Gazi Osman. Tarih yazan. Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, deki Osmanl -Rus Savafl

Transkript

1 Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Tarih yazan Gazi Osman Pafla Tarihimizdeki en önemli savunma savafl Çanakkale de verilmifltir. Bu savafltan önce, deki Osmanl -Rus Savafl s ras nda Türk askerinin yazd bir direnifl destan vard r. Plevne Savunmas olarak bilinen bu destan n baflkahraman ise Gazi Osman Pafla d r. 55

2 R us ordular n n 10 günde ele geçireceklerini ilan ettikleri Plevne yi Gazi Osman Pafla komutas ndaki Türk ordusu 145 gün savunarak, savafl n sadece asker ve silah say s üstünlü ü ile kazan lamayaca n, komutan n ald kararlar n, uygulad stratejilerin de önemli oldu unu göstermifltir. Mustafa Kemal, Plevne nin, askeri ö rencilik döneminde en çok üzerine düfltü ü konulardan biri oldu unu, Gazi Osman Pafla ya duydu u hayranl birçok kez dile getirmifltir. Bu yaz da Plevne Savunmas n ve Gazi Osman Pafla n n bir savafltan di erine, bir co rafyadan ötekine nas l on binlerce kilometre yol kat ederek kofltu unu özetleyece iz YILINDA Tokat ta dünyaya gelen Gazi Osman Pafla, Harp Okulunu en baflar l ilk 3 ö renciden biri olarak bitirince s navs z Kurmay s n f na al nm flt r. flte tam bu s rada, 1853 te K r m Savafl patlak verince, askeri kariyerinde ilk kez cepheye gitmifltir. Savafl n ard ndan 1859 da Bursa ya gönderilen Pafla, buradan da 1861 de Rumeli ndeki birli ine tayin edilmifltir. Gazi Osman Pafla n n uzun mesafeli tayinleri ise bundan sonra bafllam flt r te ç kan isyan bast rmak üzere Rumeli nden Lübnan a gönderilen Pafla, 1400 kilometre uzunlu undaki bir yolu kat etmifltir. Gazi Osman Pafla, buradaki görevini baflar yla tamamlam flken, o s rada ç kan isyan üzerine Girit e gönderilmifltir. Ada daki isyan n bast r lmas ndaki baflar s nedeniyle de, rütbesi albayl a yükseltilmifltir. stanbul a dönen Gazi Osman Pafla, 1868 y l nda ç kan isyan üzerine 5 bin 50 kilometre uzakl ktaki Yemen e gitmifl, burada Gazi Osman Pafla kazand baflar lar nedeniyle rütbesi tu generalli e yükseltilmifltir. Gazi Osman Pafla, Yemen de rahats zlan nca 1871 y l nda, Makedonya daki Manast r kentine tayin edilmifl, ama önce stanbul da 2 hafta dinlenmesine izin verilmifltir. Pafla, yeni görev yeri için de, 5 bin 850 kilometrelik bir yolculuk yapm flt r. 56

