dumaný yoktur yarin imaný...

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "dumaný yoktur yarin imaný..."

Transkript

1 Cigaramýn dumaný yoktur yarin imaný... Tütün z Tüketimi z Sonuçlarý Der Rauch meiner Zigarette... Die Geliebte ist erbarmungslos... (aus einem türkischen Volkslied) - Informationen über Tabak, Tabakkonsum und mögliche Folgen in türkischer Sprache - DONNA MOBILE Präventive Arbeit Mobile Gesundheitsberatung für CÝGARAMIN mit DUMANI Migrantenfamilien YOKTUR YARÝN ÝMANI Migrantinnen und ihre Familien 1

2 Präventive Arbeit mit Migrantenfamilien Rosenheimer Str. 135, München Tel: , Fax: Internet: Träger: AKA - Aktiv für interkulturellen Austausch e.v Zuschussgeber: Landeshauptstadt München Stadtjugendamt DONNA MOBILE Mobile Gesundheitsberatung für Migrantinnen und ihre Familien Landsberger Str. 45 A/Rgb., München Tel: , Fax: Donna.Mobile@t-online.de Träger: AKA - Aktiv für interkulturellen Austausch e.v Zuschussgeber: LH München Referat f. Umwelt u. Gesundheit Zusammenfassung/Derleme: Ali Poyraz, Sozialpädagoge Herausgeber/Yayýnlayan: AÇILIM und DONNA MOBILE Bezug/Daðýtým: AÇILIM und DONNA MOBILE in München kostenlos / Münih te ücretsiz Gestaltung/Mizanpaj: Ali Poyraz Zeichnung auf dem Titelblatt/ Kapak resmi: Hatice Ebru Özel Auflage/Tiraj: 6000, Oktober / Ekim 2003 Korrekturvorschläge/ Düzeltme önerileri: Dr. med. Ayla Çatan, Dr. med. Hüsamettin Gök Bu broþürün hazýrlanmasýnda kullanýlan kaynaklar (bkz. kaynaklar) ile derlemeyi yapan AÇILIM ýn isim ve adresini belirgin bir biçimde vererek - ücretsiz daðýtmak amacýyla - bu broþürü sormadan da kýsmen veya tamamen çoðaltmak mümkündür. Arzu edenler broþürün PDF dosyasýný internet adresinden yükleyebilirler veya AÇILIM dan temin edebilirler. Ýçindekiler Girmeden / Tütün tüketiminin boyutlarý... 4 Tütün tüketimi ne zaman baþlýyor? / Gençler neden sigara içiyorlar? / Çevrenin etkisi ve örnekler... 5 Sigaraya devam... 6 Býrakma denemeleri - eski müptelalar / Sigara içmeye iliþkin davranýþ türleri... 7 Býrakýrsam ölürüm! : Baðýmlý Tüketiciler... 7 Sigara tüketimi neden çok tehlikelidir? / Tütüne baðýmlýlýk...9 Tütün baðýmlýlýðý göstergeleri / Tütün baðýmlýlýðýnýn psikolojik etkileri Ciðerime asfalt attým abi! : Tütünün içindeki maddeler ve etki biçimleri Nikotin Karbon monoksit Duman altý olmak: Pasif sigara tüketimi / Sigara ve kilo...14 Hamilelik, Bebek ve Sigara Saðlýðý bozmak için yapýlan harcama Tütün tüketiminin kýsa tarihçesi Kadýnlar ve sigara Sigara sanayii, reklam / Sigaranýn dumaný yoktur onun imaný En önemli faktör: Býrakma isteði / Uzmanlarýn sunduðu býrakma tedavilerinden örnekler En etkin ve baþarýya götüren yol: Sigarayý birden kesip býrakmak Tüketici türleri Gerilim Atma / Hareket Çeliþki Çözümü Destek / Keyf dengelemesi / Bilinçli beslenme Ýlk günler Dayanýyorsunuz Güveniniz artýyor / Baþarý sizin / Kendinize Aferin! deyiniz! Kaynaklar, 2 materyaller ve ücretsiz temini / Quellen, Materialien... AÇILIM - DONNA MOBILE 31

3 Bu kavanoz dipli dünyada baþka ne keyfim var ki? diyerek bir tane daha tellendirmek ne keyfli bir iþtir yani. Yalnýz þu sabahýn köründe ciðerlerimi parçalarcasýna bastýran öksürük olmasa! Ama sigara hem saðlýðýma hem de cebime zarar veriyor diyerek býrakmak isteyenlerin sayýsý da az deðil! Gençliði Koruma Yasasýnda yapýlan ve 1 Nisan dan itibaren yürülüðe girmiþ olan deðiþikliklerle birlikte Federal Saðlýk Bilgilendirme Merkezi Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (BZgA) da özellikle okullara yönelik bir kampanya baþlattý. Yasadaki deðiþiklik, gençlere tütün ürünleri satýþýný, gençlere iliþkin sigara içme yasaðýný, tütün ve alkol ürünlerinin sinemalardaki reklamlarýný yeniden düzenliyor. Kampanyanýn amacý gençleri nikotin tüketiminden vazgeçmeye ve sigara içmeme konusunda bilinçli kararlar vermeye yönlendirmek, sigara içmeyen gençleri de bu tutumlarýnda kalmalarý için güçlendirmek. Sigara içmemenin cazip bir yaþam tarzý olduðu bilincini yerleþtirmektir. BZgA nýn 2002 yýlýnda yaptýðý Sigara Ýçen Gençler e iliþkin özel deðerlendirmenin sonuçlarý, sorunun endiþe verici boyutlarýný ortaya koymaktadýr. Sigara içenlerin oraný yaþ grubundaki erkek çocuklar %11 %15 % yaþ grubundaki kýz çocuklar %12 %19 % yaþ grubundaki genç erkekler %44 %50 % yaþ grubundaki genç kýzlar %36 %41 % yaþ grubu içinde sigara içenlerin güncel oraný ise neredeyse %40 týr. Buna karþýn olumlu bir geliþim ise hem kýz ve hem de erkek çocuklarýn sigara içmemeyi ulaþmaya deðer bir hedef olarak görmeleridir: Sigara içen gençlerin üçte ikisi (yüzde 68 i) sigarayý býrakmak veya azaltmak istemektedir. Gençlerin yüzde 61 i sigarayý býrakmayý bir defa denemiþtir. Sigara içip de beþ yýl içerisinde sigara içmemeyi isteyenlerin oraný 1997 de yüzde 21 iken sürekli yükselmiþ ve þimdi yüzde 52 olmuþtur. Sigara kullanmayanlarýn yüzde 94'ü ise sigara içmeyen olarak kalmak istemektedir. Ýstek ve niyet atýlacak olumlu adýmlarýn baþlangýcý da olsalar, sorunun boyutlarý ve geliþim yönü yukarýdaki tabelada görülmektedir. Ayrýca son ABD deki yeni araþtýrmalar sigaraya baþlayan gençlerin tahmin edilenden daha çabuk nikotin baðýmlýsý olduðunu göstermektedir: yaþ grubunda arada bir içen kýz çocuklarý 3 hafta sonra baðýmlýlýk belirtileri göstermektedirler (Erkek çocuklarýnda biraz daha geç). Ankete katýlan çocuklar haftada bir gün ortalama 2 sigara içtiklerini belirtmiþlerdir. Bu da tütün baðýmlýlýðýnýn doðmasý için yüksek bir günlük tüketim gerektiði varsayýmýný tartýþmalý hale getirmektedir. Baðýmlýlýk belirtileri hem daha kýsa sürede ve hem de çok küçük dozlarda ortaya çýkmaktadýr. CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 3

4 Bu broþür kampanyayý desteklemek ve Türkçe konuþan azýnlýðýmýzý da tütün ürünleri tüketimi ve zararlarý konusunda bilgilendirmek amacýyla hazýrlanmýþtýr. Broþürün hazýrlanmasýnda esas olarak uzman kurumlar tarafýndan yayýnlanan Almanca kaynaklardan yararlanýlmýþ, bunlardan derleme ve özetler yapýlmýþtýr. Bunlarýn listesi ve temin edilebilecekleri yerler kaynaklar bölümünde verilmiþtir. Girmeden M Tütün tüketimi olaðan zamandan önce sýk sýk hastalýk, sakat olma ve ölüme yol açan en önemli nedenlerden biridir. M Her ölen 10 akciðer kanseri hastasýndan 9 u çok sigara içenler arasýndan çýkmaktadýr. M Kalp-damar hastalýklarý ve perifer kan dolaþýmý rahatsýzlýklarýnýn yaklaþýk dörtte birine sigara tüketimi yol açmaktadýr. M 20 yýl süreyle günde 20 sigara içen bir kiþi içine 6 kg duman tozu - yani 10 briket kömür - almýþ olmakta bu da her yýl bir fincan katran anlamýna gelmektedir. M Sigara yalnýz nikotin içermemektedir. Bunun yaný sýra bir dizi baþka tehlikeli maddede de vücuda alýnmaktadýr. M Ýstatistiklere göre sigara içen anneler daha çok erken doðum veya düþük yapma eðilimi göstermektedirler. M Sigara tüketimi özellikle kadýnlarda yaþlanma/yýpranma sürecini hýzlandýrmaktadýr. M Fazla sigara içen kadýnlar daha erken çaðda menopoza girmektedirler. M Küçük mekânlarda, özellikle arabada sigara içmek kandaki karbon monoksit oranýný yükseltmekte, sürücünün daha çabuk yorulmasýna yol açmaktadýr. Tütün tüketiminin boyutlarý 15 yaþ üstü dünya nüfusunun yüzde 30 u tütün ürünleri tüketmektedir verilerine göre Almanya da 15 yaþ üstü nüfusun yüzde 28 i tütün tüketicisidir. Erkek tüketicilerin yüzde 22 si ve kadýn tüketicilerin yüzde 13'ü günde 20 taneden fazla sigara içmektedir. Tütün alkolün yaný sýra en yaygýn keyf ve uyuþturucu maddesidir. Örneðin ABD de tutarlý bilgilendirme kampanyalarý ile baðlantý içinde kamu kurumlarýnda, lokallerde ve iþyerlerinde içiminin yasaklanmasý sonucu tüketimde düzenli bir düþüþ gözlemlenmektedir. 4 AÇILIM - DONNA MOBILE

5 Tütün tüketimi ne zaman baþlýyor? Genellikle çocuklukta. 12 yaþ çocuklarýnýn üçte biri sigara içme deneyimine sahip. Gerçi bir kýsmý deneyip býrakýyorsa da bu denemeler çoðu kez ilerdeki düzenli sigara tüketiminin baþlangýcý oluyor. Erkek ve kýz çocuklarý arasýnda baþlama konusunda fark kalmamýþ gibidir. Arada bir sigara içen 15 yaþ çocuklarýnýn çoðu ise düzenli tüketici oluyor yaþ arasýnda sigara kullananlarýn oraný ikiye katlanýyor ve alýþkanlýklar pekiþiyor. 15 yaþýnda düzenli sigara içenler 20 yaþýnda da sigara içiyorlar. Çocukluðunda veya ilk gençlik yýllarýnda günde birden fazla sigara içenler çoðu kez müptela olup sigara tüketimlerini arttýrýyorlar ve ortalama 30 yýl kadar da sigara içmeye devam ediyorlar. Gençler neden sigara içiyorlar? Ýlk çekilen sigara dumaný iðrentiye yol açýyor. Buna raðmen yeniden içme denemeleri yapýlýyor. Araþtýrmalar çocuklar, gençler ve hatta yetiþkinler arasýndaki sigara tüketiminin alt sosyal katmanlar ile basit okul ve eðitim türlerinde daha yaygýn olduðunu göstermektedir. Ancak erken sigara tüketiminin parçalanmýþ aile ortamý, mecburen yurtlarda kalma durumu, özellikle yetersiz ilgi ve ailesel zorluklarla olan iliþkisi daha da önemli görünmektedir. Ýþ yaþamýna, yani çýraklýk ortamýna giriþ, askerliðe gidiþ sigara tüketimini birden büyük ölçüde arttýrmaktadýr. Baþlangýçta sigara içmeye yol açan güdüler merak, hava atma, macera duygusu, büyüdüðünü ispat etme veya arkadaþ grubuna ait olma isteði olarak görünüyor. Gençler kýsa bir süre sonra keyf için, býrakamadýklarý için içtiklerini söylüyorlar. Çevrenin etkisi ve örnekler Çocuk ve gençlerin sigara içmelerinde en büyük etki kendileriyle yakýndan ilgilenen kiþilerden geliyor. Annesi, babasý veya her ikisi de sigara içen çocuklar sigara içmeyen ailelerin çocuklarýndan kat kat daha fazla oranda sigara tüketicisi oluyorlar. Bu arada özdeþleþme eðilimi (erkek çocuðun sigara içen babayý, kýz çocuðun sigara içen anneyi örnek almasý) de rol oynuyor. Tersi durumda ise, örneðin sigara içen babayla iliþkisi iyi olmayan erkek çocuk sigaraya uzak durma eðilimi gösterebiliyor. Öðretmenlerin de sigara içip içmemeleri çocuklarý etkiliyor. Ancak yaþýtlarýn tutumu daha önemli bir etken: Aðabey/ablanýn, özellikle de arkadaþlarýn sigara CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 5

