ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ GÖKSU DELTASNDAKİ (SİLİFKE) DOĞAL EKOSİSTEMLERİN BİTKİ EKOLOJİSİ YÖNÜNDEN ARAŞTRLMAS BİYOLOJİ ANABİLİM DAL ADANA, 2007

2 ÖZ DOKTORA TEZİ GÖKSU DELTASNDAKİ (SİLİFKE) DOĞAL EKOSİSTEMLERİN BİTKİ EKOLOJİSİ YÖNÜNDEN ARAŞTRLMAS DENİZ KARAÖMERLİOĞLU ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DAL Danışman: Prof Dr Atabay DÜZENLİ Yıl: 2007, Sayfa: 292 Jüri: Prof Dr Atabay DÜZENLİ Prof Dr Özcan SEÇMEN Doç Dr Latif KURT Yrd Doç Dr Necattin TÜRKMEN Yrd Doç Dr Halil ÇAKAN Bu çalışmayla Türkiye deki sulak alanlarının en önemlilerinden biri olan Göksu Deltası ÖÇKB doğal alanlarının vejetasyonu araştırılmıştır Araştırma alanı florasında 76 familya ve 286 cinse ait 475 takson tespit edilmiştir Bunlardan 9 u endemik ve 15 i de endemik olmayan nadir bitkilerdir Göksu deltası doğal alanları sucul, kumul v e tuzcul olmak üzere 3 ana habitat grubuna ayrılmaktadır Bu ana habitat grupları da kendi içerisinde alt gruba ayrılır Bu alanların vejetasyonu 364 adet örneklik alanla bitki sosyolojisi yönünden analiz edilmiştir Analiz sonucunda saptanan 29 birlik ve 10 topluluktan 16 sı bilim dünyası için yeni olarak tespit edilmiştir Araştırma alanında saptanan sucul vejetasyon 5 i PhragmitoMagnocaricetea ve 1 i Potametea sınıflarına bağlı 4 birlik, 2 topluluk; kumul vejetasyon Ammophiletea Br-Bl & Tüxen ex Westhoff, Dijk & Passchier 1946 sınıfına bağlı birlik, 4 topluluk; tuzcul vejetasyon ise 8 i Salicornietea fruticosae Br-Bl & Tüxen ex A & O Bolòs 1950, 8 i Juncetea maritimi Br-Bl in Br-Bl, Roussine & Nègre 1952 ve 1 i de Molinio-Juncetea Br-Bl (1931) 1947 sınıflarına bağlanmış 13 birlik ve 4 topluluk ile temsil edilmiştir Alanda tespit edilen endemik ve nadir bitkilerden 3 ü de (Onopordum boissieri, Ambrosia maritima, Chlamydophora tridentata) alyans karakteristiklerine yeni olarak bu araştırma sonucunda ilave edilmiştir Anahtar Kelimeler: Göksu Deltası, Sulak alan, Habitat, Vejetasyon, Braun-Blanquet, Barkman

3 ABSTRACT PHD THESS PLANT ECOLOGY NVESTGATON OF NATURAL ECOSYSTEMS N THE GÖKSU DELTA (SİLİFKE) DENİZ KARAÖMERLİOĞLU DEPARTMENT OF BOLOGY NSTUTE OF NATURAL AND APPLED SCENCES UNVERSTY OF CUKUROVA Supervisor: Prof Dr Atabay DÜZENLİ Year: 2007, Pages: 292 Jury: Prof Dr Atabay DÜZENLİ Prof Dr Özcan SEÇMEN Assoc Prof Dr Latif KURT Asist Prof Dr Necattin TÜRKMEN Asist Prof Dr Halil ÇAKAN n this study, the vegetation of natural area of Göksu Delta SEPA that is one of the most important wetland in Turkey is researched The flora of study site composed by 475 taxa belonging to 76 families and 286 genera t includes 9 endemic and 15 non-endemic rare taxa Natural area of Göksu Delta are divided into 3 main habitat groups as aquatic, sand dune and halophytic These main habitats are included subgroups All these habitats were also analyzed with 364 relevès from the standpoint of plant sociology Different habitat types were fixed as 29 associations and 10 plant communities of which 16 are new for science are established Aquatic vegetation is represented with 4 associations and 2 groups belonging to the class of 5 Phragmito-Magnocaricetea and 1 Potametea; sand dune vegetation is represented with associations and 4 groups belonging to Ammophiletea B r -Bl & Tüxen ex Westhoff, Dijk & Passchier 1946 class; halophytic vegetation is also represented with 13 associations and 4 groups belonging to 8 Salicornietea fruticosae Br-Bl & Tüxen ex A & O Bolòs 1950, 8 Juncetea maritimi Br-Bl in Br-Bl, Roussine & Nègre 1952 and 1 MolinioJuncetea Br-Bl (1931) 1947 classes Onopordum boissieri, Ambrosia maritima and Chlamydophora tridentata has been determined as a new characteristics plant species for the alliances in this study Key Words: Göksu Delta, Wetland, Habitat, Vegetation, Braun-Blanquet, Barkman

4 Teşekkür Bu çalışmanın seçimi, yürütülmesi, değerlendirilmesi ve sonuçlanmasında, maddi ve manevi desteği, yol göstermesi, önerileri, sabrı ve teşvikleri için danışman hocam sayın Prof Dr Atabay Düzenli ye minnettarlığımı, saygılarımı ve teşekkürlerimi sunarım Teşhislerimin kontrolünde, örneklik alan çalışmalarım esnasında, değerlendirilmesinde ve yeni birlik ve topluluklarımın adlandırılmasında benden öneri ve bilgilerini esirgemeyen sayın Prof Dr Tuna Ekim, sayın Prof Dr Özcan Seçmen, sayın Prof Dr Hayri Duman, sayın Prof Dr Zeki Aytaç, sayın Prof Dr Mecit Vural, sayın Prof Dr Osman Ketenoğlu, sayın Doç Dr Latif Kurt, sayın Yrd Doç Dr Necattin Türkmen, sayın Yrd Doç Dr Halil Çakan ve sayın Dr Gerald Parolly hocalarıma şükranlarımı ve teşekkürlerimi sunarım Alandaki toprak yapısı ile ilgili sorularımı yanıtlayan ve analiz sonuçlarımı kontrol ederek değerlendiren sayın Prof Dr Zülküf Kaya ya teşekkür ederim Toprak ve su örneklerimin analizinde bana tecrübeleri ve pratik bilgileri ile yol gösteren TC Tarım ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Adana 3 Bölge Müdürü Sefa Karaömerlioğlu ve Toprak Su laboratuarı çalışanlarına teşekkürü bir borç bilirim Arazi çalışmalarım esnasında alanı tanıma sürecinde bana eşlik eden ve manevi destekleri ile yardımlarını esirgemeyen Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü adına Müdür Nazife Yıldırım ve kurumun diğer bütün çalışanlarına yardımları için çok teşekkür ederim Arazi çalışmalarım boyunca güvenliğin sağlanmasında yardımlarını esirgemeyen Adana Bölge Jandarma Komutanı Paşa Abdülkadir Eryılmaz ve Silifke Emniyet Teşkilatı Müdürü Baş Komiser Veysel Ateş ve ekiplerine şükranlarımı sunarım Arazi çalışmalarım boyunca zora düştüğüm ve alanda çaresiz kaldığım anlarda yardımıma koşan Savaş Yağ fabrikası Müdürü Üzeyir Erden; Kurtuluş Balıkçılık Kooperatifi Başkanı Mehmet Kaplan; Silifke Mutlular Petrol Ofisi sahibi Emin Şimşek ve onların bütün çalışanlarına yardımları için teşekkür ederim

5 Bu çalışmamın bir kısmına FEF2003D10 numaralı doktora tez projesi ile destek sağlayan Çukurova Üniversitesi Araştırma Projeleri Birimine teşekkür ederim Arazi çalışmalarımda manevi yardımlarını esirgemeyen kuzenlerim Tayfun, Hilmi ve Cengiz Arıkan a teşekkür ederim Maddi- manevi yardımları, moral desteği, teşvikleri ve sabrı için ailem İmranİsmail Hakkı KARAÖMERLİOĞLU ve ablalarım Neşe ve Filiz e teşekkürü bir borç bilirim V

6 İçindekiler Sayfa Öz Abstract Teşekkür İçindekiler V Şekil Dizini X Tablo Dizini XV Fotoğraf Dizini XX KSALTMALAR XX 1 GİRİŞ 1 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR 5 21 Flora Araştırmaları 5 2 Yurt İçinde Yapılan Flora Çalışmaları 5 21 Bölgemiz ile İlgili Flora Çalışmaları 5 22 Diğer Bölgeler ile İlgili Flora Çalışmaları 5 22 Vejetasyon Araştırmaları Yurt İçinde Yapılan Vejetasyon Çalışmaları 6 22 Bölgemiz ile İlgili Vejetasyon Çalışmaları 6 22 Diğer Bölgeler ile İlgili Vejetasyon Çalışmaları Bölgemizi İlgilendiren Yurt Dışı Vejetasyon Çalışmaları 23 Flora ve Vejetasyon Araştırmaları Yurt İçinde Yapılan Flora ve Vejetasyon Çalışmaları 16 23Araştırma Alanı ile İlgili Flora ve Vejetasyon Çalışmaları Diğer Bölgeler ile İlgili Flora ve Vejetasyon Çalışmaları Araştırma Alanını İlgilendiren ve Yurt Dışında Yapılan Flora-Vejetasyon Çalışmaları Bölgede Flora ve Vejetasyonu Dışında Yapılan Diğer Araştırmalar 23 3 MATERYAL VE METOD Materyal 25 3 Araştırma Alanının Coğrafik Konumu 25 V

7 3 Araştırma Alanının Jeoloji ve Jeomorfolojisi Araştırma Alanının Toprak Yapısı Araştırma Alanının Hidrolojisi Araştırma Alanının İklimsel Özellikleri Yağış ve Nemlilik Sıcaklık Rüzgar Araştırma Alanının İklim Tipi ve Fitoiklimsel Analizi Araştırma Alanının Tarihi Araştırma Alanının Flora ve Genel Vejetasyonu Araştırma Alanının Florası Araştırma Alanının Genel Vejetasyonu Araştırma Alanının Kullanılma Durumu Tarımsal Faaliyetler Hayvancılık Faaliyetleri Turizm ve Rekreasyon Faaliyetleri Avlanma Faaliyetleri Balıkçılık Faaliyetleri Endüstri Faaliyetleri Metod 57 4 BULGULAR VE TARTŞMA Araştırma Bulguları 65 4 Floristik Bulgular En Çok Takson İçeren Familya ve Cinsler Fitocoğrafik Bölgelere Göre Dağılım Hayat Formları Yapısı Ömür Endemiklik ve Tehlike Kategorileri 76 4 Vejetasyon Bulguları 77 V

8 41 Araştırma Alanı Habitatları 77 41(1) Sucul Habitatlar 78 41(1)(a) Kanal İçi Habitatı 78 41(1)(b) Göl İçi Habitatı 78 41(1)(c) Nehir-Göl Kenarı Habitatı 79 41(2) Kumul Habitatlar 79 41(2)(a) Hareketli Kıyı Kumul Habitatı 79 41(2)(b) Sabit veya Yarı Hareketli Kumul Habitatı 80 41(2)(c) Nemli Kumul Çukurluk Habitatı 80 41(2)(d) Kumul Çalılıklar Habitatı 81 41(2)(e) Bozuk Kumul Habitatı 81 41(3) Tuzcul Habitatlar 82 41(3)(a) Tuzcul Bataklık Habitatı 82 41(3)(b) Tuzcul Geçici Gölet Habitatı 82 41(3)(c) Tuzcul Geçici Su Baskını Olan Düzlük Habitatı 83 41(3)(d) Tuzcul Karasal Düzlük Habitatı Araştırma Alanı Vejetasyonu 83 42(1) Sucul Vejetasyon 85 42(1)(a) Kanal içi vejetasyonu 85 42(1)(a)(a) Potamogetono pectinati-ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965) Passarge 1995 birliği 85 42(1)(a)(b) Ludwigio stoloniferae-nasturtietum officinalis ass nov birliği 89 42(1)(b) Göl içi vejetasyonu 92 42(1)(b)(a) Ruppio cirrhosae-schoenoplectetum littoralis ass nov birliği 92 42(1)(c) Nehir ve Göl kenarı vejetasyonu 95 42(1)(c)(a) Bolboschoeno maritimi var cymosphragmitetum australis Borhidi & Balogh 1970 birliği 95 V

