BOŞALTIM SİSTEMİ ÜN TE 15

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BOŞALTIM SİSTEMİ ÜN TE 15"

Transkript

1 ÜN TE 15

2 Canlıların iç dengelerini kararlı tutmak için bazı maddeleri belirli oranlarda atmalarına boşaltım denir. Boşaltımda amaç homeostasiyi sağlamaktır. y CO2 y H2 y O2 Tuz Üre Ürik asit Amonyak Safra flekildeki maddeleri uzaklaflt rma bir boflalt m olay d r. Aç klama : Terleme bir boflalt m olay d r. Sindirim art atma (D flk lama) boflalt m olay de ildir. Boşaltımda; Böbrek, solunum organı, karaciğer, deri ve bağırsak görev alır. Aç klama : Boşaltımda bağırsağın en önemli rolü safrayı uzaklaştırmaktır. Aç klama : Bir çok hayvan dış değişmlere karşı iç ortamın uyumunu korumak için homeostatik mekanizmaları kullanır. Örnek: Kuş ve memelilerin vücut sıcaklıklarını belirli aralıklarda tutabilmeleri. Örnek: Tatlı ve tuzlu suda yaşayan bir balığın kan osmotik dengesini koruması. Bitkilerde Boşaltım: 1) Stoma: CO 2 CO 2 Su buhar (Terleme) Su buhar (Terleme) Atmosfer Stoma Atmosfer O 2 O 2 Gece Gündüz 2) Lentisel : CO 2 Lentisel Su buhar (Terleme) Atmosfer O 2 Gece ve gündüz sürekli gerçekle ir. 3) Hidatod (su savağı) : Atmosfer nemi arttıkça hidatodlardan damlama ile su ve tuz kaybı olur. 4) Kofullar: Bitkilerde zararlı tuzlar kofullarda kristalize halde depo edilir. Yaprak dökümü ve gövdedeki kabukların atılması ile canlıdan uzaklaştırılmış olur. O 2 5) Kökler: Kökler yardımıyla bazı metabolizma artıkları ve bazı tuzlar toprağa verilerek uzaklaştırılır. Kök Toprak CO 2 395

3 Bir Hücrelilerde Boşaltım : Tatlı sularda yaşayan bir hücrelilerde boşaltım : Tatlı sularda yaşayan bir hücrelilerde canlının kendine göre fazla suyunu atmaya yarayan kontraktil kofullar vardır. Su % 90 su Kontraktil koful Su Osmoz % 98 su Osmoz Su Su Kontraktil koful Yorum I Yorum II Paramesyumun bulunduğu ortamda oksijen azalırsa; Oksijenli solunum yavaşlar. ATP üretimi azal r. Kontraktil koful faaliyeti azal r. Hücre dışına yeterli su atılamaz. Hücre hemoliz olur. Paramesyum deniz suyuna at l rsa; Hücreden d flar ya istemeden su ç k fl olur. Hücre plazmoliz olur. Kontraktil koful faaliyeti azal r ve durur. Hücre su kayb ndan dolay ölür. Not: Tuzlu sularda yaşayan bir hücrelilerde kontraktil koful olmaz. Omurgasız Hayvanlarda Boşaltım : Süngerlerde ve sölenterlerde özel bir boşaltım sistemi yoktur. Aç klama : Bir hayvanın vücut sıvılarının kimyasal yapısını düzenlemesi de suyun ve çözeltilerin kazanılmasının ve kaybedilmesinin dengelenmesine bağlıdır. Buna osmoregülasyon (osmotik basınç düzenleme) denir. Aç klama : Osmoregülasyonun temel işlevi vücut hücre sitoplazmalarının bileşimini ayarlamaktır. Aç klama : Bir çok hayvanda çözelti hareketlerini düzenleyen bir ya da çok katlı epitel örtü (transport epitel) bulunur. Yassı Solucanda Boşaltım : Protonefridyum adı verilen bir boşaltım görülür. Protonefridyum boşaltımda alev hücre sistemi vardır. Alev hücrelerinin temel görevi canlının kendine göre fazla olan suyunu dışarıya atmaktır. Azotlu atıkları amonyaktır. 396

4 Halkalı Solucanlarda Boşaltım: Nefridyum adı verilen boşaltım görülür. Nefridyumlar kirpikli hunilerden oluşur. Kirpikli hunilerin açık olan bir ucu doku sıvısına, açık olan diğer ucu bir sonraki halkadan vücut yüzeyine açılır. Kirpikli hunilerin etrafı kılcal damarlarla sarılıdır. Bu kılcalların temel görevi yararlı maddelerin geri emilimini yapmaktır. Azotlu artığı amonyaktır. Kirpikli huniler Böceklerde Boşaltım : Malpighi tüpleri ile yapılır. Malpighi tüplerinin kapalı olan uçları doku sıvısına uzanır, açık olan ucu son bağırsakla birleşir. Azotlu artıkları ürik asittir. Ürik asit malpighi tüplerinde sentezlenir. Orta ba rsak Anüs Malpighi tüpleri Malpighi tüpleri Son ba rsak Son ba rsak Rektum Omurgalılarda Böbrek Tipleri : Omurgalılarda üç tip böbrek yapısı görülür. Pronefroz: Balık ve kurbağaların embriyo döneminde köpek balığının ergin döneminde görülür. Glomerulus kılcallarını saran bowman kapsülü yoktur. Müller kanal Volf kanal Mezonefroz: Balık ve kurbağaların ergin döneminde sürüngen, kuş ve memelilerin embriyo döneminde görülür. Glomerulus kılcallarını saran bowman kapsülü vardır. Metanefroz: Sürüngen, kuş ve memelilerin ergin dönemlerinde görülür. Testis Bowman kapsülü Glomerulus Pronefroz böbrek Mezonefroz böbrek Açıklama: Evrimsel gelişim arttıkça kirpiksi huniler azalır ve kaybolur. Açıklama: Balık, kurbağa ve sürüngenlerde henle kulpu yoktur. Atar damar Toplar damar Kloak Metanefroz böbrek Üreter 397

