2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminde HDP: Sonuçlar ve İmkânlar

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminde HDP: Sonuçlar ve İmkânlar"

Transkript

1 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminde HDP: Sonuçlar ve İmkânlar Hazırlayanlar Onur Günay Harun Ercan Şerif Derince Güllistan Yarkın Ayhan Işık ZAN SOSYAL SİYASAL VE İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR ENSTİTÜSÜ & TOPLUM VE KURAM: LÊKOLÎN Û XEBATÊN KURDÎ DERGİSİ

2 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminde HDP: Sonuçlar ve İmkânlar Zan Yayınları Hazırlayanlar: Onur Günay, Harun Ercan, Şerif Derince, Güllistan Yarkın, Ayhan Işık Redaksiyon: Bahar Şimşek Yayın Tarihi: 16 Ağustos 2014 Copyright Ağustos 2014 Bu raporun tüm yayın hakları saklıdır. Yayının bir bölümü veya tamamı, Zan Sosyal Siyasal ve İktisadi Araştırmalar Enstitüsü nden izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden çoğaltılıp, kopyalanamaz, yayınlanamaz. Raporu internetten indirmek için şu linke tıklayınız: Adres: İstiklal Caddesi No: 116 Danışman Geçidi Han Çıkmazı Sokak No: 1 Beyoğlu / İSTANBUL Websitesi: Twitter: Facebook: İçindekiler Özet 3 Giriş 6 I. Hegemonik Üstünlüğün Olduğu Kürt-Alt Bölgesi 8 II. Hegemonik Dengenin Olduğu Kürt Alt Bölgesi 14 III. Kürt Hareketinin Muhalefette Olduğu Kürt Alt-Bölgesindeki İller 19 IV. Politik Olmayan Kültürel Kürt Bölgesi V. Türkiye Metropollerinde HDP Dipnotlar 29 Hakkımızda 30 2

3 ÖZET Genel Tespitler! Kürt Hareketi nin uzun erimli mücadelesi ardından AKP nin bir kez daha müzakere masasına oturmuş olması akabinde gündeme gelen çözüm süreci seçmende karşılık bulmuştur.! Gezi İsyanı sırasında nüvelerini gördüğümüz toplumsal muhalefet, CHP-AKP kutuplaşmasının dışına çıkarak ilk defa oy bazında da bir karşılık bulmuştur. Bu noktada, Selahattin Demirtaş ın seçim kampanyasında kullandığı özgürlükçü dilin, emekten yana tavrının yanı sıra seküler bir dünya vaadi taşıyan tek aday olmasının Gezi dinamikleriyle de buluşarak söz konusu oy artışında etkili olduğu söylenebilir.! Ortadoğu da yaşanan gelişmeler ve yükselen IŞİD terörüne karşı mücadele eden tek gücün Kürt Hareketi olması da devrimci demokrat seçmenlerin oy yönelimlerinde belirleyici olmuştur.! Son dönemde özellikle Ortadoğu da yaşanan gelişmeler ve yükselen IŞİD terörüne karşı mücadele eden tek ciddi gücün Kürt hareketi olmasının Aleviler arasında bir karşılık bulmuş olması muhtemeldir. Ancak bu tespitin ne kadar doğru olduğu önümüzdeki süreçte daha da belirginleşecektir.! AKP nin Kürt seçmen tabanının yanı sıra CHP nin Alevi, seküler ve sol seçmenlerinden ve nihayet ilk defa sandığa giden seçmenlerden aldığı oylar, HDP nin (Demirtaş ın) oylarını arttırmıştır.! Cumhurbaşkanlığı Seçimi kampanya süresince seçmenlerin taleplerinin karşılık bulduğu, emekten yana, çevreci, özgürlükçü, çoğulcu ve toplumsal cinsiyet açısından eşitlikçi bir dil tutturulmuştur. Bunun sonucunda, milliyetçiliğin ve muhafazakârlığın kutuplaştırdığı ve toplumu kuşattığı siyasal iklimde Türkiye ve Kürdistan halklarına yapılmış yeni yaşam çağrısı ve özgürlük vaadi karşılığını bulmuştur.! Söz konusu Yeni Yaşam çağrısının kamusal karşılığını bulmasının önemli sebeplerinden birisi de Selahattin Demirtaş ın, eşitsizlikleri ve mağduriyetleri yenilikçi bir dile tercüme ederek işlemesi, inandırıcı ve kararlı bir üslup ile Yeni Yaşam programının ilkelerini duyurmuş olmasıdır.! Türkiye ve Kürdistan illerinde farklı etnik/dini/sınıfsal/bölgesel grupların HDP ye yönelme motivasyonlarının çeşitlilik gösterdiği aşikardır. Dolayısıyla HDP nin seçim başarısını Türkiyelileşme söyleminin kabulüyle açıklamak indirgemeci olma riski taşımaktadır. 3

4 Kürdistan! Hegemonik Üstünlüğün Olduğu Kürt-Alt Bölgesi nde (Diyarbakır, Van, Mardin, Batman, Şırnak ve Hakkâri) kısmi artışlar gözlemlense de bu bölgede Kürt Hareketi nin mevcut politikalar ve yerel yönetim pratikleri altında oy oranının belirli bir doygunluğa ulaştığı sonucuna varabiliriz. Bunun tek istisnası depremden sonra ciddi bir toplumsal yıkım yaşanan Van. Kürt Hareketi nin hegemonik olduğu bu alt-bölgede AKP seçmeninden oy alacak çalışmaların öncelik arz ettiği açıktır.! Hegemonik Dengenin Olduğu Kürt Alt Bölgesi (Bitlis, Siirt, Muş, Ağrı, Iğdır, Dersim) Kürt Hareketi nin geride bıraktığımız beş-on yıllık süreçte güç kazandığı ve öteki partilerle (Bitlis, Siirt, Muş ve Ağrı da AKP; Tunceli de CHP ve Iğdır da MHP) gücünü dengelediği illerdir. Cumhurbaşkanlığı Seçiminde ortaya çıkan tablo, Kürt hareketinin bu altı şehrin Iğdır da yaşanan çok küçük bir düşüş hariç- beşinde genel seçmen katılımının düşüklüğüne rağmen oylarını ve oy oranlarını arttırdığı gerçeğidir. Özellikle Muş ve Ağrı nın bu seçimlerden itibaren hegemonik üstünlüğün konsolide edileceği şehirler olacağı tahmini yapılabilir.! Kürt Hareketi nin Muhalefette Olduğu Alt-Bölge İllerinde (Urfa, Bingöl ve Kars) karşımıza çıkan heterojen yapılar göz önünde bulundurulduğunda kapsayıcı bir analiz yapmanın güçlüğü açık hal alır. Nüfus açısından en büyük Kürt ili olan Urfa da yerel seçimde Osman Baydemir in adaylığıyla artan oylar seçime katılım düşüklüğü sebebiyle oransal olarak korunmuş görünmektedir. Mevcut oyların nasıl kalıcı hâle getirileceği ise seçim çalışmaları ve söylemleriyle değil, yerel çalışmalarla mümkün olacaktır.! Cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasının Kürdistan ve Türkiye genelindeki olumlu etkisi Bingöl ve Kars ta da görülmüş, oy ve oy oranları arttırılmıştır.! Politik Olmayan Kültürel Kürt Bölgesi ndeki illerde (Ardahan, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Malatya, Adıyaman, Antep, Kilis, Maraş, Sivas) Cumhurbaşkanlığı Seçimi sonuçları daha önceki seçimlerle kıyaslandığı vakit, kayda değer oransal artışlar gerçekleştiği görülmektedir. Kürt Hareketi nin siyaseten esas belirleyen olmadığı bu illerde, HDP nin yürütmüş olduğu Cumhurbaşkanlığı Seçim kampanyasının seçmenlerin beklentileri doğrultusunda şekillendiğini söyleyebiliriz. Kürt hareketinin terörizm söylemi içerisinde marjinalleştirildiği dönemlerin aksine, çatışmasızlık sürecinde Kürt kimliğinin normalleşmesi ve Kürt hareketinin kazandığı meşruiyet olumlu bir geri dönüş sağlamıştır. Özellikle bu bölgede on yıllardır asimilasyon, baskı ve muhafazakârlaşma politikalarına maruz bırakılan Kürtlerin ve Alevilerin HDP ye yönelmelerinde belirleyici olan bu grupların HDP ile kimliklenme potansiyelleridir. 4

5 Türkiye Metropolleri! İstanbul da AKP toplamda oy, çatı adayı da den fazla oy kaybı yaşamıştır. Demirtaş lik oy artışı ile istisnasız her ilçede oyunu arttıran tek aday olmuştur Mart Yerel deki kutuplaşma AKP ve CHP nin lehine sonuçlanmış ve bunun sonucunda oy sayılarını ve oranlarını ciddi düzeyde arttırmış ancak, HDP beklenen oy oranının altında kalmıştır. Sırrı Süreyya Önder in bu kamplaşmaya katkıda bulunan bir belediye başkanlığı seçim kampanyası yürütmesi de bu durumu beslemiştir.! Kürt Hareketi nin Kürdistan da hegemonyasını inşa ettiği dil ve kimlik siyasetinin Batı daki Kürtlerde de ciddi bir karşılığı olsa da, metropollerde yaşayan emekçi Kürtleri kapsamanın yegâne yolu, kimliğin yanında geliştirilecek emekten yana, şehrin yükünü sırtlayanların sorunlarını gündemleştiren ve dert edinen bir dil ve tavırdır. İstanbul da yaşayan Kürt nüfusunun 3 ile 4 milyon arasında olduğu düşünüldüğünde, alınan oyların ki öngörülebileceği gibi bunlar sadece Kürt oyları değildir- hâlen bir hayli düşük olduğunu hatırlatmak gerekir.! Ankara da CHP nin güçlü olduğu Alevi yerleşim bölgelerinde HDP ye azımsanmayacak bir ilginin olduğu, AKP nin birçok yerde oyunu koruduğunu, önemli bir düşüş veya yükseliş göstermediğini, Kürtlerin bulunduğu Ankara ilçelerinde ise HDP ye bir yönelme olduğunu görmekteyiz. Ancak söz konusu yönelmenin Alevi oylarıyla karşılaştırıldığında sınırlı kaldığını belirtmeliyiz.! İstanbul, Ankara ve İzmir gibi Türkiye metropollerindeki miting ve toplantılarında Demirtaş ın açık bir şekilde Gezi isyanını sahiplenmesi, Gezi ye desteğin yüksek olduğu yerlerde karşılık bulmuş görünmektedir. Bu illerdeki oy artışında devlet ve ana akım medyanın yarattığı Kürt siyasetçilerinin ve siyasi hareketinin feodal ve muhafazakâr olduğuna dair imajın tabiri caize yerle bir edilmiş olması da önemlidir.! İstanbul, Ankara ve İzmir de yaşanan oy artışı, raporumuzda yer veremediğimiz Bursa, Kocaeli, Antalya ve Aydın gibi Batı illerinde de karşılık bulmuş, oy sayıları ikiye katlanmış ve oy oranlarında da ciddi artışlar yakalanmıştır. HDP daha önce hiç varlık gösteremediği birçok ilde oy almış ve kendisine siyasal bir zemin açmıştır.! Mersin ve Adana 90 larda zorunlu göçle kente gelen Kürtlerin bugün ciddi bir yoğunlukta yaşadığı metropollerin başında gelmektedir. Bu iki ildeki yoğun Kürt nüfusuna rağmen, oy oranında ciddi artış gözlenen bölgelerin daha önce CHP tabanında yer alan Alevi vatandaşların yaşadığı bölgelerden gelmiş olması da dikkate değerdir. 5

