Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları

Transkript

1 Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları Ankara nın demografik bilgileri ile son seçimlere ilişkin Ankara sonuçları ve bu sonuçların karşılaştırmalı analizleri KASIM 2014, ANKARA

2 Hazırlayan:: Filiz AYDIN KOÇ Yerel Yönetimler Uzmanı İstatistikçi 1

3 2

4 3 GİRİŞ Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları adlı bu raporumuzda, Ankara nın demografik bilgileri ile sürecindeki seçimlere ilişkin Ankara sonuçlarına ve bu sonuçların karşılaştırmalı analizlerine yer verilmiştir. Demografik bilgiler olarak, Ankara nın nüfusu, yaş, cinsiyet dağılımı gibi çeşitli istatistikler ve bunlara ilişkin tablo ya da grafikler yer almıştır. Daha sonrasında ise 2002 yılından itibaren yapılan farklı türdeki seçimlerde Ankara da aldıkları oy oranlarının tablo ya da grafiklerine yer verilmiştir. Devamında ise 2009 ile 2014 yerel seçim sonuçlarının ayrıntılı olarak karşılaştırmalı analizi yapılmış ve son olarak, 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilçelere göre dağılımına yer verilmiştir. Bu rapor ile Ankara özelinde son 12 yılda yapılmış tüm seçimlerde belli başlı siyasal partilerin aldıkları oy oranları her bir seçim için aktarılmakta ve aynı zamanda farklı seçim sonuçları tek tabloda karşılaştırmalı olarak ortaya konmaktadır. Bu şekilde, siyasal partilerin sözkonusu seçimlerde nasıl bir seyir gösterdikleri gözler önüne serilmektedir. Karşılaştırmaların Ankara geneli için ve her bir ilçe için ayrı ayrı yapılması rapora ayrı bir anlam kazandırmaktadır. Raporun, son 12 yıllık dönemdeki seçim sonuçlarının Ankara bazında bir panoramasını vermesi raporun önemini oluşturmaktadır. Raporda, TÜİK ve YSK tarafından ilan edilen resmi sonuçlar kullanılmıştır. Ülke yönetiminde söz sahibi olan siyasal partilerin hemen her alanda istatiksel bilgiler üretmesi ve üretilmiş istatistikler üzerinde incelemeler, analizler ve karşılaştırmalar yapması, görünüşün altında yatan pek çok gizli olguyu ortaya çıkarmayı sağlayacak ve ortaya çıkartılan olgular sayesinde çok daha doğru, yerinde, adil ve amaca uygun kararlar alarak ülkenin yönetimine katkı yapmasını sağlayacaktır. Bu rapor, böyle bir niyetle hazırlanmıştır. Filiz AYDIN KOÇ Yerel Yönetimler Uzmanı İstatistikçi

5 İÇİNDEKİLER 4 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 3 İÇİNDEKİLER... 4 TABLO LİSTESİ... 5 GRAFİK LİSTESİ Ankara nın Demografik Yapısı Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler Ankara İli Yılları Arasında Seçmen Sayısı ve Değişimi Yerel Seçim Sonuçları Genel Seçim Sonuçları Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması Seçmen Sayısı Değişimleri ve 2014 Yerel Seçimlerine Katılım Oranı Ve Geçersiz Oylar Yerel Seçimlerinde Partilerin Kazandıkları İlçeler ve Oy Oranları ve 2014 Yerel Seçimlerinde Partilerin Artış Oranları Yerel Seçim Sonuçlarının Karşılaştırması ve 2014 Yerel Seçimlerine İlişkin Genel Değerlendirme Mart 2014 Ankara Büyükşehir Belediye Seçimi Sonuçları Değerlendirmesi Yeni Büyükşehir Belediyesi Yasası 2014 Yerel Seçim Sonuçlarını Nasıl Etkiledi? Ankara İli 2010 Referandum 2011 Genel Seçimler 2014 Yerel Seçimler 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması SONUÇ Demografi ve Seçmen Sayısı Durumu... 37

6 TABLO LİSTESİ 5 TABLO LİSTESİ Tablo 1. İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu Tablo 2. Ankara Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Nüfus... 8 Tablo 3. Ankara İli TÜİK Göç İstatistikleri... 9 Tablo 4. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Oylarının Yıllara göre Değişimi...10 Tablo 5. Ankara 1. Ve 2. Seçim Bölgesi Nüfusu...12 Tablo Genel Seçimleri Türkiye Künyesi...13 Tablo Genel Seçimleri Ankara Künyesi...13 Tablo Genel Seçimleri Türkiye Sonuçları...13 Tablo Genel Seçimleri Ankara Künyesi...13 Tablo 10. Ankara İli Genelinde İlçelere Göre Seçmen Sayısı Değişimi...15 Tablo 11. Geçersiz Oyların İlçelere Göre Dağılımı Karşılaştırması...17 Tablo Yerel Seçimleri- İlçelerin AKP nin oy oranına göre yüzdesel değişimi...18 Tablo Yerel Seçimleri- Partilerin Sıralaması...19 Tablo 14. AKP İle CHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması...19 Tablo 15. AKP İle MHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması...20 Tablo 16. AKP nin İlçelere Göre Artış Oranları...21 Tablo 17. CHP nin İlçelere Göre Artış Oranı...22 Tablo 18. MHP nin İlçelere Göre Artış Oranı...23 Tablo 19. Belediye Başkanlığı Yerel Seçim Sonuçları...24 Tablo 20. Belediye Başkanlığı Seçim sonuçları...24 Tablo 21. Belediye Başkanlığı seçim sonuçları 2004 ten 2014 e değişim...25 Tablo 22. Seçim yıllarına göre kazanılan belediye başkanlık sayıları...26 Tablo 23. Seçim yıllarına göre İlçe belediye başkanlığı parti değişimleri...26 Tablo 24. Ankara İl Geneli Yerel Seçim Sonuçları...27 Tablo 25. Ankara İli Oy Karşılaştırması...31 Tablo 26. Ankara İli Oy Karşılaştırması Yüzde Oranları...31 Tablo Yerel Seçimleri Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve İlçe Belediye Başkalı için kullanılan oylar ve farklar...35 GRAFİK LİSTESİ Grafik 1. Ankara İli İlçelere Göre Nüfus Dağılımı... 7 Grafik 2. Ankara İli Yaş Grupları Dağılımı... 8 Grafik Mart 2014 Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yerel Seçimleri...10 Grafik 4. Ankara Büyükşehir Belediyesi Oy Oranları...11 Grafik 5. Ankara İli Son Üç Yerel Seçim Sonuçları*...11 Grafik 6. Ankara İl Geneli Son 4 seçim Karşılaştırması...33 Grafik 7. Ankara İl Geneli Son 4 seçim Karşılaştırması...33 Grafik 8. Ankara İli CB Seçimleri Oy Dağılımı...34 Grafik 9. Ankara İl Geneli Son 4 seçim Karşılaştırması...36 Grafik 10. Ankara İli 2010 Referandum...36

7 Ankara nın Demografik Yapısı 6 1. Ankara nın Demografik Yapısı Ankara nın 2013 yılı itibariyle nüfusu kişidir. Aşağıdaki tabloda (Tablo-1), ilçelere göre nüfus dağılımı verilmiştir; Bu tabloda 5. sütunda (İlçelerin nüfusu %), ilçenin Ankara nüfusuna olan oranı gösterilmektedir. Buna göre Ankara nın sırasıyla büyük il üç ilçesi Çankaya, Keçiören ve Yenimahalle dir. Tablo 1. İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu 2013 İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu Ankara Toplam Erkek Kadın İlçelerin Erkek % Kadın % Nüfus % 1 Çankaya ,1% 0,48 0,52 2 Keçiören ,8% 0,49 0,51 3 Yenimahalle ,7% 0,49 0,51 4 Mamak ,3% 0,50 0,50 5 Sincan ,6% 0,51 0,49 6 Etimesgut ,3% 0,50 0,50 7 Altındağ ,1% 0,50 0,50 8 Pursaklar ,5% 0,50 0,50 9 Polatlı ,3% 0,50 0,50 10 Gölbaşı ,3% 0,51 0,49 11 Çubuk ,7% 0,50 0,50 12 Beypazarı ,9% 0,49 0,51 13 Kazan ,9% 0,51 0,49 14 Elmadağ ,9% 0,51 0,49 15 Haymana ,8% 0,51 0,49 16 Şereflikoçhisar ,7% 0,50 0,50 17 Nallıhan ,6% 0,49 0,51 18 Akyurt ,6% 0,51 0,49 19 Kızılcahamam ,5% 0,50 0,50 20 Bala ,5% 0,51 0,49 21 Kalecik ,3% 0,50 0,50 22 Ayaş ,3% 0,50 0,50 23 Güdül ,2% 0,49 0,51 24 Çamlıdere ,1% 0,50 0,50 25 Evren ,1% 0,49 0,51 Toplam ,0% 0,50 0,50 Aşağıdaki grafikte (Grafik-1), ilçelerin Ankara nüfusuna oranları gösterilmektedir.

