TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

Transkript

1 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS EN Şubat 2003 ICS ENDÜSTRİYEL ARAÇLARDA GÜVENLİK - YAYA TARAFINDAN KUMANDA EDİLEN ARAÇLAR - BÖLÜM 2 : PALET TAŞIYICILAR (TRANSPALETLER) Safety of industrial trucks - Pedestrian propelled trucks - Part 2: Pallet trucks TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

2 Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

3 Ön söz Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN (2001) standardı esas alınarak, TSE Makina Hazırlık Grubu na bağlı Otomotiv ve İnşaat Makinaları Özel Daimi Komitesi nce hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 24 Şubat 2003 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

4 İçindekiler 0 Giriş Kapsam Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Terimler ve tarifler Palet taşıyıcı (transpalet) Beyan kapasitesi Tasarlanan çalışma konumu Tasarlanan çalışma Operatör Tehlikelerin listesi Mekanik tehlikeler Ergonomik kuralların ihmali ile meydana gelen tehlikeler Arızalardan kaynaklanan tehlikeler Hareketlilikten kaynaklanan ilâve tehlikeler Kaldırmadan kaynaklanan ilâve tehlikeler Birleşik tehlikeler Özellikler Aracın tasarım ve yapım kuvvetleri Tahrik ve yönlendirme Yük taşıma kumandaları Hidrolik sistem Palet taşıma Park freni Ezilme ve makaslama noktalarına karşı korunma Kenarlar ve açılar Güvenlik özelliklerinin doğrulanması ve/veya tedbirleri Genel Araç tipi üzerinde tasarım doğrulaması Rutin işlevin doğrulanması Deneylerden sonraki muayene Talimat el kitabı Asgarî işaretleme... 9 Ek A - Kuvvetlerin (F) ölçülmesi metodu Ek Z (Bilgi için) - Bu standardın, Avrupa direktifleri ile ilişkisi... 13

5 Endüstriyel araçlarda güvenlik - Yaya tarafından kumanda edilen araçlar - Bölüm 2: Palet taşıyıcılar (transpaletler) 0 Giriş Bu standard, makina yönetmeliği ve ilgili EFTA düzenlemelerinin temel güvenlik kurallarına ilişkin bir metodun belirlenmesi için uyumlaştırılmış bir standard olarak hazırlanmıştır. Bu standard, EN 1070 de belirtilen C tipi bir standarddır. Tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olaylara sebep olan ilgili makinalar ve donanımlar bu standardın kapsamında belirtilmiştir. Bu C tipi standardın hükümleri, A tipi veya B tipi standardlarda belirtilenlerden farklı olduğunda, C tipi standardın hükümlerine göre tasarımlanmış ve imal edilmiş makinalar için C tipi standardın hükümleri diğer standardların hükümlerinden önce yer alır. Standardın amacını açıkça belirtmek ve okunduğunda şüphelere yer bırakmamak bakımından aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmalıdır: Makinayı sadece yeterliği bulunan kişiler çalıştırmalı, Arıza çeşitlerinin tamamını kapsayan genel mühendislik uygulamalarına ve hesap metoduna göre tasarımlanmış belirli özellikleri bulunmayan bileşenler. 1 Kapsam 1.1 Bu standard, beyan kapasiteleri 2000 kg a kadar (2000 kg dahil) olan, Madde 3.1 de tanımlanan, kaldırma yüksekliği 300 mm ye kadar olan ve bundan sonra araç olarak anılacak olan paletli araçları kapsar. 1.2 Sabit veya hareketli araca yerleştirilebilen ataşmanlar, bu standardın kapsamına girmez. 1.3 Bu standard, imalâtçısı veya onun yetkili temsilcisi tarafından amaçlanan özelliklere uygun olarak yerine getirilen, araçların hizmete alınması, çalıştırılması ve bakımı sırasında ortaya çıkabilecek, Madde 4 te belirtilen tehlikeleri en aza indirmek için teknik kuralları ele alır. Ayrıca araçlar, bu standardın kapsamında olmayan tehlikeler bakımından uygulanabilir benzer standardlara ve EN 292 ye uygun olmalıdır. 1.4 Bu standard, aşağıda belirtilen hususlar için ilâve kurallar ön görmemektedir: Ağır şartlarda çalışma (örneğin, dondurucu uygulamalar, yüksek sıcaklıklar, korozif ortam ve kuvvetli manyetik alanlar gibi ağır çevre şartları), Özel kurallara tâbi olan çalışma (örneğin, muhtemel patlayıcı ortamlar), Yapısı itibariyle tehlikeli durumlara yol açabilecek yüklerin taşınması (örneğin, ergimiş metal, asitler/alkaliler, radyasyon yayan malzemeler, özellikle kırılgan yükler), Yapım, taşıma, hizmetten çıkarma ve yok etme sırasında meydana gelen tehlikeler, Gıda maddeleri ile doğrudan temas, Eğimli yerlerde veya pürüzsüz, düz ve sert yüzeyler dışındaki yerlerde çalışma, Güç kaynaklı kaldırmalı araçlar. 1.5 Atıfta bulunulan diğer standardların kapsamındaki diğer muhtemel sınırlamalar da bu standardın kapsamındadır. 1.6 Gürültü, titreşim, görüş kapasitesi ve statik elektrik ile ilgili tehlikeler, bu standardın kapsamına girmez. 1.7 Bu standard, yayımı tarihinden itibaren imal edilen araçlara uygulanır. 1

