze y hemberi xwe brnrsinc ü p his 0 hersd xwe baw der. Nrfit loutey n xerab rn. Ew rnenwan ava nakrn, 16 xerab drkrn. Nrfrrji parek c,jr kultura insanan. Lewnra, deraku em nrfir n xrveji brnrvisrn. Jt bo qr? Ne ku bo hun wana br kar binrn, bo ku ew jr birnebrn ü b n zanin, Ew d lazrrn brbrn, bo ku em xwe ü bapir n xwe nas brkrn. Ki drzane, belki roke yek ji nav me derkeve, mina zrmannasd Ilollandi, brxu,aze lr ser nrfrran l kolinek g ke ü brbe Eeg6 nrhran. Lr j6r ez6. qasi ku te bira Nrn, destek nrfrr btnrvisrtt. YEn jr devö Kurmanc n h la Kuluy6 (Konya), L gund n ReEiyan- - Ar vr mala bavö te keve Ar vr mala bav keto - Axüy6 vexwe Axü vexwaro! - Brrina res Ir te were Brrina reg lö hato - Brrusk h te keve tsrrüsk 16 keto - Qav te kür (kor) brbrn Kür büyo - Dernexwin brbi - Dest ü piy6n xwe baneki - Dest n te brqkön - Herda ku Eüyi, jd venegeri - Jr vrr da heri, jr w6 da neyi - Jan h te were Jan 16 hato - Kul dr brn g6ng da hato - Kula merezö h te were Kr.rl6 mcrezö 16 hato - Kula qanser6 h t6 were - Kezew h te reg brbe - Kezew h te were xwar - Mala bav6 te w ran brbe. - Mala te m6rat brbe Mal m6rat bryo - Merez ü mrtlk lö hato - Mala te brgewrte MaI gewltiyo - Ocax6 te kür ( Kor) brbe - Suy (stuyö) te brqk6 Su grkegto - Suy6 te dr brn te va be - üna xwe ranebi - Tu gerpeze brbi - Text-tac te wergcre Text- tac wergeriyo - Tu brqeyrti - Tu brbheceyi - Tu brxenrqi - Tu dt herdö re;; bi Tu dr herd rey kevi - Tu dr srbö negcheyi - 'l u we tu royan nebini - Tu brper"trli - Xwedö bela xwc brde te - Xwed6 bela te brde 12 mnebün 3, pay 2 1 9s7

13 fli*t ä *r3;-* L;}*r:ä ri*rc berevkrr; F-ARUK K,,tNoÖl-u Van GotlnCn \4ezinan y n li.16r ku li j r hatine nivisandin, l-i gunden ku vdra "Gund n Sewlda" (B Sqaw,ax, Qendil, Qinan, Yayla, Col ) ltib irn hatine berhevkirin. Ew gundana giredayi 1,. Navgeya Cihanbeyliy ne. - Kügik bi kurmarr namirin. - Dr gundan da ku Melle neman, bi dikan ra dib6n Ewdirrehman. - Ez dibdm ez xadim im, ew pirs dike: "Qend zarokön te hene? " - Qatr gikas q6 be, ji tim dol k6r e. - Bav je qal6, heya sal6. - Ro dihere Keda nare. - en sibe berv6 hene, ö 6varö lö bireve. - Hebü xerman q tunebü demane. - Mala bi ga, bi deve nabe. - Ke miri, j i gur natirce. - Bi gur be miya me birwe - Pirö memmir buhar t0, Kalo memmir pincar t6. - Dib ie ez döw biköm xwe nelekir.rim,, - Derdö birgiyan tim nan e. - Li quna q ran krmd dj-xwine. - Di xelke ra li dür tö, ji min n li bin6 tür tt. - Bi nisk beryoqki dibe. - Pez pez6 Xello ye nav nav6 Cello ye. - Miqkö kor xweliyö dikole Ii ser6 xwe dike. - Mala m6mn quqa z6rran. - Dinik6 din, mi guhcti bi bizin. - Dew6 nrenya ji mastö xelk6 xwerir e T bini: BodikE krlarneke govencl ye ii ir gund6n Sew6<ia j i w prr hezjjkr n. Bod rk.ji 961ika devö ra te gotin. Keqika ji bi vi navi br nav dikin. ßu Halay tiirküsü Gtnden Scwäda o/ank bilitrcn Cihanbeyli ilgesne ba lt; BeSkavak, Kandil, ('ölköy ve C-itlcn köylerinin dü!ünlerinrle en sevilen türkülerdendit Bodik ise: Deve k;ttanntn et sonurula yürüycn kü9tik sevitnli vede süslenni; yavru devedit Ayu zananda ktz gocuklartna da bu isin verihnektedir.

