E-Danışma Hizmeti olarak

Transkript

1 E-Danışma Hizmeti olarak Elektronik Sorular Dr. Hatice Kübra Bahşişoğlu tr

2 Geleneksel Danışma ş Hizmeti Okuyucu-kütüphaneci kütü yüz yüze (kullanıcıyı tanıma olanağı var) Sınırlı saatlerde Kütüphane içinde Tanıtım broşürleri Kullanıcı eğitimiğ

3 E-Danışma ş üzerinde üzerinden kullanıcı merkezli web / belli gruplara bir kullanıcı (mevcut, potansiyel hedef grubu içinden veya dışından ş yeni kullanıcı)

4 E-Danışma ş Hizmeti Ne Sağlar? Kullanıcı-kütüphaneci bağımsız (kullanıcıyı kendisi istemezse tanıma olanağı ğ yok, kimliğini Kullanıcı istediği zamanda ve bulunduğu yerden Kütüphaneci uygun zamanında ve bulunduğu ğ yerden cevaplar

5 E-Danışma Soruları Bireysel kullanıcı için e-danışma hizmeti? Belirli bir konuda kaynak-bilgi? Belirli bir kaynak/kaynaklar? Bir hizmete yönelik açıklama-bilgi? Gerçekte danışma kütüphanecisine sorulmayan herhangi bir soru Formatı: Web form, e-posta, chat

6 E-Sorular Kimlerden Gelir? Yeni veya mevcut bir kullanıcı Örneğin: Bir üniversitede (potansiyel kullanıcı grubundan) Akademisyenler y Öğrenciler İdari i personel (potansiyel kullanıcı grubu dışından) Diğer üniversiteler Orta ve ilk öğretim Diğer ğ araştırmacılarş Halk

7 E-Danışma ş Hizmeti Siteleri Internet Public Library (IPL) Ask a Question / KidScape Ask a Question Question Point (OCLC-LC) LC) Google Answers (Google)

8 IPL-Ask a Question 17 Mart 1995 de başlamış İki web formu, genel ve genç form (- 13 yaş için) Sorular u a e-posta ile alınıyor ve QRC web tabanlı merkezi yazılımda toplanıyor Cevaplar, IPL yöneticileri, deneyimli öğrenciler ve gönüllülerce hazırlanıyor Ortalama t l cevap süresi i2 gün veya daha kısa

9 IPL-Ask a Question Form Kullanıcının isimvee-posta e adresi Yaşadığı yer Cevabın hangi zamandan önce gerekli olduğu ğ Sorunun hangi konu/bilim dalına girdiği Soru Bilginin ne için kullanılacağı Tercih edilen cevap tipi Bilinen ve cevap olarak istenmeyen bilgi/kaynak i/k k adları

10 IPL-Ask a Question Form

11 Question Point OCLC LC ortak projesi Haziran üye kütüphanenin danışma birimlerinin işbirliği ile gerçekleşiyor Üye kütüphanelerin kullanıcılarına herhangi bir yerden herhangi bir zamandan webe dayalı profesyonel e-danışma hizmeti vermeyi amaçlıyor

12 Question Point Küresel bir işbirliği ağı Kullanımda sadece bir web tarayıcı yeterli Taslak halde hazır kullanıcı soru formları Ara yüzü özelleştirme olanağı Yönetici ara yüzü Soru-cevap izleme olanağı Bilgi tabanı (Knowledge Base) Üye kütüphane profil veri tabanı Kullanıcı istatistikleri ve raporlar

13 Question Point Fiyatlandırma $ Abone / sınırsız kullanım $ Abone paketleri İndirimler $ Konsorsiyum $ Katılım $ Soruları cevaplamak $ Soru-cevapları Bilgi Tabanına eklemek $ Bilgi Tabanında tamamlanmış soru-cevapları kontrol etmek