6 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC Adı TS No 1) Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe) EN 292-1: 1991 Safety of machinery - Basic concepts, general principles for design - Part 1: Basic terminology, methodology TS EN Makinalarda Güvenlik-Tasarım İçin Temel Kavramlar, Genel Prensipler- Bölüm 1:Temel Terimler EN 292-2: 1991 EN 1050: 1996 ISO Safety of machinery - Basic concepts general principles for design - Part 2 : Technical principles and specifications Safety of machinery - Principles for risk assessment Powered industrial trucks - Safety signs and hazard pictorials - General principles TS EN Makinalarda Güvenlik-Tasarım İçin Temel Kavramlar, Genel Prensipler Bölüm 2: Teknik Prensipler ve Özellikler TS EN 1050 Makinelerde-Güvenlik-Risk Değerlendirmesi Prensipleri Terimler ve tarifler Bu standardın amaçlarına uygun olarak aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır: 3.1 Palet taşıyıcı (transpalet) Paletleri taşımak için kaldırmalı çatal kollar ile desteklenen tekerlekli araç. Yaya operatörün düzgün, pürüzsüz ve sert bir yüzey üzerinde mafsallı bir dümen kullanarak, el ile itmesi, çekmesi ve yönlendirmesi için tasarımlanan palet taşıyıcı araçtır. Palet taşıyıcı, dümenin pompalama hareketiyle yükü taşımak için, yeterli bir yüksekliğe kaldırmak amacıyla tasarımlanmıştır. Şekil 1 - Palet taşıyıcı örneği 3.2 Beyan kapasitesi Aracın tasarlanan çalışma şartları altında kaldırabildiği veya taşıyabildiği, imalâtçı tarafından kilogram olarak beyan edilen yük. Beyan kapasitesi, düzgün dağılımlı ve çatal kolların uzunluğunu (bu uzunluğun dışına çıkılmadan) ve genişliğini tamamen kaplayan bir yük olarak tanımlanır. 1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. 2

7 Ağırlık merkezi, aracın merkez hattı üzerinde olmalıdır. 3.3 Tasarlanan çalışma konumu İmalâtçı tarafından tasarlanan çalışma işlevlerinin tamamını kumanda edebilen, operatörün bulunduğu konum. 3.4 Tasarlanan çalışma Tasarımlanan aracın, imalâtçısının el kitabına göre kullanımı. 3.5 Operatör Uygun bir şekilde eğitilmiş (EN ISO 9001, Madde 4.18), ilgili bilgi ve uygulamalı beceri kazandırılmış, güvenli bir şekilde istenen çalışma, deney ve/veya uygulamayı yerine getirebilecek gerekli talimatların verildiği tayin edilmiş kişi. 4 Tehlikelerin listesi EN 1050, Ek A dan alınmış olan aşağıdaki tehlikeler, belirtilen durumlarda uygulanabilir ve azaltılmadığında veya ortadan kaldırılmadığında kişilerin karşılaşabileceği riskleri kapsar. Karşılık gelen kurallar, her bir durum için riskleri sınırlamak veya bu tehlikeleri azaltmak için tasarımlanmıştır. Tehlikeler 4.1 Mekanik tehlikeler Karşılık gelen kurallar Ezilme 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme 5.3 Yük taşıma kumandaları 5.4 Hidrolik sistem 5.6 Park freni 5.7 Ezilme ve makaslama noktalarına karşı koruma Makaslama 5.7 Ezilme ve makaslama noktalarına karşı koruma 5.8 Kenarlar ve açılar Darbe 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme 5.8 Kenarlar ve açılar Sürtünme veya aşınma 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme Yüksek basınçlı sıvı fışkırması Basıncın sınırlandırılması 4.2 Ergonomik kuralların ihmali ile meydana gelen tehlikeler Sağlıksız duruşlar veya aşırı güç sarfetme 5.1 Aracın tasarım ve yapım kuvvetleri 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme 5.3 Yük taşıma kumandaları Strok ve kuvvet sınırlaması 5.5 Palet taşıma El-ayak veya ayak-bacak anotomisinin yetersiz kalması Kişisel korunma donanımının kullanılmasının ihmali 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme 5.3 Yük taşıma kumandaları İnsan hatası 3