6 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminde HDP: Sonuçlar ve İmkânlar Giriş 10 Ağustos 2014 tarihli Cumhurbaşkanlığı Seçimi, öncesinde dolaşıma giren tahminler bir yana, ortaya çıkan tablo esasında kimse için şaşırtıcı olmadı. Başbakan R. Tayyip Erdoğan ın Cumhurbaşkanlığının ya da AKP nin yeni bir seçim başarısı daha elde etmesinin şaşırtıcı olmamasının öncelikli sebebi kuşkusuz 30 Mart yerel seçimleri sonrasında ortaya çıkan tablodur. Türkiye de hegemonik güç blokları arasında bozulan ve yeniden kurulan siyasi ittifaklar üzerinden yükselen çatışmanın hesabı, ilk olarak 30 Mart i ile görüldü. Bu çatışmanın artçı etkileri sürerken gündeme gelen Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan, belediğinin altında bir oy oranı ile de olsa Köşk ün yeni sahibi oldu. Ana akım medya ve kamuoyu için yeni olan ise, seçimin öteki galibinin Halkların Demokrasi Partisi ve Selahattin Demirtaş olarak ilan edilmesi oldu. Demirtaş ın Kürdistan dan İç Anadolu ya ve Karadeniz e uzanan hatta arttırdığı oy miktarı ve oranı seçimine damgasını vurdu. Söz konusu kazanımın siyasal mücadelenin yükseltilmesi açısından taşıdığı önem, i sonrası iki temel dinamiğe gündeme getirmeyi gerekli kılıyor. Bunlardan ilki, AKP nin Kürt Hareketinin siyasi mücadelesi ile yeniden müzakere masasına oturmasıydı. 21 Mart 2013 te PKK lideri Abdullah Öcalan ın Amed/Diyarbakır Newroz kutlamalarında okunan mesajıyla başlayan çatışmasızlık süreci HDP projesinin merkezinde olduğu stratejik hamle ile sürdü ve Kürt hareketinin legal alanda siyasi manevra alanı önemli ölçüde genişledi. Üzerinde durulması elzem diğer konu ise, 2013 Haziran ayında Türkiye siyasi tarihinde bir kırılmaya işaret eden Gezi İsyanının varlığını müjdelediği sokak muhalefetidir. AKP nin otoriter-neoliberal politikalarını ve buna karşı biriken tepkiyi ifşa eden Gezi ayaklanmasının müjdelediği muhalefetin yerel seçimlerde karşımıza çıktığı alanlardan birisi, tepeden örgütlü siyasal Gülen Cemaati CHP MHP ittifakı tarafından yerel seçimlerde AKP yi geriletme amacıyla kullanılması girişim oldu. Bu ittifak, AKP nin yolsuzluk rejimiyle ne şekillerde iktidar kalabildiğini göstermiş olsa da, demokratik siyaset imkânlarını sorgulayan Gezi ayaklanmasının toplumsal enerjisini soğurma işlevini de üstlendi. Nihayetinde AKP ve karşısındaki güç bloğunun savaşına indirgenen i, 1 HDP nin ortaya çıkış motivasyonlarını gerçekleştirmesi önüne ciddi bir set oluşturması hasebiyle yerel seçimlerde HDP nin oy oranında kayda değer bir artışa da izin vermedi. Ancak gelinen noktada, Selahattin Demirtaş ın adaylığında HDP nin yürüttüğü siyasi kampanya ve aldığı % 9,76 oy oranı Türkiye nin demokratikleşmesi ve Kürt meselesinin barışçıl şekilde çözülmesi umutlarını yeşertti. Daha da önemlisi, HDP projesini gerçekleştirmenin imkânlarına dair süregelen tartışmalara yeni bir boyut kazandırdı. Bir başka deyişle, metropollerde Gezi isyanı sırasında yeşeren toplumsal muhalefet, CHP-AKP kutuplaşmasının dışına çıkarak ilk defa oy bazında da bir karşılık bulmuş oldu. Bu noktada Selahattin Demirtaş ın, seçim kampanyasında özgürlükçü bir dili ve emekten yana bir tavrı benimsemesinin yanı sıra, seküler bir dünya vaadi taşıyan tek aday olması, Gezi dinamikleriyle de buluşarak başta metropoller olmak üzere daha önce seçime dahi girilemeyen pek çok ilde oy artışıyla sonuçlanmıştır. Bu bağlamda İstanbul da oyların 230 bin, İzmir de 80 bin (belediye başkanlığı oyları dikkate alındığında 100 bin) ve Ankara da 70 bin civarında artmış olması çok önemlidir. HDP ve Demirtaş gerek AKP nin Kürt seçmenlerinden, CHP nin Alevi, seküler ve sol seçmeninden gerekse de daha önce sandığa gitmeyen seçmenlerden oy almayı başarmış ve sonuçta Batı illerinde oyunu 1 milyondan 1 milyon 800 bine taşıyarak %77 lik bir artış sağlamıştır. Bu artışın sadece kimlikcemaat temelli parametrelerle açıklanamayacak bir artış olduğunun hakkı teslim edilerek, büyükşehirlerin çeperlerinden ve emekçi kesimlerden gelen oylar Türkiye ve Kürdistan da yeni yaşam vaadinin sahiplenildiğinin göstergesi olarak okunmalıdır. 6

7 Bu analiz raporu, Halkların Demokratik Partisi nin Selahattin Demirtaş ın adaylığı özelinde ortaya koyduğu performansını i ve inin dahil edildiği karşılaştırmalı bir yöntemi izleyerek değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple, Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) ile Halkların Demokratik Partisi nin (HDP) siyasi olarak etkin olduğu Kürdistan ve Türkiye şehirlerine odaklanacaktır. Kürdistan illerinde Cumhurbaşkanlığı sonuçlarını incelemek için aşağıdaki Kürt Coğrafyasının Siyasi Haritası kullanılacaktır. 2 Bu harita, Cuma Çiçek in bahsi geçen yazısında kullanılmıştır. Haritayı kullanmamıza izin verdiği için kendisine ve haritanın hazırlanmasında katkısı olan Mazlum Güney e teşekkür ederiz. Haritada görülen şehirlerle birlikte aşağıdaki sınıflandırma doğrultusunda HDP nin ortaya koyduğu seçim performansı hem Kürdistan illerine hem de Kürtlerin yoğun yaşadığı Türkiye illerine odaklanılarak ele alınacaktır. 3 Seçim Analizi Raporunda İncelenecek Olan İllerin Tasnifi Hegemonik Üstünlüğün Olduğu Kürt Alt-Bölgesindeki İller Hegemonik Dengenin Olduğu Kürt Alt-Bölgesindeki İller Hakkâri, Şırnak, Mardin, Van, Batman, Diyarbakır Siirt, Bitlis, Muş, Ağrı, Iğdır, Dersim (Tunceli) Kürt Hareketinin Muhalefet Olduğu Alt-Bölgesindeki İller Politik Olmayan Kültürel Kürt Bölgesindeki İlleri Kürtlerin Yoğun Yaşadığı Türkiye Metropolleri Bingöl, Kars, Urfa Ardahan, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Sivas, Malatya, Adıyaman, Antep, Kilis, Maraş İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin ve Adana 7

8 I. Hegemonik Üstünlüğün Olduğu Kürt-Alt Bölgesi Cuma Çiçek in sınıflandırması ile Hegemonik Üstünlüğün Olduğu Kürt-Alt Bölgesi olarak isimlendirilen bölge Diyarbakır, Van, Mardin, Batman, Şırnak ve Hakkâri şehirlerini kapsamaktadır. Bu şehirlerin hepsinde Kürt hareketinin hegemonik üstünlüğü devam etmektedir. Aşağıda bu şehirlerin i, i İl Genel Meclisi sonuçları ve 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminin sonuçları karşılaştırılarak ele alınmaktadır. DİYARBAKIR DİYARBAKIR i i i Seçmen Sayısı Katılım Oranı %83.57 %82.4 %70.1 HDP/BDP Oy Oran %58.65 %55.67 %64.17 AKP Oy Oran %32.95 %33.47 %33.48 CHP+MHP Oy HÜDA- PAR Oran %2.95 %1.91 %2.35 Oy Oran %4.78 Kürdistan ın en önemli merkezlerinden biri olarak kabul edilen ve Kürt siyasi hareketinin merkezi niteliğindeki Diyarbakır da oy dağılımı konusunda son üç seçimde büyük değişimler söz konusu değildir. Siyasi, sosyal ve kültürel açıdan Kürdistan ın en önemli merkezlerinden biri olarak kabul edilen ve Kürt siyasi hareketinin merkezi niteliğindeki Diyarbakır da oy dağılımı konusunda son üç seçimde büyük değişimler söz konusu değildir. Bu alanda Kürt siyasi hareketinin oy sayısında görülen değişimler göz ardı edilebilecek boyuttadır. i ile Cumhurbaşkanlığı Seçimi oy oranları arasında %9 luk bir artış göze çarpsa da, oy sayısı açısından ele alındığında toplam seçmen sayısı özelinde %1 lik bir değişimden söz etmekteyiz. AKP açısından ele alındığında ise, son iki seçim arasında 35 bin kadar oy kaybı göze çarpmaktadır. CHP ve MHP nin çatı adayı olan İhsanoğlu nun, siyasi etki açısından önemsenmeyecek kadar az da olsa, oy sayısını yükselttiğini söyleyebiliriz. Kürdistan da en güçlü desteği bulduğu yerlerden birisi Diyarbakır olan HÜDA-PAR ın oy oranının görece yüksek olduğu yerlerde Cumhurbaşkanlığı Seçimine katılımın daha düşük olduğu, ilçe ve mahalle bazında analiz yapıldığında görülmektedir. İlçe bazında oy değişimlerine bakıldığında inde AKP nin kazandığı ilçelerden olan Çermik te AKP oylarının den e düştüğü görülmektedir. Aynı düşüş HDP/BDP tarafında daha keskin bir şekilde görülmektedir, alınan oy sayısı 10 binden 6 bine düşmüştür. Her iki tarafta da görülen düşüşler bir taraftan sandığa gitmeme faktörü ile açıklanabilir, zira 2014 te %100 olan katılım, cumhurbaşkanlığı seçiminde %60 a düşmüştür. Ancak oransal olarak da AKP, Kürt hareketi karşısında konumunu güçlendirmiştir te yine AKP nin kazandığı Çüngüş ilçesinde ise Kürt hareketinin oylarını dan e çıkararak az da olsa yükselttiğini, Erdoğan ın ise AKP nin oyunu dan e çıkarabildiğini görmekteyiz. Burada esas düşüş İhsanoğlu tarafında yaşanmıştır, zira yerel 8

9 seçimlerde CHP nin tek başına aldığı oy iken, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde bu oyların sadece 487 sinin CHP ve MHP nin çatı adayı olan İhsanoğlu na gittiği görülüyor. Katılım oranının da %87.44 ten %67.3 e düştüğü Cüngüş te çatı oylarının bir kısmının Erdoğan a kaydığı yorumunda bulunabiliriz. Yerel seçimlerde BDP nin kazandığı Eğil de ise Cumhurbaşkanlığı Seçiminde Erdoğan ın oylarını önemli ölçüde koruduğu (sırasıyla ve 4.541), Demirtaş ın oylarının ise neredeyse %50 oranında (6.095 ten a) düştüğü gözlemlenmektedir. Katılım oranında ise %94 ten %64 e bir düşüş gözlemlendiği ve katılmayanların önemli bir kısmının BDP seçmeni olduğu açıktır. Korucu nüfusunun fazla olduğu Çınar da ise Demirtaş ın oylarını ten ye yükselttiği, Erdoğan ın oylarının ise den a düştüğü gözlenmektedir. Katılım oranı ve diğer partilerin oyları da göz önünde bulundurulduğunda AKP den HDP/BDP ye önemli sayıda bir oy geçişinin olduğu söylenebilir. Demirtaş ın ve Erdoğan ın, oylarını bir önceki yerel seçimlere göre aşağı yukarı koruduğu iddia edilebilecek ilçeler ise Diyarbakır merkezine bağlı Bağlar, Sur, Yenişehir ve Kayapınar ilçeleridir Cumhurbaşkanlığı Seçimi, Rojava ve Güney Kürdistan da IŞİD tehdidi, Şengal de Êzidilerin katliamının gölgesinde geçmiştir. Öyle ki, seçimlerden iki gün önce Diyarbakır da düzenlenen Demirtaş mitingine gösterilen yoğun ilginin belirleyenlerinden birisinin de bu gelişmeler olduğu iddia edilebilir. 4 Bu siyasi konjonktürün seçim sonuçları üzerindeki etkisinin rakamlardan yola çıkarak analiz edilebileceğini iddia etmek pek çok açıdan sorunludur. Ancak i ardından gelen başarının bu gelişmelerle ilgisi koşulsuz göz önünde bulundurulmalıdır. VAN VAN i Seçmen Sayısı Katılım Oranı %80.17 %78.15 %71.15 HDP/BDP Oy Oran %48.63 %53.65 %54.55 AKP Oy Oran %40.26 %40.64 %42.60 CHP+MHP Oy Oran %6.73 %1.66 %2.85 Van Büyükşehir Belediyesi ve şehirdeki birçok ilçe belediyesi Kürt siyasetinin yönetiminde olmasına rağmen, AKP ile arasındaki farkın neden artamadığı açıklanması gereken bir nokta olarak önemini korumaktadır. Urfa ve Diyarbakır dan sonra en büyük Kürt şehri olan ve Kürt siyasetinin güçlü bir siyasi temsilinin olduğu Van da son seçimlerin karşılaştırmalı bir analizini yaptığımızda çok büyük bir değişim olmadığını görüyoruz. Son yerel seçimlere göre HDP/BDP tabanında 12 bin kadar oy düşüşüne karşın AKP nin 4 bin civarındaki oy kaybı, seçime katılım oranındaki azalma ile açıklanabilir. Ayrıca, Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bekir Kaya nın görevine devam ederken gözaltına alınıp uzun süre haksız yere tutuklu 9

