DEMİRYOLU DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DDGM NİN KURUMSAL YAPISININ GELİŞTİRİLMESİ TEKNİK YARDIM PROJESİ

Transkript

1 DEMİRYOLU DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DDGM NİN KURUMSAL YAPISININ GELİŞTİRİLMESİ TEKNİK YARDIM PROJESİ Erol ÇITAK Genel Müdür V.. 1

2 SUNU PLANI DEMİRYOLLARININ SERBESTLEŞTİRİLMESİ DEMİRYOLU SEKTÖRÜNÜN YENİ YAPISI FAALİYETLER 2

3 DEMİRYOLLARININ SERBESTLEŞTİRİLMESİ - Demiryollarında Serbestleştirmenin Amacı - Demiryollarının Rekabet Gücünün Arttırılması - Bölge Ülkelerinde Demiryolu Reformu 3

4 DEMİRYOLLARINDA SERBESTLEŞMENİN AMACI Uygun maliyet ile daha etkin ve kaliteli hizmet sunmak, Demiryollarının rekabet gücünü artırarak, aģımacılıkta dengeyi demiryolları lehine çevirmek, Sektörde düzenleme - denetleme yapan bağımsız bir yapı oluģturmak, Avrupa Birliği ile yasal ve yapısal uyumu sağlamak. 4

5 ÇİN DEMİRYOLLARINDA REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI Avrupa ile Asya arasında yılda yaklaşık 75 milyar $ taşımacılık hacmi vardır. Uzak Doğu Asya Urumqi Ala Shankau Korla Orta ve Kuzey Asya Almaty Kuche Avrupa Kashgar X.koridor IV.koridor Samsun-Kavkaz Marmaray Kars-Nahçivan-İran Kars-Tiflis-Bakü Trkm. İslamabad Tekirdağ-Muratlı Saraks Kurtalan- Nusaybin-Irak Kuzey Afrika Ortadoğu Türkiye koridorları Tren çalıştırılan hatlar Tren çalıştırılmayan hatlar

6 BÖLGEMİZ ÜLKELERİNDE DEMİRYOLU REFORMU Rusya Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler Gürcistan Azerbaycan Türkiye Ermenistan Fas Ġsrail Suriye Ürdün Irak Ġran Cezayir Mısır S. Arabistan 6

7 SERBESTLEŞME ÖNCESİ DEMİRYOLU SEKTÖRÜ ULAġTIRMA, DENĠZCĠLĠK VE HABERLEġME BAKANLIĞI TEKEL NĠTELĠĞĠNDE DÜZENLEYEN & YÖNETEN ALTYAPI HĠZMET SAĞLAYAN VE KULLANAN TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ DEVLET DEMĠRYOLLARI (TCDD) SAHĠBĠ:DEVLET 7

8 DEMİRYOLU SEKTÖRÜNÜN YENİ YAPISI YASAL DÜZENLEMELER 655 Sayılı KHK 6461 Sayılı Kanun 8

9 655 SAYILI ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI NIN TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KHK Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü Düzenleme Otoritesi Emniyet Otoritesi KHY Sözleşmeleri Uygulayıcısı Kaza Araştırma ve İnceleme Kurulu Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Gen. Md. Bütün Ulaşım Modları İçin 9

10 6461 SAYILI TÜRKİYE DEMİRYOLU ULAŞTIRMASININ SERBESTLEŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN 1-TCDD nin demiryolu altyapı işletmecisi olarak belirlenmesi, 2-TCDD Taşımacılık A.Ş. nin demiryolu tren işletmecisi olarak kurulması, 3-Kamu tüzel kişileri ve şirketlerin demiryolu altyapı ve tren işletmeciliği yapabilmesi, 4-Kamu hizmeti yükümlülüğü, 5-TCDD ve TCDD Taşımacılık A.Ş. nin desteklenmesi, 10