8 Tehlikeler 4.3 Arızalardan kaynaklanan tehlikeler 4.4 Hareketlilikten kaynaklanan ilâve tehlikeler Hareketsiz duruşta makinaların yetersiz kalması Karşılık gelen kurallar Strok ve kuvvet sınırlaması Yapı deneyi 5.6 Park freni Tekerleklerle temas 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme Darbe tehlikesi 5.8 Kenarlar ve açılar 4.5 Kaldırmadan kaynaklanan ilâve tehlikeler Kararlılığın olmaması (denge kaybı) Aşırı yük Basıncın sınırlandırılması Hareketin genliği Strok ve kuvvet sınırlaması Yüklerin düşmesi 4.6 Birleşik tehlikeler Her bir tehlikenin dikkate alınması, birleşik tehlikeleri dikkate alınması için yeterlidir. 5 Özellikler 5.1 Aracın tasarım ve yapım kuvvetleri Aracın tasarım ve yapım kuvvetleri, aracın işlevi (tahrik, kaldırma, yönlendirme) için gerekli en büyük kuvvetler, aşağıda Çizelge 1 de verilen değerleri geçmeyecek şekilde öngörülmelidir (Madde 6.2.3). Çizelge 1 - Müsaade edilen en büyük kuvvetler Deney yükü Tahrik Kaldırma Yönlendirme kg Başlatma N Yürütme N N N Not - Çizelge 1 de ki değerler tamamen aracın tasarım değerleridir ve çalışma yerindeki gerçek çalışma kuvvetleri ile karıştırılmamalıdır (Madde 7.1.3). 5.2 Kumanda etme ve yönlendirme Dümende kapalı bir halka tipi tutamak bulunmalı veya dümen, operatörün ellerinin yandan korunması sağlanacak şekilde tasarımlanmalıdır. El tutamakları, iç çapı 25 mm ve dış çapı 35 mm olan eş merkezli iki daire içerisine enine kesitte yerleştirilmiş olmalı ve her bir el için en az 100 mm lik bir mesafe bulunmalıdır. 4

9 Dümen tutamağının üst kısmı, Şekil 2 ve Şekil 3 te belirtilen boyutlara uygun olmalıdır. Açıklama mm mm Şekil 2 - Dümen tutamağının yüksekliği Açıklama mm mm 2 - En az 500 mm Şekil 3 - Dümen tutamağının çekme durumundaki konumu Çekme durumunda, dümenin uç tarafı ile tekerleğin ön kısmı arasındaki yatay mesafe (Şekil 3), 500 mm den büyük olmalı ve tutamağın ekseni 700 mm ilâ 1000 mm yükseklik içerisinde konumlandırılmalıdır. Dümen, serbest bırakıldığında otomatik olarak ve yavaş bir şekilde üstteki normal konumuna geri dönmelidir. 5.3 Yük taşıma kumandaları Kaldırma ve indirme kumandaları, dümen üzerine ergonomik olarak yerleştirilmeli ve operatörün el tutamağını serbest bırakmadan bu kumandaları çalıştırabilmesi mümkün olmalıdır. Kaldırma ve boş kumandaları, seçilebilen konumda muhafaza edilebilmelidir. İndirme kumandası, serbest bırakıldığında indirme hareketini durdurmalıdır. Seçme tertibatlarını çalıştırma kuvveti, beyan kapasitesinde 150 N u geçmemelidir. Kaldırma ve indirme için seçme tertibatının hareketleri, dümen düzlemine paralel olan düzlem içerisinde olmalı ve kaldırma kumandası, dümen mafsal noktasına doğru seçme tertibatlarının itilmesi ile ve indirme kumandası, ters yönde seçme tertibatının çekilmesi ile seçilebilmelidir (Şekil 4). 5