14 **a:erk* K*rr*lic*t Qerok hene, kes n:zane cw jr kingö va manc. Ew drbrn mal xe lkö. Qcl sali beri r,ö. h gund Xehka (Kulu), wcxta kn ez heft-hey9t sali büm, hemsaliyc ki rnrn hebfr. Je ra drgohn Hesö Hcvö. Hcsi q6rokr Leqe drzani. ü lrodön mör'an katdrkrr. Möran bani wi drkrrrn, l:.1orö odö. lr ser mindera brlrnd qün drdana rvi. Qöroka Kö9ö Srn,royr Hsnsio nexwe! K 9ö gotrye, - Gulo glma tu brzrnö drxwi? Gur gotlye, - Ma kugrk nrn nexwe, Köq6 gotryc, - Kugrk grma tu gur dtxwi? Kuqrk gotrye, - Ma Xatün nanö Ecwrti ncde mrn! K69ö gotrye, Hes6, br qarrnörki rirdrnrgt ü wcng dest - Xatün qrma tu nane Scurti d0di pö drkrr': -9r hewüye gr tunewüyc, kö9ck hcwirye. Rokö, kö9 qüyc hclkretrye ser cernede x',vc xügkrrryc. Ew jr nrqkava 96r drbc ü nrgd xwc drgk, K69 br h rs kctl),c, gotryc, - Ccrncdö te grma nrg mrn grk na? Ccmcdd gotrye Ma ro nede mrnl KCq6 gotrye, - Roy grrna tu dcdi ccmcdö? Rove gotlyc. N4a brzrn h pa5 9i1,6 neg re! Köq6 gotrye - Blzln grma tu lr pa 1 4 ffimebon 3, payiz iy dr9 ri? Brzrn6 gotryc, - Ma gur mrn r kugrk? XatllnC gotrye, - Ma mrsk nekcvc gali 6rd! K6q6 gotryc, - Mrqko qrma tu drkewi gali örd? Mrgk gotrye, - Ma prsrk mrn nexwel Köqö gotrye, Prskö grma tu rnlsk drxwi? Prsk6 gotrye, - Htm drkrm. grrn rirkrm, bina xclkö xerib drkrm! Daniyekc xrve ya hr nok ü nisk drkrm rä drrrvrm! Hcse q6rokvan: Q roka rntn gil qryametc Rehrnel 1r v crvat Dawi.

15 QiRoK Iterhevkar: Cunuri Rastnrvis: Mtreit-i (Lroklal genelde su tckerleme ile ba5iar: Ciok citok. nitnga xitok. Guna j kut, ü teysti kn. i: l;;l;:li;;;;:, o"' :lfli:äil,ä';"'^,-i,illllixijljii (:i,ka n7n rasl' mtn xarparik rna':t' t u.ya t,,rtj, ertri'hrland, da desti xwc, REwl Ü COTKAR lö nrhöri ü br yek va avöt ztk newale.etn giqtrk scr hev da kctln, blrirrdar birn. Aha Ew menycki -xort ü.iir bü, p61wan bü. rv6ng va cw dtdani (drran) mrni p qryö Kesi ku tu br wi brkaniya, br wi va gulag jrkestiye. brgrrla tunc bü. Prri lalazan bfi, kesi ku Wi tewatur drkrr. prrs [r qrsc u,i suva vcgcrine tune bü. Düra gaye xwcjt nir bcrda ü bt röu'r Gund iir bajar nehrqt, gi tev da. Rok6 lt va tevhev gün rnala wi. Jtna malöjt rvan pcri 16 mörcki cote xwc drajot. Srlav da ra qiv ani, cw xwarrn. PaE n nji qchwe vexrl'ann.lt bcr derr rnrri5k drgcriyan, wi. Cotk6l srlav hrland. drgenyan, me r ü rö9 dtbrrin, mert drkrrrn. Rokö em lt bcr cskcran R6wr got; Lo Cotkaro! Mtn tu gund ä gav0 röwr h mrriqka ket ü got: Va bajar nehrgtrn, ez gcnyam, le mln tu mrrigkana grqas grr tn! Cotk r disa bi tewatur: Mrrigkö me dcstcki kujr ser desti xwe ra nedi. Cotkör vegcrand; Dcsti ser desta m ye, w qas grr rn ku, hel h kck rvana jr h61a qo yi scr qoya ra yo! heyqt nöran va h tutoke te barkrrtll. Lr scr v bcrsrv r6wt ntqkava xwe Xrrc, menyd wana gük ir hur rn? bcrada nave cotkcr, lc bclö Cotker