11 DEMİRYOLU SEKTÖRÜNÜN YENİ YAPISI ULAġTIRMA, DENĠZCĠLĠK VE HABERLEġME BAKANLIĞI Düzenleme ve Denetleme Otoritesi DEMĠRYOLU DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (Emniyet, Lisans ve Rekabet Makamı) DEMİRYOLU KOORDİNASYON KURULU Bağımsız Ġnceleme ve Tavsiye Birimi KAZA ARAġTIRMA ve ĠNCELEME KURULU (Karayolu, Demiryolu, Denizyolu, Havayolu) Altyapı Hizmet Sunucusu: T.C. DEVLET DEMĠRYOLLARI ĠġLETMESĠ (TCDD) Sahibi: Devlet Altyapı Kullanıcıları: TCDD TAġIMACILIK A.ġ. Sahibi: Devlet / TCDD Bağlı Ortaklığı Altyapı Kullanıcıları: DEMĠRYOLU TAġIMACILIK ĠġLETMELERĠ Sahibi: Özel Sektör 11

12 ÖZEL VEYA KAMU ŞİRKETLERİNİN TREN İŞLETMECİLİĞİ YAPABİLMESİ İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER sayılı Kanun hükümlerine göre, TCDD Genel Müdürlüğünün Altyapı İşletmeciliği (TCDD) ve Tren İşletmecisi (TCDD Taşımacılık A.Ş.) olarak yeniden yapılanmasını tamamlaması, 2- TCDD Altyapı İşletmecisi, DDGM tarafından düzenlenen «Altyapıya Erişim Kapasite Tahsis Yönetmeliğine» uygun olarak; altyapı kapasitesi, işletme koşulları ve erişim ücretlerini de içeren şebeke bildiriminin yayımlanması, 12

13 ÖZEL VEYA KAMU ŞİRKETLERİNİN TREN İŞLETMECİLİĞİ YAPABİLMESİ İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER 3- Tren işletmeciliği yapmak isteyen özel veya kamu şirketlerinin DDGM tarafından düzenlenen «Yetkilendirme Yönetmeliğine» göre DDGM den Lisans ve yine DDGM tarafından düzenlenen «Emniyet Yönetmeliğine» göre Emniyet Yönetim Sistemlerini kurup DDGM den Emniyet Sertifikası alması, 4- Özel veya kamu tren işletmecilerinin ulusal demiryolu altyapı ağında kullanacakları demiryolu araçlarının, DDGM tarafından düzenlenen «Tescil ve Sicil Yönetmeliğine» göre tescil edilmesi, 5- TCDD Altyapı İşletmecisi yayımladığı şebeke bildirimine göre demiryolu tren işletmecilerinin yaptıkları talepleri değerlendirip, uygun görülenler ile erişim sözleşmesi imzalanması, 13

14 ÖZEL VEYA KAMU ŞİRKETLERİNİN TREN İŞLETMECİLİĞİ YAPABİLMESİ İÇİN GEREKLİ İŞLEMLER sayılı kanunda belirtilen Kamu hizmet yükümlülüğü kapsamında, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl için Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen hatlarda TCDD Taşımacılık A.Ş. İle DDGM tarafından düzenlenen «Kamu Hizmet Yükümlülüğü Yönetmeliğine» göre sözleşme yapılması, Kamu hizmet yükümlülüğü kapsamı dışında özel veya kamu tren işletmecileri yolcu taşımacılığı yapmak istemeleri halinde şebeke bildirimi kapsamında tren çizgisi talep edebilirler. 14

15 KAMU TÜZEL KİŞİLERİ VEYA ŞİRKETLERİN ALTYAPI İŞLETMECİLİĞİ YAPABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 6461 sayılı kanunun 6. maddesi (1) fıkrasının a) bendi; kamu tüzel ve şirketlere, «Kendilerine ait demiryolu altyapısı inşa etmek» hakkı getirilmektedir. Ancak bu husus aynı maddenin (3) fıkrasında belirtildiği üzere «Şirketlerin, demiryolu altyapısı inşa etmek istemeleri hâlinde; yapacakları demiryolu altyapısının gerektirdiği taşınmazlar, kamulaştırma bedeli ilgili şirketten tahsil edilerek Bakanlık tarafından kamulaştırılır ve belirtilen amaçla ilgili şirket lehine kırk dokuz yılı geçmemek üzere bedelsiz olarak irtifak hakkı tesis edilir. Kullanım süresinin sonunda söz konusu taşınmazlar üzerinde inşa edilmiş bütün varlıklar başka bir işleme gerek kalmaksızın Hazinenin mülkiyetine geçmiş sayılır. Bu varlıklar için Hazine tarafından herhangi bir bedel veya tazminat ödenmez.» şartına bağlamaktadır. 15

