İCRA-İFLAS HUKUKU D I S C I M U S ÖZGÜR DEMİRCİ. Müfettişlik. Uzmanlık. Denetmenlik. Banka Sınavları. Gelir Uzmanlığı TEK KİTAP. Vergi Müfettişliği

Transkript

1 D I S C I M U S İCRA-İFLAS HUKUKU Konu Anlatımlı Örnekler Yorumlar Uyarılar Pratik Bilgiler Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve Açıklamaları KPSS ve kurum sınavları için özgün soru ve konu anlatımından oluşan TEK KİTAP Müfettişlik Uzmanlık Denetmenlik Banka Sınavları Gelir Uzmanlığı Vergi Müfettişliği Hakimlik ÖZGÜR DEMİRCİ

2 Özgür DEMİRCİ İCRA - İFLAS HUKUKU ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2014, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 3. Baskı: Aralık 2014, Ankara Proje Yayın Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle / ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 SUNU Bu kitap, KPSS başta olmak üzere, ÖSYM tarafından hazırlanan diğer iş sınavları ve ayrıca kurumların kendi açtıkları sınavlarda siz değerli arkadaşlarımıza anlaşılabilir ve sade bir kaynak oluşturmak amacı ile hazırlanmıştır. Kitapta konular temel hatları ile işlenmiş, ayrıntıya ve teorik nitelikteki tartışmalara girmekten özellikle kaçınılmıştır. Anlatılan konuların zihinde somutlaşması için günlük olaylara değinilmiş ve her bölümün sonunda başta KPSS olmak üzere adli - idari yargı hakimlik sınavı ve kurum sınavlarında çıkmış sorular ve cevaplı testler konularak konuların pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Her ne kadar son yıllarda hukuk dersleri ile ilgili olarak sınav sisteminde herhangi bir değişiklik yapılmamış olsa bile özellikle mevzuatın değişmesiyle ve 3. yargı paketi olarak bilinen yargı hizmetlerinin etkinleştirilmesini amaçlayan kanunla birlikte hukuk alanında birçok yenilik yapılmış ve bu yeniliklere de kitap içerisinde olabildiğince yer verilmeye çalışılmıştır. Kitap içerisinde derslerde öğrencilerde gördüğümüz temel yanlışlar özellikle vurgulanarak sorular üzerinde bu yanlışlara düşmemeleri ve bu ayrıntılara geldiklerinde zihinlerinin açık kalmasını sağlamak için özgün birtakım uyarılar ve hoca notlarına da yer verilmiştir. Kitabın ümit edilen amacına ulaşması ve öğrenci arkadaşlarımıza fayda sağlanması amacı ile yapacağınız öneri, eleştiri ya da takdirinizi pegem@pegem.net aracılığıyla bizimle paylaşmanız bize ışık tutacaktır. Elinizde bulunan bu kitabın ortaya çıkmasında en büyük paya sahip olan Suat DÜZ başta olmak üzere tüm Pegem Ailesi ne, dizgi aşamasında vaktini ve emeğini esirgemeyen değerli dizgi ekibimiz ve dizgicimiz Hilal Sultan COŞKUN a kitabın hazırlanma aşamasında bana yardımlarını esirgemeyen Devrim TOKLUCU ya, kitabın yazılma süresince eleştiri ve dostluğunu esirgemeyen beraber yol yürüdüğüm sevgili arkadaşım Mustafa DİNÇDEMİR e, Emin KALKAN a, Ufuk PİŞKİN e, Uğur PEHLİVANLI ya, Sevil DENEK e, Kadir ALGIN a ve hayatımın her aşamasında maddi ve manevi desteklerini benden hiçbir zaman esirgemeyen annem ve babama teşekkürlerimi sunarım. Özgür Demirci

