SEFTALI SEKTÖR ARASTIRMASI

Transkript

1 ISTANBUL TICARET ODASI SEFTALI SEKTÖR ARASTIRMASI Hazirlayan: Emre KÖSEOGLU Avrupa Birligi ve Uluslararasi Isbirligi Subesi 1

2 1. Ürün Tanimi ve Çesitleri Sayfa No: 1.1. Ürün Tanimi, Yetistirilmesi Seftali Çesitleri Dünya Seftali Piyasasi 2.1. Üretim Dünya Ticareti Türkiye Seftali Piyasasi 3.1. Üretim Dis Ticaret Ihracat Ithalat Tüketim & Pazarlama Sonuç 4.1. Sektördeki Sorun ve Çözüm Önerileri

3 1.ÜRÜN TANIMI VE ÇESITLERI 1.1.Ürün Tanimi: Botanik adi, prunus persica olan seftalinin anavatani Dogu Asya ve Çin dir. Dünya üzerinde çok genis yetistirme alanina sahip olan bu meyve türü, Avrupa nin Ingiltere ve Kuzey memleketleri (Finlandiya, Norveç, Isveç) disinda hemen her tarafinda yetistirilmektedir. 16.yy.da Avrupali denizciler tarafindan Amerika kitasina götürülen seftali, Amerika kitasinin da hem Kuzeyi hem de güneyin yetistirilmektedir. Yetistirme alani olarak Amerika, Avrupa ve Asya nin disinda Okyanusya ve Afrika da da yetistirilebilen seftali Okyanusya da en çok yetistirilen meyve türleri arasinda gösterilmekte; Afrika da ise, üretim alanlari her geçen zaman giderek artmaktadir verilerine göre dünya üzerinde en fazla seftali üreten ülkeler sirasiyla, Çin, Italya, ABD, Ispanya, Yunanistan, Türkiye, Fransa, Iran ve Misir dir Yetistirilmesi: IKLIM SARTLARI Seftali yetistiriciligi hizla gelismekte olup çesitli iklim sartlarina uyumu, agacinin erken çiçek açmasi ve tarimsal sanayide hammadde teskil etmesi bu gelismenin baslica nedenlerindendir. Ayrica besin yönünden zenginligi de diger nedenler arasinda yer alabilir. Degisik mevsim sartlarina uyabilen bir meyve çesidi olan seftali, dünya üzerinde ekvatorun Kuzey ve güneyinde enlemleri arasinda yetistirilebilmektedir. Meyvenin uygun rakimi 500mt. olup, sicak yerlerde bu yükseklik 1500mt ye kadar çikmaktadir. Ülkemizde çok genis bir ekoloji üzerinde yetistirilebilen seftali için uygun bölgeler ise Akdeniz, Marmara ve Dogu Anadolu nun bazi yerleridir. Seftali her ne kadar farkli iklim çesitlerinde yetisen bir meyve olsa da, seftali agaçlarindan ürün elde edebilmek için temel bazi iklim kosullarinin uygunlugunun saglanmasi gerekmektedir. Ürün elde etmeyi sinirlayan bu faktörler ise, düsük kis sicakligi, çesitlerin kis soguklama ihtiyaci ve ilkbahar geç donlaridir. Düsük Kis Sicakliklari: Seftali çesitleri düsük kis sicakliklarina degisik tepkiler vermekte olup, Sicaklik 25 C ye düstügünde ise agaçlar tamamen donabilir. Bununla birlikte, olusabilecek düsük sicakligin süresi, donun oldugu dönemlerdeki 3

