30 MART YEREL SEÇİMLERİ ÜZERİNE ANALİZ

Transkript

1 30 MART YEREL SEÇİMLERİ ÜZERİNE ANALİZ AKP Nasıl Kazandı, CHP Nasıl Kaybetti? Bir oy tüfeğe benzer, işlevselliği kullanıcının karakterine bağlıdır. Theodore Roosevelt 30 Mart 2014 Yerel Yönetim Seçimleri bitti ancak tartışmaları halen devam ediyor. Benim tercihim hemen seçim sonrası sıcağı sıcağına duygusal yorumlar yapmak yerine, sonuçlara ilişkin birkaç aylık gözlemlere dayanarak daha akılcı değerlendirmeler yapmak oldu. Ortaya çıkan tablo ülke genelinde ve Antalya özelinde AKP, MHP ve BDP açısından tatmin edici olsa da CHP açısından beklentilerin oldukça altında kaldı. 17 Aralık Operasyonu, AKP-Cemaat kavgası ve gizli telefon görüşmelerinin internette yayınlanması gibi AKP yi kuruluşundan bu yana en çok sıkıntıya sokan olayların gölgesinde gidilen bu seçimde AKP nin ciddi bir yara alması bekleniyordu, ancak tam tersine AKP bu seçimlerden daha da güçlenerek çıktı. MHP kendi oy bandını koruduğu gibi bazı illerde beklenenin üzerinde başarılı oldu. BDP de kendi etki alanında ciddi bir başarı gösterdi. Ve belki de CHP bu seçimleri hayal kırıklığı ile noktalayan tek partiydi. AKP nin en kötü koşullarda girdiği seçimde CHP nin oy oranında ciddi bir tırmanma beklenirken kendi oy bandını aşamaması ve hâlihazırda elinde tuttuğu bazı illerde seçimi de kaybetmesi CHP açısından bazı stratejik hatalar yapıldığının açıkça işaretiydi. AKP NASIL KAZANDI? Başarılı Seçim Stratejisi: Söylemler ve Propaganda AKP nin yerel seçim stratejisi oldukça başarılıydı. Daha önceki yerel seçimlerde de olduğu gibi Başbakan Recep Tayyip ERDOĞAN seçim propagandasını genel siyaset üzerinden yürüttü. Ben lafa değil icraata bakarım sloganı oldukça başarılıydı. İşte burada 12 yıldır ülkeyi yönetiyor olmanın dolayısıyla hem ülke genelinde hem de her bir il ve ilçede ortaya somut ürünler koymuş olmanın avantajını AKP sonuna kadar kullandı. Sürekli olarak siyasi-ekonomik istikrar vurgusu yapılması ve eğer biz gidersek bizim yerimize gelecek olanlar bu işi beceremez söylemi daha önceki seçimlerde olduğu gibi bu seçimde de bir şekilde toplumda ciddi bir karşılık buldu. Tayyip Erdoğan ın 17 Aralık Operasyonu sonrası yaşanan süreci Türkiye nin ilerlemesini istemeyen iç ve dış mihrakların başbakanı bitirme planı olarak lanse etmesi ve halkın bu mihrakların oyunlarına karşı kendisine sahip çıkması gerektiğini sürekli dillendirmesi de başarılı bir propaganda stratejisi olarak toplum nezdinde karşılık buldu. Tayyip Erdoğan ın 2002 den bu yana girdiği tüm seçimlerde başarılı olmasını sağlayan etkili bir seçim stratejisi var. Bu strateji halkın kaygılarını ve korkularını bilinçaltı göndermelerle sürekli diri tutarak geçmişte yaşanan kötü şeylerin (siyasi ve ekonomik krizler, şehitler vs.) bilinç düzeyinde ve zihinde sürekli kalıcı olmasını sağlayarak oy verme davranışını etkilemek üze- Caner ERDOĞAN Akdeniz Üniversitesi SBE Kamu Yönetimi Anadilim Dalı Doktorant rine kurulu. Türkiye nin çok partili hayata geçtiği 1945 yılını baz alırsak, o günden bu güne ülkede