4 İÇİNDEKİLER İCRA HUKUKU 1. BÖLÜM İcra ve İflas Hukuku Hakkında Genel Bilgiler I. İcra ve İflas Hukukunun Gelişimi ve Kavramsal Çerçevesi...1 II. İcra Teşkilatı...2 A. Asıl İcra Organları İcra Dairesi (Müdürü) İcra Mahkemesi Yargıtay ın Görevli ve Yetkili Hukuk Daireleri...7 B. Yardımcı İcra Organları...9 III. İcra Hukukunda Şikâyet Mekanizması...9 A. Tanım...9 B. Şikâyet Sebepleri İcra dairesi tarafından tesis edilen işlemin kanuna aykırı olması İcra dairesi tarafından tesis edilen işlemin hadiseye uygun olmaması Bir hakkın yerine getirilmemesi Bir hakkın sebepsiz yere sürüncemede bırakılması...10 C. Şikâyet Başvurusunda Bulunacak Kişi ve Şikâyet Süresi...11 D. Şikâyetin İncelenmesi...11 E. Şikâyetin Sonuçları...12 IV. İcra Takibinde Taraflar...14 V. Tebligat...15 VI. İcra Hukukunda Süreler...16 VII. İcra Harç ve Masrafları...16 A. Tanım...16 B. Harçtan Muaf İşlemler...17 Çıkmış Sorular...18 Çözümler...21

5 PEGEM AKADEMİ vi 2. BÖLÜM İcra Takip Yolları I. Tanım...23 II. İlamsız İcra Yolları...24 A. Genel Haciz Yolu...24 B. Genel Haciz Yolu İle Takibin Aşamaları...25 a. Takip Talebi (Birinci Aşama)...25 b. Ödeme Emri...29 c. Ödeme Emrine İtiraz...32 d. İtiraza Karşı Başvurulacak Hukuki Yollar (İtirazın Hükümden Düşürülmesi)...37 e. Mal Beyanı...44 f. Haciz...46 g. Satış...63 h. İhalenin Feshi...67 ı. Paraların Ödenmesi veya Paylaştırılması...72 j. Aciz Belgesi Düzenlenmesi...75 III. İcra Takip İşlemi ve Taraf Takip İşlemi Ayrımı...76 IV. İcra Hukukunda Tatil ve Talik Hâlleri (Erteleme)...76 A. Tatil Hâlleri...76 B. Tatil Saatleri (Gece Vakti)...77 C. Tatil Günü...77 D. Talik Hâlleri...77 Çıkmış Sorular...79 Çözümler BÖLÜM Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu ile Takip I. Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip...91 A. Takip Talebi...91 B. Ödeme Emri...92 C. Ödeme Emrine İtiraz ve Etkisi Borca İtiraz İmzaya İtiraz...93 D. Ödeme Emrine Karşı Şikâyet...94 E. Ödeme Emrine Karşı Konulmaması...95

6 vii PEGEM AKADEMİ II. Kiralanan Gayrimenkullerin Tahliyesi...97 A. Kira Bedelinin Ödenmemesi Sebebiyle İlamsiz Tahliye...97 Takibin Aşamaları...97 B. Kira Süresinin Bitmesine Nedeniyle İlamsiz Tahliye...98 Takibin Aşamaları...99 Çıkmış Sorular Çözümler BÖLÜM İlamlı İcra I. İlamlı İcra A. Genel Bilgi B. İlamli İcrada Yetki Takibin Aşamaları Takip Talebi İcra Emri C. İlamın İcraya Konulması D. İcranın İadesi II. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip A. Rehne Başvurma Zorunluluğu B. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip C. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip Çıkmış Sorular Çözümler BÖLÜM Menfi Tespit Davası I. Menfi Tespit Davası A. Takipten Önce Açılan Menfi Tespit Davası B. Takipten Sonra Açılan Menfi Tespit Davası II. İstirdat Davası A. İstirdat Davasının Koşulları III. Hacizde İstihkak İddiası ve Prosedürü A. Haczedilen Malın Borçlunun veya Borçluyla Birlikte Üçüncü Kişinin Elinde Olması Hâlinde İstihkak Davası...127