5 Açıklama: Tatlı su balıkları azotlu artıklarını böbrekler yoluyla uzaklaştırırken, tuzlu su balıkları azotlu artıklarını özellikle solungaçlarıyla atarlar. Tatl su bal Tuzlu su bal Glomerulus fazla geliflmifltir. Glomerulus az geliflmifltir. Nefronu saran k lcal damar az. Nefronu saran k lcal damar fazla. Su içme iste i yok. Su içme iste i var. Osmoz yoluyla su alırken difüzyonla da Osmozla su kaybederler, difüzyonla vücut tuz kaybeder. içine tuz girer. Solungaçlardan aktif tafl ma ile tuz alarak Solungaçlardan aktif tafl ma ile fazla tuzu atarlar. tuz kaybını karşılarlar. (Cl aktif taşıma ile atılırken Na + (sodyum) (Na + aktif taşıma ile alınırken Cl (klor) pasif olarak kloru izler.) pasif olarak sodyumu izler.) Derileri suya çok az geçirgendir. Derileri suya kısmen geçirgendir. Hipotonik idrar oluşturular. Hiportonik idrar oluştururlar. Böbrekler yoluyla C Böbrekler yoluyla Ca +2, Mg +2, SO 42, iyonları çok su ile atılır. İç ortamları dışarıya göre hipertoniktir. İç ortamları dış ortama göre hipotoniktir. Açıklama : Tatlı su balıklarının solungaçlarındaki taşıyıcı epiteller (transport epitel) dış ortamdaki seyreltik tuzu kana taşımaktadır. Açıklama : Kurbağaların derileri bazı tuzları aktif taşıma ile çevredeki sudan alır ve böbrekleri ile seyreltik idrar oluşturur. Açıklama : Kurbağalar karada iken vücut sıvılarını idrar kesesi epitelinde suyu geri emerek korurlar. Açıklama : Sürüngen böbrekleri vücut sıvılarına göre izoozmotik idrar oluşturular. Kloak epitelindeki geri emilim su kaybını önler. Açıklama : Deniz suyu içen kuşlarda taşıyıcı epiteller kandaki fazla NaCI (sodyum klorürü) atar. Tuz salgılayan burun deliği Açıklama : Kuşların su tutmada görevli olan henle kulpları memelilere göre daha kısadır. Açıklama : Kuşların böbrekleri idrarı fazla yoğunlaştıramazlar. Açıklama : Kuşların su tutma mekanizmasını azotu ürik asit şeklinde atmaları oluşturmaktadır. 398

6 İnsanda Böbre in Yap s : Havuzcuk Böbrek atardamar Korteks (Kabuk) Medulla (Öz) Böbrek toplardamar Malpighi piramitleri Üreter Böbrek Atardamarı Böbrek Toplardamarı Karbondioksit Az Fazla Oksijen Fazla Az Su Fazla Az Üre Fazla Az Tuz Fazla Az Glikoz Fazla Az (Harcanandan dolayı az, yoksa her Kan hücresi Eşit Eşit ikisinde de eşit kabul edilir.) Kan basıncı Fazla Az Kanın akış hızı Fazla Az Protein osmotik basıncı Eşit Eşit Böbrek nefron adı verilen birimlerden oluşur. Nefron üç ana kısımdan oluşur. Glomerulus Bowman kapsülü Henle kulpu Açıklama : Glomerulus ve bowman kapsülü malpighi cisimciğini oluşturur. Açıklama : Toplama kanallarının biraraya gelerek oluşturduğu yapıya malpighi piramitleri denir. Böbrek atardamar Glomerulus Götürücü atardamar Getirici atardamar Bowman kapsülü Proksimal tüp II. K lcal damar a Distal tüp Böbrek toplardamar I. K lcal damar a Henle kulpu drar toplama kanal 399

7 Açıklama : İnsan böbreğinde nefronların % 80'ini oluşturan kortikal nefronlar, böbreğin kabuk bölgesinde yer almakta ve kısa henle kulpu içermektedir. diğer % 20'yi oluşturan jukstamedullar nefronları ise böbreğin öz kısmında bulunmakta ve uzun henle kulpuna sahiptir. Açıklama : Jukstamedullar nefronlar sadece memelilerde bulunur. Açıklama : Vücut sıvılarına göre, hipertonik idrar oluşturma jukstamedullar sayesinde olur. Açıklama : Henle kulpu ters akım yöntemi denilebilecek bir özelliğe sahiptir. Bu sayede idrar yoğunluğu artırılmaktadır. Böbrekte gerçekleşen faaliyetler : 1) Süzülme: Kan basıncının etkisiyle glomerulustan bowman kapsülüne doğru olur. Süzülme sırasında ATP harcanmaz. Getirici atardamar Götürücü atardamar Glikoz Fazla Az Su Fazla Az Tuz Fazla Az Üre Fazla Az Kan hücresi Eflit Eflit Bikarbonat iyonu Fazla Az Oksijen Fazla Az Süzülme hızına etki eden faktörler : Kan basıncının artması süzülme hızını artırır. Kan basıncının azalması süzülme hızını azaltır. Kanın protein osmotik basıncı artarsa, süzülme hızı azalır. Kanın protein osmotik basıncı azalırsa, süzülme hızı artar. Soğuk havalarda süzülme hızı artar. Açıklama: Soğuk havalarda vücut yüzeyine gelen kılcal damarlar daralır, iç organlara giden kan miktarı artar. Buna bağlı olarak glomerulustaki kan basıncı artar, süzülmenin hızı artar. Fazla oranda tuzlu besin yenirse, süzülmenin hızı artar. Kan bas nc 70 mmhg Protein osmotik bas nc 32 mmhg Bowman s v bas nc 14mmHg Süzülme h z = (KB) (POB + Bowman s v bas nc ) Süzülme h z = 24mmHg Açıklama: Tuzlu besin fazla miktarda yenildiğinde getirici atar damar otomatik kontrol sistemi sayesinde genişlerken, götürücü atar damar daralır. Bu sayede glomerulustaki kan basıncı artar, süzülmenin hızı artar. Kan şekeri arttığında süzülmenin hızı artar. Açıklama: Kandaki fazla şeker süzülmenin etkisiyle bowman kapsülüne pompalanır. Glikoz molekülleri geri emilirken sodyum (Na + ) yardımıyla geri emilir. Bu nedenden dolayı kanın Na + derişimi artar. Otomatik kontrol sistemi getirici atar damarı genişletirken, götürücü atar damarı daraltır. Glomerulus kılcallarında kan basıncı artar, süzülmenin hızı artar. 400

