STANBUL T CARET ODASI

Transkript

1 STANBUL T CARET ODASI KABLO SEKTÖR RAPORU Haz rlayan: Ozan Ar casoy Ekim, 2005

2 2 NDEK LER Sayfa No I. ÜRÜN SINIFLANDIRMASI VE KAPSAMI Enerji Kablolar Gerilim De erine Göre Alçak Gerilim Kablolar Orta Gerilim Kablolar Yüksek Gerilim Kablolar 1.2 letme artlar na Göre 1.3 Tesis Tipine Göre 1.4 Kullan m Amac na Göre 2. Telekomünikasyon/Haberle me Kablolar Bak r letkenli Kablolar 2.2 Fiber Optik Kablolar II. KABLONUN TANIMLANMASI... 5 III. BER OPT K KABLOLAR Kullan m Alanlar 2. Fiber Tipleri 3. Fiber Optik Kablo Üretimi 4. Türkiye de Mevcut Durum IV. BA LANGIÇTAN GÜNÜMÜZE ENERJ KABLOLARI Subra letken Kablolar n Özellikleri 2. Yal tkan Malzemelerdeki Geli meler V. YANGINA DAYANIKLI KABLO TEKNOLOJ Halojensiz Kablolar VI. KOAKS YEL KABLO Koaksiyel Kablo Çe itlerinden Örnekler 1.1 RG RG RG Dolanm Çift Kablo(Twisted Pair Cable) Kaplamal Dolanm Çift(Shielded Twisted Pair-STP) Kaplamas z Dolanm Çift(Unshielded Twisted Pair-UTP) VII. KABLO GÜMRÜK TAR FE STAT ST K POZ SYON NUMARALARI VIII. DÜNYA PAZARLARINDA KABLO SEKTÖRÜ Dünya Tel&Kablo Üretimi 2. Dünya Tel&Kablo Tüketimi 3. Dünya Tel&Kablo hracat Ve thalat 4. Gümrük Tarife statistik Pozisyon Numaras na Göre Dünya Tel&Kablo hracat Ve thalat 5. Sektöre li kin Tahminler IX. TÜRK YE DE SEKTÖRÜN PROF Rakamlarla Sektör 2. Türkiye nin D Ticareti

3 3 2.1 hracat Y hracat De erleri(abd$) 2.3 thalat Y thalat De erleri(abd$) 2.5 Üretim Elektrik Kablolar Ve Telleri Haberle me Kablolar X. TÜRK KABLO SANAY N TAR HÇES XI. SEKTÖRDE FAAL YET GÖSTEREN BA LICA ÜRET F RMALAR XII. YABANCI SERMAYE XIII. SEKTÖRÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNER LER Kaynakça

4 4 I. ÜRÜN SINIFLANDIRMASI VE KAPSAMI: Teknoloji geli tikçe ve yayg nla kça, gerekli alt yap da sürekli geli mekte ve yayg nla maktad r. Bu alt yap n ana bile enini de kablo olu turmaktad r. Kablo, fark nda bile olmad z ama insan ya am nda art k hava kadar, su kadar, yemek kadar önemi olan elektri in vazgeçilmez ta ma arac r. Evimizin her duvar nda, taban nda, tavan nda, mutfa zda, banyomuzda, sokakta bast z yerin alt nda, ba kald rd zda direkler aras nda, k sacas ya ad z her yerde kullan m alan bulmaktad r. Her ey görünmez olsa sadece kablolar görebilece imiz bir ortam n bize verece i tedirginlik ve nt n boyutlar hayal etmek hiçte zor olmasa gerek. Haberle me gereksinimi artt kça, ileti im teknolojileri de geli mektedir.kablo, art k günlük hayatta kulland z hemen hemen her cihazda kar za ç kan bir üründür.büyük enerji nakil kablolar ndan, telekomünikasyon optik kablolar na kadar çok geni bir kullan m alan vard r. Bugün için üretimi en h zl geli en kablolar, telekomünikasyon kablolar r. Bu kablolar n toplam üretim içerisindeki paylar % 37 ye ç km r. Enerji kablolar n pay ise zaman içerisinde % 56 ya dü mü tür. Enerji kablolar nda ve telekomünikasyon kablolar nda talep farkl etkenlere ba r. Enerji kablolar talebi, sadece elektrik tüketimine ba de ildir, ayn zamanda sistemin geni letilmesine, yeni üretim ve nakil sistemlerinin kurulmas na ve yenileme gereksinimlerine de ba r. Telekomünikasyon kablolar n talebi ise, ülkenin geli mi lik derecesine, telekomünikasyon ebekesinin modernli ine ve yayg nl na, telekomünikasyon ve bilgi i lem cihazlar na ve kullan m yo unlu una ba r. Kablolar genel olarak u ekilde s fland rabiliriz: 1. Enerji Kablolar : 1.1 Gerilim De erine Göre; Alçak Gerilim Kablolar (0.6-1 kv) Bina ve Tesisat Kablolar Enerji Da m Kablolar Enstrümantasyon Kablolar (kontrol kumanda kablolar ) Orta Gerilim Kablolar (1-36 kv) Yeralt Kablolar / Havai Hat Kablolar Yüksek Gerilim Kablolar ( >36 kv) Yeralt Kablolar