4 agacin fizyolojik durumu, havadaki nem miktari gibi faktörler de agacin dondan etkilenmesinde önemli rol oynar. Redhaven çesidi dona en fazla dayanikli olup, bunu J.H.Hale ve Dixired çesitleri izlemektedir. Kis Soguklama Ihtiyaçlari: Seftali çesitlerine göre degisiklik gösterse de, agaçlarin 250 ile 1250 saat arasinda kis soguklama (soguk hava sartlari) ihtiyaçlari vardir. Agaçlar kis soguklama ihtiyaçlarini tamamlayamadiklari zaman, çiçekler ve çiçek tomurcuklarini silkerler. Çiçeklenme gecikir ve düzensizlesir. Ilkbahar Geç Donlari: Seftali, erken uyanan ve vejetasyonu erken baslayan bir bitkidir. Çiçekler açildiktan sonra olusabilecek bir don olayi, çiçekleri ve çiçek gözlerini dondurur. Çiçek tomurcuklari açilmadan önce 5 ve 6 C de zarar gördükleri halde, açilma sonrasinda 3 C de donmaktadirlar. Küçük meyvelerde bu durumdan zarar görürler. Düsük Yaz Sicakligi: Türkiye iklim kosullari için önemli bir problem teskil etmeyen, yaz sicakliginin düsük olmasi meyve eti rengi basta olmak üzere meyvenin diger kalite unsurlarini olumsuz yönde etkiler, meyve olusumunu geciktirebilir. TOPRAK SARTLARI Seftalinin toprak istegi üzerine asili anacin toprak istegi ile aynidir. Buna göre, tinli, milli, süzek, kumlu, killi, çakilli ve çabuk isinan alüviyal topraklari seven seftali için ideal toprak Ph derecesi 6 7 arasinda, toprak derinligi ise en az 1mt. olmalidir. Sartlar saglandiginda (yeterli gübreleme ve sulama) kumlu topraklarda da yetistirilebilir. Killi, agir, soguk ve taban suyu yüksek topraklarda sürgünler piskinlesemedigi için zamklanma meydana geldiginden bu tür toprak türleri seftali için uygun degildir. SEFTALI YETISTIRICILIGINDE KULLANILAN ANAÇLAR: Seftali Anaçlari: Seftali anaçlari kültür çesitleri ile iyi uyusur. Kaliteli ve bol ürün verirler.yapilan çalismalar sonucu nematoda dayanikli Nemaguard anaci bulunmus ve bu anaç iyi sonuç vermektedir. Erik Anaçlari: Agir ve taban suyu seviyesi yüksek bölgelerde seftaliye anaç olarak kullanilirlar. St. Julien A, Myrobolan ve Brompton klonal erik anaçlari kireçli topraklara 4

5 da nispeten uyum saglamalarina ragmen çesitlerle uyusma problemlerine rastlanmaktadir. St. Julien GF ve Damas 1969 erik klon anaçlari seftalilere anaç olarak kullanilmakta olup kirece de kismen dayaniklidir. Badem Anaçlari: Kireçli topraklarda seftaliye anaç olarak kullanilirlar. Agaçlar küçük ve kisa ömürlü olurlar. Anaç kalem uyusmasi genellikle iyi degildir. GF 577 ve GF 677 klon anaçlari kireçliligi % 12'nin üzerindeki topraklarda iyi yetisir. Kayisi Anaçlari: Kurak bölgelere ve nematoda dayanikli olmasi sebebiyle seftaliye anaç olarak kullanilir. Fransa'da Abricotier A 843 tohum anaci olarak kullanilmaktadir. DÖLLENME: June Elberta, J.H.Hale, Late Crawfort ve Mikado çesitlerinin disinda kendi çesitlerine verimli olan seftalinin, farkli çesitleri birbiriyle döllenebilir. Seftalinin tozlanmasinda ise arilar ve böcekler önemli rol oynar. ÇOGALTMA: Ekonomik olmamasina ragmen yesil çelik ve odun çeligi ile üretimi yapilabilen seftali için en yaygin ve uygun çogaltma yöntemi T durgun göz asisi ile üretmedir. Gerekli durumlarda diger üretim yöntemleri de kullanilabilmektedir. (Kalem asilari vb.) 1.2. Seftali Çesitleri: FLODASUN Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir. Akdeniz bölgesinde Mayis ayinin 3. haftasinda olgunlasir. Ortalama meyve agirligi 120 gr.dir. meyve eti sari renkte çekirdek ete bagli, agaç verimi çok iyidir. Kis soguklama istegi 250 saattir.akdeniz bölgesi sahil seridine tavsiye edilir. Kendine verimli bir çesittir. EARLY AMBER 5