8 Proteinli besinler fazla oranda yenildiğinde, süzülmenin hızı artar. Açıklama: Proteinli besinlerin fazla yenilmesi, karaciğerlerdeki üre sentezini de artırabilir. Homeostazik denge gereği fazla üreyi atmak için süzülmenin hızı artar. Ayrıca aminoasitlerde Na + yardımıyla da geri emildiği için aynı nedenlerden dolayı süzülmenin hızı artar. Havuzcukta taş oluşursa, süzülmenin hızı azalır. Sempatik sinirlerde uyarımın artması, Adrenalin salgısının artması durumlarında süzülmenin hızı azalır. Açıklama: Bu durumlarda sindirim faaliyetleri ve böbrek faaliyetleri azalır. Buralara kan getiren damarlar daralır. 2) Geri Emilme: Proksimal tüp Distal tüp Glikoz HCO Na + 3 K + Aa Cl NaCl HCO 3 H 2 O zotonik H 2 O Na + zotonik H + NH3 Glikoz K+ H + zotonik CI Hipotonik H 2 O H 2 O Na + Üre NaCl H 2 O H 2 O Na + Na + Hipertonik Toplama kanal Henle kulpu ¾ Proksimal tübül : Proksimal tübüldeki salgılama ve geri emilim süzüntünün hacim ve içeriğini önemli ölçüde değiştirir. Proksimal tübüldeki taşıyıcı epitel hücrelerinin kontrollü olarak hidrojen iyonu salgılaması sonucu vücut sıvılarında ph dengesi sağlanmaktadır. Proksimal tübüldeki taşıyıcı epitel hücreleri asidi nötralleştiren ve süzüntünün fazla asidik olmasını engelleyen amonyakta salgılamaktadır. ¾ Proksimal tübüller önemli bir tampon bileşik olan HCO (bikarbonat) iyonlarının % 90'ını geri emerler. 3 Karaciğerde işlenmiş olan ilaç ve zehirli maddelerin bir kısmı proksimal tübüllerden nefron kanalına verilir. Proksimal tübüllerden glikoz, aminoasit ve potasyum gibi besinlerin difüzyon ile aktif taşıma ile geri emilimi sağlanır. ¾ Henle kulpunun inen kolu : Henle kulpunun inen kolunda suyun geri emilimi sürer, burada taşıyıcı epitelin suya geçirgenliği fazla tuz ve diğer çözünürlere karşı geçirgenliği azdır. Su osmozla henle kulpunun inen kolundan emildikçe, süzüntünün çözünen yoğunluğu artar. 401

9 ¾ Henle kulpunun çıkan kolu : Henle kulpunun çıkan kolunun taşıyıcı epiteli suya karşı geçirgen değil tuza karşı geçirgendir. Henle kulpunun çıkan kolunun distal tüpe yakın kısmı kalın, uzak kısmı ise incedir. Süzüntü ince kısımdan çıkarken, inen kolda yoğunlaşmış olan tuz, geçirgen tübülden doku sıvısına geçer. bu olay doku sıvının ozmotik basıncını artırır. ¾ Distal tüp : Salgılama ve geri emilim yapılır. ¾ Salgılama ile K+ (potasyum), hidrojen iyonları, bazı ilaçlar, amonyak vb. gibi. ¾ Geri emilim ile su, NaCI, HCO 3 alınır. Distal tüp osmotik denge ve ph dengesinde önemli rol oynar. ¾ Toplama kanalı : Aktif taşıma ile NaCI geri emer, idrarla ne kadar tuz atılacağının belirlenmesinde görev alır. Su ve ürenin de geri emilimi olur. Proksimal tübülden toplama kanalına doğru gidildikçe idrar yoğunluğu artar. a) Suyun geri emilimi: Proksimal tüpte başlar, toplama kanalı sonunda biter Henle kulpunun çıkan kolu suya karşı geçirgen değildir. Osmoz kurallarına göre emilim olur. Suyun geri emiliminde hormon etkisi vardır. (ADH = Vazopressin hormonu) Tuzlu besin fazla miktarda yenilirse ADH salgısı artar, suyun geri emilimi artar, idrar yoğun olarak atıl r. Koşan bir insanda ADH salgısı artar, suyun geri emilimi artar, idar yoğun atılır, Normalin üzerinde su içen bir insanda ADH salgısı azalır, suyun geri emilimi azalır, idrar seyreltik atılır. Alkol alan bir insanda, alkolü seyreltmek için suyun bol kullanılması gerekir. Bu nedenle ADH salgısı azalır. Alkol alanlarda idrara sık aralıklarla çıkılmasının nedeni bu olaydan dolayıdır. b) Glikozun geri emilimi : Proksimal tüpte başlar, henle kulpunun inen koluna doğru devam eder. Glikozun geri emilimi difüzyon ve aktif taşıma ile yapılır. Sağlıklı bir insanın idrarında glikoz olmaz. Sağlıklı bir insanın idrarında glikoz varsa kişi o güne ait olmak üzere bol miktarda şekerli besin yemiştir. Açıklama: Aminoasit ve buna benzer monomerlerde difüzyon ve aktif taşıma ile emilir. c) Minerallerin geri emilimi : Proksimal tüpten, distal tüpe kadar belirli bölümlerde gerçekleflir. Difüzyon ve aktif taşıma ile emilim yapılır. Minerallerin geri emiliminde hormon etkisi vardır. (Aldosteron hormonu) ¾ Aldosteron hormonu Na+ mineralinin kana, K + mineralinin ise idrara geçmesi yönünde etki gösterir. Açıklama : Nefron kanallarına süzülen maddeler eşik değerini aşarsa eşik değerini aşan kısım geri emilmez. 402