10 kaldığı süre zarfından sonra, inde halk belediye başkanına desteğini açık ve cömert bir biçimde beyan etmiştir. Bu bağlamda 2011 genel seçimleriyle karşılaştırıldığında anlamlı bir artışın olduğu iddia edilebilir. Öte yandan CHP ve MHP ittifakının Van da kayda değer herhangi bir etkinliğinin olmadığı, uzun vadede de bunun değişmeyeceği rahatlıkla söylenebilir. İlçeler bazında bakıldığında da HDP/BDP oylarında bir azalma olduğu görülüyor, zira 2014 yerel seçimlerinde, AKP sadece Gevaş ve Tuşba belediyelerini kazanırken, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde bu iki ilçe dışında Bahçesaray, Erciş ve Muradiye ilçelerinde de Erdoğan ın Demirtaş tan az da olsa oy aldığını görmekteyiz. Özellikle Bahçesaray ve Muradiye ilçelerinde Erdoğan ın oylarını arttırdığını, Demirtaş ın oylarının ise azımsanmaması gereken ölçüde düştüğünü görmekteyiz. En dramatik değişim ise Erciş te gözlenmekte: Yerel seçimlerde BDP civarındaki oy alırken, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde yaklaşık oy kaybı yaşanmıştır. AKP/Erdoğan oylarına bakıldığında ise 2000 kadar artış olduğunu görülmektedir. Sadece oy sayılarında değil, oranlarda da karışımıza çıkan bu değişim, yerel seçimlerdeki aday tercihleri, yerel yönetim pratikleri ve seçime katılım oranları göz önünde bulundurularak açıklanabilir. Katılım oranı önceki seçimde %79 iken bu seçimde %65 e kadar gerilemiştir. Kürt Politik Bölgesinin ikinci en büyük şehri olan Van da hem oy sayılarında hem de oy oranında görülen düşüş, il geneli ve ilçelerde Erciş dışında paralellik göstermektedir. Hem il genelinde hem ilçelerde görülen düşüş üç sebeple açıklanabilir: İlk olarak seçime katılım göstermeyen seçmenlerin önemli bir kısmı BDP li seçmenlerdir. İkinci olarak yerel seçimlerdeki doğru aday tercihlerinin BDP lehine yarattığı etki, Cumhurbaşkanlığı Seçiminin hayli farklı doğası gereği bir etkiye sahip olamamıştır yoktur. Son olarak, özellikle 2011 de Van da yaşanan büyük depremin ardından AKP nin cemaatler üzerinden yaptığı sosyal politika yardımları, Kürt oylarının küçük bir kısmının Erdoğan a kaymasına neden olduğu düşünülebilir. Nitekim Demirtaş ın oylarının azalıp Erdoğan ın oylarının yükseldiği yerler ölümlerin ve büyük hasarların gözlendiği Van ın batısında yer alan Erciş, Muradiye gibi ilçelerdir. Bu noktada, Van Büyükşehir Belediyesi ve şehirdeki birçok ilçe belediyesi Kürt siyasetinin yönetiminde olmasına rağmen, AKP ile arasındaki farkın neden artamadığı açıklanması gereken bir nokta olarak önemini korumaktadır. MARDİN MARDİN i Seçmen Sayısı Katılım Oranı %82.82 %82.5 %76.4 HDP/BDP Oy Oran %44.2 %52.4 %61 AKP Oy Oran %32 %34.2 %36.67 CHP+MHP Oy Oran %4.29 %1.53 %2.33 Mardin de Kürt siyasetinin hem de AKP nin oylarını düzenli bir şekilde arttırdığını, ancak Kürt siyasetinin daha büyük bir sıçrayış yaptığını hem oy sayılarından hem de oy oranlarından gözlemleyebiliriz. 10

11 Mardin de son üç seçimin sonuçlarına bakıldığında hem Kürt siyasetinin hem de AKP nin oylarını düzenli bir şekilde arttırdığını, ancak Kürt siyasetinin daha büyük bir sıçrayış yaptığını hem oy sayılarından hem de oy oranlarından gözlemleyebiliriz. Seçmen sayısında görülen artışın büyük oranda HDP/BDP lehine sonuçlandığı da söylenebilir. Burada CHP ve MHP nin oy oranlarında Seçimine göre bir düşüş olduğu görülmekle birlikte alınan oyların şehirde önemli bir siyasi etkisinin olmadığı gözlemlenmektedir. Mardin de inde Saadet Partisi nin (%6.39) ve Hüda-Par ın (%2.62) oy aldığını, ancak bu iki partinin de 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerini boykot ettiğini eklememiz gerekiyor. İlçeler bazında bakıldığında ise 2014 yerel seçimlerinde AKP nin Midyat ve Yeşilli ilçelerinde önde olduğu, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde bu ilçelere Ömerli ve Artuklu yu da eklediğini görüyoruz. Buralardaki değişime bakıldığında, Ömerli ilçesinde BDP oyları dan e düşerken, AKP/ Erdoğan oyları den e çıkmıştır. Ancak burada AKP nin artan oyların BDP den değil, daha çok Saadet Partisi nden geldiği söylenebilir. BDP nin azalan oyu ise katılım düşüklüğü ile açıklanabilir. Zira burada yerel seçimlerde %83 olan katılım oranı, %69 a düşmüş ve Kürdistan ın diğer şehirlerinde olduğu gibi burada da sandığa gitmeyen seçmenlerinin ekseriyetinin BDP tabanından olduğu öngörülebilir. Artuklu da ise belediye seçimlerinde BDP ve AKP, 25 bin civarında oy almışken Cumhurbaşkanlığı Seçiminde Demirtaş ın bu oyları koruduğu, ancak Erdoğan ın oylarını önemli oranda artırarak 37 bin bandına yükselttiği görülmektedir. Yerel seçimlerde yaklaşık 18 bin oy alan ve ilçedeki 3. parti olan Saadet Partisi nin oylarının önemli bir kısmının Erdoğan a kaydığı görülmektedir. Diğer ilçelerde ise oy dengelerinin neredeyse korunduğunu, ancak BDP nin zaten oy sayısının yüksek olduğu yerlerde Demirtaş ın bu oyları daha da arttırdığı gözlemlenmektedir. Yeni seçmenlerin de Demirtaş a yöneldiği gözlenen Mardin de, Kürt Hareketi nin daha da güçlenmiş olduğunun vurgulanması gerekiyor. BATMAN BATMAN i Seçmen Sayısı Katılım Oranı %83.8 %84 %75.2 HDP/BDP Oy Oran %51.76 %52.10 %60 AKP Oy Oran %37 %33.3 %38 CHP+MHP Oy Oran %7.13 %1.69 %1.98 Kürt siyasetinin merkezdeki gücünü kullanarak ilçelere doğru sosyal politika girişimlerini arttırması hâlinde şehrin genelinde daha da güçlenebileceğini öngörmek mümkün. Batman da da yukarıdaki şehirlerde bahsi geçen eğilimlerin devam ettiğini görmekteyiz. Burada, Kürt hareketi oy sayısını ve oy oranını sürekli yükseltirken AKP her üç seçimde de birbirine yakın sonuçlar elde etmiştir. CHP ve MHP nin ise zaten çok az olan etkisinin 2011 genel seçimlerinden sonra daha da 11

12 azaldığını, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde ise herhangi anlamlı bir artış göstermediğini görmekteyiz. Öte yandan, 2014 yerel seçimlerinde Hüda-Par ın (%7.12) ve Saadet Partisi nin (%2.94) oy aldığı not edilmelidir. Bu iki partinin Cumhurbaşkanlığı Seçiminde genel eğilimi boykot yönünde olsa da, bazı ilçelerdeki oy dağılımına bakıldığında, özellikle Sason da yerel seçimleri kazanan Saadet Partisi nin oylarının Erdoğan a kaydığını görmekteyiz. Öte yandan, 2011 seçimlerine göre 30 bin kadar yeni seçmenin oylarının önemli bir kısmının Kürt hareketine yöneldiğini görüyoruz. Batman da Kürt hareketini hegemonik yapan güç, esas olarak şehir merkezinde etkin olmasıdır. İlçelerde ise Kürt siyaseti ve AKP arasında dengelerin birbirine yakın olduğunu, buralarda Saadet Partisi ve Hüda-Par gibi İslamcı partilerin oylarının yer yer bu dengeleri etkilediğini söyleyebiliriz. Öte yandan, Kürt siyasetinin merkezdeki gücünü kullanarak ilçelere doğru sosyal politika girişimlerini arttırması hâlinde şehrin genelinde daha da güçlenebileceğini öngörmek mümkün. ŞIRNAK ŞIRNAK (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı Katılım Oranı %86.07 %83.8 %77.9 HDP/BDP Oy Oran %72.62 %72.61 %83.17 AKP Oy Oran %20.70 %18.96 %14.79 MHP Oy Cizre de Demirtaş a 11 bin yeni oyun geldiğini görebiliriz. Ancak bu oyların AKP den ziyade yeni seçmenden geldiğini söyleyebiliriz. Oran %3.73 %0.84 %2.04 Tıpkı Batman da olduğu gibi Şırnak ta da Kürt siyaseti, seçmen desteğini önemli oranda arttırmış bulunmaktadır. AKP oylarında ise önceki iki seçime göre gözle görülür bir düşüş gözlenmektedir. CHP nin hiç varlık gösteremediği Şırnak ta, MHP oyları da oldukça düşük bir düzeydedir yerel seçimlerinde Hüda-Par ın aldığı oy, bu partiyi Şırnak ta 3. parti haline getirmiştir. Aynı şekilde Saadet Partisi nin e yakın oyu bulunmaktadır. Kürt siyasetinin artan oylarını hem ilk defa oy kullanan yeni seçmenden hem de daha önce AKP yi desteklemiş olan seçmenlerden aldığını söylemek mümkün. İlçelere bakıldığında da, özellikle Cizre de Demirtaş a 11 bin yeni oyun geldiğini görebiliriz. Ancak bu oyların AKP den ziyade yeni seçmenden geldiğini söyleyebiliriz, zira AKP de Cizre de oyunu 1000 kadar arttırmıştır. Mevcut dengelerde önemli bir değişiklik olmadığı takdirde AKP nin Şırnak ta varlık göstermesi mümkün gözükmemektedir. 12

13 HAKKÂRİ HAKKÂRİ (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı Katılım Oranı %89.9 %83.4 %84.7 HDP/BDP Oy Oran %79.82 %69.32 %81.6 AKP Oy Oran %16.47 %24.58 %16.36 CHP+BBP Oy Hakkâri de 2014 Yerel Seçiminde Kürt siyasetinden AKP ye emanet oyların geçtiği, bunların da çok kısa sürede geri alındığı görülmektedir. Oran %1.93 %3.35 %2.05 Kürt Politik Bölgesi ndeki son şehir olan Hakkâri de de durum Şırnak tan çok farklı değildir Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılım oranının en yüksek olduğu, hatta katılımın bir önceki döneme göre arttığı tek yer burasıdır. Tabloya bakıldığında Kürt siyasetinin 2014 yerel seçimlerinde kadar oy kaybettiği, bu oyları Cumhurbaşkanlığı Seçiminde telafi ettiği ve hatta üzerine de kadar yeni oy kattığını görüyoruz. AKP deki oy değişimlerine bakıldığında, inde bir önceki seçime göre kadar oy arttırıldığı, ancak bu oylarının neredeyse tamamının Cumhurbaşkanlığı Seçiminde yeninden kaybedildiği gözlemlenmektedir. Buradaki oy değişimlerinde, Seçiminde Kürt siyasetinden AKP ye emanet oyların geçtiği, bunların da çok kısa sürede geri alındığı görülmektedir. Bu değişim, Kürt siyasetinin yerel seçimlerden kısa bir süre önce patlak veren iki büyük aşiret (Ertuşi ve Pinyaniş aşiretleri) arasındaki gerilim ve seçimlerdeki aday tercihleri ile açıklanmaktadır. Öteki yandan şüphe yok ki, Demirtaş ın Hakkâri milletvekili oluşu hem katılım oranlarındaki hem de oy sayısındaki artışın önemli sebeplerindendir. 13