6 içmesi küçükleri sigara içmeye isteklendiriyor. Çocuklar arkadaþ grubunda hakim olan yaþam tarzlarýný benimseyip paylaþýyorlar. Bir kiþinin sigara içmeye baþlayýp baþlamamasýnda sosyal çevrenin etkisi büyük. Kendisiyle yakýnen ilgili tüm yetiþkinlerin sigara içmesi durumunda 15 yaþ gençlerinin hemen hemen hepsi sigara içiyor, bu kiþilerin hiç birinin sigara içmemesi durumunda ise hemen hemen hiç biri içmiyor. Sigaraya devam Sigara içen yetiþkinlerin hemen hemen hepsi, çocuklarýn ise büyük bir bölümü bunun saðlýk açýsýndan içerdiði tehlikeleri bilmekte ve buna raðmen içmeye devam etmektedirler. Her insanda tütüne baðýmlýlýk söz konusu olabilmektedir. Sigara içenler neden olarak en çok alýþkanlýk ve aldýklarý zevki ileri sürmekte, sakinleþtirici ve can sýkýntýsýný geçirici etkisinden bahsetmektedirler. Heyecan, gerilim, üzüntü gibi belirli ortamlarda neredeyse dayanýlmaz bir ihtiyaç hissetmektedirler. Sigara içme fýrsatýnýn da etkisi vardýr: boþ zamanlarda iþyerinden fazla, baþkalarýyla sohbet sýrasýnda ise yalnýz olunan zamanlardan daha fazla içilmektedir. Her 5 sigara baðýmlýsýnýn 4'ü yemekten sonra bir tane tellendirmektedir. Belirli davranýþlarý öðrenip alýþkanlýk haline getirmenin önemi küçümsenemez: Anne-baba, arkadaþ gibi örneklerden öðrenmek, sýk sýk ve tekdüze uðraþýlarda sigara yakma sonucu þartlanmak, kahve/çay molasý, telefonlaþma ortamlarýnda, araba kullanýrken, uyarýcý ve gerilim giderici olumlu sonuçlarýn çaðrýþýmýyla veya içmemenin yarattýðý krizden kaçýnmak için hemen bir tane yakmak. Bu öðrenme/þartlanma sonucu edinilen alýþkanlýklar hakkýndaki bilgiler sigarayý býrakmak için ipuçlarý veriyor: Yýllarca pekiþmiþ sigara içme alýþkanlýðý belli nesne ve ortamlarla baðlantý içinde bulunmakta, bu nesneler görüldüðü zaman veya bu ortamlar yaþandýðý zaman sigara içmek için bir iç baský, sanki karþý koyulamaz bir istek doðmakta, bu çaðrýþýmlara otomatikman bir sigara yakarak tepki verilmektedir. Öksürme, baþ aðrýsý, aðýz kurumasý gibi tipik rahatsýzlýklara, uzun vadeli aðýr saðlýk sorunlarýnýn bilinmesine raðmen yukarda sayýlan nedenlerden dolayý sigaraya devam edilmektedir. Çoðu kiþi sigara içerken vicdani huzursuzluk hissetmekte, sigara tüketicilerinin yarýsý ellerinden gelse hemen býrakmayý istemektedirler. Sigarayla olan iliþki yaþam içinde deðiþmekte, ilerleyen yaþla birlikte çoðu kez saðlýk nedeniyle bir çok insan sigarayý býrakmaktadýr. Uzun süre kullanýlmýþ olsa bile sigarayý býrakmak her halükârda vücuda faydalýdýr. 6 AÇILIM - DONNA MOBILE

7 Býrakma denemeleri - eski müptelalar Çoðu sigara tutkunlarýna tüketimi azaltmak veya býrakmak çok zor gelmektedir. Düþkünlerinin arada bir sigara içen bir kiþi durumuna gelmeleri pek ender görülmektedir. Fakat sigarayý tamamen býrakmak, en azýndan bir süre hiç içmemek daha kolay olmaktadýr. Gerçi sigara býrakýlan süre oldukça kýsa sürmekte, deneyenlerin yarýsý bir ay içerisinde yeniden baþlamaktadýrlar. Triyakilerin üçte biri durmadan býrakmayý denemekte, bunu kalýcý olarak baþaramamaktadýrlar. Burada sadece saðlýk nedenleri deðil özdenetim dürtüsü de rol oynamakta, tasarruf düþüncesi arka planda kalmaktadýr. Yaþ grubu yükseldikçe - saðlýk sorunun güncel baskýsýnýn da eklenmesiyle birlikte - sigara býrakanlarýn oraný yükselmektedir. Yaþanýlan ülkede sigaraya karþý genel tutum da bir rol oynamakta, sigaraya karþý ciddi ve yaygýn kampanyalar olumlu etkide bulunmaktadýr. Sigara içmeye iliþkin davranýþ türleri Keyf için içenler: Bunlar genellikle sigaradan zevk almakta ve olumlu yaklaþmaktadýrlar. Býrakmak için bir neden görmemektedirler. Sigara içenlere özgü þikayetleri daha azdýr. Çoðu sigara içmeye oldukça geç baþlamýþtýr. Çeliþki ve stres durumunda içenler: Bunlar sinirlilik halinde, zor durumlarda, kriz anlarýnda ve keyifleri bozuk olduðu zaman içerler. Sigara içince konsantrasyonlarýnýn arttýðýný, açlýk duygusunun azaldýðýný, yatýþtýklarýný, korku ve gerilimlerinin azaldýðýný belirtirler. Bu tiplere kadýnlarda daha sýk raslanýr. Baðýmlý tüketiciler: Günlük tüketim yüksek, þikayetler de büyüktür. Sigara tüketimlerini alýþkanlýk veya baðýmlýlýða baðlarlar. Sigara tüketimini olumsuz bulurlar, içmemeleri gerektiðini bilirler, ama býrakamazlar. Býrakmayý denedikleri zaman baþ aðrýsý, baþ dönmesi, sýcak basmasý, mide rahatsýzlýklarý, iç huzursuzluðu, gerilim duygusu gibi rahatsýzlýklarý olur. Kesin býrakma denemeleri ender ve kýsadýr. Býrakýrsam ölürüm! : Baðýmlý Tüketiciler Baðýmlý tüketiciler en riskli gruptur, tedavileri de zordur. Bir çok tüketici kendi isteðiyle içtiðini ve istediði zaman býrakabileceðini iddia eder. Gerçekten de býrakmýþ olanlarýn çoðu, birden kesmiþ olanlardýr. Ancak býrakmak isteyip bir çok denemeden sonra kendi güçleriyle bu iþin üstesinden gelemeyeceklerini CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 7

8 görmek zorunda kalanlarýn sayýsý çok fazladýr. Her gün sigara içenleri, az ya da çok baðýmlý olarak görmek gerekir. Tütün tüketimi sonucu yakalandýklarý hastalýklardan dolayý (gýrtlaðýn alýnmasý, bir uzvun kesilip alýnmasý, by-pass gibi) aðýr ameliyat geçirmiþ kiþilerin - doktorun ýsrarlý uyarýlarýna raðmen - sigara içmeye devam etmeleri, tütüne baðýmlýlýðýn ne denli þiddetli boyutlara varabileceðini göstermektedir. Tütüne baðýmlýlýk tüketilen sigara sayýsý ile tanýmlanamamaktadýr. Bu, farmakolojinin, kiþiliðin ve sosyal koþullarýn birbiriyle karþýlýklý etkileþim içinde bulunduklarý karmaþýk bir süreçtir. Psikoaktif bir maddenin düzenli alýnmasý daima öðrenilmiþ bir davranýþtýr, bir þartlanmanýn sonucudur. Maddenin olumlu algýlanan etkileri, alýnmasýnýn yinelenmesine yol açmaktadýr. Tütün dumanýndaki birincil düzeyde baðýmlýlýðý pekiþtirici psikoaktiv madde nikotindir ve etkisi baðýmlýlýðý bir çok biçimde belirlemektedir. Nikotinli tütün, keyif verici, uyarýcý ve ayný zamanda da gerilim azaltýcýdýr. Dikkat ve reaksiyon yeteneði düzelmekte, korku, stres, açlýk ve nikotinsiz kalma krizinin yarattýðý türden tatsýz duygular kaybolmaktadýr. Hoþ etkileri bir saat bile sürmeden geçtiði için hemen yeni bir sigara yakýlmaktadýr. Alýþkanlýða baðlý sigara içmek, þartlanma yoluyla desteklenmektedir. Bu kiþiler belirli durumlarda hemen sigara yakarlar: yemekten sonra, çay/kahve içerken, tuvalette otururken, bir yazý yazarken, sigara içen arkadaþlarla birlikte vs. vs. Sigara içimi dolayýsýyla nikotin keyfi bu durum ve hareketlerle baðlantý içinde tekrarlandýkça bu ortam ve davranýþlarýn bizzat kendileri giderek sigara yakmanýn baþlý baþýna güçlü nedenleri olmaya baþlamaktadýrlar. Sigarayý aðzýna deðdirmek, sigara dumanýnýn koku ve tadý vs. gibi nikotin alýmýna doðrudan baðlý duygular da ikincil anlamda kuvvetlendirici etkide bulunmaktadýrlar. Ayrýca tatsýz duygular, sinirlilik ve gerilimlerden kurtulma isteði de sigara içmeye gerekçe olmaktadýrlar. Tüketici sigara içme yoluyla zor durum ve duygulardan o an için kurtulmayý öðrenmektedir. Böylece sýk sýk tekrarlanan davranýþlarýn ve uðraþýlarýn farmakolojik etki ile birleþtiði bir koþullanma doðmaktadýr, bu da baðýmlýlýkta önemli bir unsurdur. Bu þartlanma psikoaktif madde etkisini yitirince gücünü kaybetmekteyse de sigarayý uzun süre býraktýktan sonra doðan þiddetli arzu ve baskýnýn da kaynaðýdýr. Tütün ürünlerini kolay ve sýnýrsýz edinebilme olanaðý da baðýmlýlýðý kolaylaþtýrmaktadýr. Tüketimi toplumsal olarak yerilip kýnanmamaktadýr. Tütün tüketiminin alkol gibi baþka uyuþturucu maddelerle de iliþkisi vardýr. Alkole baðýmlý kiþiler diðer insanlardan oldukça daha fazla sigara içmektedirler. 8 AÇILIM - DONNA MOBILE