10 5.4 Hidrolik sistem Şekil 4 - Dümen düzleminde kumanda levyesinin seçilmesi ile ilgili örnek Strok ve kuvvet sınırlaması Kaldırma tertibatının stroğunu ve strok sonunda aşırı kuvveti sınırlayacak teçhizatlar bulundurulmalıdır Yükün desteklenmesi Beyan kapasitesine eşit bir yükün, hidrolik sistemdeki bir iç kaçak sebebiyle inmesi, tasarlanan çalışma halinde ve yağ ortam sıcaklığında iken, ilk 10 dakikada 10 mm yi geçmemelidir Basıncın sınırlandırılması Araç, bir basınç sınırlama cihazı ile donatılabilecek şekilde tasarımlanmalıdır İndirme hızının sınırlanması İndirme tertibatı, operatörün indirme hızını kumanda edebilmesine müsaade edecek tarzda tasarımlanmalı veya indirme hızı, 0,1 m/s ile otomatik olarak sınırlandırılmalıdır. 5.5 Palet taşıma Çatal kollar, palete giriş ve çıkışı kolaylaştıracak şekilde (örneğin, makaraların ve patenlerin kullanımı gibi) tasarımlanmalı ve imal edilmelidir. 5.6 Park freni Araç, bir park freni ile donatılabilecek şekilde tasarımlanmalıdır. Araca dümene yerleştirilen bir levye veya bir ayak pedalı ile kumanda edilebilmeli ve bu fren aracın düz bir zemin üzerinde durabilmesini sağlamalıdır. 5.7 Ezilme ve makaslama noktalarına karşı korunma Operatörün tasarlanan çalışma konumundaki erişme bölgesi içerisinde aracın üzerindeki ilgili hareketli parçalar, yeterli bir şekilde mahfaza altına alınmış veya aşağıda belirtilen en küçük mesafe değerlerine uygun olmalıdır: Operatörün parmaklarının sıkışabileceği yerler : 25 mm Operatörün elleri veya ayaklarının sıkışabileceği yerler : 50 mm Operatörün kolları ve bacaklarının sıkışabileceği yerler : 100 mm 5.8 Kenarlar ve açılar Vücudun herhangi bir kısmına çarpabilecek, aracın dış parçalarında keskin kenar ve keskin açılı kısımlar bulunmamalıdır. 6

