MALİYE POLİTİKALARI ANALİZ VE DEĞERLENDİRME MODELLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ. Sağlık Sektörü Çalıştayı
|
|
- Turgay Türker
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 MALİYE POLİTİKALARI ANALİZ VE DEĞERLENDİRME MODELLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ Sağlık Sektörü Çalıştayı SAĞLIK EKONOMİSİ TEORİ VE POLİTİKA-II SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ VE ARZI Z. Güldem Ökem, PhD 4 Kasım 2008 Salı TOBB-ETÜ T.C. MALİYE BAKANLIĞI TÜBİTAK KAMAG 106G133 PROJESİ SAĞLIK GRUBU 1
2 Dersin Konusu Talep teorisi Sağlık ve sağlık hizmetlerine olan talep İhtiyaç Arzın yaratığı talep Sağlık hizmeti kullanımı Arz teorisi ve sağlık hizmetleri arzı Üretim teorisi ve sağlık hizmetleri sunumu Piyasa dengesi Tartışma: Sağlık hizmetlerinde piyasa dengesi ve verimliliğin sağlanması
3 Ekonomik analizin temel konularından biri fiyat sisteminin işleyişidir. Kişiler davranışları ve kararlarında en fazla değer biçtikleri ürünün mevcut kaynaklarla en iyi biçimde üretilmesini amaçlar. Fiyat mekanizması piyasadaki belirli bir ürünü satın almak isteyenlerle aynı ürünü satmak isteyenlerin karşılıklı olarak avantajlarını maksimize etmeleriyle ilgilidir. Bu amaçla yapılan alışveriş kararlarını anlamak için mal ve hizmetlerin talep ve arzını etkileyen faktörlerin bilinmesi gereklidir.
4 Sağlık hizmetlerine olan talep neden incelenmelidir? Hastalık durumunda hastaların ve sağlık hizmet sunucularının davranışları tahmin edilir. Bu davranışlara bağlı olarak sağlık hizmetleri faydalarını ve maliyetleri ölçülebilir. Sağlık ve sağlık hizmeti talebine göre kaynak dağılımında önceliklendirme yapılabilir. Sağlık ve sağlık hizmeti talebini belirleyen faktörler sağlık sisteminde hakkaniyetin değerlendirilmesine yardımcı olur.
5 Talep Eğrisi p 7 YTL 5 YTL D q Bir ürün için farklı fiyat düzeylerinde tüketicilerin satın almak istedikleri miktarları-taleplerini gösterir (talebi etkileyen fiyat dışı diğer faktörler sabit kalmak koşuluyla) Negatif eğimlidir: Mal veya ürünün fiyatı arttıkça talep azalır Eğri üzerindeki hareketler fiyat değişikliği nedeniyle talep edilen miktarda meydana gelen değişimi gösterir Statiktir: belirli bir zaman dilimi içinde talepteki değişiklikleri gösterir
6 Talebi etkileyen faktörler p Ürünün fiyatı Tüketici geliri Tüketici tercihleri ve zevkler Alternatif mal veya hizmetlerin fiyatları Tamamlayıcı mal veya hizmetlerin fiyatları D D D q Ürünün fiyatındaki değişim talep eğrisi üzerindeki değişimlere sebep olur (diğer faktörler sabit kalmak koşuluyla) Diğer faktörlerdeki değişmeler talep eğrisini yukarı veya aşağı hareket ettirir
7 Talebi etkileyen faktörler D p D D 10 YTL q Her bir fiyat düzeyinde Talep artar-sağa kayar (D ) Tüketici geliri arttığında (normal ürünlerde, adi mallarda tüketici geliri arttıkça talep azalır-talep sola kayar) Tercihleri ve zevkler arttığında Alternatif mal veya hizmetlerin fiyatları arttığında Tamamlayıcı mal veya hizmetlerin fiyatları azaldığında Talep azalır-sola kayar (D ) Tüketici geliri azaldığında (normal ürünler için) (adi mallarda tüketici geliri azaldıkça talep atar-talep sağa kayar) Tercihleri ve zevkler azaldığında Alternatif mal veya hizmetlerin fiyatları azaldığında Tamamlayıcı mal veya hizmetlerin fiyatları arttığında
8 Esneklik: Talebin fiyat değişmelerine karşı duyarlılığı Talebin fiyat esnekliği talep edilen miktardaki yüzde değisimin fiyatlardaki yüzde değişimine oranıdır. Miktardaki oransal değişim ε D = Fiyattaki oransal değişim ε D = q/q p/p = q xp p q p 8 YTL den 7YTL ye düşüş: = +10/-1 x +8/+80 = -1 8YTL 7YTL D q
9 Talebin fiyattaki değişmelere karşı duyarlılığı p D p D Talep katı; fiyat değişimlerine karşı duyarsız, ε D = 0 Esnekliği düşük olan ürünlere olan talepte, göreceli olarak büyük fiyat değişikliklerinde çok küçük değişiklik olur. q Talep sonsuz esnek; en küçük fiyat değişimine karşı duyarlı, ε D = Esnekliği yüksek olan ürünlere olan talepte, göreceli olarak çok küçük fiyat değişikliklerinde çok büyük değişiklik olur. q
10 Gelir esnekliği: gelirdeki oransal değişimin talep edilen miktardaki oransal değişime etkisi ( ε Y = q/ Y x Y/q ) Çapraz esneklik: diğer ürünün fiyatındaki oransal değişmelerin bir ürüne talep edilen miktardaki oransal değişime etkisi ( ε xz = q x / P z x P z/ q x )
11 Sağlık ve sağlık hizmetlerine olan talep diğer mal ve hizmetlere olan talepten farklıdır Tercihler ve zevkler mevcut tıbbi ihtiyaca bağlıdır. Kişiler genellikle hastalığa yakalanmadıkça ve günlük yaşantıları etkilenmedikçe sağlık ve sağlık hizmeti talep etmezler. Kişiler sağlık hizmetinden sağlayacakları faydaları ve bunun getireceği maliyetler hakkında tam bilgi sahibi değildirler. Hastalığa yakalanmadaki belirsizlik sebebiyle hangi sağlık hizmetini, ne kadar tüketeceklerini bilemezler.
12 Sağlık ve sağlık hizmetlerine olan talep diğer mal ve hizmetlere olan talepten farklıdır Sağlık pazarda alınır-satılır ticari bir mal değildir. Sağlığın yalnızca kullanım değeri vardır; ticari değiş-tokuş değeri yoktur. Sağlığın alternatifi yoktur, sağlık hizmetinin alternatifi olan mal ve hizmetler çok azdır. Sağlığın ve sağlık hizmetlerinin özelliklerinden dolayı ortaya çıkan piyasa başarısızlıkları, sağlık sektöründe talep analizi yapılmasını güçleştirir. Bu nedenle, kişilerin sağlık ve sağlık bakımı için ne kadar ödeme yapmaya istekli ve yapabilir olduğunu tesbit etmek güçtür.