qlng Wi dom krr; MertyÖ me weqas glr rn br pilö r'öwr va grfi ew avöt crd ü lt ser ku, avö bir6 br kulma drkeinrn. singa u'i rünrgt, dest krrc qrrlk. RÖwr Birön wana tcng ü kür rn'/ aman xwcst, xrvc berda, Cotkör got; Xarzd eze jr tc ra hcycta xwc brkrrn. Em zemancki gel lrrltt, e;qrya h Bir0 me weqas kür rn ku, mangö ku qala sru,6 da hati ber boxö, Öval'0 drzayi. qiya TrgroNernx ve HEJMARE qiroka rrln rast, mtn xwar parik mast. 1-Oda queti masti, si il dtl mela t da rünrqti. 2-Oda 5ulti mr5ti. lor td drl r'ünr;ti. 3- frgteki rntn heyc, tete tere, ll paq xwe nantre. 4-Podrm qoriya, btgqul flriya.(podrm: Deve yavrusu) 5-(-irva1 risini, genune goqtini. Berslvön va t1 tonekana dr hejmara te da b dayin. Bersrvön trstonek6n höimara 2 ya l.zobe 2.Crl, doqek 3.KfrsL 4.St6rrk 5.Gelt I

16 Heso, Huso il Miskr hers brra ne. Huso, tornofilek (okrrnobil) kiriy. Quyc bajdr, kü tomofila xwe bine gund. Her du bray n din, gav li nya u,i ne. Li der grlnd dip n. Ciranek, wan dibine ü dih6je: Hün li ber teketa tcunolilc S'i ser.1 kit? Hcso : Em Misto serj krn! Mist,r: Lr i tri: \1islo. seriekin ba!c min. Le rivi-vi qüne ji plrr brayi rnin..... :.":,t..."-1 \/.,.'{ i YEK A Q BB BE a., :,! Heci 0 Husin. herdu brra ne. '.':l',1: Heci ji eskere, bi perenc pir vedigere-. X:i gund. Lli u,an perena 2-5 pez standine ü de t' bi Eivaniy0 kitiy6. Ro.j t n ir diherin. Heci ü Husin, dixrvazjn :nala xw.e jihev c bikin. Rojek lleci, ji qo)e 1a6ö ye miyek li ser kera r.r,i, vedigere gund. Husin.j dipirse: Va 9i yä Heci? lleci: Gur hate pez, mi yek ku5t- Husin: Xizil bi hevalö tc be guro, min ji tiur digot. kü em cö bibin, 12 pezcn Heci, 12 pdzen min. Va nriya din a qirbibe? QünnaNe re ME Hcmo,.ji gundeki ciran dizevice. Qend rnehrrr bi jrnu xwe jiycna rue didorninin. Lö. jina,,vi nakeve seri wi, p6 qail nabe, Dixwaze jina xu,e berde, Husinji ciraneki Hcuro yi tenak6 hiqsivik bü. Ji bcr xizaniyö hin nezewicibü. Dibihize kü Henro.jina xrvc berditle. dihere ccnr Hemo. J0 m dibö je: I lemo qurban. min bihist tu jina xu'e beldidi, rast e? Hcmo: Erö bra, va ji min ra nabe, Ez dixuazim w0 berdim. Husin: Qürbao 1e mc Herno, ew gend roja Li cem nrin be, pa5ö berde. 3 payiz i997 Mrvo Memo zrlarneki jr glrnd6n dora Kuluy6 ye. Ew l0 l2 salan lr Almarrl.rle rnaye ü prsti ra salan tlrrrr.aze ku lrcre 3urrdd r*e. L ew brryara xrve drde, L balahrd siyar drbe te KuluyC. Lr wrr banga texsiyekc drke, drb6je: Gelo tu drkari mrn brgihi.jini Qerejdax, heqi te qrye, eze brdrm te. Lr texsc siyar dtbe, tc guodä xwe. Heya vrra baq e. Lr dora xwe rn ze drke drke qaq 0 metal guhartri1, gundc ku l xwedi va gund a nine. Jr qofor tq baq drzrni vrra Qerejdax gtleiez vi gundi Memo br ji mala bavö nrzane awa zaroyen br goga )rngan r, dtbide, drprrse: Hun mala EIC Mrse rn? Zalok jö ra ni5an