7 PEGEM AKADEMİ viii B. Hacizli Malın Yalnızca Üçüncü Kişinin Elinde Olması Hâlinde İstihkak Davası IV. İhtiyati Haciz A. İhtiyati Haciz Koşulları B. İhtiyati Hacizde Görevli/Yetkili Mahkeme C. İhtiyati Hacizde Yargılama Usulü D. İhtiyati Haciz Kararının Uygulanması E. İhtiyati Haczin Kesinleşmesi (İhtiyati Haczi Tamamlayan Merasim) F. Dava veya Takipten Önce Konulan İhtiyati Haczin Kesinleşmesi G. Dava veya Takipten Sonra Konulan İhtiyati Haczin Kesinleşmesi H. Haksız İhtiyati Hacizden Dolayı Tazminat Davası I. Tazminat Davasında Yargılama Usulü Çıkmış Sorular Çözümler Çözümlü Test Çözümler İFLAS HUKUKU 1. BÖLÜM İflas Hukuku I. Genel Olarak II. İflasa Tabi Olan Kişiler A. TTK Uyarınca Tacir Sayıldıkları İçin İflasa Tabi Olan Kişiler Gerçek Kişiler Tüzel Kişiler B. Tacir Olmadıklari Hâlde Özel Kanun Hükümleri Gereğince İflasa Tabi Olan Kişiler III. İflas Teşkilatı A. Resmî İflas Organları İcra Dairesi Ticaret Mahkemesi İflas Dairesi İcra Mahkemesi Bölge Adliye Mahkemesi Yargıtay...169

8 ix PEGEM AKADEMİ B. Özel İflas Organları Birinci Alacaklılar Toplantısı İflas Bürosu İflas İdaresi İkinci Alacaklılar Toplantısı Çıkmış Sorular Çözümler BÖLÜM İflas Takip Yolları I. Genel (Adi) İflas Yolu A. Takibin Aşamaları Takip Talebi Ödeme Emri Ödeme Emrine İtiraz Edilmesi/ Edilmemesi İflas Davasının Açılması İflas Davasının İncelenmesi II. Kambiyo Senetlerine Mahsus İflas Yolu A. Takibin Aşamaları İflas Takip Talebi İflas Ödeme Emri Ödeme Emrine Karşı İtiraz Ödeme Emrine Karşı Şikâyet İflas Takibinin Kesinleşmesi ve İflas Davasının Açılması III. Doğrudan Doğruya İflas Yolu (Takipsiz İflas Yolu) A. Genel Olarak Alacaklının Talebiyle Doğrudan Doğruya İflas Nedenleri Borçlunun Talebi İle Doğrudan Doğruya İflas Nedenleri IV. İflasın Ertelenmesi V. İflasın Borçlu Açısından Sonuçları A. Özel Hukuk Açısından Sonuçları B. Kamu Hukuku Açısından Sonuçları Adi İflas Taksiratlı İflas Hileli (Dolanlı) İflas VI. İflasın Alacaklılar Açısından Sonuçları VII. İflas Tasfiyesi A. İflasta Tasfiye Türünün Belirlenmesi İlan...193

9 PEGEM AKADEMİ x 2. Birinci Alacaklılar Toplantısının Yapılması İflas İdaresi İstihkak İddialarının İncelenmesi Acele Durumlarda Satışa Karar Verme İflas Alacaklarının İncelenmesi Sıra Cetvelinin Hazırlanması Sıra Cetvelinde Sıra Geç Bildirilen Alacaklar İkinci Alacaklılar Toplantısının Yapılması Masa Mallarının Satışı (Paraya Çevirme) Paraların Paylaştırılması Borç Ödemeden Aciz Belgesi VIII. İflasın Kapanması IX. İflasın Kaldırılması X. İtibarın Yerine Getirilmesi (İadesi) A. Koşulları İtfa ve İstem B. Usul XI. İptal Davası (Tasarrufun İptali Davası) A. İptale Tabi Tasarruflar İvazsız Tasarruflar (Karşılıksız Kazandırmalar) Acz İçinde Yapılan Tasarruflar Zarar Verme Kastı Amacıyla Yapılan Tasarruflar B. İptal Davasında Yargılama Usulü XII. Konkordato Hukuku A. Adi Konkordato (İflas Dışı Konkorndato) Giriş Konkordato Teklifi Konkordato Mühleti Konkordato Mühleti Verilmesinin Sonuçları Konkordato Komiseri Alacaklılar Toplantısı Konkordatonun Kabulü Konkordatonun Tasdiki Konkordatonun Hükümleri B. İflas İçi Konkordato Çıkmış Sorular Çözümler Çözümlü Test Çözümler Yararlanılan Kaynaklar...235