13 Sağlık hizmetleri talebi: Kavramlar Sağlık talebi: sağlıklı olma isteği Sağlık hizmeti talebi: türetilmiş talep (sağlıklı olma isteğinden) İhtiyaç Hissedilen ihtiyaç Normatif ihtiyaç Arzın yarattığı talep (induced demand) Sağlık hizmeti kullanımı
14 Sağlık Sağlık kavramı Tıbbi açıdan sağlıklı olma Toplumsal işlevlere katılım Kişinin ve toplumun sağlığa verdiği önem Kişisel bilgi, eğitim, meslek, gelir düzeyi Toplumsal değerler Çevre, yaşadığı ortam Bu faktörler kişinin sağlıklı olma ve sağlık hizmetlerininden elde edeceği faydayı algılayışını etkiler. Bu sebeple, sağlık hizmetleri talebi türetilmiş bir taleptir; kişilerin yaşamlarını sürdürürken sağlıklı olmaya verdikleri değerden türetilmiştir.
15 Sağlık Hizmeti İhtiyacı Hissedilen ihtiyaç: kişilerin sağlık ihtiyacını algılayışıdır. yaş, cinsiyet günlük yaşamlarını etkileyecek durumlar meslek, sosyo ekonomik durum sosyal ve kültürel değerler sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik, farkındalık, hizmet kalitesi Normatif ihtiyaç: Uzman (doktor) tarafından kişinin sağlık hizmetinden faydalanabileceğinin belirlenmesi. Sağlık hizmet sunumuna bağlıdır (ulaşılabilirlik). Hissedilen ihtiyaç tıbbi olarak tanımlanabilmelidir. Sağlık düzeyinde iyileşmeyi sağlayabilecek etkili tedavinin varlığına bağlıdır
16 Arzın yarattığı talep (Supplier induced demand) Sağlık hizmetinden ne derece faydalanacağını bilemeyen bireyler adına doktor sağlık hizmeti talebine karar verir. Talep sağlık hizmetleri arzı tarafından da etkilenir (örneğin tıbbi insangücü arttıkça sağlık hizmetine talep de artmaktadır). Doktorun bu rolü nedeniyle sağlık hizmeti talebiyle arzını ayırmak zordur. Bu nedenle sağlık hizmetleri talebini sağlık hizmeti kullanımını etkileyen faktörler de etkiler.
17 Sağlık hizmetleri kullanımı Hissedilen ihtiyaç ile normatif ihtiyacın bir kombinasyonudur. Sağlık hizmeti talebi sağlıklı olma isteği, hissedilen ihtiyaç, normatif ihtiyaç, arzın tetiklediği talep ve sağlık hizmeti kullanımına dönüşür.
18 İhtiyaç, talep, arz, kulanım Hissedilen ihtiyaç Hastalık davranışı Talep Klinik yargı Uzman tarafından Tanımlanmış ihtiyaç: Arz Hissedilen ihtiyaç Karşılanmayan ihtiyaç Rasyonel kararlar Karşılanan ihtiyaç: Kullanım
19 Sağlık hizmetleri fiyatlarının talebe etkisi Sağlık hizmetlerinin fiyatı arttıkça sağlık hizmeti kullanımı azalır. Fiyattaki değişmelerin farklı gelir ve sosyo ekonomik gruplara etkisi farklıdır. Fiyat artışı sonucu görülen hizmet kullanımındaki azalma düşük gelir düzeyli gruplarda yüksek düzeylilere göre daha çok olmaktadır. Talepdeki değişiklikler hastalığın şiddeti ile ilişkilidir.
20 Sağlık hizmetleri fiyatlarının talebe etkisi Bir hizmet türündeki fiyat değişiklikleri diğer hizmet türleri kullanımında etkili olabilir. Hastanedeki ayaktan tedavi ve bakım fiyatlarındaki artışların yatarak tedavi olma hizmetine olan talebi etkilediğini belirtmektedir (Davis ve Russel, 1974). Sigorta kapsamına bağlı olarak, sigortalı olma durumunda fiyatın etkisi kalkar. Sağlık hizmetlerindeki fiyat artışına karşılık kişiler sağlık hizmetinin özelliğine göre kullanımlarını artırabilir ya da azaltabilirler. Bilgi eksikliğinden dolayı fiyat, kalitenin göstergesi olabilir. Hindistan da ücretsiz verilen tüberkuloz programına bir miktar ücret eklendiğinde programa halkın uyuncunun arttığı gözlemlenmiştir. Tayland da yapılan bir araştırma kadınların doğum kontrol haplarının yan etkilerinden kaçınmak için daha iyi kalitede olduğu düşünülen daha pahalı hapları aldıklarını göstermiştir.
21 Sağlık sigortasının talebe etkisi Sağlık hizmetlerine doğacak ihtiyacın ne zaman ve hangi türde olacağının önceden tesbit edilememesi sağlık sigortasına talebi doğurur. Sigortalılık (kapsamına bağlı olarak) sağlık hizmeti maliyetini kullanım anında sıfıra indirir. Öncelikle sağlık sigortasına talep oluşur. Sağlık hizmetlerinin kullanımı sağlık sigortasının kapsamına, prim miktarına bağlıdır.
22 Hizmete ulaşım zamanının maliyeti Sağlık hizmetine erişimin parasal olarak ifadesidir Ulaşım zamanı, bekleme zamanı Sağlık hizmet birimlerinin yerleşim yeri Zamanın bedeli: hizmet alma süresince yapılamamış olan iş ve/veya dinlenme - eğlenme faaliyetleri Ulaşım maliyeti arttıkça sağlık hizmetine talep azalır. Sağlık hizmetleri sunumu/arzıyla yakından ilişkilidir.
23 Gelir etkisi Gelir arttıkça sağlık hizmetleri talebi ve kullanımı artar. Gelir düzeyi arttıkça, kişilerin hem sağlık harcamaları hem de gelirlerinden sağlığa ayırdıkları pay da artar (doğrudan etki). Gelir düzeyi arttıkça eğitim, sağlık ihtiyacı ve talebi, sigortalılık durumu da artar (dolaylı etki). Gelir düzeyi, farklı sağlık hizmetleri kullanımında ayırdedici bir öneme sahiptir. Gelir düzeyi, başlangıç muayeneleri ve check-up lara olan talep için kullanışlı bir ölçüdür (Mc Guire, Henderson, Mooney, 1992).
24 Sağlık ve Sağlık Hizmeti Talebini Etkileyen faktörler Sağlıklı olma isteği (bir çok faktörden etkilenir). Tıbbi bir ihtiyacın varlığı ve bu ihtiyacın uzman tarafından belirlenmesi (normatif talep). Sağlık hizmetleri arzı Sağlık hizmetlerinin erişilebilirliği Teşhis ve tedavi imkanları (teknoloji, donanım, insangücü) Sağlık hizmet sunucularına ödeme ve kontrol yöntemleri Sağlığı olumlu veya olumsuz yönde etkileyen diğer mal ve hizmetler. Fiyat, fırsat maliyeti, hizmete ulaşım ve bekleme zamanı. Sosyo ekonomik durum. Gelir.