8 Ankara nın Demografik Yapısı 7 Grafik 1. Ankara İli İlçelere Göre Nüfus Dağılımı Ankara nın nüfusuna yaş grupları olarak dağılımı aşağıdaki tabloda (Tablo-2) verilmiştir. Yüksek yaş grupları sırasıyla, 30-34, ve dur.

9 Ankara nın Demografik Yapısı 8 Tablo 2. Ankara Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Nüfus Sayı ve Dağılımı Yaş grubu Toplam Erkek Kadın Toplam % Erkek % Kadın % '0-4' ,1% 7,3% 6,9% '5-9' ,3% 7,5% 7,1% '10-14' ,3% 7,6% 7,2% '15-19' ,6% 7,8% 7,5% '20-24' ,1% 8,3% 8,0% '25-29' ,7% 8,7% 8,7% '30-34' ,1% 9,1% 9,2% '35-39' ,3% 8,3% 8,4% '40-44' ,7% 7,6% 7,8% '45-49' ,9% 6,9% 7,0% '50-54' ,1% 6,1% 6,2% '55-59' ,9% 4,9% 5,0% '60-64' ,7% 3,6% 3,8% '65-69' ,6% 2,4% 2,8% '70-74' ,8% 1,6% 2,1% '75-79' ,3% 1,0% 1,5% '80-84' ,0% 0,8% 1,2% '85-89' ,4% 0,3% 0,6% '90+' ,1% 0,1% 0,2% Toplam ,0% 49,7% 50,3% Ankara nüfusunun yaş gruplarına göre dağılımı aşağıdaki grafikte (Grafik-2) verilmiştir. Grafik 2. Ankara İli Yaş Grupları Dağılımı

10 Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler 9 2. Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler 2.1. Ankara İli Yılları Arasında Seçmen Sayısı ve Değişimi Ankara ilinin 25 ilçesi vardır tarihinde yürürlüğe gire 6360 sayılı yasayla büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi konusunda köklü değişiklikler yapılmıştır. Bu yasayla, 14 ilde yeni kurulan büyükşehir belediyesi ile toplam 30 büyükşehir belediyesi oluşturulmuş. 30 ilde il özel idareleri kaldırılmış, yeni ilçeler kurulmuştur. Büyükşehirlerde bütün ilçe belediyelerinin sınırı mülki sınır olmuş, bu illerdeki belde belediyeleri mahalleye, köyler de mahalle yapılmıştır. Büyükşehir belediyeli dışındaki 51 ilde ise nüfusu 2000 den az olan belde belediyeleri köye dönüştürülmüştür. Bu yasa ile Ankara nın seçmen sayısı %8 oranında artmıştır. (Yaklaşık seçmen) Ankara nın 29 Mart 2009 Yerel Seçimlerindeki il genelindeki seçmen sayısı ise dur. 30 Mart 2014 Yerel Seçimlerinde ise tir. İki dönem arasında yaklaşık kişi ve %11,8 lik bir fark olduğu görülmektedir. Seçmen sayısındaki artışın nedenine bakıldığında, (Tablo-3) TÜİK verilerine göre yılları arasındaki Ankara nın net göçü kişidir yılındaki 18 yaş altı nüfus hesaba katıldığında; kişilik seçmen artışının %58 den daha fazlasının seçmen yaşına gelen genç nüfus olduğu ifade edilebilir. Tablo 3. Ankara İli TÜİK Göç İstatistikleri Yıllar İl Toplam nüfus Aldığı göç Verdiği göç Net göç (kişi) Net göç hızı ( ) Ankara , Ankara , Ankara , Ankara ,5 Toplam

11 Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler Yerel Seçim Sonuçları Bu kısımda, Ankara nın bazı yerel seçim sonuçlarına yer verilecektir. Aşağıdaki grafikte (Grafik-3) 30 Mart 2014 tarihinde yapılan yerel seçimde Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı sonucu yer almaktadır. Grafik Mart 2014 Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yerel Seçimleri Aşağıdaki grafikte (Grafik-4) ise Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı son üç yerel seçimin sonuçları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Bu seçimler 2004, 2009 ve 2014 seçimleridir. İlk üç sırayı alan partiler ve oy oranları gösterilmektedir. Tablo 4. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Oylarının Yıllara göre Değişimi Sandık sayısı Kayıtlı seçmen sayısı Oy kullanan seçmen sayısı Geçerli oy sayısı AK PARTİ CHP MHP SHP % 55,1 12,6 4,6 20, % 38,5% 31,3% 27,4% % 44,8% 43,8% 7,8%

12 Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler 11 Grafik 4. Ankara Büyükşehir Belediyesi Oy Oranları Grafik 5. Ankara İli (İlçe Belediye Başkanlığı) Son Üç Yerel Seçim Sonuçları* Grafik-5 e baktığımızda CHP nin 2004 ten itibaren oyunu artırdığı son iki seçimde ise birbirine yakın oylar aldığı görülmektedir. MHP için de 2004 ten sonra oy oranları artış göstermiştir. AKP nin oyu 2004 te en yüksektir da %10 luk bir düşüş göstermişken 2014 seçimlerinde yeniden yükselişe geçmiştir. (*İlçe Belediye Başkanlığı için verilen oy toplamalarına göre yüzdeler verilmiştir.)

13 Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler Genel Seçim Sonuçları Bu kısımda ise ve 2011 tarihli genel seçimlere ilişkin Ankara sonuçlarına yer verilecektir. Ankara genel seçimlerde 1. Ve 2. Bölge ye ayrılmıştır. Bu bölgeler şöyledir: Tablo 5. Ankara 1. Ve 2. Seçim Bölgesi Nüfusu Ankara 1. Bölge İlçeleri: Bala, Çankaya, Elmadağ, Etimesgut, Evren, Gölbaşı, Haymana, Mamak, Polatlı, Sincan, Şereflikoçhisar. Ankara 2. Bölge İlçeleri: Akyurt, Altındağ, Ayaş, Beypazarı, Çamlıdere, Çubuk, Güdül, Kalecik, Kazan, Keçiören, Kızılcahamam, Nallıhan, Yenimahalle. Sıra Ankara 1. Bölge Toplam Erkek Kadın İlçelerin Erkek % Kadın % No Nüfus % 1 Çankaya ,1% 48,3% 51,7% 2 Mamak ,3% 50,1% 49,9% 3 Sincan ,6% 51,0% 49,0% 4 Etimesgut ,3% 50,5% 49,5% 5 Pursaklar ,5% 50,3% 49,7% 6 Polatlı ,3% 50,5% 49,5% 7 Gölbaşı ,3% 51,2% 48,8% 8 Elmadağ ,9% 51,2% 48,8% 9 Haymana ,8% 51,2% 48,8% 10 Şereflikoçhisar ,7% 50,2% 49,8% 11 Bala ,5% 51,0% 49,0% 12 Evren ,1% 49,2% 50,8% 1. Bölge Toplam ,3% 49,9% 50,1% Ankara 2. Bölge Toplam Erkek Kadın İlçelerin Erkek % Kadın % Nüfus % 1 Keçiören ,8% 49,3% 50,7% 2 Yenimahalle ,7% 48,9% 51,1% 3 Altındağ ,1% 50,2% 49,8% 4 Çubuk ,7% 50,3% 49,7% 5 Beypazarı ,9% 49,5% 50,5% 6 Kazan ,9% 51,3% 48,7% 7 Nallıhan ,6% 49,5% 50,5% 8 Akyurt ,6% 51,0% 49,0% 9 Kızılcahamam ,5% 49,8% 50,2% 10 Kalecik ,3% 50,3% 49,7% 11 Ayaş ,3% 49,8% 50,2% 12 Güdül ,2% 48,6% 51,4% 13 Çamlıdere ,1% 49,7% 50,3% 2. Bölge Toplam ,7% 49,5% 50,5% Genel Toplam ,0% 49,7% 50,3%