sürekli olarak ekonomik bunalım ve zaman zaman derin ekonomik krizler hakim. Bu ekonomik istikrarsızlık beraberinde DP, AP ve ANAP ın tek başına iktidar olduğu dönemler dahil olmak üzere- siyasi iktidarları yıpratarak siyasi istikrarsızlığa da neden olmuştur. Tersini düşünürsek, siyasi istikrarsızlıklar da ekonomik sorunları daha da derinleştirmiştir. Yani, bu kısır döngü içerisinde en büyük zararı halk görmüştür. Ekonomik başarı, istikrar vurgusu, kaygı ve korkular Aslında burada iş dönüp dolanıp Karl Marks ın haklılığı noktasına geliyor. Yani, aslında toplumda üstyapıyı (siyaset, din, kültür, sosyal kurumlar vs.) belirleyen altyapı yani ekonomidir. Türkiye de askeri müdahaleler dışında siyasi iktidarları belirleyen her zaman ülkenin içinde bulunduğu ekonomik koşullar olmuştur. (1999 Genel ve Yerel Seçimlerinde DSP ve MHP nin başarısındaki Öcalan ın yakalanması faktörü nü istisna 54

2 olarak ele alırsak) 2001 krizi sonrası tutunacak dal olarak toplumun karşısına çıkan AKP, Kemal Derviş in uygulamaya başladığı Güçlü Ekonomiye Geçiş Programını devam ettirerek göreceli olarak ekonomiyi rayına sokmayı başarmıştı. O dönem ekonomik olarak elde edilen bu göreceli başarının temel faktörünün tek başına iktidar olmanın sağladığı siyasi istikrar olduğu algısını da topluma çok iyi verilmişti. Aslında gerçekte siyasi iktidarı ayakta tutan ekonomik faktörler iken, o ekonomiyi ayakta tutan şeyin siyasi faktör olduğu yönünde halk inandırıldı. İşte bu durum, Tayyip Erdoğan ın her seçim döneminde halkı korkularıyla yüzleştirme şeklinde sürekli karşımıza çıktı. Bizi tek başına iktidara getirmezseniz siyasi istikrar bozulur, bu da ekonomiyi altüst eder, geçmişteki kötü günlere geri dönersiniz mesajı toplumda yıllardır ciddi bir karşılık buldu. Yani, halkın geçmişe yönelik bu korkuları Tayyip Erdoğan ın başarılı olmasını sağlayan en temel faktörlerden birisi. 30 Mart Yerel Seçimlerinde de Tayyip Erdoğan ın elindeki bu büyük koz oldukça işe yaradı. Esasen halkın bilinçaltında ve kimi zaman zihin düzeyinde tuttuğu ekonomik kriz korkusu oy verme tercihlerine doğrudan yansıyor. Çünkü, toplumda herkes sahip olduğu ekonomik değerleri kaybetme korkusu ile yaşıyor. Vatandaş aslında bizim gibi sürekli ekonomik ve siyasi krizlere alışık ülkelerde daha fazla şey elde etme peşinde değil gibi görünüyor. Büyük çoğunluk hâlihazırda sahip olduğu maddi değerleri muhafaza etme telaşı içerisinde. Eğer siyasi iktidar değişir ve ekonomik kriz olursa onları kaybetme korkusu taşıyor. Gecekondusunun önünde iyi kötü işini görecek bir arabası olan vatandaş, bankadan kredi çekerek ev almış olan yeni evli çift ya da yatırım yapmış olan girişimci, döviz cinsinden piyasaya borçlanmış olan esnaf, aldıkları maaş ile üniversite okuyan çocuğunun masraflarını ucu ucuna karşılayan anne-baba, yani AKP ye oy veren önemli bir kitlenin bu oy verme eğilimini belirleyen temel faktör ekonomik. Bu açıdan bakıldığında, bu kategori içerisinde değerlendirdiğimiz AKP seçmeninin oy verme davranışının -çoğu CHP linin iddia ettiği