25 Sağlık Hizmetlerinde Talebin Fiyat Esnekliği İnsan sağlığı ve yaşamıyla doğrudan ilgili durumlarda sağlık hizmetlerine olan talebin fiyat esnekliği düşüktür; fiyattaki artışlara rağmen sağlık hizmetlerine olan talep fazla etkilenmeyebilir Sağlık hizmeti türü: acil, koruyucu hizmetler Düşük gelir düzey grubunun diğerlerine göre sağlık hizmetlerine olan talepleri fiyat değişmelerine karşı daha duyarlıdır Sigortalılık durumu ve kapsamı (gelir düzeyi ile yakından ilişkili) Sağlık hizmetlerinin fiyatlarının ve tüketiciden alınacak katkı paylarının belirlenmesinde gelir düzeylerine göre sağlık hizmeti talebinde ortaya çıkacak değişiklikler göz önünde bulundurulmalıdır.
26 Sağlık Hizmetlerinde Talebin Gelir Esnekliği Sağlık hizmetleri normal bir maldır, geliri artan kişi, daha fazla ve daha farklı sağlık hizmeti talep edecektir: Talebin gelir esnekliği pozitiftir. Sağlık hizmetleri talebi gelir esnekliği vardır.farklı ülkelerde yapılan çalışmalar gelir artışına oranla talep artışının gelir artışından daha fazla oranda arttığını göstermiştir.
27 Arz Eğrisi p 5 YTL 3 YTL S q Üreticilerin veya hizmet sunucuların farklı fiyat düzeylerinde üretmeye veya sunmaya gönüllü olacakları mal veya hizmet miktarlarını gösterir (arzı etkileyen fiyat dışı faktörler sabit kalmak koşuluyla) Pozitif eğimlidir: Mal veya ürünün fiyatı arttıkça üretim artar. Eğri üzerindeki hareketler fiyat değişikliği nedeniyle arz edilen miktarda meydana gelen değişimi gösterir. Statiktir: belirli bir zaman dilimi içinde arzdaki değişiklikleri gösterir,
28 Arzı etkileyen faktörler S p S S q Ürünün fiyatı Üretim maliyeti (üretim faktörlerinin fiyatları) Üretim teknolojisi Vergiler Arz eden sayısı Diğer malların fiyatları Ürünün fiyatındaki değişme arz eğrisi üzerindeki değişimlere sebep olur (diğer faktörler sabit kalmak koşuluyla) Diğer faktörlerdeki değişmeler arz eğrisini yukarı veya aşağı hareket ettirir
29 Arzı etkileyen faktörler S S p 50 YTL q S Her bir fiyat düzeyinde sağlanan Arz artar-sağa kayar (S ) - Üretim maliyeti (üretim faktörlerinin fiyatları) azaldığında - Üretim teknolojisi geliştiğinde - Vergi azaltıldığında - Arz eden sayısı arttığında - Diğer malların fiyatları azaldığında Arz azalır-sola kayar (S ) - Üretim maliyeti (üretim faktörlerinin fiyatları) arttığında - Üretim teknolojisi eskidiğinde -Vergi artırıldığında - Arz eden sayısı azaldığında -Diğer malların fiyatları arttığında
30 Sağlık hizmetleri arzı Bir hizmetin fiyatı yükseldikçe hizmet sunumu miktarı ve hizmet sunucu sayısı artacaktır. Ancak sağlık hizmetlerinin sunumunda sağlık hizmet piyasası özelliklerinden dolayı bu etki daha yavaş ortaya çıkar Sağlık hizmeti piyasasına giriş sınırlı: Devletin kontrolü Sağlık insan gücü, bina ve donanımların sağlanması zaman alır Bir çok ülkede kullanılmayan veya az kullanılan çok az kuruluş ve eğitilmiş personel vardır. Çoğu ülkede bunlar kapasitelerinin üzerinde hizmet vermektedir. Dışsallıklar ve kamu malı niteliği bazı sağlık hizmetlerinin devlet sorumluluğunda verilmesini gerektirir.
31 Sağlık ve sağlık hizmetleri üretimi Üretim ile ilgili ekonomik kavramların (marjinal verimlilik, ölçek ekonomileri, ikame, teknik ve ekonomik verimlilik) sağlık hizmetleri sunumu seçim kararlarına etkileri Üretim birimleri; hastaneler, sağlık merkezleri, tanı merkezleri, vd. Nihai amaç sağlık üretimidir.
32 Üretim fonksiyonu Girdilerle çıktılar arasındaki ilişkiyi gösterir. Üretim fonksiyonu teknik olarak farklı kombinasyonlarda kullanılan girdilerin belirli miktar çıktıyı üretilebilmesini gösterir. Q = f (K, L) K= sermaye, L= İşgücü
33 Üretim fonksiyonu K Eş ürün eğrisi (isoquant) X= eş ürün eğrisi; belirli bir miktar ürününün farklı girdi kombinasyonlarıyla sağlanması X 2 A: sermaye yoğun üretim B B: emek yoğun üretim X 1 Girdiler birbirinin yerine A ikame edilebilir. Ancak bir X=200 girdinin kullanımını artırmak için diğer girdiden L daha fazla fedakarlık edilir (Konveks üretim fonksiyonu) Teknik verimlilik: kaynakların belli bir kombinasyonundan en fazla çıktıyı elde etmek, eş ürün eğrisi üzerinde üretim.
34 Üretim fonksiyonu K irdi iyatlarının ranı Eş ürün eğrisi (isoquant) A= ekonomik verimlilik X=200 L Üretimde teknik verimlilik sağlanırken, bu üretimi en ucuz yolla gerçekleştirilmesi gereklidir. Teknik verimliliğe ek olarak üretimde kullanılacak kaynakların kombinasyonu oluşturulurken aynı zamanda en ucuz olanın seçilmesi de gerekir. Teknik olarak verimli olan her kombinasyonun ucuz olmayabilir. Hizmet üretiminde kullanılan girdilerin maliyetlerini de hesaba katmak gereklidir. Ekonomik verimlilik: Minimum maliyetle belirli çıktının üretilmesi.
35 Marjinal verimlilik: Bir girdinin kullanımının artırılmasından elde edilen çıktı miktarı. Kısa dönem terimidir. Diğer kaynaklar sabit kalmak koşuluyla (sermaye), işgücünün artırılmasından elde edilecek çıktı miktarı bir süre sonra azalmaya başlar: Azalan getiriler kanunu
36 Ölçek ekonomileri K Tüm girdilerin artırılmasının çıktıya etkisi (Uzun dönem) Üretim miktarı arttıkça eşürün eğrieri arasındaki mesafe azalırsa ölçek ekonomileri elde edilir (daha fazla üretim için kullanılan ek kaynak ihtiyacı azalır). Miktar arttıkça eşürün eğrileri arasındaki mesafe artarsa ölçekte kazanım azalmaktadır (daha fazla üretim için daha fazla kaynak kullanmak gereklidir). X 3 =250 X 1 =100 X 2 =200 L
37 Sağlık hizmetlerinde üretim Sağlık hizmetleri üretimi belirsiz ve karmaşıktır. Üretim sürecini belirlemek zordur: sağlık ihtiyacının belirsizliği nedeniyle hangi hizmetten ne kadar verileceğini belirlemek zordur. Girdi/tedavi ile çıktı/sağlık düzeyi arasında bire bir ilişki yoktur.