9 Tütün baðýmlýlýðýnýn iþleyiþ mekanizmasý diðer baðýmlýlýk maddelerinkinin aynýdýr, ancak arada önemli farklar vardýr. Tütün baðýmlýlýðý alkol ve diðer (yasadýþý) baðýmlýlýk maddelerinden çok çok daha yaygýndýr. Tütün türüne baðlý olarak arada bir içenler arasýndan düzenli tüketici durumuna gelenlerin sayýsý da en yüksektir. Ayrýca diðer baðýmlýlýklardan farkla etkin madde daha sýk ve daha düzenli olarak alýnmaktadýr. Buna karþýn yýllarca süren sigara tüketimi - yaný sýra alkol veya baþka baðýmlýlýklar olmadýðý sürece - þahsiyet yok olmasýna veya sosyal düþüþe götürmemektedir. Kýsaca bu, hem maddeye alýþmadan kaynaklanan bedensel baðýmlýlýk ve hem de koþullanmadan kaynaklanan, vazgeçilmesi güç alýþkanlýklardan oluþan ruhsal bir baðýmlýlýktýr. Sigara tüketimi neden çok tehlikelidir? Sigara, alkol ve yasa dýþý uyuþturucular gibi sarhoþluk ve benzeri durumlar yaratmadýðý için tehlikesiz gibi görünmektedir. Bu nedenle - sigara içmeyenler rahatsýz edilmediði sürece - toplumsal olarak oldukça onay bulmaktadýr. Ýnsan saðlýðýna verdiði zararlar diðer baðýmlýlýk maddelerinin verdiði zararlardan çok daha uzun yýllar sonra ortaya çýkmaktadýr. Bu nedenle düþkünleri zararlarýný uzun süre yadsýyabilimekte, býrakmaya yanaþmamaktadýr. Ancak nihai olarak fazla sigara tüketiminin saðlýða verdiði zararlar alkolden de, yasadýþý uyuþturuculardan da daha fazladýr verilerine göre Almanya nýn eski eyaletlerinde sigara tüketiminin sonuçlarýndan ölenlerin sayýsý yýlda ile arasýnda seyrederken, uyuþturucu tüketiminin sonuçlarýndan ölenlerin sayýsý civarýnda kalmaktadýr. Tütüne baðýmlýlýk Bir süre öncesine kadar nikotine baðýmlýlýk terimi kullanýlmaktaydý. Ancak tütünün içindeki baþka maddelerin de baðýmýlýlýk yarattýðý gerçeði belirginleþince tütüne baðýmlýlýk terimi geçerlilik kazandý. Tütünün amfetaminler, kokain veya morfin gibi diðer uyuþturuculara benzer hem bedensel ve hem de ruhsal baðýmlýlýk yaratan etkileri vardýr. Büyük baðýmlýlýk tehlikesi nikotinin vücuda alýndýktan bir kaç saniye sonra baþlayan etkisinden kaynaklanmaktadýr. Merkezi sinir sistemine etki ederek ruhsal süreçleri etkisi altýna almaktadýr. Tüketicisine keyf veren bu etkiler belirli ortam, uðraþý veya uyarýmsal etkilerle birlikte ortaya çýkmaktadýrlar. Tüketicinin sürekli ve kalýcý olarak sigarayý býrakma yeteneði neredeyse yok olmakta, içmediði zaman bedensel ve ruhsal kriz belirtileri göstermekte, tütünün ruhsal yönelimli etkilerini þiddetle arzu etmektedir. CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 9

10 A A A A A A A A A A A Tütün baðýmlýlýðý göstergeleri Maddeyi tüketmek için neredeyse dayanýlmaz þiddette bir arzu Madde tüketimine baþlama, sona erdirme ve tüketim miktarý açýsýndan düþük kontrol yeteneði Sýklaþan zehirlenme belirtileri Ýçilmediðinde yaþanan bedensel kriz belirtileri ve buna baðlý olarak korku, depresyon, uyku bozukluklarý gibi ruhsal kriz belirtileri. Tipik belirtiler: gerginlik, hayal kýrýklýðýna dayanamama, saldýrganlýk, konsantrasyon bozukluklarý, huzursuzluk hali, nabýýz yüksekliði, iþtah artmasý ve kilo alma. Kriz belirtilerini çekilebilir hale getirmek için maddeyi tüketime devam Maddenin ayný etkinliði saðlamasý için zamanla dozunu/tüketimini arttýrma eðilimi, yani bedenin maddeye karþý bir tolerans geliþtirmesi. Çok içenlerde dakika içinde keyif verici etkisi kaybolmakta ve yeni bir sigara yakma zorunluðu hissedilmektedir. Madde ile iliþkinin kýsýtlý bir davranýþ modeli ile sýnýrlý kalmasý Madde tüketimi lehine diðer zevk ve ilgi alanlarýnýn ihmali Bedensel, ruhsal ve sosyal açýdan zararlý sonuçlarýný bile bile tüketimine devam etme Maddeyi her an el altýnda bulundurmak, tedarikli olmak için çaba harcama Maddenin tüketimini azaltmak, kontrol altýna almak için süregiden ancak baþarýsýz kalan denemeler. Tütün baðýmlýlýðýnýn psikolojik etkileri Tütünün içinde çok çeþitli madde mevcuttur ve bunlarýn bazýlarý ruhsal iþlevleri ve süreçleri etkilemektedir. Özellikle nikotin ve büyük bir ihtimalle karbon monoksit için bu söz konusudur. Ruhsal durumun deðiþmesi, sigara içmeye yol açan esas dürtü kaynaðýdýr. Etki hem yatýþtýrýcý hem de uyarýcý olmaktadýr: Korku, stres ve sinirlilik durumunda sakinleþtirici etkisinden, yorgunluk halinde canlandýrýcý etkisinden dolayý içilmektedir. Yani iki yönlü zýt bir etki söz konusudur. Ama bu alkol gibi maddeler için de geçerlidir. Bunun tüketimin yoðunluðuna/dozuna baðlý olduðu tahmin edilmektedir. 10 AÇILIM - DONNA MOBILE

11 Sigara kullanmayanlarýn randýmanlarý içtiklerinde düþer. Triyakiler ise bunun aksine içmediklerinde alýþkanlýklarýný yerine getiremedikleri ve içmeme krizine girdikleri için randýmanlarýný yitirmektedirler. Bunlarýn randýmanlarý ancak yeniden içince artmaktadýr. Ciðerime asfalt attým abi! Tütünün içindeki maddeler ve etki biçimleri Tütün den fazla madde içermektedir. Baþ etkili madde baðýmlýlýk yaratan nikotindir. Özellikle saðlýða zararlý olanlarý ise katran ürünleridir. Tütünün içerdiði 40 tan fazla maddenin kansere yol açtýðý belgelenmiþtir. Bunlarýn en önemlilerinden bazýlarýnýn kullaným yerleri/etkileri ile birlikte alfabetik olarak þöyle sýralamak mümkündür: N N N N N N N N N N N N N N Amonyak (tuvalet temizleyicisi) Arsenik (fare zehiri) Aseton (oje sökücü) Bütan (tüpgaz) DDT (böcek öldürücü) Formaldehit (desenfeksiyon maddesi, mobilya sanayii) Hidrojen Siyanür (gaz odalarý zehiri) Karbon (eksoz monoksit gazý)... Kurþun, Kadmiyum, Nikel, Çinko (pil/akü, metal sanayii) Metanol (füzeyakýtý) Naftalin (güve kovucu zehir) Polonyum - 210, Radon (kanserojen, radyoaktif) Toluen (tiner) Sonuç olarak ciðerlerimizde oluþan Katran (asfalt). Tütün tüketimi ile baðlantý içinde ortaya çýkan hastalýklara nikotin deðil, yukarda sayýlan ve benzeri maddeler neden olmaktadýrlar. (Tütün yapraklarýnda kalan tarým ilaçlarý ve yapay gübrelerle sigara üretiminde eklenen nemlendirici, tad verici veya alýþkanlýk yaratýcý katký maddelerinin zararlarýný da unutmamak gerekir.) Sigara dumanýnýn içindeki maddelerin bazýlarý tütünden olduðu gibi dumana geçmekte, bazýlarý yanarken veya deðiþik aþamalarda oluþmaktadýrlar. CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 11

12 Tüketici, sigaradan bir nefes aldýðý zaman ana duman akýmý ile bu maddeleri içine çekmektedir. Ýçine çekmediði zaman yanan sigaranýn meydana getirdiði ve filtreden geçmeden yayýlan yan duman akýmý ise (%75) yalnýz içene deðil sigara kullanmayanlara da büyük zararlar vermektedir. Tütünle baðlantý içinde ortaya çýkan hastalýklar içmeyenlere kýyasla içenlerde çok daha sýk raslanmakta ve her yýl dünyada 3 milyon kadar insanýn erken ölümüne neden olmaktadýr. Almanya da her yýl kiþinin bu nedenle öldüðü, yani günde 270 sigara tüketicisinin öldüðü, sigara tüketiminden kaynaklanan hastalýklarýn yol açtýðý masraflarýn da 75 milyon Euro ya vardýðý tahmin edilmektedir. Tütün tüketimi akciðer, gýrtlak, aðýz boþluðu ve yemek borusu kanseri riskini artýrmakta, baþka kötü huylu hastalýklara da sigara içenlerde daha sýk raslanmaktadýr. Tütün tüketimi damar kireçlenmesi ve sertleþmesi, kalp krizi, felç gibi aðýr hastalýklar için uygun ortamý hazýrlamaktadýr. Parmaklarda kangren, iktidarsýzlýk gibi hastalýklara sigara triyakilerinde çok sýk rastlanmaktadýr. Kronik bronþit ve bazý baþka akciðer hastalýklarý da tütün tüketimiyle baðlantýlý hastalýklardandýr. Sigara düþkünleri daha sýk nezle olmakta, grip ve soðuk algýnlýðýna yaklanmaktadýr. Hamile kadýnlarda sigara tüketimi cenine büyük zararlar vermektedir. Sigara içen kadýnlar daha erken menopoza girmekte ve özellikle osteoporoz riski artmakta, cilt bozulmasý hýzlanmaktadýr. Nikotin Nikotin tütünün en önemli maddesidir ve arzulanan ruhsal etkisinden dolayý da sigara içilmesinin nedenidir. Nikotinsiz sigaralar kabul görmemektedirler. Nikotin kuvvetli ve çabuk etki eden bir zehirdir. 6 sigaranýn içerdiði nikotin miktarý çözeltisi içildiðinde ölüme yol açar. Çocuklar tütün ürünlerini yedikleri zaman zehirlenme olur. Ýlk içenlerde baþ dönmesi, mide bulantýsý, yüzün soluklaþmasý ve soðuk ter dökme belirtileri ile görülen hafif zehirlenmeler normal sigara içiminde hemen hemen hiç görülmez. Günümüzde çok az nikotin içeren hafif sigaralar baþlangýcý kolaylaþtýrarak büyük zararlara yol açmaktadýrlar. Sigara tüketicileri aldýklarý nikotin miktarýný sigara kutusunda yazýlý miktardan baðýmsýz olarak bireysel þekilde, yani çok veya yoðun içerek ayarlamaktadýrlar. Dumandaki nikotin miktarý, tütünün türünden çok sigara kaðýdýnýn özellikleri tarafýndan belirlenmektedir: Kaðýdýn hava geçirme özelliði dumanýn hava ile ne kadar karýþýp incelerek esas duman akýmý ile çekileceðini 12 AÇILIM - DONNA MOBILE