14 II. Hegemonik Dengenin Olduğu Kürt Alt Bölgesi Bitlis, Siirt, Muş, Ağrı, Iğdır, Dersim Kürt hareketinin geride bıraktığımız beş-on yıllık süreçte gittikçe güç kazandığı ve öteki partilerle (Bitlis, Siirt, Muş ve Ağrı da AKP; Dersim de CHP ve Iğdır da MHP) mukayese edildiğinde gücünü dengelediği illerdir. Cumhurbaşkanlığı Seçiminde görünen ise Kürt Hareketi nin bu altı şehrin Iğdır hariç- beşinde genel seçmen katılımının düşüklüğüne rağmen oylarını ve oy oranlarını çok ciddi bir şekilde arttırdığıdır. Bitlis dışındaki beş ilde seçimlerden birinci çıkılmıştır. Muş ve Ağrı da yıllardır yüzde bandında seyreden ve AKP ile dengede olan oy oranları Kürt Hareketi nin lehine bozulmuş, iki ilde de Selahattin Demirtaş oyların %60 ından fazlasını alırken, AKP adayı Erdoğan % 35 civarında oy almıştır. Bu iki şehrin önümüzdeki genel seçimlerden itibaren Kürt Hareketi nin hegemonyasını pekiştirdiği illere dâhil olması kuvvetle muhtemeldir. Özellikle genç nüfusun Kürt Hareketini daha fazla desteklediği anlaşılmaktadır. Bu bölgede yaşanan güçlü oy artışlarının ya da değişimlerinin Cumhurbaşkanlığı Seçiminin farklı dinamikleriyle olduğu kadar yerel seçimlerde belirlenen aday profilleriyle de yakından ilişkili olduğunu göz önünde bulundurulmalıdır. Bunun dışındaki bir diğer faktör, Erdoğan ve İhsanoğlu nu desteklemeye yanaşmayan dindar Kürt seçmenin Demirtaş ı desteklemiş olabileceğidir. Bu anlamda dindar kesimlerin bir kısmıyla aradaki buzların eridiği anlaşılmaktadır. Ancak geleneksel olarak Milli Görüş ten gelmiş bu oyların emanet (ya da tepki oyları) olabileceği de daha sonraki seçimlere dair öngörülerde akıl tutulması gereken faktörlerden biridir. Son olarak, ayrı bir parantez açılması gereken il Dersim dir. Bu şehirde 2011 ve 2014 yerel seçimlerinde CHP yi destekleyen seçmenin Ekmeleddin İhsanoğlu gibi sağcı ve muhafazakâr bir adayı desteklemediğini ve özellikle Demirtaş ile birlikte Alevi seçmenin HDP çatısına yaklaştığını göstermektedir. Son dönemde özellikle Ortadoğu da yaşanan gelişmeler ve yükselen IŞİD terörüne karşı mücadele eden tek ciddi gücün Kürt hareketi olması yine Aleviler arasında bir karşılık bulmuş olması muhtemeldir ancak muhtemelen bu sürecin sonuçları önümüzdeki süreçte daha da belirginleşecektir. BİTLİS BİTLİS (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı Katılım Oranı % % %75.3 HDP/BDP Oy Oran % %36.55 % 43,72 AKP Oy 74, Oran % % % CHP+MHP Oy Oran % 4.89 % 4.55 % 4.22 Bitlis, Kürt Hareketi nin, hegemonyasını kuramasa da AKP ve devletle denge hâlinde olduğu, geçtiğimiz on yılda Kürt Hareketi nin çok büyük oy artışı sağladığı illerden birisidir. 14

15 Bitlis, Kürdistan da siyasi-sembolik önemi en yüksek iller arasında yer almaktadır. Muhafazakâr Kürt nüfusunun yoğunlukla yaşadığı Bitlis, Kürt Hareketi nin, hegemonyasını kuramasa da AKP ve devletle denge hâlinde olduğu, geçtiğimiz on yılda Kürt Hareketi nin çok büyük oy artışı sağladığı illerden birisidir. Bitlis in sembolik önemi şehrin tarihsel olarak muhafazakâr ve Sünni nüfusun yoğun olarak yaşadığı yerleşkelerden birisi olmasından ve dini kurumların siyasi alan üzerinde güçlü bir etkiye sahip olmasından ileri gelmektedir. Kürt hareketinin son yıllarda kazandığı ivme, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde de devam etmiş, yeni oy alınmış ve oy oranı yaklaşık % 7 artmıştır. Ancak Cumhurbaşkanlığı yarışında başbakanın ismi de şehirde etkili olmuş ve Erdoğan oylarını arttırarak % 52 oy oranıyla birinci gelmiştir. SİİRT SİİRT (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı 153, , Katılım Oranı % % 85.9 % 75.2 HDP/BDP Oy 51, Oran % % % AKP Oy 58, Kürt siyaseti, Siirt merkezdeki oylarını koruyup, ilçe ve köylerde oy oranlarını arttırarak genelde galip gelmiştir. Oran % % % CHP+MHP Oy Oran % 3.90 % 3.89 %3.52 Siirt, Arap ve Kürt nüfusun yaşadığı, dindar-muhafazakâr karakteri baskın şehirler arasında yer almaktadır. Kürt Hareketi nin bu şehirde yerel seçimlere göre yaklaşık oy arttırdığını, ancak AKP oylarının düşmesiyle beraber oy oranının % 47 den %54 e tırmandığını görüyoruz. Pervari ve Kurtalan da yerel seçimlerin aksine Kürt Hareketi galip gelmiştir. Merkezdeki oylarını koruyup, ilçe ve köylerde oy oranlarını arttırarak genelde galip gelmiştir. Cumhurbaşkanlığı Seçimi sonuçları, Kürt Hareketi nin bu kentte hegemonyasını daha belirleyici hâle getirme olasılığının ne kadar mümkün olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. MUŞ Muş ta Kürt hareketinin uzun yıllardır düzenli bir şekilde artan oy sayıları ve oranları bu seçimde de artmaya devam etmiştir. Selahattin Demirtaş bir önceki seçimde il genel meclisinde alınan oylardan yaklaşık oy fazla almış ve Kürt hareketinin oy oranı %13 yükselmiştir. Muş ta çatı oyları yaklaşık 2.000, AKP nin oyları da kadar azalmıştır. Şehirde merkez ve Hasköy ilçesi dışında Demirtaş ın oylarının üstünlüğü göze çarpmaktadır. 15

16 MUŞ i (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı 214, Katılım Oranı % % 83.1 % 79 HDP/BDP Oy Oran % %48.36 % AKP Oy 73, Oran % % % CHP+MHP Oy Muş ta, Selahattin Demirtaş bir önceki seçimde il genel meclisinde alınan oylardan yaklaşık oy fazla almış ve Kürt hareketinin oy oranı %13 yükselmiştir. Oran % 8.26 % 4.39 % 3.18 AĞRI Ağrı da da seçim kelimenin tam anlamıyla Kürt Hareketi ve AKP arasında yaşanmış, Kürt hareketi oyluk artış yakalarken, Erdoğan ın oyları düşmüştür. Kent merkezi ve Eleşkirt dışındaki bütün ilçelerde Demirtaş % bandında yüksek oy oranlarıyla yarışı önde bitirmiştir da % bandında seyreden oylar, 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçiminde % 61.5 gibi rekor bir oy oranına ulaşmıştır. Hamur, Patnos ve Taşlıçay ilçeleri AKP den alınmış, ancak yerel seçimlerde Sırrı Sakık ın belediye başkanlığını kazandığı Merkez ilçesinde Erdoğan birinci olmuştur. Özellikle Patnos gibi ilçelerdeki oy değişiminin büyüklüğü yerel seçimlerdeki aday seçimleri konusunun ne kadar yakıcı olduğunu bir kez daha göstermektedir. AĞRI i (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı 278, Katılım Oranı % % 82.5 % 71.2 HDP/BDP Oy 82, Oran % % % AKP Oy 96, Oran % % % CHP+MHP Oy Oran % 4.44 % 0.5 % 2.30 Ağrı da Kürt siyaseti oyluk artış yakalarken, Erdoğan ın oyları düşmüştür. Kent merkezi ve Eleşkirt dışındaki bütün ilçelerde Demirtaş % bandında yüksek oy oranlarıyla yarışı önde bitirmiştir. 16

17 IĞDIR IĞDIR (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı 108, Katılım Oranı % % 83 % 63.3 HDP/BDP Oy 25, Oran % % % AKP Oy 22, Oran % % % CHP+MHP Oy Oran % % % Iğdır da merkez dâhil bütün ilçelerde Demirtaş ın birinci geldiğini görüyoruz oy kaybına rağmen, bu kaybın katılım düşüklüğüyle dengelenmesi sayesinde oy oranı yaklaşık % 43 olarak korunmuştur. Kürdistan da seçime katılım oranının en fazla düştüğü illerden birisi Iğdır olarak göze çarpmaktadır. Bunda önemli faktörlerden biri Batı daki metropollere giden geçici işçi sayısının fazlalığı ve özellikle inşaat, nakliye gibi alanlarda çalışan bu işçilerin yaz aylarında şehir dışında olmasıdır. Iğdır da Merkez dâhil bütün ilçelerde Selahattin Demirtaş ın seçimi birincilikle bitirdiğini görüyoruz oy kaybına rağmen, bu kaybın genel katılım düşüklüğüyle dengelenmesi sayesinde oy oranı yaklaşık % 43 olarak korunmuş ve Kürt Hareketi öteki partilerin kalan oyları paylaşması sonucunda %50 nin altında bir oy oranıyla olsa da birinciliğini korumuştur. Hareketin hegemonik dengede avantajlı bir konumu olsa da, Iğdır da uzun vadede belirleyici olan şeyin bu denge olduğunu unutmamakta fayda var. DERSİM DERSİM (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı 57, Katılım Oranı % % 83.9 % 67.2 HDP/BDP Oy 10, Oran % % % AKP Oy 7, Oran % % % CHP+MHP Oy Oran % % 34.6 % Dersim de, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde ciddi bir katılım düşüklüğüne rağmen Kürt siyaseti oylarını 2011 genel seçimlerine göre oy sayısı bazında % 110, 2014 yerel seçimlerine göre de %30 oranında arttırmıştır. 17

18 Dersim de tıpkı Bitlis gibi siyasi anlamda sembol illerden birisidir. Kürt Alevi nüfusunun yoğunlaştığı yerlerden birisi olan Dersim de, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde ciddi bir katılım düşüklüğüne rağmen Kürt Hareketi oylarını 2011 genel seçimlerine göre oy sayısı bazında % 110, 2014 yerel seçimlerine göre de %30 oranında arttırmıştır. CHP nin MHP ve BBP gibi partilerle koalisyona yapmasının yarattığı rahatsızlık ve İhsanoğlu nun sağcı-muhafazakâr tavrı, AKP nin bölgede genel olarak güçsüz oluşu HDP ve Demirtaş ın aldığı oy oranını ciddi oranda arttırmış, %52 gibi bir oranla birinci yapmıştır. Dersim Belediyesi OHAL süreci sonrası Kürt Hareketi tarafından yönetiliyor olsa da, inde iki vekil de CHP li olmuş ve i oldukça rekabetli bir siyasi atmosferde gerçekleşmiştir. Diğer bir deyişle, özellikle son yıllarda kentteki hegemonyasını pekiştirme ihtiyacı duyan Kürt Hareketi nin, HDP ile öncekinden daha geniş bir siyasi düzleme referans vereceği iddiasını yerine getirmiştir. Dersim de Demirtaş kampanyasına verilen desteği kalıcılaştırmanın yollarını bulunması gerekmektedir. 18