drd:n. Merno drge dor mala xwe. Lr dora xwe m ze drke jrneka pir drbine ü dlbcje: XaltC, tu nrala EIC Mrqe nasdrki? Jma pir lr drzrvrre, bersrva wi dtdö Mala te ava be Menq te mala xwe nasnek ; na te dayika xwcji nasneku? Mrsrcrn ü DU vtoror Rojek du rnerrv n jr gunde Tetera (Kostengil-Kulu) h rnotorc xwe siyar dlbrn, t6n Qerejdax drzltiyc. Mangake drdrzrn drgrn. Gundiyeki Qerejdax, br nav6 Mrstefa vana drbine, drbdje: Ez6 lez brkrm, herrur mala xrvedan mang, gazrnca vd drzrtiy j ra brkrm. Mrstefa drqe rnala xwediy6 rncng. je ru rib je. Xwediyi rnange. 1 n drziti krrrn6, drde dadgeh ü Mrstefaji sahid drnrvisintn. (end meh derbas drbrn. roja dadgeh t6. Gigk br dor ifada xwe drdrn ü r0dlnrn, Hakrnr gazi sahid drke i dlb je: Sen olayt göfl11üssün. anjat bakalnt nasrl oldu? Mrstefa drb ie: Wala haklll'l bez bir adant iki notora bi»ntisti ineli g.zlryorlardt. Hakrm L ifada MrstefE rr.röze drke il drb -je: Yaz ktznl Sahidit hig bir Seyden haberi yoktur. ihsan Türkmen

17 KÜLTÜREL DEÖERLERiMIZI YOK OLMAKTAN KURTARALIM M. iniu Dec ürdistanr güg ve ekonorn ik nedenlerden dolayt terkedip Orta Anadoluya yerleqmig, kügük bir kesim drqrnda yerleeik düzene gegmig olan Küftler bir kaq yüz yrl önce bilinqli bir politika sonucu sürülmüsler ve mecburi iskana tutuhnuslardr. Bu sürgün politikasrnrn terr.rel hedefi, ulus ohlanrn teorel ö elcri olan toprak birligi, dil ve kültür birtieini bozmak yok ctrnekti. Anayurtlarlndan sökü1üp atllan bu insanlar do al olatak Kürdistan Kürtleri ile olan toprak birliklirini kaytp ettiler. Onlardan uzak bir co rafyada yeni bir yagam mticadelesi venneye bagladrlar. Toprak birlilini bozmayr baqarabi)en sömürgeci devlet, di er bir arnacr olan dil ve kültür birligini bozrna hedefine, tüm bc'kr ve csinrilasyon politikallrrna rrgrnen ulaqa-madr!rnt söyleyebiliriz. I)il ve kültürolgulannl yok etme politikalannr boqa qtkannada ctkili olan bir gok neden vardr. Kürtlerin OftaAnadoluda kendj aralarrnda sahip olduklart bir toprak birliei zaten olusmustu. (Konya-Ankam- Krrsehir üsgcni). Bu durum bölgede insan iliqkilerinin iq iee oltnastoa neden oldu. Bir birinden kopuk olmayan bu iliekiler böyjece izole bir biqimde 1950'liyrllara kadar kapalr köy ekonomisi igerisinde devam etti geldi. Bu yrllara kadal Kürtler kendi kendilerine yetebilrneyi bagarabilmiglerdi. Pazar ekonomisinin dili olan Türkgeye pek ihtiyag da duytladtlar- Yasarn anayuft dan farkh özellikler taqtlladr. Ekotromileritri yine hayvancrlrk ve tarrm üzerine kurdular. Önceden edilnilen tecrirbeler ve tarihten ahnan miras kültür'el ballann korunmasrnr sa ladr. Kürdistan i1e olan kültürel ve sösyal alandaki iligkilerini sürdürdüler. Bu Kürdistan da kalan akrabalan ziyaret, dengbeller-in gelip gitmesi vb. biqiminde oluyordu. Dil vc külrüriin koruntnastnda digcr vc en önemli