Acil Serviste Hipertansiyonlu Hastaya Yaklaşım

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Acil Serviste Hipertansiyonlu Hastaya Yaklaşım"

Transkript

1 Kitap Bölümü DERMAN Acil Serviste Hipertansiyonlu Hastaya Yaklaşım Bahadır Taşlıdere, Levent Avşaroğulları GİRİŞ Hipertansiyondan ilk olarak M.Ö civarı antik Çin kayıtlarında sert nabız hastalığı olarak bahsedilmiştir [1]. Özel bir kavram olarak tıp dilinde yy arasında kullanılmaya başlanmıştır [2]. Hipertansiyon; sistemik arterlerdeki kan basıncı yüksekliği ile ilişkili bir durumdur. Kan basıncı damar yatağı içinde dolaşan kanın damar duvarında yarattığı basınçtır ve insan hayatının devamı için en önemli vitalparametrelerden biridir[3]. Dünya genelinde önde gelen sağlık sorunlarından biridir. Özellikle kardiyovasküler, renal ve serebrovaskülermorbidite ve mortaliteninsistolik ve diyastolik kan basıncıyla yakın ilişki içinde olduğu gösterilmiştir [4]. Öyle ki; kan basıncında 115/75 mmhg düzeyinden başlamak üzere, her 20/10 mmhg yükselme hastalığın mortalite hızında iki kat artışa sebep olmaktadır [5]. Hipertansiyon tüm dünyadaki yetişkin ölümlerinin % 6 sından sorumludur [6]. Yaklaşık olarak her yıl 7,6 milyon kişinin ölümüne ve 90 milyon kişinin de maluliyetine yol açsa dauygulanabilecek bazı önlemlerle bu hastalığın zararları büyük ölçüde azaltılabilir [7], Dünya Sağlık Örgütü tarafından hipertansiyon toplumda önlenebilir ölüm nedenleri ara- DOI: /DERMAN.4584 Received: Accepted: Published Online: Corresponding Author: Bahadır Taşlıdere, Acil Servis, SB. Bingöl Devlet Hastanesi, Bingöl, Türkiye. GSM: F.: dbahadir@yahoo.com Derman Tıbbi Yayıncılık 1

2 sında birinci sırada gösterilmektedir [6,8]. Gelişmiş ülkelerde yetişkinlerin %20-30 unu etkilerken; prevelansı yaşla birlikte artma eğilimindedirtüm dünyada erişkin nüfusun % 26,4 ünün hipertansiyonu olduğu ve bu oranın 2025 yılında % 29,2 ye çıkacağı öngörülmektedir [9, 10, 11]. Ülkemizde de benzer bir durum söz konusudur, hipertansiyon insidansı yaklaşık %21.3 tür ve kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Halkımızda yaklaşık olarak 5,2 milyon erkek ve 6,6 milyon kadında hipertansiyonun bulunduğu tahmin edilmektedir [12, 13]. Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Hipertansiyon Kurulu [JNC] kronik hipertansiyonu 4 evreye ayırmaktadır [Tablo 1][14]. Bildiğimizi ve iyi tedavi edeceğimizi düşündüğümüz bir hastalık olmasına rağmen, hipertansiyonun genel popülasyonda tanınması ve uygun şekilde tedavisi hala yeterli değildir. Dolayısıyla uygun şekilde tedavi veya kontrol edilemeyen ya da ihmal edilen hipertansiyon hastalarında hipertansif acil durum [hypertensive emergency] gelişme riskinde artış olmasının yanı sıra hastalığın diğer bazı sinsi sonuçları ortaya çıkabilmektedir [10]. Acil servislere başvuran hastaların bir çoğunda kan basıncı değerleri yüksek olarak ölçülür ancak acil serviste kan basıncı yüksek ölçülen her hasta acil tedaviye ihtiyaç duymaz [9]. Gerçek bir hipertansif acil olguda [hypertensive emergency]uç organ hasarı mevcuttur. Hipertansif acil olgulardaki mortalite ve morbidite gelişteki hedef organ hasarı büyüklüğüne ve devamında kan basıncının ne kadar etkin yada uygun kontrol edildiğine bağlıdır [15,16]. Bu hastalara yaklaşımda acil hekimlerinin öncelikli görevi gerçek hipertansif hastaları yani uç organ hasarı olan olguları tanımak ve tedavi etmektir. Yazının ilerleyen bölümlerinde belirtilecek olan hipertansiyon kategorilerinde de tedavi ve yönlendirme bakımından acil hekimlerine önemli görevler düşmektedir. Derman Tıbbi Yayıncılık 2

3 Tablo 1. Hipertansiyonun Evrelendirilmesi Evre Sistolik Kan Basıncı [mmhg][mmhg] Normal < 120 ve < 80 Prehipertansiyon veya evre veya evre 160 veya 100 Diastolik Kan Basıncı ETYOLOJİ Hipertansiyon kalp debisindeki ve periferik dirençteki artışa bağlı olarak ortaya çıkar. Bu iki hemodinamik parametreyi dengeleyen faktörlerde meydana gelen aksama kan basıncında değişikliğe neden olur. Kan basıncının kontrolü böbrekler, santral-periferik sinir sistemi, vaskülerendotel, adrenal bez ve hipofiz arasındaki kompleks bir ilişki ile sağlanır. Hipertansiyon; % ı genetik olmak üzere, pek çok mekanizmanın sorumlu tutulduğu heterojen bir hastalıktır [17]. Hipertansiyonu olan hastaların yaklaşık % 95 inde bilinen bir neden yoktur. Genetik ve çevresel faktörlerin [tuz tüketimi, alkol alımı, sigara, obezite ve sedanter yaşam, v.b.] etkili olduğu ve birden çok mekanizmanın sorumlu tutulduğu bu tür kan basıncı yüksekliği primeresansiyel hipertansiyon olarak adlandırılmaktadır. [5] Nedeni bilinen kan basıncı yüksekliği olarak tanımlanan ikincil hipertansiyon ise, %5 oranında görülmektedir. İnsidansı yaşla beraber artan sekonder hipertansiyonun nedenlerinin önemli kısmı böbrek kaynaklıdır ve özellikle renal arter stenozuna bağlı olarak gelişir. Daha nadir nedenleri arasında obtrüktif uyku apnesi, hiperaldosteronizm, Cushingsendromu, feokromositoma, hipo-hipertiroidizm,, hiperparatiroidizm, aort koarktasyonu, akromegali, karsinoid ve intrakranialtümorler sayılabilir [18, 19]. Ayrıca tek gen mutasyonları[liddle sendromu], gebelik ilişkili hipertansiyon, östrojen kullanımı, hiperkalsemi, ilaçlar [antidepresanlar, siklosporin/ takrolimus, anjiogenez inhibitörleri, nazal dekonjestanlar ve oral kontraseptifler], kokain ve amfe- Derman Tıbbi Yayıncılık 3

4 tamin kullanımı da sebepler arasındadır [20]. Hipervolemiye neden olup kan basıncını yükselten önemli nedenler arasında aşırı sodyum alımı, kalp yetmezliği ve kronik böbrek hastalığı sayılabilir. Renal arter stenozu; sodyum retansiyonu sonucu renin-anjiotensin- aldosteron seviyesinde artış ile hipervolemiye yol açar. Toplumda sık kullanılan non-stereoidantienflamatuvar ilaçlar [NSAID]; prostaglandin üretimini inhibe ederek renal kan akımını azaltır, ayrıca sodyum retansiyonuna neden olup hipervolemiye katkıda bulunur. Sempatik sinir sistemi kronik stres, şiddetli ağrılar, hiperventilasyon ve panik atak durumlarında provoke olan vazokonstriksiyon yolu ile kan basıncını yükseltir. Obstrüktif uyku apnesi olan kişilerin % 50 sinde hipertansiyon görülür. Sebebi multifaktöriyel olsa da; sempatik sinir sistemi aktivasyonu ile gelişen vazokonstriksiyonasekonder nitrik oksit biyoyararlanımında azalma hipertansiyonla sonuçlanır [19]. PATOFİZYOLOJİ Kan basıncının otoregülasyonu; vücutta optimal bir kan basıncı düzenlenmesinin sağlanmasının yanında beyin, kalp ve böbrekler gibi hayati organların kan basıncı değişikliklerinden zarar görmesini de önleyen bir mekanizmadır. Kronik hipertansiyonun arter duvarlarında zamanla meydana getirdiği değişiklikler kan basıncının otoregülasyonunu da etkiler. Hipertansif acillerde klinik tablonun sistemik vasküler dirençteki ani artışa bağlı olduğu düşünülmektedir. Ani kan basıncı yükselmesiyle beraber arter duvarındaki mekanik stres ve endotelyal hasar geçirgenliğin artmasına ve serebral, kardiyak ve renal damar yataklarında aşırı perfüzyona neden olur. Bunu koagülasyonkaskadının ve trombositlerin aktivasyonu izler. Fibrin birikmesine ve çökmesine bağlı olarak arteriollerdefibrinoid nekroz meydana gelir. Bu süreç damarlarda yaygın hasarlanmayla birlikte uç organlarda perfüzyon bozukluğu, iskemi ve disfonksiyona yol açar. Bu esnada ilave vazokonstriktörmadderin ortaya çıkması da Derman Tıbbi Yayıncılık 4

5 hipertansiyon şiddetinin artmasına sebep olan bir kısır döngüye yol açar [10]. KAN BASINCI ÖLÇÜMÜ Hipertansiyon tedavisine başlamak için öncelikle hastalığın tanısını doğru bir şekilde ortaya koyabilmek gerekir. Bu amaçla, gerekli donanım, müsait çevre koşulları ve uygun bir teknik ile kan basıncını saptamak önemlidir. Kan basıncı ölçümü basit bir işlem olmakla beraber, kan basıncının dinamik bir parametre olduğu ve çeşitli etmenlere bağlı olarak değişebileceği hatırda tutulmalıdır. Ölçüm öncesi hastanın oturur durumda en az 5 dakika dinlendirilmiş hastanın her iki kolundan bir kaç kez ölçüm yapılmalı ve yüksek olan koldaki kan basıncı dikkate alınmalıdır. İzlemelerdeki kan basıncı ölçümleri tercihen sağ koldan yapılabilir. Hastada aritmi varsa otomatik cihazlarla ölçüm hatalı sonuç verebilir. Bu nedenle mutlaka palpasyonla nabız değerlendirilmeli ve düzensizlik varsa stetoskop kullanılarak ölçüm yapılmalıdır. Engelleyici giysiler uzaklaştırılıp manşonun alt kenarı antekübitalfossanın 2-3 cm yukarısında olmalı ve manşon kalp düzeyinde duracak şekilde sarılmalıdır.doğru sonuç alınabilmesi için tansiyon aleti manşonunun boyutları hastaya uygun olmalı ve manşon içerisindeki şişen kese bölümü kol çevresinin en az %80 ini sarmalıdır. Manşonun genişliği ise kol uzunluğunun üçte ikisi kadar olmalıdır. 65 yaş üzeri kişilerde, diyabetli hastalarda, ortostatik hipotansiyonun sık görüldüğü durumlarda ve antihipertansif ilaç tedavisi altındaki hastalarda ölçümlerin ayaktayken tekrar edilmesi gereklidir. 30 yaşın altında kan basıncı yüksek bulunmuş ise koarktasyonu ekarte etmek için bacaktan da ölçümler yapılmalıdır. Aort koarktasyonu, diseksiyonu, periferikvasküler hastalıklar ve bazı nörolojik hastalıklarda meydana gelen kan basıncı farklılıklarına karşı dikkat edilmeli fakat her iki kol arasındaki kan basıncı farklılığının normal olabileceğide akılda tutulmalıdır. Bu farklılığı yaratan en önemli faktör ilerlemiş yaşa bağlı vaskülerelastisi- Derman Tıbbi Yayıncılık 5