3 Buradan da, 1873 y l nda, ayn bölgedeki Yenipazar da bulunan tümenin komutanl na getirilmifl, yararl çal flmalar, tümgenerallik rütbesini almas n sa lam flt r. Bir süreli ine stanbul a al nan Gazi Osman Pafla, 1874 y l nda önce 1200 kilometre mesafede bulunan Arnavutluk taki flkodra ya, buradan da Bosna ya atanm flt r. Bosna valisi ile baz sorunlar yaflayan Pafla, 1875 y l nda, 2 bin 575 kilometre uzakl ktaki Erzurum a, 4. Ordu kurmay baflkanl na tayin edilmifltir. 25 bin kiflilik bir kuvvetle Plevne ye gelen Pafla, 10 saat gibi k sa bir sürede, kenti Ruslardan alm flt r. BU DÖNEMDE, Balkanlarda Rusya n n etkisi ile devam eden huzursuzluklar isyanlara dönüflünce, bölgeye gönderilen önemli komutanlar aras nda Gazi Osman Pafla da yer alm flt r. Pafla, 1876 da, Erzurum a 2100 kilometre mesafedeki S rbistan n Nifl kentindeki birli e komutan atanm flt r. Ruslar, Haziran 1877 de Osmanl ya savafl ilan etti inde, Gazi Osman Pafla Vidin deki birli in komutanl n yürütüyordu. Rus ordusunun Ni bolu yu ele geçirdikten sonra Plevne ye de girmesi üzerine, Osmanl Genelkurmay, Pafla y kenti geri almakla görevlendirdi. 25 B N K fi L K bir kuvvetle Plevne ye gelen Pafla, 10 saat gibi k sa bir sürede, kenti Ruslardan alm flt r. flte bu tarihten itibaren Gazi Osman Pafla, Plevne destan n yazmaya bafllayacakt r. Yo un bir Türk nüfusun yaflad Plevne surlar, tahkim edilmifl mevzileri olan bir kale de ildi. Aksine her taraf aç k ve savunmas zor bir yerdi. Bulgaristan n baflkenti Sofya n n yaklafl k 200 kilometre kuzeyinde bulunan Plevne, Balkanlardaki önemli yollar n kavfla- nda ve Osmanl ordusu için de stratejik bir de erdeydi. Plevne nin düflmesi demek, Ruslara Edirne yolunun aç lmas demekti. Bu nedenle, Plevne de yap lan ilk savafl n kazan lmas stanbul da büyük sevinç yaratm fl, Padiflah 2. Abdülhamit, Gazi Osman Pafla y tebrik etmifltir. Ruslar, ald klar takviye birliklerle 18 Temmuz 1877 de bir kez daha Plevne ye sald rm fl, ancak Gazi Osman Pafla karfl s nda ikinci kez yenilgiye u ram fllard r. Ruslar, ikinci kez yenilmenin s k nt s yla, bölgeye Rusya dan yeni birlikler y m fl, Eylül ay na kadar sald r haz rl yapm flt r. Ancak 7-11 Eylül 1877 de, 3. Kez yenilen Rus ordusu, bozguna u rayarak kaçmak zorunda kalm flt r. Gazi Osman Pafla karfl s nda al nan 3 yenilgi Rusya da büyük tepki toplam flt. Ruslar, Plevne yi geri almak için 2 özel ordu kurmaya bafllay nca, Gazi Osman Pafla, Orhani- 57

4 Plevne Muharebesi ni betimleyen tablo ye ye çekilmek için stanbul dan izin istedi. Talebi reddedilen Pafla ya, fievket Pafla komutas nda bir yard m konvoyu gönderildi. 12 Ekim de Plevne ye ulaflan konvoy, iki ay yetecek erzak getirecektir. U rad klar 3 yenilgide 50 bin kay p veren Ruslar, taktik de ifltirerek, Plevne yi kuflatmaya ve ç k fl yollar n kapatmaya karar verdiler. RUSLARIN yeni yönteminin baflar l olaca n, Plevne nin kaybedilece ini anlayan Osmanl Genelkurmay, 29 Ekim 1877 de, Gazi Osman Pafla ya gönderdi i talimatta, Orhaniye ye çekilmesini istedi. Pafla ise Eylül ay nda, Plevne den ayr lmay önerdi ini, ama bunun reddedildi ini an msatarak, tasfiye için çok geç kal nd n bildirdi. Kas m ay n n bafllar nda Ruslar, yard m yollar n n kesilmesi nedeniyle daha fazla direnemeyece ini söyleyerek, Gazi Osman Pafla dan teslim olmas n istediler. Pafla bu talebi reddetti. Ancak yiyecek ve cephane s k nt s n n büyümesi üzerine Grandük Nikola ya bir mektup göndererek, en az 8 ay yetecek erzak ve cephane oldu unu, ama silahs z olarak, Sofya ya çekilmesine izin verilmesi halinde Plevne yi teslim edece ini bildirdi. Grandük ise bunun blöf oldu unu ve Türk askerinin 1 haftal k yiyecek ve cephanesinin kalmad n biliyordu. flte bu s rada, Süleyman Pafla komutas ndaki Türk ordusu, Elena bölgesini kontrol eden Rus ordusunu kuflatarak, 22 Kas m da ma lubiyete u ratm flt. Plevne yolu aç lan Süleyman Pafla, Gazi Osman Pafla ya yard m etmek yerine Ruscuk a yürüyünce, buradaki Rus ordusu önünde büyük bir bozgun yaflad. Böylelikle Gazi Osman Pafla n n son umudu da tükenmiflti. So uk hava ve k fl flartlar n n 58