gibi- aptalca değil kendi içinde tutarlı olduğunu görüyoruz. Diğer taraftan, CHP ye oy veren seçmenin tipolojisine baktığımızda öncelik sıralamasında ekonomik beklentiler değil siyasi, sosyal ve kültürel beklentiler in daha ön plana çıktığını görüyoruz. Rejim kaygısı, daha fazla hak ve özgürlük talebi, adalet talebi vs. MHP seçmeni ile BDP seçmeninde de etnik aidiyet in siyasi tercihlerini belirlemede daha ön plana çıkıyor. AKP seçmeninin de bir kısmının dini aidiyet nedeniyle koşulsuz oy verme eğilimi içine girdiğini biliyoruz. CHP nin etnik aidiyet duygusu yüksek olan (Örneğin, Doğu ve Anadolu ile İç Anadolu) yerlerden oy alamamasına karşın ülkede ekonomik kaygıları göreceli olarak aşmış Batı daki kıyı kesimlerinden oy almasını sağlayan da işte bu önceliklerdir. İstanbul da gelir seviyesi belli çıtayı aşmış olan ilçelerde CHP nin, gelir seviyesi düşük ve dini hassasiyetleri olan ilçelerde AKP nin başarılı olması bu şekilde açıklanabilir. Ya da, Antalya da Muratpaşa ve Konyaaltı da CHP nin, Kepez de AKP nin başarılı olması bir başka örnek. Yine, Alevilerin AKP ye değil de CHP ye oy vermesini Alevilerin oy verme önceliğinin ekonomik değil siyasi, sosyal ve kültürel beklentiler olması ile açıklayabiliriz. Evet, açıkça şunu ortaya koymak gerek. AKP nin başarılı olmasını sağlayan temel faktör halkın önemli bir kesiminin taşıdığı ekonomik kaygı ve korkular dır. AKP tarafından kömür, giyecek ve makarna yardımı sağlanan, yine kendisine iyi kötü bir iş bulunmuş olan ya da AKP sayesinde işletmesini büyütmüş büyük paralara kazanmaya başlamış bir vatandaşın farklı bir oy verme eğilimi göstermesi zaten beklenemez. Henüz kendisinin ya da ailesinin temel yaşamsal ihtiyaçlarını temin etme sorununu aşamamış birinden siyasi, sosyal ve kültürel taleplerde bulunması ve oy önceliğini bu taleplere göre belirlemesi abesle iştigal olurdu. CHP li çoğunluğun, toplumun %50 sinin AKP ye oy verme dav- 55

3 şı içinde bulunmasına bir türlü anlam verememesini ve AKP ye oy verenleri bir makarnaya oyunu satmak ile itham etmesi aslında CHP seçmeni ile AKP seçmeni arasında öncelikler bakımından ciddi farklar olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Bu bakış açısına sahip olan CHP lilerin kendilerini bir AKP li yerine koyarak empati yapması gerekiyor. Empati yapmak bir yana, eğitim seviyesi düşük, belli bir entelektüel bilgi ve deneyim düzeyine ulaşamamış bireylerin o çıtayı aşmış bireyler gibi rasyonel bir oy verme davranışı içerisine girmesi zaten beklenemez. Aynı şekilde, CHP nin politikalarını hiç beğenmediği halde atadan dededen CHP li olduğu için gidip CHP ye oy veren kişinin oy verme davranışı da rasyonel olarak değerlendirilemez. Yine, AKP yi demokrat olmamakla suçlayan bir CHP liye CHP kendi içinde ne kadar demokratik? sorusu sorulduğunda içinden çıkılmaz bir tartışmanın içine gireriz. CHP nin işte o ekonomik korku ve kaygılarla AKP ye oy veren seçmeni ikna edememesi onlara yanlış yerden yaklaşmasından, onların oy verme önceliklerini iyi analiz edememesinden kaynaklanıyor. Son