6 Agaci yaygin ve kuvvetli gelisir. Akdeniz bölgesinde Mayis ayinin 4. haftasinda olgunlasir. Ortalama meyve agirligi 150 gr. dir. Meyve eti sari renkte, çekirdek ete bagli, agaç verimi çok iyidir. Kis soguklama istegi 150 saattir. Akdeniz bölgesi sahil seridine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. SPRINGTIME Agaci yari dik ve orta kuvvette gelisir,verimlidir. Redhaven çesidinden 34 gün önce olgunlasir. Meyvesi basik ortalama agirligi 90 gr. dir. Meyve sari zemin üzerine bir tarafi kirmizidir. Meyve eti beyaz sulu, lifli çekirdek ete baglidir. Kis soguklama istegi 650 saattir. Sahil seridi disindaki Akdeniz bölgesi için tavsiye edilir. Kendine verimlidir. PRECOCISSIMA Agaci dik ve çok kuvvetli gelisir, verimlidir. Redhaven çesidinden 32 gün önce olgunlasir. Meyvesi basik, ortalama agirligi 100 gr.dir. Meyve yesilimsi sari zemin üzerine koyu kirmizi renktedir. Meyve eti yesilsi beyaz, orta derecede sulu, az eksi, çekirdek ete baglidir.ege, Marmara, Kuzey geçit ve Güneydogu Anadolu bölgeleri için tavsiye edilir. Kendine verimlidir. EARLY RED Agaci yaygin ve çok kuvvetli gelisir, oldukça verimlidir. Redhaven çesidinden 25 gün önce olgunlasir. Meyve basik, ortalama agirligi 125 gr. dir. Meyve sari zemin üzerine koyu kirmizi renktedir. Meyve eti sari ince dokulu,tatli, lezzetli, çekirdek ete baglidir. Kis soguklama istegi 850 saattir. Ege,Marmara, Kuzey geçit, Güney Dogu Anadolu ve Akdeniz'in iç kesimlerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. BLAZING GOLD Agaci yaygin ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Redhaven çesidinden 20 gün önce olgunlasir. Meyve basik, ortalama agirligi 143 gr.dir. Meyvesi koyu sari zemin üzerine akitmali kirmizi renkte, meyve eti sari, ince dokulu, tatli, aromali, çekirdek ete baglidir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. 6

7 MERRILL GEM FREE Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir. Verimlidir. Redhaven çesidinden 15 gün önce olgunlasir. Meyve basik ortalama agirligi 197 gr.dir. Meyvesi koyu sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi renkte meyve eti sari orta derecede sulu, ince dokulu aromali, çekirdek ete baglidir. Ilk bahar geç donlarina dayaniklidir. Marmara ve Kuzey bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. CARDINAL Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Redhaven den 15 gün önce olgunlasir. Meyve basik, ortalama agirligi 161 gr.dir. Meyvesi koyu sari zemin üzerine sivama kirmizi renkte meyve eti sari ince dokulu orta derecede sulu, tatli, çekirdek ete baglidir. Ikiz meyve yapma egilimindedir. Kis soguklama istegi 950 saattir. Ege ve Güney Dogu Anadolu ve Akdeniz'in geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. DIXIRED Agaci yaygin ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Redhaven çesidinden 12 gün önce olgunlasir. Sekli basik ortalama agirligi 175 gr. dir. Meyvesi koyu sari üzerine akitmali kirmizi renktedir. Meyve eti sari, az lifli, orta derecede sulu, tatli, çekirdek ete baglidir. Kis soguklama istegi 1000 saattir. Yetistiriciligi Ege, Güneydogu Anadolu ve Akdeniz'in geçit bölgeleri için tavsiye edilir. Kendine verimlidir. STARKING DELICIOUS Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir,çok verimlidir. Redhaven çesidinden 11 gün önce olgunlasir. Meyve yuvarlak hafif uzunca agirligi 184 gr.dir. Meyvesi sarimsi yesil zemin üzerine parçali açik kirmizi, meyve eti sari, orta derecede sulu, tatli çekirdek ete baglidir.soguklama istegi 850 saattir.ege Marmara Kuzey ve Güney geçit, Güneydogu Anadolu bölgesi için tavsiye edilir. Kendine verimlidir. CORONET Agaci yari dik ve çok kuvvetli gelisir,verimlidir. Redhaven çesidinden 4 gün önce olgunlasir. Meyve yuvarlak ve ortalama 156 gr.dir. Meyvesi ince dokulu,sari zemin üzerine sivama açik kirmizi renkte meyve eti sari, sulu, az eksi aromali, çekirdek 7