5 5 Sualt Kablolar Havai Hat / Ç plak letken 1.2 letme artlar na göre; A r letme Kablolar Normal ve Hafif letme Kablolar 1.3 Tesis Tipine Göre; Sabit Tesisat Kablolar Hareketli Tesisat Kablolar 1.4 Kullan m Amac na Göre; Havai Hat Kablolar Yeralt Kablolar 2. Telekomünikasyon / Haberle me Kablolar : 2.1 Bak r letkenli Kablolar Uzak mesafe kablolar Da m kablolar Abone bina içi tesisat kablolar Data ileti im kablolar 1.2 Fiber Optik Kablolar Uzak mesafe kablolar Abone da m kablolar Bina içi tesisat kablolar Data ileti im kablolar II. KABLONUN TANIMLANMASI Bir kablo; tipi, kesiti ve standard ile tan mlan r. Bununla birlikte kablonun anma gerilimi de tan mlamada kullan r. Kablonun teknik özellikleri ve test yöntemleri standartlar ile belirlenir. Kablonun kesiti, izole et kal nl, izole malzemesinin özellikleri, dolgu, d k f gibi çok özellikler kablo üretim standartlar ile tan mlan r. Kablo üretiminde kullan lan tüm malzemelerin test ve deney metotlar ise di er destekleyici standartlar ile tan mlan r(ts gibi). Kablonun anma gerilimi ise, kablonun teknik yap etkilemektedir(izole, d et kal nl gibi). Kablonun gerilimi Uo/U olarak verilir. Uo: Faz damar ile toprak aras ndaki gerilim U : Faz damar ile faz damar aras ndaki gerilimdir(300/500 V, 450/750 V, 3.5/6 Kv gibi). Kablonun tipi ise harften anla r. Bu harflere bakarak kablonun yap anla labilir.

6 6 TABLO 1 KABLO TANIMLAMALARINA N ÖRNEKLER Kaynak: Tablo 2 de kablo tan mlamalar na örnekler verilmi tir. Kablo tan mlamalar nda belirtilen ilk iki say, kablonun damar say ve kesitini(mm 2 ) göstermektedir. Daha sonra gelen H harf harmonize olu unu, OX ise voltaj belirtmektedir. Kablo yal yla ilgili olarak V harfi; kablonun PVC ile izole edildi ini, VH2 ise kablonun PVC den mamul iki katmandan olu an yass d k f ile kapland belirtmektedir.

7 7 TABLO 2 GER M DÜ ÜMLER Gerilim Dü ümleri / Voltage Drop Ak m belli ise / If Current is Known DC Sistemlerde DU=(2.I.L)/( c.s) (V) In DC Systems %e= (2.100.I.L)/( c.s.u) Tek Fazl AC Sistemlerde DU=(2.I.L.Cos Ø)/( c.s) (V) In Single-Phased AC Systems %e= (2.100.I.L. Cos Ø)/( c.s.u) Üç Fazl AC Sistemlerde DU=( Ö 3. I.L.Cos Ø)/( c.s) (V) In Theree-Phased AC %e= (Ö I.L. Cos Ø)/( Systems c.s.u) U: R: t: L: P: c: U: %e: I: h: S: µ: CosØ: W: X: f: Güç Belli se / If Power is known DU=(2.L.P)/( c.s.u) (V) %e= (2.100.L.P)/( c.s.u 2 ) DU=(2.L.P)/( c.s.u) (V) %e= (2.100.L.P)/( c.s.u 2 ) DU=(L.P) / (c.s.u) (V) %e= (100.L.P) / (c.s.u 2 ) Gerilim / Voltage Direnç / Resistance Zaman (saniye) / Time (seconds) Kablo Uzunlu u ( Length of cable (m) Güç (Watt) / Power (Watts) Geçirgenlik / Conductivity (Bak r için 58/ copper 58) Gerilim Dü ümü (V) / Voltage Drop in V from sending to receiving end of line Gerilim Dü ümü (%) / Voltage Drop in % from sending to receiving end of line Ak m / Creent Verim / Efficiency letken kesidi / Cross-section (mm²) Kablonun induktans / Inductance of Cable Güç Faktörü / Power Factor Enerji ( ) / Energy ( heat) Endüktif Reaktans / Inductive Reactence Hatt n Frekans / Frequency of the line Kaynak: III. BER OPT K KABLOLAR 1950 li y llarda görünebilir imajlar n optik fiber kanallardan geçirilmesiyle ilgili yap lan çal malar t p dünyas nda kullan m alan buldu y nda Charles Kao ve George Hockham cam fiber üzerinden veri aktar da yap labilece i fikrini ortaya att lar. Sonraki dönemlerde fiber üzerindeki kay p oranlar o kadar az seviyelere indirildi ki, fiber veri aktar için bak ra göre çok daha avantajl bir konuma geldi.cam liflerinden meydana gelen fiber optik kablolar lazerden saç lan nlar ile bilgiyi iletmek amac yla tasarlanm lard r.fiber optik kablo bir telefon kablosu olup, daha çok uzak mesafelerde haberle me amac ile kullan lmaktad r. Bu kablolar genelde uluslararas ileti imi sa larlar ve ana santralleri birbirlerine ba larlar.dolay yla haberle me sistemlerinde iletim ortam olarak görev yapt klar söylemek mümkündür.veri ve ses iletimi için en ideal kablo türüdür. A daki resimde bir fiber optik kablonun boyut olarak k yaslamas görülmektedir.