seçimler zaten açıkça gösterdi ki AKP seçmenini hırsızlıkmış, yolsuzlukmuş, tapelermiş vs. ile çok fazla ilgilenmiyor. O seçmenin oyunu alabilmek için onlara onların ekonomik sorunlarını çözebileceğiniz, onları refah içinde yaşatacağınız hususunda ikna etmeniz gerekiyor. CHP nin seçim stratejisini ülke için çok daha büyük bir tehdit olan Cemaatin yönlendirmesiyle hırsızlık, yolsuzluk, tapeler üzerinde kurmuş olması bu açıdan büyük bir hataydı yılında da Deniz Baykal AKP rejim karşıtı ona oy vermeyin, bana oy verin stratejisi ile aynı hatayı yapmıştı. İnsanlar size oy vermek için başkalarının ne vaat etmediğinden daha çok sizin ne vaat ettiğinizle daha çok ilgileniyor Cumhuriyet Mitingleri ve Gezi Olayları gibi ciddi muhalif hareketlerin seçim sonuçlarına yansımamasının temel sebebi de bu her iki olayda da taleplerin öncelikli olarak ekonomik değil siyasi, sosyal, hukuki ve kültürel olmasıydı. Eğer bu toplumsal muhalif hareketlerde ciddi ekonomik talepler de bulunulmuş olsaydı bunun seçim sonuçlarına yansıması daha farklı olabilirdi. Gerçi son Gezi olaylarında yoksulluk, gelir adaletsizliği gibi sloganlar ön plana çıktı ancak bunların sadece soyut söylemler olması ve somut karşılığının ortaya konmamış olması ekonomik kaygı ve korkularına göre oy verme tercihi içinde bulunan kişiler den ciddi bir karşılık görmedi. Buna karşın, bu olayların etnik aidiyet duyguları üst seviyede olan ve etnik kimliklerinin tehdit altında olduğunu düşünen MHP ve BDP lilerden destek görmesi doğal bir sonuç olarak karşımıza çıkıyor. Yani, şunu iyice anlamamız gerekiyor. AKP yi getiren nasıl ki ekonomik kriz ise götürecek olan tek şey de ekonomik krizdir. Ve yine, AKP seçmeninden oy alabilmek için tek yol ona daha iyi ekonomik şartlar vaat etmek ve iktidara geldiğinizde bunu gerçekleştirebileceğiniz noktasında onları ikna edebilmektir. Açık ve net bir şekilde görülmektedir ki, Türkiye de %40 gibi bir seçmen HSYK nın yapısının değiştirilmesi, laikliğin ve cumhuriyetin temel değerleri ile oynanması, yöneticilerin hırsız, arsız ve yolsuz olması gibi şeylerle çok fazla ilgilenmiyor. İlgileniyorsa da bu onun oy verme davranışına yansımıyor. Bunun oy verme davranışına yansımamasının temel nedeni de bu kişilerin mevcut muhalefet partilerinin AKP ye iyi bir alternatif olabileceğine ikna olmaması. İstese de istemese de, hırsızlığa ve yolsuzluğa inansa bile alternatifsizlik onun sandığa gittiğinde AKP dışında bir par- CHP nin Yerel Seçimlerde aday gösterme stratejisi de 30 Mart seçimleri ile birlikte önemli oranda çökmüştür. Bu seçimler açıkça göstermiştir ki, Ankara ve Hatay örneği dışında, kazanılması zor olan yerlerde merkez sağdan ya da ılımlı İslamcı kesimden kişileri aday göstermenin CHP nin oy oranına neredeyse hiçbir katkısı olmamıştır. Aksine, bu şekilde CHP seçmeni ile örgüt tabanının CHP ile olan duygusal bağı zafiyete uğratılmıştır. tiye oy vermesinin önüne geçiyor. Oysa ki, eğer CHP ve MHP, AKP nin kurduğu rant sisteminin dışında kalan ancak yine de alternatifsizlik nedeniyle AKP ye oy