13 belirlemektedir. Yan duman akýmý ana duman akýmýndan 2-3 misli daha fazla nikotin içermektedir. Ana duman akýmýyla çekilen nikotinin yüzde 90'ýna varabilen bir bölümü akciðerde kana karýþmakta ve bir kaç saniye içinde beyne ulaþmakta ve etkide bulunmaktadýr. Nikotinin yüzde 10 u idrar yoluyla dýþarý çýkmakta ve geriye kalan bölüm çeþitli yollardan geçerek esas olarak karaciðerde tasfiye edilmektedir. Kokaine benzer uyarýcý etkisi olan nikotin kalp çarpýntýsýna, yüksek tansiyona ve nefes alýp-vermenin hýzlanmasýna, solunum derinliðinin azalmasýna yol açar. O an için dikkat ve hafýza iþlevleri olumlu etkilenir, psikomotorik randýman ile strese tahammül artar, saldýrganlýk azalýr. Kas gerilimi ve açlýk duygusu azalmasý da nikotinin diðer etkilerindendir. Bu etkiler çabuk kaybolduðu için baðýmlý kiþi hemen bir sigara daha yakar. Diðer baðýmlýlýk yaratan maddelerde olduðu gibi vücudun geliþtirdiði tolerans (kaldýrabilme sýnýrý) bir rol oynamaktadýr. Tolerans veya alýþma, yinelenerek alýnan bir maddenin etkisinin azalmasý demektir: Bu maddenin çabuk tasfiye edilmesi/vücut dýþýna atýlmasý yoluyla veya etkide bulunduklarý organlarýn giderek duyarlýklarýný yitirmeleri nedeniyle geliþir. Bu da çoðu kez tüketimi arttýrmaya götürebilir, ancak yýllarca ayný miktarda sigara içenler de az deðildir. Karbon monoksit Yatýþtýrýcý etkide bulunup, kýzgýnlýk, gerilim, heyecan gibi duygularý bastýran, bu madde insaný sersemleþtirir. Bir karþýlaþtýrma yapabilmek için karbon monoksitin (ml/m³ olarak) nerede hangi yoðunlukta bulunduðuna bir göz atmakta yarar vardýr. Temiz deniz havasý... 0,06-0,50 Þehir havasý Yoðun trafik Araba egzos gazý Sigara dumaný Sigara tüketicisinin akciðer alveollerinde Sigara dumaný kaplý kapalý yerlerde Bu görünmez, kokusuz ve çok zehirli gaz tütünün yanmasý ile oluþur ve çekilen dumanla akciðere girip kana karýþýr. Bu gaz akciðerden uç dokulara daha az oksijen gitmesine ve giden kandan da dokuya daha az oksijen verilmesine CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 13

14 neden olur. Özellikle ayak gibi uç organlara, kalp ve beyine iliþkin kan dolaþýmý bozukluklarýna yol açar. Ana karnýndaki çocuk görece oksijen azlýðý koþullarýnda yaþadýðý için hamilelerin hem sigara içmemeleri hem de sigara içilen yerlerde bulunmamalarý, yani pasif/dolaylý yoldan içmemeleri gerekir. Duman altý olmak: Pasif sigara tüketimi Sigara içenler sadece kendi saðlýklarýný deðil diðer insanlarýn saðlýklarýný da tehlikeye sokmaktadýrlar. Dumanýn büyük bölümü olan yan duman akýmý kapalý mekanlarý kapladýðý için bu tür mekânlarda sigara kullanmayan kiþiler de dolaylý yoldan sigara içmektedir. Özellikle sigara içen anne-babalarýn çocuklarý dolaylý sigara içmekten çok zarar görmektedirler. Evde içilen sigara miktarýna baðlý olarak bu çocuklarda yalnýz bronþit gibi hastalýklara daha sýk raslanmamakta, bunlar ayrýca sigara içmeyen ailelerin çocuklarýndan genel olarak daha sýk hastalanmaktadýrlar. Pasif yoldan sigara içen çocuklarýn akciðer fonksiyonlarýnýn zarara uðradýðý ispatlanmýþtýr. Akciðer geliþiminin olumsuz etkilenmesi bunlarýn ilerki yaþamlarýnda kronik akciðer hastalýklarýna yakalanma riskini arttýrmaktadýr. Yan duman akýmý ana duman akýmýnýn içinde bulunan kanserojen maddeleri - çok daha az yoðunlukta da olsa - içerdiði için, pasif sigara içme yetiþkinlerde akciðer kanseri riskini arttýrmaktadýr. Son zamanlarda pasif sigara içmenin kalp hastalýklarý ve bunlarýn yol açtýðý ölümler açýsýndan önemli bir risk olduðu ortaya çýkmýþtýr. Pasif tüketicilerin enfarktüsten ölme risklerinin akciðer kanserinden ölme risklerinden 10 kat fazla olduðu söylenmektedir. Pasif sigara içmenin hemen görünen etkileri olduðu gibi uzun vadede ortaya çýkan etkileri de vardýr. Sigara içmeyenler iþyerlerinde sigara içilmesini engelleme þansýna sahipken, sigara içenlerle ayný evde oturan çocuklarýn bunu engelleme þansý yasal olarak maalesef hala yoktur. Ayrýca küçük yaþta sigara baþlayan çocuklar genellikle sigara içilen hanelerden gelmektedirler. Sigara ve kilo Sigara içenlerin kilosu sigara içmeyen ayný cinsten yaþýtlarýndan daha düþüktür. Sigarayý býraktýklarýnda oldukça kilo alýrlar. Kilo alma korkusu - özellikle kadýnlarda - sigaraya devam etmelerine neden olmaktadýr. Sigara bir iþtah kesici olarak, kilo almayý önleme aracý olarak iþlev görmektedir. Vücut kilosu ile sigara tüketiminin ters orantýlý iliþkisinin nedeni bilinmemekle 14 AÇILIM - DONNA MOBILE

15 birlikte, nikotinin açlýðý bastýran etkisi bilinmektedir. Ancak sigara içenler besin yoluyla ortalama olarak içmeyenlerden daha az kalori almamaktadýrlar. Fakat sigara içmenin enerji tüketimine etkisi vardýr. Nikotin hareketsizlik halinde ve hafif bedensel iþlerde metabolizmanýn oldukça yükselmesine yol açmaktadýr. Sigara içen kiþi ayný yaþam koþullarýnda içmeyen bir kiþiden daha fazla enerji harcamaktadýr. Bu kiþilerin kilosu sigara içtikleri sürece içmedikleri hallerinden daha düþük olmaktadýr. Sigarayý býrakýnca kilolarý ortalama 2-4 kg artarak normal düzeye çýkmaktadýr. Kadýnlarda bu daha fazla olmaktadýr. Ancak nikotinin sürekli etkisi kalktýðý için bazen aþýrý kilo almak da söz konusu olabilir. Ayrýca sigara içildiði sürece tatlý yiyeceklerin cazibesinin azaldýðý da söylenmektedir. Aþýrý diyet ile kilo artýþýný önlemeye çalýþmak yeniden sigaraya baþlama riskini oldukça arttýrmaktadýr. Hamilelik, Bebek ve Sigara Karýnlarýndaki çocuðun sorumluluðunu da taþýdýklarý için hamilelik, kadýnlarýn çoðu için saðlýk durumlarýný ve yaþam tarzlarýný gözden geçirmek ve gerektiðinde deðiþtirmek için en önemli gerekçedir. Bu ayný zamanda kendileri için büyük bir fýrsattýr. Sigara içen kadýnlarýn çoðu bu dönemde ya kalýcý olarak ya da geçici olarak sigara içmeyi býrakýrlar, zaten býrakmalarý da þarttýr. Sigara içmemenin faydalarýný kýsaca toparlayalým: J Kan damarlara daha iyi gider, felç tehlikesi azalýr. J Tansiyon düþer, kalbin yükü ve enfarktüs tehlikesi azalýr. J Akciðer ve bronþlar rahatlar, öksürük kaybolur, akciðer kanseri riski azalýr. J (nemli) mükoza zarlarý daha iyi kan alýr ve kurumaz, cildin yaþlanma süreci yavaþlar. J Yüze kan daha iyi gider, daha taze ve genç bir görünüm kazanýr. Hamile olmasýna raðmen sigara içmeye devam eden bir kadýn, karnýndaki çocuða da sigara içirmiþ olmaktadýr. Bu bebeðin geliþimini tehlikeye atmak anlamýna gelmektedir. Kilosu düþük olabileceði gibi kalýcý zararlara yol açan sonuçlar ile erken doðum veya düþük yapma tehlikesi söz konusudur. Protein, yað, karbonhidratlar, vitaminler vs. gibi yaþamsal önemi olan besinleri içeren anne sütü yeni doðmuþ bebeðe verilebilecek en iyi besin maddesidir. CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 15

16 Anne sütü çocuðun gereksinimlerine uygun olduðu için gereðinden fazla beslenmeye de yol açmaz. Faydalarý bununla sýnýrlý deðildir: çevreden gelebilecek bulaþýcý hastalýklara karþý da koruyucu iþlevleri vardýr. Ayrýca alerjilerin ortaya çýkmasýna karþý etkileri de vardýr. En önemlisi emzirme, annebebek iliþkisini en basit yoldan pekiþtirme biçimidir. Çocuk dünyaya geldikten sonra da en azýndan emzirme süresi boyunca sigara içmeyerek bebeði korumak gereklidir. Böylece J tütünün içerdiði nikotin gibi zararlý maddelerin anne sütü üzerinden çocuða ulaþmasýný J anne sütünün bileþiminin bozulmasýný ve J bebeði tam besleyecek miktarda süt oluþmamasýný engellemek mümkündür. Bebek ve küçük çocuk olan evde ilke olarak kesinlikle sigara içilmemesi gerekir. Filtreden süzülmeden yayýlan ve sigara dumanýnýn yaklaþýk dörtte üçünü oluþturan yan duman akýmý kýsmen daha yüksek dozda zehirli maddeler içermektedir. Akciðerleri henüz geliþim safhasýnda olduðu, yetiþkinlerden daha hýzlý ve fazla nefes alýp verdikleri için çocuklar çok daha büyük zararlara maruz kalýrlar. (Bkz. Pasif Sigara Ýçme) Dolaylý olarak sigara dumanýna maruz kalan çocuklarda aþaðýdaki saðlýk riskleri artar: L Akut solunum yolu hastalýklarý L Bronþit ve zatürre (akciðer iltihaplanmasý) L Kronik orta kulak iltihaplanmasý L Akciðerin yetersiz iþlev görmesi L Astým türü hastalýklar L Alerjik reaksiyonlar L Göz, burun ve boðazda tahriþler L Kolikler Küçük çocuklarda rastlanan ani bebek/çocuk ölümünün sigara ile iliþkisi vardýr. Süt emen çocuklar dolaylý sigara dumanýndan korunduklarý takdirde, bu baðlamda vuku bulan ölümlerin yarýsýndan fazlasýnýn önlenebileceði tahmin edilmektedir. Yoðun havalandýrmaya raðmen sigaradan kaynaklanan zararlý maddeler uzun süre kapalý mekânlar (oda, özellikle araba) içinde kalmaktadýr. Bu nedenle 16 AÇILIM - DONNA MOBILE

17 en saydýðýnýz/sevdiðiniz kiþilere bile (balkon ve kapý önü haricinde) kesinlikle evinizde sigara içmelerine müsade etmeyiniz. Çocuklarýn yanýnda sigara içmenin onlarý kendi elinizle zehirlemek olacaðýný dostlarýnýz muhakkak anlayacaklardýr. Yukarda bahsetmiþtik: sigara içen anne babayla büyüyen çocuklar da ilerde sigara içmektedirler. Çocuklara iyi örnek olma þansý anne-babalarýn elindedir. Hamilelik ve bunu takip eden dönem yalnýz kadýnlar için deðil, eþleri için de sigarasýz bir yaþama baþlamak için büyük bir fýrsattýr. Hamile eþiyle birlikte sigarayý býrakan sorumluluk sahibi erkeklerin sayýsý da çoðalmaktadýr. Birlikte deneyen çiftlerin sigarayý býrakma þansý daha fazladýr. Saðlýðý bozmak için yapýlan harcama Toplumsal kasalara verdiði zararlar dýþýnda sigara tüketimi, içenin cebine de büyük zarar vermektedir. Zararýn mali yaný býrakma gerekçesi olarak ön sýralarda gelmese dahi, bunu da göz önüne getirmekte ve 2004 yýlý baþýndan itibaren de aþamalý olarak paket baþýna bir Euro artacaðýný hesaba katmakta yarar vardýr. Süddeutsche Zeitung un 6/ tarihli bir haberine göre sigara firmalarý da bu fýrsatta fiyatý arttýracaklar giderek paketini 4,50 Euroya satacaklardýr. Euro olarak günde bir paket (19) sigara içenin masrafý sabit kalarak günde ayda yýlda 20 yýlda 2003 yýlý fiyatý ile 3,20 97, , , ten itibaren 4,50 136, , ,00 Sigarayý býrakma kararý bir anlamda da saðlýklý / cebi dolu ile hastalýklý /cebi delik kalýp kalmama arasýnda verilen bir karardýr. Sigarayý býrakýp 20 yýl boyunca yakýlmayan miktarý her yýl birbirine ekleyerek %2 gibi düþük faizli bir hesapta toplayýp tutanlar, 2004 yýlý fiyatýna göre 20 yýl parayý iþleterek sigara içilmeyen 21inci yýlýn sonunda ,00 Euro biriktirmiþ olacaklardýr. Harcanmayan yaklaþýk ine faizin faiziyle birlikte neredeyse Euro daha eklenecek, ,60 Euro elde kalacaktýr. 2 ve daha fazla paket içenlerin hesabýný okuyucu yapabilir. Harcamada tasarruflu olmaktan baþka çaresi olmayan ücretli insanlar açýsýndan bakýldýðýnda eli para tutmanýn bir sýrrý da burada yatýyor olmasýn? Ayrýca triyakilerin hem kendi hem baþkalarýnýn ciðerlerini asfaltlamak için duman olarak yaktýklarý paralar, sigara sanayii hissedarlarýnýn ceplerini doldurmaktadýr. CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 17