etkenin ise hu alanda var olan geliemir;li i gösterebiliriz. Bir bagka dil ve kültür larafindan rahatqa asrmile edrlemiyecek kadar zengindi Kün kültürü ve dili. Bölge Kürtleri toplurrsal ili;kilerinde taziye ve nisan ziyaretleri, nisalir agrrlama gibi kültür'el ö eleri aynen yaqadtlar ve de yasattllar. Bu yaqam igerisinde dillerini - bu gün yasakiama ve asimilasyon politikalarr kargrsrnda bozulmastna kargrn koruyabildiler Cenazelerinde ana dilleri ile a rtlar agklarrnr i)an ederken de sevdaltlartna türküler yakl r lar. Bebeklerini Kürtge nlnni- Ierle susturdular (Astkirin-Kürtgede bebek 1er, sustraz uyuyamazsa astbikede lir,) Kendi dilleri i1e halaya durdular. Folklorik yaptlartnt ana dilleri ile betimleyerek koru-dular ve yasamaslnl sa ladrlar. Halklartn dil ve kültürlerini koruyabildikleri oranda bir kirnlile saltip olabileceklerini unutrnadrlar. Oda andolu Kürtleri nin gür1ümüze kadar ulasan aeltläfln1, türkülerini ve ninnilerini inceledi irrrizde, kültürlerini nasrl koruduklarr ve kimliklerine nasrl sahip grktrklart görülebilir, Ömegin bira[tdrn masum dize lerinde Kürl taziye gejene inin nasrl oldu gunu veya nasrlolmasr gerekti ini kolayca anlayabiliriz. Xwang bta weng nahitt Guliy xwe yck biskin ketiya birt ReS xwe ya gir da,vi Ziavey xwe <1i billürada bit ( l) Burada ikinci dize de. Kürt insanln öliime kargr duydu u isyall duygusunu siddctli bir bigimde yansrtan saglartn yolunrnast, katalann ba lanurasr olmaktadtr, En önenrlisi de bunun a rda konu edihresidir- A!rt iiyle

18 güqlü bir acr hissi i1e söylenraelidirki, kavahn ezgisi durumuna gelebilmelidir- Ayrrca bu a rdrn. kornqu köyden gelen bir bayan tarafrndan öieniu krz kardeqiue hitaben söylendieini beiitnrck gcrekirki: Bu köyler arasrnda birli i, sitem edecek kadar samimi iliqkiyi vc ba 1rh r gösterir. Geride genq kalst ve bil ya;rndaki bebe- ini brrakrp Qanakkalede ;ehit dügen birisi iqin krz kaldepi: Ji wö hengor heta v hengor Ez raneketinji dengi dergisö,li lor lorö (2) Dizelerindc acrsrnr dile getirirken bölgemizde kaybolmaya yüz tutmus Zozk- A/enmkelimesini günümüze tasryordu- Birbaska agrt ta, genq krzrnr amansrz bir hastaltktan dojayr kaybcdcn anne; Li livani Zivo. li livanö Hew sa dil nh da nayi Mh Zetvik neeh bi Sar ü kinnl lilckö ku nala xwe Sewiti Qeli zenheiy kitin xwe nizaa (3) Orta Anadolu Kürt kültüründc ar ve Kitan glbr giysi aksesuarlarr türkülerde önemli bir yer tutar,.. Bölge Küftleri düfünlcrindc de kü]türlerini ya;ahraya önem verdiler. Taw taw taw lewe dd Sitg gcwrc, balgih zend Sewa xatir te rind Ketin seri govend (4) Dizelerinde görüldü ü gibi sevgilinin güzelligi, ask, fedakäkarlk dolal birgüzellik ve sa lam bir dil yaprsr ile yansrtrlmrqtrr. Bununlabirlikte a5k tür'küleliode essiz benzetrreleri, özgirn Kilrtge kelimeleri, duygu yüklü ince