veren milyonlarca insanın ekonomik kaygı ve korkularını ortadan kaldırabilecek söylemler ortaya atsalar, onları ikna edebilseler her şey çok daha farklı bir hal alabilir. AKP nin başarılı olmasını sağlayan tek faktör tabi ki üstte bahsettiğim ekonomik kaygılar ve korkular ve alternatifsizlik değil tabi ki. Seçmenin oy verme eğilimini etkileyen çok farklı nedenler de karşımıza çıkabiliyor. Vakti zamanında Cem Uzan ın yakışıklı olmasının kadınlarda bir oy verme davranışını ciddi olarak etkilediği bir ülkeden bahsediyoruz. Örgütlenme tecrübesi, imkanlar ve rant sistemi AKP nin 12 yıldır iktidar olması bir yana 1970 lerden bu yana sürekli aşama kaydeden ciddi bir siyasi ve sosyal örgütlenme tecrübesi var. Bu örgütlenme modeli 2002 sonrası ekonomik ve bürokratik imkanlara da kavuşunca ciddi bir toplumsal taban kazandı. Siyasal İslam geleneği ile başlayan süreç artık karşımıza siyasi, ekonomik, bürokratik, hukuki ve sosyal yapıyı tamamen elinde tutan ve bunları istediği şekilde yönlendirme gücüne sahip bir yapı ortaya çıkardı. Tüm bu bileşenler beraberinde doğal olarak siyasi, ekonomik ve psikolojik bir rant düzeni oluşturdu. İşte bu rant düzeni en yukarıdan en aşağıdaki kişiye kadar sistematik olarak işliyor. Bu sistem içerisindeki herkes bir şekilde pastadan kendine düşen ekonomik, siyasi ya da psikolojik payı alıyor. En tepedekilerin payına siyaset ya da bürokraside kariyer, ihale, ego tatmini; en aşağıdakinin payına 2 paket makarna ve 5 torba kömür 56

4 düşüyor. Ve milyonlarca insanının bu düzenin bir parçası olduğunu düşünürsek neden AKP nin onca saldırıya rağmen dimdik ayakta durduğunu daha iyi anlayabiliyoruz. Düzen bozulursa bu düzenin parçası olan herkes bundan zarar göreceği için AKP ve Tayyip Erdoğan a karşı en ufak bir saldırı işareti olduğunda düzenin devamı için hemen bir koruma refleks ve içgüdüsü ortaya çıkıyor. Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu nun AKP nin üye sayısının 8 milyon olduğunu hatırlatarak bu şekilde bir organizasyon dünyada yok sözleri aslında bu durumu açıkça ortaya koyuyor. Bize oy vermezseniz hizmet alamazsınız Tüm bunların yanı sıra, AKP merkezde siyasi iktidarı elinde tutuyor olmanın avantajını yerelde de başarılı bir şekilde kullanıyor. Ülkemizde muhalefet partisi tarafından yönetilen belediyelerin merkezi yönetimden mali destek alma noktasında büyük sıkıntılar yaşadığını biliyoruz. Hatta, çoğu zaman siyasi iktidarlar sonraki yerel seçimi kendi lehine çevirmek için muhalefetin elindeki belediyelerin başarısızlığı için her yolu mübah görür. Önceki yerel seçimlerde olduğu gibi AKP yöneticileri eğer bizi seçmezseniz hizmet alamazsınız tehdidini bu seçimde de sıkça kullandılar. Bu durumun etik olmadığı ortada ancak eğer siyaset sonuç alabilme sanatıysa, ne yazık ki bu da makul bir seçim stratejisi olarak kabul edilebiliyor. AKP nasıl kaybeder? AKP yi götürecek olan ancak ve ancak ciddi bir ekonomik krizdir. Bu ekonomik kriz bu rant düzenini yıkacağı gibi ekonomik kaygı ve korkularla AKP ye oy veren milyonlarca seçmenin