18 Tütün tüketiminin kýsa tarihçesi Amerika tütün bitkisinin anayurdu olarak kabul edilmektedir. Buranýn yerli halký yüzlerce yýl önce bu bitkinin mest edici etkisini biliyor ve ibadete yönelik eylemlerinde kullanýyorlardý. Kuzey Amerika yerlileri tütünü pipoda içerken, Güney Amerika yerlileri bunun yaný sýra burunlarýna çekiyor veya çiðniyorlardý. Avrupa ya tütün hakkýndaki ilk haberleri Kristof Kolomb çevresindeki denizciler getirdiler. 16. yy da Ýspanyol askerleri tütün bitkisini önce Ýspanya ya getirdiler. Burada süs bitkisi olarak da yetiþtirildi. Fransa nýn Portekiz deki elçisi J. Nicot 1570 yýlýnda tütün bitkisini Fransa ya getirdi ve bu kiþinin adý bu bitkiye (tabacum nicotiana) verildi. Fransýz sarayýnda buruna tütün (enfiye) çekme modasý yaygýnlaþtý; ayný zamanlarda Hollandalý denizciler tütün içmeyi biliyorlardý. 17. yy da 30 Yýl Savaþý tütün içiminin tüm Avrupa ya yayýlmasýna yol açtý, giderek bu alýþkanlýk Çin ve Japonya ya kadar ulaþtý. Tütün ekimi ve tüketimi bir çok ülke tarafýndan yasaklanmasýna raðmen yaygýnlaþmasý önlenemedi. Almanya da sokakta tütün içme yasaðý 1848 devriminde kaldýrýldý. Tütün tüketimi önceleri (16. Ve 17. yy.) pipoyla olduðu için meþakkatli idi, tüketim günümüzdeki gibi kitlesel deðildi ve çok pahalýydý; bu dönemlerde iyi tütün türleri aðýrlýðý kadar gümüþ karþýlýðý satýlýyordu. 19. yy. baþlarýnda puronun icadý ve özellikle de 19. yy. ýn ortalarýndan itibaren baþlayan yýðýnsal sigara üretimi tüketimi arttýrdý, 20 yy. da tüketim korkunç boyutlara ulaþtý. (Tütün nargile ile de içilmektedir, önceleri sayýlý kahvelerde içilen nargile son yýllarda Türkiye de özellikle gençler arasýnda yeniden moda olmuþtur.) yýllarý arasýnda Osmanlý Ülkesine ilk defa giren tütünün tüketimi - etkisiz kalan bazý yasaklamalara raðmen - günümüzde dolu dizgin artmaktadýr yýllarý arasýnda iki yabancý markalý sigara fabrikasýnýn faaliyete geçmesi ve dolayýsýyla reklam ve promosyonun girmediði saha kalmamasýyla birlikte tüketim patlamasý yaþandý yýlýnda 4,7 milyar paket olan tüketim 1995 yýlýnda 5,7 milyar pakete ulaþtý sayýlý tütün ürünlerinin zararlarýnýn önlenmesine dair yasa ile kamu kullanýmýna açýk bir çok mekânda sigara içme yasaðý yaný sýra sigara reklamlarýna büyük kýsýtlamalar getirilmiþtir. Trafik kazalarýndan ölümün çok olduðu Türkiye de bu sayý 6-7 bin civarýnda iken, sigara tüketimi sonucu ölenlerin sayýsýnýn yýlda civarýnda olduðu, sigara kurbanlarý sayýsýnýn trafik, iþ-kazalarý, þiddet olaylarý sonucunda meydana gelen ve benzeri tüm ölümlerin toplamýnýn 5 mislinden fazla olduðu tahmin edilmektedir. 18 AÇILIM - DONNA MOBILE

19 Kadýnlar ve sigara 18. yy. da enfiye çekmek yaygýndý ve kadýnlar da çekiyorlardý. Ancak kadýnlarýn sigara içmesi Avrupa da 19 yy. sonuna kadar istisnai bir durum olarak kaldý ve ayýplanmaktaydý. Ýlk baþlarda Ýspanyol tütün manüfaktürlerinde çalýþan kadýn iþçiler puro üretimi artýklarýndan yapýlan sigarayý içmeye baþladýlar. Sigara önceleri Batý Avrupa da tanýnmýyordu. Kýrým Savaþý ( ) sýrasýnda Fransýz ve Ýngiliz subaylarý bu özel kaðýda sarýlarak hazýrlanmýþ tütün ürününü Türk meslektaþlarýndan öðrendiler ve böylece Paris ve Londra klüplerinde tanýndý. Sigara ile görmüþ geçirmiþ, keyf ve zevkine düþkün ve enerjik olma imajý, baþarý, maddi refah imajý yaratýlýyor ve bu imaj bir nefes de melanet özelliði taþýyordu. Sigara içme hakkýný kabul ettiren ilk kadýnlar kadýn haklarýný savunanlar deðil, adý geçen çevrelerde düþüp kalkanlardý. Sigara küçük insanlara birinci dünya savaþýnýn siperlerinde ulaþtý. Askerlerin açlýk ve korku duygularýný yatýþtýrmak amacýyla bedava daðýtýlýyordu li yýllarda baðýmsýz, ince bayanlar eldivenli ellerinde modern aðýzlýklarý ile sigara tüttürüyorlardý. Buna raðmen sigara içmek büyük çoðunluk açýsýndan ve çok uzun süre kadýna yaraþýr bir davranýþ olarak görülmedi. Ýkinci Dünya Savaþýna katýlan devletlerde kadýnlar giderek erkeklerin aktif olduklarý sahalara girdiler, hem onlarýn yaptýklarý iþleri yapmaya baþladýlar ve hem de sigara gibi bazý alýþkanlýklarý devraldýlar. Artýk sigara içen kadýn, çalýþan, baðýmsýz kendini erkekle eþit gören özgür kadýn anlamýna gelmekteydi yýlýnda Batý Almanya da sigara içen erkeklerin sayýsýnda gerileme baþlamýþken kadýn tüketicilerin sayýsý arasýnda 4,7 milyondan 7,7 milyona çýktý. Ýki Almanya nýn birleþmesinden sonra Doðu daki kadýn tüketicilerin oraný da artarak1999 da Batýdakilerin oranýna ulaþtý (%29 / %28). Ancak Batý da günde 20 den fazla sigara içenlerin oraný Doðu dakilerin iki mislidir. Ancak sigara içmenin erkek baskýsýndan kurtulmuþ, kendine güvenen, baðýmsýz, özgür kadýn imajýný yarattýðý dönem geçti. Sigara düþkünlüðünün sýk sýk þahsi, ailesel, mesleksel ve benzeri sorunlarla olan iliþkisi belirginleþti yýlý verilerine göre 40 yaþý altýnda en çok sigara içen kadýnlar arasýnda iþsiz, boþanmýþ, dul olanlarýn çok yüksek oranda bulunduðu görülmektedir. Sigara içen kadýnlarýn oraný, meslekten sürücülük yapan, otel ve lokanta sektöründe, berberlik gibi vücut bakýmý alanýnda yükselme þansý az, aðýr ve hareket sahasý dar mesleklerde çalýþan kadýnlarda ortalamanýn üstündedir. Gelirleri düþük bu kadýnlarýn sigara giderleri küçümsenemeyecek boyutlara varmaktadýr. Çoðu bu harcamayý kendilerine yaptýklarý tek lüks harcama olarak görmektedirler. Doktor, eczacý ve öðretmen olarak çalýþan kadýnlarda sigara tüketimi en düþük düzeydedir. Geleneksel kadýn rolünü ilk býrakan kuþak CÝGARAMIN DUMANI YOKTUR YARÝN ÝMANI 19

20 olarak 45 yaþ üstü kadýnlar arasýnda iyi eðitim görmüþ kesim arasýnda daha çok sigara içilmekte, ancak bunlarýn tükettikleri günlük sigara sayýsý ortalamanýn altýnda kalmaktadýr. Sigara sanayii, reklam Sigara sanayisinin cirosu, geliþmiþ zengin ülkelerde duraklamýþtýr, kýsmen de gerilemektedir. Ancak eski Doðu Bloku ülkeleriyle, geliþmekte olan/geri kalmýþ ülkelerde sürümleri dev adýmlarla artmaktadýr. Batý da iþlevini yitirmiþ sahte maddi refah ve bireysel özgürlük imajýný telkin ederek özellikle potansiyel genç tüketicileri avlamak için milyarlar tutarýnda reklam/promosyon harcamalarý yapmaktadýr. Spor ayakkabýsý, jeans ve bir dizi giyim eþyasý veya baþka kullaným eþyalarýnda görüldüðü gibi belirli bir markayý kullanmak özellikle gençler arasýnda çok yaygýndýr. Bu markalarýn gençler gözündeki deðeri aþýrý derecede yüksektir, çünkü bu eþyalara sahip olmakla birlikte o markalarýn yansýttýðý imaja da sahip olduklarý yanýlgýsý köklüdür. Arkadaþ çevrelerinde kabul görmeme endiþesi ve korkusu oldukça baskýndýr. Bu nedenle sigara firmalarý da markalarýnýn gençler arasýnda önem taþýyan özgürlük, baðýmsýzlýk gibi özellikleri çaðrýþtýrmasý için akla hayale sýðmayacak reklam harcamalarý yaparlar. Satýlan, sigaradan çok markadýr. Ve bu konuda baþarýsýz olduklarý söylenemez: bir ülkede en yüksek pazar payýný orada en çok reklam harcamasý yapan sigara þirketleri elllerinde tutmaktadýrlar. Reklamlarýn yansýttýðý söylemler gençleri yetiþkinlerden üç kat fazla etkilemektedirler. Batý ülkelerinde sigara reklamlarý yasalarla gittikçe kýsýtlanmakta, halkýn bu konudaki bilinçlenmesi gittikçe artmaktadýr. Ancak yetiþkinler dünyasýnýn sigara gibi iyi bulmadýðý nesne ve alýþkanlýklarýn - baðýmsýzlaþma ve özgürleþme dürtüsünün þiddetli baskýsý altýnda bulunan - gençlik tarafýndan asilik adýna biraz da inadýna daha fazla itibar görmesi de bir olasýlýktýr. Sigaranýn dumaný yoktur onun imaný Çoðu tiryaki baðýmlýlýðýnýn ve zararlarýnýn bilincindedir. Ve çoðu bir çok denemeye raðmen býrakamamýþtýr. Býrakma denemeleri bir kaç gün/hafta sürmekte, çoðu da yarým yýl sonra yeniden baþlamaktadýr. Ortaya çýkan huzursuzluk, saldýrganlýk, uyku ve konsantrasyon bozukluðu gibi kriz durumlarý yaný sýra kilo artýþý da yeniden baþlama nedeni olmaktadýr. Bir süre dayananlarda ise kontrollü içme isteði eski alýþkanlýða götürmektedir. Tiryaki olup býrakmýþ olanlarýn oraný Almanya da kadýnlarda %10 erkeklerde %17 didir. 20 AÇILIM - DONNA MOBILE

SİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER

SİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER SİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER TÜTÜN DUMANININ ZARARLARI 1 / 5 Tütün dumanına maruziyet, başkalarının içtikleri tütün ürününden soluduğumuz duman ya da yanan bir sigara, puro, pipo ve

Detaylı

TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI PASİF ETKİLENİM

TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI PASİF ETKİLENİM TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI VE PASİF ETKİLENİM TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ Başlıca tütün ürünleri nelerdir? SİGARA ELEKTRONİK SİGARA PİPO PURO NARGİLE ESRAR

Detaylı

SİGARADAN. ortaokul UZAK DUR

SİGARADAN. ortaokul UZAK DUR SİGARADAN UZAK DUR ortaokul SUNUM İÇERİĞİ Bağımlılık Nedir? Tütün Ürünleri Nelerdir? Sigaranın İçinde Neler Var? Sigara İçen Bir Kişiye Neler Olur? Sigara İçmenin Tetiklediği Hastalıklar Nelerdir? Sigaradan

Detaylı

ilkokul Yeşilcan la Temiz Hava

ilkokul Yeşilcan la Temiz Hava ilkokul Yeşilcan la Temiz Hava SUNUM İÇERİĞİ Bağımlılık Nedir? Tütün Ürünleri Nelerdir? Sigaranın Arttırdığı Riskler Kendimi Nasıl Korurum? Sigara İçmemenin Faydaları 2 3 4 5 Bağımlılık Nedir? Bağımlılık

Detaylı

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum

ÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar

Detaylı

SİGARADAN. Ortaokul UZAK DUR

SİGARADAN. Ortaokul UZAK DUR SİGARADAN UZAK DUR Ortaokul SUNUM İÇERİĞİ Bağımlılık nedir? Tütün ürünleri nelerdir? Sigaranın içinde neler var? Sigara içen kişiye neler olur? Sigara içmenin tetiklediği hastalıklar nelerdir? Sigaradan

Detaylı

Yeşilcan la. Temiz Hava. İlkokul

Yeşilcan la. Temiz Hava. İlkokul Yeşilcan la Temiz Hava İlkokul SUNUM İÇERİĞİ Bağımlılık Nedir? Tütün Ürünleri Nelerdir? Sigaranın Arttırdığı Riskler Kendimi Nasıl Korurum? Sigara İçmemenin Faydaları 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Detaylı

TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu

TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Grubu Neden Grip Aşısı Yaptırmalıyız? Grip her yýl görülür ve günlük yaþamý etkiler Her yýl trafik kazalarýndan daha fazla insan grip nedeniyle ölmektedir. Özellikle çocuklar,

Detaylı

Sigaranın Vücudumuza Zararları

Sigaranın Vücudumuza Zararları Sigaranın Vücudumuza Zararları Sigaranın vücudumuza olan zararları ve sigarayı bıraktıktan sonra vücudumuzdaki değişimler burada anlatılmaktadır. Sırt ve Bel Ağrısı: Sigara içmek bel ile ilgili hastalıkların

Detaylı

MADDE BAĞIMLILIĞI SEMİNERİ (SİGARA, ALKOL KULLANIMI VE KORUNMA YOLLARI) SELÇUK ÖZTÜRK PSİKOLOJİK DANIŞMAN ve REHBER ÖĞRETMEN

MADDE BAĞIMLILIĞI SEMİNERİ (SİGARA, ALKOL KULLANIMI VE KORUNMA YOLLARI) SELÇUK ÖZTÜRK PSİKOLOJİK DANIŞMAN ve REHBER ÖĞRETMEN MADDE BAĞIMLILIĞI SEMİNERİ (SİGARA, ALKOL KULLANIMI VE KORUNMA YOLLARI) SELÇUK ÖZTÜRK PSİKOLOJİK DANIŞMAN ve REHBER ÖĞRETMEN MADDE BAĞIMLILIĞI NEDİR? Madde kullanımı sonucunda gelişen belirli bir hastalık

Detaylı

Matematik ve Türkçe Örnek Soru Çözümleri Matematik Testi Örnek Soru Çözümleri 1 Aþaðýdaki saatlerden hangisinin akrep ve yelkovaný bir dar açý oluþturur? ) ) ) ) 11 12 1 11 12 1 11 12 1 10 2 10 2 10 2

Detaylı

TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI. Eğitim Koordinatörlüğü

TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI. Eğitim Koordinatörlüğü TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI Eğitim Koordinatörlüğü BANA 3 SORU SOR Herkes sağlıkla ilgili konularda bilgi

Detaylı

Araþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu

Detaylı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı çeken sigara vücuda birçok zarar vermekte ve uzun süre

Detaylı

Daha şimdiden sigara içebilir miyim?

Daha şimdiden sigara içebilir miyim? Daha şimdiden sigara içebilir miyim? www.rauchfrei-dabei.at RAUCHFREI D BEI Ich zieh mit! Gesundheit und Kultur Leo Daha şimdiden sigara içebilirim. Çocuklar, sigara içilen bir odada bir saat içinde bizzat

Detaylı

Larson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi,

Larson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi, 5 Prof. Dr. Semih KESKÝL Larson'un 1960'larda veciz olarak belirttiði gibi, yaþlýlarýn acil hastalýklarý diye bir durum yoktur. Bizimde burada söz konusu edeceðimiz yaþlýlar arasýndaki acil týbbi durumlardýr.

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde)

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. KONSOLÝDE BÜTÇE ÝLE ÝLGÝLÝ ORANLAR (Yüzde) V KAMU MALÝYESÝ 71 72 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 1996 yýlýnda yüzde 26.4 olan

Detaylı

Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen.

Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler. Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung. Freie Hansestadt Bremen. Gesundheitsamt Freie Hansestadt Bremen Sozialmedizinischer Dienst für Erwachsene Bakým sigortasý - Sizin için bilgiler Türkischsprachige Informationen zur Pflegeversicherung Yardýma ve bakýma muhtaç duruma

Detaylı

9. Sigarayı bırakma zamanı

9. Sigarayı bırakma zamanı 9. Sigarayı bırakma zamanı 1 9. Sigarayı bırakma zamanı Dünyada 8 saniyede 1 can alan, yılda 4 milyon kişinin ölümüne neden olan, dünyada her 10 erişkinden birinin ölüm nedeni sayılan sigarayı bırakmak

Detaylı

düþürücü kullanmamak c-duruma uygun ilaç kullanmamak Ateþ Durumunda Mutlaka Hekime Götürülmesi Gereken Haller:

düþürücü kullanmamak c-duruma uygun ilaç kullanmamak Ateþ Durumunda Mutlaka Hekime Götürülmesi Gereken Haller: Ayna-Gazetesi-renksiz-11-06.qxp 26.10.2006 23:39 Seite 2 Çocuklarda Ateþ Deðerli Ayna okuyucularý, bundan böyle bu sayfada sizleri saðlýk konusunda bilgilendireceðim. Atalarýmýz ne demiþti: olmaya devlet

Detaylı

Yaþlanma ile birlikte deri ve saçlarda görülen

Yaþlanma ile birlikte deri ve saçlarda görülen 9 Prof. Dr. Selçuk BÖLÜKBAÞI Yaþlanma ile birlikte deri ve saçlarda görülen deðiþiklikler gibi vücut duruþunda ve yürüyüþünde de deðiþiklikler meydana gelir. Kas-iskelet sistemi vücudun destek ve temelidir.

Detaylı

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor

TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor TOPLUMSAL SAÐLIK DÜZEYÝNÝN DURUMU: Türkiye Bunu Hak Etmiyor Türkiye'nin insanlarý, mevcut saðlýk düzeyini hak etmiyor. Saðlýk hizmetleri için ayrýlan kaynaklarýn yetersizliði, kamunun önemli oranda saðlýk

Detaylı

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM

FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM IX FÝYATLAR 145 146 FÝYATLAR A. FÝYATLARDAKÝ GENEL GÖRÜNÜM 2000 yýlýnda önceki yýlýn önemli ölçüde altýnda seyreden fiyat artýþlarý 2001 yýlýnýn ikinci ayýnda kurlarýn serbest býrakýlmasý sonucu üçüncü

Detaylı

Mart 2010 Otel Piyasasý Antalya Ýstanbul Gayrimenkul Deðerleme ve Danýþmanlýk A.Þ. Büyükdere Cad. Kervan Geçmez Sok. No:5 K:2 Mecidiyeköy Ýstanbul - Türkiye Tel: +90.212.273.15.16 Faks: +90.212.355.07.28

Detaylı

TEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7

TEST. 8 Ünite Sonu Testi m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 K 25 6 L 30 5 M 20 7 TEST 8 Ünite Sonu Testi 1. 40 m/s kaç km/h'tir? A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 2. A noktasýndan harekete baþlayan üç atletten Sema I yolunu, Esra II yolunu, Duygu ise III yolunu kullanarak eþit sürede B noktasýna

Detaylı

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý

1. Nüfusun Yaþ Gruplarýna Daðýlýmý Köylerden (kýrsal kesimden) ve iþ olanaklarýnýn çok sýnýrlý olduðu kentlerden yapýlan göçler iþ olanaklarýnýn fazla olduðu kentlere olur. Ýstanbul, Kocaeli, Ýzmir, Eskiþehir, Adana gibi iþ olanaklarýnýn

Detaylı

5A 5R KAVRAMLARI. Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

5A 5R KAVRAMLARI. Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı 5A 5R KAVRAMLARI Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Genel İlkeler Tütün bağımlılığı kronik bir hastalıktır. Genellikle birkaç denemeden sonra bırakılır. Her

Detaylı

SİGARAYI DEĞİL KENDİNİZİ YAKIYORSUNUZ SİGARANIN ZARARLARI

SİGARAYI DEĞİL KENDİNİZİ YAKIYORSUNUZ SİGARANIN ZARARLARI SİGARAYI DEĞİL KENDİNİZİ YAKIYORSUNUZ SİGARANIN ZARARLARI AKCİĞER KANSERİNİN ÖLÜMLERİNİN %90 neden sigaradır. SİGARA NEDİR? Zehirli bir bitki olan tütünün, ince bir kağıt içine sıkıştırılarak sarılmış

Detaylı

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn

1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn 4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87

Detaylı

Yazarlar. Doç. Dr. Faruk Gençöz ODTÜ Klinik Psikoloji Bölümü. Doç. Dr. Çiðdem Soykan Klinik Psikolog (Serbest)

Yazarlar. Doç. Dr. Faruk Gençöz ODTÜ Klinik Psikoloji Bölümü. Doç. Dr. Çiðdem Soykan Klinik Psikolog (Serbest) SÝGARA BAÐIMLILIÐI VE TEDAVÝSÝ Yazarlar Doç. Dr. Faruk Gençöz ODTÜ Klinik Psikoloji Bölümü Doç. Dr. Çiðdem Soykan Klinik Psikolog (Serbest) Doç. Dr. Atilla Soykan A.Ü.T.F. Psikiyatri Anabilim Dalý Konsiltasyon

Detaylı

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF

Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak

Detaylı

ünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez?

ünite1 Kendimi Tanıyorum Sosyal Bilgiler 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? ünite1 Sosyal Bilgiler Kendimi Tanıyorum TEST 1 3. 1. Resmî kimlik belgesi Verilen kavram ile aþaðýdakilerden hangisi iliþkilendirilemez? A) Nüfus cüzdaný B) Ehliyet C) Kulüp kartý D) Pasaport Verilen

Detaylı

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi

Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2015

Kanguru Matematik Türkiye 2015 3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki þekillerden hangisi bu dört þeklin hepsinde yoktur? A) B) C) D) 2. Yandaki resimde kaç üçgen vardýr? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 3. Yan taraftaki þekildeki yapboz evin eksik parçasýný

Detaylı

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A²

17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A² EK 17-A RÝA ÝÇÝN DEÐERLENDÝRME KONTROL LÝSTESÝ ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ Hizmet verenin sorularý: Hizmet alana aþaðýdaki sorularý sorun: Hizmet veren için kurallar: Eðer yanýtlar evet sütununda ise aþaðýdaki

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 4 puanlýk sorular 1. Küçük bir salyangoz, 10m yüksekliðinde bir telefon direðine týrmanmaktadýr. Gündüzleri 3m týrmanabilmekte ama geceleri 1m geri kaymaktadýr. Salyangozun direðin tepesine týrmanmasý

Detaylı

T.C. MÝLLÎ EÐÝTÝM BAKANLIÐI EÐÝTÝMÝ ARAÞTIRMA VE GELÝÞTÝRME DAÝRESÝ BAÞKANLIÐI KENDÝNÝ TANIYOR MUSUN? ANKARA, 2011 MESLEK SEÇÝMÝNÝN NE KADAR ÖNEMLÝ BÝR KARAR OLDUÐUNUN FARKINDA MISINIZ? Meslek seçerken

Detaylı

Türkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði

Detaylı

7215 7300-02/2006 TR(TR) Kullanýcý için. Kullanma talimatý. ModuLink 250 RF - Modülasyonlu kalorifer Kablosuz Oda Kumandasý C 5. am pm 10:41.