16 KAMU TÜZEL KİŞİLERİ VEYA ŞİRKETLERİN ALTYAPI İŞLETMECİLİĞİ YAPABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR Diğer taraftan 6461 sayılı kanunun 6. maddesi (2) fıkrası; «Kamu tüzel kişileri ve şirketler, kendilerine ait veya tasarruflarındaki demiryolu altyapısının kullanım ücretlerini bütün tren işletmecileri için eşit şartlar içeren ve ayrımcılık oluşturmayan bir şekilde belirler ve uygular.» Hükmünde de belirtildiği üzere, Kamu tüzel kişiler veya şirketler tarafından işletilen demiryolu altyapısının, erişim ücreti karşılığında diğer tren işletmecilere eşit bir şekilde kullandırma zorunluğu getirilmektedir. Yasanın bu maddesi ile ilgili olarak Kamu tüzel kişileri ve şirketlerin demiryolu altyapısı inşa etmeleri ve/veya işletilmesine yönelik usul ve esaslar (işletim süresi, güzergah tespit, mali ve ekonomik fizibilite vb.) Bakanlık tarafından ayrıca belirlenecektir. 16

17 FAALİYETLER 17

18 FAALİYETLER Demiryolu Hemzemin Geçitlerinde Alınacak Tedbirler ve Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik: Demiryolu kazalarının büyük bir kısmı hemzemin geçitlerde meydana gelmektedir. Bu çerçevede hemzemin geçit kazalarını minimuma indirmek üzere hazırlanan ve 3 Temmuz 2013 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren bu yönetmeliğin amacı; demiryolu hemzemin geçitlerinin ve bunlara ait koruma sistemlerinin yapımına, bakımına, işletilmesine ve işaretlemesine ilişkin standartları, usul ve esasları, ilgililerin yetki ve sorumluluklarını belirleyerek demiryolu hemzemin geçitlerinde demiryolu ve karayolu trafiğinin düzenini ve güvenliğini sağlamaktır. 18

19 FAALİYETLER Demiryolu Hemzemin Geçitlerinde Alınacak Tedbirler ve Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik: Mevcut demiryolu hemzemin geçitleri, bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl içerisinde, bir defaya mahsus olmak ve ödeneği bakanlık bütçesinden karşılanmak üzere TCDD tarafından bu yönetmeliğe uygun hale getirilecektir. Çalışmalar TCDD tarafından yürütülmekte olup, Genel Müdürlüğümüzce takip edilmektedir. 19

20 FAALİYETLER Altyapı Erişim ve Kapasite Tahsis Yönetmeliği: Yönetmeliğin amacı, Türkiye sınırları içinde ulusal demiryolu altyapısına açık erişimin sağlanması için altyapı kapasitesi tahsisi ve ücretlendirmeye yönelik bir sistemin oluşturulması koşullarını düzenlemektir. Bu yönetmelikte demiryolu altyapı işletmecilerinin kapasitesini belirten şebeke bildirimi, demiryolu tren işletmecilerine kapasite tahsisi ve erişim sözleşmeleri ile serbestleşen demiryolu sektöründe kamu ve özel tren işletmecilerinin altyapıdan yararlanmasına yönelik usul ve esaslar belirlenmektedir. Yönetmelik 02 Mayıs 2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 20

21 FAALİYETLER Demiryolu Araçları Tescil ve Sicil Yönetmeliği: Yönetmeliğin amacı ulusal demiryolu altyapı ağında işletilecek demiryolu araçlarının tescil ve sicil işlemlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Bu yönetmelik, Ulusal demiryolu altyapı ağı dışındaki demiryolu ağları üzerinde çalıştırılacak metro ve raylı toplu taşıma gibi demiryolu araçlarını kapsamamaktadır. Bu hususla ilgili düzenleme ayrıca yapılacaktır. Çalışmalar tamamlanmış olup, yayımlanma aşamasındadır. 21