14 Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler 13 Tablo Genel Seçimleri Türkiye Künyesi Türkiye genel seçim künye Tablo Genel Seçimleri Ankara Künyesi Ankara Geneli Seçim Künye Toplam Sandık 172, , ,657 ToplamSeçmen 41,407,015 42,799,303 52,806,322 Kullanılan Oy 32,753,388 36,056,293 43,914,948 Geçerli Oy 31,624,042 35,049,691 42,941,763 Katılım Oranı % % % Toplam Sandık Toplam Seçmen Kullanılan Oy Geçerli Oy Katılım Oranı 10,045 10,086 12,355 2,698,870 2,920,818 3,409,758 2,221,851 2,501,141 3,032,519 2,152,251 2,459,587 2,989,046 % % % Tablo Genel Seçimleri Türkiye Sonuçları Türkiye Geneli Seçim Sonuçları AKP 34,42 46,58 49,83 CHP 19,42 20,88 25,98 DYP 9,52 MHP 8,35 14,27 13,1 Tablo Genel Seçimleri Ankara Künyesi Ankara Geneli Seçim Sonuçları AKP 38,11 47,57 49,2 CHP 28,04 27,97 31,37 MHP 8,59 15,17 14,59 Diğer 25,26 9,29 4,84 Yukarıdaki tablolara ( Tablo ) baktığımızda, genel seçimlerde AKP nin Ankara da devamlı olarak yükselen bir oy oranı olduğu görülmekte. CHP de ise küçük de olsa 2002 genel seçimlerinden bu yana bir artış olduğu görülmekte. Ancak bunlar sonuç yaratacak yükselmeler değildir. MHP de aynı şekilde yükseliş göstermiş. Tüm partilerdeki yükseliş, 2002 seçimlerinde Genç Parti (%7,24) DYP gibi partilerin aldıkları oyların diğer partilere özellikle AKP ye dağılmasından ortaya çıktığı anlaşılmaktadır.

15 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması Bu kısımda, 2009 ve 2014 yerel seçimlerine daha ayrıntılı olarak bakılacak ve çeşitli açılardan karşılaştırma ve inceleme yapılacaktır. Son iki yerel seçim karşılaştırması TÜİK ve YSK nın resmi verilerinden faydalanılarak hazırlanmıştır Seçmen Sayısı Değişimleri 2009 yılı ve 2014 yılı seçmen sayılarının ilçelere göre dağılımına 2014 yılını baz alarak en büyük ilçeden en küçük ilçeye doğru sıralayıp, aynı tabloda (Tablo-10) seçmen sayısındaki değişimlere bakabiliriz. Ancak buna geçmeden önce, hemen belirtmek gerekir ki 2013 yılında yürürlüğe giren 6360 sayılı yasa ile büyükşehire bağlı ilçelerin mahalle sayılarında eksilme ya da azalma olmuş ve ilçelerin büyüklükleri ve nüfusları değişmiştir. Aşağıdaki tabloya baktığımızda (Tablo-10) en çok seçmen sayısı olan ilçe Çankaya dır. Daha sonra ona çok yakın bir seçmen sayısıyla Keçiören dir. Aşağıda aynı tabloya seçmen sayısı değişimi açısından baktığımızda, en yüksek seçmen artış oranının Etimesgut ta olduğu görülmektedir. Onu izleyen ilçeler Pursaklar, Gölbaşı ve diğerleridir. Buna karşılık seçmen sayısında azalma görülen toplam 8 ilçe olduğu görülmektedir. En çok seçmen azalışı olan ilk 3 ilçe; Altındağ, Nallıhan Yenimahalle dir. Son olarak bu tabloya, doğrudan seçmen sayısındaki artış ya da azalış açısından da bakılabilir. Örneğin Çankaya ilçesindeki seçmen sayısındaki değişim oransal olarak Pursaklar a göre daha azdır. Ancak, Ankara ilindeki toplam oy açısından bakıldığında, toplam oya etki eden, oranlar değil, doğrudan seçmen sayısıdır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere, Etimesgut hem doğrudan seçmen sayısı olarak hem de oransal seçmen sayısı olarak en yüksek düzeyde, seçmen sayısı açısından değişime uğramış ya da 6360 sayılı Büyükşehir Yasası ile değişime uğratılmış ilçedir. Diğer iki ilçe ise Çankaya ve Keçiören dir.

16 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 15 Tablo 10. Ankara İli Genelinde İlçelere Göre Seçmen Sayısı Değişimi Ankara'nın İlçeleri 2014 Yerel Seçimleri Seçmen Sayısı* 2009 Yerel Seçimleri Seçmen Sayısı Fark Toplam Seçmen Artışı 2009 Seçmen Sayısına Göre Değişim % Etimesgut ,7% 53,2% Pursaklar ,7% 36,0% Gölbaşı/Ankara ,0% 33,2% Kazan ,5% 22,9% Akyurt ,7% 17,2% Çankaya ,1% 13,4% Mamak ,1% 13,0% Sincan ,8% 13,0% Kızılcahamam ,6% 12,5% Keçiören ,9% 11,1% Polatlı ,9% 9,6% Çubuk ,2% 8,6% Elmadağ ,5% 7,0% Beypazarı ,3% 3,4% Ayaş ,1% 2,6% Haymana ,2% 2,4% Şereflikoçhisar ,0% 0,1% Altındağ ,2% -0,2% Nallıhan ,2% -2,6% Yenimahalle ,6% -3,9% Bala ,3% -5,2% Kalecik ,2% -7,1% Güdül ,2% -8,8% Çamlıdere ,5% -24,1% Evren ,3% -29,1% Toplam ,00% *2014 Seçmen Sayısı Cezaevleri hariç verilmiştir.

17 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması ve 2014 Yerel Seçimlerine Katılım Oranı Ve Geçersiz Oylar Ankara da 2009 da seçimlere katılım oranı %85 iken 2014 te katılım oranı %91 e yükselmiştir. Ankara da katılım Türkiye ortalamasının 2 puan üstündedir. Katılım oranı ve geçersiz oy karşılaştırması ilçe belediye başkanlıkları için kullanılan oy 2014 ve 2009 yerel seçimleri geçersiz oy oranları ilçe belediye başkanlığı seçim sonuçları üzerinden değerlendirilmiştir. Bunun nedeni 6360 sayılı yasa nedeni ile eşleşme sorunu yaşanmasıdır yerel seçimlerinde Ankara Genelinde Belediye başkanlığı için verilen oylarda geçersiz oy oranı %3,1 ( kişi) iken 2014 yerel seçimlerinde bu oranın %3,9 a ( kişi) yükseldiği görülmektedir te en çok geçersiz oy kullanan ilçeler; Ankara nın sosyo-ekonomik düzeyi düşük dış ilçeleri olduğu söylenebilir (Tablo-11). Ancak 2009 yerel seçimleri ile karşılaştırıldığında geçersiz oy 25 ilçenin tamamında da artış göstermiştir. En çok artış yaşayan ilçe Evren dir. Geçersiz oyların 2009 ve 2014 yerel seçimlerindeki oranlarını incelediğimizde; Evren de %3,5 ten %7,97 ye yükselmesi, Çamlıdere de %2,9 dan %6,5 e yükselmesi, Şereflikoçhisar da %3,8 den %5,8 e yükselmesi, Güdül de %2 den %5,6 ya yükselmesi geçersiz oylarda önemli bir artışın olduğunu göstermektedir te en az geçersiz oy kullanan ilçeler ise sırasıyla Çankaya(%2,1) ve Yenimahalle dir (%3) yerel seçiminde en az geçersiz oy çıkan Güdül ilçesinde (%2), 2014 te en çok geçersiz oy veren ilçeler sırasında 4. sırada yer alması; Çankaya da 2009 da geçersiz oy kullanma oranı %2,1 iken (10221 kişi) 2014 te bu oranın %2,6 ya ( kişi) yükselmesi ve 25 ilçenin tamamında geçersiz oy oranlarının artış göstermesi oy verme yönteminin teknik olarak yeniden değerlendirilebilir olduğunu göstermektedir.