9 42(1)(c)(b) Typha angustifolia-juncellus laevigatus bitki topluluğu (1)(c)(c) Typha domingensis-juncus pygmaeus bitki topluluğu (2) Kumul Vejetasyon (2)(a) Hareketli kıyı kumul vejetasyonu (2)(a)(a) Cakilo maritimae-zygophylletum albi Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 birliği (2)(a)(b) Cypero mucronati-agropyretum juncei Kühn Ex Br-Bl 1933 birliği (2)(a)(c) Eryngio maritimi-pancratietum maritimi Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 birliği 2 42(2)(a)(d) Ambrosio maritimae-pancratietum maritimi ass nov birliği 5 42(2)(b) Sabit veya yarı hareketli kumullar vejetasyonu 8 42(2)(b)(a) Cypero capitati-trachomitetum veneti ssp sarmatiense ass nov birliği 9 42(2)(b)(b) Echio angustifolii-ononidetum natrix ssp hispanicae ass nov birliği 2 42(2)(b)(c) Parapholido incurvae-thymelaeetum hirsutae ass nov birliği 5 42(2)(b)(d) Helianthemetum stipulati bitki topluluğu 9 42(2)(c) Nemli kumul çukurlukları vejetasyonu (2)(c)(a) mperata cylindrica var cylindrica-trisetaria loeflingiana bitki topluluğu (2)(c)(b) nula viscosa bitki topluluğu (2)(d) Kumul çalılıkları vejetasyonu (2)(d)(a) Sorgho halepense var halepense-myrtetum communis ssp communis ass nov birliği (2)(d)(b) Polygono equisetiformis-viticetum agni-casti V 142

10 ass nov birliği 42(2)(d)(c) Ephedro campylopodae-populetum euphraticae ass nov birliği (2)(d)(d) Nerium oleander-polypogon maritimus var maritimus bitki topluluğu (2)(e) Bozuk kumul vejetasyonu (2)(e)(a) Urgino maritimi- Asphodeletum aestivi ass nov birliği (2)(e)(b) Verbasco sinuati-sarcopoterietum spinosi ass nov birliği (3) Tuzcul Vejetasyon (3)(a) Tuzcul bataklıklar vejetasyonu (3)(a)(a) Limonio gmelinii- Aeluropetum littoralis (Bab 1979) Gehu & Uslu 1989 birliği (3)(a)(b) Limonio angustifolii-halimionetum portulacoides ass nov birliği (3)(a)(c) Asterisco aquaticae-plantaginetum coronopi ssp commutati ass nov birliği (3)(a)(d) nula crithmoides-limonium graecum var graecum bitki topluluğu (3)(a)(e) Limonium virgatum-carthamus tenuis ssp tenuis bitki topluluğu (3)(b) Tuzcul geçici göletler vejetasyonu (3)(b)(a) Polypogono maritimi ssp maritimi-juncetum littoralis Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 birliği (3)(b)(b) Phragmiti australis-juncetum maritimi Vural, Duman & al 1995 birliği (3)(b)(c) Atriplici hastatae-juncetum acuti Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 birliği (3)(c) Tuzcul geçici su baskını olan düzlükler vejetasyonu 189 X

11 42(3)(c)(a) Tamaricetum smyrensis Seçmen & Leblebici 1996 birliği (3)(c)(b) Arthrocnemo fruticosii-tamaricetum tetragynae ass nov birliği (3)(c)(c) Salicornio fragilis-tamaricetum tetrandrae ass nov birliği (3)(c)(d) Schoeno nigricantis-saccharetum ravennae Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 birliği (3)(c)(e) Eriantho-Schoenotum nigricantis (Pign 1953) Gehu 1984 birliği (3)(c)(f) Tamarix parviflora-limonium angustifolium bitki topluluğu (3)(d) Tuzcul karasal düzlükler vejetasyonu 2 42(3)(d)(a) Salicornio europaeae-arthrocnemetum fruticosum Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 birliği 2 42(3)(d)(b) Arthrocnemo-Halocnemetum strobilaceii Oberd 1952 birliği (3)(d)(c) Arthrocnemum glaucum bitki topluluğu Tartışma Flora Habitat Vejetasyon Sucul Vejetasyon (1) Kanal içi vejetasyonu (2) Göl içi vejetasyonu (3) Nehir ve Göl kenarı vejetasyonu Kumul Vejetasyon (1) Hareketli kıyı kumul vejetasyonu 238 X

12 4232(2) Sabit veya yarı hareketli kumul vejetasyonu (3) Nemli kumul çukurlukları vejetasyonu (4) Kumul çalılıkları vejetasyonu (5) Bozuk kumul vejetasyonu Tuzcul Vejetasyon (1) Tuzcul bataklık vejetasyonu (2) Tuzcul geçici göletler vejetasyonu (3) Tuzcul geçici su baskını olan düzlükler vejetasyonu (4) Tuzcul karasal düzlükler vejetasyonu SONUÇLAR VE ÖNERİLER Sonuçlar Florası Habitatları Vejetasyonu Öneriler 276 Kaynaklar 279 Özgeçmiş 291 Ek 292 X

13 Şekil Dizini Sayfa Şekil Göksu Deltası ÖÇKB indeki Hassas Bölge İçinde ve Dışında Kalan Muhtelif Arazi Kullanım Tipleri (ha) % si 3 Şekil 31 Araştırma Alanının Coğrafik Haritası (Uygun ve ark, 1994 den Değiştirilerek) 26 Şekil 32 Araştırma Alanının Grid Sisteme Göre Yeri, Hassas Zon Sınırları ve Uydu Görüntüsü (Temmuz, 2006) 27 Şekil 33 Araştırma Alanının Jeoloji Haritası (Temmuz 2006, Google Earth den Değiştirilerek) 29 Şekil 34 Göksu Deltasının Geçmişteki Konumları (Uygun ve ark, 1994) 30 Şekil 35 İnce Kum Yarımadasının Zaman İçindeki Konumları (Uygun ve ark 1994) 32 Şekil 36 Göksu Deltası Toprak Grupları (Uygun ve ark, 1994 den Değiştirilerek) 35 Şekil 37 Silifke-Paradeniz Lagünü Arasında Kalan Kesimin Derin Yer Altı Suyu Kuramsal Akışı (DHKD, 1992) 38 Şekil 38 Araştırma Alanı Uzun Yıllar (A), 2003 (B), 2004 (C) ve 2005 (D) Yılları Ölçümlerine Ait İklim Diyagramları 41 Şekil 39 Göksu Deltası Alan Kullanım Durumları (Uygun ve ark, 1994 den Değiştirilerek) 52 Şekil 41 Araştırma Alanında En Çok Takson İçeren 5 Familyanın % Oranları 73 Şekil 42 Araştırma Alanında Bulunan Taksonların Fitocoğrafik Bölgelere Göre Dağılım % Oranları 74 Şekil 43 Araştırma Alanında Bulunan Taksonların Hayat Formlarına Göre Dağılım % Oranları 74 Şekil 44 Araştırma Alanında Bulunan Taksonların Yapılarına Göre Dağılım % Oranları 75 Şekil 45 Araştırma Alanında Bulunan Taksonların Ömürlerine Göre Dağılım % Oranları 75 X

14 Şekil 46 Araştırma Alanında Bulunan Endemik ve Endemik Olmayan Taksonların Tehlike Kategorilerine Göre Dağılımları 76 X

15 Tablo Dizini Sayfa Tablo Toprak Mülkiyetleri ve Kullanım Durumları (ha) 3 Tablo 31 ÖÇKB Sınır Koordinatları (Uygun ve ark, 1994 den değiştirilerek) 25 Tablo 32 Silifke Meteoroloji İstasyonuna Ait Uzun Yıllar, 2003, 2004 ve 2005 Yılları Ölçümleri, Ortalama Aylık Yağış Miktarı ve Sıcaklık Ortalama Değerleri 39 Tablo 33 Araştırma Alanında Hakim Olan Familyaların 4 Farklı Ekolojik Ortamda İçermiş Oldukları Takson Sayıları (Düzenli ve ark, 1996) 49 Tablo 41 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 85 Tablo 42 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 86 Tablo 43 Potamogetono pectinati-ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965) Passarge Tablo 44 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 89 Tablo 45 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 90 Tablo 46 Ludwigio stoloniferae-nasturtietum officinalis ass nov 91 Tablo 47 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 93 Tablo 48 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 93 Tablo 49 Ruppio cirrhosae-schoenoplectetum littoralis ass nov 94 Tablo 410 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 95 Tablo 4 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 97 Tablo 4 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 97 Tablo 413 Bolboscoeno maritimi var cymos-pragmitetum australis Borhidi & Balog Tablo 414 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, XV

16 GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 100 Tablo 415 Topluluğa Ait Su Analiz Sonuçları 101 Tablo 416 Typha angustifolia-juncellus laevigatus bitki topluluğu 103 Tablo 417 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 104 Tablo 418 Topluluğa Ait Su Analiz Sonuçları 104 Tablo 419 Typha domingensis-juncus pygmaeus Bitki Topluluğu 105 Tablo 420 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 107 Tablo 421 Topluluğa Ait Toprak Analiz Sonuçları 108 Tablo 422 Cakilo maritimae-zygophylletum albi Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu Tablo 423 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 0 Tablo 424 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 1 Tablo 425 Cypero mucronati-agropyretum juncei Kühnholtz ex Br-Bl Tablo 426 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 3 Tablo 427 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 3 Tablo 428 Eryngio maritimi-pancratietum maritimi Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu Tablo 429 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 6 Tablo 430 Ambrosio maritimae-pancratietum maritimi ass nov 7 Tablo 431 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 9 Tablo 432 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 0 Tablo 433 Cypero capitati- Trachomitetum veneti ssp sarmatiense ass nov 1 Tablo 434 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS XV

17 Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 2 Tablo 435 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 3 Tablo 436 Echio angustifolii-ononidetum natrix ssp hispanicae ass nov 4 Tablo 437 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 6 Tablo 438 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 6 Tablo 439 Parapholido incurvae-thymelaeetum hirsutae ass nov 8 Tablo 440 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 130 Tablo 441 Helianthemum stipulatum Topluluğu 131 Tablo 442 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 132 Tablo 443 Topluluğa Ait Toprak Analiz Sonuçları 133 Tablo 444 mperata cylindrica var cylindrica-trisetaria loeflingiana bitki topluluğu 134 Tablo 445 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 136 Tablo 446 Topluluğa Ait Toprak Analiz Sonuçları 136 Tablo 447 nula viscosa topluluğu 138 Tablo 448 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 139 Tablo 449 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 139 Tablo 450 Sorgho halepense var halepense-myrtetum communis ssp communis ass nov 141 Tablo 451 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 143 Tablo 452 Polygono equisetiformis-viticetum agni-casti ass nov 144 Tablo 453 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 146 Tablo 454 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 146 XV

18 Tablo 455 Ephedro campylopodae-populetum euphraticae ass nov 148 Tablo 456 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 149 Tablo 457 Topluluğa Ait Toprak Analiz Sonuçları 150 Tablo 458 Nerium oleander-polypogon maritimus var maritimus Topluluğu 151 Tablo 459 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 153 Tablo 460 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 154 Tablo 461 Urgino maritimi- Asphodeletum aestivi ass nov 154 Tablo 462 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 156 Tablo 463 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 157 Tablo 464 Verbasco sinuati-sarcopoterietum spinosi ass nov 158 Tablo 465 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 161 Tablo 466 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 162 Tablo 467 Limonio gmelinii- Aeluropetum littoralis (Bab 1979) Gehu & Uslu Tablo 468 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 164 Tablo 469 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 165 Tablo 470 Limonio angustifolii-halimionetum portulacoides ass nov 166 Tablo 471 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 169 Tablo 472 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 170 Tablo 473 Asterisco aquaticae-plantaginetum coronopi ssp commutati ass nov 171 Tablo 474 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 172 Tablo 475 nula crithmoides-limonium graecum var graecum XV