iladclcri yakajamak mümkündür. Kaniya gundi nte nenner e Ef giya ritde dihcrc sere Bejna Elö dara ter e Wida wöda werdigere (5) Döfilükte sevgili taze bir agaca benzetijcrck sallanrqr ince bi1 dille anlatrlmaktadlr. Agrt ve ask türküleri ile birlikte ninnilcrdc de Kürt kültürünün ince özellikleri ustaca dile getirilmektcdir. Nirrrrilel ell..el. re lrz gocuklar iqln ayn a) n siiylcnir. AlagrLlu riizlerini verecegirniz ninnirle erkek gocu a veilen degeri venasrl hir yagarnrn bekledi ini görebiliriz. Qurban quftan heli cara Ji te ra binin helt yara YekanteskAyara Yekas rükulit Yek a detzi ti dirün Yek a getru havin Yek azevi giniu Yekab riidotin Yek a-;eri i kite SuStit (6) Ninni nin ilk dizesindc Qurban qurban /reli cara denilirken Kürt toplumunda erkek qucuga vcrilcn iincrn ve annenin qekinrneden erkek Eocuk igin kendisini feda edebilece ini görüyoruz. Diler dizelerde erkek qocugun n'rutlulugu igin krz feda edilirse de asrl göze garpan kadrna ailede bieilen i9 bölürrünün srrulanmasrdrr, Aynr zamanda toplurndaki 9ok eglilik ima edilmigtrr Krz gocuklan igin söylenen ninnilerde ögütler verilirken narnus öeesi ön plana lkmaktadrr. Keq keg rind nrcreve Linge b bi ber hipa keve Braye tc bi dü te keve Dayika bi ray n xwe keve (7) Evetl yukanda da belirtmi5tirn. Dünya halklan dil ve kültürlerini yagatrp korudukqa etrjk kimlikleri konusunda söz sahibi olabilirler. Orta Anadolu Kürtlerinin yarattrgr sayrsrz kültürel degerden aert, türkü, ve ninni)erden birkaq ömek sundum- Bunlann korunmasr ve yasatllmasr gerekiyor. Kaybolmalannr engellemek igin derlenrncleri. yazrlr h ale getirilmeleri \e arqivlenmeleri önemli bir görev olarak önümüzde duruyor- Her annenin bildi i bir ka9 a rt, her gencin bildigi bjr ka 1ürkü vardrr. Okurlanrnrzrn yörelerinde söylene gehnis ve bu gün ogu anonimlesmis olan a rtlarr, türküleri, ninnileri yazrlr hale gerirerel dergimizin yurtisi ve yurtdrgr adreslerine ulastlrmalarrnr bekliyoruz. T Dipnotlar (l) Cü16 Hcci Titt Cölyazr (2) Hüsnö l lcccli Karacadag (J) Esm.rvi Krrkprnar (4) Anouim (5)Anoninr Cölyazr (6) Ano'rim (7)A'tonim 18 mmebfin 3, payl, 19s7

19 QrRA no:11/ kovara kulturi- (Kovara Komeleya Nivlskarön Kurd Li Sw0d0) Navniqan/Adress: Box: Järfälla/Sweden no:6i kovara wöje, gand ü ramani (Kovara instituya Kurdi li Stockholmö) NavniEan/Adress: Fridhemsgatan 15, 3 tr Stockholm/Sweden NÜDEM no kovara huneri, edebi ü Qandi- Navnigan/Adress: Termov. 52, 2tr Järfälla/Sweden DUGIR no:6/'1997 -kovara kurdi li derveyi welat- NavniganiAd ress: Box: 3437, Hässelby/Sweden bfneb0n 3, payz