18 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 17 Tablo 11. Geçersiz Oyların İlçelere Göre Dağılımı Yerel Seçim Sonuçları Karşılaştırması S N İlçeler 2014 Yerel Seçimleri 2009 Yerel Seçimleri Kullanılan Toplam Oy Geçerli Oy Toplamı Geçersiz Oy Geçersi z Oy % Kullanıla n Oy Geçerli Oy Geçersi z Oy Geçersiz Oy % 1 Evren ,9% ,5% 2 Çamlıdere ,5% ,9% 3 Şereflikoçhisar ,8% ,8% 4 Güdül ,6% ,0% 5 Akyurt ,2% ,7% 6 Nallıhan ,0% ,1% 7 Haymana ,0% ,2% 8 Keçiören ,8% ,2% 9 Pursaklar ,7% ,9% 10 Sincan ,7% ,4% 11 Bala ,7% ,4% 12 Beypazarı ,6% ,3% 13 Kızılcahamam ,6% ,4% 14 Kalecik ,5% ,4% 15 Altındağ ,5% ,0% 16 Çubuk ,3% ,1% 17 Polatlı ,1% ,9% 18 Mamak ,0% ,7% 19 Kazan ,7% ,7% 20 Elmadağ ,6% ,3% 21 Etimesgut ,5% ,9% 22 Gölbaşı ,4% ,6% 23 Ayaş ,3% ,8% 24 Yenimahalle ,1% ,0% 25 Çankaya ,6% ,1% Toplam ,9% ,1%

19 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması Yerel Seçimlerinde Partilerin Kazandıkları İlçeler ve Oy Oranları Ankara da metropol ve dış ilçe olmak üzere toplam 25 ilçe bulunmaktadır Yerel Seçimlerinde 20 ilçede AKP; 2 ilçede CHP; 2 ilçede MHP; 1 ilçede DP kazanmıştır. İlçe belediye başkanlığı sonuçlarına göre oyların %42,3 ünü AKP, %31,5 ini CHP, % 16,9 unu MHP almıştır. Her ne kadar yüzdelik olarak CHP Ankara genelinde ikinci en çok oyu alsa da ilçe geneline bakıldığında sadece 6 ilçede ikinci parti olmuştur. (Tablo-13) MHP ise 14 ilçede ikinci parti olarak daha fazla yayılım gösterdiği görülmektedir. Ancak bu ilçeler, nüfus yoğunluğu düşük olan ilçelerdir. CHP nin 25 ilçenin 16 sında üçüncü parti olması dikkat çekicidir. Toplam oyda ikinci sırada gelmekle birlikte, ilçelerde kazanma potasına girmekte zorlandığı görülmektedir. AKP seçmeninin en çok bulunduğu ilçeler sırasıyla Keçiören, Mamak, Sincan, Yenimahalle, Altındağ dır. İlçelerde ilçe belediye başkanlıkları için kullanılan oylar üzerinde değerlendirme yapıldığında aşağıdaki tabloda (Tablo-12) yer alan sonuçlar görülmektedir. Tablo Yerel Seçimleri- İlçelerin AKP nin oy oranına göre yüzdesel değişimi İLÇELER AKP CHP CHP-AKP Fark CHP % MHP 1. PARTİ 2.PARTİ 3.PARTİ ÇANKAYA ,6% CHP AKP MHP YENİMAHALLE ,2% CHP AKP MHP MAMAK ,7% AKP CHP MHP NALLIHAN ,3% AKP CHP MHP BALA ,4% AKP CHP MHP AYAŞ ,7% AKP CHP MHP ETİMESGUT ,2% MHP AKP CHP ELMADAĞ ,5% AKP MHP CHP KEÇİÖREN ,7% AKP CHP MHP ALTINDAĞ ,5% AKP CHP MHP ŞEREFLİKOÇHİSAR ,5% AKP MHP CHP EVREN ,9% 601 AKP MHP CHP GÖLBAŞI ,2% AKP MHP CHP KALECİK ,9% AKP MHP CHP BEYPAZARI ,3% AKP MHP CHP SİNCAN ,5% AKP MHP CHP POLATLI ,0% MHP AKP CHP HAYMANA ,1% DP AKP MHP GÜDÜL ,1% AKP MHP CHP ÇUBUK ,5% AKP MHP CHP PURSAKLAR ,5% AKP MHP CHP AKYURT ,1% AKP MHP CHP ÇAMLIDERE ,1% AKP MHP CHP KIZILCAHAMAM ,2% AKP MHP CHP KAZAN ,5% AKP MHP CHP TOPLAM

20 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 19 Aşağıdaki tabloda da (Tablo-13) görüldüğü üzere ilçe belediye başkanlığı verileri üzerinden değerlendirdiğimizde CHP 2 ilçede birinci, 6 ilçede ikinci, 16 ilçede ise üçüncü partidir. Tablo Yerel Seçimleri- Partilerin Sıralaması Birinci Parti İkinci Parti Üçüncü Parti AKP CHP MHP DP Toplam Tablo Yerel Seçimleri- AKP İle CHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması İlçeler AKP CHP (CHP-AKP) Fark CHP nin AKP ye Göre Değişimi % CHP nin AKP oyuna göre % Çankaya ,6% 300,6% Yenimahalle ,2% 134,2% Mamak ,7% 81,3% Nallıhan ,3% 71,7% Bala ,4% 64,6% Ayaş ,7% 63,3% Etimesgut ,2% 53,8% Elmadağ ,5% 49,5% Keçiören ,7% 37,3% Altındağ ,5% 36,5% Şereflikoçhisar ,5% 35,5% Evren ,9% 30,1% Gölbaşı ,2% 27,8% Kalecik ,9% 26,1% Beypazarı ,3% 20,7% Sincan ,5% 15,5% Polatlı ,0% 13,0% Haymana ,1% 10,9% Güdül ,1% 9,9% Çubuk ,5% 8,5% Pursaklar ,5% 7,5% Akyurt ,1% 6,9% Çamlıdere ,1% 5,9% Kızılcahamam ,2% 5,8% Kazan ,5% 4,5% Toplam

21 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 20 Tablo-14 de İlçelerden Kazan, Kızılcahamam, Çamlıdere, Akyurt, Pursaklar, Çubuk, Güdül de (7 İlçe) CHP; AKP nin aldığı oyların %10 nundan daha az oy alması dikkat çekicidir. MHP'de durum biraz daha farklıdır. (Tablo-15) Ankara'nın hiçbir ilçesinde MHP, AKP'nin aldığı oyların %10 nundan daha az oy almamış, %30 un daha altında oy aldığı ilçe sayısı CHP de 14 ilçe iken MHP de sadece 5 ilçedir. Bu analizinden de anlaşıldığı gibi MHP nin Ankara nın ilçelerindeki yayılımı CHP den çok daha yüksektir. CHP nin Haymana da aldığı oy AKP nin orunun %10,9 dur. Tablo Yerel Seçimleri- AKP İle MHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması İlçeler AKP MHP (MHP-AKP) Fark MHP'nin AKP ye göre % Değişimi CHP nin AKP oyuna göre % Polatlı ,9% 110,9% Etimesgut ,2% 107,2% Gölbaşı ,6% 94,4% Elmadağ ,6% 88,4% Kazan ,1% 78,9% Kızılcahamam ,7% 74,3% Şereflikoçhisar ,4% 70,6% Beypazarı ,1% 65,9% Evren ,0% 61,0% Akyurt ,3% 60,7% Güdül ,5% 51,5% Sincan ,7% 50,3% Pursaklar ,1% 42,9% Çankaya ,0% 42,0% Kalecik ,2% 37,8% Çamlıdere ,1% 36,9% Ayaş ,3% 36,7% Bala ,6% 36,4% Nallıhan ,4% 34,6% Çubuk ,3% 33,7% Mamak ,9% 21,1% Yenimahalle ,1% 20,9% Keçiören ,2% 16,8% Altındağ ,3% 13,7% Haymana ,1% 10,9% Toplam