11 6 Güvenlik özelliklerinin doğrulanması ve/veya tedbirleri 6.1 Genel İmalâtçı, Madde 5 e uygun olan özellikleri doğrulamalı ve kaydetmelidir. Güvenlik özelliklerinin doğrulanması, amaca uygunluğun doğrulanması bakımından, araç tipi üzerinde imalât düzenlemelerinin (burada belirtilmemiştir) tasarım doğrulanması, ayrıca her bir araç üzerinde işlevlerin rutin doğrulanması şeklinde yapılmalıdır. Doğrulamalar aşağıdaki şekilde olabilir: Tasarım ile (örneğin teknik resimlerin ve belgelerin doğrulanması için), Ölçmeler ile (örneğin Çizelge 1 ve Ek A ve Madde ve Madde 6.3 te tanımlanan deneylerde belirtildiği gibi tahrik, kaldırma ve yönlendirme kuvvetlerinin ölçülmesi gibi). Deneyler, aşağıda belirtildiği gibi aracın çalıştırılması yoluyla yapılmalı veya uygulanabildiğinde eş değer etkiyi gösteren ve esas olarak aynı sonuçları veren herhangi bir metot ile benzeştirilmelidir. Deney yükü, uygulanabildiğinde ve aksi belirtilmedikçe, Madde 3.2 ye uygun olmalıdır. 6.2 Araç tipi üzerinde tasarım doğrulaması Genel Bu deneyler, seri üretimi temsil eden bir numune veya birim üretimi durumunda, ayrı bir araç üzerinde yapılmalıdır Yapı deneyi Beyan kapasitesinin 1,33 katı olan bir deney yükü, 15 dakika süresince en fazla kaldırma yüksekliğinde uygulanmalıdır. Araç, esas itibariyle sert ve düz bir zemin üzerinde bulunmalıdır. Deney, gözle görülebilen herhangi bir kalıcı şekil bozukluğu veya hasar ile sonuçlanmamalıdır Tasarım ve yapım kuvvetlerinin doğrulanması Aracın tasarım ve yapım kuvvetleri, Ek A ya uygun olarak ölçülmelidir. Deney, Çizelge 1 de belirtilen değerler aşılmadığında başarılı sayılır Park freninin doğrulanması Park freni, % 5 eğime sahip sert, düzgün bir yüzey üzerinde, seyir halinde ve beyan kapasitesindeki aracı durdurmalıdır Hidrolik kaldırmanın kaçak deneyi Müsaade edilen inme, Madde ye uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. 6.3 Rutin işlevin doğrulanması Genel İşlev doğrulaması, her bir araç üzerinde aracın tasarım amaçlarını, güvenli bir şekilde yerine getirebildiğinin doğrulanması için yapılmalıdır Deneylerden önceki muayene Her bir araç, fren (takılıysa) ve yük taşıma kumanda işlevlerinin uygun bir şekilde tanımlandığının doğrulanması için muayene edilmelidir Aracın bilgi plâkası, Madde 7.2 de liste halinde verilen bilgiyi ihtiva ettiğinin doğrulanması için muayene edilmelidir. 7

12 6.3.3 Dinamik deney Bu deney, beyan kapasitesine eşit bir yük ile yapılmalıdır. a) Araç yüklenir, b) Park freni (takılıysa), ikaz ve güvenlik cihazları (varsa) kontrol edilir, c) Kaldırma konumu seçilir ve en fazla kaldırma yüksekliğine kaldırılır, d) Strok ve kuvvet sınırlaması kontrol edilir, e) Boş konumu seçilir ve doğrulanır, f) İndirilir ve indirme tertibatının düzgün bir şekilde çalıştığı doğrulanır, g) Basınç tahliye vanasının (takılıysa) ayarı kontrol edilir. Düzgün çalışma olmaması durumunda, deney başarılana kadar araç üzerinde gerekli ayarlar yapılmalıdır. 6.4 Deneylerden sonraki muayene Deneylerden sonra, araç kusurların bulunmadığından emin olmak için gözle muayene edilmelidir. EN in Madde 5.5 indeki kurallara uygun olan ve aracın kullanılacağı ülkenin dil(ler)inde yazılan bir talimat el kitabı, her araçta bulundurulmalıdır. 7.1 Talimat el kitabı El kitabı, uygulanabildiğinde en az aşağıdakileri kapsamalıdır: Genel yükümlülük Araç, imalâtçının talimatlarına göre kullanılmalı, bakımı yapılmalı ve tamir edilmeli, ayrıca aracın güvenliği sağlanmaksızın tadilat yapılmamalı veya ataşman takılmamalıdır Aracın uygulamayla olan uygunluğunu değerlendirme talimatları Bir basınç sınırlaması gerektiğindeki uygulamalar, Bir park freni gerektiğindeki uygulamalar, Zemin şartları (kaymaz, sert, düz ve çukursuz veya engelsiz), Ortam aydınlatması ile ilgili kurallar (tavsiye edilen en az 50 lux), Dönme yarı çapını da kapsayan, aracın tasarımlandığı çevre şartları Aracı çalıştırma talimatları - Amaçlanan kullanımlar Aracın ve aksesuvarlarının tanıtımı, Güvenlik cihazlarının ve ikaz levhalarının tanıtımı, Madde 7.2 de liste halinde verilen bilgi - asgarî işaretleme (seri numarası mecburi değil), Çalışma kumandalarının işlevi, Aracın park edilmesi için talimatlar, Kullanılacak paletler üzerinde bilgi, Operatör tarafından güvenli bir şekilde seyir ve manevra için talimatlar, Özellikle geniş yüklerin taşınması için talimatlar, Güvenlik ayakkabıları ve eldivenlerinin giyilmesi hakkında bilgi, Acil durdurma için talimatlar, Seyir halindeki kamyonlar üzerinde aracı bağlamak için talimatlar Kalıcı riskler İmalâtçı, aşağıda belirtildiği gibi aracın kullanılışı sırasında kalıcı riskler konusunda ikazları belirtmelidir: Ağır yüklerin taşınmasındaki riskler (nota bakılmalıdır), Operatör tasarlanan çalışma konumunda iken yük altında ayaklarının ezilme riski, Ezilme, makaslama noktaları. Not - Aracı çalıştıracak kuvvetler, yük değerine, zemin şartlarına ve aracın durumlarına göre değişir. Yük kaldırma çevriminin sayısı da dikkate alınmalıdır. 8