8 etten oldukça ayridir ve nakliyeye dayaniklidir. Kis soguklama istegi 750 saattir. Marmara ve Kuzey geçit bölgeleri için tavsiye edilir, kendine verimlidir. REDHAVEN (R-1) (Bölgemizde mahalli ismi polis seftalisi) Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir, çok verimlidir. Yalova da Temmuz ortalarinda olgunlasir. Meyvesi yuvarlak ve ortalama agirligi 185 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi renkte meyve eti sari ince dokulu, tatli, aromali, çekirdek etten oldukça ayri ve nakliyeye dayaniklidir. Kis soguklama istegi 950 saattir. Ege Marmara Kuzey ve güney geçit ve Güneydogu Anadolu bölgeleri için tavsiye edilir, kendine verimlidir. WASHINGTON Agaci yaygin ve kuvvetli gelisir. Çok verimlidir. Redhavenden 7 gün sonra olgunlasir. Meyvesi yuvarlak ve ortalama agirligi 208 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi renkte, meyve eti sari, sulu, ince dokulu, tatli, aromali, çekirdek etten ayri ve soguklara dayaniklidir. Kis soguklama istegi 950 saattir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir, kendine verimlidir. GLOHAVEN Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir. Oldukça verimlidir. Redhavenden 14 gün sonra olgunlasir. Meyve basik ve ortalama 212 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine parçali açik kirmizi, meyve eti sari, sulu, ince dokulu, lezzetli çekirdek etten ayrilir. Kis soguklama istegi 850 saattir. Ege, Marmara, Kuzey ve Güney geçit ve Güneydogu Anadolu bölgelerini tavsiye edilir. Kendine verimlidir. REDGLOBE Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Redhavenden 14 gün sonra olgunlasir. Meyvesi yuvarlak ve ortalama agirligi 215 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine parçali kirmizi, meyve eti sari renkte az sulu, ince dokulu tatli, aromali, çekirdek etten ayrilir. Kis soguklama istegi 850 saattir. Ege ve Güney Dogu Anadolu Bölgeleri için tavsiye edilir. Kendine verimlidir. 8

9 LORING Agaci yari dik ve orta kuvvette gelisir, verimlidir. Redhavenden 17 gün sonra olgunlasir. Meyvenin ortalama agirligi 204 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine parçali açik kirmizi sari etli, sulu, ince dokulu,tatli,lezzetli çekirdek etten ayri ve yola dayaniklidir. Kis soguklama istegi 800 saattir. Ege, Marmara, Kuzey geçit ve Güney Dogu Anadolu bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. MADISON Agaci yaygin ve orta kuvvette gelisir, çok verimlidir. Redhavenden 24 gün sonra olgunlasir. Meyvesi basik ve ortalama 146 gr.dir. Sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi, meyve eti sari, sulu, ince dokulu, tatli, aromali, yarma ve ilk bahar geç donlarina dayaniklidir. Soguklama istegi 850 saattir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. CREST-HAVEN Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir ve oldukça verimlidir. Redhavenden 26 gün sonra olgunlasir. Meyvesi basik ve ortalama 248 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi renkte, sari etli, sulu, tatli, lezzetli ve yarmadir. Kis soguklama istegi 850 saattir. Ege, Marmara, Kuzey geçit ve Güneydogu Anadolu bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. BLAKE Agaci yaygin ve kuvvetli gelisir çok verimlidir. Redhavenden 29 gün sonra olgunlasir. Meyvesi yuvarlak ve ortalama 186 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi renkte, sari etli, sulu, tatli, lezzetli ve yarmadir. Ilk bahar geç donlarina çok dayaniklidir. Kis soguklama istegi 750 saattir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir kendine verimlidir. J.H. HALE Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir. Verimlidir. Redhavenden 30 gün sonra olgunlasir. Meyvesi yuvarlak ve ortalama 237 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi eti sari, sulu, ince dokulu, aromali, yarma ve nakliyeye dayaniklidir. Kis soguklama istegi 900 saattir. Ege, Marmara, Kuzey geçit ve Güney Dogu Anadolu 9