19 Topluluğu 174 Tablo 476 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 175 Tablo 477 Topluluğa Ait Toprak Analiz Sonuçları 175 Tablo 478 Limonium virgatum-carthamus tenuis ssp tenuis Bitki Topluluğu 176 Tablo 479 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 178 Tablo 480 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 179 Tablo 481 Polypogono maritimi ssp maritimi-juncetum littoralis Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu Tablo 482 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 182 Tablo 483 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 183 Tablo 484 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 183 Tablo 485 Phragmiti australis-juncetum maritimi Vural, Duman & al Tablo 486 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 186 Tablo 487 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 187 Tablo 488 Atriplici hastatae-juncetum acuti Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu Tablo 489 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 189 Tablo 490 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 190 Tablo 491 Tamaricetum smyrensis Seçmen & Leblebici Tablo 492 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 192 Tablo 493 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 193 Tablo 494 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 193 Tablo 495 Arthrocnemo fruticosii- Tamaricetum tetragynae ass nov 195 XV

20 Tablo 496 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 197 Tablo 497 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 198 Tablo 498 Salicornio fragilis- Tamaricetum tetrandrae ass nov 199 Tablo 499 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 201 Tablo 4100 Birliğe Ait Su Analiz Sonuçları 202 Tablo 4101 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 203 Tablo 4102 Schoeno nigricantis-saccharetum ravennae Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu Tablo 4103 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 205 Tablo 4104 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçlar 206 Tablo 4105 Eriantho-Schoenotum nigricantis (Pign 1953) Gehu Tablo 4106 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 208 Tablo 4107 Tamarix parviflora-limonium angustifolium bitki topluluğu 209 Tablo 4108 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 2 Tablo 4109 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 2 Tablo 40 Salicornio europaeae-arthrocnemetum fruticosum Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu Tablo 41 Birliğe Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 217 Tablo 42 Birliğe Ait Toprak Analiz Sonuçları 218 Tablo 43 Arthrocnemo-Halocnemetum strobilaceii Oberd Tablo 44 Topluluğa Ait Örneklik Alanların Numarası, Yüksekliği, GPS Koordinatları ve Yapıldığı Tarih 221 Tablo 45 Topluluğa Ait Toprak Analiz Sonuçları 222 Tablo 46 Arthrocnemum glaucum Topluluğu 223 XX

21 Fotoğraf Dizini Sayfa Fotoğraf 41 Potamogetono pectinati-ceratophylletum demersi (Hild & Rehnelt 1965) Passarge 1995 Birliğinin Genel Görünümü 86 Fotoğraf 42 Ludwigio stoloniferae-nasturtietum officinalis ass nov Birliğinin Genel Görünümü 89 Fotoğraf 43 Ruppio cirrhosae-schoenoplectetum littoralis ass nov Birliğinin Genel Görünümü 92 Fotoğraf 44 Bolboscoeno maritimi var cymos-pragmitetum australis Borhidi &Balog 1970 Birliğinin Genel Görünümü 96 Fotoğraf 45 Typha angustifolia-juncellus laevigatus Bitki Topluluğunun Genel Görünümü 101 Fotoğraf 46 Cakilo maritimae-zygophylletum albi Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 Birliğinin Genel Görünümü 107 Fotoğraf 47 Cypero mucronati-agropyretum juncei Kühnholtz ex Br-Bl 1933 Birliğinin Genel Görünümü 0 Fotoğraf 48 Eryngio maritimi-pancratietum maritimi Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 Birliğinin Genel Görünümü 3 Fotoğraf 49 Ambrosio maritimae-pancratietum maritimi ass nov Birliğinin Genel Görünümü 6 Fotoğraf 410 Cypero capitati-trachomitetum veneti ssp sarmatiense ass nov Birliğinin Genel Görünümü 9 Fotoğraf 4 Echio angustifolii-ononidetum natrix ssp hispanicae ass nov Birliğinin Genel Görünümü 3 Fotoğraf 4 Parapholido incurvae-thymelaeetum hirsutae ass nov Birliğinin Genel Görünümü 6 Fotoğraf 413 Helianthemum stipulatum Topluluğunun Genel Görünümü 130 Fotoğraf 414 mperata cylindricae var cylindricae-trisetaria loeflingiana Topluluğunun Genel Görünümü 133 XX

22 Fotoğraf 415 nula viscosa Topluluğunun Genel Görünümü 137 Fotoğraf 416 Sorgho halepense var halepense-myrtetum communis ssp communis ass nov Birliğinin Genel Görünümü 140 Fotoğraf 417 Polygono equisetiformis-viticetum agni-casti ass nov Birliğinin Genel Görünümü 143 Fotoğraf 418 Ephedro campylopodae-populetum euphraticae ass nov Birliğinin Genel Görünümü 147 Fotoğraf 419 Nerium oleander-polypogon maritimus var maritimus Topluluğunun Genel Görünümü 150 Fotoğraf 420 Urgino maritimi- Asphodeletum aestivi ass nov Birliğinin Genel Görünümü 153 Fotoğraf 421 Verbasco sinuati-sarcopoterietum spinosi ass nov Birliğinin Genel Görünümü 156 Fotoğraf 422 Limonio gmelinii- Aeluropetum littoralis (Bab 1979) Gehu & Uslu 1989 Birliğinin Genel Görünümü 161 Fotoğraf 423 Limonio angustifolii-halimionetum portulacoides ass nov Birliğinin Genel Görünümü 164 Fotoğraf 424 Asterisco aquaticae-plantaginetum coronopi ssp commutati ass nov Birliğinin Genel Görünümü 169 Fotoğraf 425 nula crithmoides-limonium graecum var graecum Topluluğunun Genel Görünümü 173 Fotoğraf 426 Polypogono maritimi ssp maritimi-juncetum littoralis Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 Birliğinin Genel Görünümü 178 Fotoğraf 427 Phragmiti australis-juncetum maritimi Vural, Duman & al 1995 Birliğinin Genel Görünümü 182 Fotoğraf 428 Atriplici hastatae-juncetum acuti Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 Birliğinin Genel Görünümü 186 Fotoğraf 429 Arthrocnemo fruticosii-tamaricetum tetragynae ass nov Birliğinin Genel Görünümü 192 Fotoğraf 430 Salicornio fragilis-tamaricetum tetrandrae ass nov XX 198

23 Birliğinin Genel Görünümü Fotoğraf 431 Schoeno nigricantis-saccharetum ravennae Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu 2003 Birliğinin Genel Görünümü 202 Fotoğraf 432 Eriantho-Schoenotum nigricantis (Pign 1953) Gehu 1984 Birliğinin Genel Görünümü 205 Fotoğraf 433 Tamarix parviflora- Limonium angustifolium bitki Topluluğunun Genel Görünümü 209 Fotoğraf 434 Salicornio europaeae-arthrocnemetum fruticosum Çakan, Düzenli & Karaömerlioğlu2003 Birliğinin Genel Görünümü 2 Fotoğraf 435 Arthrocnemo-Halocnemetum strobilaceii Oberd 1952 Birliğinin Genel Görünümü 217 Fotoğraf 436 Arthrocnemum glaucum Topluluğunun Genel Görünümü 221 XX

24 KSALTMALAR Aly: Alyans Ark: Arkadaşları B: Batı Cl: Classis cm: Santimetre D: Doğu de: Dekar DHKD: Doğal Hayatı Koruma Derneği Et Şb: Etüt Şube ha: Hektar Hiz Gn Müd: Hizmetleri Genel Müdürlüğü G: Güney K: Kuzey km: Kilometre KU: Kumul m: Metre Or: Ordo ÖÇKB: Özel Çevre Koruma Bölgesi ÖÇKK: Özel Çevre Koruma Kurumu ÖÇKKM: Özel Çevre Koruma Kurumu Müdürlüğü ÖYK: Özelleştirme Yüksek Kurulu SEPA: Special Environment Protection Area TA: Tatlı Sulak Alan TU: Tuzcul XX

25 1 GİRİŞ 1GİRİŞ Sulak alanlar yeryüzünün %3 ünü kaplamaktadır Dünyada Ramsar sözleşmesi kriterleri kapsamına giren 65milyonha alanı kaplayan 900 sulak alan bulunmaktadır Türkiye de ise bu kriterlere sahip 76 uluslararası öneme sahip sulak alanın bulunduğu tespit edilmiştir Bunların toplam alanı deniz kıyıları ve ırmaklar hariç 95546ha dır ve Türkiye nin %1,6 sını kaplamaktadır Bu sulak alanlardan 2006 yılı Haziran ayı itibariyle si ÖÇKB olarak ilan edilmiştir Sulak alanlar RAMSAR sözleşmesinde, doğal veya yapay, sürekli veya geçici, durgun veya hareketli, tatlı, acı veya tuzlu suya sahip, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde, altı metreyi geçmeyen derinliğe sahip kesimlerini de kapsayan bataklık, turba veya suyla kaplı alanların tümü olarak tanımlanmıştır Korkanç ( ) ün yaptığı tanıma göre, sulak alanlar suya doygunluğun baskın ve bu durumun toprak gelişimini, bitki türleri ve hayvan toplulukları üzerinde etkili olduğu alanlara denmektedir Bu tanımlara göre sulak alanlardaki en önemli etken toprak ya da alt tabakanın belirli zamanlarda suyla kaplı ya da suyla doygun olmasıdır (Korkanç, ) Sulak alanlar, karasal ve sucul ekosistemler arasında geçişi sağlayan doğadaki en verimli ekosistemlerdir Doğal olarak bu alanların niteliklerini iklim, jeomorfoloji ve su kaynakları gibi faktörler belirlemektedir ve sediment depolama, azot ve fosforu uzaklaştırma, inorganik besin elementlerini organik forma dönüştürme gibi birçok önemli işleve sahiptirler (Korkanç, ) Sulak alanlar geçmişten beri de su elde etme, sel ve su kirliliği kontrolünü sağlamak, yiyecek ve hammadde kaynağı, estetik amaçlı, vb birçok amaç için kullanılmaktadır (Korkanç, ) Son zamanlarda eğitim, araştırma, balıkçılık, kuş gözleme, tekne gezintisi ve yürüyüş gibi birçok kültürel amaç için de artan bir şekilde kullanımı devam etmektedir 1970 yılından bu yana sulak alanların doğal güzelliğinin yanı sıra, sel önleyici ve kontrol edici, kıyıları erozyon ve fırtınaya karşı koruma, su kalitesini sağlama ve filtreleme, yeraltı suyuna katkı sağlama gibi birçok faydası olduğu da yapılan araştırmalar sonucunda tespit edilmiştir Bunlara karşılık özellikle nüfus artışı ile gelen alan ihtiyacı ve verimli alanların azalması, sulak 1

26 1 GİRİŞ alanların doldurularak başka kullanımlar (tarım arazisi, konut, turizm) için kazanılmaya çalışılması, drene edilerek hidrolojik rejimlerinin değiştirilmesi gibi kullanımlar doğrudan ya da dolaylı olarak sulak alanların doğallığını ve devamlılığını tehdit etmektedir Ülkemizde, sulak alanların %50 sinden fazlası yanlış yönetim politikaları nedeniyle kaybedilmiştir Bu nedenle 1971 yılında İran ın Ramsar kentinde kabul edilen "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslar Arası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme" (RAMSAR Sözleşmesi) oluşturulmuştur Bu sözleşme özellikle sulak alanların tespit, kullanım ve korunma çerçevesini belirlemektedir Ülkemizde Ramsar Listesi ne dahil olmuş ha alana sahip toplam sulak alan (Akyatan-Adana, Gediz Delta-İzmir, Göksu Deltası- İçel, Kızılırmak Deltası-Samsun, Burdur Gölü-Burdur, Kuş Gölü-Manyas-Balıkesir, Uluabat Gölü- Bursa, Seyfe Gölü-Kırşehir, Sultan Sazlığı-Kayseri, Köyceğiz gölümuğla, Mogan Gölü-Ankara, Tuz gölü-ankara, Konya, Aksaray) bulunmaktadır Türkiye, Ramsar Sözleşmesi ni 17 Mayıs 1994 te resmen yürürlüğe koymuştur Ramsar listesinde yer alan araştırma alanı Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, Orta Toroslar eteğinde bulunan İçel iline bağlı Silifke ilçesinin güneyinde Göksu Nehri'nin Silifke ve Taşucu arasında denize açıldığı bölgenin doğal alanlarını kapsamaktadır Göksu deltasında memeliler ve herpetofauna olması, önemli kuş alanı ve önemli bitki alanı olarak ilan edilmesi ayrıca deltanın önemli doğa alanı olarak koruma altına alınmasını da sağlamıştır Göksu deltası Türkiye nin en önemli kumul alanlarından biri, halofit bitkilerin yaşam alanı ve kaplumbağalar için önemli üreme sahasıdır Alandaki Akgöl ve Paradeniz gibi irili ufaklı birçok tuzlu ve tatlı göller, drenaj ve sulama kanalları su bitkilerinin önemli yaşam alanlarıdır Araştırma alanı Ortadoğu ve Avrupa nın en önemli sulak alanlarından biridir (Yücel, 1999) Toplam 15000ha doğal ve doğal olmayan alanı kaplayan bölgenin, yaklaşık 9000ha ı özel mülkiyet, geriye kalan 6000ha ı hazine arazisidir (Gürkan ve ark, 1999) Toplam 8600ha olan Hassas Bölgede; yaklaşık 2600ha ı kaplayan tapusuz göl, sazlık ve kumullar haricindeki 6000ha alanın yaklaşık 2500ha ı şahıs mülkiyetinde ve yine 2500ha alan da hazine arazisidir (Tablo ) 2