22 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması ve 2014 Yerel Seçimlerinde Partilerin Artış Oranları 2014 Yerel Seçimi İlçe belediyelerinin Belediye başkanlığı için aldığı oylar 2009 yılı ile karşılaştırmalı olarak ele alındığında; Tablo ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre AKP nin İlçelere Göre Artış Oranları- AKP 2009 AKP 2014 FARK 2009 A GÖRE ARTIŞ YÜZDESİ Gölbaşı ,7% Etimesgut ,5% Ayaş ,4% Pursaklar ,5% Kızılcahamam ,0% Mamak ,5% Beypazarı ,3% Sincan ,4% Kalecik ,3% Kazan ,1% Çankaya ,9% Çamlıdere ,8% Çubuk ,2% Altındağ ,6% Yenimahalle ,8% Keçiören ,8% Akyurt ,8% Polatlı ,0% Bala ,4% Elmadağ ,3% Şereflikoçhisar ,3% Nallıhan ,3% Güdül ,2% Haymana ,3% Evren ,6% Toplam ,1% Tablo-16 da AKP; 2014 Yerel Seçimlerinde Ankara il genelinde oylarını 2009 yerel seçimlerine oranla %32 civarında arttırmıştır (Tablo-16). AKP Ankara nın 22 ilçesinde oy artışı yaşarken sadece 3 ilçede (Güdül, Haymana, Evren) 2009 seçimlerine göre oy kaybı yaşamıştır. En çok oy kaybettiği ilçe Evren (%17,6) olmak üzere, en çok oyunu arttırdığı ilçeler ise Gölbaşı (%87,7), Etimesgut (%78,5), Ayaş (75,4), Pursaklar (53,5), Kızılcahamam (%43,0), Mamak (%42,5) olduğu görülmektedir a göre AKP nin; CHP nin kazandığı ilçelerden Çankaya da %31, Yenimahalle de ise %22 oranında oyunu arttırdığı görülmektedir.

23 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 22 Tablo ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre CHP nin İlçelere Göre Artış Oranı İçeler CHP 2009 Oy Sayısı CHP 2014 Oy Sayısı Fark 2009 a Göre Değişim Yüzdesi Evren ,0% Ayaş ,1% Bala ,0% Nallıhan ,1% Beypazarı ,4% Çankaya ,4% Mamak ,0% Yenimahalle ,6% Etimesgut ,2% Altındağ ,7% Pursaklar ,1% Gölbaşı ,7% Şereflikoçhisar ,6% Sincan ,2% Keçiören ,6% Elmadağ ,4% Kızılcahamam ,5% Çubuk ,1% Kalecik ,9% Akyurt ,1% Kazan ,6% Güdül ,1% Polatlı ,0% Haymana ,0% Çamlıdere ,0% Toplam ,8% 2009 a göre CHP ise Ankara genelinde 11 ilçede oyunu arttırmış (Tablo-17). 14 ilçede ise oy kaybı yaşamıştır. Ankara il genelinde yaklaşık %24 oyunu arttırmıştır. Oyunu en çok arttırdığı ilk 5 ilçe sırasıyla; Evren (%825) Ayaş (%64,1), Bala (%64), Nallıhan (%61,1), Beypazarı (%53,4), Çankaya dır (%43,4). En çok oy kaybı yaşadığı ilçeler ise sırasıyla; Çamlıdere (%76), Haymana (%73), Polatlı (%67), Güdül (%65,1), Kazan (%57,6), Akyurt tur (%44).

24 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 23 Tablo ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre MHP nin İlçelere Göre Artış Oranı İlçeler MHP 2009 MHP 2014 FARK DEĞİŞİM % Kazan ,4% Etimesgut ,3% Polatlı ,6% Gölbaşı/Ankara ,6% Elmadağ ,7% Çamlıdere ,4% Kızılcahamam ,5% Pursaklar ,9% Akyurt ,1% Sincan ,4% Beypazarı ,8% Şereflikoçhisar ,7% Çubuk ,1% Ayaş ,1% Nallıhan ,1% Kalecik ,4% Çankaya ,1% Mamak ,4% Altındağ ,9% Evren ,1% Güdül ,6% Bala ,4% Haymana ,2% Yenimahalle ,7% Keçiören ,6% Toplam ,9% 2009 Yerel seçimlerine göre MHP ise (Tablo-18); 10 ilçede oyunu arttırırken, 15 ilçede oy kaybı yaşamıştır. MHP nin Ankara il genelinde yaşadığı oy kaybı %18 puandır. MHP nin oyunu en çok arttırdığı ilk 5 ilçe sırasıyla; Kazan (%158), Etimesgut (%109), Polatlı (%90), Gölbaşı (%77), Elmadağ (%64) ilçeleridir. En çok Oy kaybı yaşadığı ilçeler ise sırasıyla Keçiören (%71), Yenimahalle (%64), Haymana (%57), Bala (%55) ve Güdül (%49) ilçeleridir.

25 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması Yerel Seçim Sonuçlarının Karşılaştırması Ankara nın yerel seçim sonuçlarını son üç yerel seçimi baz alarak da değerlendirebiliriz. Üç dönem; AKP nin 2001 de kuruluşundan sonra yerel seçimlere ilk defa girdiği 2004, 2009 ve 2014 yerel seçimlerini kapsamaktadır. Bu 3 seçim dönemine göre ilçeler (Tablo-20), parti oy oranlarına (Tablo-19) ilişkin veriler şöyledir: Tablo 19. İlçe Belediye Başkanlığı Yerel Seçim Sonuçları 2004 Yerel Seçimleri 2009 Yerel Seçimleri 2014 Yerel Seçimleri Kayıtlı seçmen sayısı Oy kullanan seçmen sayısı Geçerli oy Sayısı AKP CHP MHP AKP % CHP % MHP % ,1% 26,7% 9,9% ,7% 30,9% 24,9% ,3% 31,5% 16,9% Tablo 20. Belediye Başkanlığı Seçim sonuçları Belediye AK PARTİ CHP MHP AK PARTİ CHP MHP AK PARTİ CHP MHP Akyurt Altındağ Ayaş Bala Beypazarı Çamlıdere CÇankaya Çubuk Elmadağ Etimesgut Evren Gölbaşı Güdül Haymana Kalecik Kazan Keçiören Kızılcahamam Mamak Nallıhan Pursaklar Polatlı Sincan Şereflikoçhisar Yenimahalle Toplam *2004 yerel seçimlerinde Pursaklar ilçe değildir.

26 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 25 Aşağıdaki tabloda (Tablo-21) 2004 yerel seçimlerinden 2014 yerel seçimlerine partilerin toplamda oy değişimi görülmektedir. Örneğin Akyurt ilçesinde AKP 2004 günümüze 6264 seçmen arttırmıştır. CHP 608 seçmen MHP ise 5620 seçmen arttırmıştır. AKP seçmeninin en çok artış gösterdiği ilçe Sincan dır. MHP seçmeninin en çok arttığı ilçe ise Etimesgut tur. CHP seçmeninin en çok arttığı ilçe ise Çankaya ve Yenimahalle dir. Son 10 yılda en çok seçmen artış yaşayan parti CHP dir. ( seçmen) Tablo 21. Belediye Başkanlığı seçim sonuçları 2004 ten 2014 e oy değişim 2004 den 2014 e göre değişimi Belediye AK PARTİ CHP MHP Akyurt Altındağ Ayaş Bala Beypazarı Çamlıdere Çankaya Çubuk Elmadağ Etimesgut Evren Gölbaşı Güdül Haymana Kalecik Kazan Keçiören Kızılcahamam Mamak Nallıhan Pursaklar Polatlı Sincan Şereflikoçhisar Yenimahalle Toplam Kazanılan belediye başkanlıkları açısından baktığımızda (Tablo-22) Son 10 yılda AKP 52 kere belediye başkanlığı kazanmış, CHP 9 kere, MHP ise 11 kere kazanmıştır.