6 te bozukluğudur. Klavuzlarda her iki kol arasında mmhg arasındaki kan basıncı farklılığının olması anlamlı kabul edilmemektedir [21,22]. Kan basıncı ölçümünün bir sağlık çalışanı tarafından yapılmasının dezavantajı beyaz önlük hipertansiyonudur. Avrupa Hipertansiyon Derneği tarafından kılavuza göre bir sağlık kuruluşunda en az üç ölçümde 140/90 mmhg üzerinde fakat diğer ortamlarda normal bulunan kan basıncı olarak tanımlanır, evde ölçülen bir haftalık ortalama tansiyon 135/85 mmhg nin altında olması hipertansiyon tanısı ekarte eder. Prevalansı yaklaşık % 15 tir ve kadın, yaşlı, çocuklarda daha sık görülür. Artan bel çevresi, glukozintoleransı ve sol ventrikülhipertrofisiyle ilişkilidir. Klinik önemi kalıcı hipertansiyon için bir risk faktörü olmasındandır. Hastaların % 36 sı beş yıl içinde hipertansiyon tanısı alırlar. Metabolik bozukluk ve hedef organ hasarı yok denebilir veya minimaldir. Prognoz oldukça iyidir, farmakolojik tedavi gereksiz ve etkisizdir [23]. Maskeli hipertansiyon kavramı ise arteriyel kan basıncının poliklinik/klinik şartlarında normal sınırlarda olmasına rağmen günlük hayatta yüksek olmasını ifade etmektedir. Sağlık kuruluşunda 140/90 mmhg nin altında ölçülen kan basıncı başka yerlerde135/85 mmhg ve daha yüksektir. Bir anlamda beyaz önlük hipertansiyonunun tersidir ve bu durumu bizler için önemli kılan tedavi altında olmayan hipertansifler hastaları kapsadığındandır. Prevelansı % arasında olan bu durum ailede hipertansiyon hikayesi bulunanlar ve obstrüktif uyku apnesi olan hastalarda daha sık görülür [23]. Maskeli hipertansiyon tedavi verilmesi gereken bir hastalıktır ve Avrupa Kardiyoloji Derneği bu kişilere yaşam şekli değişiklikleri ile birlikte ilaç tedavisi verilmesini önermektedir [24]. TANIMLAR Acil Servislerde, kan basıncı yükseklikleri ile ilgili bazı terimler veya tanımlar kullanılmaktadır. Bu terimlerin en sık kullanılanları şunlardır: hipertansif acil [hyper- Derman Tıbbi Yayıncılık 6

7 tensive emergency], ciddi hipertansif durum [hypertensive urgency], asemptomatik şiddetli hipertansiyon [asymptomatic severe hypertension]. Gerek hipertansif acillerde gerekse ciddi hipertansif durumda; 180/120 mmhg kan basıncı değerlerinin olması gerektiği ya da beklendiği ifade edilse de klinik tablonun oluşması için önceden bilinen veya tespit edilmiş kesin bir kan basıncı değeri yoktur [22,25]. Hipertansif acilakut kan basıncı yükselmesine bağlı olarak uç organ hasarının meydana geldiği klinik tablodur. Uç organ işlevinin etkilendiğini gösteren işaret ve semptomlar vardır. Kalp ve beyin en sık uç organ hasarının olduğu organlardır. Aort, böbrek ve göz de [retina] etkilenebilen organlar arasındadır. Tüm hipertansif hastaların % 1-2 sinde görülür.tedavi edilmediğinde 1 yıllık mortalitesi % 90 dır. Tedavi ile 10 yıllık sağkalım %70 dir. Hipertansif acil; genellikle tedaviye uymayan kronik/primer hipertansiyon hastalarında görülürse de, sekonder hipertansiyon zemininde gelişebileceği gibi yeni bir olgu olarak ta ortaya çıkabilir. Hipertansif acil tablosu ile acil servislere başvuran hastaların % 16 sında önceden bilinen hipertansiyon öyküsü yoktur. Hipertansif acillerde etkilenebilecek başlıca organlar kalp, beyin, böbrek, göz ve aorttur. Kalp etkilendiğinde akut akciğer ödemi, akut sol kalp yetmezliği veya akut koroner sendrom; beyin etkilendiğinde hipertansifensefalopati; böbrek etkilendiğinde akut böbrek yetmezliği; retina etkilendiğinde hipertansifretinopati ve aort etkilendiğinde akut aort diseksiyonu meydana gelir. Ayrıca sempatik krizler ve akut perioperatif hipertansiyon da hipertansif acil tablosuna yol açabilirler. Akut iskemik inme, intrakranyal kanama ve subaraknoid kanama durumlarına da genellikle hipertansiyon eşlik eder. Pereklampsi-eklampsi olgularında da kan basıncındaki az bir yükselme hipertansifensefalopati tablosuna yol açabilir. Hipertansif acillerde organ hasarı ilerleyici karakterdedir. Yüksek kan basıncının uygun tarzda ve kontrollü olarak düşürülmesi gerekir. Kan basıncının hızlı olarak düşürülmesi hasarlanan Derman Tıbbi Yayıncılık 7

8 organdaki perfüzyonu daha da bozacak ve hasarı artıracaktır. Dolayısıyla kan basıncının kontrollü ve dikkatli şekilde düşürülebilmesi için intravenöz yoldan verilebilen, titre edilebilir, kısa etki süreli ilaçlar kullanılmalıdır. Sublingual ve intramüsküler ilaçların farmakodinamik etkilerinitahmin edebilmek zor olduğundan, kullanılmaları tercih edilmez [25, 26]. Ciddi hipertansif durum; akut uç organ hasarının olmadığı, belirgin kan basıncı yükselmesi ile karakterli bir tablodur [25]. Genellikle uygun tedavi edilmeyen ya da tedaviye uymayan hastalarda görülür. Tanımlama için kesin bir kan basıncı değeri belirtilememektedir ancak 180/120 mmhg şeklinde bir değer ifade edilmektedir. Bu hastalarda kan basıncı hızlı düşürülmemelidir. Kan basıncı, organların kronik hipertansiyona karşı geliştirdikleri otoregülasyon sınırlarının altına hızla düşürülürse, organlarda hipoperfüzyon, iskemi veya enfarkt meydana gelebilir. Kan basıncını saatte,yavaş olarak düşürecek ağızdan kullanılan ilaçlar verilebilir. Hastanın hipertansiyon kontrolü için kardiyoloğa veya aile hekimine yönlendirilmesi önemlidir. Bu hastaların tedavisi iyi düzenlenemezse, bir hipertansif acil duruma aday olmaları muhtemeldir. Asemptomatik şiddetli hipertansiyonda semptom yoktur. Acil serviste bu hastalara uygulanacak yaklaşım konusunda kesinleşmiş öneriler yoktur. Ancak, acil hekimince hastanın hipertansiyon tedavisi ve takibi konusunda bilinçlendirilmesi ve yönlendirilmesi çok önemlidir. HİPERTANSİF ACİLLERDE KLİNİK TABLOLAR Hipertansif Ensefalopati Tanı koydurucu belirli bir kan basıncı değeri yoktur. Esas itibariyla klinik bir tanıdır. Başağrısı, bulantı, kusma, bilinç değişikliği şeklinde kendini belli edebilir. Konfüzyon, sersemleme, nöbet, görme bozuklukları, fokaldefisitler ortaya çıkabilir. Papil ödem sık olarak tespit edilir. Fizyopatolojik süreç aynı olduğundan, genellikle akselerehipertansifretinopati de görülür. MR Derman Tıbbi Yayıncılık 8

9 görüntülemede posteriorda yerleşimli reversibıl ödem tespit edilirse, bu tablo posterior reversibıl ensefalopati sendromu [PRES] olarak adlandırılır. Hipertansif ensefalopatinin ayırıcı tanısında başlıca; iskemik inme, intraserebralhemoraji, subaraknoid kanama, toksidromlar ve metabolik koma göz önünde bulundurulmalıdır [22,27]. Akut Akciğer Ödemi Başlıca semptom nefes darlığıdır. Oskültasyon bulguları vardır. Akciğer radyografisinde belirgin interstisyel ödem görülür [16]. Akut Koroner Sendrom/Akut Miyokard Enfarktüsü Göğüs ağrısı, soğuk terleme, bulantı, kusma ve muhtelif yandaş semptomlar olabilir. Tanı; klinik görünüm, EKG ve kan tetkikleri (kardiyak belirteçler) ile konulur. Akut Aort Diseksiyonu Genellikle göğüste ani olarak, yırtılır-yarılır tarzda ortaya çıkan, sıklıkla iki skapula arasına da yansıyan çok şiddetli ağrı ile kendini belli eder. İki kol arasında kan basıncı farkı olabilir; mmhg dan daha fazla fark anlamlı olarak değerlendirilir. Her 10 mmhg lık artış mortalite artışı yönünden anlamlıdır. Diseksiyonun aortu etkilediği yere göre de semptom ya da bulgular değişebilir. Örneğin bazı hastalarda nörolojik defisitler de görülebilir veya aort kapağında koroner arterlerin orijinlerini etkileyerek akut miyokard enfarktüsü tablosu da oluşturabilir. Vakaların yaklaşık 1/3 ünde diyastolik üfürüm duyulabilir. EKG değişiklikleri nonspesifiktir. D-dimer ve CPR seviyeleri tanıda yardımcıdır. Akciğer grafisinde genellikle bazı değişiklikler görülür ancak bunlar spesifik değildir. Vakaların az bir bölümünde akciğer grafisinde klasik medaisten genişlemesi görüntüsü vardır. Kesin tanı bilgisayarlı tomografi ile konulur [16,27] Derman Tıbbi Yayıncılık 9

10 Akut Böbrek Yetmezliği Yeni başlamış bir böbrek yetmezliği söz konusudur. Bazı hastalarda silik bir klinik tablo vardır; çok az sayıda spesifik semptom olabileceği gibi, hiçbir spesifik semptom da olmayabilir. Ancak bazı hastalarda da periferik ödem, oligüri, iştahsızlık, bulantı, kusma, ortostatik değişiklikler ya da konfüzyon gibi semptomlar görülebilir. Kan biyokimyasında serum kreatinin seviyesinde yükselme vardır. Proteinüri tespit edilir. İdrar sedimentinde de tanıyı destekleyici bulgular görülür [22,27]. Hipertansif Retinopati Görmede bozulma vardır. Bulanık görme şeklinde şikayet olabilir. Göz dibi muayenesinde retinal kanamalar, atılmış pamuk tarzında eksudalar, sert eksudalar, sosis şeklini almış venler saptanabilir [16] Akut İskemik İnme ve İntraserebral Hemoraji İskemik inme ya da intraserebralhemorajilerde yüksek kan basıncı ve nörolojik defisitlerin yanı sıra baş ağrısı da olabilir. İntraserebral kanama tanısında bilgisayarlı beyin tomografisi, akut iskemik inmede ise manyetik rezonans görüntüleme kullanılır [15]. Sempatik Kriz Sempatik krizin en sık görülme sebebi kokain, amfetamin, fensiklidin, LSD gibi sempatomimetik ilaçların kullanılmasıdır. Daha az sıklıkta da, klonidin ya da beta-adrenerjikantagonistler gibi antihipertansif ilaçların aniden bırakılmasıyla ortaya çıkar. alan bir hastanın Monoaminoksidaz inhibitörlerinin yanında tiramin içeren gıda alan hastalarda da görülür. Feokromositoma da da ortaya çıkabilir. Bazı otonomik işlev bozukluğu durumlarında da meydana gelebilir. Semoatik krizlerde hipertansif acil tablosu gelişebilir. Hastalarda anksiyete, terleme, taşikardi ve palpitasyonlar oluşur.[16,27] Derman Tıbbi Yayıncılık 10