7215 7300-02/2006 TR(TR) Kullanýcý için. Kullanma talimatý. ModuLink 250 RF - Modülasyonlu kalorifer Kablosuz Oda Kumandasý C 5. am pm 10:41. 7215 73-2/26 TR(TR) Kullanýcý için Kullanma talimatý ModuLink 25 RF - Modülasyonlu kalorifer Kablosuz Oda Kumandasý off on C 5 off 2 on pm 1:41 24 Volt V Lütfen cihazý kullanmaya baþladan önce dikkatle

Detaylı

ünite1 3. Burcu yla çocuk hangi oyunu oynayacaklarmýþ? A. saklambaç B. körebe C. evcilik (1, 2 ve 3. sorularý parçaya göre yanýtlayýn.

ünite1 3. Burcu yla çocuk hangi oyunu oynayacaklarmýþ? A. saklambaç B. körebe C. evcilik (1, 2 ve 3. sorularý parçaya göre yanýtlayýn. ünite1 Türkçe Sözcük - Karþýt Anlamlý Sözcükler TEST 1 3. Burcu yla çocuk hangi oyunu oynayacaklarmýþ? Annemle þakalaþýrken zil çaldý. Gelen Burcu ydu. Bir elinde büyükçe bir poþet, bir elinde bebeði vardý.

Detaylı

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ IPA Cross-Border Programme CCI No: 2007CB16IPO008 BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ SINIR ÖTESÝ BÖLGEDE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLÝ ÝÞLETMELERÝN ORTAK EKO-GÜÇLERÝ PROJESÝ Ref. ¹ 2007CB16IPO008-2011-2-063, Geçerli sözleþme

Detaylı

Sayın (ebeveyn / bakıcı)

Sayın (ebeveyn / bakıcı) Sigara içmenin insan vücudu üzerine etkileri Sayın (ebeveyn / bakıcı) Aşağıdaki faaliyet, sigara kullanımıyla ilgili konuları çocuğunuzla konuşmanıza yardımcı olmak için kullanılabilir. Bu aynı zamanda

Detaylı

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / 2008. Sayýn Makina Üreticisi,

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / 2008. Sayýn Makina Üreticisi, ... /... / 2008 Sayýn Makina Üreticisi, Firmamýz Bursa'da 1986 yýlýnda kurulmuþtur. 2003 yýlýndan beri PVC makineleri sektörüne yönelik çözümler üretmektedir. Geniþ bir ürün yelpazesine sahip olan firmamýz,

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 4 puanlýk sorular 1. Dünyanýn en büyük dairesel pizzasý 128 parçaya bölünecektir. Her bir kesim tam bir çap olacaðýna göre kaç tane kesim yapmak gerekmektedir? A) 7 B) 64 C) 127 D) 128 E) 256 2. Ali'nin

Detaylı

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3 ünite1 Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler Öðreniyorum TEST 1 3. coðrafya tarih biyoloji fizik arkeoloji filoloji 1. Ali Bey yaþadýðý yerin sosyal yetersizlikleri nedeniyle, geliþmiþ bir kent olan Ýzmir e

Detaylı

01 EKİM 2009 ÇARŞAMBA FAİZ SAYI 1

01 EKİM 2009 ÇARŞAMBA FAİZ SAYI 1 01 EKİM 2009 ÇARŞAMBA FAİZ SAYI 1 Düþen Faizler ÝMKB yi Yýlýn Zirvesine Çýkardý Merkez Bankasý ndan gelen faiz indirimine devam sinyali bono faizini %7.25 e ile yeni dip noktasýna çekti. Buna baðlý olarak

Detaylı

SİGARA VE GENÇLİK. Doç.Dr.Hacer Kuzu OKUR. Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Göğüs Hastalıkları Bölümü. 01.Nisan.

SİGARA VE GENÇLİK. Doç.Dr.Hacer Kuzu OKUR. Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Göğüs Hastalıkları Bölümü. 01.Nisan. SİGARA VE GENÇLİK Doç.Dr.Hacer Kuzu OKUR Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü 01.Nisan. 2015 TÜTÜN ZEHİRLİ BİR BİTKİDİR VE İSTER ELDE İSTER FABRİKADA İŞLENSİN BU

Detaylı

dumansız bir hayat için LİSE

dumansız bir hayat için LİSE dumansız bir hayat için LİSE Sunum içeriği Bağımlılık Nedir? Sigara Nedir? Sigara İçer İçmez Ortaya Çıkan Etkiler Uzun Süre Kullanımda Ortaya Çıkan Etkiler Sigaranın Tetiklediği Hastalıklar Sigaranın Sözde

Detaylı

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar

Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Laboratuvar Akreditasyon Baþkanlýðý Týbbi Laboratuvarlar Týbbi Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Akreditasyon; Laboratuvarların, Muayene, Belgelendirme kuruluşlarının ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı

Detaylı

Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi

Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi ARAÞTIRMALAR (Research Reports) Erciyes Üniversitesi Öðrencilerinde Sigara Ýçme Durumunun 1985 2005 Yýllarý Arasýndaki Deðiþimi Change of Smoking Prevalence among Erciyes University Students between 1985

Detaylı

konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler Dairesi bir devlet kuruluºu olup, bu kuruluº ülkede yaºayan herkese ücretsiz hizmet vermektedir.

konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler Dairesi bir devlet kuruluºu olup, bu kuruluº ülkede yaºayan herkese ücretsiz hizmet vermektedir. 1/7 AMT FÜR SOZIALE DIENSTE FÜRSTENTUM LIECHTENSTEIN Sosyal Hizmetler Dairesi Çocuk ve gençlik hizmetleri Sosyal hizmetler Terapi hizmetleri Ýç hizmetler konularýnda servis hizmeti sunan Sosyal Hizmetler

Detaylı

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!

Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz

Detaylı

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr.

KAMU MALÝYESÝ. Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. V KAMU MALÝYESÝ 73 74 KAMU MALÝYESÝ Konsolide bütçenin uygulama sonuçlarýna iliþkin bilgiler aþaðýdaki bölümlerde yer almýþtýr. A. KONSOLÝDE BÜTÇE UYGULAMALARI 1. Genel Durum 2000 yýlýnda uygulamaya konulan

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 2 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

sigara vücudun düşmanı YETİŞKİN

sigara vücudun düşmanı YETİŞKİN sigara vücudun düşmanı YETİŞKİN Sunum içeriği Elektronik Sigara (E Sigara) Kullanımı ve Zararları Kaçak ve Sahte Sigara Kullanımı ve Zararları Hayır Diyebilmek Sigara Hakkında Yanlış Bilinenler Sigaraya

Detaylı

17 ÞUBAT kontrol

17 ÞUBAT kontrol 17 ÞUBAT 2016 5. kontrol 3 puanlýk sorular 1. Ahmet, Beril, Can, Deniz ve Ergün bir çift zar atýyorlar. Ahmet Beril Can Deniz Ergün Attýklarý zarlarýn toplamýna bakýldýðýna göre, en büyük zarý kim atmýþtýr?

Detaylı

5. 2x 2 4x + 16 ifadesinde kaç terim vardýr? 6. 4y 3 16y + 18 ifadesinin terimlerin katsayýlarý

5. 2x 2 4x + 16 ifadesinde kaç terim vardýr? 6. 4y 3 16y + 18 ifadesinin terimlerin katsayýlarý CEBÝRSEL ÝFADELER ve DENKLEM ÇÖZME Test -. x 4 için x 7 ifadesinin deðeri kaçtýr? A) B) C) 9 D). x 4x ifadesinde kaç terim vardýr? A) B) C) D) 4. 4y y 8 ifadesinin terimlerin katsayýlarý toplamý kaçtýr?.

Detaylı

NİKOTİN BAĞIMLILIĞININ PSİKOLOJİK VE DAVRANIŞ BOYUTU

NİKOTİN BAĞIMLILIĞININ PSİKOLOJİK VE DAVRANIŞ BOYUTU NİKOTİN BAĞIMLILIĞININ PSİKOLOJİK VE DAVRANIŞ BOYUTU Dr. Oğuz Kılınç Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD oguz.kilinc@deu.edu.tr Sunum planı Nikotin bağımlılığının psikolojik ve

Detaylı

Zararlı Alışkanlıklar ve Madde Bağımlılığı

Zararlı Alışkanlıklar ve Madde Bağımlılığı Zararlı Alışkanlıklar ve Madde Bağımlılığı BAĞIMLILIK NEDİR Bağımlılık kişinin kullandığı madde üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır. Bağımlılık bir kez geliştikten

Detaylı

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI

T.C YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Yargýtay Kararlarý T.C Esas No : 2005 / 37239 Karar No : 2006 / 3456 Tarihi : 13.02.2006 KARAR ÖZETÝ : ALT ÝÞVEREN - ÇALIÞTIRACAK ÝÞÇÝ SAYISI Davalý þirketin ayný il veya diðer illerde baþka iþyerinin

Detaylı

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler

Detaylı

Aile Hekimliðinde Genogram

Aile Hekimliðinde Genogram Aile Hekimliðinde Genogram Prof. Dr. Ýsmail Hamdi KARA, Düzce Üniversitesi Týp Fakültesi Aile Hekimliði AD, Düzce Aile Hekimliði Dersleri - 02.06.2010 15:30 1 I. Tanýmlar Hastalarý yalnýz bir birey olarak

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2015

Kanguru Matematik Türkiye 2015 3 puanlýk sorular 1. Hangi þeklin tam olarak yarýsý karalanmýþtýr? A) B) C) D) 2 Þekilde görüldüðü gibi þemsiyemin üzerinde KANGAROO yazýyor. Aþaðýdakilerden hangisi benim þemsiyenin görüntüsü deðildir?

Detaylı

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI Yarýþmanýn Amacý 1. ÝTHÝB 1.ÝTHÝB Teknik Tekstiller Proje Yarýþmasý, Ýstanbul Tekstil ve Hammaddeleri Ýhracatçýlarý Birliði'nin Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi'nin katkýlarýyla Türkiye'de teknik tekstil sektörünün

Detaylı

3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM

3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM 7. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? 2 1 1 2 A) B) C) D) 3 2 3

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2018

Kanguru Matematik Türkiye 2018 3 puanlýk sorular 1. Leyla nýn 10 tane lastik mührü vardýr. Her mührün üzerinde 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 rakamlarýndan biri yazýlýdýr. Kanguru sýnavýnýn tarihini þekilde görüldüðü gibi yazan Leyla,

Detaylı

O baþý baðlý milletvekili Merve Kavakçý veo refahlý iki meczup milletvekili þimdi nerededirler?