27 1 GİRİŞ Tablo Toprak Mülkiyetleri ve Kullanım Durumları (Ha) Hassas Bölge İçi (ha) Göksu Nehri nin Batı Kesimi Doğu Kesimi Toplam Şahıs Hazine Köy Tüzel Kişiliği Mera Davalı Toplam Hassas Bölge İçi (ha) Toplam Göksu Deltası ÖÇKB indeki hassas bölge içinde ve dışında kalan muhtelif arazi kullanım tipleri (ha) % si Şekil de verilmiştir Buna göre alanda hassas bölge içerisinde en çoktan aza doğru kara alanları, deniz alanları, şahıs ve hazine arazileri, Akgöl alanı, Paradeniz alanı, mera arazisi ve en az da köy tüzel kişiliği ve Kuğu gölü alanı yer almaktadır Hassas bölge dışında da en fazla özel mülkiyetler, yol-kanal vb yapılar ve en az da hazine arazileri bulunmaktadır HASSAS BÖLGE İÇİ Kara Köy Tüzel Kişiliği Kuğu Gölü HASSAS BÖLGE DŞ Deniz Mera Hazine Şahıs Akgöl Paradeniz Hazine Yol, Kanal, vb Özel Mülkiyet Şekil Göksu Deltası ÖÇKB indeki Hassas Bölge İçinde ve Dışında Kalan Muhtelif Arazi Kullanım Tipleri (ha) % si Tipik bir delta özelliği taşıyan Göksu ÖÇKB nde 4 belde, 5 belediye, 7 köy bulunmakta ve bu alanlarda yerel kişi yaşamaktadır Nüfusun %80 i tarım ve diğer kısmı da tarım, hayvancılık ve balıkçılık ile geçimini sağlamaktadır Deltanın verimli topraklarında yılda iki kez ve bazen üç kez ürün alınabilmektedir Göksu Deltası sahip olduğu bu özellikleri nedeniyle zaman içinde birçok farklı yasal statüler almıştır Örneğin; Göksu Deltasında bulunan Akgöl de yaklaşık 4350ha alan 1989 yılında Akgöl ve Çevresi Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak ilan edilmiştir 1990 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilen 236km2 lik alanın 8600ha lık kısmı ÖÇKK tarafından 1991 yılında Hassas Bölge olarak belirlenmiştir Mart 1994 de özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında 3

28 1 GİRİŞ Sözleşme (RAMSAR Sözleşmesi) gereğince yine Bakanlar kurulu kararı ile RAMSAR listesine dahil edilmiştir (Gürkan ve ark, 1999) Alan 1996 yılında da Derece Doğal Sit olarak ilan edilmiştir Bu yasal statülerin amacı; bölgenin çevre kirlenmesi ve ekolojik bozulmaya karşı korunması, doğal varlıkların ve tarihi kalıntıların gelecek nesillere aktarılmasının teminat altına alınmasını sağlamaktır Göksu Deltası ÖÇKB sınırları içerisinde Uygun ve arkadaşları (1994) tarafından yapılan araştırmada alanın kullanım potansiyeli, arazi kullanımı v e biyolojik çeşitliliği ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır Bu çalışma sonucunda deltadaki tarım alanlarının dışında kalan; kumullar, tuzlu sudan tatlı suya kadar değişim gösteren sulak ve bataklık alanlar Hassas zon olarak belirlenmiştir Ayrıca deltaya ait karasal ve sucul habitatlarda yaşayan faunistik ve floristik yapı, bunlardan endemik ve nesli tehlike altında olanlar, koruma altına alınması gerekenlerde saptanmıştır Uslu (1977) da deltanın kıyı kumullarının çok az bir kısmını kapsayan vejetasyon araştırmalarında 3 farklı ekolojik ortama ait karakter türleri belirgin olmayan 10 bitki birliği ortaya koymuştur Bu araştırmalardan başka özellikle alanın doğal bitkisel yapısı ve buna dayalı alanın korunması ve geri kazanılması ile ilgili yapılmış herhangi bir araştırma bulunmamaktadır Çalışma alanının ayrıca önemli bir RAMSAR sulak alanı olması v e insan etkisi altında kalıp bozulmaya ve de yok olmaya başlaması, alanın temel ve detaylı ekolojik araştırmalarının gerekliliğini ve sonuçlarının alanda uygulama zorunluluğunu ortaya koymaktadır Bu çalışmada bu eksikliklerin giderilmesi için özellikle Göksu Deltası ÖÇKB doğal alanlarının florası ve bitki ekolojisi araştırılmıştır Bu araştırmalar alandaki ana habitat tipleri, alt grupları ve bu habitatlarda yayılış gösteren bitki birlikleri, bitki toplulukları ve bunların sintaksonomik üst birimlerini tespit etme temeline oturtulmuştur Bu araştırmanın sonuçları RAMSAR listesinde yer alan Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi nin doğal alanlarında yapılacak olan çevre koruma ve alan kullanım planlaması çalışmalarına katkı sağlayacaktır 4

29 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR 21 Flora Araştırmaları 2 Yurt İçinde Yapılan Flora Çalışmaları 21 Bölgemiz ile İlgili Flora Çalışmaları Amadeo (1990), Akgöl ve Paradeniz Dalyanının klimatolojik, jeolojik, jeomorfolojik, pedolojik, hidrolojik, su kalitesi, flora, su faunası, yaban hayatı, balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği, sosyo-ekonomik durum, çevre ıslahı önerileri, balık üretimi ve diğer kullanım alanları konularını araştırmıştır Düzenli ve ark (1996), Göksu deltası florasını araştırmışlardır Bu çalışma ile bölgede 74 familya, 246 cinse ait toplam 382 takson tespit edilmiştir Bunlardan 6 sı endemiktir (Beta trojana Pamuk, Bromus psamophilus P M Smith, Beta adanensis Pamuk apud Aellen, Allium junceum Sm subsp tridentatum Kollmann, Özhatay et Koyuncu, Hypericum polyphyllum Boiss et Bal subsp polyphyllum, Onopordum boissieri Willk) Floristik bölgeler bakımından ilk sırayı Akdeniz elementleri (%30,36), daha sonra Avrupa-Sibirya (%4,9), İran-Turan (%2,3) ve Öksin elementleri (%0,2) almaktadır Gürkan ve ark (1999), Göksu Deltası ÖÇK Bölgesi Yönetim Planını yapmışlardır Planda Göksu ÖÇK bölgesinin genel özellikleri, flora ve fauna yapısı, peyzaj özellikleri, ekolojik ve sosyo-ekonomik değerlendirilmesi ve önerilen yönetim planı ele alınmıştır 22 Diğer Bölgeler ile İlgili Flora Çalışmaları Seçmen ve Leblebici (1984), Batı Anadolu (B1-2-3, C1-2-3) sucul florasını araştırmış ve bölgeden 42 familyaya ait 164 takson tespit etmişlerdir Görk ve ark (1989), Çeşme (İzmir) yarımadasının florasını araştırmışlardır Bu çalışma ile araştırma alanında 81 familya, 357 cinse ait 589 takson tespit 5

30 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR edilmiştir 9 u endemiktir Bu taksonların %27,50 si Akdeniz elementi, %14,26 sı Doğu Akdeniz, %3,73 ü Avrupa-Sibirya elementi, %2,03 ü Kozmopolit ve %1,35 i İran-Turan floristik elementidir Seçmen ve Leblebici (1991), Trakya nın sucul florasını araştırmışlardır Bu çalışma ile bölgede göl içi ve batak alanlarda 48 familyaya ait 180 takson tespit edilmiştir Behçet ve Altan (1993), Van gölündeki Adır, Akdamar, Çarpanak ve Kuzu adalarının florasını tespit etmişlerdir Bu çalışmada, alandan 40 familya, 154 cinse ait 235 takson tespit edilmiştir Endemizm oranı %4,3 dür Taksonların %28,5 i İranTuran, %5,5 i Akdeniz elementi ve %3 ü Avrupa-Sibirya floristik elementidir Güner ve ark (1996), Köyceğiz-Dalyan ÖÇK alanında 1991 ve 1992 yıllarında yaptıkları arazi çalışmaları ile alanın florasını tespit etmişlerdir Bu çalışmada alandan 924 takson tespit edilmiştir Bu taksonların 202 si Doğu Akdeniz, 178 i Akdeniz, 38 i Avrupa-Sibirya ve 18 i İran-Turan floristik elementidir Leblebici ve Seçmen (1996), Marmara bölgesi sucul florasını araştırmışlardır Bu çalışma ile bölgede göl ve bataklık habitatlarından 45 familyaya ait 161 takson tespit edilmiştir 22 Vejetasyon Araştırmaları 221 Yurt İçinde Yapılan Vejetasyon Çalışmaları 22 Bölgemiz ile İlgili Vejetasyon Çalışmaları Uslu (1977), Mersin ve Silifke arasında kalan kıyısal kumul ve maki vejetasyonunu ekolojik ve sosyolojik olarak araştırmıştır Bu çalışmada, kumullar için 6 birlik (Euphorbia paralias, Galilea mucronata, Pancratium maritimum, Ononis natrix subsp hispanica, Sporobulus pungens, Alhagi mannifera) ve maki için 4 birlik (Quercus coccifera, Olea europaea, Arbutus andrachne, Laurus nobilisceratonia sliqua) tespit etmiştir Ayrıca frigana (Sarcopoterium spinosum) ve Pinus brutia (Pinus brutia) orman vejetasyonları için de birer birlik belirlemiştir 6

31 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Gehu ve ark (1989), Türkiye nin güney kıyılarını çalışmışlar ve si güney kıyıları için yeni olmak üzere 30 bitki birliği tespit etmişlerdir Bu birlikler şunlardır: Salsolo-Cakiletum aegypticae, Salsolo-Euphorbietum peplis, Suaedo maritimaesalicornietum patulae, Anthemido ammophilae-ononidetum variegatae, Pseudorlayo pumilae Silenetum kotschyi, Mathiolo bicornis Silenetum kotschyi, Malcolmio chiae Silenetum discoloris, Cresso creticae Hordeetum marinae, Plantagini weldenii-parapholisetum incurvae, Aeluropetum littoralis, Juncetum subulati, Scirpetum compacti, Ruppion maritimae, pomoeo stoloniferae Elymetum farcti, pomoeo stoloniferae Sporoboletum arenarii, Cypero capitati Helianthemetum stipulati, Ononidetum hispanicae, Convolvuletum lanati, Scrophulario Sarcopoterietum spinosi, Arthrocnemo glauci-halocnemetum strobilacei, Puccinellio festuciformis-arthrocnemetum perennis, Arthrocnemetum fruticosi, Elymo Zygophylletum albi, Eriantho-Schoenetum nigricantis, Crithmo Limonietum serotini, Crithmo Polygonetum equisetiformis, Rubio tenuifoliae Euphorbietum dendroidis, Rubio tenuifoliae Pistacietum lentisci, Pistacio palaestinae Rhamnetum graeci 22 Diğer Bölgeler ile İlgili Vejetasyon Çalışmaları Öner ve ark (1973a,b), İzmir civarında bulunan sucul alanların vejetasyonlarını araştırmışlardır Bu çalışmalarda, suya batık safha (Myriophyllum, Zostera), yüzme safhası (Patamogeton), kamış-bataklık safhası (Arundo, Typha, Phragmites, Cyperus), çayır safhası (Carex, Juncus, Plantago, Mentha, Trifolium, Avena, Hordeum, Urtica, Alisma, Bromus), çalı safhası (Rubus, Salix, Rosa, Tamarix, Vitex, Nerium, Myrtus, Pistacia, Cistus) ve ağaç safhası (Juniperus oxycedrus, Pinus brutia, Platanus orientalis) gibi vejetasyon safhaları ve içerdiği hâkim bitki türleri tespit edilmiştir Yurdakulol (1974), Konya ovasındaki çorak bataklıklar vejetasyonunu araştırmıştır Buradaki, çorakçıl vejetasyon Puccinellion convolutae takımında bulunan 4 bitki birliği (Juncus maritimus-juncus gerardii, Frankenia hirsuta ssp hispida-statice iconica, Statice gmelini-bupleurum strobilaceum-suaeda birandii) ile tanımlanmıştır 7 gracile, Halocnemum