11 Preeklampsi-Eklampsi Her iki tablo da hipertansif acil özelliği arz eder. Her iki durumda da, önceden normal kan basıncı değerleri olan kadınlarda gebeliğin 20. haftasından sonra hipertansiyon [DKB>85 mmhg], ödem ve proteinüri vardır. Konvülziyonların ortaya çıkması ile tablo eklampsi adını alır. Bu hastalarda diğer hipertansif acillere göre daha düşük kan basıncı değerlerinde hipertansif acil tablosu oluşur [27] HİPERTANSİF ACİLLERDE TEDAVİ Tedavideki Genel İlkeler: Acil servisteki tedavideki öncelikli amaç; etkilenen organların damar yataklarında hipoperfüzyon oluşturmadan uç organ hasarını önlemek ya da mümkün olan en az düzeyde tutmaktır. Hasta için hedef bir kan basıncı değeri aralığı belirlenip kan basıncı düşürülür. Kan basıncının kontrollü, kademeli ve güvenli bir şekilde düşürülmesi için; kısa etki süreli, titre edilebilir, intravenöz yoldan uygulanabilir antihipertansif ajanların kullanılması gerekir. Esas olan; kan basıncının sayısal değerinin düşürülmesi değil, hastanın tedavi edilmesi, komplikasyonların önlenmesi ve muhtemel risklerin en düşük orana indirilmesidir [10,27]. Tedavide her hastanın durumuna göre özgün bir plan yapılmalıdır. Genel yaklaşım; ortalama arter basıncını kontrollü bir şekilde, ilk dakika içinde %20-25 civarında düşürmektir Bu süreyi 1-2 saat olarak belirten kaynaklar da vardır. Hastanın durumundaki düzelme tedavi bakımından bir rehber olarak kabul edilebilir.ortalama arter basıncı şu formülle hesaplanabilir: OAB = [SKB+2DKB]/3. Hastanın klinik durumu sürekli ve yakından takip edilmelidir. Hipertansif aciller arasında akut aort diseksiyonuna yaklaşımın kendine özgü bir özelliği vardır: Yüksek kan basıncı ve yüksek kalp hızı çok yüksek morbimortalite riski oluşturduğundan, kalp hızı ve kan basıncının çok daha hızlı şekilde kontrolü gerekir [15, 22]. Aşağıda klinik tablolara göre uygulanması gereken Derman Tıbbi Yayıncılık 11

12 ilaçlardan ve tedavi özelliklerinden bahsedilecektir. Tedavide; genel tedavi ilkelerinin uygulanmasının yanında, her bir hastanın özgün durumunun göz önüne alınması gerektiği unutulmamalıdır. HipertansifEnsefalopati Hipertansifensefalopati tedavisinde tercih edilen ajanlar nikardipin, labetalol, fenoldopamve klevidipindir. Nitrogliserinin kullanılmasından kaçınılmalıdır çünkü nitrogliserin; beyin arterlerini genişleteceğinden ve beyindeki genel ve bölgesel kan akımını etkileyeceğinden dolayı; halihazırdakiotoregülasyon bozukluğunu artırabilir [16,28]. Akut Akciğer Ödemi Tedavide iki tür ajan; vazodilatörler ve diüretikler kullanılır. Vazodilatör olarak nitratlar uygun ajanlardır; intravenöz, dilaltı ve topikal preperatları uygulanabilir. Koroner kan akışını artırırlar, miyokardın oksijen gereksinmesini azaltırlar ve kan basıncını düşürürler. Hipertansif akciğer ödemi hızlı ventriküler cevaplı atrial fibrilasyona ya da akut koroner sendroma bağlı geliştiyse, beta-blokörler kullanılabilir. Fizyopatolojik mekanizmada sistolik işlev bozukluğu varsa, hasta intravenöz nikardipinden yarar görebilir [10,16 ]. Akut Miyokard Enfarktüsü Tedavideki ana ilaç nitratlardır. İntravenöz ve dil altı formları kullanılabilir. İntravenöz beta-blokörler şiddetli hipertansiyonla gelen akut miyokard enfarktüslü hastalarda kullanılır [16]. Akut Aort Diseksiyonu Tedavideki temel amaç aortun duvar katmanları arasındaki ayrılmanın ilerlemesini durdurmaktır. Bunun sağlanması, kalp hızının [taşikardinin] azaltılması ve kan basıncının düşürülmesi ile mümkün olabilir. Taşikardinin azalmasıyla aort duvarına yönelik mekanik gerilme etkisinde ve kesme-ayrılma kuvvetlerinde azalma Derman Tıbbi Yayıncılık 12

13 olacaktır. Tedavinin hedefi, 20 dakikadan kısa sürede sistolik kan basıncını mmhg arasına ve kalp hızını dakikada 60 atımın altına düşürmek ve bu şekilde muhafaza etmektir. Hastanın klinik durumu uygunsa, opiyatlarla ağrının kontrolü sempatik tonüsün azalmasına katkıda bulunacaktır. Hem beta hem alfa blokaj özellikleri olan labetolol uygun bir ajandır; intravenözinfüzyon şeklinde verilir. Selektif beta-1 blokör etkisi olan esmolol, taşikardi kontrolünde etkili bir ilaçtır; önce bolus sonra intravenözinfüzyon şeklinde uygulanır. Beta blokör ajanı müteakiben nikardipin veya nitroprusid kullanılabilir; her iki ilaç ta intravenöz infüzyon tarzında verilirler [27,29]. Akut Sempatik Kriz Akut sempatik krizde fizyopatolojideki esas unsur aşırı sempatik etkidir. Tedavide amaç bu sempatik yüklenme etkisinin azaltılmasıdır. Akut sempatik kriz; muhtelif sempatomimetik ajanların alınmasına [amfetaminler, kokain, LSD, fensiklidin, MAOİ+tiraminiçeren gıdalar], feokromositomaya, otonomik fonksiyon bozukluklarına bağlı ortaya çıkabilir. Tedavide kullanılan ilaçlar şunlardır: benzodiazepinler[yavaş intravenözbolus], nitratlar [dilaltı, topikal, intravenöz infüzyon], fentolamin [intravenöz ya da intramüsküler] ve nikardipin[intravenözinfüzyon] kullanılır. Kokain ve amfetamine bağlı sempatik krizlerde ilk seçenek ilaçlar, benzodiazepinlerdir. Bunlarla sonuç alınamazsa, nitratlar ya da fentolamin kullanılabilir. Yanıt alınamazsa, bir kalsiyum kanal blokörü yararlı olabilir. Betablokör kullanılması; alfa-blokaja, karşı-etki oluşturarak kan basıncını ve koroner vazokonstriksiyonu artırabilir. Beta-blokör kullanılması gerekirse, labetolol bir vazodilatörle beraber kullanılabilir. Feokromositomada fentolamin tercih edilir. Damar yolu sorunundan dolayı intravenöz olarak verilemezse, intramüsküler olarak kullanılabilir. MAOİ aşırı alımında benzodiazepin iyi sonuç verir. Benzodiazepin yetersiz kalırsa; fentolamin, nitrogliserin ya da nitroprusid kullanılabilir [16,27]. Derman Tıbbi Yayıncılık 13

14 Subaraknoid Kanama İskeminin ilerlemesini ve kanamanın tekrarlamasını önlemek, esas amaçtır. Serebral vazospazm subaraknoid kanamada iskemik hasarı artıran önemli bir etmendir. Hipertansiyon için nikardipin, labetolol ve klevidipinden biri kullanılabilir. SAK semptom başlangıcı ile, inme riski, hipertansiyona bağlı tekrar kanama ve serebralperfüzyon basıncının sürdürülmesi amacıyla titre edilebilen bir ajan ile kan basıncı kontrol altına alınmalıdır. Tekrar kanama riskinde azalma sağlayacak kan basıncı düzeyi belirlenmemiştir, ancak 160 mmhg ve daha düşük sistolik kan basıncı uygundur. Oral nimodipin SAK ta yararlı bir ilaçtır. Kan basıncının fazla yükselmediği olgularda kan basıncını düşürür, vazospazmı azaltır, nörolojik tablonun düzelmesine katkı sağlar[22,27]. İntraserebral Hemoraji İntraserebral hemorajilerde refleks yanıtlardan dolayı genellikle sistemik kan basıncında yükselme olur. Tanı amacıyla seri BT/MRG yapılması önerilir Kan basıncının fazla düşürülmesi hipoperfüzyonla ve iskeminin ilerlemesiyle sonuçlanır. Nikardipin, labetolol ve esmolol kullanılabilir. Sistolik kan basıncı 180 mmhg dan yüksekse, mmhg aralığına düşürülmelidir [16,27]. İskemik İnme Akut iskemik inmesi olan hastalarda genellikle kan basıncı yükselir. Kan basıncındaki bu akut yükselme genellikle beyindeki iskemik alanların perfüzyonunun sağlanması için düzenlenen koruyucu bir yanıttır. Dolayısıyla, iskemikinmelerde kan basıncının düşürülmesi risk potansiyeli taşır. Ancak, kan basıncındaki aşırı yükselmeler de ödemi artırabilir ve tabloyu hemorajik enfarkta çevirebilir. Sistolik kan basıncı 220 mmhg dan veya diastolik kan basıncı 120 mmhg dan yüksekse, ilk 24 saatte kan basıncı % ten fazla olmayacak şekilde azaltılır. Bu amaçla labetolol veya nikardipin kul- Derman Tıbbi Yayıncılık 14