13 7.1.5 Yasaklanan kullanım şekilleri İmalâtçı, yasaklanan kullanılışlar konusunda ikazları belirtmelidir, örneğin: Araç, muhtemel aşırı güç sarf etme ve kumanda kaybı sebebiyle eğimli yerlerde kullanılmamalıdır. Araç, yeterince aydınlatılmamış yerlerde kullanılmamalıdır, Dümen, aracı durdurmak amacıyla dik açılı konuma getirilmemelidir, Araç, kişilerin taşınması için veya bir kay kay gibi kullanılmamalıdır, Araç, bir taşıt krikosu olarak kullanılmamalıdır, Çatal kolların uçları, bir yükü kaldırmak için levye olarak kullanılmamalıdır, Araç, beyan kapasitesinin aşılma riskinin olduğu uygulamalarda kullanılmamalıdır, Araç, istem dışı hareket risklerinin mevcut olduğu uygulamalarda kullanılmamalıdır, Araç, doğrudan gıda maddeleri ile temasta olmamalıdır, Araç, muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmamalıdır Aracın işletme ve bakımı için talimatlar Talimat kitabı, operatör tarafından yapılacak bakım çalışmaları konusunda bilgi vermelidir. Not - Sadece imalâtçı veya onun çalıştırmak üzere görevlendirdiği kişinin bakım çalışmaları bu standardın kapsamı dışındadır. Operatörlerin eğitilmesi ve belgelendirilmesi, Kayıt defteri araçla birlikte verilmemişse, bu defterin muhtevası (Muayenelerin muhtevası ve sıklığı, bakım çalışmaları, aşınan parçaların değiştirilmesi için talimatlar), Aracın işletilmesi ve bakımı için gerekli çizimler ve şemalar, İşaretlemenin ve ikazların doğrulanması için talimatlar, Onaylanmış yedek parçaların kullanılması, Atıkların imha edilmesi için talimatlar (örneğin, sıvı ) Taşıma, hizmete alma, depolama ve hurdaya ayırma için talimatlar Aracın kütlesi ve toplam boyutları, Yükleme ve boşaltmayı da kapsayan taşıma ile ilgili işlemler, Hizmete almanın tamamlanması konusunda işlev deneyleri. 7.2 Asgarî işaretleme Bilgi plâkaları Araçlar en az aşağıdaki bilgilere sahip olarak, okunaklı ve silinmez bir şekilde (örneğin, hava şartlarından etkilenmemeli) işaretlenmelidir: İmalâtçının veya yetkili temsilcisinin adı ve adresi, Serilerin veya tipin gösterilişi, Seri numarası ve imalât yılı, Tamamlayıcı ataşmanları dahil aracın yüksüz kütlesi. Kütle, rakam olarak ± %10 a kadar değişebilir, Beyan kapasitesi. Beyan kapasitesi, operatör tarafından kolayca okunabilmelidir Diğer işaretleme Kumandaların işlevi, işlevi belirten grafik sembollerle okunaklı ve silinmez bir şekilde işaretlenmelidir. Her bir sembol, kumandanın yapılacağı yerin üzerine veya yakın bir yerine yerleştirilmelidir. Askıya alma noktaları, araç üzerinde açık bir şekilde belirtilmelidir İkazlar İkazlar, araç üzerindeki ilgili tehlike bölgesine yakın ataşmanlara yerleştirilmelidir. Semboller, kullanılabilir olduğunda ISO e uygun olmalıdır Kullanılacak diller Madde ve Madde teki bilgilerden herhangi birisi yazı şeklinde olacaksa, bu durumda dil(ler) aracın kullanılacağı ülkenin dil(ler)inde olmalıdır. 9