10 bölgelerine tavsiye edilir. Kendine kisirdir. Diger bütün çesitler tozlayici olarak kullanilir. JEFFERSON Agaci yari dik ve kuvvetli, gelisir, verimlidir. Redhavenden 32 gün sonra olgunlasir. Meyve basik, ortalama 151 gr.dir. Meyve sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi renkte, sari etli, orta derecede sulu, az lifli az eksimsi yarmadir. Ilk bahar geç donlarina ve kis donlarina dayaniklidir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. SHIPPER'S LATE RED Agaci yaygin ve çok kuvvetli gelisir. Oldukça verimlidir. Redhavenden 34 gün sonra olgunlasir. Yalova da Agustosta olgunlasir. Meyve yuvarlak ortalama 240 gr. meyve yesilimsi sari üzerine akitmali kirmizi renkte, eti sari, sulu, az lifli, az eksimsi, yarmadir. Soguklama istegi 850 saattir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. RIO-CSO-GEM Agaci yaygin ve çok kuvvetli gelisir. Oldukça verimlidir. Rethavenden 39 gün sonra olgunlasir. Yalova da 30 Agustos-7 Eylülde olgunlasir. Meyve yuvarlak ortalama 196 gr. sari zemin üzerine akitmali koyu kirmizi, sari etli, orta derecede sulu,az lifli, az eksi yarma ve yola dayaniklidir. Kis soguklama istegi 900 saattir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. MONREO Agaci yaygin ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Rethavenden 45 gün sonra olgunlasir. Yalova da 5-15 Eylülde olgunlasir. Meyvesi basik, ortalama 244 gr, meyve sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi renkte sari etli orta derecede sulu, az lifli, tatli, yarma ve nakliyeye dayaniklidir. Kis soguklama istegi yüksektir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. 10

11 SANAYIYE UYGUN SEFTALI ÇESITLERI Escarolita, Vesuvio, Shasta, Vivian, Andross, Klamt, Sudanella, Carolyn, Halford, Saripapa. KURUTMALIK SEFTALI ÇESITLERI Lowel, Muir'dir. NEKTARIN (TÜYSÜZ SEFTALI ) ÇESITLERI CHEROKEE Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir, oldukça verimlidir. Redhaven den 4 gün önce olgunlasir.meyve beyzi ortalama 133 gr. dir. Meyve tüysüz sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi, eti sari sulu, ince dokulu, az eksi, çekirdek ete yari baglidir.marmara ve yari geçit bölgelerine tavsiye edilir kendine verimlidir. INDEPEDENCE Agaci yayvan ve orta kuvvette gelisir, verimlidir. Redhaven den 10 gün sonra olgunlasir. Meyvesi kalp seklinde ortalama 118 gr. dir. Meyve tüysüz, sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi renkte, sari etli sulu lifli, az eksidir. Çekirdek ete baglidir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir kendine verimlidir. NECTARED 4 Agaci yari dik ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Rethaven den 12 gün sonra olgunlasir meyve basik ortalama 108 gr.dir. Meyve tüysüz sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi renkte, sari etli sulu lifli, az eksi, çekirdek ete baglidir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir kendine verimlidir. NECTARED 6 Agaci yari dik ve orta kuvvette gelisir, verimlidir. Redhavenden 19 gün sonra olgunlasir meyve yuvarlak ortalama 92 gr. dir. Meyve tüysüz,sari zemin üzerine parçali koyu kirmizi renkte, meyve eti sari, lezzetli, yarmadir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. 11