10 İCRA HUKUKU İCRA ve İFLAS HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİLER CEBRÎ İCRA YOLLARI KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ HACİZ YOLU ile TAKİP İLAMLI İCRA MENFİ TESPİT ve İSTİRDAT DAVASI Adaletsizlik hükme acılık, geciktirme de tatsızlık verir. ( BACON)

11 1. BÖLÜM GENEL BİLGİLER I. İCRA VE İFLAS HUKUKUNUN GELİŞİMİ VE KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ Hukuk devleti, toplumsal hayatı düzenleyen kuralları tanımlamanın yanında bunların uygulanmasını da üstlenmiş bir yapıdır. Bu anlamda söz konusu düzenleyici kural ve normların çerçevesini çizdiği hukuk düzeninin işleyişini sağlama yetkisi yine münhasıran kendine aittir. Hukuk devleti prensibi ile de bağıntılı olan bu durum nedeniyle kişiler, çeşitli yasal düzenlemelerde gösterilen istisnai durumlar saklı olmak kaydıyla, hukuk kurallarından doğan haklarını bizzat kendileri aramaya kalkışamaz ve ancak yetkili devlet organlarına başvurarak bu haklarını talep edebilirler. Bu zorunluluk ihkak-ı hak yasağı olarak adlandırılmaktadır. İcra ve İflas Hukuku nun da ihkak-ı hak yasağının doğrudan bir uzantısı olduğunu söyleyebiliriz. İcra Hukuku uyarınca ifası talep edilecek hak ve borçlar, yalnızca yetkili devlet organlarına başvuru yoluyla ve yasal düzenlemelerde gösterilen usuller çerçevesinde cebrî olarak takip edilebilir. Buna ek olarak bilinmesi gereken bir diğer önemli husus; günümüz İcra ve İflas Hukuku sisteminde cebrî icranın konusunun artık sadece borçlunun mal varlığı olabileceği hususudur. Borçlunun şahsına veya kişilik haklarına yönelik bir yaptırım söz konusu değildir. Mal beyanında bulunmayan veya ilamlı icra takibinde icra emrini süresi içinde yerine getirmeyen borçluya yönelik olarak uygulanan tazyik ve disiplin hapsi gibi uygulamaların varlığı bu prensip ile çelişir gibi görünse de bu hükümlerin amacı borcun ifası yerine geçecek bir yaptırım getirmek değil, borçlu tarafın kötü niyetli davranışlarının önüne geçerek icra takibi prosedürünün sorunsuz yürümesini sağlamak olduğu için bir çelişki teşkil etmediği kabul edilmektedir. Nitekim hiç mal varlığı olmayan bir borçlu, mevzuatta gösterilen kötü niyetli davranışlarda bulunmamış ve takip prosedürü çerçevesinde üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmişse sonuçta borcunu ödeyememiş olsa dahi bir hapis cezası ile karşılaşmayacaktır. hoca notu Cebri icra prosedürü kendiliğinden başlayan bir prosedür değildir.

12 PEGEM AKADEMİ 2 İcra Hukukunun kavramsal boyutuna ilişkin bilinmesi gereken son önemli husus ise cebrî icra takibi prosedürünün ancak başvuru üzerine başlayan ve devam eden bir prosedür olduğudur. Devlet organları re sen (kendiliğinden) bu takibi başlatmaz, bunun için ilgililerin kendilerine başvuruda bulunması gereklidir. II. İCRA TEŞKİLATI Cebrî icra prosedürünü yerine getiren ve kanunların çizdiği çerçevede zor kullanma yetkisi bulunan icra organları, asıl ve yardımcı icra organları olmak üzere iki kategoride incelenir. CEBRÎ İCRA TEŞKİLATI (ORGANLARI) ASIL İCRA ORGANLARI YARDIMCI İCRA ORGANLARI İcra Dairesi (Müdürü) İcra Mahkemesi Yargıtayın İlgili Hukuk Dairesi Genel Mahkemeler Adalet Müfettişleri ve Cumhuriyet Savcıları Bölge Adliye Mahkemeleri A. Asıl İcra Organları Yalnızca icra işleri için oluşturulmuş ve bunun dışında bir görevi bulunmayan organlardır. Bunlar icra dairesi, icra mahkemesi ve Yargıtayın icra ve iflas işleri ile görevli daireleridir. 1. İcra Dairesi (Müdürü) Cebrî icra takibinin başlatıldığı ve sürdürüldüğü, icra teşkilatının temel organını teşkil eden mercidir. İcra takibi, konusu olan alacağın değeri ne olursa olsun icra dairesine yapılacak başvuru ile başlatılır. İcra dairesinin başında sorumlu amir konumundaki bir icra müdürü bulunur. Adalet Bakanlığı tarafından yaptırılan yazılı ve sözlü sınavlara göre atanan icra müdürüne, yeterli sayıda müdür yardımcısı, katip, mübaşir ve muhasip gibi personel eşlik eder. İcra işlerinin az olduğu yerlerde mutlaka hususi bir icra müdürünün atanması gerekli olmayıp bu görev asliye hukuk mahkemesi yazı işleri müdürü tarafından yürütülebilmektedir.