22 FAALİYETLER Emniyet Yönetmeliği: Yönetmeliğin Amacı; Türkiye sınırları içinde demiryolu taşımacılığında emniyetin geliştirilmesi, izlenebilmesi ve denetlenebilmesinin sağlanması ve sorumlulukların belirlenmesi için; - Demiryolu işletmecilerinin emniyet yönetimi, düzenlenmesi ve denetlenmesi için ortak ilkelerin tanımlanması, - İşletmecilerin kuracakları emniyet yönetim sistemlerine istinaden, demiryolu altyapı işletmecilerine emniyet yetkilendirilme belgesi, demiryolu tren işletmecilerine ve şehir içi raylı toplu taşıma işletmecilerine emniyet sertifikası verilmesi, - Ulusal kuralların uyumlaştırılmasını gerçekleştirmek üzere ortak emniyet hedefleri, ortak emniyet göstergeleri ve ortak emniyet yöntemlerinin geliştirilmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir. Çalışmalar tamamlanmış olup, yayımlanma aşamasındadır. 22

23 FAALİYETLER Demiryolu İşletmeciliği Yetkilendirme Yönetmeliği: Yönetmeliğin amacı, her türlü demiryolu taşımacılık faaliyetlerinde demiryolu altyapı ve tren işletmecileri, gar, istasyon ve lojistik merkez işletmecileri ile benzer işletmeler için hizmet esasları, mali yeterlilik, mesleki yeterlilik ve mesleki saygınlık ilkelerine uygun olarak pazara giriş şartları ile bu faaliyetlerde bulunanların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını tespit ederek, yetkilendirmek ve denetlemektir. Çalışmalar tamamlanmış olup, yayımlanma aşamasındadır. 23

24 FAALİYETLER Kamu Hizmeti Yükümlülüğü Yönetmeliği Yönetmeliğin amacı, belirli bir hat üzerinde herhangi bir demiryolu tren işletmecisinin ticari şartlarda veremediği bir demiryolu yolcu taşımacılığı hizmetinin verilmesini sağlamak amacıyla ve bir sözleşmeye dayalı olarak demiryolu yolcu taşımacılığı hizmetlerinin sağlanmasına dair usul ve esasları düzenlemektir. Kamu hizmeti yükümlülüğü; tarihine kadar TCDD Taşımacılık AŞ tarafından yerine getirilecektir. Yönetmelik taslak çalışmaları tamamlanmış olup, sektör görüşüne açılacaktır. 24

25 FAALİYETLER Tren Makinist Yönetmeliği Yönetmeliğin amacı; tren makinistinin görevini, emniyetli bir şekilde yapabilmesi için sahip olması gereken asgari mesleki yeterlilikleri, sağlık ölçütleri ve belgeler ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Yönetmelik taslak çalışmaları tamamlanmış olup, sektör görüşüne açılacaktır. Emniyet Kritik Personel Yönetmeliği: Yönetmeliğin amacı; demiryolu taşımacılık faaliyetlerinde emniyet kritik görevleri yapan personel için sahip olması gereken asgari mesleki yeterlilikleri, sağlık ölçütleri ve belgeler ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Yönetmelik taslak çalışmaları tamamlanmış olup, sektör görüşüne açılacaktır. 25

26 FAALİYETLER Demiryolu Eğitim ve Sınav Merkezi Yönetmeliği: Yönetmeliğin Amacı; demiryolu faaliyetlerinde makinistler dahil emniyet kritik görevlerde çalışan personele yönelik eğitimlerin, sınavların ve belgelendirmenin yapılacağı eğitim ve sınav merkezlerinin sağlaması gereken asgari koşulları ve bu merkezlerin yetkilendirilmesi, denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Yönetmelik taslak çalışmaları tamamlanmış olup, sektör görüşüne açılacaktır. 26

27 FAALİYETLER Karşılıklı İşletilebilirlik Yönetmeliği ve Onaylanmış Kuruluşların Görevlendirilmesi Tebliği: Demiryolu altyapısı ve demiryolu araçlarının karşılıklı işletilebilirlik esaslarına uygunluğunu denetleyip onaylayan kuruluşların (NoBo) belirlenmesine yönelik, 2008/57/EC direktifine uygun; Karşılıklı İşletilebilirlik Yönetmeliği ve Onaylanmış Kuruluşların Görevlendirilmesi Tebliği çalışmaları devam etmekte olup, 2015 yılı sonuna kadar onay alınmak üzere AB konseyine gönderilmesi planlanmaktadır. 27