15 lanılabilir [16,22,27]. Fibrinolitik alacak hastalarda kan basıncının belirli değerlerin altına çekilmesi gerekir. Kardiyak ritim takibi yapılabilmesi ve aritmi varlığında müdahalede bulunulması için en az 24 saat süreyle kardiyak monitorizasyon yapılmalıdır. Hasta sırtüstü pozisyonda yatırılmalı, duruma göre yatak başucu kaldırılmalıdır. Kan basıncı >185/110 mmhg olan hastalarda fibrinolitik tedavi kontrendikedir. Antihipertansif tedaviyle ya da tedavisiz olarak, kan basıncı 185/110 mmhg olarak devam eden ve fibrinolitik alan hastalarda; kan basıncı hedefi 180/105 mmhg veya daha altındaki değerlerdir. Bu hastalarda kan basıncı değerleri yakından takip edilmelidir. Kan basıncı ölçümlerinin; rtpa tedavisinin başlamasını müteakip 2 saat boyunca her 15 dakikada bir, 6 saat boyunca her 30 dakikada bir ve 16 saat boyunca saatte bir yapılması gerekir. Fibrinoliz yapılmayacak olan kan basıncı yüksek hastalarda ilk 24 saat içinde kan basıncının %15 oranında düşürülmesi hedeflenir. Daha önce hipertansiyon nedeniyle tedavi alan nörolojik olarak stabil hastalarda antihipertansif tedaviye 24 saat sonra başlanabilir [30]. Akut Böbrek Yetmezliği Nikardipin, klevidipin veya fenoldopam kullanılabilir. Bu ajanlar kan basıncını azaltırken, böbrek kan akımını da korurlar. Nitroprusid de bir seçenektir ancak siyanid toksisitesi yönünden dikkatli olunmalıdır. Böbrek işlevleri bozuk ve kan basıncı yüksek olan hastalarda natriürezi ve kreatinin klirensini artırdığından, fenoldopam ilk tercih ilaç olarak değerlendirilebilir [16,22]. HİPERTANSİF ACİLLERDE KULLANILAN FARMAKO- LOJİK AJANLAR Ajanları etki mekanizmalarına göre 4 gruba ayırabiliriz: -Beta-blokörler -Kalsiyum kanal blokörleri -Vazodilatörler Derman Tıbbi Yayıncılık 15

16 -Diğerleri[16, 27]. Beta blokerler: Labetolol, Esmolol, Metoprolol Labetolol Etki Şekli: Hem alfa hem de beta blokaj yapar. Alfa-1 blokaj etkisi seçicidir fakat β-blokaj etkisi seçici değildir. Alfa blokaj etkisi daha baskındır. Alfa / beta blokaj oranı, 1 / 7 dir. Total periferikvasküler direnci ve sistolikarteriyel basıncı düşürür. Alfa-1 blokaj özelliğiyle damar düz kaslarını gevşetirken, beta-blokaj etkisiyle de refleks taşikardiyi engeller. Kalp hızında; ya hafif bir artış olur ya da bir değişiklik kaydedilmez. Saf betaadrenerjikblokörlerden farklı olarak kalp debisinde bir kayıp oluşturmaz. Sistemik vasküler direnci azaltırken; beyin, böbrek ve koroner damarlar gibi hayati organlardaki kan akımı normal şekilde devam eder. Organlardaki kan akımı korunduğundan; hemen hemen tüm hipertansif acillerde tercih edilir. Plesentadan çok az da olsa geçer. Etkisi 2-5 dakika içinde başlar, 15. dakikada zirve yapar. Etkisi 2-4 saat sürer. Endikasyonlar: -Hipertansifensefalopati -Subaraknoid kanama -Aort diseksiyonu -İntrakranyalhemoraji -Akut iskemik inme -Akut miyokard enfarktüsü Kullanılış Şekli: İki dakika içinde i.v miligram bolus[0,25 miligram/kg 80 kilo hasta için] verilir. On dakika aralıklarla miligram uygulanabilir. Total doz 300 miligram dır. İnfüzyon için başlangıçta 2 miligram/dk verilerek cevaba göre gerekirse total doz 300 miligram olacak şekilde titre edilebilir. Derman Tıbbi Yayıncılık 16

17 Kontrendikasyonlar: -Dekompanse kalp yetmezliğine bağlı sistolik işlev bozukluğu olan hastalarda -İntravenöz verapamil ve diltizem alan hastalarda -Kokain intoksikasyonu -Bradikardiler, kalp bloğu -Bronkospazm, bronşial astımda Uyarılar, Yan Etkiler: Yaşlılarda toksisite riski vardır, etkileri her zaman öngörülemeyebilir. Yüzde 95 oranında karaciğerde metabolize olur. Karaciğer yetmezlikli hastalarda etkisi uzayabileceğinden, çok dikkatli olunmalıdır. Gebelikte kategori C ilaçtır[22,27]. Esmolol Etki Şekli: Kardiyoselektif beta-1 adrenerjikblokördür. Etkisi çabuk başlar [60 sn] ve çok kısa sürer[10-20 dk]. İnfüzyonun bitmesini takiben 2 dk. içindeβ1-agonist etkinlikte önemli azalma olur. Genellikle blokaj tamamıyla 30 dakika içinde çözülür. Eritrosit esterazları tarafından metabolize edilir. Metabolizması böbrek ve karaciğer işlevlerinden bağımsızdır. Endikasyonlar: -Aort diseksiyonu. -Supraventriküler taşikardi. -Perioperatif hastalarda, miyokard enfarktüsü, anstabilanjinapektoris ve tirotoksikoz hastalarında kalp hızını azaltmak ve kan basıncıını düşürmek için. -Özellikle hafif ve orta şiddette sol ventrikülerdisfonksiyonu veya periferik damar hastalığı olan hastalar gibi beta-blokörlerin komplikasyonlarından dolayı riske girebilecek hastalarda kullanılabilme avantajına sahiptir. Ayrıca, kısa etki süreli ve titre edilebilir olması; beta-blokörlerin yan etkilerine maruz kalabilecek olan ciddi astım ya da KOAH ı olan hastalar için bir avantajdır. Derman Tıbbi Yayıncılık 17

18 -Şiddetli hipertansiyonda tek başına etkili olamayabilir, genellikle diğer ajanlarla birlikte kullanılabilir [22,31]. Kontrendikasyonlar: - Aktif bronkospazm - İntravenözverapamil ve diltizem alan hastalarda - Dekompanse kalp yetmezliği, kardiyojenik şok - Bradikardi, kalp bloğu Uyarılar, Yan Etkiler: Astma ve KOAH lı hastalarda çok dikkatli kullanılmalıdır. İlacın ekstravazasyonu nekroza sebep olabilir. Anemi hastalarında ilacın yarı ömrü uzar. Gebelikte kategori C ilaçtır. [22,31] Metoprolol Akut koroner sendromla başvuran bir hastada bir hastada kan basıncı kontrolü gerektiğinde, kontrendikasyon yoksa,intravenöz metoprolol kullanılabilir[22]. Kalsiyum kanal blokerleri: Klevidipin, Nikardipin, Nifedipin Klevidipin Etki Şekli: Yeni kuşak dihidropiridin türevi bir kalsiyum kanal blokörüdür. Seçici arteriolodilatatör etkilidir. İntravenözinfüzyon başlanmasını takiben 2-4 dakika içinde etkisi başlar. Etki süresi çok kısadır [5-15 dakika]. Yarılanma ömrü 2-4 dakikadır. Venöz dolaşıma ve kardiyak dolum basıncına etki yapmaz [32]. Kısa süreli yarılanma ömrü olması; iyi titre edilebilirlik imkanı sunar. Metabolizması böbrekler ve karaciğer ile ilgili değildir. Kan esterazlarınca hidrolize edilir. Ekstravasküler dokularda da metabolize edilir. Derman Tıbbi Yayıncılık 18

19 Kullanılış Şekli: İnfüzyona1-2 miligram/saat hızında başlanır. Titrasyon şöyle yapılır: Başlangıçta kısa aralıklarla [90 saniyede bir], doz iki katına çıkılarak artırılır. Kan basıncı hedeflenen değere doğru düşmeye başladığında; doz, iki kattan daha az değerlerde artırılır ve her 5-10 dakikada bir doz ayarlamaları arasındaki süre uzatılır. Endikasyonlar: Hipertansif acillerin bir kısmında kullanılabilir [hipertansifensefalopati, hepatikensefalopati, subaraknoid kanama, akut böbrek yetmezliği, perioperatif hipertansiyon.] Kontrendikasyonlar: Ciddi aort stenozu, yumurta ve soya alerjisi. Uyarılar, Yan Etkiler: Klevidipin 0.2 gram/l oranında lipid içerir. Lipid metabolizması bozukluğu olanlarda lipid alım kısıtlaması olabileceği unutulmamalıdır. Gebelikte kategori C ilaçtır [22,32]. Nikardipin Etki Şekli: İkinci kuşak dihidropiridin türevi kalsiyum kanal blokeridir. Koroner ve serebral arterler için seçiciliği vardır. Etkisi 5-15 dakika içinde başlar ve 1-4 saat sürer. Nörolojik hiperertansif acillerde güvenli olduğu tespit edilmiştir. Miyokardoksiyen dengesi üzerine olumlu etkisi vardır; strok indeksi ve koroner kan akımını artırır. Labetolol ile karşılaştırıldığında 30 dakika içinde hedeflenen kan basıncına ulaşmak bakımından daha etkilidir. Kullanılış Şekli: İnfüzyona 5 mg/saat hızında başlanır. Hedeflenen kan basıncına 15 dakika içinde ulaşılamazsa; 15 mg/ saat lık hedef ya da maksimum doza ulaşılana kadar, Derman Tıbbi Yayıncılık 19

20 her 15 dakikada bir doz 2.5 mg/saat miktarında artırılır [22, 31, 32] Endikasyonlar: -Hipertansif acillerin çoğunda kullanılabilir [akut aort diseksiyonu, akut hipertansif akciğer ödemi, akut sempatik kirizler, hipertansif ensefalopati, subaraknoid kanama, intrakranyal hemoraji, akut iskemik inme] Kontrendikasyonlar: -Ciddi aort stenozu -İ.v. betablokör alan hastalar Uyarılar, Yan Etkiler: Dekompanse kalp yetmezliğinde dikkatli olunmalıdır. Başağrısı, bulantı, hipotansiyon ve taşikardi gibi yan etkiler vardır. Nitropruside göre hipotansif yan etki daha azdır çünkü nikardipin venlerde dilatasyon yapmaz. Gebelikte kategori C ilaçtır [33]. Vazodilatatörler: Nitrogliserin, Sodyum Nitroprusid Nitrogliserin Etki Şekli: Etkisi 2 dakika içinde başlar ve dakika devam eder. Yarılanma süresi 4 dakikadır. Güçlü bir venodilatordür. Ancak çok yüksek dozlarda arter tonusunu değişik derecelerde etkileyebilir ve arteyiyel dilatasyon sağlayabilir. Hipotansiyon ve refleks taşikardiye neden olabilir. Volüm açığı bu etkileri artırır. Her iki sonuç ta hipertansif aciller için istenmeyen etkilerdir. Koroner kan akımını artırdığından ve kardiyak iş yükünü azalttığından dolayı, nitrogliserin sadece akut koroner sendrom ve kalp yetmezliği tedavisinde birinci sıra ilaçtır. Hipotansif etkisi kalp debisi ve ön yükün azalmasına yol açtığından, hipertansif acil durumlarda pek tercih edilmez. Beyin ve böbrek perfüzyonu bozulmuş hastalarda istenmeyen etkiler meydana gelebilir. Karaciğerde metabolize edilir [16,27,34]. Derman Tıbbi Yayıncılık 20