10 3) Aktif Boşaltım (Salgılama) : Süzülmeye rağmen kanda kalan bazı zararlı maddeler distal tüp bölgesinden ATP harcanarak kanala verilir. ¾ Vücut sıvılarındaki NaCI ve K+ yoğunluğunu süzüntüye salgılanan K + miktarını ve süzüntüden geri emilen NaCI + miktarını değiştirerek, düzenlemede anahtar rol oynamaktadır. ¾ Distal tüp H+ ve HCO 3 salgısı yaparakta ph dengesinde görev alır. Böbreğin görevleri; ph dengesini ayarlama Su dengesini ayarlama Mineral dengesini ayarlama Besin kaybını önleme Kandaki zararlı ilaçları uzaklaştırma Azotlu artıkları uzaklaştırma Böbrekler alyuvar yapımının düzenlenmesinde görev yapar. Böbreklerden alyuvar yapımı için kırmızı kemik iliğini uyaran eritropoietin adlı hormon üretilir. Bu hormon az bir miktarda karaciğerde üretilir. BÖBREK KARACİĞER Üretilen alyuvar çekirdek ve organellerini kaybederek kana geçer. Böbrekler uzun süreli açlık durumunda aminoasitlerden ve gliseril gibi karbonhidrat dışı kaynaklardan glikoz sentezler. Açıklama: Azotlu artıklar; Amonyak, üre ve ürik asittir. Azotlu artıklar uzaklaştırılırken seyreltmede kullanılan su miktarı çoktan aza doğru şöyledir; Amonyak > Üre > Ürik asit Açıklama: Çöldeki kuş ve memelilerde; Henle kulpu uzun Glomerulus kılcalı az Henle kulpunu saran kılcal damar fazla 403

BOŞALTIM SİSTEMLERİ boşaltım nefridyum homeostasis 1. 2. 3. Artık ürünlerin vücut sıvılarından uzaklaştırılması böbreğin önemli işlerinden

BOŞALTIM SİSTEMLERİ boşaltım nefridyum homeostasis 1. 2. 3. Artık ürünlerin vücut sıvılarından uzaklaştırılması böbreğin önemli işlerinden BOŞALTIM SİSTEMLERİ Solunum ve sindirim olayları ile aktif hücresel metabolizma sonucunda meydana gelen artık ürünlerin organizmadan dışarı atılması olayına boşaltım denir. Omurgasız ve omurgalı hayvanlarda

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 ADIM ADIM YGS LYS 184. Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 2) Geri Emilim (Reabsorpsiyon) Bowman kapsülüne gelen süzüntü geri emilim olmadan dışarı atılsaydı zararlı maddelerle birlikte yararlı maddelerde kaybedilirdi.

Detaylı

HAYVANLARDA BOŞALTIM SİSTEMLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU

HAYVANLARDA BOŞALTIM SİSTEMLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU HAYVANLARDA BOŞALTIM SİSTEMLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU BOŞALTIM SİSTEMİ Kan, gözyaşı, ter gibi sıvıların tadı tuzludur çünkü hücreler arası sıvı ile çok benzer içeriğe sahiptir. Bu sıvının içeriği

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMİ Metabolizma (yapım- yıkım olaylarıdır) sonucu hücrelerde ortaya çıkan zararlı artık maddelerin dışarı atılması olayına boşaltım denir. Boşaltım sistemleri canlılardaki yararsız ve zararlı

Detaylı

Omurgalılarda Boşaltım Organı (Böbrekler) Pronefroz böbrek tipi balıkların ve kurbağaların embriyo devrelerinde görülür.

Omurgalılarda Boşaltım Organı (Böbrekler) Pronefroz böbrek tipi balıkların ve kurbağaların embriyo devrelerinde görülür. Omurgalılarda Boşaltım Organı (Böbrekler) Omurgalıların boşaltım organları böbreklerdir. Ancak omurgalılarda pronefroz, mezonefroz ve metanefroz olmak üzere üç tip böbreğe rastlanır. Pronefroz böbrek tipi

Detaylı

ÜRİNER (BOŞALTIM) SİSTEM 11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 11.1.6. Üriner Sistem Anahtar Kavramlar : Böbrek, böbreğin yapısı, böbrek nakli, diyaliz, mesane, nefron, üreter, üretra 11.1.6.1.

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMLERİ BİR HÜCRELİLERDE BOŞALTIM. Bir hücreli canlılar metabolizma sonucu oluşan artık maddeleri hücre zarından dışarı atarlar.

BOŞALTIM SİSTEMLERİ BİR HÜCRELİLERDE BOŞALTIM. Bir hücreli canlılar metabolizma sonucu oluşan artık maddeleri hücre zarından dışarı atarlar. BOŞALTIM SİSTEMLERİ Metabolizma sonucu hücre ve dokularda bazı zararlı maddeler oluşur.bu maddelerin hücrelerden ve dolayısıyla organizmadan uzaklaştırılmasına boşaltım denir. Vücutta oluşan artık maddelerden

Detaylı

Böbreklerin İşlevi. D Si C Dr. Sinan Canan Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

Böbreklerin İşlevi. D Si C Dr. Sinan Canan Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. Boşaltım Fizyolojisi Böbreklerin İşlevi D Si C Dr. Sinan Canan Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. scanan@baskent.edu.tr Böbrek İşlevi: Genel Bakış ş İdrar oluşumunun merkezi Homeostatik