8 8 EK L 1 BER OPT K KABLO BOYUTU Fiber optik kablolar n bak r iletkenli kablolara göre bir çok avantajlar vard r. Dü ük sinyal kay plar nedeniyle fiber ile bak r kablolara göre daha yüksek h zlarda ve çok daha uzun mesafelerde veri aktar mümkündür. Bu mesafe repeater kullan lmadan 2 Km ye kadar ç kabilir. Bak r UTP kablolarda bu mesafe 100 m ile s rl r.elektriksel parazitlerden hiç etkilenmezler, hafif ve ince yap bak r kablo kullanman n zor oldu u ortamlarda kullan labilmesini sa lar. Fiberin bak r yerine daha ucuz bir malzemeden üretilebilmesi bir avantajd r.bu kablolar dinlenemezdir. Kablo dö emede küçük çapl ve hafif olmas nedeniyle çok elveri lidir. Enerji kay p de erleri çok dü üktür ve az say da yükseltici ile uzak mesafelere eri im sa lanabilmektedir. Fiber optik kablolar, h zla artan kanal ihtiyaçlar na cevap verebilen yüksek kapasiteli, geni bandl ve yüksek h zl iletim ortamlar için ideal bir çözüm olu turmaktad r. UTP veya di er kablolar n aksine, fiber bir kablodan bilgi çalmak çok daha zordur. Bütün bunlar fiber in önemli özellikleri olmakla beraber, fiber in en önemli özelli i elektromanyetik dalgalardan hiç etkilenmemesidir. Çünkü fiber kablodan elektrik de il k aktar r. Bütün bu avantajlara kar n günümüz artlar nda mahalli da m ebekesinde kullan lmas, abone ba na maliyeti yükseltmektedir. Bu yüzden a rl kl olarak santraller aras uzak mesafe haberle melerinde kullan lmaktad r.bunun yan s ra, kablolu TV sistemleri, yüksek h zda bilgi ileti imi, ses ve görüntü i aretlerinin iletimi söz konusu kablonun kullan m alanlar r.gelecekte optimize edilecek maliyetler ve yeni tekniklerle fiber optik kablolar n aboneye kadar ula lma projeleri üzerinde ciddi çal malar yap lmaktad r.bu tip kablolar, parlak bir gelecek vaad etmektedir. En yayg n fiber kablo 62.5/125 mikron metre boyutunda oland r. Fiber kabloda normal k veya lazer kullan labilir. Bu iki tip fiber tamamen farkl donan m kullan r. I k sinyalleri yollamak için LED(Light Emitting Diot) kullanan fiber tipi multi-mode olarak adland r ve en yayg n tiptir. Lazer kullanan single-mode fiber çok yüksek veri aktar m de erlerine ula abilmesine ra men pahal ekipman nedeniyle yayg n de ildir.

9 9 EK L 2 BER OPT K KABLONUN YAPISI 1. Kullan m Alanlar Fiber iletken olmad için elektriksel yal n zorunlu oldu u yerlerde kullan labilir. Binalar aras nda toprak hatt ndaki fark problemi fiber için sorun de ildir. Fiber kimyasal fabrikalar, askeri üsler gibi küçük bir elektrik ak n patlamaya neden olabilece i ortamlar için de idealdir. Yayg n kullan m alanlar nda biri t p alan r. Bu alanda plastik fiberler, daha çok endoskopi, görüntü aktarma gibi i lerde kullan r. nsanlar n giremedi i yada girmemesi gereken mekanlara, ula lamayan yerlere k aktarmada da fiberden yararlan r. 2. Fiber Tipleri Fiber optik kablolar yap ld klar malzeme, k rma ekline ve n kablo içinde yay lma ekline göre türlere ayr lmaktad rlar. Loose tube teknolojisi ile direkt gömülen, büz içerisine gömülen, havai tip ve özel amaçl dahili ve harici tip single mode veya multi mode fiber optik kablolar üretilebilmektedir. En yayg n bilinen fiber optik kablolar multi mode kablolard r. Single mode kablolar daha uzak mesafelerde ve kayb n az olmas istenilen yerlerde kullan rlar. 3. Fiber Optik Kablo Üretimi Fiber optik kablonun ana hammaddesi camd r. Önce sentetik üretilmi çok temiz cam tüpler al r. ç yüzünde yakla k 1700 derecelik yüksek uygulanarak k lma indeksi farkl yeni bir cam olu turulur. Bu i lem bilgisayar kontrolünde, çok temiz bir ortamda gerçekle tirilir. Sonra daha da yükseltilir, cam tüp büzülerek cam çubu a dönü türülür.

10 10 Bu, k lma indeksi farkl, çap mikrometrelerle ifade edilen cam, bitmi fiberde n gitti i özü yani fiberin damar olu turuyor. Bu damarda, içine bilgi yerle tirilmi k sinyalleri, yans malarla yüksek miktardaki bilgiyi binlerce kilometre uza a ta yabilmektedir. Bugün uçlar na tak lan transmisyon cihazlar na ba olarak bir çift fiberden, saniyede yakla k 4 gigabitlik veri ak sa lanabilmektedir. Di er ileti im ortamlar ndan en önemli fark ; ses, veri, görüntü ileti iminde sa lad yüksek h z ve kapasite ile birlikte bilgi kayb asgariye indirmesidir. Fiberler, en son teknolojiye göre üretilmi bilgisayar kontrollü makinalarda 2100 m/dk k h zlarda UV teknolojisi ile boyanmaktad r. Boyanan fiberler loose tube ad verilen tüplere yerle tirilerek bu tüpler thixotropic jell ile doldurulur. Tüp içerisine 12 fibere kadar fiber yerle tirilebilmektedir. Merkez eleman etraf na loose tüpler SZ olarak bükülerek kablonun çekirdek yap olu turulmaktad r. Bu yöntem ile en çok 216 fiberli kablonun üretimi gerçekle tirilir. Mü teri isteklerine göre ara k f a amas ndan sonra radyal kuvvetlere ve kemirgenlere kar dayan n artt lmas için ondüleli çelik bant ile yada iki kat galvanizli çelik bant ile sar larak rhlan r. Mü terinin iste ine göre kablo çelik tellerle veya aramid iplik ile de z rhlanabilir. 4. Türkiye de Mevcut Durum Türkiye de 13 adet 13 fiberoptik kablo üreticisi mevcuttur. Fiberin kendisini çevre ülkeler arad nda sadece Türkiye üretmektedir. Dünyada yakla k 20 üretici bulunmaktad r. Günümüzdeki anlam yla fiber üretimi ve kullan ilk Amerikal Corning irketi ve e zamanl olarak Japonlar uygulamaya sokmu lard r. TABLO 3 TÜRK YE N N ÜLKELER BAZINDA F BER OPT K KABLO HRACATI( LK 18 ÜLKE) Turkey Export Statistics( ) GTIP: 9001, Fiber Optik Kablolar Partner Country United States Dollars % Share % Change /2003 Dünya ,79 Azerbaycan ,09 24,93 Bulgaristan ,42 35,21 20,48-4,14 Fransa ,74 5,68 15,52 350,47 Kuzey K br s Türk ,25 3,69 11,24 402,34 Cumhuriyeti ngiltere ,3 7,25 5,69 Hollanda ,5 6,47 326,06 Cezayir ,71 18,25 5,96-46,23 Romanya ,63 0,85 1,73 233,2 Almanya ,06 1,72-59,96 Çek Cumhuriyeti ,31 2,24 1,24-9,15 Ürdün ,58 0 1,05 0 ABD ,33 3,83 0,63-72,8 Güney Kore ,31 0,16 0,58 514,82 Kenya ,5 0 Irak ,31 0 Arnavutluk ,45 0,18-32,7 Birle ik Arap ,06 0 Emirlikleri Kazakistan ,02 5,65 0,05-98,53 Kaynak: Global Trade Atlas