21 Kullanılış Şekli: Sublingual 0,4 miligram olarak kullanılır. İnfüzyona 5 mikrogram/dk dan başlanır, 20 mikrogram/dk ya kadar her 3-5 dakikada 5 mikrogram/dk arttırılabilir, 20 mikrogram/dk verilmesine rağmen yeterli cevap alınamadığında; doz 200 mikrogram/dk ya kadar her 3-5 dakikada bir 10 mikrogram/dk yükseltilir [22, 34]. Endikasyonlar: -Akut hipertansif akciğer ödemi, kalp yetmezliği -Akut miyokard enfarktüsü, akut koroner sendrom Kontrendikasyonlar: -Beyin ve böbrek perfüzyonu bozulmuş hastalarda. -Fosfodiesteraz-5 inhibitörleri [sildefanil, tadalafanil, vardefanil] ile beraber kullanımından kaçınılmalıdır [son saat]. Uyarılar, Yan Etkiler: Başağrısı, hipotansiyon, refleks taşikardi, bulantı, kusma, hipoksi, methemoglobinemi, taşiflaksi şeklinde yan etkileri olabilir. Gebelikte kategori C ilaçtır [35]. Sodyum Nitroprussid Etki Şekli: Hızlı etki gösteren arteriyal ve venözvazodilatördür. Ön yükü ve ard yükü azaltır. Etkisi saniyeler içinde başlar, 1-2 dakika devam eder. Plazma yarı ömrü 3-4 dakikadır. Beyin kan akımını azaltırken bir yandan da intrakranial basıncı arttırır. Hipertansif acillerde diğer ajanlardan sonuç elde edilmediğinde kullanılması önerilmektedir. Hipertansif nöroşirurji hastalarında kullanılırken nikardipine göre daha çok titre edilmelidir. Işıktan etkilenebilir. Karaciğerde tiyosiyanatametabolize olur, böbrekler tarafından yavaşça atılır. Karaciğer veya böbrek yetmezliği olan hastalarda artan siyanidtoksisitesi ile ilgili endişe verici sonuçlar vardır. Koroner arter hastalığı olanlarda, kalpte bölgesel kan akımını önemli oranda azaltabilir [ koroner çalma feno- Derman Tıbbi Yayıncılık 21

22 meni, coronary steal ]. Optik sinir atrofisine neden olabilir. Esmolol alan aort diseksiyonu olan hastalarda hedeflenen kan basıncı değerine ulaşmak için düşük dozlarda kombine tedavi olarak kullanılabilir. Bu kombinasyon, nitroprusidin en güncel kullanım şeklidir [16, 27]. Kullanılış Şekli: İnfüzyona 0,5 mikrogram/kg/dk hızında başlanır; istenilen etkiyi görene kadar 0,5 mikrogram/kg/dk lık artırımlarla doz yükseltilebilir. Yüksek hızdaki infüzyonlar siyanid toksisitesine neden olabilir; 2 mikrogram/kg/ dk dan yüksek hızlar siyanid toksisitesi oluşturabilir. Bu yüzden mümkün olan en düşük dozun kullanılması gerekir. Eğer 4-10 mikrogram/kg/dkdan infüzyon yapılacaksa, tiyosülfat infüzyonu da yapılmalıdır. Nitroprusid hızlı parçalandığından ve ışığa çok hassas olduğundan dolayı; ilaç çözeltisi, hazırlanmasından sonraki 24 saat içinde kullanılmalı, hem şişe hem de hortum aliminyum folyo ile kaplanmalıdır. İntraarteriyel monitorizasyonla yakın takip gerekir [22, 36, 37]. Endikasyonlar: Hipertansif acillerde diğer ajanlardan sonuç elde edilmediğinde kullanılması önerilmektedir. -Aort diseksiyonu[beta-blokörden sonra][en güncel kullanım şekli] Kontrendikasyonlar: -Böbrek ve karaciğer yetmezliği -Arteriyovenöz şantlar -Herediter optik sinir atrofisi [sinirde iskemiyi artırır] -Artmış kafa içi basıncı Uyarılar, Yan Etkiler: Hipotansiyon, siyanür toksisitesi, tiyosiyanat toksisitesi, kafa içi basınçta artış [vazodilatatör etkiden ötürü], koroner çalma fenomeni şeklinde yan etkiler ortaya çıkabilir. Gebelikte kategori C ilaçtır [38,39]. Derman Tıbbi Yayıncılık 22

23 Diğer ajanlar: Fenoldopam, Fentolamin, Enalaprilat Fenoldopam Etki Şekli: Periferik dopaminerjik-1 reseptörlere seçici olarak agonist etki gösterir. Bu özelliğiyle diğer parenteral ajanlar arasında tektir. DA1 reseptörleri mezenterik, renal, serebral ve koroner arteriyollerde bulunur. Kısa etkili arteriolervazodilatatördür. Diürezi, natriürezi, ve kreatininklirensini desteklediği için genellikle renalhipertansif acillerde kullanılması tercih edilir. Etkisi 5 dakika içinde başlar, 15 dakikada zirve yapar ve dakika devam eder. Karaciğerden metabolize olur. Metabolizasyona P-450 enzim sistemi dahil olmaz. Yüksek dozlarda refleks taşikardi yapar [27,35]. Kullanılış Şekli: İnfüzyona 0,1 mikrogram/kg/dk ile başlanır. İstenilen etkiye ulaşıncaya kadar her 15 dakikada bir 0,1-1,6 mikrogram/kg/dk artırılabilir. Etkisi 4 dakikada ortaya çıkar. Antihipertansif etkisi 8-10 dakika sürer. İnfüzyon durdurulduğunda rebound olmaz; kan basıcı kademeli olarak tedavi öncesindeki değerlere döner. Endikasyonlar: -Akut böbrek yetmezliği [renal hipertansif acil] -Akut sempatik krizler -Hipertansifensefalopati Kontrendikasyonlar: - Göz içi ve kafa içi basınç artışı yönünden riskli hastalarda kontrendikedir. Uyarılar, Yan Etkiler: Yüksek dozlarda taşikardi yapabilir. Birlikte asetaminofen kullanılması fenoldopam seviyelerini artırabilir. Başağrısı, sıcak basması [flushing] kusma, sersemlik hissi olabilir. Göz içi basınçta artış olabilir. İlacın çözeltisinde sodyum metabisülfit bulunur; sülfite duyar- Derman Tıbbi Yayıncılık 23

24 lı hastalarda akut alerjik reaksiyonlar gelişebilir. Gebelikte kategori B ilaçtır [39]. Fentolamin Etki Şekli: Etkisini, alfa-1 ve alfa-2 adrenerjik reseptör blokajı yaparak gösterir. Kullanılış Şekli: Bolus dozu, i.v. 1-5 miligram dır. İnfüzyon dozu ise, 0,2-0,5 miligram/dk dır. Endikasyonlar: -Kokain veya amfetamine bağlı hipertansif acillerde -Feokromositomaya bağlı hipertansif acillerde Kontrendikasyonlar, Uyarılar, Yan Etkiler: Kullanımından sonra miyokard enfarktüsü, serebrovasküler spazm ve serebrovasküleroklüzyon bildirilmiştir. Gebelikte kategori C ilaçtır [ 31, 36]. Enalaprilat Etki Şekli: Damar içi kullanılabilen tek anjiotensin dönüştürücü enzim inhibitörüdür. İlk doz hipotansiyonu, özellikle yüksek renin durumunda, sık görülür. İlk doz hipotansiyon değerlendirmesi söz konusuysa, mg lık test dozu önerilmektedir. Kullanılış Şekli: Bolus dozu 1.25 mg dır. Bolus; her 4-6 saatte bir, 5 dk da verilecek şekilde 1.25 mg lık uygulamalar şeklindedir. Her saatte bir 1.25 mg lık artırımlar halinde titrasyon yapılabilir. Her 6 saatteki miktar en fazla 5 mg olmalıdır. Endikasyonlar: -Akut hipertansif akciğer ödemi -Diğer hipertansif aciller [ilk sıra ilaç değildir]. Derman Tıbbi Yayıncılık 24

25 Kontrendikasyonlar, Uyarılar, Yan Etkiler: -Kontrendikasyonları diğer anjiotensin dönüştürücü enzim inhibitörleriyle aynıdır. -Hamilelikte kullanılmamalıdır. Gebelikte kategori C ilaçtır [40] CİDDİ HİPERTANSİF DURUMA YAKLAŞIM Ciddi hipertansif durum [hypertensive urgency]uç organ hasarının olmadığı ciddi kan basıncı yükselmesidir. Sıklıkla, iyi tedavi edilemeyen veya tedaviye uyumu iyi olmayan hastalarda görülür. Kronik hipertansif hastalarda uzun süreden beri mevcut olan yüksek kan basıncına yönelik otoregulatuvar bir uyum gelişmiş olduğundan, bu hastalarda kan basıncının ani ve hızlı düşürülmesi hipoperfüzyona ve iskemiye yol açar. Bu hastalarda oral preperatlar tercih edilir. Acil serviste birkaç saat ile 48 saat arasında gözlemde tutularak tedavileri düzenlenip ayaktan tedavi edilebilirler. Takip ve gözlem süresi hastanın durumuna göre değişir. Sık nedenlerinden biri düzensiz tedavi olduğundan, hastalara kan basıncının kontrolünün önemi anlatılmalı ve uygun şekilde yönlendirilmelidir. Kaptopril tablet acil servislerde bu hastalar için en sık kullanılan ajandır. [36, 41,42]. CİDDİ HİPERTANSİF DURUMDA KULLANILABİLE- CEK FARMAKOLOJİK AJANLAR Kaptopril Etki Şekli: AnjiotensinI inanjiotensinii ye dönüşmesini engeller, aldosteron seviyesini azaltır. Oral alımdan sonra etki başlama süresi dakikadır. Zirve etkiye dakikada ulaşır. Etkisi 4-6 saat boyunca devam eder. Böbreklerden metabolize edildiği için böbrek yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması yapılmalıdır.intravasküler volüm eksikliği durumlarında kullanımı riskli olabilir. Kalp debisinde ve hızında, beyin kan akımında değişiklik yapmaz [43] Derman Tıbbi Yayıncılık 25

26 Endikasyonlar: - Ciddi hipertansif durum Kullanılış şekli: Ağızdan veya dilaltı 12,5-25 miligram [27]. Kontrendikasyonlar: -Renal arter stenozunda ve gebelikte kullanılmamalıdır. -Potasyum tutucu diüretiklerle beraber kullanılmamalıdır. Uyarılar, Yan Etkiler: Akut renal yetmezlik, kronik öksürük ve anjionörotik ödem yapabilir [44]. Labetalol Etki Şekli: Etkisini alfa-1 ve beta-adrenerjik reseptör blokajı ile gösterir Kullanılış şekli: Her iki-üç saatte bir ağızdan mg alınabilir. Etkisi dakika içinde başlar ve 6-12 saat boyunca devam edebilir. Endikasyonlar: -Hipertansif ciddi durum. Kontrendikasyonlar: -Astım, KOAH -Bradikardi, kalp bloğu -Kalp yetmezliği Uyarılar, Yan Etkiler: Bronkokonstriksiyon ve kalp yetmezliği yapabilir. Gebelikte kategori C ilaçtır [27]. Derman Tıbbi Yayıncılık 26

27 Losartan Etki şekli: Anjiyotensin II reseptör antagonistidir. Kullanılış şekli: Ağızdan 50 miligram dozunda verilir. Etkisi 60 dakikada başlar ve saat devam eder. Endikasyonlar: -Hipertansif ciddi durum. -Kronik kalp yetmezliği -Sol ventrikül hipertrofisinin eşlik ettiği hipertansiyon Kontrendikasyonlar: -Gebelikte ikinci ve üçüncü trimesterde kullanılmamalıdır. Uyarılar, Yan Etkiler: Nadiren alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Gebelik ilk trimesterde kategori C; 2. ve 3. trimesterde kategori D ilaçtır [22,45]. Nifedipin Etki şekli: Kalsiyum kanal blokörüdür. Oral alımı takiben etkisi 3-6 saat devam eder. Kullanılış şekli: Oral olarak 10 mg kullanılır [uzun salınımlı tablet]. Her dakikada bir tekrarlanabilir. Endikasyonlar: -Sadece preeklampsi hastalarında kullanılabilir. Kontrendikasyonlar: -Akut hipertansiyon -Anjina. Derman Tıbbi Yayıncılık 27