Detaylı

Boşaltım Sistemi Fizyolojisi

Boşaltım Sistemi Fizyolojisi Boşaltım Sistemi Fizyolojisi 1 Boşaltım sistemi (üriner sistem) Homeostasise katılan en önemli organ sistemlerinden biridir. Vücut sıvılarının hacim ve içeriğinin kontrolü Kan basıncının düzenlemmesi ph

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ

BOŞALTIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ BOŞALTIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ Lüzumsuz ve zararlı maddelerin canlı organizmadan atılması işlemine boşaltım denir. *Boşaltım sisteminin görevi ise vücudun su ve tuz dengesini korumaktır. *Diğer önemli görevlerinden

Detaylı

Canlılarda Boşaltım ve Boşaltım Sistemleri

Canlılarda Boşaltım ve Boşaltım Sistemleri Canlılarda Boşaltım ve Boşaltım Sistemleri Yazarlar Doç.Dr. A.Yavuz KILIÇ Yrd.Doç.Dr. Mustafa TANATMIŞ ÜNİTE 9 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; boşaltım olayının anlamını, boşaltım ürünlerini, vücudun

Detaylı

8 Boşaltım Sistemi Fizyolojisi

8 Boşaltım Sistemi Fizyolojisi ÜNİTE 8 Boşaltım Sistemi Fizyolojisi Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Nefronların yapısını ve idrar oluşumunu, Glomerul filtrasyon hızı ve klirens kavramını, Jukstaglomeruler aparatus ve renin-anjiotensin

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji Homeostasi

Ayxmaz/biyoloji Homeostasi Homeostasi - Değişen dış koşullara rağmen nispeten sabit bir iç fizyolojik ortamı sürdürme sürecidir. -Böylece vücut organlarının, normal sınırlarda verimli bir şekilde çalışması sağlanır. İki ana kontrol

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIM NEDİR? O Vücudumuzda gerçekleşen olaylar sonucunda oluşan karbondioksit, üre, tuz, fazla miktarda bulunan su gibi atık maddelerin dışarı atılmasına boşaltım denir. BOŞALTIM SİSTEMİ

Detaylı

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER. Boşaltım Sistemi

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER. Boşaltım Sistemi VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER Boşaltım Sistemi İNSANLARDA BOŞALTIMIN AMACI NEDİR? VÜCUDUMUZDAN HANGİ ATIK MADDELER UZAKLAŞTIRILIR? İDRAR SU TUZ KARBONDİOKSİT BESİN ATIKLARI ÜRE ATIK MADDELERİ VÜCUDUMUZDAN HANGİ

Detaylı

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ 1 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ Canlıların temel bileşenleri; inorganik ve organik bileşikler olmak üzere ikiye ayrılır. **İnorganik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenemezler. Dışarıdan hazır olarak

Detaylı

Fen ve Teknoloji 7. BOŞALTIM SİSTEMİ. Hazırlayan: NİHAT BAHÇE HAYAL BİLİMDEN DAHA ÖNEMLİDİR. ÇÜNKÜ BİLİM SINIRLIDIR.

Fen ve Teknoloji 7. BOŞALTIM SİSTEMİ. Hazırlayan: NİHAT BAHÇE HAYAL BİLİMDEN DAHA ÖNEMLİDİR. ÇÜNKÜ BİLİM SINIRLIDIR. KAZANIMLAR; BOŞALTIM SİSTEMİ. KARACİĞER: Proteinlerin kullanılması sonucunda amonyak açığa çıkmaktadır. Zehirli olan amonyağı daha az zararlı olması için üreye dönüştürmektedir. 1. Boşaltım sistemi ile

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1

Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 BOfiALTIM S STEM Besinlerin hücrelerimizde kullan lmas sonucu karbondioksit, amonyak, üre, ürik asit, madensel tuz gibi vücut için zararl maddeler oluflur. Bu zararl maddelerin vücuttan uzaklaflt r lmas

Detaylı

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ

ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ ÜRİNER SİSTEM ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ İdrar oluşturmak... Üriner sistemin ana görevi vücutta oluşan metabolik artıkları idrar yoluyla vücuttan uzaklaştırmak ve sıvı elektrolit dengesini korumaktır. Üriner

Detaylı

VÜCUT SIVILARI. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN. Copyright 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

VÜCUT SIVILARI. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN. Copyright 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings VÜCUT SIVILARI Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Su Dengesi Vücudumuzun önemli bir bölümü sudan oluşur ve su dengesi vücudun en önemli sorunlarından birisidir. Günlük olarak alınan ve vücuttan atılan su miktarı

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #3

YGS ANAHTAR SORULAR #3 YGS ANAHTAR SORULAR #3 1) Bir insanın kan plazmasında en fazla bulunan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineraller B) Su C) Glikoz D) Protein E) Üre 3) Aşağıdakilerden hangisi sinir dokunun

Detaylı

Boşaltım Sistemi Fizyolojisi = Üriner Sistem Fizyolojisi

Boşaltım Sistemi Fizyolojisi = Üriner Sistem Fizyolojisi Boşaltım Sistemi Fizyolojisi = Üriner Sistem Fizyolojisi Boşaltım Sisteminin Görevleri Vücut sıvılarının hacmi ve içeriğinin korunması, kan basıncının dengede tutulması, ph ının dengede tutulması, su-tuz

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNĐTE 1 : VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER (MEB)

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNĐTE 1 : VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER (MEB) ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNĐTE 1 : VÜCUDUMUZDA SĐSTEMLER (MEB) B- BOŞALTIM SĐSTEMĐ (6 SAAT) BOŞALTIM SĐSTEMĐMĐZ VÜCUDUMUZDAN ATIKLARI UZAKLAŞTIRIR 1- Boşaltım Sistemi 2- Boşaltım Sistemi Organları

Detaylı

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Bitkilerde Beslenme ve Boşaltım BİTKİLERDE BESLENME VE BOŞALTIM

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Bitkilerde Beslenme ve Boşaltım BİTKİLERDE BESLENME VE BOŞALTIM BİTKİLERDE BESLENME VE BOŞALTIM Difüzyon ve Ozmos Birbiriyle karışabilen iki gaz veya sıvı kapalı bir ortama koyulduğunda, bu iki maddeye ait moleküller çok oldukları yerden az oldukları yere doğru serbest

Detaylı

Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ

Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ Osmoz: İki çözelti arasında seçici-geçirgen zar bulunduğunda; su molekülleri az yoğun çözeltiden, çok yoğun çözeltiye doğru geçiş yapar. Bu olaya osmoz denir.