11 11 TABLO 4 TÜRK YE N N ÜLKELER BAZINDA F BER OPT K KABLO THALATI Partner United States Dollars % Share % Change Country /2003 Dünya ,74 ABD ,25 16,01 20,86 56,08 Kuzey Kore ,51 22,77 15,2-20,09 Çin ,14 11,01 11,15 21,2 rlanda ,5 3,7 8,73 182,45 Japonya ,74 2,56 8,68 305,54 Almanya ,21 12,15 8,67-14,58 Fransa ,07 9,15 6,25-18,2 talya ,98 3,79 4,38 38,26 Endonezya ,86 1,8 3,33 121,91 ngiltere ,85 7,13 2,34-60,7 Tayland ,7 1,16 2,21 128,55 Filipinler ,07 0,4 1,63 384,52 Brezilya ,79 1,33 1,22 9,8 Tayvan ,43 0,81 0,89 32,06 Hindistan ,46 0,18 0,72 367,6 Hong Kong ,73 0,07 0,57 915,78 Meksika ,04 0,12 0,5 391,69 Singapur ,88 0,99 0,37-55,62 Malezya ,29 0,31 29,43 srail ,29 0,59 0,29-41,41 Kuzey Kore ,19 0,4 0,23-31,89 sveç ,17 0,2 36,19 ispanya ,66 0,19-64,52 Avustralya ,1 0,17 0,18 26,11 ÇekCumhuriyeti ,18 0,13 0,18 58,72 Macaristan ,15 0,15 14,49 Hollanda ,21 0,87 0,13-82,12 Portekiz ,46 0,33 0,09-66,07 Bulgaristan ,09 0 Danimarka ,67 0,37 0,08-73,72 Birle ik Arap E ,05 0 sviçre ,07 0,02 0,05 192,37 Avusturya ,03 0 0,04 0 Venezuella ,14 0,02-82,09 Polonya ,02 0 0,01 0 Rusya ,01 438,16 Bosna Hersek ,02 0,01-57,3 Arjantin ,18 0, ,29 Belçika ,04 0, Finlandiya ,19 0, Kanada , Litvanya ,

12 12 Ülkemizin 2004 y toplam fiber optik kablo ihracat $, ithalat da $ düzeyindedir. Türkiye nin 2004 y fiber optik kablo ihracat na bak ld nda ilk 5 s ray ; Azerbaycan, Bulgaristan, Fransa, KKTC ve ngiltere olu turmaktad r. Türkiye nin 2003/2004 y ihracat art oranlar na bak ld nda da Azerbaycan, Fransa, K br s, Hollanda ve Güney Kore göze çarpmaktad r(tablo 3). Türkiye nin 2004 y fiber optik kablo ithalat nda ise ilk 5 s rada; Amerika Birle ik Devletleri, Güney Kore, Çin, rlanda ve Japonya bulunmakta, 2003/2004 ithalat art oranlar na göre de Hongkong, Rusya, Meksika, Filipinler ve Japonya önemli bir yer tutmaktad r(tablo 4). IV. BA LANGIÇTAN GÜNÜMÜZE ENERJ KABLOLARI Yeryüzünde pek çok üründe oldu u gibi enerji kablolar da kullan m alanlar ndaki artlara, özelliklere göre çe itli talepleri kar lamak üzere devaml bir de im süreci geçirmektedir. Bu talepler, emniyet tedbirlerine, güvenilirli e, ekonomikli e, çevre ile ilgili artlara, kullan lar n özel arzular na ba oldu u gibi kanuni zorunluluklardan da olu abilmektedir. Geli en, de en ortam ve ya am artlar na ba olarak da devaml ço alarak artarlar. Elektrik enerjisinin iletim ve da n de mez bir parças olan enerji kablolar nda da zaman içinde olu an yeni talepleri kar layabilmek için uygun çözümler yarat, gerekli de imlerin gerçekle tirilmesi gerekmektedir. Üreticiler ehir ebekelerinde, sanayi tesislerinde ve di er kullan m alanlar nda öncelikle kullan ihtiyaçlar na en uygun çözümleri yaratarak mü teri memnuniyetini sa lamak için devaml ara rma gayretleri içindedirler. Yerine getirecekleri i levlere göre çe itli yap larda olsalar da enerji kablolar benzer elemanlardan olu mu tur. Bunlar ak m ta yan LETKEN, iletkeni potansiyel fark na kar koruyan YALITKAN, iletkenin üzerinden ak m geçerken olu an elektrik alan s rlayan, smi de arj, yük ve hat ak mlar ta yan konsantrik yap da EKRAN ve metal veya metal olmayan k ft r. 1. Subra letken Kablolar n Özellikleri Genelde iletken olarak ba lang çtan itibaren bak r esas olmu tur. Baz ülkelerde sadece ehir ebekelerinde aluminyum da tercih edildi i bilinmektedir. Geçen zaman içinde teknik ve bilhassa ekonomik üstünlükleri ile bu iki metal, iletken olarak enerji kablolar n yap nda yerini korumu tur. Geli meler sadece kablolar n kullan m artlar na uygun yuvarlak ve normal sar ml iletken yerine, baz kablolarda sektör veya oval kesitli, bo çekirdekli, bo çekirdekli sektör dilimli ve benzeri gibi iletkenin düzeninde olmu tur. Ancak 20 inci yüzy n son çeyre inde ke fedilen 110K s n alt nda supra iletkenlik özelli i kazanan malzemeler kullan larak büyük güçlerin iletiminde yeni geli meler sa lanm r. Mevcut cebri so utmal yüksek gerilim, yüksek güç kablolar ile ileride ekonomiklik yönünden rekabet sa lanabilmesi halinde, supra iletken kablolar n pratikte yayg n olarak kullan labilmesi beklenmektedir. 2. Yal tkan Malzemelerdeki Geli meler Günümüze kadar enerji kablolar yap nda en büyük de iklikler ve geli meler yal tkan malzemelerinde sa lanm r. 19 uncu yüzy n sonlar nda ba layan 20 inci yüzy la geçi süresinde i levine uygun olarak geli tirilen enerji kablolar nda ilk önce s ras yla ka t yal tkanl, ya emdirilerek emprenye edilmi ka t ve jüt yal tkanl, mü terek kur un k fl,