oy verme eğiliminin değişmesine neden olacaktır. AKP nin mevcut koşullar devam ettiği sürece iktidarı kaybetmesi zayıf bir olasılık olarak görülmektedir. AKP yi zayıflatacak olan da muhalefet partileri CHP ve MHP nin AKP ye oy veren seçmenlerin oy verme önceliklerini dikkate alarak somut ekonomik vaatlerle onları refah içinde yaşatabileceğine ikna edebilmesidir. CHP NEDEN BAŞARISIZ OLDU? Yanlış Seçim Stratejisi ve Söylemler Her ne kadar CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve partinin diğer yöneticileri seçim sonuçlarını istatistiksel olarak başarılı gibi görmek isteseler de, mevcut koşullar göz önünde tutulduğunda 30 Mart Yerel Seçimlerinde CHP açıkça başarısız olmuştur. Mevzu bahis yerel seçimler olunca bu başarısızlığın faturasını Genel Merkezin yanı sıra il ve ilçe yönetimleri ile adaylara da kesmek daha yerinde bir yaklaşım olacaktır. CHP nin bu seçimdeki en büyük dezavantajı 12 yıldır ülkeyi yöneten ve siyasi, ekonomik, bürokratik ve sosyal yapıya koşulsuz hakim olan bir AKP ile yarışıyor olmasıydı. Ancak, AKP nin 17 Aralık Operasyonu sonrası ciddi bir yıpranmaya maruz kalması seçimlere oldukça sıkıntılı bir şekilde girmesine neden olmuştu. CHP bu durumu lehine çevirmek için AKP yi zayıf olduğu yerden yani yolsuzluk ve rüşvet suçlamaları üzerinden vurmaya çalıştı. CHP nin bu kozu kullanması tabi ki doğru bir stratejiydi, ancak yanlış olan tüm propaganda stratejisini bu kozun üzerine oturtmuş olmasıydı. CHP daha önce yapmış olduğu hataları yine tekrarladı. Her ne kadar seçimler mahalli idareler düzeyinde olsa da, genel siyaset havasında geçen bu seçimde CHP nin temel stratejisi halkın önüne ciddi ekonomik projeler ve siyasi vizyon koyarak yıpranan AKP ye iyi bir alternatif olabileceği görüntüsünü vermek olmalıydı. Bununla birlikte yolsuzluk ve rüşvet sadece bunu destekleyici bir strateji olmalıydı. Ancak, bir önceki başlıkta söylediğim gibi AKP seçmeninin önemli bir kısmının oy verme tercihini belirleyen temek faktör ekonomi. CHP rüşvet ve yolsuzluk suçlamalarını propaganda stratejisinin temeline oturtarak tapelerden medet umar bir noktaya geldi. Evet CHP nin yolsuzluğa ve hırsızlığa karşı sesini yükseltmesi, temiz bir siyaset istemesi tabi ki haklıdır, ancak bunu propagandanın asli bir parçası olarak görmesi ve ekonomiyi gözardı etmesi büyük bir yanlıştı. Şimdi denilebilir ki, yerel seçimlerde genel seçimler gibi ekonomik vaatlerde bulunmak gerekli midir? Eğer rakip AKP propaganda stratejisini bunun üzerine oturttuysa ve bir yıl sonra genel seçimler yapılacaksa oldukça gereklidir. Ki, zaten rüşvet ve yolsuzluk suçlamaları üzerinden yüklenmenin de başlı başına genel siyasetin bir parçası olduğunu unutmamak lazım. Netice itibariyle, Akseki de Belediye Başkanlığı için oy kullanacak olan vatandaşa Tayyip Erdoğan ve bakanları hedef göstererek hırsıza oy verme! mesajı veriyorsanız bu sizin de yerel seçim stratejisinin genel siyaset üzerinden yürüttüğünüz anlamına gelir. O halde sonuç olarak denilebilir ki, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu propaganda stratejisi konusunda yanlış yönlendirilmiş ya da bilinçli olarak hataya zorlanmıştır. Kemal Kılıçdaroğlu nun Genel Başkan olması ile birlikte aday belirleme sürecinin Baykal dönemine kıyasla daha demokratik olduğunun altını çizmemiz gerekir. Malum, geçiş dönemleri sancılı olmakla birlikte köklü değişiklikler de yavaş yavaş gerçekleşebiliyor. Aday Belirleme Sürecindeki Hatalar CHP nin Yerel Seçimlerde aday gösterme stratejisi de 30 Mart seçimleri ile birlikte önemli oranda çökmüştür. Bu seçimler açıkça 57

5 termiştir ki, Ankara ve Hatay örneği dışında, kazanılması zor olan yerlerde merkez sağdan ya da ılımlı İslamcı kesimden kişileri aday göstermenin CHP nin oy oranına neredeyse hiçbir katkısı olmamıştır. Aksine, bu şekilde CHP seçmeni ile örgüt tabanının CHP ile olan duygusal bağı zafiyete uğratılmıştır. Diğer taraftan, belediye başkan adaylarının, belediye meclis üyelerinin ve il genel meclisi üyelerinin hangi kriterlere göre belirlendiği halen büyük bir soru işareti olarak zihinlere kazınmıştır. Birçok ilde önseçim ya da eğilim yoklaması vaat edilmesine rağmen adaylar MYK ve Parti Meclisi tarafından merkezden belirlenmiştir. Kemal Kılıçdaroğlu nun kim kazanabilecekse onu aday göstereceğiz anketlerde kim önde çıkarsa onu aday göstereceğiz yaklaşımı somut bir karşılık bulamamıştır. İşte burada, Kemal Kılıçdaroğlu nun yapmış olduğu açıklamaların (dolayısıyla arzu ettiği) sonraki süreçte somut karşılık bulamamasının temel nedeni CHP içinde Kılıçdaroğlu nun çevresinde onun kısmen kontrolünün dışında yer alan oligarşik yapının süreci domine etmesidir. Bir bakıma aday belirleme süreci her ne kadar Kılıçdaroğlu arzu etmese de dar kadroculuk ve aday kayırmacılık gölgesinde yürütülmüştür. Yerel bölgelerin kendilerine has yapıları ve hassasiyetleri Genel Merkez tarafından ciddi bir karşılık bulamamıştır. Bu noktada, Kemal Kılıçdaroğlu nun aday belirleme sürecinde etkin konumda olan ve bu başarısızlığın başlıca sorumluları arasında yer alan Adnan Keskin, Umut Oran, Bihlun Tamaylıgil ve Gökhan Günaydın gibi MYK üyelerini revizyon ile MYK dışına itmesi Kılıçdaroğlu açısından doğru bir adım olmuştur. Yani, CHP nin aday belirleme yöntemi bir bakıma yöntemsizlik olmuştur. Süreç yereldeki delege ağaları ile merkezdeki oligarklar arasında aleni olmayan bir şekilde yürütülmeye çalışılmıştır. Deniz Baykal ve Önder Sav döneminden kalma alışkanlıklar ve beklentiler bir türlü kırılamamıştır. Ancak, Kemal Kılıçdaroğlu nun Genel Başkan olması ile birlikte aday belirleme sürecinin Baykal dönemine kıyasla daha demokratik olduğunun altını çizmemiz gerekir. En azından sonraki seçimlerde aday belirlemenin bir önceki seçime göre daha demokratik olacağı yönünde büyük bir umut ve beklenti vardır. Aslında burada kıstas demokratik olmak tan ziyade bir öncekine göre daha demokratik olmak tır. Çünkü, geçiş dönemleri sancılı olmakla birlikte köklü değişiklikler için de zamana ihtiyaç vardır. Arzu edilen tüm belediye başkan adayları ile meclis üyelerinin önseçim ile partililer tarafından belirlenmesidir. Ancak, partinin mevcut örgütlenme ve delegasyon yapısı sağlıklı bir yapıya kavuşmadığı için şu an için bu mümkün gö- 58