Detaylı

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI BİYOLOJİ

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI BİYOLOJİ YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI BİYOLOJİ CEVAP 1: (TOPLAM 9 PUAN) 1.1: Eğer terleme ve su emilimi arasındaki ilişkide ortam sıcaklığının etkisini öğrenmek istiyorsa; deneyi aynı sayıda yaprağa sahip aynı tür

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı.

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı. Fizyoloji Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri Dr. Deniz Balcı deniz.balci@neu.edu.tr Ders İçeriği 1 Vücut Sıvı Bölmeleri ve Hacimleri 2 Vücut Sıvı Bileşenleri 3 Sıvıların Bölmeler Arasındaki HarekeF Okuma

Detaylı

Boşaltım Sistemi Fizyolojisi

Boşaltım Sistemi Fizyolojisi Boşaltım Sistemi Fizyolojisi 1 Boşaltım sistemi (üriner sistem) Homeostasise katılan en önemli organ sistemlerinden biridir. Vücut sıvılarının hacim ve içeriğinin kontrolü Kan basıncının düzenlemmesi ph

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2

9. SINIF KONU ANLATIMI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2 9. SINIF KONU ANLATIMI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2 3 6) METABOLİZMA: Canlılarda meydana gelen hayatsal faaliyetlerin tamamıdır. Metabolizma anabolizma ve katabolizma olmak üzere ikiye ayrılır. ANABOLİZMA:

Detaylı

CANLILAR VE ENERJİ İLŞKİLERİ

CANLILAR VE ENERJİ İLŞKİLERİ CANLILAR VE ENERJİ İLŞKİLERİ Besin Zincirindeki Enerji Akışı Madde Döngüleri Enerji Kaynakları ve Geri Dönüşüm Hazırlayan; Arif Özgür ÜLGER Besin Zincirindeki Enerji Akışı Bütün canlılar yaşamlarını devam

Detaylı

CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...89

CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...89 2 CANLILAR CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE DÜNYASI Sayfa No CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI Sayfa No BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...............89 Hücre Zarından Madde Geçişleri..........89

Detaylı

Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi

Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi A. GAZ ALIŞ VERİŞİ Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi Canlılarda hayatsal olayların sürdürülebilmesi için gerekli olan enerji hücresel solunumla elde edilir. Genellikle oksijenli olarak gerçekleşen

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 3. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2

ADIM ADIM YGS-LYS 3. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2 ADIM ADIM YGS-LYS 3. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2 6) METABOLİZMA: Canlılarda meydana gelen hayatsal faaliyetlerin tamamıdır. Metabolizma anabolizma ve katabolizma olmak üzere ikiye ayrılır. ANABOLİZMA:

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3 ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3 TURGOR BASINCI: Hücre içindeki suyun hücre çeperine yaptığı basınca TURGOR BASINCI denir. Turgor durumundaki bir hücrenin turgor basıncı

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır.

Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır. SOLUNUM SİSTEMLERİ Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır. 1. Dış Solunum Solunum organlarıyla dış ortamdan hava alınması ve verilmesi, yani soluk alıp vermeye

Detaylı

ASİT- BAZ DENGESİ VE DENGESİZLİKLERİ. Prof. Dr. Tülin BEDÜK 2016

ASİT- BAZ DENGESİ VE DENGESİZLİKLERİ. Prof. Dr. Tülin BEDÜK 2016 ASİT- BAZ DENGESİ VE DENGESİZLİKLERİ Prof. Dr. Tülin BEDÜK 2016 Herhangi bir çözeltinin asitliği veya bazlığı içindeki hidrojen iyonunun (H + ) konsantrasyonuna bağlıdır. Beden sıvılarının asit-baz dengesi

Detaylı

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz HÜCREDE MADDE ALIŞVERİŞİ TEST 1) Ökaryot canlıların hücre zarında, 5) İçerisinde nişasta ve benedikt çözelitisi bulunan bir bağırsak parçası, glikoz ve iyot çözeltisi bulunan deney kabına daldırılıyor.

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON)

12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON) 12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON) STOMA Genellikle yaprakta bulunan bitkide gaz alışverişini sağlayan küçük gözeneklerdir. Bitkinin yaşadığı iklim koşuluna bağlı olarak konumu

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19 1) X Ağız Mide İnce bağırsak Şekildeki grafikte insanın sindirim kanalındaki X maddesinin değişimi gösterilmiştir. Buna göre X maddesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Glikojen

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 2 DAMARLAR

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 2 DAMARLAR ADIM ADIM YGS LYS 174. Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 2 DAMARLAR Dolaşım Sisteminde görev alan damarlar şunlardır; 1) Atardamarlar (arterler) 2) Kılcal damarlar (kapiller) 3) Toplardamarlar (venler) 1) Atardamar

Detaylı

MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ

MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİLERDE BOŞALTIM SİSTEMİ Memeliler homoithermal ve endotermik fizyolojileri nedeniyle, poiklothermal ve ekzotermik omurgalılara oranla daha

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 1) Zigottan başlayıp yeni bir bireyin meydana gelmesiyle sonlanan olayların hepsine birden gelişme denir. Embriyonun gelişimi sırasında, I. Morula II. Gastrula III. Blastula

Detaylı

ÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 6.ÜNİTE: Canlılar ve Enerji ilişkileri

ÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 6.ÜNİTE: Canlılar ve Enerji ilişkileri ÖĞRENME ALANI: Canlılar ve Hayat 6.ÜNİTE: Canlılar ve Enerji ilişkileri Ayrıca bitkilerin yapraklarına yeşil rengi de klorofil adı verilen bu yapılar verir. Besin Zinciri: - Aynı ekosistemde yaşayan canlıların