13 13 ku akl -gürtel kablolar, metalize edilmi ka t ile damarlar ayr ayr ekranlanm, kur un k fl Höchstadter kablolar ve her damar ayr ayr kur unla k flanm kablolar 2. Dünya Sava na kadar a rl kl olarak kullan lm lard r. Bu yap n mükemmelli i ya emdirilerek emprenye edilmi ka t yal tkanl kablolar n bir as r üretilip kullan labilmesine imkan vermi tir. Günümüzde çok s rl olarak üretilen bu kablolar n birçok tesiste orta gerilim kablosu olarak hala i letmede oldu u bilinmektedir. 2. Dünya Harbi nden sonraki teknolojik ilerlemeler çe itli ihtiyaçlara göre üstün termik, mekanik ve elektriksel özelliklerde sentetik yal tkanlar n geli tirilmesine imkan vermi tir. Böylece 20 inci yüzy n ikinci yar na girerken sentetik malzemelerin kablo teknolojisine ve yap na giri i gözlenmi tir. Önceleri, polivinil klorür(pvc), alçak gerilim kablolar nda olmak üzere damar yal tkan ve k f malzemesi olarak kullan lmaya ba lanm r y nda ilk 6 kv ve 1955 y nda ilk 20 kv PVC yal tkanl kablolar n imal edilerek kullan ld bilinmektedir. Bunlar takiben 50 li y llar n sonunda polietilen(pe), daha sonra da çapraz ba polietilen(xlpe) gerilime ba enerji kay plar dikkate al narak orta gerilim kablolar nda yal tkan olarak kablo yap na girmi tir. lk 20 kv PE yal tkan kablolar 1951 y nda, ilk 20 kv XLPE yal tkanl kablolar n da 1968 y nda Almanya da kullan ld görülmektedir. Ayn senelerde 110 kv PE yal tkanl enerji kablolar n da üretildi i bilinmektedir. 70 li y llar n ba ndan itibaren yüksek gerilim kablolar nda yal tkan malzemesi olarak XLPE kullan lmaktad r. PE bu kablolarda sert ve koruyucu özelli i ile d k f malzemesi olarak günümüzde de i levini sürdürmektedir. V. YANGINA DAYANIKLI KABLO TEKNOLOJ Zaman içinde büyük yang nlarda meydana gelen olumsuzluklar, 90 l y llar n ba nda dikkatleri yap lar nda termoplastik veya elastomer polimerler gibi sentetik malzemeler bulunan kablolar n yang nlarda yanma s ras nda ilave zararlar vermemesi üzerine yo unla rm r. Yerle im birimlerinde genellikle enerjinin da n ba lad bodrum katlar nda, kablo kanallar nda, kablo bacalar nda yo un olarak yan yana dö enmi PVC yal tkanl kablolar n alev içinde yan lar ile olu an toksit gazlar n ve yo un duman n, söndürme ve kurtarma çal malar zorla rmas ve benzeri olumsuzluklar önlemek için çe itli ara rmalar yap lm r. Çok özellik arz etmeyen elektrik tesislerinde halen PVC(polivinilklorür) üretilmi klasik kablolar eskiden oldu u gibi yayg n olarak kullan lmaktad r. PVC içindeki halojenden, olas bir yang nda, yanma sonucu aç a ç kan klor gaz havadaki hidrojen ile birle erek hidroklorik asit olu turmakta, bu ise teneffüs edildi inde ci erleri parçalayarak ani ölümlere veya zehirlenmelere yol açabildi i gibi, korozif etkisi ile de elektronik ekipmanlar tahrip edebilmekte, böylelikle alarm ve söndürme sistemleride devre kalabilmektedir. Ülkemizde ya anan depremlerden sonraki yang nlar n büyük bir bölümü kablolardan kmaktad r ve deprem sonras ilk 15 dakika çok kritiktir. Bu süre içerisinde dumandan bo ulmalar çok fazla olmakta ve duman n büyük bir bölümü kablodan gelmektedir. Bu riski azaltman n en do ru yolu elektrik tesisatlar nda yang na kar güvenli kablolar kullanmakt r. Yang n esnas nda aleve dayan kl FR (flame retardent), aç a ç kan gazlar n korosiv tesirler yaratmad NC(non corosiv) FRNC özellikli veya ba ka bir ifade ile dü ük duman yo unluklu LS(low smoke), s r halojenli OH-halojenden ar nd lm HF(halojen free)-lsoh yal tkanl kablolar geli tirilmi tir. Yang n güvenli i aç ndan kablolardan beklenen özellikler a daki gibidir: Yand nda asidik, toksit veya korozif gaz üretimi dü ük olmal ki; ölümlere, zehirlenmelere ve ekipmanlar n zarar görmelerine neden olmamal r. Alev geciktirici olmal ki; yang n kayna yer de tirdi inde kendi kendine en k sa sürede sönmeli ve yeni bölgelere yay lmamal r.