27 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 26 Tablo 22. Seçim yıllarına göre kazanılan belediye başkanlık sayıları AKP CHP MHP DYP DP Toplam Tablo 23. Seçim yıllarına göre İlçe belediye başkanlığı parti değişimleri Akyurt AKP AKP AKP Altındağ AKP AKP AKP Ayaş CHP CHP AKP Bala MHP MHP AKP Beypazarı MHP MHP AKP Çamlıdere AKP AKP AKP Çankaya CHP CHP CHP Çubuk AKP AKP AKP Elmadağ CHP AKP AKP Etimesgut AKP MHP MHP Evren AKP MHP AKP Gölbaşı/Ankara AKP MHP AKP Güdül AKP AKP AKP Haymana DYP AKP DP Kalecik AKP CHP AKP Kazan AKP AKP AKP Keçiören AKP AKP AKP Kızılcahamam AKP MHP AKP Mamak AKP AKP AKP Nallıhan MHP AKP AKP Polatlı AKP AKP MHP Pursaklar - AKP AKP Sincan AKP AKP AKP Şereflikoçhisar AKP AKP AKP Yenimahalle AKP CHP CHP Tablo-23 de ise ilçe belediye başkanlıklarının parti değişimleri verilmiştir ve 2014 Yerel Seçimlerine İlişkin Genel Değerlendirme Ankara yı kazanılan belediye başkanlığı sayısı açısından değerlendirdiğimizde AKP girdiği üç yerel seçimde en yüksek başarıyı -kazanılan belediye sayısı olarak- 30 Mart ta elde etmiştir. AKP; 2004 te 17 belediye başkanlığı kazanmışken, 2009 da 15 e düşmüş ve 2014 te 20 belediyeye çıkmıştır. Belirtmek gerekir ki Ankara ili 2004 te 24 belediye iken, 2009 da 25 belediyedir. Oy oranı olarak değerlendirdiğimizde 30 Mart ta AKP; 2004 yerel seçimindeki başarısını yakalayamamıştır. AKP nin Ankara il geneli oy oranları 2004 te %49,3, 2009 da %39,05, 30 Mart ta ise %42,3 tür. AKP nin 30 Mart yerel seçimleri öncesi yaşadığı yolsuzluk, kaset, paralel devlet, yargıya müdahale gibi çok önemli konular nedeni ile oy kaybı yaşayacağı beklentisine rağmen 2009 yerel seçimlerinden daha yüksek oy alması AKP açısından önemli bir başarıdır.

28 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 27 Tablo 24. Ankara İl Geneli Yerel Seçim Sonuçları AKP CHP MHP ,3 27,2 10, ,05 31,1 25, ,3 31,5 16,9 AKP başarısının önemli nedenlerinden birinin yaptırdığı kamuoyu araştırmaları ile halkın nabzını tutarak durum tespiti yaparak çalışmalarını yürütmesi olduğu söylenebilir. AKP nin belediye başkan adaylarını incelediğimizde aday belirlerken istikrara önem verdiği söylenebilir. Bu istikrar arayışı yerel yönetimlerdeki beş yıl içinde aday değişikliğinden kaynaklanan hizmetin kesintiye uğraması handikabını ortadan kaldırmaktadır. AKP nin 2004 ten bu yana sürekli kazandığı ilçelerde aday değişikliğine gitmediği görülmektedir. Bunu şöyle açıklanabilir; 2004 ten beri AKP nin devamlı kazandığı 11 ilçe vardır. Bu ilçeler; Akyurt, Altındağ, Çamlıdere, Çubuk, Güdül, Kazan, Keçiören, Mamak, Pursaklar, Sincan, Şereflikoçhisar dır. Diğer 14 ilçede parti değişimleri yaşanmıştır. Sürekli kazandığı 11 ilçede, 6 belediye başkanını üç dönemdir değiştirmemiş, 2 tanesini başka ilçe/ beldeden kaydırmış, 3 belediye başkanın da iki dönemdir aynı olduğu görülmektedir. Ankara da AKP nin bu ezici üstünlüğü karşısında muhalefet partileri oldukça zayıf kalmıştır. Muhalefet partilerinin düşük başarılarına rağmen kazandıkları belediye sayısı ve oy oranları açısından en parlak yerel seçiminin 2009 yerel seçimleri olduğu söylenebilir. 30 Mart ta her iki partinin de (CHP ve MHP) kazandığı belediye sayısında önemli düşüş yaşanmıştır. Şimdi bunlara bakalım: 30 Mart ta CHP 2009 a göre çok küçük bir oy artışı yaşasa da kaybettiği iki belediye açısından başarılı olduğu söylenemez. (CHP nin Ankara il geneli oy oranları 2004 te %27,2; 2009 da %31,1; te %31,5 tir.) CHP 2004 te 3 belediye kazanmış, 2009 da 4 e çıkmış 30 Mart a ise tekrar 2 belediyeye düşmüştür. CHP nin devamlı kazandığı ve parti değişimi yaşamayan tek ilçesi Çankaya dır. Ancak 30 Mart ta AKP Çankaya da da oyunu %31 oranında yükselttiği görülmektedir. Diğer üç ilçede de parti değişimleri yaşanmıştır. CHP nin 2009 da kazanıp kaybettiği ilçeler iki dış ilçe olup Ayaş ve Kalecik tir te bu iki ilçeyi kaybetmelerinin bir nedeni de bütün ilçe olmaları yani köylerden gelen AKP oyları ve aday belirleme sürecinin doğru işletilememesidir. CHP nin Kalecik te tek dönem ve Ayaş ta iki dönem aynı adayla kazansa da 30 Mart ta iki ilçede de aynı adayla yarışa girmesi, Yenimahalle de iki dönem aynı belediye başkanı adayı ile kazanması istikrar arayışında olduğunu göstermektedir. Ancak devamlı kazandığı Çankaya ilçesinde 2004 ten beri her dönem farklı belediye başkan adayı ile seçime girmesi de Ankara nın en büyük ve stratejik öneme sahip ilçesinde istikrarı yakalayamaması açısından önemli bir sonuçtur. MHP açısından baktığımızda ise 30 Mart ta MHP seçmeni Ankara da MHP adaylarından çok, çoğunlukla AKP adaylarını desteklemek yönünde tercihini kullanmıştır. Bu il geneli sonuçlarından da görülmektedir. (MHP nin Ankara il geneli Oy oranlarına baktığımızda 2004 te %10,8, 2009 da %25, te %16,9 a gerilediği görülmektedir.) MHP 2004 te 3 belediye kazanmışken, 2009 da 7 belediyeye yükselmiş, 30 Mart ta ise 2 belediyeye düşmüştür. (Etimesgut ve Polatlı).