19 URFA III. Kürt Hareketinin Muhalefette Olduğu Kürt Alt-Bölgesindeki İller URFA i Seçmen Sayısı 848, Katılım Oranı % %88 %71.8 HDP/BDP Oy Oran %17.1 %27.76 %26.24 AKP Oy CHP+ MHP + DP Oran % %53.31 %68.60 Oy Oran %6.2 % 8.9 %5.47 Urfa da 2011 i ile karşılaştırıldığında yerel seçimde BDP oyları yaklaşık 100 bin artmış olsa da, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde aynı ivmenin devam ettirilemediği görülmektedir. Urfa, Kürt siyasi hareketinin Kürdistan da ana akım sağcı veya muhafazakâr siyasi partiler karşısında muhalefette yer aldığı, diğer bir yandan da seçmen sayısının en fazla olduğu şehirdir. inde 2 bağımsız vekilin seçildiği Urfa da, inde Kürt Hareketi Osman Baydemir i aday göstererek ve yerel aşiretlerle diyalog geliştirmeye çalışarak iddialı bir seçim kampanyası yürütmüş ve Urfa daki oy oranında ciddi bir artış göstermiştir. i ile karşılaştırıldığında, yerel seçimde BDP oyları kayda değer bir şekilde (yaklaşık ) artmış olsa da, Cumhurbaşkanlığı Seçiminde aynı ivmenin devam ettirilemediği tablodan görülebilir. Son seçimde katılım oranının genel ortalamaya kıyasla daha düşük olması ise Türkiye illerinde mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan Kürt emekçilerinin bu ildeki yoğunluğu ile açıklanabilir. Diğer yandan, son seçimde AKP nin aldığı oy sayısının inde Erdoğan ın aldığı oy sayısı ile çok yakın olması, AKP nin yerel seçim sürecinde yitirdiği oyları konsolide etme kapasitesine dair fikir vericidir. Diğer yandan, CHP, MHP ve DP nin adayı olarak seçime giren İhsanoğlu nun bu siyasi partilerin yerel seçimde elde ettiği oylara kıyasla civarında oy kaybı yaşattığını söylemek mümkün. İlçelere bakıldığında, MHP nin güçlü olduğu ilçelerde R. Tayyip Erdoğan ın oy oranını kayda değer biçimde arttırdığı ortaya çıkmaktadır. BDP nin yönetiminde olan Suruç, Halfeti, Bozova ve Viranşehir ilçeleri ele alınacak olursa karşımıza çıkacak tablo şöyle: Halfeti de yerel seçimleri % oranla BDP kazanmış olmasına rağmen, katılım oranında %30 a yakın bir düşüş gözlenmekte ve Demirtaş ın aldığı oy oranının %52.03 e gerilediği görülmektedir. Yerel seçimlerde yaklaşık 4 puan farkla ve toplam oy sayısıyla belediyeyi BDP nin kazandığı Bozova da katılım oranında kayda değer bir değişim olmamasına rağmen Demirtaş ın oy sayısı e gerilemiştir. Bu ilçede Erdoğan ın arttırdığı oy sayısını diğer küçük partilere oy verenlerin Erdoğan ı tercih etmesiyle açıklamak mümkün görünmemektedir. Diğer bir deyişle, Bozova da BDP seçmeninden Erdoğan a oy geçişinin olduğu söylenebilir. Suruç ta ise katılım önceki seçimlere kıyasla %34 oranında azalmış olsa da Demirtaş ın oy oranını %54 ten %60 a çıkardığı görülmektedir. 19

20 Yerel seçimlerde BDP ile AKP nin yakın oranlarda oy sahibi olduğu lakin BDP nin belediye seçimini kazandığı Viranşehir de katılımın %89 dan %74 e gerilemesi sonucu Erdoğan ın %55 oranında oy aldığı ve birinci olduğu, Demirtaş ın ise %44 ile ikinci olduğu görülmektedir. Belediye seçimlerini AKP nin şaibeli bir şekilde kazandığı Ceylanpınar da ise yerel seçimlere benzer bir tablonun ortaya çıktığı tespit edilebilir. Mevsimlik işçi dinamiği nedeniyle katılımın düştüğü Urfa ya genel olarak bakıldığında, BDP/ HDP çizgisinin Urfa da ciddi bir gerileme yaşamadığı ama yerel seçimlerdeki duruma benzer bir atılım yapamadığını da söylemek mümkün. BİNGÖL BİNGÖL (İl Genel Meclisi) i Seçmen Sayısı 158, Katılım Oranı % %83.3 %74.5 HDP/BDP Oy 30, Oran %23.94 %21,64 %30.55 AKP Oy 84, Oran % %56.93 %65.05 CHP+ MHP Oy Bingöl de İlçeler bazında, Alevi nüfusun görece yoğun yaşadığı yerlerde HDP adayı Demirtaş ın oy oranının ciddi biçimde yükseldiği görülmektedir. Oran %4.37 %2.46 4,40% Bingöl de Cumhurbaşkanlığı Seçimi ile inin dinamikleri kıyaslandığında, son seçimi boykot ettiklerini duyuran iki İslamcı parti olan Saadet Partisi ve Hüda-Par ın oy oranlarının (toplam %13.18) düşük katılım oranından fazla olduğu görülmektedir. Bu iki partiye yerel seçimlerde oy veren seçmenlerin tamamının seçimleri boykot etmediği; Demirtaş, Erdoğan ve İhsanoğlu oylarına pozitif yönde etki ettiği ve haliyle tüm adayların, esas destek gördüğü siyasi partilerin yerel seçim oylarına kıyasla daha başarılı bir görüntü çizdikleri görülmektedir. Kürt Hareketi için çarpıcı sayılabilecek bir bilgi ise, Bingöl de uzun yıllar sonrasında Kürt hareketinin Bingöl yerelinde ciddi bir ivme yaratarak - İdris Baluken in milletvekili seçildiği- i ile kıyaslandığında dahi Demirtaş ın oy oranını %6 civarında arttırmış olmasıdır. OHAL sürecinden bu yana belediyeyi sadece bir kez Kürt Hareketi nin kazanabildiği ve Kürt Hareketi nin muhalefette olduğu Bingöl de siyaseten genişleyebilmesi için bu yeni oyların kâfi olduğunu söylemek hâlâ zor. İlçeler bazında, Alevi nüfusun görece yoğun yaşadığı yerlerde HDP adayı Demirtaş ın oy oranının ciddi biçimde yükseldiği görülmektedir. Bu durum, Alevi nüfusun yoğun olduğu Kiğı, Yayladere ve Yedisu da CHP oylarının büyük bölümünün Demirtaş a yönelmesiyle sonuçlanmıştır. Çarpıcı olan bir başka veri ise, geleneksel olarak Kürt Hareketi ne desteğin nispeten zayıf olduğu Sünni Zaza nüfusun yoğun olduğu ilçelerde de aynı artış ivmesinin devam etmiş olmasıdır. Özellikle belediye seçimlerinde oy kullanmayan kırsal yerleşim birimlerinin analize katılması durumunda Demirtaş a yönelik desteğin birçok ilçede daha da görünür olduğunu söylemek mümkün. 20

10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Değerlendirilmesi

10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Değerlendirilmesi 10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Değerlendirilmesi Erol Tuncer - 18 Ağustos 2014 Bu değerlendirme, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin -Yüksek Seçim Kurulu tarafından 15 Ağustos 2014 tarihinde açıklanan-

Detaylı

24 Haziran Seçimlerine İlişkin Kamuoyu Eğilimleri

24 Haziran Seçimlerine İlişkin Kamuoyu Eğilimleri 24 Haziran Seçimlerine İlişkin Kamuoyu Eğilimleri 22-23 Mayıs 2018 Mediar Gazi Üni. Teknopark Gölbaşı / ANKARA 0850 532 77 35 bilgi@mediar.com.tr www.mediar.com.tr İçindekiler I. Amaç, Evren, Örneklem

Detaylı

7 Haziran Kasım 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim

7 Haziran Kasım 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim 7 Haziran 2015 1 Kasım 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim Erol Tuncer 2 EROL TUNCER Giriş 2015 yılında siyasî tarihimizde bir ilk yaşanmış, aynı yılın 7 Haziran ve 1 Kasım günlerinde iki kez Milletvekili

Detaylı

Araştırma Notu 14/170

Araştırma Notu 14/170 Araştırma Notu 14/170 13 Ağustos 2014 İL DÜZEYİNDE YEREL ve CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI KATILIM ve OY TRANSFERİ 4 Hazira Seyfettin Gürsel, Mine Durmaz ** Yönetici Özeti 10 Ağustos'ta

Detaylı

ACR Group. NEDEN? neden?

ACR Group. NEDEN? neden? ACR Group NEDEN? neden? CİNSİYET YÜZDE % Kadın Erkek 46,8 53,2 YAŞ - - - - - - 18-25 26-35 20,1 27,6 36-45 46-60 29,4 15,2 60+ 7,7 I. AMAÇ Bu çalışmanın amacı, aylık periyotlar halinde düzenlediğimiz,

Detaylı

Başarının Kapsamı, Mekanı ve Kaynağı

Başarının Kapsamı, Mekanı ve Kaynağı Cuma ÇİÇEK - 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Kürt Siyaseti Üzerine: Başarının Kapsamı, Mekanı ve Kaynağı 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Kürt Siyaseti Üzerine: Başarının Kapsamı, Mekanı ve Kaynağı

Detaylı

10 Ağustos. Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Yazılı Medya Araştırması. 18 Ağustos 2014. 10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimi Yazılı Medya Araştırması

10 Ağustos. Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Yazılı Medya Araştırması. 18 Ağustos 2014. 10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimi Yazılı Medya Araştırması 10 Ağustos Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Yazılı Medya Araştırması 18 Ağustos 2014 İÇİNDEKİLER 1. SUNUŞ... 3 2. ADAYLAR HAKKINDA ÇIKAN HABERLER NASIL SUNULDU?... 3-4 2.1 HABERLERİN ADAYLARA GÖRE DAĞILIMI...

Detaylı

Sosyal Araştırmalar Enstitüsü 30 MART 2014

Sosyal Araştırmalar Enstitüsü 30 MART 2014 30 MART 2014 AraştırmaHakkında Araştırma, 30 Mart 2014 günü, Bilgisayar Destekli Telefon Görüşmesi (CATI) yöntemi ile mahalli seçimlerde oy kullanan toplam 1383 seçmen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma

Detaylı

TÜRKİYE DE ETNİK, DİNİ VE SİYASİ KUTUPLAŞMA. Dr. Salih Akyürek Fatma Serap Koydemir

TÜRKİYE DE ETNİK, DİNİ VE SİYASİ KUTUPLAŞMA. Dr. Salih Akyürek Fatma Serap Koydemir TÜRKİYE DE ETNİK, DİNİ VE SİYASİ KUTUPLAŞMA Dr. Salih Akyürek Fatma Serap Koydemir 30 Haziran 2014 ÇALIŞMANIN AMACI Kutuplaşma konusu Türkiye de çok az çalışılmış olmakla birlikte, birçok Avrupa ülkesine

Detaylı

2015 Konsensus. Tüm hakları saklıdır. Gizli, özel bilgi içerir. Konsensus un yazılı izni olmadan açıklanamaz veya üretilemez.