32 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Çetik (1982), Sorgun (Manavgat), Kemer, Lara (Antalya) ve Kavaklı (Finike) Kumullarını fitososyolojik ve ekolojik yönden incelemiş ve 8 bitki birliği (Euphorbietum paraliae, Agropyretum mediterraneum, Convolvuletum lanatii, Polygonetum equisetiforme, Anchusetum hybridae, Sporoboletum pungentis, Anthemidetum ammophilae, Echium diffusum) tespit etmiştir Bekat ve Seçmen (1984), Akdağ-Karaburun u (İzmir) bitki ekolojisi ve sosyolojisi yönünden araştırmışlardır Alanda maki (Arbutus andrachne, Quercus coccifera, Phillyrea latifolia-quercus coccifera) ve frigana (Sarcopoterium spinosum, Cistus salviifolius, Cistus parviflorus) olmak üzere iki tip vejetasyon ve her bir vejetasyon tipine ait 3 er bitki birliği tespit etmişlerdir Seçmen ve ark (1984), İzmir in bazı kirli alanlarındaki vejetasyonu araştırmışlardır Bu çalışmada bitki topluluğunun (Salsola macera, Atriplex lasiantha, A hastata, Salicornia europaea, nula graveolens, Phragmites australis, Typha latifolia, Arthrocnemum glaucum, A fruticosum, Halimioe portulacoides, Aster tripolium, Juncus acutus) baskın olduğu tespit edilmiştir Tatlı (1984), Serçeme vadisinin sulu dere vejetasyonunu araştırmıştır Bu çalışmada alanın vejetasyonu kamış-sazlık vejetasyonu ve çayır vejetasyonu olarak ikiye ayrılmış ve 3 bitki birliği (Typha latifolia-juncus inflexus, Hordeetum turkestanicii, Hippophaetum rhamnoidis) tespit edilmiştir Seçmen ve ark (1986a), İzmir yöresi frigana vejetasyonunu araştırmış ve bu vejetasyonun 4 bitki grubundan oluştuğunu tespit etmişlerdir Bunlardan Sarcopoterium spinosum g r u b u Quercetalia ilicis, Quercion ilicis v e OleoCeratonion alyansları arasında, Coridothymus capitatus, Cistus salviifolius ve Cistus parviflorus da Cisto-Micromerietalia, Cistion orientale alyansında yer alır Bekat ve Seçmen (1988), Foça, Aliağa ve Çandarlı civarının vejetasyonunu frigana, maki ve orman olmak üzere üç vejetasyon tipine ayırmışlardır Frigana da 2 (Sarcopoterietum spinosi, Cistetum salviifolii), maki (Quercus coccifera) ve orman (Pinetum brutiae) vejetasyon tiplerinde 1 er bitki birliği tespit etmişlerdir Gehu ve Uslu (1989), Türkiye nin kuzey batı kıyılarını (Marmara denizi, Karadeniz ve Ege denizi) çalışmışlardır Kumullarda 15 birlik (Salsolo ruthenicaeatriplicetum constantinopolitanae, Polygono mesembrici-raphanetum maritimi, 8

33 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Cakilo euxinae-salsoletum ruthenicae, Salsolo-Cakiletum aegypticae, Eryngio Soroboletum virginici, Eryngio-Elymetum farcti, Eryngio-Ammophiletum arundinaceae, Leymo sabulosi-elymetum farcti, Otantho Leymetum sabulosi, Stachyo subcrenatae Centauretum kilaeae, Peucedano obtusifolii Festucetum beckeri, Sarcopoterio Centaureetum spinosae, Asyneumo Paliuretum spinae-christi, Marsdenio Juniperetum macrocarpae, Pistacio Quercetum cocciferae), t u z l u bataklarda 13 birlik (Suaedo-Salicornietum patulae, Cressetum creticae, SuaedoKochietum hirsutae, Suaedo-Salsoletum sodae, Plantagini weldenii-parapholisetum incurvae, Puccinellio festuciformis-hordeetum marini, Arthrocnemo-Halocnemetum strobilacei, Puccinellio festuciformis-arthrocnemetum fruticosi, Halimiono Artemisietum santonici, Limonio gmelinii-aeluropetum littoralis, Puccinellio festuciformis Caricetum extensae, Limonio gmelini Juncetum gerardii, Ranunculo marginati-caricetum divisae) tespit etmişler ve bunların 13 ünü yeni olarak belirtmişlerdir Özkanca (1989), bu çalışmada Orta Karadeniz Bölgesi (Ünye-Alaçam) kıyı kumullarının vejetasyonunu araştırmış ve Elymus elongatus s u b s p elongatus, Eryngium maritimum-euphorbia paralias, Ammophila arenaria subsp arundinacea, Pancratium maritimum, Euphorbia terranica, alopecuroides-glycyrrhiza glabra v a r glabra, Sophora alopecuroides v a r Cionura erecta, Hippophae rhamnoides subsp caucasica ve Juncus littoralis birliklerini tespit etmiştir Yurdakulol ve Ercoşkun (1990), Orta Anadolu çorak alanlarının vejetasyonunu çalışmışlardır Bu vejetasyonda Salicornietea sınıfına bağlı 4 birlik (Juncetum heldreichiani, Cirsieto-Juncetum maritimi, Halimionetum verruciferae, Halocnemetum strobilacei) tespit etmişlerdir Seçmen ve Leblebici (1991a), Trakya nın sucul ve bataklık bitki örtüsünü araştırmışlardır Sonuçta bölgede bulunan 15 gölde, su içi ve çamur habitatlarda toplam 29 bitki grubu (Potamageton panormitanus, P pectinatus, P nodosus, P perfoliatus, Nymphoides peltata, Vallisneria spiralis, Ceratophyllum demersum, Nympae alba, Trapa natans, Myriophyllum spicatum, Bolboschoeus maritimus var cymosus, B maritimus var maritimus, Rumex hydrolapathum, Stratoides aloides, Phalaris arundinacea, Phragmites australis, Typha angustifolia, T domingensis, 9

34 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Schoenoplectus lacustris, ssp lacustris, Sch lacustris, ssp tabernaemontani, Sch litoralis, Polygonum persicaria, Carex distans, Cirsium italicum, Juncus littoralis, J maritimus, Tamarix smyrensis, Salicornia europae, Arthrocnemum fruticosum) tespit etmişlerdir Behçet ve Altan (1992), Van gölündeki adaları (Adır, Akdamar, Çarpanak, Kuzu) çalışmışlardır Adalardaki step (Hordeetum leporini, Hordeo-Prangetum ferulacea) ve kayalık (Rosulario-Parietarietum judaicae) vejetasyon tiplerine ait 3 birlik tespit etmişlerdir Kılınç ve ark (1992), Karadeniz bölgesi sahil kesimindeki vejetasyonu sınıflandırmışlardır Bu sınıflandırmada maki vejetasyonuna ait 3 (Quercus ilexlaurus nobilis, Arbutus andrachne-arbutus unedo, Laurus nobilis, Myrtus communis) ve frigana vejetasyonuna ait 2 (Erica arborea-pteridium aquilinum, Sarcopoterium spinosum-eryngium creticum) birlik tespit edilmiştir Seçmen ve Leblebici (1994), Trakya göllerinin vejetasyonlarını araştırmışlardır Bölgede bulunan 15 gölün flora bileşimi benzerlik indisi dendogramı kullanılarak analiz edilmiştir Burada flora bileşimi bakımından iki büyük grup tespit edilmiştir Özen ve Kılınç (1995), Alaçam-Gerze ve Boyabat-Durağan arasında kalan bölgenin maki, frigana, dere ve step vejetasyonlarını araştırmıştır 4 sınıfa (Quercetea ilicis, Cisto-Micromerietea, Querco-Fagetea, Astragalo-Brometea) ait 8 birlik (Arbutetum unedinis-andrachnes, Pistacio-Phillyreetum latifoliae, Euphorbio-Vitetum agni-casti, Origano-Spartietum juncei, Salici-Platanetum orientalis, Hyperico-Astragaletum microcephali, Astragalo-Hedysaretum varii, Sideritido-Astragaletum angustifolii) bulmuşlardır Kılınç ve Karaer (1995), Sinop yarımadası vejetasyonunu orman (CarpinoFagetum orientalis, Querco-Carpinetum orientalis), bozuk orman (Carici-Pinetum maritimae), maki (Lauro-Quercetum ilexii), frigana (Eryngio-Sarcopoterietum spinosii, Phillyreo-Ericetum arboreae) ve kumul (Elymo-Ammophiletum arundinacea, Eryngio-Otanthetum maritimae, Cienuro-Pancratietum maritimii, Scirpo-Juncetum littoralis) vejetasyonu olarak gruplandırılarak 10 bitki birliği belirlemişlerdir 10

35 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Seçmen ve Leblebici (1996), Marmara bölgesi sulak alanlarındaki gölde, (su içi ve çamur habitatlar) 25 bitki birliği tespit etmişlerdir Bu birlikler sınıflara göre şunlardır: Ceratophylletea- Ceratophylletum demersi, Potametea pectinatipotametum pectinati, Potametum lucentis, Potametum pectinato-perfoliati, Nymphaetum albae, Trapaetum natantis, Potamageton crispus, Najas marina, Potamageton perfoliatus, Nuphar lutea, Juncetea maritimi- Juncetum maritimi, Phragmitio-MagnocariceteaPhragmitetum, Typho Phragmitetum communis, angustifoliae-phragmitetum Scirpo australis, lacustristyphaetum angustifoliae, Typhaetum latifoliae, Scirpetum lacustris, Scirpetum litoralis, Scirpetum maritimi, Sparganietum erecti, Typha domingensis, Butomus umbellatus, Arthrocnemetea- Halocnemion strobilacei, Tamaricetum smyrensi, ArthrocnemoHalocnemetum strobilacei Yurdakulol ve ark (1996), Burdur ve Acıgöl civarındaki karasal iç bataklarda 6 yeni birlik (Artemisetum santonici, Cardopatio-Juncetum, Puccinellio distantisjuncetum maritimi, Petrosimonietum nigdeenso-brachiatae, Lepidio caespitosihalimionetum portulacoidis, Cresso creticae-halocnemetum strobilacei) ortaya koymuşlardır Küçüködük ve Ketenoğlu (1996), Beyşehir gölü makrofitik vejetasyonunda 6 (Nupharo-Nymphaeetu albae, Myriophylletum verticillati, Ceratophylletum demersi, Phragmitetum communis, Typhaetum angustifoliae, Scirpetum lacustris) hidrofitik birlik tespit etmiştir Karaer ve ark (1999), Kelkit Vadisinin orman, maki, bozuk orman ve higrofil vejetasyonlarını araştırmışlardır Burada dört farklı vejetasyon tipine ait bitki birliği ve iki alt birlik (Siderito dichotomae-quercetum cocciferae, Cotino coggyriae-arbutetum andrachnes, Paliu r o s p i n a e -christi-fontanesietum philliraeoidis, Querco infectoriae-pinetum brutiae a - cistetosum cretici, b styracetosum officinalis, Ranunculo buhsei-pinetum sylvestris, Astragalo aucheripinetum pallasianea, Cephalanthero rubrae-quercetum cerridis, Onobrychido tournefortii-quercetum pubescentis, Veronico melissaefoliae-fagetum orientalis, Achilleo gypsicolae-juniperetum excelsae, Vitici agni-casti-tamaricetum