14 14 Minimum duman emisyonu olmal ki; yanmada olu an duman ve is, acil ayd nlatma ve acil ç levhalar örterek ve görü mesafesini azaltarak kaç a engel olmamal r. Ayr ca, itfaiyecilerin kurtarma, bo altma ve söndürme faaliyetleri için yeterli görü kabiliyetlerinin olu mas na olanak vermelidir. Günümüzde kullan lan çe itli polimerlerden kablo üretiminde yal tkan malzemesi olarak alçak gerilim kablolar nda PVC, orta ve yüksek gerilim enerji kablolar nda XLPE di er ülkelerde oldu u gibi Türkiye de de yayg n bir ekilde kullan lmaktad r. Tüm uygar ülkelerde toplu ya am n sürdü ü alanlarda PVC esasl kablo kullan n yasaklanm olmas na ra men, yang nda nas l davrand göz ard edilerek ve dü ük fiyat nedeniyle PVC kullan, ülkemizde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl nca, 30 Kas m 2000 tarih ve say Resmi Gazete de yay nlanan Elektrik Kuvvetli Ak m Tesisleri Yönetmeli i nin ilgili maddesine ra men (Madde:58 Kablolar) maalesef devam etmektedir. 5.1 HALOJENS Z KABLOLAR Halojensiz kablolar n damar ve k f izolasyonlar nda kullan lan malzemeler saf hidrokarbon temelli polimerlerden olu ur. Bu malzemelerin yamas sonucu su buhar ve karbondioksit haricinde hiçbir toksit gaz ve kozorif etki ortaya ç kmaz. PE, PP ve EVA gibi polimerler halojensizdir. Bu malzemeler kolay alev al r ve kendi kendine sönme özelli i ihtiva etmezler. Halojensiz kablolar, güvenlik ihtiyaçlar ndan dolay, zor alev almal ve kendi kendine sönebilmelidir. Bu sonuç ancak özel polimer kar mlar ve belli oranlarda alev geciktirici katk malzemeleri kullan larak sa lanabilir. Bu tarz katk malzemeleri ate ti, kristal suyun aç a kmas nedeniyle, yana alan n so umas sa larken olu an su buhar da oksijenin giri ini engelleyerek alevi söndürür. Baz kablo üreticisi firmalar ise halojen içeren PVC içine koyduklar katk malzemeleri ile halojeni bast rmaya çal makta ve halojen free kablo ürettiklerini ifade etmektedirler. Do as nda halojen bulunan malzemelerin halojenini bast rmak mümkün olmad için maliyeti biraz yüksek, orijinal halojen free malzeme kullanmak en do ru yoldur. Halojensiz kablolar n kullan Avrupa ülkeleri ve ABD de oldu u gibi ülkemizde de giderek yayg nla makta ve özellikle insanlar n yo un olarak bulunduklar ; al veri merkezleri, endüstri tesisleri, askeri tesisler, havaalanlar, okullar, hastaneler, spor tesisleri, çok katl binalar, tiyatrolar, sinemalar, kültür kompleksleri, oteller, maden ocaklar, tersaneler, limanlar, yer alt metrolar ile toplu ta ma araçlar, otomotiv, gemi ve yat endüstrilerinde kullan gün geçtikçe artmaktad r. VI. KOAKS YEL KABLO(COAXIAL CABLE) Koaksiyel(veya k saca "koaks") kablo, merkezde iletken kablo, kablonun d nda yal tkan bir tabaka, onun üstünde tel z rh ve en d ta yal tkan d yüzeyden olu ur. EK L 3 KOAKS YEL KABLO

15 15 EK L 4 KOAKS YEL KABLONUN YAPISI Koaksiyel kablo elektromanyetik kirlili in yo un oldu u ortamlarda dü ük güçte sinyalleri iletmek için geli tirilmi bir kablodur. Koaksiyel kablo çok geni bir kullan m alan na sahiptir. Ses ve video iletiminde kullan r. Çok de ik tiplerde kar za ç kabilir. Ancak bilgisayar a lar nda imdiye kadar kullan m alan bulmu yaln zca iki tip koaksiyel kablo vard r: RG-8 ve RG-58. Koaksiyel kablo tipleri kendi RG kodlar na sahiptir. Koaksiyel kabloda bizim için önemli olan ve de kenlik arz eden de er, kablonun empedans veya omaj r. Bu de er kablonun belirli bir uzunlukta elektrik ak na kar gösterdi i dirençtir. Koaksiyelkablolar tan bak ld nda birbirlerine çok benzerler, ancak kabloya daha yak ndan bak nca üzerinde RG kodunu ve empedans görebilirsiniz. Empedans de eri 50 veya 75 eklinde omega karakteriyle yaz r. 1. Koaksiyel Kablo Çe itlerinden Örnekler 1.1 RG-8 RG-8 veya genellikle söylendi i gibi Thicknet(kal n net) kablo ethernetin ilk kulland kablo tipidir. Günümüzde bu kabloyu kullanan bir a bulmak gerçekten zordur. Sonradan kullan lan kablolarda bir renk s rlamas yokken bu kablolar genellikle sar /portakal veya kahverengi renkte ve 2.5 metrede bir siyah bir bantla i aretlenmi olarak üretilmi lerdi. 1.2 RG-6 RG-6 75 de erindedir ve bilgisayar a lar nda hiçbir zaman kullan lmam r. Ancak günlük hayatta çok s k kar za ç kar. Televizyonlara giren anten kablosu RG-6'd r. Görünü olarak RG-58 ile ayn r. Ancak kablo üzerindeki empedans de eri 75 olarak okundu unda ne oldu u anla labilir.