28 Uyarılar, Yan Etkiler: Miyokard infarktüsü, serebrovasküler hastalık, senkop, konjestif kalp yetmezliği ve kalp bloklarına neden olabilir. Gebelikte kategorisi C ilaçtır [27]. Klonidin Etki şekli: Santral etkili alfa-2 adrenerjik agonisttir. Klonidinin aniden kesilmesine bağlı şiddetli rebound hipertansiyon olabilir ve diğer ajanlarla kolayca kontrol edilemeyebilir. Hipertansif aciller için uygun bir ilaç olmamakla beraber, ilacın kesilmesine bağlı ortaya çıkan rebound hipertansiyonda kullanılır [36]. Kullanılış şekli: Ağızdan 0,1-0,2 miligram alınır. Etkisi dakika içinde başlar ve 6-8 saat devam eder. Endikasyonlar: - Primerendikasyonurebound hipertansiyondur. - Ciddi hipertansiyon olgularında ikinci sıra bir ilaçtır. Uygun yanıt için 6 saate kadar beklenilmesi gerekebilir. - Kokain alımıyla ilişkili hipertansiyon. Kontrendikasyonlar: -KKY -İkinci ve üçüncü derece kalp blokları Uyarılar, Yan Etkiler: Ağız kuruluğu, sersemleme-uykululuk hali, kabızlık, taşikardi ve sedasyon yapabilir. Aniden kesilmesine bağlı klonidin çekilme sendromu ortaya çıkabilir. Ciddi rebound hipertansiyon, taşikardi, sıcak basması ve abdominal belirtiler ortaya çıkabilir. Bu durumda, hemen klonidin tedavisi başlanmalıdır. Gebelikte kategori C ilaçtır [46]. Derman Tıbbi Yayıncılık 28

29 ASEMPTOMATİK ŞİDDETLİ HİPERTANSİYONU OLAN HASTAYA YAKLAŞIM Asemptomatik şiddetli hipertansiyon acil servislerde sık karşılaşılan bir durumdur. Bu hastalarda kan basıncının doğru ölçülüp ölçülmediğinden, ölçüm anında yüksek ölçüm değeri çıkmasını etkileyen bireysel ve çevresel faktörler olup olmadığından emin olmak gerekir. Tedavi edilmeyen hipertansiyon hastaları; başta kardiyovasküler, serebrovasküler ve renal olmak üzere çeşitli hastalık riskleri ile karşı karşıyadır. Uç organ hasarının olmadığı ancak yüksek kan basıncı değerlerinin ölçüldüğü bu hastalara acil serviste tedavi başlanıp başlanmayacağı konusunda bir netlik yoktur. Bu hastalarda akut ya da hızlı bir şekilde kan basıncı düşürülmesi kontrendikedir [45]. Eğer acil hekimi yaptığı değerlendirme ve gözlem sonucunda oral tedavi başlamışsa, acil serviste kan basıncı değerinin normale dönmesi beklentisinde olunmamalı; hekim hastanın kontrolleri ve sonraki takipleri konusunda hastayı bilinçlendirmeli ve yönlendirmelidir [46, 48]. Kaynaklar 1. Basile JN, Ventura H. A historical look at hypertension: celebrating 100 years with the Southern Medical Association. South Med J. 2006; 99(12): Kozan Ö. Hipertansiyon Geçmişi. In: Krakoff LR, editor. Hipertansiyon Temelleri ve Uygulama (Türkçe çeviri. Kitabın özgün ismi: Hypertension: principles and practice). 1. Baskı. İstanbul Avrupa Tıp Kitapçılık Ltd.Şti p Ronald GV. Systemic hypertension: Mechanisms and diagnosis. In: Bonow OR, Mann DL, editors. Braunwald s heart disease. Textbook of cardiovascular medicine. 9nd ed. Philadelphia: Elservier Saunders, p Poulter NR, Prabhakaran D, Caulfield M. Hypertension. Lancet. 2015; 386(9995): Karakoç VK, Ömer Z, Can H. Birinci Basamakta Hipertansiyona yaklaşım. Smyrna Med. J. 2012;2(1): Gözüm S, Hacıhasanoglu R. Hipertansiyonda tedaviye uyumu etkileyen faktörler. TAF Prev Med Bull 2009; 8(2): Salkic, Sabina, et al. Clinical presentation of hypertensive crises in emergency medical services. Materia socio-medica : Laffin LJ, Bakris GL. Hypertension and new treatment approaches targeting the sympathetic nervous system. Curr Opin Pharmacol 2015; 21: Baumann BM, Cline DM, Pimenta E. Treatment of hypertension in the emergency department. J Am Soc Hypertens. 2011; 5(5): Vaughan CJ, Delanty N. Hypertensive emergencies. Lancet. 2000; 356 (9227): Efe D, Akça NK, Kiper S, Aydın G. Supportive methods used by the indivi- Derman Tıbbi Yayıncılık 29

30 duals with hypertension to decrease blood pressure. Spatula DD. 2012; 2(4): Arici M, Turgan C, Altun B Sindel S, Erbay B, Derici U, ve ark. Hypertension incidence in Turkey: a population-based study. J Hypertens. 2010; 28(2): Onat A, Murat SN, Ciçek G, Ayhan E, Ornek E, Kaya H, ve ark. Regional distribution of all-cause mortality and coronary disease incidence in Turkey: findings of Turkish adult risk factor survey Turk Kardiyol Dern Ars. 2011; 39(4): James, PA., Oparil S., Carter, BL., Cushman, C. et al evidence-based guideline for the management of high blood pressure in adults: report from the panel members appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8). JAMA 2014; 311(5): Galli R, Williams LC. Hypertensive urgencies and emergencies. In: Mahadevan SV, Garmel GM, editors. An Introduction to Clinical Emergency Medicine. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press; p Lagi A, Cencetti S. Hypertensive emergencies: a new clinical approach. Clin Hypertens. 2015; 13; 21: Lifton RP. Moleculer genetics of human blood pressure variation. Science. 1996; 272(5262), Kozan Ö. Hipertansiyonun tanımı ve sınıflaması. In: Battegay EJ, Bakris GL, Lip GYH, editors. Hipertansiyon Temelleri ve Uygulama (Türkçe çeviri. Kitabın özgün ismi: Hypertension: principles and practice). 1. Baskı. İstanbul, Avrupa Tıp Kitapçılık Ltd.Şti, İstanbul, p Doroszko A, Janus A, Szahidewicz-Krupska E, Mazur G, Derkacz A. Resistant Hypertension. Adv Clin Exp Med. 2016; 25(1): Messerli FH, Williams B, Ritz, E. Essential hypertension. Lancet. 2007;370(9587): Robitaille C, Dai S, Waters C, Loukine L, Bancej, C. Quach S et al. Diagnosed hypertension in Canada: incidence, prevalence and associated mortality. CMAJ. 2012; 10; 184(1): E Baumann BM. Systemic Hypertension. In: Tintinalli JE, Stapczynski JS, Ma JO, Yealy DM, Meckler GD, Cline DM, editors. Tintinalli s Emergency Medicine: AComprehensive Study Guide. 8th Ed. USA. McGraw Hill Education, 2016, p McGrath BP. Diagnostic tests: Home monitoring of blood pressure. Aust Prescr. 2015;3 8(1): Yano, Y, Bakris, GL. Recognition and management of masked hypertension: a review and novel approach. J Am Soc Hypertens. 2013; 7(3): Salkic S, Batic-Mujanovic O, Ljuca F, Brkic S. et al. Clinical presentation of hypertensive crises in emergency medical services. Mater Sociomed. 2014;2 6(1): Magee LA, von Dadelszen P, Rey E, Ross S, Asztalos E, Murphy KE. et al. Diagnosis, evaluation, and management of the hypertensive disorders of pregnancy. Pregnancy Hypertension: N Engl J Med. 2015;372(5): Varon J, Marik PE. Hypertensive crises: challenges and management. Chest. 2007; 131(6): Polgreen L.A, Suneja M, Tang F, Carter, BL., Polgreen, PM. Increasing trend in admissions for malignant hypertension and hypertensive encephalopathy in the United States. Hypertension. 2015; 65(5): Gupta PK, Gupta H, Khoynezhad A. Hypertensive emergency in aortic dissection and thoracic aortic aneurysma review of management. Pharmaceuticals 2009; 2(3): Derman Tıbbi Yayıncılık 30

Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım

Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım Doç. Dr. Sedat YANTURALI Dokuz Eylul Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı İzmir sedat.yanturali@deu.edu.tr 1 Sunu Planı Hipertansiyona genel bakış

Detaylı

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar

Detaylı

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;

Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; KORONER RİSK TESTİ Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili; Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit testleridir. Koroner risk testleri

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

ACİL SERVİSTE NÖBET YÖNETİMİ UZ DR SEMRA ASLAY YDÜ HASTANESİ ACİL SERVİS MART 2014

ACİL SERVİSTE NÖBET YÖNETİMİ UZ DR SEMRA ASLAY YDÜ HASTANESİ ACİL SERVİS MART 2014 UZ DR SEMRA ASLAY YDÜ HASTANESİ ACİL SERVİS MART 2014 Nöbet Beyin hücrelerindeki aşırı ve anormal elektrik deşarjına bağlı olarak serebral fonskiyonların baskılanması ile sonuçlanan bir durum Epilepsi

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

ÜRÜN BİLGİSİ. CARDOVOL 5 mg/5 ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul

ÜRÜN BİLGİSİ. CARDOVOL 5 mg/5 ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul 1. ÜRÜN ADI ÜRÜN BİLGİSİ CARDOVOL 5 mg/5 ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul 2. BİLEŞİM Etkin madde: Metoprolol tartarat 5 mg 3. TERAPÖTİK ENDİKASYONLAR Supraventriküler taşiaritmiler. Şüphelenilen

Detaylı

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

BALIK YAĞI MI BALIK MI? BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir.

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir. KULLANMA TALİMATI ASİST 1200 mg toz içeren saşe Ağızdan alınır. Etkin madde: Her saşe1200 mg asetilsistein içerir. Yardımcı maddeler: Beta karoten, aspartam, sorbitol ve portakal aroması içerir. Bu ilacı

Detaylı

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname Teknik Alan BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Buluş, böbreküstü bezi yetmezliğinin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI CASODEX 150 mg film tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: 150 mg bikalutamid Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, magnezyum stearat, polividon, sodyum nişasta glikolat, hipromelloz,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI FERICOSE

KULLANMA TALİMATI FERICOSE KULLANMA TALİMATI FERICOSE 100mg/5ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: 5 ml lik her bir ampul, 100 mg (20 mg/ml) elementer demire eşdeğer 2700 mg demir hidroksit

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. PRENT Film Kaplı Tablet. Ağız yoluyla alınır.