14 Question Point

15 Google Answers Üyeliğe ğ dayalı ve ücretli e-danışma ş hizmeti Soran kişi, cevaplanma sürecinde sorusunda değişiklik yapabiliyor Cevapları önceden hazırlanmış testlerden geçirilerek yetkinliği sınanmış 500 den fazla researcher hazırlıyor Ev ödevleri, sağlık, hukuk, k parasal sorunlara ilişkin sorulara cevap verilmiyor Sorular ve cevaplar, herkes tarafından okunabiliyor ve bunlara comment yazılabiliyor

16 Google Answers Researcher ve cevapları, kullanıcı memnuniyetine göre değerlendiriliyor Başlangıç olarak 250USD 2.50 Ücret USD arası, yani değişken. Soran ücreti belirliyor ve cevap buna göre hazırlanıyor (Ask a question. Set your price. Get your answer.) Ücretin 2/3 ü cevabı yazana 1/3 ü hizmetin devamını sağlamak üzere Google a Comment mesajlar ücretsiz

17 Google Answers

18 HÜK de E-Soru/Cevap Hizmeti Sanal bir adres: tr Web sitesinin oluşturulması ile e-posta ile sorular gelmeye başladı Nisan 2002 ye kadar e-posta adresine bağlantılı serbest yazılan mesajlar alınıyordu Mayıs 2002 başından itibaren web form kullanılıyor

19 Neden Web Form? Serbest e-posta formu ile alınan sorular, kullanıcı sorusunu açık olarak yazmamışsa, cevaplamak için yeterli bilgi içermiyordu. Form ile kullanıcının soru olarak yazdığı ifadenin yanında bazı bilgilerde alınıyor Kullanıcının niteliği (durumu, mesleği vb), Kullanıcının bulunduğu yer, Kullanıcının hangi dilde, hangi zamana ait, hangi ana konuda ve ne türde kaynak istediği belirlenebiliyor.

20 E-Soru Formu

21 Hangi E-Sorular Cevaplanıyor? Bilgi kaynağı Katalog taraması sonucu Kitap-tez listesi Abone olunan e-kaynaklar kl Serbest erişilen e-kaynaklar Bilgi-yönlendirme Kütüphane hakkında Hizmetler hakkında E-kaynakların kullanımı hakkında Arama motorlarından sorgulayarak bağlantıları aktarma

22 Hangi E-Sorular Cevaplanıyor? Soru açık değilse, açıklama isteniyor. Herhangi bir konuda yorum, analiz, değerlendirme ğ isteniyorsa Ödev için kaynak yerine ödevin yapılıp gönderilmesi isteniyorsa Hastalık kiçin i tanı ve tedaviye yönelik soru yöneltilmişse kullanıcının istediği şekilde cevap verilemiyor

23 Hangi E-Sorular Cevaplanmıyor? E-posta adresi yanlış veya eksik olan Konu/subject dahil boş gelen Sadece konu/subject verilmiş ancak herhangi bir metin içermeyen Kullanıcının cevap için öngördüğü zaman süresi geçen Reklam olarak gönderilen Spam türü mesajlar cevaplanmıyor ve değerlendirilmeye ğ alınmıyor

24 E-Soru Dağılımı iigili kütüphaneciye yönetimle ilgili soru-öneri, teşekkür, eleştiri e-kaynaklar, kütüphane sistemi, bilişim sağlık bilimleri teknoloji/mühendislik, sosyal bilimler, fen bilimleri, eğitim, güzel sanatlar ödünç işlemleri, ILL, fotokopi işlemleri yeni kitap/dergi istekleri, bağış önerileri sınıflama sistemi

25 E-Soru/Cevap Değerlendirmeğ Soru sahibine cevap gönderilirken sistem kütüphanecisi e-adresine de kopyalanmaktadır. Soru-cevaplar bir veri tabanı içinde i toplanmaktadır. Soru-cevaplar, zaman zaman gözden geçirilmekte ve analiz edilmektedir. Geleneksel danışma hizmetleri ile birlikte istatistikleri tutulmaktadır.