38 Hizmet sunumunda kullanılan kaynaklar Hizmet sunumunda çok çeşitli kaynaklar kullanılmaktadır Sabit maliyetler (bina, donanım, teçhizat) Değişken maliyetler İşgücü (tıbbi ve yardımcı personel) Cari giderler (ısınma, aydınlatma, güvenlik, beslenme vb.) Sarf malzemeleri (ilaç, bandaj, eldiven vb.) Sağlık hizmetleri sunumunda kullanılan kaynakların ikamesi zordur İşgücünün diğer faktörlerle ikamesi İşgücünün kendi içinde ikamesi: doktorlarla hemşirelerin optimal ikame oranı nedir? Hizmetten hizmete bu kaynakların kombinasyonu farklılık gösterir Tedavi maliyetleri bölünemez
39 Sağlık hizmetleri üretiminde ölçek ekonomileri Daha fazla üretim yeni tekniklerin ve teknolojinin uygulanabilmesine imkan verir. Teknolojideki değişim teknik verimliliği etkiler. Sabit maliyetlerin oranı arttıkça yeni teknolojilere imkan sağlanır ve ölçek ekonomileri ortaya çıkar. Ancak; Sağlık hizmetleri maliyetlerinin önemli bir bölümünü (%60-70) personel maliyetleri değişken maliyetler oluşturur Sağlık ihtiyacının çok fazla çeşitlilik ve değişkenlik göstermesi nedeniyle yüksek maliyetli yeni teknolojilerin sağlık hizmet sunum sürecine dahil edilebilmesi zorlaşır Ölçek ekonomilerinin sağlanması zordur Genel hastane ve özel dal hastaneleri mi? Hizmet sunumu ne derece merkezileştirilmeli?
40 Sağlık hizmeti çıktıları Hizmet sayısı: hastane başvurusu, hastane yatış günü, aile planlaması hizmetleri, laboratuar testleri, vd. Ancak, verilen hizmet sayısı değil, hizmetin sağlık düzeyine etkisi önemlidir. Aşılanan çocuk sayısı değil bağışık kazanmış çocuk sayısı Önlen vakalar, sakatlıklar ve ölümler Yaşam beklentisinde artış: Kazanılan yaşam yılları Kaliteli yaşam beklentisi: Kaliteye uyarlanmış yaşam yılları (Quality Adjusted Life Years-QALY)
41 Maliyetler Direkt Maliyet Bir tedaviyi sağlamada kullanılan mal ve hizmetlerin maliyeti ile hizmeti kullanmak için doğrudan karşılaşılan maliyetlerdir-cepten harcamalar Endirekt Maliyet Toplumsal: Hastalık nedeniyle ortaya çıkan verimlilik kaybının değeri Bireysel ve toplumsal: sağlık hizmeti almak için kaybedilen zamanın değeri (Ulaşım, bekleme, işten ayrı kalma, çalışmada verimlilik düşüşü, aile gelirinin kaybı) Maddi Olmayan Maliyet: Ağrı, endişe gibi etkilerin değeri Artırımlı Maliyet: Bir tedavi programının alternatifine göreceli olarak artan maliyeti
42 Bakış açısı Hasta Hizmet sunucular Ödeme kuruluşu (Devlet, Ulusal sağlık sigortası, özel sigorta) Toplum
43 Sağlık hizmetleri arzı Çıktı belirsizdir: kişiden kişiye değişir. Çıktının ölçülmesi zordur. Dışsallıklar vardır. Bilgi eksikliği nedeniyle hizmet arzı hizmet talebini ve kullanımını belirler. Üretimde/hizmet sunumunda sadece verimlilik amaçlanamaz. Hizmet sunucuların önemli bölümü kar maksimizasyonunu amaçlamazlar.
44 Sağlık hizmetleri arzı Sunulan hizmetlerin toplumun talep ve ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılaması gerekir. Hakkaniyet prensibi unutulmamalıdır. Sağlık hizmetleri piyasasında uzmanlığın getirdiği tekelleşme ile birlikte rekabetçi bir ortam doğmaktadır. Çok pahalı ve karmaşık hizmetlerde rekabet azdır. Ancak ayaktan bakım hizmetlerinde kontrollü rekabet verimliliği artırabilir. Tek hizmet satın alıcı, genel sağlık sigortası, sağlık hizmet sunucularının tekelci yaklaşımlarından dolayı artırmaya eğilimli oldukları fiyatları kontrol altına alabilir.
45 Piyasa dengesi: arz ve talep Serbest piyasa koşullarında piyasada oluşan talep tüketicilerin tercihleri ve faydalarını maksimize etme amaçları doğrultusunda değişir arz üreticilerin karlarını maksimize etme amaçları doğrultusunda değişir Arz ve talep fiyat değişmelerine karşı duyarlıdır Piyasa koşulları mal ve hizmetleri kullanıcılara en fazla faydayı sağlayacak şekilde dağıtır Piyasa dengesi kaynak dağılımını sağlar
46 Denge noktası S P D Q
47 Piyasa: Görünmez El Fiyat değişmelerine karşı arz ve talep miktarlarını değiştirebilen bireyler her bir ürün (mal ve hizmet) için piyasa denge fiyatını belirler. Denge fiyatı tüketicinin belirli bir miktar ürün için ödemeye istekli olduğu fiyat ile firmanın belirli miktar ürünü üretebilmek için razı olacağı fiyattır. Yüksek fiyat düzeyinde hizmet sunucular arzı artırırken, tüketiciler aynı üründen daha az talep ederle: arz fazlası. Düşük fiyat düzeyinde ise tüketicilerin talebi artarken üreticilerin arz etmeye gönüllü olacağı miktar düşecektir: talep fazlası. Fazla arz veya fazla talep piyasa dengesini yeniden sağlayacaktır: görünmez el.