6 rünmemektedir. CHP de aday belirleme sürecinde MYK ve Parti Meclisi nin de etkinliği sorgulanmalıdır. Hayatı boyunca görmediği ve hiçbir fikire sahip olmadığı 5 bin kişilik bir ilçenin belediye başkan adayının belirlenmesinde bir MYK üyesinin ya da Parti Meclis üyesinin bu denli hayati öneme sahip olması çok da mantıklı değildir. Bu nedenle aday belirme süreci yerelleştirilmediği sürece CHP en doğru adayı belirleme konusunda ciddi sıkıntılar yaşayacak, Genel Merkezdeki oligarklar ile yereldeki delege ağaları arasında yürüyen bu süreç meşru hale gelecektir. CHP nin bu süreçte yaptığı en büyük hatalardan birisi kazanılabilecek yerlerde adaylarını çok geç açıklaması olmuştur. Bu durum özellikle halk tarafından çok tanınmayan adayların tanıtılmasında ciddi sıkıntılar ortaya çıkarmıştır. Yani, süreç ve zaman yönetimi konusunda CHP bu seçimlerde sınıfta kalmıştır. SONUÇ 30 Mart Yerel Seçimlerinde AKP başarılı bir seçim stratejisi yürütmüştür. 1- Ben lafa değil icraata bakarım Eğer biz gidersek bizim yerimize gelecek olanlar bu işi beceremez 17 Aralık Operasyonu Türkiye nin ilerlemesini istemeyen iç ve dış mihrakların başbakanı bitirme planıdır Bu iç ve dış mihrakların oyunlarına karşı halk başbakana sahip çıkmalıdır gibi söylemler geleneksel AKP seçmeninde karşılık bulmuştur. 2- AKP seçmeninin önemli bir ağırlığının oy verme davranışını etkileyen temel faktör ekonomi dir. AKP bu seçmenlerinin ekonomik kaygı ve korkularını ekonomik başarı ve istikrar vaadi ile giderilebilmiştir. 3- AKP nin kurduğu rant sisteminin parçası olan milyonlarca insan bu rant sistemini koruma içgüdüsüyle hareket etmekte ve sistemin devamlılığı için direnç göstermektedir. 4- Halk hırsızlık, yolsuzluk, rüşvet iddialarına inanmış olsa bile diğer muhalefet partileri CHP ve MHP nin ciddi bir iktidar alternatifi olacağına ikna olamadığı için psikolojik olarak AKP ye bir fırsat daha vermek durumunda hissetmiştir. 30 Mart Yerel Seçimlerinde CHP başarısız bir seçim stratejisi yürütmüştür. 1- CHP nin temel stratejisi halkın önüne ciddi ekonomik projeler ve siyasi vizyon koyarak yıpranan AKP ye iyi bir alternatif olabileceği görüntüsünü vermek olmalıydı. 2- Hırsızlık, yolsuzluk ve rüşvet iddiaları propaganda stratejisinin temel unsuru değil destekleyici unsuru olmalıydı. 3- CHP nin kazanılması zor yerlerde merkez sağ ve ılımlı İslamcılardan devşirme aday gösterme stratejisi genel olarak beklentileri karşılamamıştır. 4- Aday belirleme süreci önseçim ve eğilim yoklaması vaatlerine rağmen dar kadroculuk ve aday kayırmacılık gölgesinde merkezdeki oligarklar ve yereldeki delege ağaları üzerinden yürütülmüştür. 5- Aday belirleme sürecinde merkezi yapının etkinliği yerine yerel dinamiklerin beklentileri daha fazla ön planda olmalıydı. 6- Kazanılabilecek yerlerde adayların çok geç açıklanmış olması süreç ve zaman yönetimi konusunda ciddi zafiyet ortaya koymuştur. 59