36 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR smyrnensis, Periploco graecae-elaeagnetum angustifoliae) tespit edilmiştir Bunlardan 10 birlik ve 2 alt birlik bilim dünyası için yeni olarak belirtilmiştir Aydoğdu ve ark (2002), Orta Anadolu Tuz gölü ve Seyfe gölü tuzlu bataklıklarından 2 yeni alyans (Lepidio caespitosi-limonion iconici, nulo aucheranae-elymion salsi) v e Salicornietea ya bağlı 6 yeni birlik (Lepidio caespitosi-limonietum iconici, Limonio tamaricoidis-puccinellietum convolutae, Sphenopodo divaricati-halocnemetum strobilacei, Suaedo anatolicae-salsoletum nitrariae, nulo aucherianae-elymetum salsi, Eragrostio collinae-puccinellietum anatolicae) tespit etmiştir Hamzaoğlu ve Aksoy (2006), Sultansazlığı bataklığı halofitik toplulukları üzerine yaptıkları fitososyolojik çalışmada Salicornietea ya bağlı 4 birlik (Halocnemetum strobilacei, Lepidio caespitosi-limonion iconici, nulo aucheranaeelymetum salsi, Tamaricetum parviflorae-tetrandrae) tespit etmişlerdir 222 Bölgemizi İlgilendiren Yurt Dışı Vejetasyon Çalışmaları Braun-Blanquet ve ark (1951), Fransa vejetasyonunun sintaksonomik birimlerini içeren bir kitap yazmışlardır Eserde sulak alanlardaki sintaksonomik birimler ve karakteristik türleri de verilmiştir Tüxen (1975), Akdeniz kuşağı kıyı kumullarında yaygın olan Cakiletea maritima sınıfından Euphorbietalia peplis ordosunu incelemiş ve birliklerini yorumlamıştır Dierschke (1975), Korsika vejetasyonunu değerlendirmiş ve SalsolaCakiletea ya ait Juncus maritimus, Juncus acutus, Bolboschoenetum maritimilitoralis, Arthrocnemetum fruticosi ve Arthrocnemetum glauci gibi birçok birlik tespit ederek bunların tablolarını vermiştir Castroviejo ve Cirujano (1980), İspanya güneyinde bulunan La Mancha bölgesindeki Sarcocornietea sınıfının revizyonunu yapmışlardır Bu revizyon sonucunda Puccinellio-Sarcocomietum alpini ve macrostachyi birlikleri yeni olarak ortaya konmuştur Puccinellio-Arthrocnemetum

37 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Costa ve Lousa (1989), Ria de Alvor un kumul ve tuzlu bataklarını çalışmışlardır Kumullardan 4 (Salsolo-Cakiletum maritimae, Otantho- ammophiletum arundinaceae, Euphorbio-Agropyretum junceiformis, Artemisio crithmifoliae-armerietum pungentis) ve tuzlu bataklıklardan 10 (Spartinetum maritimae, Cistancho luteae-arthrocnemetum fruticosi, Puccinellio maritimaearthrocnemetum perennis, nulo crithmoidis-arthrocnemetum galuci, Halimiono portulacoidis-sarcocornietum alpini, Polygono equisetiformis-limoniastretum monopetali, Cistancho phelypeae-suaedetosum verae, Gasouletum crystallininodiflori, Scirpetum compacto-littoralis, Polygono equisetiformis-tamaricetum africanae) birlik tespit etmişlerdir Toivonen ve Bäck (1989), güney Finlandiya nın küçük ötrofik ve sığ göllerinin vejetasyonlarını araştırmışlardır Aldıkları transektlerle vejetasyon zonlarında 3 ekolojik grup saptamışlardır Bu çalışmaya göre batık zonda Stratiotes aloides, Myriophyllum verticillatum, helofit vejetasyonda suyun azaldığı seviyelere dirençli olan Ceratophyllum demersum, Potamageton obtusifolius, çamurlu düzlüklerde de Typha latifolia, T angustifolia, Lythrum salicaria yaygındır Asri ve Ghorbanli (1997), KB İran da bulunan Orumieh gölü tuzlu bataklarını araştırmaları sonucu saptadıkları birlik ve alt birlikleri 6 grupta değerlendirmişlerdir Bunlar; a-yarı çalı-çalı ve çok yıllık halofitik komminüteleri temsil eden Halocnemetea strobilacei s ı n ı f ı n a a i t 6 birlik (Halocnemetum strobilacei, Halostachyetum caspicae, Kalidietum caspici, Halimionetum verruciferae, Limonietum meyeri, Limonietum carnosi) ve 5 alt birlik (Halopeplidetosum pygmaeae, Phragmitetosum stenophyllae, Frankenietosum pulverulentae, Climacopteretosum crassae, Psylliostachyetosum leptostachyae); b -Tek yıllık halofitik komminüteleri temsil eden Thero-Salicornietea sınıfına ait 5 birlik (Salicornietum europaeae, Suaedetum maritimae, Petrosimonietum brachiatae, Petrosimonietum glaucae) Salsoletum ve 1 alt sodae, birlik (Sclerochloetosum durae) ; c -Tuzcul odunlu çalı komminüteleri temsil eden Tamaricetea sınıfına ait 4 birlik (Tamaricetum meyeri, Tamaricetum octandrae, Tamaricetum kotschyi, Tamariceto meyeri-octandrae) ; d -Saz ve otsu çok yıllık halofitik komminüteleri temsil eden Juncetea maritimi sınıfın a a i t 7 birlik 13

38 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR (Juncetum maritimi, Juncetum inflexi, Juncetum orientalis, Puccinellio bulbosaeaeluropodetum, Aeluropodetum littoralis, Juncetum libanotici, Puccinellio distantisaeluropodetum littoralis) ve 1 alt birlik (Hordeetosum geniculati); e-saz ve otsu çok yıllık tuza toleranslı komminüteleri temsil eden Agrostietea stoloniferae sınıfına ait 5 birlik (Trifolio-Cynodontetum, ridetum musulmanicae, Carico-Juncetum inflexi, Carico-Juncetum orientalis, Carico-Juncetum acuti) ; f -Hidrofil tuza toleranslı komminüteleri temsil eden Phragmitetea sınıfına ait 3 birlik (Bolboschoenetum maritimi, Eleocharetum palustri, Alismatetum plantaginis-aquaticae) ve 2 alt birliktir (Crypsidetosum aculeatae, Alopecuretosum arundinacei) Rivas-Martínez (1997), Amerika ve Kanada da yılları arasında toplam 300 günlük arazi çalışması sonucu 21 transekt almış ve bunlardan 1600 vejetasyon tipi tespit etmiştir Rivas-Martínez ve ark (1999), Boreal ve lıman Kuzey Amerika bölgesini araştırarak burada birisi yeni olmak ü z e r e (Linnaeo americanae-piceetea marianae) toplam 5 sınıf (Heteromelo arbutifoliae-quercetea agrifoliae, Calocedro decurrentis-pinetea jeffreyi, Prosopido torreyanae-fouquierietea splendentis ve Artemisio tridentatae-juniperetea osteospermae), 8 ordo, 19 alyans ve 64 birlik tespit etmiştir Rivas-Martínez ve ark (2001), İspanya ve Portekiz (İberik Yarımadası, Balearic, Madeira, Azorean ve Kanarya Adaları) vejetasyonlarını çalışarak İspanya ve Portekiz in bu günkü hiyerarşik sintaksonomik kontrol listesini hazırlamışlardır Bu kontrol listesinde 76 sınıf, 140 ordo, 400 alyans ve 2000 birlik bulunmaktadır Lorite ve ark (2003), Sierre Nevada Milli Park ında bazıları bölgesel endemik olmak üzere 58 fitososyolojik birlik (Aceri granatensis-fraxinetum angustifoliae, Aconito nevadensis-senecietum elodis, Agrostio stoloniferae- Tamaricetum canariensis, Andryaletum ragusinae, Aquilegio nevadensis- Ranunculetum granatensis, Armerio splendentis-agrostietum nevadensis, Arundini donacis-convolvuletum sepi, Brachypodietum phoenicoidis, Caricetum camposiicuprinae, Carici camposii-salicetum atrocinereae, Charetum vulgaris Corillion, Cirsio micranthi-juncetum effusi, Cirsio micranthi-scirpetum holoschoeni, CirsioJuncetum inflexi, Comunidad de Zannichellia contorta, Dipsaco fulloni-cirsietum 14

39 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR crinitae, Equiseto ramosissimi-erianthetum ravennae, Equiseto ramosissimimperatetum cylindricae, Erico mediterraneae-salicetum pedicellatae, Erico terminalis-salicetum eleagni, Euphrasio willkommii-festucetum amplae, Galio aparines-conietum maculati, Glycerio declinatae-apietum nodiflori, Glycerio declinatae-eleocharidetum palustris, Helosciadietum nodiflori, Heracleo granatensis-urticetum dioicae, Holoschoenetum vulgaris, Hyperico caprifoliischoenetum nigricantis, Juncetum nanae, Lactuco chondrilliflorae-andryaletum ragusinae, Lemnetum minoris, Lonicero biflorae-populetum alba, Lysimachio ephemeri-holoschoenetum, Molinio arundinaceae-ericetum erigenae, Myrrhoidi nodosae-alliarietum petiolatae, Nardo strictae-festucetum ibericae, Paspalo distychi-agrostietum semiverticillatae, Peucedano hispanici-sonchetum aquatilis, Ranunculetum hederacei, Ranunculo acetosellifollii-vaccinietum uliginosi, Ranunculo alismoidis-caricetum intricatae, Ranunculo granatensis-cochlearietum megalospermae, Rubio tinctorum-populetum albae, Rubo ulmifolii-coriarietum myrtifoliae, Rubo ulmifolii-nerietum oleandri, Rubo ulmifolii-rosetum corymbiferae, Salicetum neotrichae, auriculatae-epilobietum Salici neotrichae-populetum hirsuti, Sedo nigrae, Scrophulario melanantheri-saxifragetum alpigenae, Tamaricetum gallicae, Trachelio caerulei-adiantetum capilli-veneris, Trifolio fragiferi-cynodontetum dactyli, Typho-Schoenoplectetum glauci, Urtico dioicaesambucetum ebuli, Xanthio italici-polygonetum persicariae, Glyceria notata, Cratoneuron commutatum ve Anagallis tenella kommüniteleri) tespit etmişlerdir Sykora ve ark (2003), Yunanistan kıyıları ve Ege denizine komşu diğer ülkelerin kıyı şeridi ve kumullarında yaptıkları araştırmada kıyı şeridinde Cakiletea maritimae sınıfına ait 5 birlik (Salsolo-Matthioletum tricuspidatae, CakiloXanthietum strumarii, Atriplici hastatae-atriplicetum tataricae, Salsolo- Euphorbietum peplis, Salsolo kali-cakiletum maritimae) ve kumullarda 3 sınıf ve bu sınıflara ait 10 birlik ve 4 kommüni t e ( Ammophiletea-Eryngio-Sporoboletum virginici, Cypero mucronati-agropyretum juncei, Medicagini marinae- Ammophiletum australis, Limonio graeci-triplachnetum nitentis, EuphorbioSilenetum nicaeensis, Ephodro distachyae-silenetum subconicae, Crucianelletum maritimae, Honckenyo-Elymetea arenari-elymetum sabulosi, Otanthus maritimus 15