2015 Konsensus. Tüm hakları saklıdır. Gizli, özel bilgi içerir. Konsensus un yazılı izni olmadan açıklanamaz veya üretilemez. EKİM 2015 1. Konsensus un Geçmiş Seçim Tahminleri 2. Amaç 3. Künye 4. Siyasi Tercihler 1 Kasım 2015 5. Örneklem (lerin kimlerle yapıldığı) 2015 2 Konsensus un Geçmiş Seçim Tahminleri EKİM 2015 İstanbul

Detaylı

ARAŞTIRMA GRUBU. Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Vahap COŞKUN MAYIS - 2011

ARAŞTIRMA GRUBU. Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Vahap COŞKUN MAYIS - 2011 ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Vahap COŞKUN MAYIS - 2011 Bu rapor Mayıs-2011 araştırmasının II. kısmıdır. Araştırmanın bu kısmında;

Detaylı

2014 Yerel Yönetimler Seçimleri

2014 Yerel Yönetimler Seçimleri 2014 Yerel Yönetimler Seçimleri Mülki Yönetim Birimlerinin Sayısı 2009 2014 İl Sayısı 81 81 İlçe Sayısı 892 919 Bucak Sayısı 638 - Köy Sayısı 34.305 18.067 Mahalle Sayısı 18.460 30.050 2014 Seçimlerinde

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015)

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015) TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015) Tüketici Güven Endeksi (Nisan 2015) Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre sınırlı bir artış sergilemiştir. 2015 Mart ayında 64.39 olan Tüketici

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ KAMUOYU ARAŞTIRMASI. Ağustos, 2014

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ KAMUOYU ARAŞTIRMASI. Ağustos, 2014 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ KAMUOYU ARAŞTIRMASI Ağustos, 2014 İçindekiler Araştırma Hakkında Örneklemin Demografisi Cumhurbaşkanlığı Seçimlerindeki Seçmen Davranışına Yönelik Analizler Genel Seçimlerde

Detaylı

16 NİSAN 2017 REFERANDUMU KESİN SONUÇLARI 1

16 NİSAN 2017 REFERANDUMU KESİN SONUÇLARI 1 16 NİSAN 2017 REFERANDUMU KESİN SONUÇLARI 1 Erol Tuncer TESAV Vakfı Başkanı 28 Nisan 2017 Yurt İçi, Gümrük Kapısı ve Yurt Dışı Sandıkları Anayasa Değişikliği Halkoylaması Sonuçları Tablo 1.A Sandık Seçmen

Detaylı

Gayri Safi Katma Değer

Gayri Safi Katma Değer Artıyor Ekonomik birimlerin belli bir dönemde bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çıktı) değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandıkları mal ve hizmetler

Detaylı

1999 dan 2007 ye Seçmen Tercihleri ve Değişim CHP

1999 dan 2007 ye Seçmen Tercihleri ve Değişim CHP 1999 ve 2002 Seçimlerinde CHP 1999 dan 2007 ye Seçmen Tercihleri ve Değişim CHP 1999 seçimlerine Türkiye yükselen milliyetçilikle girdi. Ecevit in azınlık iktidarında seçimlere kısa bir süre kala Türkiye

Detaylı

24 HAZİRAN 2018 SEÇİM ANKETİ DİYARBAKIR- MARDİN-BATMAN

24 HAZİRAN 2018 SEÇİM ANKETİ DİYARBAKIR- MARDİN-BATMAN 24 HAZİRAN 2018 SEÇİM ANKETİ DİYARBAKIR- MARDİN-BATMAN (ANKET 8-11 HAZİRAN TARİHLERİ ARASINDA TESADÜFİ YÖNTEMLE 1302 KİŞİ İLE YÜZ YÜZE YAPILMIŞTIR) http://www.yorsam.org Haziran-2018-Diyarbakır İÇİNDEKİLER

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) 2013 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 29/01/2014 tarihinde 2013 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Sonuçları haber bültenini yayımladı. 31 Aralık 2013 tarihi itibariyle;

Detaylı

TÜRKİYE SİYASİ GÜNDEM ARAŞTIRMASI

TÜRKİYE SİYASİ GÜNDEM ARAŞTIRMASI PollMark Araştırma TÜRKİYE SİYASİ GÜNDEM ARAŞTIRMASI EKİM 2015 Söğütözü Mah. 2178. Sok. No: 2/7 06510 Söğütözü ANKARA Tel: 0 (312) 284 99 00 (Pbx) Fax: 0 (312) 284 66 60 E-mail: info@pollmark.com.tr Ekim

Detaylı

KAMU VE BELEDİYE HİZMETLERİNİN YEREL SEÇİME ETKİSİ

KAMU VE BELEDİYE HİZMETLERİNİN YEREL SEÇİME ETKİSİ DEĞERLENDİRMENOTU Mayıs2014 N201416 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Hasan Çağlayan Dündar 1 Araştırmacı, Ekonomi Çalışmaları KAMU VE BELEDİYE HİZMETLERİNİN YEREL SEÇİME ETKİSİ TÜİK,

Detaylı

KARARSIZ AK PARTĠ SEÇMENĠ PARTĠSĠNE DÖNÜYOR

KARARSIZ AK PARTĠ SEÇMENĠ PARTĠSĠNE DÖNÜYOR Türkiye 7 Haziran 2015'te yapılacak milletvekili genel seçimlerine hazırlanırken araştırma şirketleri de seçmenlerin nabzını tutmaya devam ediyor. Genel seçim öncesi Politic's Araştırma Şirketi'nce yapılan

Detaylı

TÜRKİYE NİN NABZI AĞUSTOS 2015 ERKEN SEÇİM ÖNCESİ SİYASAL DURUM DEĞERLENDİRMESİ

TÜRKİYE NİN NABZI AĞUSTOS 2015 ERKEN SEÇİM ÖNCESİ SİYASAL DURUM DEĞERLENDİRMESİ TÜRKİYE NİN NABZI AĞUSTOS 2015 ERKEN SEÇİM ÖNCESİ SİYASAL DURUM DEĞERLENDİRMESİ MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600

Detaylı

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ. NÜFUS ve KENTLEŞME

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ. NÜFUS ve KENTLEŞME TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ NÜFUS ve KENTLEŞME 211 İÇİNDEKİLER 1.NÜFUS... 1 1.1. Nüfus Büyüklüğü, Nüfus Yoğunluğu ve Nüfus Artış Hızı... 3 1.2. Yaş ve Cinsiyet Dağılım Özellikleri... 8 1.2.1. Nüfusun

Detaylı

24 HAZİRAN SEÇİMLERİ SİYASİ EĞİLİM ARAŞTIRMASI, HAZİRAN

24 HAZİRAN SEÇİMLERİ SİYASİ EĞİLİM ARAŞTIRMASI, HAZİRAN ARAŞTIRMA KÜNYESİ Araştırmayı Gerçekleştiren Kuruluş: Greenart Group Araştırma Danışmanı: Erol ERDOĞAN Uygulama Alanı: IBBS Düzey 1 (NUTS-1) kapsamında, 12 Bölge ve temsiliyeti sağlayan 26 il Araştırma

Detaylı

EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ

EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ SAYI 12 EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ 2014 2. Çeyrek Yıllar İtibariyle Yatırım Teşvik Belgeli Yatırım Bilgileri YATIRIM TEŞVİK İSTATİSTİKLERİ (ENERJİ YATIRIMLARI HARİÇ) Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bölgemizde

Detaylı

DİYARBAKIR BÖLGE HALKININ CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ REFERANDUMUYLA İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SAHA ÇALIŞMASI:

DİYARBAKIR BÖLGE HALKININ CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ REFERANDUMUYLA İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SAHA ÇALIŞMASI: DİYARBAKIR BÖLGE HALKININ CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ REFERANDUMUYLA İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SAHA ÇALIŞMASI: Diyarbakır, Batman, Mardin, Bitlis İletişim: www.yorsam.org Prof. Dr. Selahattin

Detaylı

TEMMUZ 2014 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ A. GÜL ÜN CUMHURBAŞKANLIĞI PERFORMANSI 22 TEMMUZ POLİS OPERASYONU ARAŞTIRMA GRUBU

TEMMUZ 2014 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ A. GÜL ÜN CUMHURBAŞKANLIĞI PERFORMANSI 22 TEMMUZ POLİS OPERASYONU ARAŞTIRMA GRUBU TEMMUZ 2014 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ A. GÜL ÜN CUMHURBAŞKANLIĞI PERFORMANSI 22 TEMMUZ POLİS OPERASYONU ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Doç. Dr. Sıtkı YILDIZ

Detaylı

Kamuoyunda Erken Seçim Algısı Araştırması

Kamuoyunda Erken Seçim Algısı Araştırması Kamuoyunda Erken Seçim Algısı Araştırması 21-22 Mart 218 Mediar Analiz Gazi Üni. Teknopark Gölbaşı / ANKARA 85 532 77 35 bilgi@mediaranaliz.com www.mediaranaliz.com İçindekiler I. Amaç, Evren, Örneklem

Detaylı

TÜRKİYE NİN NABZI KASIM 2014 Cumhurbaşkanlığı Sarayı, İş Kazaları, Barış Süreci ve Sığınmacılar Sorunu

TÜRKİYE NİN NABZI KASIM 2014 Cumhurbaşkanlığı Sarayı, İş Kazaları, Barış Süreci ve Sığınmacılar Sorunu TÜRKİYE NİN NABZI KASIM 2014 Cumhurbaşkanlığı Sarayı, İş Kazaları, Barış Süreci ve Sığınmacılar Sorunu MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA

Detaylı

Türkiye Siyasi Gündem Araştırması

Türkiye Siyasi Gündem Araştırması I. AMAÇ Bu çalışmanın amacı, aylık periyotlar halinde düzenlediğimiz, Türkiye nin Siyasi Gündemine paralel konuların ele alınarak halkın görüşlerini tespit etmek ve bu görüşlerin NEDENİ ni saptamak adına

Detaylı

AĞUSTOS 2015 TÜRKİYE GÜNDEMİ VESEÇMEN EĞİLİMİ ARAŞTIRMASI SONUÇ RAPORU 25 AĞUSTOS 2015

AĞUSTOS 2015 TÜRKİYE GÜNDEMİ VESEÇMEN EĞİLİMİ ARAŞTIRMASI SONUÇ RAPORU 25 AĞUSTOS 2015 ARGETUS ARAŞTIRMA, DANIŞMANLIK, EĞİTİM, PROJE VE ORGANİZASYON AĞUSTOS 2015 TÜRKİYE GÜNDEMİ VESEÇMEN EĞİLİMİ ARAŞTIRMASI 25 AĞUSTOS 2015 Mehmet Akif Mah.Recep Ayan Cad. Günaydın Sok. No:6 Kat:3 Çekmeköy

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) 2014 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 28/01/2015 tarihinde 2014 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Sonuçları haber bültenini yayımladı. 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle;

Detaylı

24 Haziran Seçimlerinde CHP Muharrem İNCE nin Aldığı Oyu Alsaydı, Milletvekili Sayıları Nasıl Değişirdi?

24 Haziran Seçimlerinde CHP Muharrem İNCE nin Aldığı Oyu Alsaydı, Milletvekili Sayıları Nasıl Değişirdi? 24 Haziran Seçimlerinde CHP Muharrem İNCE nin Aldığı Oyu Alsaydı, Milletvekili Sayıları Nasıl Değişirdi? CHP Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İNCE, bilindiği üzere, partisinden yaklaşık 8 puan fazla aldı.

Detaylı

TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER

TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER Onur BAKIR MSG Dergisi Yayın Kurulu Üyesi Giriş Bu çalışmanın amacı, Türkiye de tarımsal istihdam alanında 1980 den bugüne yaşanan dönüşümü temel

Detaylı

DAR BÖLGE / DARALTILMIŞ BÖLGE

DAR BÖLGE / DARALTILMIŞ BÖLGE DAR BÖLGE / DARALTILMIŞ BÖLGE Erol TUNCER / TESAV Vakfı Başkanı 13 Ocak 2018 Dar Bölge Sistemi Dar Bölge Sisteminde ülke, milletvekili sayısı kadar seçim çevresine ayrılmakta ve böylece her seçim çevresi

Detaylı

Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları Analizi ( ) Filiz AYDIN KOÇ

Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları Analizi ( ) Filiz AYDIN KOÇ Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları Analizi (2002-2018) Filiz AYDIN KOÇ EKİM 2018 2 İçindekiler Tablo Listesi... 4 Grafik Listesi... 5 Giriş... 6 1. Ankara nın Demografik Yapısı...

Detaylı

2014 OCAK AYI İŞSİZLİK RAPORU

2014 OCAK AYI İŞSİZLİK RAPORU 2014 OCAK AYI İŞSİZLİK RAPORU HAZIRLAYAN 27.04.2014 RAPOR Prof. Dr. Halis Yunus ERSÖZ Prof. Dr. Mustafa DELİCAN Doç. Dr. Levent ŞAHİN 1. İşgücü Türkiye İşgücü Piyasasının Genel Görünümü Toplam nüfusun

Detaylı

İZMİR İN EN BÜYÜK SORUNU İŞSİZLİK RAKAMLARININ ANALİZİ

İZMİR İN EN BÜYÜK SORUNU İŞSİZLİK RAKAMLARININ ANALİZİ 2015 TEMMUZ- AĞUSTOS EKONOMİK İZMİR İN EN BÜYÜK SORUNU İŞSİZLİK RAKAMLARININ ANALİZİ Erdem ALPTEKİN Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; 2014 yılında ülkemizde işsizlik oranı % 9,9 seviyesinde gerçekleşti.