12 CAVALIER Agaci yari dik yuvarlak ve çok kuvvetli gelisir, çok verimlidir. Redhavenden 22 gün sonra olgunlasir. Meyve beyzi, ortalama 88 gr. dir. Meyve tüysüz sari zemin üzerine sivama kirmizi renkte, meyve eti sari, orta derece sulu, ince dokulu, tatli, çekirdek etten ayridir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. NECTARED 8 Agaci yari dik yuvarlak ve kuvvetli gelisir, verimlidir. Redhaven den 28 gün sonra olgunlasir. Meyve yuvarlak, ortalama agirligi 88 gr, tüysüz, sari zemin üzerine sivama koyu kirmizi renkte meyve eti sari orta derecede sulu, ince dokulu, az lifli, yarmadir. Marmara ve Kuzey geçit bölgelerine tavsiye edilir. Kendine verimlidir. 2. DÜNYA SEFTALI VE NEKTARIN PIYASASI 2.1. Üretim: Dünya üzerinde en çok yetistirilen meyveler arasinda ilk siralarda yer alan seftali ve nektarin üretimi, artan talep karsisinda giderek fazlalasmaktadir yilinda 16 milyon ton seviyesine gelen seftali ve nektarin üretiminde söz sahibi ülkeler, Akdeniz ülkeleri, Çin Halk Cumhuriyeti ve ABD dir. Buna göre, 2005 verilerine göre 6 milyon ton ile Çin Halk Cumhuriyeti üretimde lider konumdadir. Çin Halk Cumhuriyeti ni 1,7 milyon ton ile Italya, 1,3 milyon ton ile ABD, 1,1 milyon ton ile Ispanya takip etmektedir. Türkiye, seftali ve nektarin üretiminde Yunanistan ile birlikte ilk on ülke arasindadir. 12

13 Tablo 1: Dünya da Seftali ve Nektarin Üretimi Seftali ve Nektarin Yil Üretimi-Ülke Bazinda (Mt) Arjantin 209, , , , , ,442 Çin Halk Cumhuriyeti 3,851,919 4,586,160 5,259,802 6,179,365 5,829,482 6,030,000 Fransa 480, , , , , ,000 Iran Islam Cumhuriyeti 350, , , , , ,000 Italya 1,655,249 1,708,403 1,586,570 1,175,855 1,700,010 1,740,485 Ispanya 1,129,845 1,082,285 1,275,830 1,270, ,500 1,130,800 Türkiye 430, , , , , ,000 Amerika Birlesik Devletleri 1,412,404 1,341,643 1,422,020 1,390,269 1,429,822 1,369,300 Yunanistan 949, , , , , ,000 Dünya (Genel Toplam) Seftali ve Nektarin Yil Üretimi (Mt) Dünya 13,349,831 14,018,426 14,866,833 14,901,425 15,301,003 15,671,847 Kaynak: Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Teskilati 2.2. Dünya Ticareti: Dünya nin birçok yerinde yetismesine ragmen çesitlerindeki kalite farkli nedeniyle dünya ticaret piyasasinda önemli rakamlara ulasan seftali ve nektarin sektöründe 2004 verilerine göre ihracatta Italya, ithalatta ise Almanya ilk sirada gelmektedir ihracat ve ithalat verilerine göre seftali ve nektarin sektöründe ilk 5 de olan ülkeler sirasiyla asagidaki tablolarda gösterilmistir. 13

14 Tablo 2: Dünya da Seftali ve Nektarin Ithalati Seftali ve Nektarin Ithalat (Mt) Kaynak: Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Teskilati Yil Dünya 1,137,633 1,243,035 1,282,812 1,166,479 1,223,448 Tablo 3: Dünya da Seftali ve Nektarin Ihracati Seftali ve Nektarin Yil Ihracat (Mt) Dünya 1,174,607 1,238,445 1,279,606 1,190,236 1,198,006 Kaynak: Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Teskilati Tablo 4: Seftali ve Nektarin Ihracatinda Ilk 5 Ülke Seftali ve Nektarin Yil 2004 Ihracatinda ilk 5 ülke Miktar (mt) Deger (milyon $) Italya Ispanya Çin Halk Cumhuriyeti Yunanistan ABD Kaynak: Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Teskilati Tablo 5: Seftali ve Nektarin Ithalatinda Ilk 5 Ülke Seftali ve Nektarin Yil 2004 Ithalatinda ilk 5 ülke Miktar (mt) Deger (milyon $) Almanya ABD Birlesik Krallik Fransa Rusya Federasyonu Kaynak: Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Teskilati 14