48 Piyasa Tüketiciler rasyonel Tam bilgi sahibi Tercihleri belirgin Fiyattaki değişmelere göre tüketimlerini belirlerler Firmalar piyasada belirlenen fiyatı kullanırlar Fiyattaki değişmelere göre üretimlerini belirleyebilirler (piyasaya giriş ve çıkış serbesttir) Kişisel çıkarların maksimize edilmesi toplum çıkarlarının maksimizasyonunu sağlar
49 Sağlık hizmetleri piyasasında böyle bir denge oluşabilir mi? Sağlık hizmetlerinde verimlilik nasıl sağlanır? Talep ve arzın belirlenmesi Talep ve arzın kontrolü Ödeme yöntemleri İhtiyacın belirlenmesi
2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ
CEVAP ANAHTARI 1.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ 1.(e) 2.(d) 3.(a) 4.(c) 5.(e) 6.(d) 7.(e) 8.(d) 9.(b) 10.(e) 11.(a) 12.(b) 13.(a) 14.(c) 15.(c) 16.(e) 17.(e) 18.(b) 19.(d) 20.(a) 1.BÖLÜM BOŞLUK DOLDURMA 1. gereksinme
DetaylıBölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2. Sağlık Ekonomisi
Bölüm 13: Yapı, Yönetim, Performans, ve Piyasa Analizi 2 Sağlık Ekonomisi 1 Tam rekabetçi piyasa özelliklerini kısaca hatırlayalım: Çok sayıda alıcı/satıcı. Homojen ürün. Giriş ve çıkışlar serbest. Tam
DetaylıİKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları
İKT 207: Mikro iktisat Faktör Piyasaları Tartışılacak Konular Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör
DetaylıMALİYE POLİTİKALARI ANALİZ VE DEĞERLENDİRME MODELLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ. Sağlık Sektörü Çalıştayı
MALİYE POLİTİKALARI ANALİZ VE DEĞERLENDİRME MODELLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ Sağlık Sektörü Çalıştayı SAĞLIK EKONOMİSİ TEORİ VE POLİTİKA-I PİYASA MEKANİZMASI VE SAĞLIK SEKTÖRÜ Z. Güldem Ökem, PhD 3
Detaylı1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ
DERS NOTU 06 IS/LM EĞRİLERİ VE BAZI ESNEKLİKLER PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ TOPLAM TALEP (AD) Bugünki dersin içeriği: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 2. LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİNİN
DetaylıÜretim Girdilerinin lması
Üretim Girdilerinin Fiyatlandırılmas lması 2 Tam Rekabet Piyasasında Girdi Talebi Tek Değişken Girdi Durumu İlk olarak firmanın tek girdisinin işgücü () olduğu durumu inceleyelim. Değişken üretim girdisi
DetaylıÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI
ÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI Faiz oranlarının yapısı; Menkul kıymetlerin sahip olduğu risk, Likidite özelliği, Vergilendirme durumu ve Vade farklarının faiz oranlarını nasıl etkilediğidir. FAİZ ORANLARININ
DetaylıARZ, TALEP VE TAM REKABET PİYASASINDA DENGE BÖLÜM 7
ARZ, TALEP VE TAM REKABET PİYASASINDA DENGE BÖLÜM 7 TALEP Herhangi bir maldan belirli bir sürede ve farklı fiyatlar karşısında satın alınmak istenen miktardır. Talepten söz edebilmek için tüketici isteklerinin
DetaylıSAĞLIK HİZMETLERİ ARZI. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar
SAĞLIK HİZMETLERİ ARZI Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Sağlık Hizmetleri Arzı Her düzeyde sağlık hizmeti sunan kişi ve kurumların toplamıdır. I, II, III. Basamakta yer alan sağlık ocağı, sağlık evi, dispanser,
DetaylıEkonomi. Doç.Dr.Tufan BAL. 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat
Ekonomi 3.Bölüm: Fiyat Mekanizması: Talep, Arz ve Fiyat Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 Fiyat Mekanizması:Talep,
DetaylıSAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ. Gülbiye Yenimahalleli Yaşar
SAĞLIK HİZMETLERİ TALEBİ Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Talep ve talep fonksiyonunu etkileyen etmenler Talep: Satın alma gücü ile desteklenen istektir. Bireysel talep fonksiyonunu etkileyen etmenler: 1. Fiyat
DetaylıBİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ
BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ SORU 1: Tam rekabet ortamında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem toplam maliyet fonksiyonu; STC = 5Q 2 + 5Q + 10 dur. Bu firma tarafından piyasaya sürülen ürünün
DetaylıBölüm 4 ve Bölüm 5. Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı.
Bölüm 4 ve Bölüm 5 Not: Bir önceki derste Fiyat, Piyasa kavramları açıklanmıştı. Derste notlar alınmıştı. Sunum olarak hazırlanmadı. Talep Piyasada satıcıların faaliyetleri arzı, alıcıların faaliyetleri
Detaylıİçindekiler kısa tablosu
İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM
Detaylı2009 S 4200-1. Değeri zamanın belirli bir anında ölçülen değişkene ne ad verilir? ) Stok değişken B) içsel değişken C) kım değişken D) Dışsal değişken E) Fonksiyonel değişken iktist TEORisi 5. Yatay eksende
DetaylıSORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL
SORU SETİ 10 MALİYET TEORİSİ - UZUN DÖNEM MALİYETLER VE TAM REKABET PİYASASINDA ÇIKTI KARARLARI - TEKEL Problem 1 (KMS-2001) Bir endüstride iktisadi kârın varlığı, aşağıdakilerden hangisini gösterir? A)
DetaylıİKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR
İÇİNDEKİLER Önsöz BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSAT BİLİMİ VE İKTİSATTAKİ TEMEL KAVRAMLAR 1.1.İktisat Bilimi 1.2.İktisadi Kavramlar 1.2.1.İhtiyaçlar 1.2.2.Mal ve Hizmetler 1.2.3.Üretim 1.2.4.Fayda, Değer ve Fiyat
Detaylıiktisaoa GiRiş 7. Ürettiği mala ilişkin talebin fiyat esnekliği değeri bire eşit olan bir firma, söz konusu
2009 BS 3204-1. şağıdakilerden hangisi dayanıksız mal veya hizmet grubu içerisinde ~ almaz? iktiso GiRiş 5. Gelirdeki bir artış karşısında talebi azalan mallara ne ad verili r? ) Benzin B) Mum C) Ekmek
DetaylıSORU SETİ 7 IS-LM MODELİ
SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ Problem 1 (KMS-2001) Marjinal tüketim eğiliminin düşük olması aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) LM eğrisinin göreli olarak yatık olduğunu B) LM eğrisinin göreli olarak dik
DetaylıTalep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından
3.Ders Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından önemli unsurlardır. Spor endüstrisi içerisinde yer
DetaylıSAY 203 MİKRO İKTİSAT
SAY 203 MİKRO İKTİSAT Esneklikler YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN SAY 203 MİKRO İKTİSAT - YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN 1 ESNEKLİKLER Talep Esneklikleri Talep esneklikleri: Bir malın talebinin talebi etkileyen
Detaylımeydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam
A 1. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi eş-ürün eğrisi ile ilgili değildir? a. Girdilerin pozitif marjinal fiziki ürüne sahip olması b. Girdilerin azalan marjinal fiziki ürüne sahip olması c. Girdilerin
DetaylıFİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ
FİYATLAR GENEL DÜZEYİ VE MİLLİ GELİR DENGESİ Bu bölümde Fiyatlar genel düzeyi (Fgd) ile MG dengesi arasındaki ilişkiler incelenecek. Mg dengesi; Toplam talep ile toplam arzın kesiştiği noktada bulunacaktır.
DetaylıSAY 203 MİKRO İKTİSAT
SAY 203 MİKRO İKTİSAT Piyasa Dengesi YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN SAY 203 MİKRO İKTİSAT - YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN 1 PİYASA DENGESİ Bu bölümde piyasa kavramı, piyasa türleri ve piyasa mekanizmasının işleyişi
DetaylıÇALIŞMA SORULARI. S a y f a 1 / 6
1. LM eğrisini oluşturan noktalar neyi ifade etmektedir? LM eğrisinin nasıl elde edildiğini grafik yardımıyla açıklayınız. 2. Para talebinin gelir esnekliği artarsa LM eğrisi nasıl değişir? Grafik yardımıyla
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL
İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-11 MONOPOL 1. Monopolist için fiyat marjinal hasılanın üzerindedir. Çünkü, A) Ortalama ve marjinal hasıla eğrileri birbirine eşittir B) Azalan verimler kanunu geçerli
DetaylıSORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA
SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA Problem 1 (KMS-2001) Kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Detaylıİktisada Giriş I. 31 Ekim 2016
İktisada Giriş I 31 Ekim 2016 Talep, Arz ve Piyasa Dengesi Fiyat ile talep edilen miktar arasındaki ilişkiye Talep Kanunu adı verilir. Bir malın satıcısı tek alıcının değil, o malı almak isteyen
DetaylıBu Bölümde Neler Öğreneceğiz?