5 bafllad günlerde, Plevne de ne ilaç kalm flt ne de erzak. Öyle ki, yakacak odun bile bulunamaz olmufltu. Daha önce Gazi Osman Pafla n n, sivillerin kaleden ayr lmas önerisi Ruslar taraf ndan kabul edilmedi i için halk periflan durumdayd. GAZ OSMAN PAfiA, art k yolun sonuna gelindi ini anlam flt. Ya burada kal p, açl k, so uk ve hastal ktan ölmeyi ya da bir yarma hareketi ile savaflarak kurtulmay seçecekti. Sonuçta yarma hareketine karar veren Pafla, emrindeki 40 bin kiflilik gücü ikiye bölerek sald r ya geçti. Gazi Osman Pafla, art k yolun sonuna gelindi ini anlam flt. Ya burada kal p, açl k, so uk ve hastal ktan ölmeyi ya da bir yarma hareketi ile savaflarak kurtulmay seçecekti. lk kuvvet, yaklafl k 1,5 kilometre mesafede olan Rus mevzilerine zor da olsa ulaflt. Buradaki birçok top ve siperi ele geçirdi. Ancak 1 kilometre ileride Ruslar n ikinci hatt vard. Bu 2 hat aras nda durmak mümkün de ildi. Geriden gelen ikinci kuvvet beklenen baflar y gösteremeyince, al nan mevziler de kaybedildi. Bir süre bekleyen Gazi Osman Pafla, yenilgi haberini al nca bölgeden ayr ld. Aç lan topçu ateflinde at ölen Pafla, sol aya ndan yaraland. Vid deresinin k y s ndaki bir kulübeye götürülen Pafla, burada tedavi edilirken, Rus ordusu da bölgeye gelmiflti. Rus generallerden biri, teslim olma konusunu konuflmak üzere Pafla n n yan na geldi. Görüflmelerin ard ndan kulübeye gelen General Ganetski, Gazi Osman Pafla y gösterdi i direnifl ve kahramanl k nedeniyle kutlad ktan sonra, askere teslim olma emrini vermesini rica etti. Pafla, k l c n Ganetski ye teslim ettikten sonra orduya silah b rakma emrini iletti. Askerlerin ço u ise istemeye istemeye silahlar n indirdi. BÖYLEL KLE 10 Aral k 1877 de Plevne savunmas resmen sona ermifl oluyordu. Gazi Osman Pafla n n yaralan p esir düflürmesi haberi Osmanl topraklar nda büyük üzüntü yaratt. stanbul da ise halk sevgisini göstermek için Pafla n n 2 o lunu, biri k rm z di eri beyaz bir ata bindirerek, sokaklarda büyük sevgi seli ve tezahürat alt nda gezdirdi. Yaklafl k 3,5 y l Rusya da esir tutulan Gazi Osman Pafla ise yap lan görüflmelerin ard ndan serbest b rak - larak, 13 Mart 1878 de stanbul a döndü. Bu yaz da, Gazi Osman Pafla n n sadece Plevne Savafl öncesindeki görevlerini ve tayinlerini ele ald k. Plevne kahraman n yazmaya devam edece iz. gurbuzevren@butundunya.com.tr 59