20 YÖRELenim izi TAN IYALIM xögesi üzenine ein KAg Nor VaHrr DuRnu ikkatli okuyucu biiir. Birncbün Orta Anadolu Kürt nüfusunur') yo!uniagtr!r yerlesim birimlerini,, Yörelerimizi TanryaLm" bashgr altrnda tek tck tanrtryo. Polatir, Aksaray ve bu sayrda Kulu Künleri söz konusu kögeye ruisafir oidular Srrada ise bekleyenlerin oldu!,unu biliyonu- [lgi ve rnerakla okrulduguna inandlglm bu kö;enin; bölge Kürt nüfusunu oiusturan pargalerrn yerel özelliklerini betimlcmesi, cogrllik konurnllrlrsl resrl etrnesi ve kültürcl dünyanrn ücra kö5elerine jnrnesi aersrndan ciddi bir bo5lulu doldurmaya rdry oldu!urru söylemem gerekiyor. Söz konusu yazrlarr kaleme alan arkadaglam yukarrda belirttigirr gergclin yakrcr etkisi altrnda hareket ettiklerini biliyorum. Objektif olmada gösterdikleri hassasiyet ve elden geldigince somut verilere dayanma kaygrsr saygrya de er üzcllikler tagryor. Ne varki; yazrlarrn bu bigimi ile kahnasr ciddi bir eksiklik olrnakla beraber. birirnjerin sahip oldu[u nesnelligi lazlasr ile ofiaya koymadlgl düqüncesindeyim. Köy, kasaba ve ilgclcr agrrhkla göz önünde bulundurulurken, Kürt nüfus daha r;ok co[rafik boyut iqerisinde ele ahnmr; ve en önernlisi,lc rrtuz )rl rcya daha ünicsi durumdan yola grkrlarak haldeki durum resm edilmig- Veya en azrndan bendeki etki ve izlenim bu yönde- Yazrlan kalerne alan arkadaglarrn sub.jektif niyetleri bu olmayabilir, nitckim arkacla;larila bunlann gelistirilmesi gerektifi konusunda hem tikirler Iakat yaprlmasr gerekli gahymalarrn dr en azrndan koqe rrqlalr r e genel gergevesi konusunda birkag belirlemede de btllunmak gerekiyordu. Grurl qnnqeve NASIL olmalt? 'Ioplumsal gerqekligimizi temel alacak olan galremalarn yrllarca önce yaprlmasr gerekli!i ortada. Bizlerde toplumumuzun haldcki konumu üzc nc arastrrma, taftrsma ve analizlere gidebihre hakkrnr rahatga kuilanabilmeiiydik. Bu anlamda yaprlacak galrgmalarrn dtin-bugün-yarrn olgularrnr göz önünde bulrrndurarak yaprlnasr elzern olmaltad:r. tsu toplum olaral bu gün yaqadrfunrz de i;im ve dünüqümü bilince qrkannakla olanakl gözüküyor. Yryam dolasr gercli siirelli bir devinjm igerisinde. Dün brraktr[rmrz ycrde defil. Bizi bekleme niyetide hiq yok. Hepirniz biliyoruz ki son yrliarda toplum olarak köklü dc iqiurlcr yasryorlrz-.. Tarihin her döneminde pe5irnizi brrakmayan göq sonucu hemen her yere da[rlmrg durumdayrz. Otuz yrl önce Qocukh.r umuzun geqtigi ve bizlere ev sahipli iyapan köylerimiz, kasabalarrmrz, ilgelerimiz eskisi gibi canh de il. Kimi harabeye döndii kimide saygryla kar5rladr rm sakinlcri tarafindan ayakta tutulmaya galr 1ltyor. Fakat buna kar'qr yeni ve falklt yagaur mckanlanrnrz rrlustrr. Anlaranrn- izrnirin. istanbulun, Konyanrn, Krr;ehirin geqitli varoqlarr, Kopenhag, Stokholm, Paris. Viyana, Ahlen, Witten ve Parisin banliyiilcri yeni yaqam alaniarrmrzrn baqrnda geliyor, Abartrl: kaeabilir ama nilfusumuzun belki de yüzde sekseni bu gün dogdugumu,/ kö;lerrn drqrnda ya5ryor. Söylc,.liklcrirnin daha iyi anlaqrlabilmesi igin bir iki örnek 20 mnebon 3, payiz 1997