29 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 28 MHP seçmeninde AKP ye geçişlerin yoğun yaşandığı görülmektedir. Bunun nedeni olarak vatandaşın iktidar partisinin hizmet avantajlarından yararlanma isteği önemli bir unsurdur. Bunu birkaç örneğe bakarak daha net anlayabiliriz. Bala belediye başkanının 2009 da MHP den, 30 Mart ta AKP den aday olması; MHP oylarının yüksek olduğu Beypazarı nda da MHP adayının kazanırken MHP nin aday değişikliği ile AKP adayının kazanması, Etimesgut ta 2004 te AKP adayının yaşadığı sorunlar nedeni ile MHP ye kaptırmış ve CHP nin de ilçeye uygun aday belirleyememesi nedeni ile MHP ittifak oyları ile yeniden kazanmıştır. Yine Nallıhan da benzer durum yaşanmıştır. Sonuç olarak; muhalefet partilerinin Ankara da daha yüksek başarı elde edebilmesi için özellikle CHP nin dış ilçelere yani Ankara dokusunun en az bozulduğu, en az göç alan ilçelerine yönelmesi, sosyal dokuya uygun çalışma yaparak doğru aday belirlemesi önem taşımaktadır. Bu şekilde kazanamasa bile oy artışı getirecek ve partinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır. Uzun soluklu seçimlere hazırlık çalışmaları yürütmelidir. AKP nin özellikle saha çalışmaları, kamuoyu araştırma yöntemleri incelenerek model alınmalıdır Mart 2014 Ankara Büyükşehir Belediye Seçimi Sonuçları Değerlendirmesi 30 Mart Yerel Seçimlerinin resmileşen sonuçlarının ardından oldukça çekişmeli geçen Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı sonuçları mercek altına alınmış, analiz ilçelerin büyükşehir belediye başkanlığı için verilen oyları üzerinden yapılmıştır. 30 Mart yerel seçimleri sonucunda AKP %44,8, CHP %43,8, MHP ise %7,8 oy almıştır Yerel seçimlerinde il geneli sonuçlarına baktığımızda ise AKP %38,7, CHP %28,9, MHP %25 oy almıştır. Şimdi sırasıyla partiler açısından 30 Mart 2014Yerel Seçimlerini Büyükşehir belediyesi sonuçları açısından değerlendirelim. Büyükşehir oylarını AKP açısından değerlendirdiğimizde; AKP adayının en çok oy aldığı ilçelere baktığımızda; seçmen bazında Çamlıdere nin %72 sinin, Çubuk un %71 inin, Pursaklar ın %70 inin, Akyurt un %68 inin ve Kızılcahamam ın %63 ünün oyunu aldığı görülmektedir. AKP adayı Ankara nın 25 ilçesinin 15 inde seçmenin %50 sinden daha fazlasının oyunu almıştır. AKP adayının en az oy aldığı ilçelere baktığımızda; Çankaya seçmenin %20 sinin, Yenimahalle seçmenin %40 ının, Etimesgut seçmenin %42 sinin oyunu aldığı görülmektedir. Ankara nın 25 ilçesinin 24 ünde ise (Çankaya dışında) seçmenin %40 ından daha fazlasının oyunu alması ise çarpıcıdır. Toplamda ise AKP adayı aldığı oyların %19 unu Keçiören den, %12 sini Sincan dan, %11,5 i ise Mamak tan almıştır. Büyükşehir oylarını CHP açısından değerlendirdiğimizde; CHP açısından baktığımızda, CHP büyükşehir adayının oylarının yoğunlukla birkaç ilçede toplandığını görüyoruz. CHP büyükşehir adayının en çok oy aldığı ilçe Çankaya dır. Çankaya seçmenini %73 ünün CHP büyükşehir adayını desteklediği görülmektedir. Sırasıyla Yenimahalle ilçesi %51,4, Etimesgut %45,5 gelmektedir. Başka bir deyişle, CHP büyükşehir adayı oylarının %31 ini Çankaya dan, %14 ünü Yenimahalle den, %14 ünü Keçiören den, %11 ini Mamak tan almıştır. CHP nin özellikle dış ilçelerden

30 2009 Yerel Seçimleri Yerel Seçimleri Karşılaştırması 29 aldığı oyların AKP ye göre oldukça düşük olduğu görülmektedir. Ancak CHP büyükşehir adayı Mansur YAVAŞ ın Ankara nın 25 ilçesinden 24 ünde (Bala hariç) CHP ilçe belediye başkanı adaylarından daha fazla oy alması çarpıcıdır. CHP nin ilçe belediye başkanlarından Keçiören de yaklaşık 107 bin, Etimesgut ta 73 bin, Sincan da 47 bin, Çankaya da 46 bin daha fazla oy almıştır. CHP adayı Mansur YAVAŞ ın dış ilçelerde de azımsanmayacak oy artışları olmuştur. CHP nin ilçe belediye başkan adaylarının aldığı oylarla karşılaştırdığımızda, Kazan da %90, Güdül de %88, Kızılcahamam da %86, Polatlı da %81, Haymana, Akyurt, Pursaklar, Çamlıdere, Çubuk, Beypazarı CHP ilçe belediye başkanı adaylarından %70 ler civarında daha fazla oy aldığı görülmektedir. Büyükşehir oylarını MHP açısından değerlendirdiğimizde; Büyükşehir belediye başkanlığı ve ilçe belediye başkanlığı sonuçlarına karşılaştırmalı incelendiğinde; MHP de durum AKP ya da CHP adayını destekleme şeklinde gelişmiştir. Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlığı oylarındaki kaymalara baktığımızda; çoğunlukla MHP seçmenini AKP adayını desteklediği ilçeler; Haymana, Altındağ, Çubuk, Keçiören, Beypazarı, Güdül, Ayaş, Pursaklar, Çamlıdere, Sincan, Kalecik, Kızılcahamam, Akyurt, Kazan, Bala, Polatlı, Evren, Şereflikoçhisar ilçeleridir. MHP seçmenini çoğunlukla CHP adayını desteklendiği ilçeler ise Çankaya, Yenimahalle, Etimesgut ilçeleridir. Sonuç olarak; Ankara da seçime katılımının Türkiye ortalamasından daha yüksek olduğunu, geçersiz oylarda yaşanan artışları, seçmen sayısındaki değişim gibi faktörlerle birlikte, Mansur YAVAŞ ile CHP oylarındaki %15 lik artış, parti geçişleri Melih GÖKÇEK İ değiştirme isteğini önemli ölçüde güçlendirse de tüm bu durumlar; Ankara da sonucu değiştirmemiştir Yeni Büyükşehir Belediyesi Yasası 2014 Yerel Seçim Sonuçlarını Nasıl Etkiledi? Bilindiği üzere tarihinde yürürlüğe gire 6360 sayılı yasayla büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi konusunda köklü değişiklikler yapılmıştı. Bu yasayla, 14 ilde yeni kurulan büyükşehir belediyesi ile toplam 30 büyükşehir belediyesi oluşturulmuştu. 30 ilde il özel idareleri kaldırılmış, yeni ilçeler kurulmuştu. Büyükşehirlerde bütün ilçe belediyelerinin sınırı mülki sınır olmuş, bu illerdeki belde belediyeleri mahalleye, köyler de mahalle yapılmıştır. Büyükşehir belediyeli dışındaki 51 ilde ise nüfusu 2000 den az olan belde belediyeleri köye dönüştürülmüştü. O günlerde çok tartışılan bu yasa CHP tarafından Bütünşehir, idari federalizm, MHP tarafından ise Bütünzehir, Eyalet Yasası, bölünme, vatana ihanet gibi söylemlerle eleştirilmişti. CHP kanunun iptali için Anayasa Mahkemesine başvurmuş bir değişiklik dışında reddedilmişti. Bu bölümde, yeni büyükşehir belediyelerinin kurulması ve sınırlarının değiştirilmesinin 30 Mart 2014 yerel seçimlerini nasıl etkilediğine bazı büyükşehirler için- kısaca bakmak istiyoruz. Sorumuz, Eğer bu yasal değişiklik yapılmasaydı, hangi ilde hangi parti kazanırdı? Öncelikle 6360 sayılı yasanın temel ilk maddesini hatırlayalım: MADDE 1

31 Ankara İli 2010 Referandum 2011 Genel Seçimler 2014 Yerel Seçimler 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması 30 (1) Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Ordu ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür. (2) Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırlarıdır. (3) Birinci ve ikinci fıkrada sayılan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır yerel seçim sonuçlarını incelediğimizde, yeni büyükşehir yasası çıkmadan 2014 yerel seçimleri yapılmış olsaydı, yani eski yapı ile seçime gidilmiş olsaydı aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkacaktı: Antalya da yaklaşık 2 puan farkla AKP yerine CHP kazanıyordu. Mersin de yaklaşık 2,5 puan farkla MHP yerine CHP kazanıyordu. Ankara da sonuç CHP lehine değişiyor. Oy farkı 0,5 oluyordu. Daha net bir ifade ile AKP %44,27, CHP ise %44,74 oy alıyor ve seçimi CHP kazanıyordu. Diğer 27 büyükşehirde oy oranları değişim gösterse de kazanan parti değişiklik göstermiyordu. Aynı yasa ile ilçe sınırları değişen Yenimahalle ilçesine özel olarak baktığımızda; Yenimahalle ilçesine bağlı Dodurga ve Alacaatlı mahallelerinin çevre yolu içinde kalan kısmı ile Çayyolu, A. Taner Kışlalı, Ümit, Koru, Konutkent ve Yaşamkent mahalleleri, Çankaya ilçe sınırlarına dâhil edilerek, Çankaya Belediyesine katılmıştır. Yenimahalle de ise yasa değişikliği ile 2011 genel seçim sonuçlarına göre yaklaşık CHP 5 puan oy kaybediyordu. Ancak CHP li mevcut başkan Fethi Yaşar yaklaşık 15 puanlık bir artışla yeniden kazandı. Yeni büyükşehir yasası ile birlikte büyükşehir belediye sınırlarının il geneline yayılması ve bu sayede kırsal alanda yaşayan seçmenlerin büyükşehir belediyesi için oy kullanabilmesi sonuçları AKP lehine değiştirmiş görünmektedir. 4. Ankara İli 2010 Referandum 2011 Genel Seçimler 2014 Yerel Seçimler 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması Bu kısımda ise dört ayrı seçim sonuçları aynı tabloda bir arada yer alıyor. Bununla birlikte ilçe bazında da oy oranlarını görmek mümkün. Aşağıdaki iki tablodan ilkinde, oy sayıları, ikinci tabloda ise yüzde (%) oranları verilmiştir.