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 2 GÜN KALA TÜRKİYE DE SON SİYASİ DURUM CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 2 GÜN KALA TÜRKİYE'DE SON

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 2 GÜN KALA TÜRKİYE DE SON SİYASİ DURUM CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 2 GÜN KALA TÜRKİYE'DE SON CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 2 GÜN KALA TÜRKİYE DE SON SİYASİ DURUM CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 2 GÜN KALA TÜRKİYE'DE SON 1 SİYASİ DURUM Web: Eposta: bilgi@tusiar.com Adres: Yenişehir Mahallesi Hastane Caddesi

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 31 12 2014 Sayı 33 Genel Değerlendirme Ağustos 2014 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Ağustos 2014 verilerinin değerlendirildiği 33. sayısında

Detaylı

Toplumcu Düşünce Enstitüsü Tartışma Notu. 2014 YEREL YÖNETİM SEÇİMLERİ: İlk Bakış

Toplumcu Düşünce Enstitüsü Tartışma Notu. 2014 YEREL YÖNETİM SEÇİMLERİ: İlk Bakış Toplumcu Düşünce Enstitüsü Tartışma Notu TN-Siyaset/14-04 Hazırlayan: Sedef KÜÇÜK 4 Nisan 2014 Giriş: 2014 YEREL YÖNETİM SEÇİMLERİ: İlk Bakış 2014 Yerel Seçimlerinde; Büyükşehirlerde belediye meclisi,

Detaylı

Doğal Gaz Sektör Raporu

Doğal Gaz Sektör Raporu GAZBİR Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği TEMMUZ Doğal Gaz Sektör Raporu İthalat 4.5, 4., Temmuz ayında yılının aynı ayına göre ülke ithalat miktarında 915,37 milyon sm 3, %28,43 lük bir artış meydana

Detaylı

BASIN DUYURUSU ENFLASYONDAKİ GELİŞMELER VE 2001 YILI NA BAKIŞ

BASIN DUYURUSU ENFLASYONDAKİ GELİŞMELER VE 2001 YILI NA BAKIŞ 5 Şubat 2001 BASIN DUYURUSU Sayı: 5 ENFLASYONDAKİ GELİŞMELER VE 2001 YILI NA BAKIŞ Gazi ERÇEL Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 5 Şubat 2001 Ankara Çeyrek yüzyıldır uygulanan politika yanlışlıklarının

Detaylı

KKTC SİYASİ ARAŞTIRMA RAPORU

KKTC SİYASİ ARAŞTIRMA RAPORU KKTC SİYASİ ARAŞTIRMA RAPORU Ekim, 2017 1 Araştırmanın Amacı ve Önemi Bu araştırma Gezici Araştırma Merkezi tarafından, KKTC genelinde sosyal, ekonomik, politik konular ile ilgili seçmenin düşüncesini

Detaylı

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Mart 215 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII. I. BÖLÜM 2011 den 2015 e DOĞRU

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII. I. BÖLÜM 2011 den 2015 e DOĞRU VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII I. BÖLÜM 2011 den 2015 e DOĞRU A. 2011 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ... 3 12 Haziran 2011 Milletvekili Genel Seçimleri... 3 TBMM nin Açılması... 4 Bağımsız

Detaylı

MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600 Faks: (312) 441 7490

MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600 Faks: (312) 441 7490 MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600 Faks: (312) 441 7490 www.metropoll.com.tr Yerel seçimlerden sonra ülke gündeminde

Detaylı

Doğal Gaz Sektör Raporu

Doğal Gaz Sektör Raporu GAZBİR MAYIS Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Doğal Gaz Sektör Raporu İthalat mayıs ayında yılının aynı ayına göre ülke ithalat miktarında 513 milyon sm3, %15,92 lik bir artış meydana gelmiştir.

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 16 09 2014 Sayı 29 Genel Değerlendirme Nisan 2014 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Nisan 2014 verilerinin değerlendirildiği- 29. sayısında sigortalı

Detaylı

TÜRKİYE SİYASİ GÜNDEM ARAŞTIRMASI MART 2014

TÜRKİYE SİYASİ GÜNDEM ARAŞTIRMASI MART 2014 TÜRKİYE SİYASİ GÜNDEM ARAŞTIRMASI MART 2014 ARAŞTIRMA HAKKINDA Amaç & Yöntem Mart 2014 Türkiye Siyasi Gündem Araştırması PollMark Araştırma tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye Siyasi Gündem Araştırmalarının

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (ADNKS) 2015 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 28/01/2016 tarihinde 2015 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Sonuçları haber bültenini yayımladı. 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle;

Detaylı

Bu sayıda: 2017 Yılına ait İşgücü ve İstihdam verileri değerlendirilmiştir.

Bu sayıda: 2017 Yılına ait İşgücü ve İstihdam verileri değerlendirilmiştir. 1 Bu sayıda: 2017 Yılına ait İşgücü ve İstihdam verileri değerlendirilmiştir. ÖZET 2017 de çalışma çağındaki nüfusun işgücüne katılım oranı 0,8 puan artarak yüzde 52,8 olmuştur. Geçmiş dönemlerle mukayese

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 50 GÜN KALA TÜRKİYE DE SON SİYASİ DURUM

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 50 GÜN KALA TÜRKİYE DE SON SİYASİ DURUM CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 50 GÜN KALA TÜRKİYE DE SON SİYASİ DURUM CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE 50 GÜN KALA TÜRKİYE'DE SON 1 SİYASİ DURUM Web: Eposta: bilgi@tusiar.com Adres: Yenişehir Mahallesi Hastane Caddesi

Detaylı

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Şubat 216 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ BİLGİ NOTU 2013 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 06/03/2014 tarihinde 2013 yılı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri haber bültenini yayımladı. 2013 yılında bir önceki yıla göre;

Detaylı

Prof. Dr. Özer SENCAR OCAK- 2013

Prof. Dr. Özer SENCAR OCAK- 2013 Prof. Dr. Özer SENCAR OCAK- 2013 MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600 Faks: (312) 441 7490 www.metropoll.com.tr Bu rapor;

Detaylı

İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM GENEL BİLGİLER

İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM GENEL BİLGİLER VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V İÇİNDEKİLER...VII GİRİŞ...XII I. BÖLÜM GENEL BİLGİLER A. YEREL YÖNETİMLER...3 İl Özel İdareleri...3 Belediyeler...3... Köy İdareleri...4 Mahalle Muhtarlıkları...4 Yerel Yönetim

Detaylı

AKP, CHP ve Umutsuzluk önde gidiyor

AKP, CHP ve Umutsuzluk önde gidiyor 2009, Mart, 26, AKP, CHP ve Umutsuzluk önde gidiyor AKP yüzde 47.9 u, CHP yüzde 23.5 i yakaladı ama halkın yüzde 49 u partilerden umutsuz 1 KONDA nın araştırmasına göre İl Genel Meclisi bazında AKP nin

Detaylı

Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları

Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları 2002-2014 Ankara nın demografik bilgileri ile son seçimlere ilişkin Ankara sonuçları ve bu sonuçların karşılaştırmalı analizleri KASIM 2014,

Detaylı

Bu araştırma, 24 Haziran 2018 de yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerinde seçmenin oy tercihlerini tahmin etmenin yanı sıra seçmenin

Bu araştırma, 24 Haziran 2018 de yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerinde seçmenin oy tercihlerini tahmin etmenin yanı sıra seçmenin Bu araştırma, 24 Haziran 2018 de yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerinde seçmenin oy tercihlerini tahmin etmenin yanı sıra seçmenin Türkiye nin en önemli sorunu hakkındaki görüşleri En

Detaylı

YEREL SEÇİM ANALİZLERİ. Şubat, 2014

YEREL SEÇİM ANALİZLERİ. Şubat, 2014 YEREL SEÇİM ANALİZLERİ Şubat, 2014 Partilerin Kazanacağı Belediye Sayıları Partilere Göre 81İlin Yerel Seçimlerde Alınması Muhtemel Oy Oranları # % AK Parti 37 45,7 CHP 9 11,1 MHP 5 6,2 BDP/HDP 8 9,9 Rekabet

Detaylı

İSTANBUL KAMUOYU ARAŞTIRMASI MAYIS 2015

İSTANBUL KAMUOYU ARAŞTIRMASI MAYIS 2015 İSTANBUL KAMUOYU ARAŞTIRMASI 19 25 MAYIS 2015 1 İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMANIN TEKNİK ÖZELLİKLERİ...3 GENEL SİYASİ TERCİHLER...5 GÜNDEM. 28 YEREL SORUNLAR..40 DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER...42 2 ARAŞTIRMANIN TEKNİK

Detaylı

HANEHALKI İŞGÜCÜ ARAŞTIRMASI Bölgesel Sonuçlar 2004-2013 İşgücü ve Yaşam Koşulları Daire Başkanlığı İşgücü İstatistikleri Grubu İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 3 TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ... 5 YE İLİŞKİN İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ,

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİM YORUMLARI VE SONRASINDA BİZİ BEKLEYENLER

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİM YORUMLARI VE SONRASINDA BİZİ BEKLEYENLER 11 AĞUSTOS 2014 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİM YORUMLARI VE SONRASINDA BİZİ BEKLEYENLER Türkiye de 10 Ağustos ta ilk olarak Türk halkı Cumhurbaşkanı nı seçmek için sandık başına gitti. Seçim sonucuna göre, Başbakan

Detaylı

SEÇMENLERİN TOPLUMSAL PROFİLİ VE SİYASAL EĞİLİMLERİ: SINIF, TOPLUMSAL CİNSİYET, ETNİSİTE, DİN, İDEOLOJİ VE GEZİ OLAYLARI

SEÇMENLERİN TOPLUMSAL PROFİLİ VE SİYASAL EĞİLİMLERİ: SINIF, TOPLUMSAL CİNSİYET, ETNİSİTE, DİN, İDEOLOJİ VE GEZİ OLAYLARI SEÇMENLERİN TOPLUMSAL PROFİLİ VE SİYASAL EĞİLİMLERİ: SINIF, TOPLUMSAL CİNSİYET, ETNİSİTE, DİN, İDEOLOJİ VE GEZİ OLAYLARI SAMER araştırma merkezi, 23 Kasım-7 Aralık tarihleri arasında İstanbul ve İzmir

Detaylı

Doğal Gaz Sektör Raporu

Doğal Gaz Sektör Raporu GAZBİR HAZİRAN Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Doğal Gaz Sektör Raporu İthalat Haziran ayında yılının aynı ayına göre ülke ithalat miktarında 434 milyon sm3, %13,76 lik bir artış meydana gelmiştir.

Detaylı

Sosyal Araştırmalar Enstitüsü. 10 Ağustos 2014. için gerçekleştirilmiştir.

Sosyal Araştırmalar Enstitüsü. 10 Ağustos 2014. için gerçekleştirilmiştir. 10 Ağustos 2014 için gerçekleştirilmiştir. Araştırma Hakkında Araştırma, 10 Ağustos 2014 günü, Bilgisayar Destekli Telefon Görüşmesi (CATI) yöntemi ile mahalli seçimlerde oy kullanan toplam 1500 seçmen

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII 24 HAZİRAN 2018 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII 24 HAZİRAN 2018 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII 24 HAZİRAN 2018 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ A. 1923 ten GÜNÜMÜZE CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ... 5 B. 10 AĞUSTOS 2014 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ... 6 C. CUMHURBAŞKANLIĞI

Detaylı

GRAFİK 1 : ÜRETİM ENDEKSİNDEKİ GELİŞMELER (Yıllık Ortalama) (1997=100) Endeks 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0. İmalat Sanayii

GRAFİK 1 : ÜRETİM ENDEKSİNDEKİ GELİŞMELER (Yıllık Ortalama) (1997=100) Endeks 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0. İmalat Sanayii TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİİ Hazırlayan Ömür GENÇ ESAM Müdür Yardımcısı 78 1. SEKTÖRÜN TANIMI Tütün ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında 16 no lu gruplandırma

Detaylı

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE EN SON DURUM ARAŞTIRMASI CUMHURBAŞKANLIĞI SÇİMİNDEN EN SON DURUM

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE EN SON DURUM ARAŞTIRMASI CUMHURBAŞKANLIĞI SÇİMİNDEN EN SON DURUM CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNE EN SON DURUM ARAŞTIRMASI CUMHURBAŞKANLIĞI SÇİMİNDEN EN SON DURUM 1 Web: Eposta: bilgi@tusiar.com Adres: Yenişehir Mahallesi Hastane Caddesi Hisar İş Hanı Kat : 8 No: 35 - Tel

Detaylı

16 Nisan Anayasa Değişikliği Referandumu Sandık Sonrası Araştırması

16 Nisan Anayasa Değişikliği Referandumu Sandık Sonrası Araştırması 16 Nisan Anayasa Değişikliği Referandumu Sandık Sonrası Araştırması 19 NİSAN 2017 NOT: BU DOSYADA İLETİLEN VERİLER GÖRSELLEŞTİRİLİRKEN SLİDE DA BELİRTİLEN LOGO, ÖRNEKLEM BİLGİSİ (N=) VE IPSOS SOSYAL ARAŞTIRMALAR

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 12 08 2014 Sayı 28 Genel Değerlendirme Mart 2014 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Mart 2014 verilerinin değerlendirildiği- 28. sayısında sigortalı

Detaylı

Yerel Seçimler Sonrası Sandık ve Seçmen Analizi

Yerel Seçimler Sonrası Sandık ve Seçmen Analizi Yüksek İstişare Konseyi Toplantısı Yerel Seçimler Sonrası Sandık ve Seçmen Analizi 17 Nisan 201 Yüzde (%) Birim SANDIK SONUÇLARI (yüzde) Seçim Tipi Partiler 30 BÜYÜKŞEHİR BB + 51 İGM 30 BÜYÜKŞEHİR MECLİSİ

Detaylı

Türkiye küçük Millet Meclisleri MAYIS 2018 Ortak Payda Raporu

Türkiye küçük Millet Meclisleri MAYIS 2018 Ortak Payda Raporu Türkiye küçük Millet Meclisleri MAYIS 2018 Ortak Payda Raporu Türkiye SEÇİME Gidiyor www.tkmm.net Ortak Paydalar Siyaset seçim rekabeti içerisinde kullandığı üslubu yumuşatmalı, daha kapsayıcı olmalı.