KULLANMA TALİMATI. PRENT Film Kaplı Tablet. Ağız yoluyla alınır. KULLANMA TALİMATI PRENT Film Kaplı Tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Asebutolol Yardımcı maddeler: Selüloz, mısır nişastası, povidon 25, magnezyum stearat, hipromelloz, makrogol, kuru nane esansı,

Detaylı

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu

Detaylı

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları

Detaylı

Acil Hipertansif Durumlar ve Gestasyonel Hipertansiyonun Tedavisi. Doç. Dr. Cemil GÜRGÜN EÜTF Kardiyoloji AD

Acil Hipertansif Durumlar ve Gestasyonel Hipertansiyonun Tedavisi. Doç. Dr. Cemil GÜRGÜN EÜTF Kardiyoloji AD Acil Hipertansif Durumlar ve Gestasyonel Hipertansiyonun Tedavisi Doç. Dr. Cemil GÜRGÜN EÜTF Kardiyoloji AD Tarihsel süreç Volhard ve Fahr, 1914 ilk hipertansif acil durum tanımı Keith ve ark. 1939 ilk

Detaylı

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri ÖNEMLİ! İlaçlarınızı düzenli kullanmanız çok önemlidir. Kilonuza dikkat ediniz. Ani bir kan şekeri düşmesi (hipoglisemi) durumuna karşı yanınızda her zaman birkaç adet şeker bulundurunuz. Mutlaka egzersiz

Detaylı

GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI

GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI Gebelikte ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler Sodyum ve su retansiyonu Sistemik kan basıncında azalma Böbrek boyutunda artma ve toplayıcı sistemde dilatasyon Böbrek kan

Detaylı

Gebelikte Astım Yönetimi. Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD

Gebelikte Astım Yönetimi. Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD Gebelikte Astım Yönetimi Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD ık Kadın Doğum uzmanları hangi koşullarda astımlı hasta ile karşılaşırlar? Astımlı

Detaylı

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?

Şeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir? Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite

Detaylı

EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZ REÇETESİ? Egzersiz reçetesi bireylere sistematik ve bireyselleştirilmiş fiziksel aktivite önerileri yapılmasıdır. EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL

Detaylı

DEPRENİL 50 mg 30 Tablet

DEPRENİL 50 mg 30 Tablet DEPRENİL 50 mg 30 Tablet Depresyon, depresyona bağlı yeme ve uyku bozuklukları, bipolar hastalığın depresyon fazı, migren FORMÜLÜ Her bir Deprenil tablet 50 mg opipramol dihidroklorür içerir. FARMAKOLOJĠK

Detaylı

Türk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi. www.toraks.org.tr

Türk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi. www.toraks.org.tr Türk Toraks Derneği Türk Toraks Derneği Cep Kitapları Serisi Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı www.toraks.org.tr Editörler HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Münevver Erdinç Ege Üniversitesi

Detaylı

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır. SOLUNUM SİSTEMİ Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden karşılanır. Hücre içerisinde besinlerden enerjinin üretilebilmesi için,

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi

Detaylı

Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı. Prof. Dr. Zeki Öngen İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı. Prof. Dr. Zeki Öngen İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı Prof. Dr. Zeki Öngen İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Göğüs ağrısı ile ne sıklıkta karşılaşıyoruz? Göğüs ağrısı ile ne sıklıkta karşılaşıyoruz? İngiltere

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir.

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. KULLANMA TALİMATI KONTİL çiğneme tableti Ağızdan alınır. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. Yardımcı maddeler: Sodyum siklamat, povidon K-30, sukroz,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. 35, 50 ve 100 gramlık alüminyum tüplerde, uygulayıcısı ve kullanma talimatı ile birlikte karton kutuda kullanıma sunulmaktadır.

KULLANMA TALİMATI. 35, 50 ve 100 gramlık alüminyum tüplerde, uygulayıcısı ve kullanma talimatı ile birlikte karton kutuda kullanıma sunulmaktadır. ESTRIOL Vajinal Krem, 1 mg Vajinal yolla veya haricen uygulanır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: 1 gramında 1 mg östriol bulunur. Yardımcı maddeler: Dekalinyum klorür, Parfüm yağı, Dokusat sodyum, Propilen

Detaylı

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI

NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ

Detaylı

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri

Detaylı

Doç. Dr. Orhan YILMAZ

Doç. Dr. Orhan YILMAZ Yazar Ad 151 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda iletişimin en önemli araçlarından biri olan ses, kişinin duygusal yapısını yansıtan bir olaydır. Yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma konuşma

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

ZOR VAKALAR Doç. Dr. Cuma Yıldırım

ZOR VAKALAR Doç. Dr. Cuma Yıldırım ZOR VAKALAR Doç.. Dr. Cuma YıldY ldırım SORU: Hangi vaka ZOR vakadır? OLGU-1 17 yaşında erkek hasta, 3 gündür olan göğüs ağrısı tarifliyor. Gece 23. 00 de acil servise kardeşleri tarafından getirildi.

Detaylı

Hipertansiyon (HT) Komplike olmamış primer HT Komplike olmuş primer HT ( DM, KBY, KKY, İKH) Gebelikte HT Sekonder HT Hipertansif aciller

Hipertansiyon (HT) Komplike olmamış primer HT Komplike olmuş primer HT ( DM, KBY, KKY, İKH) Gebelikte HT Sekonder HT Hipertansif aciller Hipertansiyon (HT) Komplike olmamış primer HT Komplike olmuş primer HT ( DM, KBY, KKY, İKH) Gebelikte HT Sekonder HT Hipertansif aciller Asemptomatik ciddi HT (hedef organ hasarı yok KB>180/110 Hipertansif

Detaylı

Ödem, hiperemi, konjesyon. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

Ödem, hiperemi, konjesyon. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Ödem, hiperemi, konjesyon Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 1 Hemodinamik bozukluklar Ödem Hiperemi / konjesyon Kanama (hemoraji) Trombüs / emboli İnfarktüs Şok 2 Hemodinamik bozukluklar Ödem 3 Ödem Tanım: İnterstisyel

Detaylı

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu 3.Klinik Farmakoloji Sempozyumu-TRABZON 24.10.2007 Klinik ilaç araştırmalarına

Detaylı

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Konular Geçmi ten önemli trendler Esneklik ve esnek güvence Bireyselcilik ve azalan dayan ma Silikle en toplum 2 Toplumsal: Daha az evlilik Daha fazla

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİLERİ. Tablet. Bir yüzü çentikli beyaz ila beyaza yakın kapsül şeklinde tablet.

KISA ÜRÜN BİLGİLERİ. Tablet. Bir yüzü çentikli beyaz ila beyaza yakın kapsül şeklinde tablet. KISA ÜRÜN BİLGİLERİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI AMİNESS-N film tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİMİ Etkin madde: Her tablet; 45 mg L-Histidin, 60 mg L-İzolösin, 90 mg L-Lösin, 96 mg L- Lizin asetat

Detaylı

DR. ERGÜN ÇİL. www.erguncil.com

DR. ERGÜN ÇİL. www.erguncil.com DR. ERGÜN ÇİL www.erguncil.com TAŞİARİTMİLER BURSA TABİP ODASI 2014 2 TAŞİARİTMİLER BURSA TABİP ODASI 2014 3 DR. ERGÜN ÇİL www.erguncil.com Taşiaritmiler: Dar QRS li ( 0.08 sn) taşikardi Sinüzal taşikardi

Detaylı

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Hücre zedelenmesi etkenleri Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Homeostaz Homeostaz = hücre içindeki denge Hücrenin aktif olarak hayatını sürdürebilmesi için homeostaz korunmalıdır Hücre zedelenirse ne olur? Hücre

Detaylı

ANKARA NUMUNE EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ NEFROLOJİ KLİNİĞİ HEMODİYALİZ KURSU HEMŞİRE SINAV SORULARI 16.08.2011

ANKARA NUMUNE EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ NEFROLOJİ KLİNİĞİ HEMODİYALİZ KURSU HEMŞİRE SINAV SORULARI 16.08.2011 ANKARA NUMUNE EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ NEFROLOJİ KLİNİĞİ HEMODİYALİZ KURSU HEMŞİRE SINAV SORULARI 16.08.2011 1. Hemodiyaliz sırasında kan akımının yetersizliğinin nedenleri nelerdir? (en az 4 adet)

Detaylı

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA 1. vaka S.P ERKEK 1982 DOĞUMLU YUTMA GÜÇLÜĞÜ ŞİKAYETİ MEVCUT DIŞ MERKEZDE YAPILAN ÖGD SONUCU SQUAMOZ HÜCRELİ CA TANISI ALMIŞ TEKRARLANAN

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Tedavisi: Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Sıklık Yolaçtığı sorunlar Nedenler Kan basıncı hedefleri Tedavi Dünyada Mortalite

Detaylı

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI 1 Rassal Değişken Bir deney ya da gözlemin şansa bağlı sonucu bir değişkenin aldığı değer olarak düşünülürse, olasılık ve istatistikte böyle bir

Detaylı

AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD)

AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) 1 GÜNDEM Tanım Epidemiyoloji (Hastalığın Yayılımı) Mücadele Soru-Cevap 2 Afrika Hastalığı Nedir? Sivrisinek, kene ve sokucu sineklerle

Detaylı

CPAP TEDAVİSİ. Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. www.uykubozuklugu.com

CPAP TEDAVİSİ. Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. www.uykubozuklugu.com CPAP TEDAVİSİ Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi www.uykubozuklugu.com UZUN DÖNEMDE Hipertansiyon Felç Aritmiler İnfarktüs KISA DÖNEMDE Yaşam Kalitesinde kötüleşme

Detaylı

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016

2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 2016 Ocak ENFLASYON RAKAMLARI 3 Şubat 2016 Ocak 2016 Tüketici Fiyat Endeksi ne(tüfe) ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Şubat 2016 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık

Detaylı

Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım. Uzm. Dr. Şükrü Gürbüz Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği

Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım. Uzm. Dr. Şükrü Gürbüz Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği Acil Serviste Hipertansif Hastaya Yaklaşım Uzm. Dr. Şükrü Gürbüz Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği Hipertansiyonun Tanımı Arteriyel kan basıncının normal sayılan sınırların üstüne

Detaylı

09.02.2015. Oksijen Tedavisi. 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği. 21.Hafta ( 16-20 / 02 / 2015 ) OKSİJEN TEDAVİSİ SlaytNo: 32.

09.02.2015. Oksijen Tedavisi. 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği. 21.Hafta ( 16-20 / 02 / 2015 ) OKSİJEN TEDAVİSİ SlaytNo: 32. 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 21.Hafta ( 16-20 / 02 / 2015 ) OKSİJEN TEDAVİSİ SlaytNo: 32 Oksijen vücuda solunum yoluyla girer, akciğerlerde hava keseciği ile kılcal damarlar arasındaki zara ulaşır

Detaylı

Acil Serviste Hipertansif Hasta Yönetimi. Doç.Dr. Evvah Karakılıç MD, PhD Ankara Numune E&A Hastanesi Acil Tıp Kliniği

Acil Serviste Hipertansif Hasta Yönetimi. Doç.Dr. Evvah Karakılıç MD, PhD Ankara Numune E&A Hastanesi Acil Tıp Kliniği Acil Serviste Hipertansif Hasta Yönetimi Doç.Dr. Evvah Karakılıç MD, PhD Ankara Numune E&A Hastanesi Acil Tıp Kliniği Hipertansiyon Kanın arter duvarına yaptığı basıncın yükselmesi Sistolik ile karakterize

Detaylı

Derlemeler/Reviews. Hipertansif Aciller. Doç. Dr. Adnan ABACI

Derlemeler/Reviews. Hipertansif Aciller. Doç. Dr. Adnan ABACI Derlemeler/Reviews Hipertansif Aciller Doç. Dr. Adnan ABACI Gazi Üniversitesi T p Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dal, ANKARA Hipertansif aciller (emergencies) çok yüksek kan bas nc n n, hastan n karş

Detaylı

Yeni Anket Verisi Girişi

Yeni Anket Verisi Girişi Yeni Anket Verisi Girişi lara ait kimlik verileri kesinlikle başka bir alanda paylaşılmayacaktır. ya ait özel veriler, sadece bilimsel çalışma merkezinin kendisi tarafından görüntülenebilecektir. proje

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır.