28 FAALİYETLER Türkiye Lojistik Master Plan (TLMP) Projesi: 2023 Türkiye İhracat Stratejisi belgesinde ve 10. Kalkınma Planı 1.18 Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Programında yapılması kararlaştırılarak, Türkiye nin dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasında yer alması hedefi kapsamında; Ülkemizin kalkınmasına ve küresel entegrasyonuna katkı sağlayacak, sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde çağın gereksinimlerine uygun, kaynakların etkin kullanımıyla lojistik sektör ihtiyaçlarını optimize edecek, ekonomik, sosyal ve teknolojik olarak lojistik hizmetlerin ülke genelinde sunulmasına imkân verecek, tüm idari ve teknik hamleleri tanımlayacak, ulaştırma modları, koridorları, bağlantı noktaları, lojistik merkez/üs/köylerin yer seçimlerini belirleyecek, kamu kurumlarının lojistikte üstleneceği rolleri tanımlanmasına ve Ülkemiz Lojistik Mevzuatının hazırlanmasına esas teşkil edecek bir Türkiye Lojistik Master Planı (TLMP) yapılması hedeflenmiştir. 28

29 FAALİYETLER Demiryolu Altyapısı Asgari Emniyet Sınır ve Şartları Teknik Şartnamesi Projesi Söz konusu proje ile konvansiyonel, hızlı ve yüksek hızlı demiryolu sistemlerinin sağlıklı gelişimi ve standardizasyonuna yönelik olarak, demiryolu altyapısı ile çeken ve çekilen araçların kullanımı için asgari emniyet sınır ve şartları ile demiryolu taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan yük ve yolcu garları veya istasyonları ve benzeri yapıların asgari nitelikleri belirlenecektir. Teknik şartname çalışmalarının 2015 yılı sonunda tamamlanması öngörülmektedir. 29

30 DEMİRYOLU SEKTÖRÜNÜN YENİ YAPISI ALTYAPI ĠġLETMECĠSĠ TREN ĠġLETMECĠSĠ TCDD Altyapı Yapım Altyapı Bakım ġebeke Yönetimi Yönetim Hizmet Birimleri Ortak Hizmet Birimleri TCDD TaĢımacılık A.ġ. Yolcu Yük Araç Bakım Yönetim Hizmet Birimleri Ortak Hizmet Birimleri

31 DEMİRYOLU SEKTÖRÜNÜN YENİ YAPISI Kurumsal Yapı (Örnek Karşılaştırma) HAVACILIK SEKTÖRÜ DEMİRYOLU SEKTÖRÜ SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DEMİRYOLU DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DHMİ TCDD TÜRK HAVAYOLLARI TCDD TAŞIMACILIK A.Ş. ÖZEL HAVAYOLU TAŞIMACILIK ŞİRKETLERİ ÖZEL DEMİRYOLU TAŞIMACILIK ŞİRKETLERİ KAZA ARAŞTIRMA VE İNCELEME KURULU KAZA ARAŞTIRMA VE İNCELEME KURULU 31

32 SEKTÖRÜN GELECEKTE OLMASI ÖNGÖRÜLEN KURUMSAL YAPISI YOLCU DEVLET Kamu Hizmeti Yükümlülüğü SözleĢmesi Çok Yıllık SözleĢme Devlet Yolcu ĠĢletmecisi Özel Yolcu ĠĢletmecisi Altyapı Yöneticisi EriĢim SözleĢmesi Hizmet Planı Altyapı Plan+Yatırım MüĢteri 32

33 SEKTÖRÜN GELECEKTE OLMASI ÖNGÖRÜLEN KURUMSAL YAPISI YÜK DEVLET Çok Yıllık SözleĢme Altyapı Yöneticisi Altyapı Plan+Yatırım EriĢim SözleĢmesi Devlet Yük ĠĢletmecisi Özel Yük ĠĢletmecisi SözleĢme MüĢteri 33

34 TEŞEKKÜR EDERİM 34