13 3 PEGEM AKADEMİ İcra dairesi bağımsız bir organdır ve kanunlar tarafından kendine verilen yetkileri icra mahkemesinin izin veya talimatı olmaksızın doğrudan kullanabilir. Bununla birlikte mevzuata aykırı işlemlerinden dolayı ilgililer tarafından icra mahkemesine şikâyeti durumunda, şikâyet konusu olan işlemleri mahkemece denetlenerek iptal edilebilir veya düzeltilebilir. Bunun dışında icra daireleri, Cumhuriyet savcıları ve adalet müfettişleri tarafından da belirli periyotlarla denetime tabidir.! Arkadaşlar unutmayalım icra dairelerinin daimi denetimini ve Dikkat gözetimini icra yargıcı (icra mahkemesi) yaparken yılda bir defaya mahsus olmak üzere geçmişe ilişkin denetimi cumhuriyet savcıları ve adalet müfettişleri tarafından yerine getirilir. İcra dairesi, görevleri çerçevesinde zor kullanma yetkisine sahip olup bu doğrultuda kolluk kuvvetlerine ve köy muhtarlarına emir ve talimat verebilir. İcra memurlarının belli görevleri kapsamında takdir yetkileri bulunurken bazı görevleri açısından ise böyle bir yetkileri söz konusu değildir. Örneğin borçlu mallarının haczi sırasında bazı malların haczedilmesinin mümkün olup olmadığı konusunda icra memuru takdir yetkisine dayanarak karar vermektedir. Buna karşın takip talebi üzerine ödeme emri düzenlenmesi ve borçlu tarafa gönderilmesi, haciz ve satış taleplerinin yerine getirilmesi gibi yerine getirmekten kaçınamayacağı görevleri açısından böyle bir takdir yetkisi bulunmamaktadır. İcra müdürleri ve diğer icra görevlileri, kanunun vermiş olduğu görevlerini yerine getirirken kusurlu olarak bireylere verdikleri zararlardan dolayı doğrudan doğruya sorumlu tutulamazlar. Bu gibi durumlarda, zararların tazmin edilmesi için açılacak olan hukuk davası (tazminat davası) Adalet Bakanlığına karşı genel mahkemelerde açılır. Bu davanın açılması için icra müdürünün işleminden zarar gören şahsın bu zararı öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her hâlde zarara sebep olan işlemin yapılmasından itibaren 10 yıllık bir zaman aşımı süresi öngörülmüştür. Tazminat davasının sonucunda tazminat ödemek durumunda kalan Adalet Bakanlığı, ödediği miktar oranında icra dairesi görevlilerine rücu edebilir. Yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi kanun, icra işlerinde birinci derecede görevli kıldığı icra müdürlerine geniş yetkiler vermiş ve aynı zamanda da icra müdürlerinin (memurlarının) görevlerini olumlu ve olumsuz bazı yükümlülükler olmak üzere ikiye ayırmıştır. Bunları başlıklar hâlinde aşağıdaki gibi incelemek isabetli olacaktır. hoca notu İcra memurunun görevini yerine getirirken kusurlu olarak vermiş olduğu zararlardan dolayı, hukuk davası Adalet Bakanlığına karşı Genel Mahkemelerde açılır.