14 Ek A Kuvvetlerin (F) ölçülmesi metodu A.0 Deney şartları Deneyler, düzgün, kuru, pürüzsüz ve yüzeyi iyi durumdaki beton zemin üzerinde, Madde e göre seçilen yeni bir araç ile yapılmalıdır. Deneyler, 15 C ilâ 28 C arasındaki ortam sıcaklığında yapılmalıdır. Kullanılan ölçme cihazı, en büyük değerleri ± % 3 doğrulukta göstermelidir. Güçler, beyan kapasitesinden düşük veya eşit olan Çizelge 1 de belirtilen ve Madde 6.1 e göre yerleştirilen tüm yük değerleri için aşağıda belirtilen metotlara uygun olarak ölçülmelidir. A.1 Harekete başlatma ve hareket kuvvetinin ölçülmesi Araç harekete başlama konumunda ve sabit konumda iken, tekerlekler, araç deney yönünde hareket ettirildiğinde doğal olarak aldığı yönde konumlandırılır. Kuvvet, dümen tutamağındaki aracın ekseni boyunca yatay olarak uygulanır. Dümen, aracın ekseni boyuna düşey konumda muhafaza edilmelidir (Şekil A.1). İki deney, ileri ve geri yönün her ikisinde de yapılmalı ve sonuçların ortalaması kaydedilmelidir. Şekil A.1 A.1.1 Harekete başlatma kuvveti: Aracı harekete geçirmek için gerekli en büyük değer kaydedilmelidir. A.1.2 Hareket kuvveti: Aracın 0,5 m/s lik (± % 20) kararlı bir hızı sürdürebilmesi için gerekli en büyük değer kaydedilmelidir. En büyük harekete başlatma kuvveti ED en büyük veya en büyük hareket kuvveti ER en büyük birbirini takip eden iki deney sırasında, her bir seyir yönünde (ileri AV ve geri AR) kaydedilen en büyük değerlerin ortalamasıdır. ED ER ED = ER = AV1 + ED AV1 + ER AV2 + ED 4 AV 2 + ER 4 AR1 + ED AR1 + ER AR2 AR 2 10

15 A.2 Yük kaldırma kuvvetinin ölçülmesi Çatal kollar, yüklü durumdaki paletin altına itilir ve paletin alt tarafına dokununcaya kadar kaldırılır. Yükü en fazla yüksekliğe kaldırmak için, dümen gereken sayıda tam olarak ileri geri hareket ettirilir (Şekil A.2). Şekil A.2 Her pompalama çevriminde dümene, dik olan en büyük kuvvet değeri ölçülür. En büyük kaldırma kuvveti EL en büyük, her pompalama çevriminde ölçülen en büyük değerlerin ortalamasıdır: EL = n 1 EL i n EL en büyük I = İ çevrimi için en büyük kaldırma kuvveti n = Ölçme çevrimlerinin sayısı A.3 Yönlendirme kuvvetinin ölçülmesi Araç sabit durumda ve seyir konumuna kadar kaldırıldığında, ölçme, dümenin eksenel konumundan bir doğrultuda yönlendirme kilitlemesine kadar, tutamağın ortasına teğet olarak uygulanan en büyük kuvvetin kaydedilmesinden meydana gelir (Şekil A.3). Şekil A.3 11

16 Ölçme sırasında, dümen tutamağının alt yüzeyi, zemin üzerinden 950 mm lik bir yükseklikte tutulur. Dümenin yönlendirilmesinin her birinde, iki ölçme kaydedilir. En büyük yönlendirme kuvveti EB en büyük, sol el tarafı G ve sağ el tarafı, D de kaydedilen dört ölçmenin ortalamasıdır. EB = EB G1 + EB G2 + EB 4 D1 + EB D2 12

17 Ek Z (Bilgi için) Bu standardın, Avrupa direktifleri ile ilişkisi Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliğinin (EFTA) 1), CEN e verdiği talimatla hazırlanmış olup, 98/79/EC ile değiştirilen 98/37/EC Makina Direktifinin temel kurallarını desteklemektedir. Bu standarda uygunluk, ilgili Direktifin özel temel kurallarına bir bakıma uyumluluk sağlar. Uyarı - Diğer kurallar ve diğer Avrupa Direktifleri, bu standardın kapsamındaki mamullere uygulanabilir. 1) European Free Trade Association. 13