KULLANMA TALİMATI. ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır. KULLANMA TALİMATI ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ml çözelti 2 mg ondansetron baza eşdeğer miktarda ondansetron hidroklorür dihidrat

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. VIDANT XL 8 mg uzatılmış salımlı tablet Ağızdan alınır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Her tablet 8 mg ropinirol içerir (Ropinirol hidroklorür olarak). Yardımcı maddeler: Hipromelloz 2208, hidrojene hint

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. SABRİL 500 mg saşe Ağızdan alınır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Bir saşede 500 mg vigabatrin Yardımcı madde(ler): Povidon Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz,

Detaylı

Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler

Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sayın hast, Hastalıkların teşhisi ve tedavisinde son on yılda çok büyük gelişmeler kaydedildi.

Detaylı

İNTRATEKAL MORFİN UYGULAMASININ KORONER ARTER BYPASS GREFT OPERASYONLARINDA ETKİSİ

İNTRATEKAL MORFİN UYGULAMASININ KORONER ARTER BYPASS GREFT OPERASYONLARINDA ETKİSİ İNTRATEKAL MORFİN UYGULAMASININ KORONER ARTER BYPASS GREFT OPERASYONLARINDA STRES YANIT VE AĞRI KONTROLÜ ÜZERİNE ETKİSİ KARTAl KOŞUYOLU YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİ VE REANİMASYON

Detaylı

KISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ 1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI. LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM

KISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ 1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI. LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM 1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI KISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 2250 ünite tilaktaz içerir. Yardımcı maddeler:

Detaylı

ACİL SERVİSTE ŞOK YÖNETİMİ

ACİL SERVİSTE ŞOK YÖNETİMİ ACİL SERVİSTE ŞOK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Z. Defne DÜNDAR Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fak. Acil Tıp AD. KONYA ŞOK Sistemik doku perfüzyonu bozulduğu ve dokulara oksijen sunumunun azaldığı klinik

Detaylı

HİPERTANSİYON. Dr.Erhan Arıkan KEAH Acil Tıp Kliniği

HİPERTANSİYON. Dr.Erhan Arıkan KEAH Acil Tıp Kliniği HİPERTANSİYON Dr.Erhan Arıkan KEAH Acil Tıp Kliniği Hipertansiyon (HT) dünyada yaklaşık 1 milyar hastayı etkileyen cok yaygın bir hastalıktır. Tüm tedavilere rağmen kronik HT hastalarının sadece %50 sinin

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI. ESANSİYEL AMİNO ASİT ORAL Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM

KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI. ESANSİYEL AMİNO ASİT ORAL Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI ESANSİYEL AMİNO ASİT ORAL Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin madde: 1 tablet içeriği : L-izolösin 59 mg L-lösin 89 mg L-lizin 75 mg = lizin asetat

Detaylı

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir?    Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir? İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların

Detaylı

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) Buğday rüşeymi buğday başağının alt kısmında bulunan embriyodur. Buğdayın 1 tonundan sadece 1 kilogram rüşeym elde edilebilmektedir. Rüşeym özel yöntemlerle elde edilmediği

Detaylı

2. Kapsam: Bu prosedür erişkin ve çocuk hastanın yoğun bakım ünitesine kabul edilmesinden taburcu edilmesine kadar yürütülen işlemleri kapsar.

2. Kapsam: Bu prosedür erişkin ve çocuk hastanın yoğun bakım ünitesine kabul edilmesinden taburcu edilmesine kadar yürütülen işlemleri kapsar. 1 / 5 1. Amaç: Bu prosedür, UÜ-SK da yaşam desteğine gerek duyan ve komadaki erişkin ve çocuk hastalara sunulacak yoğun bakım hizmetlerinin eşit, standart ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

Detaylı

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man 214 EK M-ARALIK DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 214 y dördüncü çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 9 Ocak 215

Detaylı

Tarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

Tarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON 1 Tarifname Teknik Alan KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Buluş, kronik yorgunluk sendromunun tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

Kombine İntrakavernozal Enjeksiyon ve Görsel Uyarı Testleri nin Erektil Disfonksiyon Tanısında Rolü

Kombine İntrakavernozal Enjeksiyon ve Görsel Uyarı Testleri nin Erektil Disfonksiyon Tanısında Rolü Kombine İntrakavernozal Enjeksiyon ve Görsel Uyarı Testleri nin Erektil Disfonksiyon Tanısında Rolü Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dr. Murat TUNCER Sunu planı: ED tanım, prevalans

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU BAŞVURU SAHİBİNİN ADI SOYADI * BAŞVURU SAHİBİNİN MESLEĞİ BAŞVURU SAHİBİNİN YAŞI BAŞVURU SAHİBİNİN MEDENİ : DURUMU BAŞVURU SAHİBİNİN EĞİTİM DURUMU BAŞVURU

Detaylı

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu

Detaylı

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ 5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ KONULAR 1. Kumanda Devreleri 2. Doğru Akım Motorları Kumanda Devreleri 3. Alternatif Akım Motorları Kumanda Devreleri GİRİŞ Otomatik kumanda devrelerinde motorun

Detaylı

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ Hazırlayan: Doç.Dr. Hakan Güler Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Karlsruhe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Almanya

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7 İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer

Detaylı

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği

Detaylı

ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014

ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 TÜFE Mayıs ayında aylık %0,31 yükselişle ile ortalama piyasa beklentisinin (-%0,10) bir miktar üzerinde geldi. Yıllık olarak ise 12 aylık TÜFE %9,16 olarak gerçekleşti (Beklenti:

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.

Detaylı

Tromboz ve tromboz tedavisi komplikasyonları. Prof. Dr. Özcan Bör Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi

Tromboz ve tromboz tedavisi komplikasyonları. Prof. Dr. Özcan Bör Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Tromboz ve tromboz tedavisi komplikasyonları Prof. Dr. Özcan Bör Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Trombozun komplikasyonları Trombozun kliniği; tromboembolik olayın yerine,

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 3. FARMASÖTİK FORMU Film tablet Beyaz ile beyazımsı renkte, yuvarlak, konkav film tabletlerdir.

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 3. FARMASÖTİK FORMU Film tablet Beyaz ile beyazımsı renkte, yuvarlak, konkav film tabletlerdir. KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MENOCTYL 40 mg Film Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin madde: Otilonyum bromür 40 mg Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat 28 mg Yardımcı maddeler

Detaylı

Aort Kapak Darlığı Dr.Mustafa SAÇAR Tarihçe

Aort Kapak Darlığı Dr.Mustafa SAÇAR Tarihçe Aort Kapak Darlığı Dr.Mustafa SAÇAR 17.03.2008 Tarihçe v 1914: Tuffier Dijital yolla aort kapak dilatasyonu v 1952: Bailey LV den dilatör ile yaklaşım v 1954: Gibbon KALP AKCİĞER MAKİNASI Aortik valvotomi

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29 Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

KULLANMA TALĐMATI. CALCIUM PICKEN %10 Ampul Damar ve kas içine uygulanır.

KULLANMA TALĐMATI. CALCIUM PICKEN %10 Ampul Damar ve kas içine uygulanır. KULLANMA TALĐMATI CALCIUM PICKEN %10 Ampul Damar ve kas içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ampul 225 mg kalsiyum glukonat monohidrat ve 572 mg kalsiyum levülinat dihidrat içerir. Yardımcı madde (ler):

Detaylı

12 yaş ve üzeri ergenlerde ve yetişkinlerde, günde üç defa (sabah, öğlen ve akşam) 1 tablet dozajı uygulanır.

12 yaş ve üzeri ergenlerde ve yetişkinlerde, günde üç defa (sabah, öğlen ve akşam) 1 tablet dozajı uygulanır. KISA ÜRÜN BİLGİLERİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI UMCA FİLM TABLET 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİMİ Etkin madde : Bir film-kaplı tablet, kurutulmuş Afrika sardunyası (Pelargonium sidoides) (1 : 8 10) köklerinden

Detaylı

05.02.2016. Türkiye 7,50% İngiltere 0,50% Amerika 0,50% İsviçre -0,75% Euro Bölgesi 0,05% Japonya -0,10%

05.02.2016. Türkiye 7,50% İngiltere 0,50% Amerika 0,50% İsviçre -0,75% Euro Bölgesi 0,05% Japonya -0,10% Parite EURUSD GBPUSD USDJPY USDTRY Altın Brent Açılış 1,1103 1,4595 117,885 2,9130 1141,81 35,30 Yüksek 1,1239 1,4668 118,240 2,9264 1157,39 35,79 Düşük 1,1069 1,4529 116,527 2,8895 1139,43 34,15 Kapanış

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ 1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals

Detaylı

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan

Detaylı

Prof Dr Rıza Madazlı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Prof Dr Rıza Madazlı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Prof Dr Rıza Madazlı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Preeklampsi Hipertansiyon (>140/ 90) ve Proteinüri (>0.3 g / 24-s) > 20 gebelik hafta En sık medikal komplikasyon

Detaylı

AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON

AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON Dünyamızın son yıllarda karşı karşıya kaldığı enerji krizi, araştırmacıları bir yandan yeni enerji kaynaklarına yöneltirken diğer yandan daha verimli sistemlerin tasarlanması

Detaylı

Sosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Şartlı Nakit Transferi Uygulaması Genelgesi 2004 / 64

Sosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Şartlı Nakit Transferi Uygulaması Genelgesi 2004 / 64 Sosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Genelgesi 2004 / 64 Tarihi:03.05.2004 Sayısı:2004/64-1838 SAĞLIK BAKANLIĞI Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ANKARA 03/05/2004 Sayı : B100ACS0140000-9216/1853

Detaylı

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını

Detaylı

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Şaban ULUS Haziran 2012 KAYSERİ

Detaylı

APAH: konjenital kalp hastalığı. Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU

APAH: konjenital kalp hastalığı. Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU APAH: konjenital kalp hastalığı Prof. Dr. Sanem Nalbantgil Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji AD 2015 ADHAD 2. PAH OKULU Klinik Sınıflama 2009 Eisenmenger Sendromu ve sistemik komplikasyonlar European

Detaylı

Acil Serviste Hipertansif Hasta. kları AD Yoğun Bakım BD

Acil Serviste Hipertansif Hasta. kları AD Yoğun Bakım BD Acil Serviste Hipertansif Hasta Dr. Gülbin G Aygencel GÜTF İç Hastalıklar kları AD Yoğun Bakım BD OLGU 1 MS, 34 yaşında, bankacı Son 2 aydır gittikçe artan baş ağrıları var. Baş ağrılarını iş stresine

Detaylı