14 PEGEM AKADEMİ 4 İCRA MÜDÜRÜNÜN YÜKÜMLÜLÜKLERİ OLUMLU YÜKÜMLÜLÜKLER OLUMSUZ YÜKÜMLÜLÜKLER Dosya ve Tutanak Düzenlenmesi Takip Kapsamında Yapılan Ödemeleri Kabul Etme İş Görme Yasağı Sözleşme Yapma Yasağı Para ve Değerli Eşyaların Tevdii UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) Kullanılması a. Olumlu Yükümlülükler hoca notu Borçlar takip konusu borca mahsuben ödemelerini İcra Daşresşnşn Banka hesabında yapacaklardır. aa. Dosya ve Tutanak Düzenlenmesi: İcra dairelerinde her icra takibi için ayrı bir dosya açılır ve bu takibe dair tüm belge ve tutanaklar bu dosyada saklanır. Ayrıca icra dairesince verilen kararlar gerekçeli olarak bu tutanaklara yazılır. İcra dairesi tutanaklarının aleniyet ve ispat gücü gibi iki fonksiyonu vardır dolayısıyla ilgililer bu tutanakları görebilir ve bu tutanaklardan örnek alabilirler. Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki bu tutanaklar aksi ispat edilinceye kadar geçerliliği olan resmî belgelerdir. ab. Takip Kapsamında Yapılan Ödemeleri Kabul Etme: Takip konusu para alacağı için borçlu veya üçüncü kişi tarafından yapılan ödemeleri icra dairesi kabul etmek zorundadır; icra dairesi, kısmen yapılan ödemeleri de kabule mecburdur. Yapılan ödemeler Türk parası ile olmalıdır sayılı Kanun la yapılan değişikliğe göre icra dairelerine yapılması gereken her türlü ödeme icra dairesine değil icra dairesi adına açılan banka hesabına yapılması gerekmektedir. Ancak yine önemle belirtmek gerekir ki haciz mahâlinde yapılan ödemeler icra memuruna yapılabilir; icra memurunun da bu ödemeyi, aldığının ertesi iş günü mesai bitimine kadar banka hesabına yatırması gerekmektedir. ac. Para ve Değerli Eşyaların Tevdii: Haczedilen şeylerin para, hamil e yazılı senet, çek, poliçe gibi kıymetli evraklar veya altın ve gümüş gibi değerli eşyalar olması durumunda, bunların borçlunun elinde bırakıl-

15 5 PEGEM AKADEMİ ması veya yediemine tevdi edilmesi mümkün değildir. Bu malların icra dairesince teslim alındıktan sonra en geç bir sonraki iş günü mesai bitimine kadar bankaya yatırılması zorunludur. ad. UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) Kullanılması: 6352 sayılı Kanun la (3. yargı paketi) getirilen düzenlemeyle icra ve iflas dairelerince yapılacak her türlü icra ve iflas iş ve işlemlerinde Ulusal Yargı Ağ Bilişim Sistemi (UYAP) kullanılması öngörülmüş ve her türlü veri, bilgi, belge ve kararın Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi aracılığıyla işlenmesi, kaydedilmesi ve saklanması zorunlu kılınmıştır. b. Olumsuz Yükümlülükler ba. İş Görme Yasağı: İİK 10. maddesinde düzenlenen bu yasak çerçevesinde icra dairesi çalışanları; kendilerinin, eşinin, nişanlısının, kan veya kayın hısımlığı bulunan alt ve üst soyunun, üçüncü derece dâhil olmak üzere bu dereceye kadar olan kan ve civar hısımlarının, kanuni mümessil veya vekili yahut müstahdemi oldukları kişilerin menfaati olan işleri göremezler. Bu yasağa aykırı işlemler kendiliğinden batıl (butlan yaptırımına) olmaz, şikâyet üzerine mahkemece iptal edilebilir. İcra müdürü, bu durumu derhal icra mahkemesine bildirmek zorundadır. İcra mahkemesi başvuruyu yerinde görürse o işi diğer bir memura, icra memuru bulunmayan yerlerde kâtiplerinden birine verir (İİY m. 10). İş görme yasağı sadece icra müdürü için değil, müdür yardımcıları ve zabıt katipleri için de geçerlidir. İcra hâkimleri için ise bu hüküm değil, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ndaki hakimi ret sebepleri uygulanmaktadır.! Arkadaşlar sorularda şu bilgiyi gözden kaçırmayalım: İş Dikkat görme yasağına uyulmadan yapılan işlemler butlanla sakat değildir; iptal edilebilir işlemlerdir, dolayısı ile süresinde (yedi gün içinde) şikâyet yoluna başvurulmazsa işlem geçerliliğini korur. bb. Sözleşme Yapma Yasağı: İİK 11. maddesi uyarınca icra memur ve yardımcıları, kendi daireleri tarafından takip edilen alacak veya satılan mallar hakkında, kendilerinin veya başka birinin hesabına kimseyle sözleşme yapamazlar. Bu yasağı örnekle somutlaştırmak gerekirse örneğin bu kişiler takibin borçlusuna kefil olamaz, takip konusu alacağı devralamaz, hacizli malın satışı için düzenlenen açık artırmaya katılamaz. Sözleşme yapma yasağına ilişkin bu hüküm icra hâkimleri için de geçerlidir. Bu yasağa aykırı işlemler kendiliğinden batıl olur.