7. MALİYETLER 193 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 7.1. Kısa Dönem Firma Maliyetleri 7.1.1. Toplam Sabit Maliyetler 7.1.2. Değişken Maliyetler 7.1.3. Toplam Maliyetler (TC) 7.1.4. Marjinal Maliyet (MC) 7.1.5.
DetaylıOnur Özsoy Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Sağlık Ekonomisi Dersi
Fakültesi Sağlık Ekonomisi Dersi 2017-2018 1 Sağlık sektörünü analiz edebilmek için ekonomik araçları kullanabilir miyiz? Fakültesi Sağlık Ekonomisi Dersi 2017-2018 2 Sağlık ekonomisinin 4 temel problemi.
DetaylıSağlıkta Maliyet Kavramı. Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Sağlıkta Maliyet Kavramı Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Sektörü (Piyasası) Sağlık sektörünü diğer sektörlerden ayıran temel farklılık,
Detaylıİktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta
İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ordinalist Yaklaşım Fayda ölçülemez ancak kayıtsızlık eğrileri ve bütçe doğrusu yardımı ile sıralanabilir. Farksızlık eğrisi tüketiciye aynı fayda düzeyini sağlayan
DetaylıA İKTİSAT KPSS-AB-PS / 2008 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden
1. Her arz kendi talebini yaratır. şeklindeki Say Yasasını aşağıdaki iktisatçılardan hangisi kabul etmiştir? A İKTİSAT 5. Mikroiktisadi analizde, esas olarak reel ücretlerin dikkate alınmasının en önemli
Detaylı2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?
2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici
Detaylı2018/1. Dönem Deneme Sınavı.
1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı
DetaylıKamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.
97 BÖLÜM 6. KAMU BÜTÇESİ ve MALİYE POLİTİKASI (KEYNESYEN MODEL DEVAMI) Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.
DetaylıMİKRO İKTİSAT SORULARI:
MİKRO İKTİST SORULRI: 1) şağıdakilerden hangisi iktisatta soyut modeller kullanılmasının nedeni değildir? a) Yaşadığımız dünyayı daha iyi anlama çabası b) Normatif bilim olma özelliği nedeniyle c) Karmaşık
DetaylıDoç.Dr. Yaşar SARI 36
Doç.Dr. Yaşar SARI Genel Ekonomi 106 Talep Esnekliği ile Tüketici Harcamaları Arasındaki İlişki: Firmalar mallarına olan talebin esnekliğini özellikle fiyat politikaları açısından bilmek durumundadır.
Detaylı1. Kısa Dönemde Maliyetler
DERS NOTU 05 MALİYET TEORİSİ: KISA VE UZUN DÖNEM Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kısa Dönemde Maliyetler... 1 2. Kâr Maksimizasyonu (Bütün Piyasalar İçin)... 9 3. Kâr Maksimizasyonu (Tam Rekabet Piyasası
DetaylıSağlık Hizmetleri Yönetimi
Sağlık Hizmetleri Yönetimi Ders 4 Sağlık Hizmetlerinde Finansman Meslek Yüksekokulu 1 Finansman Genel anlamda finansman para bulma çabası olarak ifade edilmektedir. Bir girişime, bir işletmeye, işleyebilmesi,
DetaylıDers içeriği (5. Hafta)
5. Elastikiyet 5.1 Elastikiyet kavramı 5.1.1. Talebin Fiyat elastikiyeti 5.1.2. Arz elastikiyeti 5.2. Arz ve taleple ilgili bazı analizler 5.2.1. Tüketici ve üretici rantı 5.2.2. Örümcek ağı kuramı 5.2.3.
Detaylı4. PİYASA DENGESİ 89
4. PİYASA DENGESİ 89 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 4.1. Walrasgil Fiyat İntibakı 4.2. Marshallgil Miktar İntibakı 4.3. Arz ve Talep Değişmelerinin Denge Üzerindeki Etkisi 4.4. Tüketici ve Üretici Rantı
DetaylıTekelci Rekabet Piyasası
Tekelci Rekabet iyasası 1900 lü yılların başlarında, ürünlerin homojen olmaması, reklamın giderek 2 artan önemi, azalan maliyet durumlarının yaşanması tam rekabet piyasasına karşı yapılan tartışmaları
DetaylıAdı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30
Adı Soyadı: No: 05.04.2010 Saat: 08:30 ID: Z Mikro 2 Ara 2010 Çoktan Seçmeli Sorular Cümleyi en iyi biçimde tamamlayan veya sorunun yanıtı olan seçeneği yanıt anahtarına işaretleyiniz. 1. Çapraz satış
Detaylı1. Yatırımın Faiz Esnekliği
DERS NOTU 08 YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ, PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ, TOPLAM TALEP (AD) EĞRİSİNİN ELDE EDİLİŞİ Bugünki dersin içeriği: 1. YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ... 1 2. PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ
DetaylıTarım Ekonomisi. viii
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER iii v BİRİNCİ BÖLÜM 1. TARIM EKONOMİSİNE GİRİŞ 1 1.1. Ekonomik Faaliyetler 2 1.1.1. Üretim 2 1.1.2. Mübadele 3 1.1.3. Tüketim 4 1.2. Tarım Ekonomisi ve Kapsamı 4 1.2.1. Tanımı
DetaylıİÇİNDEKİLER. Önsöz... iii. KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ
İÇİNDEKİLER Önsöz... iii KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ 1. İKTİSATIN TEMELLERİ... 9 1.1. İKTİSADIN TANIMI... 9 1.2.