15 3. TÜRKIYE SEFTALI VE NEKTARIN PIYASASI 3.1. Üretim: 2003 Türkiye Istatistik Kurumu verilerine göre 43 milyon ton yas meyve sebze üretimi ile dünyanin önemli üretici ülkelerinden olan Türkiye de, seftali ve nektarin üretimi ayni yil içerisinde yaklasik ton olup, yas meyve ve sebze üretimi toplaminda yaklasik %1,06 ya denk gelmektedir. Seftali ve nektarin, yas meyve ve sebze sektöründe meyve grubuna girmekte olup, tas çekirdekliler alt grubunda yer almaktadir. Seftali ve nektarin ile birlikte, Erik, Igde, Kayisi, Kiraz, Zerdali, Visne, Zeytin gibi meyveler de tas çekirdekliler alt grubunda siralanir. Bu grupta üretim itibariyle seftali ve nektarin zeytinden sonra ikinci sirada gelir.(2004 yili TUIK verileri). Iklim itibariyle ülkemiz üzerinde genis yetistirme alanina sahip olan seftali, Mus, Agri, Sivas, Yozgat, Siirt, Van, Bingöl gibi birkaç il disinda her yerde yetistirilebilmektedir. Yine, bu illerinde iklimsel olarak muhafazali yerlerinde yetistirilebildigi görülmektedir. Agaç sayisi ve üretim miktari açisinda, Marmara Bölgesi (Bursa basta olmak üzere) lider konumundadir. Tablo:6 Türkiye de Yillarla Göre Seftali ve Nektarin Üretimi: Seftali ve Nektarin Üretimi (1000 ton) Kaynak: Türkiye Istatistik Kurumu- TUIK 3.2. Dis Ticaret: Rakamsal olarak gerek sebze gerekse yas meyve üretimlerinde dünyadaki önemli üretici ülkelerinden biri olarak kabul edilen Türkiye de; bu üretim rakamlari çesitli nedenlerden dolayi ihracatimiza yansimamaktadir verilerine göre ihracatimizin üretimimize orani %8 civaridir. Bu durumun olusmasindaki en önemli nedenler, ürünlerin gida sanayinde hammadde olarak kullanilmasi ve yurtiçi tüketilmesi ile ihracata konu olan bu sektörün, uluslararasi piyasalarda talep edilen miktar ve 15

16 kaliteye uygun çesitlerin olmamasidir. Seftali ve nektarin ihracatimizdaki önem teskil eden ülkeler büyük çogunlukla Avrupa Birligi üye ülkeleri olup bu ülkeler; Fransa, Hollanda, Almanya, Ingiltere, Danimarka, Yunanistan ve Kuzey ülkeleridir. Ithalatimiz ise büyük oranlarda olmayip, sektör bazinda kendi kendine yetebilen bir ülke oldugumuz için sadece belli dönemlerde belli ülkelerden ürün alimi yapilmaktadir. Seftali ve nektarin alimi yaptigimiz ülkeler ise; Suudi Arabistan, Arjantin, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Sili dir Ihracat: Seftali ve nektarin üreten ülkeler arasinda yaptigi ihracatla önemli yere sahip olan Türkiye de nektarin ihracati önemli bir miktarda olmasa da seftali ihracatimiz her geçen yil daha da artmaktadir da ton civarinda olan seftali ihracatimiz 2005 de ton seviyesine çikmistir. Ihracatta önemli ortaklarimiz ise AB ve Kuzey ülkeleridir Ithalat: Söz konusu ürünlerin ülke içindeki üretim kapasitesi ve iç pazarda yeterli olmasi sebebiyle, seftali ve nektarinde net ithalatçi bir ülke olmayan Türkiye zaman zaman Rusya, Misir, Suudi Arabistan, Güney Afrika Cumhuriyeti, Sili ve bazi Avrupa ülkelerinden seftali ve nektarin ithal etmektedir. 16

17 Türkiye'nin Yillara Göre Seftali ve Nektarin Ihracati Miktar(kg) Seftali Nektarin Toplam Kaynak: Türkiye Istatistik Kurumu (TUIK) Türkiye'nin Yillara Göre Seftali ve Nektarin Ithalati Miktar(kg) Seftali Nektarin Toplam Kaynak: Türkiye Istatistik Kurumu (TUIK) 17