26 Kaç E-Soru Geldi? Eyl.02

27 E-Soru/Cevap Analizi 10/2001-9/2002 Aylara Göre Dağılım

28 E-Soru/Cevap Analizi Soran Kullanıcının Niteliği Nereden? Kim? Diğer Üni. 200 Öğrenci 168 HÜ 80 Arş.Göv./Akad. 65 Lise 23 Y.Lisans 29 İlköğretim 10 Dr./PhD. 27 Kütüphane 8 Doç./Yrd.Doç. 15 Profesör 12 Kamu 2 Kütüphaneci 10 Diğer 54 Diğer 56 Belirsiz 100 Belirsiz 85

29 E-soru-cevap analizi Adres/Şehir Dağılımığ Hangi adreslerden? Hangi şehirlerden?.edu.tr 44 Ankara 119 hacettepe.edu.tr 41 İstanbul 44 Ücretsiz e-posta 277 İzmir 27 Kocaeli 11 ISS 56 Bursa 10.com(tr) 13 Türk cum. 5.gov.tr 3 Kıbrıs 2 uluslararası 11 Avrupa 9.org ve.mil 5 Asya 2 Eksik/yanlış ş 17 Belirsiz 100

30 E-Soru/Cevap Analizi Konu Dağılımı Sağlık Bilimleri 81 Sosyal Bilimler / Edebiyat 59 Teknoloji / Mühendislik 46 Eğitim 43 Veri Tabanları 41 Fen Bilimleri 31 Ekonomi / İşletme 27 Güzel Sanatlar 13 Bilgi Kaynağı hakkında 56 Kütüphane Hizmetleri hakkında 34 Hastalık hakkında (tanı-tedaviye yönelik) 11 Diğer 25

31 E-Soru/Cevap Analizi Dil Dağılımığ Türkçe 171 İngilizce 20 Türkçe-İngilizce 56 Türkçe-Almanca 2 Türkçe-İngilizce-Almanca 3 Türkçe-İngilizce-Almanca-Fransızca 1 Belirsiz 215

32 E-soru-cevap analizi Yıl lgruplarına Göre Dağılımığ Belirsiz 271

33 E-Soru/Cevap Analizi Kaynak Türüne ü Göre Dağılımığ Kaynak Türü İstenen Cevaplanan Kitap Makale Tez Web Bildiri/Top. 47 8

34 E-Soru/Cevap Analizi Cevap Verenlere Göre Dağılımığ Birim i (Kişi) i) Gelen Soru Cevaplanan Sistem K. (1) Beytepe (3) Tıp Merk. (5) Diğer (4) 10 8 Cevapsız 23 0 Toplam /10/02 de cevaplanmayı bekleyen soru: 17 (40-23)

35 E-Sorulardan Örnekler HÜ den bir araştırma görevlisi: Azize Ergeneli isimli yazarın makalesinin H.Ü.İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisinin hangi yıl-cilt ve sayısında olduğunu öğrenmek istiyorum. Bir öğrencimiz: i Ankara Meslek Yüksek Okulu Büro Yönetimi ve Sekreterlik bölümü öğrencisiyim, mesleki ingilizce dersinden öğretim yılı 2.yarıyılında başarılı olup olmadığımı gösterir öğrenci transkriptinin mail adresime gönderilmesini saygılarımla rica ederim. Öğrenci No: xxxx

36 E-Sorulardan Örnekler Azerbaycan Tıp Üniversitesinden bir doktor: Cok Degerli arkadaslar! Ben Sizden bir yardim dileyirem. Asagidaki makalelerin fotokopisini mene gondererseniz bahtiyar olaram/ Bir Kardes yardimi i olarak mene el tutersaniz Size minnetdar olaram. İstanbul dan bir öğrenci: Prof.Dr.Eren Kum hakkında geniş bilgi almak istiyorum. Diyarbakır dan bir kullanıcı: Hacettepe Dişhekimliği kitaplarını nereden satın alabilirim?