40 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR ve Eryngium maritimum komminüteleri, Cisto-Micromeritea-Sarcopoterio spinosicentaureetum spinosae, Artemisia campestris ve Leymus racemosus komminüteleri) tespit etmişlerdir Bunlar da 10 sinoptik tablo üzerinde gösterilmiştir Mijatovic ve Perišic (2006), insan baskısı altında olan Montenegrin in kumlu ve kumlu-çakıllı alanların denize bakan taraflarında Cakilo-Xanthietum italici (Beg 1941) Pign1953 ve E chinophoro-elymetum farcti Gehu 1988 olmak üzere iki tipik kserohalofitik birlik tespit etmişlerdir Rennwald (2006), Almanya nın vejetasyonu üzerinde çalışmış ve Almanya vejetasyonunun sintaksonomik birimlerini sınıflandırarak tablolarını vermiştir 23 Flora ve Vejetasyon Araştırmaları 231 Yurt İçinde Yapılan Flora ve Vejetasyon Çalışmaları 23 Araştırma Alanı ile İlgili Flora ve Vejetasyon Çalışmaları Çakan (1992) ve Çakan ve Düzenli (1993), Seyhan baraj gölü ve çevresinin (Adana) florasını ve vejetasyonunu çalışmıştır Bu çalışmada 40 familya, 101 cinse ait 151 takson tespit edilmiştir Taksonların %15 i Akdeniz, %7 si Avrupa-Sibirya ve %3 ü Doğu Akdeniz floristik elementidir Alanın vejetasyonu hâkim bitkilerine göre su altı (Najas graminea), su üstü (Alisma lanceolatum, Schoenoplectus litoralis, Phragmites australis, Typha angustifolia, Paspalaum paspoloides) ve nemli alanlar (Phyla nodiflora, Cynodon dactylon var dactylon) olarak ayrılmıştır Çakan ve ark (2003a), Çukurova Deltası (Yumurtalık Lagünü, Akyatan, Ağyatan ve Tuz Gölü) flora ve vejetasyonunu çalışmışlardır Bu çalışmada, araştırma alanı florasında 600 takson tespit etmiştir Alanın vejetasyonu maki, orman, kumul, tuzcul ve tatlı su vejetasyonu olarak beş grup altında toplanmıştır Orman ve maki vejetasyonunda 3 (Smilaco excelsae-pinetum brutiae, Pistacio lentisci-pinetum halepensis, Lonicero etruscae var etruscae-pistacietum terebinthi ssp palaestinae), sabit ve yarı sabit kumul tepeleri vejetasyonunda 6 (Maresio nanae-thymelaeetum hirsutae, Crepido feotidae var rhoeodifoli-echietum angustifolii, Prosopido farctae- 16

41 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Polygonetum equisetiformi, Saccharo ravennae-trachomidetum veneti ssp sarmatiensea, Sileno kotschyi var maritimae-helianthemetum stipulati, Sileno coloratae-viticetum agni-casti), embriyonik ön kumul vejetasyonunda 6 (Cakilo maritimae-zygophylletum albi, Pseudorlayo pumilae-medicaginetum marinae, Eryngio maritimi-pancratietum maritimi, Euphorbio peplidis-cyperetum capitati, Cutandio mamphiticae-euphorbietum paraliadis, Alhagio manniferae-echinopetum viscosi var bithynici), ıslak tuzcul çöküntülerin vejetasyonunda 3 (Schoeno nigricanthis-saccharetum ravennae, Junco acuti-tamaricetum hampeanae, Polypogono maritimi ssp maritimi-juncetum littoralis), tuzcul düzlüklerin vejetasyonunda 7 (Junco gerardii ssp gerardii-halimionetum portulacoidis, Atriplici hastatae-juncetum acuti, Phragmiti australis-juncetum maritimi, Salicornio europaeae-arthrocnemetum fruticosi, Bolboschoeno maritimi-juncetum subulati, Spergularia marinae-arthrocnemetum glauci, Petrosimono brachiatae- Halocnemetum strobilacei), lagün kenarları ve nehir yatakları vejetasyonunda 3 (Bolboschoeno maritimi var cymos-schoenoplectetum litoralis, Bolboschoeno maritimi var c y m o s -Phragmitetum australis, Pulicario dysentricae-typhetum domingensis) ve iç kesimlerdeki tatlı su göletleri vejetasyonunda 3 bitki birliği (Mentho aquaticae-cladietum marisci, rıdo pseudocori-schoenoplectetum lacustris ssp tabernaemontani, Ranunculo sphaerospermi-nymphoidetum albi) t e s p i t edilmiştir Kavak (2006), Adana-Erzin de bulunan Burgaz kıyı kumullarını araştırmıştır 2005 yılında yapılan flora çalışması neticesinde 45 familya, 147 cins, 229 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir Bunlardan 7 si endemiktir Bu taksonların 67 si Akdeniz, si Avrupa-Sibirya, 7 si İran-Turan floristik elementi ve 4 ü de Kozmopolitdir Araştırma alanının vejetasyonunu kumul (embriyonik ön kumullar, hareketli kumullar, sabit-yarı hareketli kumullar) ve sulak alan (dere kenarı ve göletler) vejetasyonu olmak üzere iki kısımda incelemiştir 17

42 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR 23 Diğer Bölgeler ile İlgili Flora ve Vejetasyon Çalışmaları Kılınç (1978), İç Anadolu-batı Karadeniz geçiş bölgesinde Devrez çayı ile Kızılırmak nehri arasında kalan bölge vejetasyonunu bitki ekolojisi ve bitki sosyolojisi yönünden araştırmıştır Bu çalışmada, alandan 800 takson saptanmıştır Bu taksonların %30,94 ü Avrupa-Sibirya, %22,88 i İran-Turan, %,72 si Akdeniz floristik elementi, %2,86 sı Öksin ve %1,43 ü de Kozmopolitdir Vejetasyon orman (Pinus brutia, P nigra subsp pallasiana, P sylvestris, Abies nordmanniana subsp bornmuelleriana, Carpinus orientalis, Juniperus communis subsp nana), bozuk orman (Juniperus excelsa-spirea crenata, Quercus pubescens) ve ormansal olmayan step (Genista sessilifolia, Astaragalus microcephalus, A angustifolius subsp angustifolius) v ejetasyon tipleri olarak sınıflandırılmış ve bitki birliği tespit edilmiştir Seçmen ve Leblebici (1978), Gökçeada ve Bozcaada Adalarının flora ve vejetasyonunu çalışmışlardır Bu çalışma ile Gökçeada dan 7 ve Bozcaada dan da 437 takson tespit edilmiştir Vejetasyon tipleri Braun-Blanquet, hat-şerit ve merkez noktalı dörtte bir yöntemi ile saptanmıştır Kumul (Ammophila littoralis, Centaurea spinosa var (Sarcopoterium spinosa, Anthyllis spinosum, hermanniae-cistus creticus) Satureja psidica, ve Coridothymus frigana capitatus) vejetasyonundan 3 er, maki vejetasyonundan 7 (Quercus coccifera, Quercus coccifera-arbutus andrachne, Juniperus oxycedrus-erica arborea, Arbutus unedo, Olea europaea ssp oleaster, Juniperus oxycedrus ssp oxycedrus, Pistacia lentiscus), orman topluluklarında ( Pinus brutia, Quercus pubescens, Quercus coccifera) ve nadas alanlarında da 3 er (Carthamus lanatus-carlina corymbosa, Alkana tinctoria, Verbascum lasianthum-onopordum illyricum) bitki birliği tespit edilmiştir Seçmen ve Leblebici (1980), Batı Anadolu nun kıyı ve iç kesim sucul alan floralarını karşılaştırmışlardır Araştırma alanındaki 48 göl ve bataklıktan, deniz kıyısında ki 6 (0-10) ve iç kesimdeki 9 sucul alan ( ) çalışılmıştır Bu 15 sucul alandaki vejetasyon tipleri göl kıyısı ve çamurda bulunan topluluklar ve su içinde dibe bağlı bulunan topluluklar olarak ayrılmaktadır 18

43 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Seçmen ve Leblebici (1982), Ege Bölgesi-İç Anadolu batısı ve Akdeniz Bölgesi nin batısında (B1, B2, B3, C1, C2, C3) bulunan göl ve bataklıkların flora ve vejetasyonunu da çalışmışlardır Alandan 288 takson tanımlamışlardır Bataklık ve su derinliği az olan yerleri temsil eden Phragmitetea sınıfına ait birlik (Phragmites australis, Eleocharis palustris, Bolboschoenus maritimus, Schoenoplectus lacustris, Juncus heldreichianus subsp orientalis, J heldreichianus subsp heldreichianus, J hybridus, J maritimus, Typha angustifolia, T domingensis, Sparganium erectus,), durgun sulara ve su akışının çok yavaş olduğu kanallardaki vejetasyonu temsil eden Potametea sınıfına ait 6 birlik (Myriophyllum spicatum, Ceratophyllum demersum, Nymphaea alba, Potamageton pectinatus, Polygonum amphibium, Nymphoides peltata), deniz seviyesinde ve denize yakın yerlerdeki tuzlu bataklıklarını temsil eden Salicornietea sınıfına ait d e 3 bitki topluluğu (Arthrocnemum fruticosum, Halocnemum strobilaceum, Salicornia europaea) tespit etmişlerdir Ocakverdi (1983), Seydişehir maden ocakları ve Sığla gölü çevresini floristik, fitososyolojik ve fitoekolojik yönden araştırmıştır 900 takson tespit etmiştir Endemizm oranı %,47 dir Taksonların %17,02 si İran-Turan, %15,92 si Akdeniz, %5,81 i Avrupa-Sibirya floristik elementi ve %36 sı da Kozmopolitdir Vejetasyon tipleri ise, orman (Micromerio-Juniperetum excelsae, Abieto-Saponerietum elatii, Cephalanthero-Pinetum nigrae, Abieto-Cedretum libani, Querco-Serratuletum grandifoliae, Ostryo-Campanuletum pterocaulae, Asyneuma-Quercetum traojanae), bozuk orman (Cotoneastero-Papaveretum commutatae, Amygdalo-Bupleuretum subuniflorae, Pistacio-Amygdaletum orientalii), step (Salvio-Astragaletum prusianii, Scorzonero-Astragaletum gummiferii) olarak gruplandırılmış ve bu alanlarda toplam bitki birliği ortaya konmuştur Seçmen ve Leblebici (1987), Trakya, Batı ve Orta Karadeniz, İç Anadolu ile Doğu Akdeniz bölgesinde bulunan (A1-5, B4-5, C4-5) göl ve bataklıkların flora ve vejetasyonunu çalışmışlardır Alandan 422 takson saptanmıştır Vejetasyonunun çoğunluğunu su içinde yüzen veya dibe bağlı olan topluluklar oluşturur Bundan başka suyun kara ile kesiştiği çamurlu alanlarda ve derinliği az olan sularda, denizle kesişen yerlerdeki acı sularda ve tuzcul yerlerde de bitki toplulukları bulunmaktadır 19

44 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Bu topluluklar Phragmitetea, Molinio-Juncetea, Juncetea maritimi, Salicornietea ve Potametea sınıflarına bağlanmıştır Küçüködük (1987), Beyşehir gölü, adaları ve yakın kıyılarının flora ve vejetasyonunu çalışmıştır Bulduğu bitki birliklerinin çevre ile olan ilişkilerini de araştırmıştır Adalar ve nemli olmayan kıyılarda 246 takson, göl içi, bataklık ve nemli yerlerden de 98 takson tespit etmiştir Alanın vejetasyonu göl içi ve kıyıbataklık vejetasyonu (su altı ve su üstü birlikleri: Nypheo-Nupharetum lutea, Potameto-Myriophylletum verticillati, Potameto-Ceratophylletum demersii, Phragmitetum australi, Typhetum angustifoliae, Schoenoplectetum lacustrii), adalar ve nemli olmayan kıyı vejetasyonu (kıyı, orman ve çalı birlikleri: Juniperus excelsaquercus coccifera, Quercus cerris-quercus pubescens) olarak iki büyük grup altında toplanmış ve 8 bitki birliği ile temsil edilmiştir Seçmen ve Leblebici (1992), Doğu Karadeniz, İç Anadolu Doğusu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi nin Batısında (A6-9, B6, C6) bulunan göl ve bataklıkların flora ve vejetasyonunu çalışmışlardır Bu çalışmada alandan 207 takson tespit edilmiştir Doğu Akdeniz bölgesinde bulunan 4 gölde bitki grubu, İç Anadolu bölgesindeki 9 gölde 18 bitki grubu, orta ve doğu Karadeniz bölgesindeki gölde 28 bitki grubu saptanmıştır Ayrıca suya batık ve yüzücü topluluklarda 10, kıyı ve sığ sularda da 10 bitki birliği ortaya konmuştur Bu göllerde grup oluşturan hakim türler şunlardır: yarı batık ve yüzücü olanlar-nuphar lutea, Nymphaea alba, Ranunculus saniculifolius, Potamageton pectinatus, P lucens, P natans, Polyonum amphibium, Ceratophyllum demersum, C submersum, Myriophyllum spicatum, kıyıda ve sığ sulu yerlerde-schoenoplectus lacustris ssp lacustris, Sch litoralis, Phragmites australis, Sparganium rectum ssp neglectum, Butomus umbellatus, Juncellus heldreichianus, Typha angustifolia, T domingensis, Carex acuta, Bolboschoenus maritimus var maritimus Özen (1993), Alaçam-Gerze ve Boyabat-Durağan arasında kalan bölgenin vejetasyonunu floristik, fitososyolojik ve ekolojik yönden araştırmıştır Alanın florası 694 takson ile temsil edilmiştir Endemizm oranı %4,90 dır Taksonların %20,75 i Avrupa-Sibirya, %13,54 ü Akdeniz, %4,32 si İran-Turan floristik elementi ve %1,01 i de Kozmopolitdir Fitososyolojik incelemede ise vejetasyon 5 sınıfa ait 14 20