16 PEGEM AKADEMİ 6! İş görme yasağına aykırı yapılan işlemler kendiliğinden batıl Dikkat değilken sözleşme yapma yasağına aykırı yapılan işlemler kendiliğinden batıldır, unutmayalım 2. İcra Mahkemesi Asliye mahkemelerinin her birinin yargı çevresinde (yani her ilçede) bir icra mahkemesinin bulunması öngörülmüştür. Ayrı bir icra mahkemesi bulunmayan yerlerde ise o yerdeki asliye hukuk mahkemesi, icra mahkemesinin görev alanına giren dava ve işlerle de ilgilenir. Tek hâkimli özel hukuk mahkemeleri olan icra mahkemeleri, kural olarak sınırlı inceleme yetkisine sahip olan ve belirli bir belge üzerinden, şeklen inceleme yapan bir mahkemedir. İcra mahkemesinde kural olarak duruşma yapılmaz; tanık ve yemin deliline başvurulamaz. Yani bu mahkemelerde basit yargılama usulu uygulanır. Ayrıca icra mahkemesinin görevine giren işler ivedi işlerden sayılır ve bu nedenle özellikle adli tatil hükümleri icra mahkemelerine uygulanmaz; bir başka ifadeyle icra mahkemeleri adli tatilde çalışır. Yukarıda da belirtmiş olduğumuz gibi icra mahkemesiyle ilgili önemli olan diğer bir husus da şudur ki icra mahkemeleri icra dairelerini daimi denetim ve gözetimi altında tutar. Ancak bu denetim ve gözetim altında tutmayı aralarında hiyerarşik bir yapı olduğu şeklinde algılamamak gerekir. İcra mahkemesiyle icra dairesi arasında bir astlık üstlük ilişkisi yoktur. Dolayısı ile icra mahkemesi icra dairesine emir ve talimat veremez, icra dairesi yerine geçerek karar veremez ancak şikâyet üzerine icra dairesini inceleyebilir. hoca notu İcra mahkemesinin maddi anlamda kesin hüküm teşkil eden kararları ihalenin feshi talebi ve İstihkak Davası Sonucunda verdiği kararlarıdır. Yine yukarıda belirtmiş olduğumuz gibi icra dairesi sınırlı inceleme ve basit yargılama usulune göre yargılama yapan bir mahkemedir. Sınırlı inceleme yapıyor olması nedeniyle icra mahkemesi kararları kural olarak maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez yani icra mahkemelerinde karara bağlanan bir konu daha sonra genel mahkemelerde yeniden dava konusu yapılabilir. Bunun sonucu olarak da icra mahkemesi kararlarına karşı yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilemez. İcra mahkemesi kararları sadece o takip konusu hakkında takip hukukuna özgü bir etkiye ve kesinliğe sahiptir. Ancak icra mahkemesinin vermiş olduğu istihkak davaları ve ihalenin feshi kararları, maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder ve yargılamanın yenilenmesi istenebilir.! İcra mahkemesinin görevlerinin neler olduğu sınav soruların- Dikkat da oldukça çok sorulmuş bir konudur. İcra mahkemesinin görevlerinden bazılarını maddeler hâlinde aşağıdaki gibi belirtebiliriz. Ancak bunları ezberlemek yerine ilerleyen konular içerisinde özümseyerek akılda tutmak daha kolay olacaktır.