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III 1: DİYABET...1 Diabetes insipedius...2 Diabetes mellitus...2 Diyabetin Etkileri...3 Belirtiler...4 Nedenler...4 Tedavi...4 Bitkilerin Rolü...5 Tıbbi Faydaları...6 2: KARACİĞER

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü

Ayxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü Azot döngüsü Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar Azot döngüsü 1. Azot bitkiler tarafından organik moleküllerin (A.asit,organik baz vb.)yapısına katılır. 2. Bitkiler azotu sadece NO3-

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Boşaltım Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Boşaltım Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, boşaltım sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (), yanlış olanlarının yanına () koyunuz. Aşağıda verilen resimde boşaltım sistemi organlarının

Detaylı

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen

Detaylı

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması HÜCRE Dicle Aras Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması Hücre Bölünmesi Hücre bölünme ve çoğalması iki şekilde gerçekleşir. Vücut soma hücrelerinin bölünme ve çoğalma biçimi Mitoz (mitosis),

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak

Detaylı

solunum >solunum gazlarının vücut sıvısı ile hücreler arasındaki değişimidir.

solunum >solunum gazlarının vücut sıvısı ile hücreler arasındaki değişimidir. GAZ ALIŞVERİŞİ O2'li solunum yapan canlıların bazılarında O2'in alınıp CO2'in atılmasını sağlayan yapılar bulunur.bu yapı ve organlar solunum sistemini oluşturur. solunum ------>solunum organlarıyla dış

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 1) Memeli bir hayvanın vücudunda gerçekleşen biyokimyasal tepkimelerden bazıları aşağıdaki gibidir. I Glikojen Glikoz ATP III Buna göre I, II ve III ile gösterilen metabolik

Detaylı

12. SINIF. Sindirim Sistemi I TEST. 1. Aşağıdaki olaylardan hangisi mekanik sindirime örnek verilebilir?

12. SINIF. Sindirim Sistemi I TEST. 1. Aşağıdaki olaylardan hangisi mekanik sindirime örnek verilebilir? 12. SINIF Sindirim Sistemi I 1. Aşağıdaki olaylardan hangisi mekanik sindirime örnek verilebilir? A) Glikozun pirüvik aside kadar yıkılması ) Glikojenin glikoza dönüşmesi C) Yağların safra etkisiyle parçalanması

Detaylı

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve

Detaylı

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir.

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop:  Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir. Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Gözümüzle göremediğimiz çok küçük birimleri (canlıları, nesneleri vs ) incelememize yarayan alete mikroskop denir. Mikroskobu ilk olarak bir kumaş satıcısı

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ

ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ Halkalı solucanlar çift cinsiyetli olmalarına rağmen döllenme kendi kendine değil, iki ayrı

Detaylı

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem Prof.Dr.Mitat KOZ Mikrodolaşım? Besin maddelerinin dokulara taşınması ve hücresel atıkların uzaklaştırılması. Küçük arteriyoller her bir doku

Detaylı

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI Dr. Vedat Evren Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Vücut sıvıları değişik kompartmanlarda dağılmış Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Bu kompartmanlarda iyonlar ve diğer çözünmüş

Detaylı

ÜRİNER SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

ÜRİNER SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN ÜRİNER SİSTEM FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Üriner Sistem Üriner sistemi iki böbrek, iki üreter, vesica urineria (idrar kesesi) ve üretra oluşturmaktadır Böbrekler kanın süzme işini yaparak idrarı

Detaylı

HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ

HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ 1 HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ Zardan Geçebilecek Büyüklüklteki Maddelerin Alış Verişi Zardan Geçemeyecek Büyüklükteki Maddederin Alış Verişi Pasif Taşıma Aktif Taşıma Endositoz Ekzositoz Difüzyon Ozmoz Fagositoz

Detaylı

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres nedir? Olumsuz koşullara karşı canlıların vermiş oldukları tepkiye stres denir. Olumsuz çevre koşulları bitkilerde strese neden olur. «Biyolojik Stres»: Yetişme

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15 1) Bir hücrede meydana gelen bölünme evrelerinden birine ait şekil yukarıdaki gibi ise; I. Diploit kromozomludur. II. Glikozu nişasta şeklinde depolar. III. Sitoplazması boğumlanma

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 23 BİTKİLERDE BESLENME BİTKİLERDE TAŞIMA

12. SINIF KONU ANLATIMI 23 BİTKİLERDE BESLENME BİTKİLERDE TAŞIMA 12. SINIF KONU ANLATIMI 23 BİTKİLERDE BESLENME BİTKİLERDE TAŞIMA BİTKİLERDE BESLENME Bitkiler inorganik ve organik maddelere ihtiyaç duyarlar. İnorganik maddeleri hazır almalarına rağmen organik maddeleri

Detaylı

HÜCRE ZARINDA TAŞINIM

HÜCRE ZARINDA TAŞINIM HÜCRE ZARINDA TAŞINIM Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ YDÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOFİZİK AD Küçük moleküllerin zardan geçişi Lipid çift tabaka Polar moleküller için geçirgen olmayan bir bariyerdir Hücre içindeki suda

Detaylı

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler EGZERSİZ VE KAN Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler Akciğerden dokulara O2 taşınımı, Dokudan akciğere CO2 taşınımı, Sindirim organlarından hücrelere besin maddeleri taşınımı, Hücreden atık maddelerin

Detaylı

Tatlı su, deniz ve rutubetli topraklarda yaşarlar. Büyük bir kısmı insan ve diğer hayvanlarda parazittir. Bilateral simetriye sahiptirler.

Tatlı su, deniz ve rutubetli topraklarda yaşarlar. Büyük bir kısmı insan ve diğer hayvanlarda parazittir. Bilateral simetriye sahiptirler. Solucanlar Bu gruba dâhil olan canlılar yassı, yuvarlak ve halkalı solucanlar olmak üzere 3 ana başlık altında incelenmektedir. Yassı solucanlar Yumuşak, ince ve yassı bir vücut yapıları vardır. Serbest

Detaylı

Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir.

Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Mekanik Sindirim: Besinlerin dil, di ve kaslar yardımı ile küçük

Detaylı

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki

Detaylı

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına

Detaylı

Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır?

Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır? Maddenin Halleri 3 1 YKS BİYOLOJİ Hücre Zarı ve Madde Geçişleri Testi 1 Soru 01 Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır? A)

Detaylı

ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ

ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ Anahtar kavramlar 5.1.Hücre zarları sıvı haldedir ve yağ ile protein moleküllerinden meydana gelmişlerdir. 5.2.Hücre zarlarının birbirlerini tanımasında karbonhidrat

Detaylı

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü

Detaylı

Bir populasyonun birey sayısı, yukarıdaki büyüme eğrisinde görüldüğü gibi, I. zaman aralığında artmış, II. zaman aralığında azalmıştır.

Bir populasyonun birey sayısı, yukarıdaki büyüme eğrisinde görüldüğü gibi, I. zaman aralığında artmış, II. zaman aralığında azalmıştır. 2000 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. Bir populasyonun birey sayısı, yukarıdaki büyüme eğrisinde görüldüğü gibi, I. zaman aralığında artmış, II. zaman aralığında azalmıştır. Aşağıdakilerden hangisinde

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU 9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI 11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI DOLAŞIM SİSTEMİ İki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere kalpler dört odacıktır. Temiz kan ve kirli kan birbirine karışmaz. Vücuda temiz

Detaylı

Böceklerde Boşaltım Yapıları

Böceklerde Boşaltım Yapıları Böceklerde Boşaltım Yapıları Boşaltım Boşaltım sistemi metabolik atıklar ve diğer toksik maddeleri vücut bölümlerinden ayırarak ve elemine ederek içsel çevrenin devamını sağlar. Bu atıklar çoğunlukla suda

Detaylı

ayxmaz/biyoloji 7-Hücreye antijen özellik kazandırır.kalıtımın kontrolü altındadır Örn: Kan grupları 8- Oluşumunda golgi etkendir Hücre zarı

ayxmaz/biyoloji 7-Hücreye antijen özellik kazandırır.kalıtımın kontrolü altındadır Örn: Kan grupları 8- Oluşumunda golgi etkendir Hücre zarı Hücre zarı özellikleri ve görevleri 1-Hücreyi çepe çevre kuşatır 2-Yağ-protein ve karbonhidrattan oluşur.temel yapı yağdır. 3-Hücreye şekil verir 4-Hücreyi dış etkilerden korur 5-Bazı organelleri oluşumunda

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile

Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile Su Kimyası Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile canlılık için gerekli ortamı sunar. Canlıların

Detaylı

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ Her canlının kendisi tarafından oluşturulur. Ancak dışarıdan alındığında da etkilidirler. Çok az miktarlarda dahi etkilidirler. (Bu özellikleri

Detaylı

HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ

HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ Hücre içi ve hücre dışı sıvılar bileşimleri yönünden oldukça farklıdır. Hücre içi sıvı intraselüler sıvı, hücre dışı sıvı ise ekstraselüler sıvı adını alır.

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 ADIM ADIM YGS LYS 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 EMBRİYONUN DIŞINDA YER ALAN ZARLAR Zigotun gelişmesi ardından oluşan embriyo; sürüngen, kuş ve memelilerde

Detaylı

2005 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2005 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2005 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. Aşağıdaki tabloda I, II, III, IV olarak numaralandırılan bakteri, mantar, bitki ve hayvan hücrelerinin bazı yapısal özellikleriyle ilgili bilgiler verilmiştir.

Detaylı

BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM)

BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM) BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM) Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Işık Enerjisinin Kimyasal Enerjiye Dönüştürülmesi Fotosentez, karbon (C), oksijen (O) ve hidrojen (H) atomlarını

Detaylı

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR HİPOFİZ ÖN LOB HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR ENDOKRİN BEZ HORMONU HORMONUN VÜCUTTAKİ ETKİSİ ETKİLEDİĞİ HORMON/Bölge; KONTROLÜ STH *Polipeptid özelliktedir. Hipofiz bezi *Organizmada

Detaylı

ÜRİNER SİSTEM 1-BÖBREK(2) 2-ÜRETER(2) 3-İDRAR KESESİ 4-ÜRETHRA

ÜRİNER SİSTEM 1-BÖBREK(2) 2-ÜRETER(2) 3-İDRAR KESESİ 4-ÜRETHRA ÜRİNER SİSTEM 1-BÖBREK(2) 2-ÜRETER(2) 3-İDRAR KESESİ 4-ÜRETHRA ÜRİN Üre Ürik asit Kreatinin Belirli yabancı maddeler ve onların parçalanma ürünleri Elektrolitler Su(Değişik miktarda) BÖBREĞİN ÖNEMLİ Ürin

Detaylı

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla

Detaylı

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Fizyolojide Temel Kavramlar FİZYOLOJİ Fizyolojinin amacı; Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini sağlayan fiziksel ve kimyasal etkenleri açıklamaktır (tanımlamak)

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 1) Embriyo Amniyon Sıvısı 2) Bakterilerin ve paramesyumun konjugasyonu sırasında; I. Sitoplazmadaki serbest deoksiribonükleotitlerin azalması II. Kalıtsal çeşitlilik artışı

Detaylı

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır. CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.

Detaylı

SİNİR SİSTEMLERİ. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Beyin. Anatomik Olarak PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ His Motor

SİNİR SİSTEMLERİ. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Beyin. Anatomik Olarak PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ His Motor ANATOMİ Anatomi, vücut bölümlerinin yapısını ve gelişimini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı, vücut bölümlerinin yapılaşması ve biçimleri ile ilgilendiği için, Morfoloji'nin bir alt grubu veya

Detaylı