45 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR bitki birliği (Quercetea ilicis-arbutetum unedinis-andrachnes, Pistacio-Phillyreetum latifoliae, Euphorbio-Vitetum agni-casti, Phillyreo-Pinetum brutiae, C i s t o Micromerietea-Origano-Spartietum juncei, Quercetea pubescentis-carpino- Quercetum cerridis, Tanaceto-Pinetum nigrae, Querco-Fagatea-Saniculo-Abietetum bornmuellerianae, Carpino-Fagetum orientalis, Abieti-Pinetum sylvestris, SaliciPlatanetum orientalis, Astragalo-Brometea-Hyperico-Astragaletum microcephali, Astragalo-Hedysaretum varii, Sideritido-Astragaletum angustifolii) ile temsil edilmiştir Yurdakulol ve ark (1994), Burdur ve Acıgöl (Denizli) çevresi çorak vejetasyonunu ekolojik ve sintaksonomik olarak incelemiştir Sonuç olarak alandan 2 takson, step (Artemisetum santonici) ve halofitik (Cardopatio-Juncetum heldreichianii, Petrosimonietum nigdeensio-brachiatae, Halimionetum potulacoidis, Halocnemetum strobilacei) vejetasyondan da 5 bitki birliği ortaya çıkarmıştır 232 Araştırma Alanını İlgilendiren ve Yurt Dışında Yapılan Flora-Vejetasyon Çalışmaları Keskitalo ve lus (1987), Finlandiya nın batı kıyılarında sucul makrofitleri araştırmıştır Bu çalışmada, 1947, 1975 ve 1985 yıllarındaki alanın flora ve vejetasyon yapısı ortaya konmuştur Su içinde batık, halofitik ve batak alanlardaki bitkiler ve durumları belirlenmiştir Association Tela Botanica (2000), Fransa florası ve vejetasyonunu araştırmıştır Fransa florası 6000 takson ile temsil edilmiştir Vejetasyonu ise 71 sınıf (10 altsınıf), 133 ordo (16 altordo), 390 alyans (49 altalyans), 2209 birlik ile tanımlanmış olup 2085 sintaksonda sinonim yapılmıştır Romagna ve ark (2002), Carta della nın flora 144 tür ve vejetasyonunu 6 sınıf, 16 birlik (Ruppietea maritimae-ruppietum cirrhosae, Thero-SalicornieteaSalicornietum venetae, Suaedo maritimae-salicornietum patulae, Cakiletea maritimae-salsoletum sodae, Suaedo maritimae-bassietum hirsutae, Phragmiti Magnocaricetea-fasiyes Phragmites australis, Sarcocornietea fruticosae- Sarcocornietum deflexae, Puccinellio festuciformis-sarcocornietum fruticosae, 21

46 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Puccinellio festuciformis Halimionetum portulacoidis, Puccinellio convolutaearthrocnemetum macrostachyi, Halocnemetum strobilacei, Juncetea maritimilimonio narbonensis-puccinellietum festuciformis, Puccinellio festuciformis- Juncetum maritimi, Juncetum maritimo acuti, Limonio-Artemisietum coerulescentis, Elymo atherici-limonietum densissimi, Elymetum atherici) ile tanımlamıştır Prosser ve Sarzo (2003), kuzey İtalya Trentino-Adige vadisinde yaptıkları çalışmada bölgenin flora ve vejetasyonunu araştırmışlardır Bu çalışma ile vadideki nadir ve çok nadir olan türler ile habitat tipleri tespit edilmiştir Braun-Blanquet yöntemi ile 4 sınıfa ait 42 bitki birliği (Lemnetea-Lemnetum minoris, Lemnetum trisulcae, Lemnetum gibbae, Riccietum fluitantis, Ricciocarpetum natantis, Ceratophylletum demersi, Utricularietum neglectae, Potametea-Beruletum submersae, Callitrichetum obtusangulae, Ranunculetum fluitantis, Potametum lucentis, Myriophyllo-Potametum lucentis, Zannichellietum palustris/ Elodea canadensis/ Potamogeton pectinatus, Phragmiti-Magnocaricetea-Phragmitetum vulgaris, Scirpetum lacustris, Typhetum angustifoliae, Typhetum latifoliae, Glycerietum aquaticae, Leersietum oryzoidis, Sparganietum erecti, Butometum umbellati, Caricetum elatae, Caricetum acutiformis, retum pseudacori, Caricetum gracilis, Caricetum rastratae, Caricetum vesicariae, Galio palustris-caricetum ripariae, Phalaridetum arundinaceae, Eleocharitetum palustris, Glycerietum fluvitantis, Glycerietum plicatae, Nasturtietum officinalis, Nasturtietum microphylli, Helosciadietum nodiflori, Veronico-Sietum erecti, Bidentetea tripartiti-polygono lapathifolii-bidentetum, Bidenti-Polygonetum hydropiperis, Rumici-Alopecuretum aequalis, Ranunculetum scelerati) ortaya konmuştur Mulaj ve ark (2003), Cezayir in kıyısal flora ve vejetasyonunu incelemişlerdir Buna göre alanda, kıyısal kumullar, tuzlu bataklar, kayalık kıyılar ve Akdeniz çam ormanları tespit edilmiştir Alanın fitososyolojik analizleri sonucunda alanın vejetasyonu 4 sınıf, 5 ordo, 6 alyans ve 16 birlik (Ammophiletea-CakiloXanthietum italici, Agropyretum mediterraneum, Ammophiletum arundinaceae, Ephedretum distachyae, Salicornietea-Salicornietum fruticosae, Arthrocnemetum glauci, Salicornietum radicantis, Salicornietum europaeae, Salsoletum sodae, Juncetum maritimi, Juncetum acuti, Holoschoenetum romani, Schoeneto- 22

47 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Plantaginetum crassifoliae, Crithmo-Limonietea-Crithmo-Limonietum anfracti, Phragmitetea-Phragmitetum communis, Scirpetum maritimi) ile tanımlanmıştır Paz ve ark (2005), Directiva 92/43/CEE Annex ye göre Meksika flora ve vejetasyonunu araştırıp rapor olarak sunmuşlardır Bu rapora göre, flora 400 takson, vejetasyon 18 sınıf ve 30 birlik (Agrostio-Paspaletum vaginati, Agrostio stoloniferae-juncetum maritimi, Atriplici hastatae-betetum maritimae, Bolboschoenetum maritimae, Carici arenariae-juncetum acuti, Carici lusitanicaealnetum glutinosae, Cochleario danicae-matricarietum maritimae, Coleostepho myconis-galactitetum Cytisetum bonariensis, striati, tomentosae, Dauco Crithmo maritimi-armerietum pubigerae, gummiferi-festucetum pruinosae, Eleocharitetum Eleocharitetum parvulae, Euphorbio paraliae-agropyretum junceiformis, Frangulo alni-pyretum cordatae, Gymnogrammo leptophyllaed a v a l l i e t u m c anariensis, Honckenyo-Euphorbietum peplis, beridetum procumbentis, rido pseudacori-caricetum lusitanicae, Lilaeopsio attenuataetriglochinetum striatae, Linario elegantis-anthoxanthetum aristati, Linario polygalifoliae-corynephoretum canescentis, Lino angustifolii-cynosuretum cristati, Otantho maritimi-ammophiletum australis, Peucedano lancifolii-juncetum acutiflori, Rusco aculeati-quercetum roboris, Scirpo compacti-phragmitetum australis, Scrophulario frutescentis-vulpietum alopecuroris, Ulici europaei-ericetum cinereae, Violo henriquesii-silenetum littoreae) ile temsil edilmiştir Kamenjarin ve Pavletić, Kaštela Körfezi nin batı kısmı olan Pantana da az tuzlu suyun ve gelgit olaylarının oluşturduğu halofitik f l o r a v e vejetasyonu araştırmıştır Alandan 42 t a k s o n ve 6 bitki birliği (Limonio-Artemisietum coerulescentis, Salsoletum sodae, Juncetum maritimo-acuti, Rupietum maritimae, Phragmitetum australis ve Bolboschoenetum maritimi) tanımlanmıştır 24 Bölgede Flora ve Vejetasyon Dışında Yapılan Diğer Araştırmalar Everest (1994), Göksu deltasındaki bazı bitkilerin toprak özelliklerini araştırmıştır Buna göre alan toprakları genel olarak kumludur, Phragmites australis, 23

48 2 ÖNCEKİ ÇALŞMALAR Juncus maritimus v e Bolboschoenus maritimus en fazla karbon, ph ve tuzluluk değerlerine sahiptir 24

49 3 MATERYAL VE METOD 3MATERYAL VE METOD 31 Materyal 3 Araştırma Alanının Coğrafik Konumu Araştırma alanı, İçel in Silifke ilçesine bağlıdır Silifke ilçesi, Akdeniz kıyısında, doğusunda Erdemli, batısında Gülnar, güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Karaman ili ile çevrili ve il merkezine 85km uzaklıktadır Araştırma alanı, Göksu nehrinin taşıdığı alüvyonal topraklarla oluşmuş bir deltadır Göksu nehri, iki ana kolunu oluşturan Gökdere ve Gökçay ile birleşerek güney doğu yönünde akmaya devam eder (Toprak Et Şb, 1974) Silifke de geniş bir alüvyal birikinti ovası oluşturarak Akdeniz e ulaşır Bu iki büyük dereden başka Kurt çayı ve daha birçok dere Göksu nehrine katılmaktadır Göksu nehri akış uzunluğu ve su toplama alanı genişliği yönünden doğu Akdeniz in en önemli akarsuyudur Yer yer açılıp kapanan ince bir taban şeridine sahiptir Göksu Deltası yaklaşık olarak 10000km2 lik bir drenaj alanına, 150km2 lik ova alanına sahiptir Bakanlar kurulu kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilen alan ise 236km2 ve 0-8m arasında yüksekliğe sahiptir (Şekil 31) Göksu Deltası ÖÇKB sınırları alınan on iki koordinat ile belirlenmiştir (Uygun ve ark, 1994) Bu koordinatlar tablo 31 de verilmiştir Tablo 31 ÖÇKB Sınır Koordinatları (Uygun ve ark, 1994 den değiştirilerek) Nokta No Boylam 33º º º º º º º º º º º º Enlem 36º º º º º º º º º º º º13 17

50 3 MATERYAL VE METOD Şekil 31 Araştırma Alanının Coğrafik Haritası (Uygun ve ark, 1994 den değiştirilerek) Araştırma alanı, Özel Çevre Koruma Bölgesinin doğal alanlarını kapsamaktadır Davis in grid sistemine göre ise C4 ve C5 karelerine girmektedir (Şekil 32) (Davis, ) 26

51 3 MATERYAL VE METOD Silifke Göksu deltası Şekil 32 Araştırma Alanının Grid Sisteme Göre Yeri, Hassas Zon Sınırları ve Uydu Görüntüsü (Temmuz, 2006) 27