18 3.3. Tüketim: Seftali ve nektarin islenmeden yas meyve olarak tüketildigi gibi, özellikle de seftali hem taze hem de marmelat, reçel yada konserve halinde satisa sunulmaktadir. Bunlarin disinda seftali tüketimi 1960 yillardan itibaren ülkemizde de yaygilasan meyve suyu sektöründe kullanilmaktadir. Meyve suyu sektöründe seftali, tüketim olarak visne ile ilk iki sirayi paylasmaktadir. Dolayisiyla, islenmis veya yas meyve olarak seftali ve nektarin çok çesitli sekillerde gerek yurt içi gerekse de yurt disi pazarlarda tüketiciye sunulmaktadir. Tablo 7: Meyve Suyuna Islenen Meyve Miktari Yillar Seftali (Bin ton) Kaynak: Meyve Suyu Endüstrisi Dernegi 4. SONUÇ 4.1. Sektördeki Sorun ve Çözüm Önerileri: - Bu tip narenciye ürünlerin çabuk bozulabilir ve hassas olmasi ihracatinda bazi zorluklari da beraberinde getirmektedir. Ürünlerin ihracatinda bazi altyapi eksiklikleri mevcuttur. Bu unsurlar ihracati olumsuz yönde etkilemekte ve yeterli seviyede ihracat yapilmasini engellemektedir. Bu sektörde ihracatin tesviki için çalismalar yapilmalidir. - Seftali fidanlarinin tabii sartlarda üretiminin randimanli olmamasi nedeniyle,üretici gerekli miktar ve zamanda fidan tedarik edememekte ve bu durum bitkisel üretimin gelismesi açisindan sorun olmaktadir. Bu durumun düzeltilmesinde; üreticilerin egitilmesi ve yeni tekniklerin kullanilmasinin yayginlastirilmasi saglanmalidir. ARALIK

19 - Yurt disi piyasalarda tüketici tercihleri organik tarim ürünlerine kaymakta oldugundan, organik tarim ürünlerinin yetistirilmesi ile ilgili çalisma yapilmali, üreticilere bu alternatifin önemi anlatilmalidir. - Üreticilerin küçük ve daginik birimlerde üretim teknolojilerinden yeterince yararlanamamasi yaninda üreticilerin, fiyat ve satis garantisine sahip olamamalari üretimde kalitenin yükselmesini sinirlamaktadir. Bu eksiklik ve yetersizlik etkin bir tarim politikasi ile büyük ölçüde azaltilabilir. Ayrica üretici ve ihracatçinin örgütlenmesi, bilgilendirilmesi ve finans destegi ile nakliye sorunlari da giderilirse bu sorunlari gidermek mümkündür. - Türk ürünleri,özellikle seftalinin de içinde bulundugu narenciye, Avrupa pazarinda ikame ürün niteligindedir. Basta Ispanya ve Güney Amerika ülkeleri olmak üzere, esas satici ülkelerden ürün gelmediginde Türk ürünleri talep edilmektedir. Ihracattaki bu olumsuz tabloyu, üretimde gübre ve zirai ilaçlarin bilinçsiz kullanimi ve hormonlu üretim de olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle; zirai ilaç kullanimi Tarim ve Köy Isleri Bakanligi tarafindan bir düzenlemeye tabi tutularak kontrol altina alinmali ve reçeteye baglanmalidir. Seftali ihracatinda ve üretiminde maliyeti düsürücü özel önlemlerin alinmasi hem ihracata hem de üretime önemli katkilar saglayabilecektir. Seftali ve tüm narenciye yetistiriciliginde çesitliligin arttirilmasi ve dünya pazarindaki bosluk dönemlerinin dikkate alinmasi sektöre olumlu katki yapacaktir. Iyi tarim uygulamalari,organik yetistiricilik, biyolojik ve entegre mücadele narenciye ve içinde seftaliyi de içeren bu sektörün ülkesel bir politikasi olmali ve modern teknoloji ve kaynaklarin sürdürülebilir kullanimi saglanmalidir. AB üyeligimiz sürecinde, tarimi alt sektörleriyle birlikte AB normlarina hazir hale getirmeliyiz. AB içinde varligimiz ancak güçlü ve sürdürülebilir bir tarimla mümkün olacaktir ARALIK

20 KAYNAKÇA : Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Teskilati Türkiye Istatistik Kurumu T.C. Basbakanlik Dis Ticaret Müstesarligi ir=\uretim\bitkisel&fl=yetistiricilik_bilgi/seftali/seftali.htm Meyve Suyu Endüstrisi Dernegi- ARALIK