37 E-Sorulardan Örnekler Bir ISS kullanıcısından: Yeğenimin okul ödevi için AIDS ve Hepatit hakkında bilgi gönderebilir misiniz? Cevap: AIDS'le ilgili bilgileri hacettepe edu tr/aids shtml Hepatit'le ilgili bilgiler Saglik Bakanligi sitesinden Saglik Bilgileri sayfasina as a girdiginizde g de hem hepatit t hem de AIDS'le İlgili bilgiler iceren baglantilari bulacaksiniz.

38 E-Sorulardan Örnekler Bir ilköğretim öğrencisi: Ben 8. sınıfa gidiyorum ve çevre kirliliği hakkında dönem ödevi hazırlamam gerekiyor. Bu konu ile ilgili bilgiyi nasıl bulabileceğimi söylerseniz veya bilgi gönderirseniz çok sevinirim. Bir dergi editöründen: Orta Asya Türklerinin kullandığı 12 Hayvan Takvimi olarak adını çevirebileceğimiz takvimi aramaktayız. Bu takvim hakkında bize gerekli bilgiyi verirseniz ya da ulaşabileceğimiz bilgi kaynakları konusunda yardımcı olursanız çok memnun olacağız

39 E-Sorulardan Örnekler İzmir den bir üniversite öğrencisi: İngilizce kaynak arıyor, balın antibakteriyel özelliği konusunda bilgi edinmek istiyorum ( antibacterial activity of honey ) Cevap: Konunuz ile ilgili olarak Science Direct veri tabanindan yapilan taramada asagidaki makaleye ulastim. Makalenin tam metnini bu veri tabanında bulabilirsiniz. The contribution of catalase and other natural products to the antibacterial activity of honey: a review, Food Chemistry, Volume 71, Issue 2, November 2000, Pages Roderick J. Weston

40 E-Sorulardan Örnekler Giresun dan bir öğrenci: İngilizce ünivesiteye hazırlık yayınlarınızın listesini öðrenmek istiyorum.listeyi gönderirseniz bana yardımcı olmuş olursunuz. Cevap: Bizim kütüphanemizde üniversiteye hazirlik kitaplari bulunmamaktadır. Bu kitaplari kitapcilardan ancak temin edebilirsiniz. Calismalarinizda basarilar dilerim.

41 E-Sorulardan Örnekler Ankara dan bir kullanıcı: 6 ay önce hpv tip16 tespit.saadece üşüttüğüm zaman yanma şikayetim var.onun dışında bir şikayetim yok.olumsuz hiç bir etken yok yaşım 28 4 yıllık evliyim bir doğum yaptım sezaryanla tek eşliyim yani evliyim eşiminde tek partneri olduğuna eminim bu konuda yurt dışı yayınlar ve türkiyedeki gelişmeler hakkında bilgi edinmek istiyorum yurt dışında bukonu hakkında aşu ile ilgili çalışmalar nedurumda ve tedavimi yurt dışında yaptırmam konusunda ne düşünürsünüz tavsiyeleriniz varmı? çocuğumda bunu görülme ihtimali nedir yada böyle bir risk varmı ilginize şimdiden teşekkür ederim

42 E-Sorulardan Örnekler Tekirdağ dan bir kullanıcı: B 12 vitamin eksikliğine bağlı olarak 1 yıl önce yürüme güçlüğü ğ çekmeye başladım. ş B 12 seviyesi 100 ün altındaydı.dodex verilerek seviye 1200 ün üstüne çıkarıldı.yürümem biraz iyileşti, fakat ROMBERG TESTİ hala pozitif.emg çekildi.ayaklarımdan yanıt alınamadı.1961 doğumluyum. Bir kamu kuruluşunda memurum.ayrıca ağız mukozasında EROZİV LİKEN PLANUS var.1 yıldır PREDNOL 16 mg kullanıyorum.hastalıklarımla ilgili olarak beni bilgilendirirseniz memnun olurum.teşekkür ş ederim.

43 Sorular ve Görüşler Teşekkürler