DetaylıİKTİSAT. İktisata Giriş Test Dolmuş ile otobüs aşağıdaki mal türlerinden
İktisata Giriş Test - 1 1. Doğada insan ihtiyaçlarına oranla kıt olan elde etmek için çaba sarf edilen ve fiyatı olan mallara ne ad verilir? A) Serbest mallar B) İktisadi mallar C) Nihai mallar D) Üretici
Detaylıİktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta
İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ekonomilerdeki Temel Sorunlar İktisat Biliminin ortaya çıkış nedeni kıtlıkla savaştır. Tam kullanım sorunu: Tam istihdam Eksik İstihdam Etkin kullanım sorunu: Hangi
Detaylı19-20 Eylül 2013 - İstanbul
19-20 Eylül 2013 - İstanbul Sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sağlık harcamalarının ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeyinden aldığı pay her ülkede tartışılmakta ve sağlık politikalarını belirleyenlerin
DetaylıFİYAT MEKANİZMASI: TALEP, ARZ VE FİYAT
FİYAT MEKANİZMASI: TALEP, ARZ VE FİYAT TALEP Bir ekonomide bütün tüketicilerin belli bir zaman içinde satın almayı planladıkları mal veya hizmet miktarına talep edilen miktar denir. Bu tanımda, belirli
DetaylıA İKTİSAT KPSS-AB-PS/2007
1. Büyüme Kutupları nın, altyapı yatırımları ve dışsal ekonomiler yoluyla yaratacağı etkiler nedeniyle kalkınmanın önünde bir engel olduğunu belirten iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) F. Perroux
DetaylıMİKRO İKTİSAT. Kariyermemur.com Sayfa 1
1. Aşağıdakilerden hangisi ekonomide belirtilen ihtiyaçların özelliklerinden biridir? A) İhtiyaçlar sabittir B) İhtiyaçlar birbirini tamamlayabilirler C) Subjektiftir D) Kesinlikle parayla ifade edilmelidirler
DetaylıÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI
ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI 1. John Maynard Keynes e göre, konjonktürün daralma dönemlerinde görülen düşük gelir ve yüksek işsizliğin nedeni aşağıdakilerden
DetaylıKonu 2 Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz
.. Konu 2 Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz Hadi Yektaş Uluslararası Antalya Üniversitesi İşletme Tezsiz Yüksek Lisans Programı 1 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz . İçerik.1.2 Talep Eğrisinin
Detaylı8. DERS: IS/LM MODELİ
8. DERS: IS/LM MODELİ 1 Mal Piyasası ve Para Piyasası...2 2. Faiz Oranı, Yatırım ve IS Eğrisi...2 A.IS eğrisi nin özellikleri:...3 B.Maliye Politikası IS Eğrisini Nasıl Kaydırır?...5 3. Para Piyasası ve
DetaylıMİKRO İKTİSAT 1. Aşağıdakilerden hangisi ekonomide belirtilen ihtiyaçların özelliklerinden biridir? A) İhtiyaçlar sabittir B) İhtiyaçlar birbirini
MİKRO İKTİSAT 1. Aşağıdakilerden hangisi ekonomide belirtilen ihtiyaçların özelliklerinden biridir? A) İhtiyaçlar sabittir B) İhtiyaçlar birbirini tamamlayabilirler C) Subjektiftir D) Kesinlikle parayla
DetaylıDENEME SINAVI A GRUBU / İKTİSAT
DENEME SINAVI A GRUBU / İKTİSAT 2 1. A malının fiyatındaki bir artış karşısında B malına olan talep azalıyorsa A ve B mallarının özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) A ve B
DetaylıEKO 205 Mikroiktisat. Kar Maksimizasyonu Profit Maximization
EKO 205 Mikroiktisat Kar Maksimizasyonu Profit Maximization Tartışılacak Konular Tam Rekabet Piyasaları Kar Maksimizasyonu Marjinal Hasıla, Marjinal Maliyet ve Kar Kısa Dönemde Çıktı Düzeyinin Belirlenmesi
DetaylıBölüm 8: Sağlık Hizmetleri İçin Talep Ve Sağlık Harcamaları. Sağlık Ekonomisi
Bölüm 8: Sağlık Hizmetleri İçin Talep Ve Sağlık Harcamaları Sağlık Ekonomisi 1 Sağlık hizmetleri için talep eğrisinin teorik olarak elde edilişi. Talebi etkileyen ekonomik ve ekonomik olmayan değişkenler.
DetaylıMAN509T.01 YÖNETİM EKONOMİSİ
IŞIK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI MAN509T.01 YÖNETİM EKONOMİSİ PROF. DR. SUAT TEKER 1 ÇALIŞMA SORULARI 1. Üretim faktörleri nelerdir, tanımlayabilir misiniz? 2. Mikroiktisat
DetaylıEkonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı),
Ekonomi I Tam Rekabet Piyasası FĐRMA TEORĐSĐ Bu bölümü bitirdiğinizde şunları öğrenmiş olacaksınız: Hasılat, maliyet ve kar kavramları ne demektir? Tam rekabet ne anlama gelir? Tam rekabet piyasasında
DetaylıMikroiktisat Final Sorularý
Mikroiktisat Final Sorularý MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 10.01.2011 Saat: 13:00 Çoktan Seçmeli Sorular: Sorunun Yanıtı
DetaylıEkonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından
Ekonomi II 23.Uluslararası Finans Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 23.Uluslararası Finans 23.1.Dış Ödemeler
DetaylıA. IS LM ANALİZİ A.1. IS
A. ANALZ A.. Analizi (Mal Piyasası) (Investment aving) (atırım Tasarruf) Eğrisi, faiz oranları ile gelir düzeyi arasındaki ilişkiyi gösterir. Analizin bu kısmında yatırımları I = I bi olarak ifade edeceğiz.
DetaylıMikroiktisat 2009-2010 Final (mly-iþl)
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ, MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 11.01.2010 SAAT: 13:00 GRUP: B Mikroiktisat 2009-2010 Final (mly-iþl) Çoktan
DetaylıKomisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2014 Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
DetaylıI. Piyasa ve Piyasa Çeşitleri
DERS NOTU 02 PİYASA TALEP VE ARZ KAVRAMLARI PİYASA DENGESİ Bugünki dersin işleniş planı: I. Piyasa ve Piyasa Çeşitleri... 1 1. Mal ve hizmet piyasaları... 1 2. Faktör Piyasaları... 2 II. Talep Kavramı...
DetaylıÜRETİM ve MALİYETLER. Üretim Fonksiyonu 14.12.2011. Kısa Dönemde Üretim Fonksiyonu. Doç.Dr. Erdal Gümüş
.. Üretim Fonksiyonu ÜRETİM ve MALİYETLER Doç.Dr. Erdal Gümüş Üretim fonksiyonu: Üretim girdileri ile çıktı ilişkisini ifade eden bir fonksiyondur. Başka bir tanım: teknoloji veri iken belirli miktarlardaki
DetaylıDoç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR
Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR Fazla, Noksan Ve Piyasa Dengesi Arz Fazlası (Excess Supply); Arz Edilen Miktarın Talep Edilen Miktarı Aşan Kısmı. Talep Fazlası (Excess Demand) Veya Noksan (Shortage) Talep Edilen
DetaylıTAM REKABET PİYASASINDA DENGE FİYATININ OLUŞUMU (KISMÎ DENGE)
Ünite 10: TAM REKABET PİYASASINDA DENGE FİYATININ OLUŞUMU (KISMÎ DENGE) Tam rekabetçi bir piyasada halen çalışmakta olan firmalar kısa dönemde normal kârın üzerinde kâr elde ediyorlarsa piyasaya yeni firmalar
DetaylıN VE PARA ARZININ ÖZELL
PARANIN MAKRO EKONOMİDEKİ ROLÜ 1-PARA TALEBİ, PARA ARZI VE FAİZ HADDİ (KEYNESYEN FAİZ TEORİSİ) Klasik ve neoklasik ekonomistlerce öne sürülen faiz teorisinde, faiz haddi, tasarruf arzı ve yatırım talebinin
DetaylıGENEL EKONOMİ DERS NOTLARI
GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI 3. BÖLÜM Öğr. Gör. Hakan ERYÜZLÜ Kıtlık, Tercih ve Fırsat Maliyeti Fırsat maliyeti, bir tercihi uygularken vazgeçilen başka bir tercihtir. Örneğin, bir lokantada mevcut iki menüden
DetaylıMikro1 ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 DERSĐ ARA-SINAV SORULARI 08.11.2010 ID: B
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 DERSĐ ARA-SINAV SORULARI 08.11.2010 ID: B Mikro1 Çoktan Seçmeli Sorular Sorunun yanıtı olan veya cümleyi en iyi şekilde
DetaylıSelçuk Üniversitesi 26 Aralık, 2013 Beyşehir Turizm Fakültesi-Konaklama İşletmeciliği Genel Ekonomi Dr. Alper Sönmez. Soru Seti 3
Soru Seti 3 1) Q D = 100 2P talep denklemi ve Q S = P 20 arz denklemi verilmiştir. Üretici ve tüketici rantlarını hesaplayınız. Cevap: Öncelikle arz ve talep denklemlerini eşitleyerek denge fiyat ve miktarı
DetaylıTartışılacak Konular. Tekel. Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları. Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti. Bölüm 10Chapter 10 Slide 2
Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Bölüm 10Chapter 10 Slide 2 Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson
DetaylıÖdemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi
Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi Dışa açık bir ekonomide ekonomi politikalarını ve çeşitli şokların etkilerini inceleyebilmek için IS-LM modelinin kapalı ekonomi için geliştirilen versiyonu yeterli
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.
Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.
DetaylıIS LM MODELİ ÇALIŞMA SORULARI
IS LM MODELİ ÇALIŞMA SORULARI Soru KPSS 2001 Otonom tüketim harcamalarının artması aşağıdakilerin hangisine neden olur? a) Denge üretim düzeyinin artmasına, LM eğrisinin sağa doğru kaymasına b) Denge üretim
Detaylıgerçekleşen harcamanın mal ve hizmet çıktısına eşit olmasının gerekmemesidir
BÖLÜM 5 Açık Ekonomi Açık Ekonomi Önceki bölümlerde kapalı ekonomi varsayımı yaptık Bu varsayımı terk ediyoruz çünkü ekonomilerin çoğu dışa açıktır. Kapalı ve açık ekonomiler arasındaki fark açık ekonomide
DetaylıSağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015
Sağlıkta Maliyet B.Burcu TANER Mayıs.2015 14 Mayıs 2015 tarihinde Acıbadem Üniversitesi nde yapılan ASG XV. Hemşirelik Haftası Etkinliklerinde sunulmuştur. Hedef Daha geniş kitleler için daha iyi sağlık
DetaylıSORU SETİ 7 IS-LM MODELİ
SORU SETİ 7 IS-LM MODELİ Problem 1 (KMS-2001) Marjinal tüketim eğiliminin düşük olması aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) LM eğrisinin göreli olarak yatık olduğunu B) LM eğrisinin göreli olarak dik
DetaylıÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Çalışma Ekonomisi Dersi Çalışma Soruları - 1
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Çalışma Ekonomisi Dersi Çalışma Soruları - 1 1. Ünite 1. Basit ekonomik akım tablosunu çiziniz ve kısaca anlatınız. 2. Emek piyasalarının özelliklerini maddeler
DetaylıBölüm 7 Monopol ve Monopson
Bölüm 7 Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson Gücü Tekel Gücünün
DetaylıLIK EKONOM S İ İN İ İ N N
SAĞLIK EKONOMİSİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Dr. Ferruh N. Ayoğlu Sağlığın ekonomisi olur mu? Sağlık k ekonomisi, i genel olarak ekonomi biliminin i i kurallarının sağlık sektörüne uygulanması ile ilgilenir.
Detaylı2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI EKONOMİ
SORU 1: Aşağıdakilerden hangisi/hangileri tüm dünyada görülen artan işsizlik oranını açıklamaktadır? I. İşsizlik yardımı miktarının arttırılması II. Sendikalaşma oranında azalma III. İşgücü piyasında etkin
Detaylı2009 VS 4200-1. Gayri Safi Yurt içi Hasıla hangi nitelikte bir değişkendir? ) Dışsal değişken B) Stok değişken C) Model değişken D) kım değişken E) içsel değişken iktist TEORisi 5. Kısa dönemde tam rekabet
Detaylı6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.5. Doğrusal olmayan fonksiyonların eğimi Doğrusal fonksiyonlarda eğim her noktada sabittir
DetaylıTOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI
BÖLÜM 10 TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI IS-LM Modelinin Oluşturulması Klasik teori 1929 ekonomik krizine çare üretemedi Teoriye göre çıktı, faktör arzına ve teknolojiye bağlıydı Bunlar ise
DetaylıBAHAR DÖNEMİ MAKRO İKTİSAT 2 DERSİ KISA SINAV SORU VE CEVAPLARI
2015-2016 BAHAR DÖNEMİ MAKRO İKTİSAT 2 DERSİ KISA SINAV SORU VE CEVAPLARI 1. Toplam Talep (AD) doğrusunun eğimi hangi faktörler tarafından ve nasıl belirlenmektedir? Açıklayınız. (07.03.2016; 09.00) 2.
DetaylıSağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel
Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Uygulamalar YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Uygulamalar Sunum Planı:
DetaylıIS-LM-BP Grafikleri. A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği:
IS-LM-BP Grafikleri A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: A.1. Sabit kur rejimi, sınırlı sermaye hareketliliği ve BP nin eğimi, LM in eğiminden düşükken
DetaylıIS-LM-BP Grafikleri. B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği:
IS-LM-BP Grafikleri B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: B.1. Sabit kur rejimi ve sınırsız sermaye hareketliliği durumunda para politikasının etkinliğini
DetaylıİÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2.
İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... v İÇİNDEKİLER... vi GENEL EKONOMİ 1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih... 1 1.2. Ekonominin Tanımı... 3 1.3. Ekonomi Biliminde Yöntem... 4 1.4.
DetaylıMikro Final. ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 FĐNAL-SINAVI SORULARI Saat: 10:45
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 FĐNAL-SINAVI SORULARI 21.01.2011 Saat: 10:45 Mikro1 2010 Final Çoktan Seçmeli Sorular Sorunun yanıtı olan veya cümleyi
Detaylıİktisat Nedir? En genel haliyle İktisat bir tercihler bilimidir.
Giriş ve Kavramlar İktisat Nedir? İktisat insan davranışlarının iktisadi yönünü inceler En genel haliyle İktisat bir tercihler bilimidir. İktisat esas olarak insanın mal ve hizmetlerin üretim, değişim
Detaylı1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 9 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 10 1.2. İktisadın Bölümleri 11 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 11 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat
DetaylıK ve L arasında ikame yoktur. Bu üretim fonksiyonu Şekil
MALİYET TEORİSİ 2 Maliyet fonksiyonunun biçimi, üretim fonksiyonunun biçimine bağlıdır. Bir an için reçel üreticisinin, bir birim kavanoz ve bir birim meyve toplayıcısı ile bir birim çıktı elde ettiği
Detaylı