32 Ankara İli 2010 Referandum 2011 Genel Seçimler 2014 Yerel Seçimler 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması 31 Tablo 25. Ankara İli Oy Karşılaştırması 2010 Referandum 2011 Genel Seçimleri 2014 Yerel Seçimleri (Büyükşehir BB Oyları) 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Evet Hayır AKP CHP MHP Bağımsız Diğer AK CHP MHP HDP Diğer R. TAYYİP SELAHATTİN EKMELLETİN PARTİ ERDOĞAN DEMİRTAŞ İHSANOĞLU Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı İl Toplamı Akyurt Altındağ Ayaş Bala Beypazarı Çamlıdere Çankaya Çubuk Elmadağ Etimesgut Evren Gölbaşı Güdül Haymana Kalecik Kazan Keçiören Kızılcahamam Mamak Nallıhan Polatlı Pursaklar Sincan Şereflikoçhisar Yenimahalle

33 Ankara İli 2010 Referandum 2011 Genel Seçimler 2014 Yerel Seçimler 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması 32 Tablo 26. Ankara İli Oy Karşılaştırması Yüzde Oranları 2010 Referandum 2011 Genel Seçimleri 2014 Yerel Seçimleri (Büyükşehir BB Oyları) 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Evet Hayır AKP CHP MHP Bağımsız Diğer AK PARTİ CHP MHP HDP Diğer R. TAYYİP ERDOĞAN SELAHATTİN DEMİRTAŞ EKMELLETİN İHSANOĞLU % % % % % % % % % % % % % % % İl Toplamı 54,1 45,9 49,2% 31,3% 14,6% 1,0% 3,8% 44,8 43,8 7,8 0,9 2,7 0,513 0,035 0,452 Akyurt 83,2 16,8 75,6% 7,8% 10,4% 0,5% 5,7% 67,9 15,3 12,9 0,2 3,7 0,794 0,016 0,19 Altındağ 67,4 32,6 62,7% 22,5% 10,0% 1,0% 3,9% 60,1 30,2 5,9 0,9 2,9 0,655 0,03 0,315 Ayaş 58,4 41,6 50,6% 18,0% 20,8% 3,7% 6,8% 48,4 40,3 8,5 0,9 1,9 0,578 0,026 0,396 Bala ,4% 15,0% 14,4% 1,6% 4,6% 51 27,3 16,5 2,9 2,3 0,687 0,087 0,226 Beypazarı 64,3 35,7 61,1% 11,9% 21,1% 0,9% 5,0% 52,4 36,6 7,7 1,4 2 0,636 0,027 0,336 Çamlıdere 84,4 15,6 75,7% 9,4% 11,0% 0,1% 3,8% 72,9 14,3 9,7 0,2 2,9 0,83 0,007 0,163 Çankaya 28,7 71,3 25,7% 55,2% 14,5% 1,5% 3,0% 20,4 72,5 4,6 0,9 1,5 0,24 0,05 0,71 Çubuk 81,8 18,2 73,6% 9,7% 10,6% 0,3% 5,8% 70,7 17,1 6,9 0,3 5,1 0,786 0,014 0,2 Elmadağ ,2% 28,7% 16,9% 1,2% 7,0% 42,7 37,9 14,6 1,1 3,6 0,489 0,04 0,471 Etimesgut 51,6 48,4 47,8% 30,5% 16,9% 1,3% 3,5% 42,3 45,5 9,1 0,9 2,1 0,476 0,034 0,49 Evren 65,8 34,2 59,0% 16,4% 20,0% 0,3% 4,3% 53,5 22,5 21,6 0,1 2,3 0,665 0,009 0,326 Gölbaşı/Ankara 63,3 36,7 55,6% 20,8% 17,3% 1,1% 5,2% 48,3 35,2 13,2 0,8 2,4 0,56 0,042 0,399 Güdül 69,7 30,3 62,8% 11,9% 19,5% 0,5% 5,3% 54,1 33,1 7,8 0,1 4,8 0,706 0,009 0,285 Haymana 82,6 17,4 70,2% 13,5% 8,0% 2,6% 5,7% 62,5 17,6 3,4 5,4 11,2 0,717 0,142 0,142 Kalecik 70,4 29,6 62,9% 16,8% 15,6% 0,2% 4,5% 59,1 27,2 11,1 0,1 2,5 0,704 0,011 0,285 Kazan 74,4 25,6 65,9% 10,6% 17,3% 0,4% 5,8% 58,5 23,4 15,6 0,4 2 0,706 0,019 0,275 Keçiören 60,3 39,7 55,5% 24,2% 15,7% 0,7% 3,9% 51 36,6 7,4 0,6 4,3 0,577 0,027 0,396 Kızılcahamam 75,2 24,8 64,7% 10,9% 17,8% 0,2% 6,3% 62,7 21,7 12,3 0,1 3,2 0,725 0,009 0,267 Mamak 54,1 45,9 49,7% 34,2% 11,7% 0,8% 3,6% 46,1 43,7 7,2 0,8 2,2 0,519 0,032 0,449 Nallıhan 51,1 48,9 51,0% 23,6% 20,2% 0,3% 4,9% 47,4 39,3 10,9 0,1 2,2 0,545 0,017 0,438 Polatlı 60,5 39,5 55,9% 18,0% 21,2% 1,1% 3,9% 49,5 28,7 17,8 1,8 2,2 0,579 0,048 0,373 Pursaklar 81,7 18,3 74,9% 8,5% 11,3% 0,3% 5,0% 69,8 17,3 9,1 0,2 3,6 0,778 0,011 0,211 Sincan 70,4 29,6 64,5% 14,9% 15,4% 0,9% 4,3% 60 25,6 10,7 0,8 2,9 0,669 0,028 0,303 Şereflikoçhisar 62,3 37,7 56,5% 19,4% 18,7% 1,5% 3,9% 49,1 27,9 18,4 2,1 2,4 0,592 0,048 0,361 Yenimahalle 43,7 56,3 40,0% 40,7% 14,9% 1,0% 3,4% 39,5 51,4 6,1 0,9 2,2 0,444 0,036 0,52

34 Ankara İli 2010 Referandum 2011 Genel Seçimler 2014 Yerel Seçimler 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması 33 Grafik 6. Ankara İl Geneli Son 4 seçim Karşılaştırması Yukarıdaki grafikte (Grafik-6) AKP açısından oy oranları verilmektedir. İlk sütunda 2010 yılı yapılan referandumda Evet oy oranı, ikinci sütunda 2011 genel seçimlerinde AKP nin aldığı oy oranı, üçüncü sütunda 2014 yılında yapılan yerel seçimlerde AKP nin oy oranı ve dördüncü sütunda 2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde T. Erdoğan a çıkan oy oranı görülmektedir Referandum sonucu ile 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde R.T.ERDOĞAN nın aldığı oyların yakınlığı dikkat çekicidir. Grafik 7. Ankara İl Geneli Son 4 seçim Karşılaştırması Bu grafikte ise (Grafik-7) yine dört seçime ilişkin CHP açısından oy oranları verilmektedir. İlk sütunda, 2010 yılı yapılan referandumda Hayır oy oranı, ikinci sütunda 2011 genel seçimlerinde CHP nin aldığı oy oranı, üçüncü sütunda 2014 yılında yapılan yerel seçimlerde CHP nin oy oranı ve dördüncü sütunda 2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde E. İHSANOĞLU Na çıkan oy oranı görülmektedir Referandum sonucu ile 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde E.İHSANOĞLU nun aldığı oyların yakınlığı dikkat çekicidir.