O baþý baðlý milletvekili Merve Kavakçý veo refahlý iki meczup milletvekili þimdi nerededirler? 28 Þubat Bildirisi MGK'nun 28 Þubat 1997 TARÝHLÝ BÝLDÝRÝSÝ Aþaðýdaki bildiri, o günlerdeki bir çok tehdidin yolunu kapatmýþtý. Ne yazýk ki, þimdiki Akepe'nin de yolunu açmýþtýr. Hiç bir müdahale, darbe

Detaylı

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta Mikro Dozaj Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta ve aðýr hizmet tipi modellerimizle Türk

Detaylı

Gelir Vergisi Kesintisi

Gelir Vergisi Kesintisi 2009-16 Gelir Vergisi Kesintisi Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/16 Gelir Vergisi Kesintisi 1. Gelir Vergisi Kanunu Uyarýnca Kesinti Yapmak Zorunda Olanlar: Gelir Vergisi

Detaylı

1 Sinmiþ analar, kavruk çocuklar Her sene bazý çevreler ve kiþiler "kadýnlar günü de ne demek, erkekler günü diye bir sey var mý ki'' "Aslýnda bir gün deðil, her gün kadýnlar günü

Detaylı

T Ü R K Ç E T Y R K I S K. hakkında gerçekler ve tavsiyeler

T Ü R K Ç E T Y R K I S K. hakkında gerçekler ve tavsiyeler T Ü R K Ç E T Y R K I S K S I G A R A I Ç M E V E S I G A R A B I R A K M A hakkında gerçekler ve tavsiyeler SIGAR A DUMANININ TEHLIK ELERI Sigaranızdan veya piponuzdan bir nefes aldığınızda dumanıyla

Detaylı

Tehlikeli Atýk Çözümünde EKOVAR...

Tehlikeli Atýk Çözümünde EKOVAR... ARA DEPOLAMA www. ekovar.com info@ ekovar.com Hilal Mah. 50. Sokak, 4. Cad. No: 8/8 Yýldýz - Çankaya / ANKARA Tel : +(90) 312 442 13 05 +(90) 312 442 11 43 Faks : +(90) 312 442 13 06 Tehlikeli Atýk Çözümünde

Detaylı

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK

BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ Ders Adý Bölüm Sýnav DAF No. MATEMATÝK TS YGSH YGS 04 DERSHANELERÝ Konu TEMEL KAVRAMLAR - III Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar

Detaylı

DENÝZ LÝSESÝ KOMUTANLIÐI Denizcilik tarihin en eski ve en köklü mesleðidir. Bu köklü ve þerefli mesleðin insanlarýnýn eðitimi için ilk adým atacaklarý Deniz Lisesi, bu güne kadar Türk ve dünya denizcilik

Detaylı

Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý

Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Türk Tabipleri Birliði Yöneticilerinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Tobacco Smoking Among the Executives of the Turkish Medical Association Dr. Özen Aþut*, Dr. Sibel Kalaça** Özet Sigara içme alýþkanlýðý; yaygýnlýðý

Detaylı

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler

SSK Affý. Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit /75. Sirküler 2008-75 SSK Affý Ýstanbul, 21 Temmuz 2008 Sirküler Numarasý : Elit - 2008/75 Sirküler Sosyal Güvenlik Kurumu'na Olan Prim Borçlarýnýn Ödeme Kolaylýðýndan Yararlanmamýþ Olanlara, Tekrar Baþvuru Ýmkâný Ge

Detaylı

30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/ :26

30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/ :26 30 SORULUK DENEME TESTÝ Gönderen : abana - 10/11/2008 12:26 Konu: 30 Soruluk Test Gönderim Zamaný: 21-Mart-2007 Saat 10:32 MALÝYET MUHASEBESÝ DENEME SINAVI 1- Aþaðýdakilerden hangisi maliyet muhasebesinin

Detaylı

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM MD Mülteci Danýþma M TOHAV e-bülten n S AYI: 1 TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Ýletiþim Bilgileri Adres: Yýldýrým Mah. Ziyademirdelen Sok. N0: D: 1 Suruç/ÞANLIURFA Tel: 0 (414) 611 98 02 TOHAV Suruç

Detaylı

PARK YAZ OKULUNDA YAÞATIN

PARK YAZ OKULUNDA YAÞATIN YAZ OKULU Çocuklarýnýza YAZ KEYFiNi GYM PARK YAZ OKULUNDA YAÞATIN ONLINE KAYIT facebook.com/gympark instagram.com/gym_park twitter.com/gym park info@gympark.com.tr www.gympark.com.tr 0 236 233 00 55 0

Detaylı

3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler

3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler 3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler Beþ tipin saðladýðý üç büyük avantaj: Uyumlu, güçlü, ekonomik Devre-kesicileri günümüzde, trafolarýn, enerji nakil hatlarýnýn, kablolarýn, kondansatörlerin, reaktör

Detaylı

Nokia Araç Kiti CK-100 9210124/1

Nokia Araç Kiti CK-100 9210124/1 Nokia Araç Kiti CK-100 9210124/1 2008 Nokia. Tüm haklarý saklýdýr. Nokia, Nokia Connecting People, Navi ve Nokia Original Accessories logosu Nokia Corporation ýn tescilli ticari markalarýdýr. Burada adý

Detaylı

Motor kademeleri ile otomasyon seviyeleri arasýnda akýllý baðlantý Akýllý Baðlantý Siemens tarafýndan geliþtirilen SIMOCODE-DP iþlemcilerin prozeslerinin hatasýz çalýþmasýný saðlamak için gerekli tüm temel

Detaylı

ünite 3. Ýlkokullarla ilgili aþaðýdakilerden hangisi yapýlýr? Vatan ve ulus sevgisinin yerdir. 1. Okulun açýlýþ töreninde aþaðýdakilerden

ünite 3. Ýlkokullarla ilgili aþaðýdakilerden hangisi yapýlýr? Vatan ve ulus sevgisinin yerdir. 1. Okulun açýlýþ töreninde aþaðýdakilerden ünite 1 OKUL HEYECANIM TEST 1 3. Ýlkokullarla ilgili aþaðýdakilerden hangisi yanlýþtýr? Hayat Bilgisi Vatan ve ulus sevgisinin öðrenildiði yerdir. 1. Okulun açýlýþ töreninde aþaðýdakilerden hangisi yapýlýr?

Detaylı

Brain Q RSC/2 Termostat

Brain Q RSC/2 Termostat Brain Q RSC/2 Termostat Kullaným Kýlavuzu . Kod No: A.2.3.15 Kitap Baský Tarihi: 071206 Revizyon No: 071206 Brain Q RSC/2 Termostat 06 Kullaným Kýlavuzu . Ýçindekiler Kontrol Seviyesi Gösterge ve Çalýþtýrma

Detaylı

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008

OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008 6 Eylül 2008 CUMARTESÝ Resmî Gazete Sayý : 26989 YÖNETMELÝK Millî Eðitim Bakanlýðýndan: OKUL ÖNCESÝ

Detaylı

Kanguru Matematik Türkiye 2017

Kanguru Matematik Türkiye 2017 Kanguru Matematik Türkiye 07 4 puanlýk sorular. Bir dörtgenin köþegenleri, dörtgeni dört üçgene ayýrmaktadýr. Her üçgenin alaný bir asal sayý ile gösterildiðine göre, aþaðýdaki sayýlardan hangisi bu dörtgenin

Detaylı

Sigara içme alışkanlığı hakkında ne kadar bilgilisiniz? Sayın (ebeveyn / bakıcı)

Sigara içme alışkanlığı hakkında ne kadar bilgilisiniz? Sayın (ebeveyn / bakıcı) Sayın (ebeveyn / bakıcı) Aşağıdaki faaliyet, sigara kullanımıyla ilgili konuları çocuğunuzla konuşmanıza yardımcı olmak için kullanılabilir. Bu aynı zamanda çocuğunuzun bilgilenmesinde katkınız olmasını

Detaylı

MedYa KÝt / 26 Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetimi konusunda Türkiye nin ilk dergisi HR DergÝ Human Resources Ýnsan Kaynaklarý ve Yönetim Dergisi olarak amacýmýz, kurulduðumuz günden bu yana deðiþmedi: Türkiye'de

Detaylı

Kullanım kılavuzunuz NOKIA CK-1W

Kullanım kılavuzunuz NOKIA CK-1W Bu kullanım kılavuzunda önerileri okuyabilir, teknik kılavuz veya NOKIA CK-1W için kurulum kılavuzu. Bu kılavuzdaki NOKIA CK-1W tüm sorularınızı (bilgi, özellikler, güvenlik danışma, boyut, aksesuarlar,

Detaylı

1. Merkezi ve çevresel sinir sistemini oluþturan sinir hücrelerine ne ad verilir?

1. Merkezi ve çevresel sinir sistemini oluþturan sinir hücrelerine ne ad verilir? Soru - Yanýt 3 1. Merkezi ve çevresel sinir sistemini oluþturan sinir hücrelerine ne ad verilir? Yanýt: Nöron 2. Merkezi sinir sistemini oluþturan organlar nelerdir? Yanýt: Beyin, beyincik, omurilik soðaný

Detaylı

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. 3 2x +1 = 27 olduðuna göre, x kaçtýr? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 4. Yukarýda

Detaylı

2014 2015 Eðitim Öðretim Yýlý ÝSTANBUL ÝLÝ ÝLKOKULLAR ARASI 2. Zeka Oyunlarý Turnuvasý 7 Mart Silence Ýstanbul Hotel TURNUVA PROGRAMI 09.30-10.00 10.00-10.45 11.00-11.22 11.35-11.58 12.10-12.34 12.50-13.15

Detaylı

ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI

ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI ÝNSAN KAYNAKLARI VE EÐÝTÝM DAÝRE BAÞKANLIÐI MEMUR PERSONEL ÞUBE MÜDÜRLÜÐÜ GÖREV TANIMI Memur Personel Þube Müdürlüðü, belediyemiz bünyesinde görev yapan memur personelin özlük iþlemlerinin saðlýklý bir

Detaylı

Dünyada 1.3 milyar, Türkiye de ise 20 milyon insan maalesef sigara içiyor.

Dünyada 1.3 milyar, Türkiye de ise 20 milyon insan maalesef sigara içiyor. Bağımlı Olma Özgür Ol! Çok şey öğreneceksiniz, çok şaşıracaksınız, çok eğleneceksiniz. Daha da önemlisi bilmek kurtuluşunuz olacak! Bu sloganı, 30 Nisan 2009 da Sakarya Üniversitesi Tütün Kontrolü Koordinasyon

Detaylı

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora 2009-40 Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora Ýstanbul, 25 Aðustos 2009 Sirküler Numarasý : Elit - 2009/40 Sirküler Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler

Detaylı

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.

DENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. a, b, c birbirinden farklý rakamlardýr. 2a + 3b - 4c ifadesinin alabileceði

Detaylı

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar

STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar Öðrencinin Adý ve Soyadý Doðum Yeri ve Yýlý Fakülte Numarasý Bölümü Yaptýðý Staj Dalý Fotoðraf STAJ BÝLGÝLERÝ Ýþyeri Adý Adresi Telefon Numarasý Staj Baþlama Tarihi Staj Bitiþ Tarihi Staj Süresi (gün)

Detaylı

A A A A) 2159 B) 2519 C) 2520 D) 5039 E) 10!-1 A)4 B)5 C)6 D)7 E)8. 4. x 1. ,...,x 10. , x 2. , x 3. sýfýrdan farklý reel sayýlar olmak üzere,

A A A A) 2159 B) 2519 C) 2520 D) 5039 E) 10!-1 A)4 B)5 C)6 D)7 E)8. 4. x 1. ,...,x 10. , x 2. , x 3. sýfýrdan farklý reel sayýlar olmak üzere, ., 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 0 sayýlarý ile bölündüðünde sýrasýyla,, 3, 4, 5, 6, 7, 8, ve 9 kalanlarýný veren en küçük tamsayý aþaðýdakilerden hangisidir? A) 59 B) 59 C) 50 D) 5039 E) 0!- 3. Yasin, annesinin

Detaylı

Mart 2010 Proje Hakkýnda NBÞ sektörünün ana girdisi olan mýsýrýn hasadý, hammadde kalitesi açýsýndan yetiþtirilmesi kadar önemli bir süreçtir. Hasat sýrasýnda gerçekleþtirilen yanlýþ uygulamalar sonucunda

Detaylı

Saðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin

Saðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin Saðlýklý Bir Diþeti Nasýl Olmalýdýr? Saðlýklý diþeti, çoðunlukla açýk pembe renkli, sert kývamlý, mat, yüzeyi portakal kabuðu görünümünde ve diþlerin arasý býçak sýrtý gibi sonlanan özelliklere sahiptir.

Detaylı