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 29 11 2014 Sayı 32 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni Temmuz 2014 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Temmuz 2014 verilerinin değerlendirildiği- 32.

Detaylı

EK 1. 21 Temmuz 1946 Milletvekili Genel Seçim Sonuçları Seçim Sistemi: Çoğunluk Sistemi

EK 1. 21 Temmuz 1946 Milletvekili Genel Seçim Sonuçları Seçim Sistemi: Çoğunluk Sistemi EK 1 21 Temmuz 1946 Milletvekili Genel Seçim Sonuçları Seçim Sistemi: Çoğunluk Sistemi Cumhuriyet Halk Partisi() 397 85,4 Demokrat Parti (DP) 61 13,1 Bağımsızlar (DP Listesinde 4 0.9 Yer Alarak Seçilen)

Detaylı

SİYASİ PARTİLERİN SEÇİM YARIŞI HIZ KESMİYOR

SİYASİ PARTİLERİN SEÇİM YARIŞI HIZ KESMİYOR BÜLTEN 21.05.2015 SİYASİ PARTİLERİN SEÇİM YARIŞI HIZ KESMİYOR 7 Haziran genel seçimine günler kala nefesler tutuldu, gözler yapılan anket çalışmalarına ve seçim vaatlerine çevrildi. Liderlerin seçim savaşının

Detaylı

Araştırma Notu 18/230

Araştırma Notu 18/230 Araştırma Notu 18/230 30 SON 3 GENEL SEÇİMDE OY GEÇİŞLERİNİN ANATOMİSİ Seyfettin Gürsel 1 ve Uğurcan Acar 2 Yönetici Özeti Son 3 yılda Türkiye 3 genel seçim yaşadı:, ve. Bu seçimlerden birinci parti olarak

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII. I. BÖLÜM HAZİRAN 2015 ten KASIM 2015 e DOĞRU

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII. I. BÖLÜM HAZİRAN 2015 ten KASIM 2015 e DOĞRU VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII I. BÖLÜM HAZİRAN 2015 ten KASIM 2015 e DOĞRU A. HAZİRAN 2015 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ... 3 7 Haziran 2015 Milletvekili Genel Seçimleri... 3 TBMM nin Açılması...

Detaylı

8 Mart Dünya Kadınlar Günü

8 Mart Dünya Kadınlar Günü 8 Mart Dünya Kadınlar Günü AB ve Türkiye: Kadınların güçlendirilmesi için birlikte www.avrupa.info.tr Avrupa Birliği ve Türkiye Cinsiyet Eşitliği için El Ele Toplumsal cinsiyet eşitliği bir «slogan» değil,

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 01 10 2014 Sayı 31 TEPAV İSTİHDAM İZLEME TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Haziran 2014 verilerinin değerlendirildiği- 31. sayısında sigortalı

Detaylı

İHD, 2012 Yılı Newroz Haftası (16-22 Mart) Hak İhlal Bilançosu

İHD, 2012 Yılı Newroz Haftası (16-22 Mart) Hak İhlal Bilançosu İHD, 2012 Yılı Newroz Haftası (16-22 Mart) Hak İhlal Bilançosu İl İlçe Ölü Yaralı (178) Gözaltı (101) Tutuklama (206) Saldırı ve Müdahaleden Etkilenen Milletvekili, Kurum Temsilcisi, Kurum binası, Zarar

Detaylı

Araştırma Notu 18/224

Araştırma Notu 18/224 Araştırma Notu 18/224 9 Mart 2018 İTTİFAK KURALININ SEÇİM SONUÇLARINA ETKİLERİ Seyfettin Gürsel 1 ve Uğurcan Acar 2 Yönetici Özeti Anayasa Komisyonu nda kabul edilen yasa tasarısı partiler arası açık ittifakları

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 11.06.2015 Sayı 39 Eki-08 Oca-09 Nis-09 Tem-09 Eki-09 Oca-10 Nis-10 Tem-10 Eki-10 Oca-11 Nis-11 Tem-11 Eki-11 Oca-12 Nis-12 Tem-12 Eki-12 Oca-13 Nis-13 Tem-13 Eki-13 Oca-14 Nis-14 Tem-14 Eki-14 Oca-15

Detaylı

TARIM DIŞI İŞSİZLİK ARTIŞTA (Temmuz Ağustos - Eylül)

TARIM DIŞI İŞSİZLİK ARTIŞTA (Temmuz Ağustos - Eylül) TARIM DIŞI İŞSİZLİK ARTIŞTA (Temmuz Ağustos - Eylül) HAZIRLAYAN 18.02.2014 Prof. Dr. Halis Yunus ERSÖZ Prof. Dr. Mustafa DELİCAN Doç. Dr. Levent ŞAHİN ÖZET Türkiye genelinde Eylül ayında geçen yılın aynı

Detaylı

PollMark Araştırma 1 KASIM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMİ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI

PollMark Araştırma 1 KASIM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMİ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI PollMark Araştırma 1 KASIM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMİ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI KASIM 2015 Söğütözü Mah. 2178. Sok. No: 2/7 06510 Söğütözü ANKARA Tel: 0 (312) 284 99 00 (Pbx) Fax: 0 (312) 284 66 60 E-mail:

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 07.08.2015 Sayı 41 Genel Değerlendirme Nisan 2015 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Nisan 2015 verilerinin değerlendirildiği- 41. sayısında sigortalı

Detaylı

Araştırmanın Künyesi;

Araştırmanın Künyesi; Araştırmanın Künyesi; Araştırma; 05 06 Nisan 2008 günleri Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinde, 26 il ve 68 ilçede bunlara bağlı 81 mahalle ve köyde, 18 yaş ve üstü seçmen nüfusunu temsil eden 724 ü kadın

Detaylı

Vatandaşlar koalisyonun kurulmamasından MHP yi sorumlu tutuyor. Marpoll Kamuoyu Araştırma Şirketi, Ağustos ayı gündem araştırma sonuçlarını açıkladı.

Vatandaşlar koalisyonun kurulmamasından MHP yi sorumlu tutuyor. Marpoll Kamuoyu Araştırma Şirketi, Ağustos ayı gündem araştırma sonuçlarını açıkladı. K.MARAŞ'TA SON ANKET Anket Sonuçları MHP yi İşaret Etti Vatandaşlar koalisyonun kurulmamasından MHP yi sorumlu tutuyor. Marpoll Kamuoyu Araştırma Şirketi, Ağustos ayı gündem araştırma sonuçlarını açıkladı.

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ...IX KISALTMALAR... XIII I. BÖLÜM SEÇİM DÖNEMİ

İÇİNDEKİLER SUNUŞ...IX KISALTMALAR... XIII I. BÖLÜM SEÇİM DÖNEMİ I İÇİNDEKİLER SUNUŞ......IX KISALTMALAR... XIII I. BÖLÜM SEÇİM DÖNEMİ A. SEÇİM DÖNEMİNE GİRİŞ... 3 Cumhurbaşkanlığı Seçimi... 3 Erken Seçim Kararı... 4 B. SEÇİM DÖNEMİNDEKİ YASAL DÜZENLEMELER... 5 C. SEÇİM

Detaylı

1999 dan 2007 ye Seçmen Tercihleri ve Değişim MHP

1999 dan 2007 ye Seçmen Tercihleri ve Değişim MHP 1999 dan 2007 ye Seçmen Tercihleri ve Değişim MHP MHP nin 1999 daki Yükselişi 1991 seçimlerine Refah Partisi listelerinden katılarak yüzde 10 luk seçim barajını aşarak meclise giren Milliyetçi Hareket

Detaylı

Seçmen sayısı. Böylesine uçuk rakamlar veren bir YSK na nasıl güvenilir?

Seçmen sayısı. Böylesine uçuk rakamlar veren bir YSK na nasıl güvenilir? Değerli arkadaşlar, 7 Haziran 2015 günü yapılacak olan 25. dönem Milletvekili seçiminin nasıl sonuçlanacağı haklı olarak büyük merak konusu... Bu nedenle aylardan beri kamuoyu yoklamaları yapılıyor, anketler

Detaylı

SURİYE, IŞİD VE ASKERİ OPERASYONLA İLGİLİ SEÇMEN DÜŞÜNCELERİ

SURİYE, IŞİD VE ASKERİ OPERASYONLA İLGİLİ SEÇMEN DÜŞÜNCELERİ SURİYE, IŞİD VE ASKERİ OPERASYONLA İLGİLİ SEÇMEN DÜŞÜNCELERİ ŞUBAT 2015 www.perspektifs.com info@perspektifs.com Perspektif Strateji Araştırma objektif, doğru ve nitelikli bilginin üretildiği bir merkez

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII KISALTMALAR... XIII. I. BÖLÜM 2007 den 2011 e DOĞRU

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII KISALTMALAR... XIII. I. BÖLÜM 2007 den 2011 e DOĞRU VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII KISALTMALAR... XIII I. BÖLÜM 2007 den 2011 e DOĞRU A. 2007 SEÇİMİ ÖNCESİ ve SONRASINDAKİ GELİŞMELER... 3 2007 Seçimi Öncesi Gelişmeler... 3 22 Temmuz 2007

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 01 10 2014 Sayı 30 TEPAV İSTİHDAM İZLEME TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Mayıs 2014 verilerinin değerlendirildiği- 30. sayısında sigortalı ücretli

Detaylı

BURSA DA İLK 250 ŞİRKET VE İSTİHDAM

BURSA DA İLK 250 ŞİRKET VE İSTİHDAM BURSA DA İLK 250 ŞİRKET VE İSTİHDAM Prof. Dr. Yusuf ALPER 1. GENEL OLARAK İSTİHDAM Ekonomik faaliyetin toplumsal açıdan en önemli ve anlamlı sonuçlarından birini, yarattığı istihdam kapasitesi oluşturur.

Detaylı

28 MART 2004 YEREL YÖNETİMLER SEÇİMLERİ

28 MART 2004 YEREL YÖNETİMLER SEÇİMLERİ 28 MART 2004 YEREL YÖNETİMLER SEÇİMLERİ Erol TUNCER * Yerel yönetim seçimlerinde, bilindiği gibi, il özel idareleri ve belediyeler ile köy ve mahalle muhtarlarlıklarının yürütme ve karar organları seçilmektedir.

Detaylı

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ 19 05 2014 Sayı 26 Genel Değerlendirme Ocak 2014 TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nin -Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Ocak 2014 verilerinin değerlendirildiği- 26. sayısında sigortalı ücretli istihdamı, kadın

Detaylı

Ajans Press; Marka Şehir ve Belediyelerin Medya Karnesini açıkladı

Ajans Press; Marka Şehir ve Belediyelerin Medya Karnesini açıkladı Basın Bildirisi Ajans Press; Marka Şehir ve Belediyelerin Medya Karnesini açıkladı 01 Ocak - 31 Aralık 2011 tarihleri arası Ajans Press in takibinde olan yerel, bölgesel ve ulusal 2659 yazılı basın takibinden

Detaylı