16 RG-58 Günümüzde kar la abilece iniz tek koaksiyel a kablosu RG-58'dir. Di er isimleri Thinnet(ince net) ve Cheapernet(ucuz net)'dir. Ayn RG-8 gibi 50 olan bu kablo RG-8'e göre ucuz, uygulamas kolay bir kablodur. UTP yayg nla ncaya kadar yerel a larda geni uygulama alan bulmu tur. 1.4 Dolanm Çift Kablo(Twisted Pair Cable) Günümüzde en yayg n kullan lan a kablosu tipi birbirine dolanm çiftler halinde, telefon kablosuna benzer yap daki kablodur. ki tip TP kablo mevcuttur Kaplamal Dolanm Çift (Shielded Twisted Pair-STP) Bu tip kabloda dolanm tel çiftleri koaksiyel kabloda oldu u gibi metal bir z rh ile kapl r. TP kablolar ilk kullan lmaya ba land dönemlerde STP kablo UTP' ye göre daha güvenli kabul edilmi tir. En d taki metal z rh' n elektromanyetik alanlardan geçerken kablo içindeki sinyalin bozulmas na mani olmas beklenir. Ancak STP ilk dönemde pahal olmas yla yayg nla amam r. Eski kaynaklarda STP' nin UTP' ye göre daha güvenli oldu u ama pahal bir çözüm oldu u ileri sürülür. Oysa günümüzde bir çok kaynakta STP' nin kurulumunun zor oldu undan ve söylendi i kadar da yüksek koruma sa lamad ndan söz ediliyor. Hatta düzgün uygulanmad nda daha kötü sonuçlara yol açabilece inden bahsediliyor. STP kullan rken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, d taki metal z rh' n düzgün bir ekilde topraklanmas r. Aksi halde z rh elektromanyetik dalgalar toplayan bir anten vazifesi görür. Ayr ca z rh' n kablonun hiçbir noktas nda zedelenmemi olmas da çok önemlidir. En d taki z rh ile sa lanan topraklama verinin geçti i tüm noktalarda (a kart ndan duvar prizlerine ve hub' a kadar) devaml olmas da çok önemlidir Kaplamas z Dolanm Çift (Unshielded Twisted Pair-UTP) UTP birbirine dolanm çiftler halinde ve en d ta da plastik bir koruma olmak üzere üretilir. Kablonun içinde kablonun dayan kl artt rmak ve gerekti inde d taki plastik k kolayca s rmak için naylon bir ip bulunur. Tel çiftlerinin birbirine dolanm olmalar hem kendi aralar nda hem de d ortamdan olu abilecek sinyal bozulmalar n önüne geçmek için al nm bir tedbirdir. Kablo içindeki teller çiftler halinde birbirine dolanm r. Her çiftin bir ana rengi bir de "beyazl " olan vard r. Ana renkler turuncu, mavi, ye il ve kahverengidir. Bunlara sar olan beyaz teller ise, di erleriyle kar mas n diye, sar oldu u renkle ayn bir çizgiye sahiptir. Böylece 8 telin de turuncu, turuncu-beyaz, mavi, mavi-beyaz, ye il, ye il-beyaz, kahverengi, kahverengi-beyaz olmak üzere 8 farkl renkte ama 4 grupta toplanm oldu u görülür. Bazen al an kabloda renklerin biraz soluk, hatta de ik oldu unu görebilir. Hatta bazen beyaz kablolar n tamamen çizgisiz olmas bile mümkündür. Ancak kaliteli ve CAT5(veya üstü) ibaresini ta yan kablolarda bu tür problemler ya anmaz. UTP kablo kendi içinde güvenli olarak aktarabilece i veri miktar na göre kategorilere sahiptir:

17 17 Kategori Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3 Kategori 4 Kategori 5/5e Kategori 6 TABLO 5 VER AKTARIM M KTARLARI Destekledi i maksimum veri aktar m miktar Telefon hatlar -veri aktar nda kullan lmaz 4 Mbit/Saniye 16 Mbit/Saniye 20 Mbit/Saniye 100 Mbit/Saniye 1000 Mbit/Saniye Kaynak: Kablonun kategorisi üretim kalitesiyle ilgilidir. Yap lan çe itli testler ile kablonun belirtilen h zlarda elektrik sinyalini ne kadar sa kl ve az kay pla iletebildi i, manyetik alan etkisine kar sinyali ne kadar koruyabildi i ölçülür. Testler ile ortaya konan de erler kategorinin kriteridir. Bu kriterleri tutturabilen kablo bu kategoriyi almaya hak kazan r. CAT5 ile 100 Mbit h nda veri aktar yap labilir. Bir sonraki standart CAT5e (Enhanced CAT5, geli mi CAT5) standard r. Bu CAT5 ile ayn yap da olup, daha üst seviye de erlere eri ebilen bir kablodur. CAT5e ile gigabit h na ula labilir. UTP kablo ile ilgili bir di er bir konu ise "stranded" ve "solid" kablo ayr r. Yani çok damarl veya tek damarl kablo. E er mavi veya mavi-beyaz dedi imiz tel(veya di erleri) tek parça bak r ise bu tek damarl r. E er ince-ince birden fazla telden olu mu sa buna da çok damarl kablo denir. VII. KABLO GÜMRÜK TAR FE STAT ST K POZ SYON NUMARALARI Kablolar, Gümrük Tarife statistik Pozisyon (GT P) numaras baz nda ise a daki ekilde s fland rabiliriz: 85.44: zole edilmi (emaye kaplanm veya anodize edilmi olanlar dahil) teller, kablolar (koaksiyel kablolar dahil) ve di er izole edilmi elektrik iletkenler (ba lant parçalar ile teçhiz edilmi olsun olmas n); tek tek kaplanm liflerden olu an fiber optik kablolar (ba lant parçalar yla veya elektrik iletkenleri ile teçhiz edilmi olsun olmas n) 73.12: Demir veya çelikten demetlenmi teller, halat ve kablolar 90.01: Optik lifler ve optik lif demetleri; optik lif kablolar VIII. DÜNYA PAZARLARINDA KABLO SEKTÖRÜ Dünya pazarlar nda ekonomilerin yava lamas kablo sektöründeki büyümeyi rlamaktad r.dünya arenas nda 1985 y ndan önce mevcut bulunan bir çok üretici firma ya pazardan kaybolmu tur ya da ba ka üretici firmalarla birle mi tir. Söz konusu e ilim halen

18 18 devam etmektedir.son 10 y ll k dönemde pazarda ayakta kalan firmalar say olarak eskiye nazaran daha az, bununla birlikte, finansal yönden daha güçlü firmalard r. 1. Dünya Tel&Kablo Üretimi 2002 y itibariyle toplam Dünya tel ve kablo üretimi miktar olarak ton seviyesine, tutar olarak da 60 milyar ABD Dolara ula r. Tablo 6 da Dünya tel ve kablo üretimine ili kin rakamlara bak ld nda en çok üretilen kablo çe idinin enerji kablosu oldu u görülmektedir. TABLO 6 DÜNYA TEL VE KABLO ÜRET ( , 000 ton ve milyon ABD $) ÜRET M (000 ton) Enerji Kablosu Bak r Güç Kablosu Aluminyum Güç Kablosu Bak r Telekomünikasyon Kablosu Telekomünikasyon Data Kablolar Tel Bobin Toplam ÜRET M (milyon ABD $) Enerji Kablosu Bak r Güç Kablosu Aluminyum Güç Kablosu Bak r Telekomünikasyon Kablosu Telekomünikasyon Data Kablolar Fiber Optik Kablo Tel Bobin Toplam Kaynak: International Cablemakers Federation Web sayfas 2. Dünya Tel&Kablo Tüketimi 2002 y itibariyle toplam Dünya tel ve kablo tüketimi ton seviyelerindedir. Ülke baz nda en çok tüketimi ton ile Çin gerçekle tirmekte olup, 2. s rada ABD yer almaktad r. Tablo 7 de Dünya tel ve kablo tüketimine ili kin veriler yer almaktad r:

19 19 TABLO 7 DÜNYA TEL VE KABLO TÜKET ( , 000 ton) AMER KA KITASI KANADA ABD MEKS KA ER AVRUPA BELÇ KA FRANSA ALMANYA TALYA KUZEY ÜLKELER SPANYA NG LTERE ER BATI AVRUPA ÜLK MERKEZ AVRUPA ASYA&AFR KA& OKYANUSYA JAPONYA GÜNEY KORE TAYVAN AVUSTRALYA N AFR KA ER ÜLK DÜNYA BÖLGESEL AYIRIM KUZEY AMER KA BATI AVRUPA KUZEY DO U ASYA ER BÖLGELER Kaynak:Metalica Database

20 20 3. Dünya Tel&Kablo hracat ve thalat 2004 y genel kablo ihracat ve ithalat na bak ld nda Avrupa Birli i ülkelerinin ilk rada oldu u görülmektedir. Bunu Çin, Fransa ve ngiltere izlemektedir y verilerine göre toplam dünya kablo ihracat $ seviyesine, ithalat da $ seviyesine ula r. Üretim de erine (ton) göre bak ld nda dünya ihracat ton, ithalat ise ton seviyelerinde gerçekle mi tir. TABLO 8 DÜNYA KABLO HRACATI GTIP: 8544, KABLO HRACAT RAKAMLARINA GENEL BAKI ( ) ÜLKE USD(000) Miktar(ton) USD(000) Miktar(ton) USD(000) Miktar(ton) TOPLAM AB ÜYES ÜLKE N FRANSA NG LTERE TÜRK YE TABLO 9 DÜNYA KABLO THALATI GTIP: 8544, KABLO THALAT RAKAMLARINA GENEL BAKI ( ) ÜLKE USD(000) Miktar(ton) USD(000) Miktar(ton) USD(000) Miktar(ton) TOPLAM AB ÜYES ÜLKE N FRANSA NG LTERE TÜRK YE Kaynak: Global Trade Atlas

21 21 4. Gümrük Tarife statistik Pozisyon Numaras na göre Dünya Tel&Kablo hracat ve thalat GT P baz nda Dünya kablo ithalat ve ihracat na bak ld nda(tablo 10 ve 11), 2003/2004 y llar aras nda en çok art ; ithalatta % ile fas l numaral kablolarda, ihracatta ise %59.77 ile fas l numaral koaksiyel kablolarda gözlemlenmektedir. GT P NO TABLO 10 GT P NUMARALARI BAZINDA DÜNYA KABLO THALATI(ABD $) TANIMLAMA % De im 2004/ ,93 kablolar ,74 tak mlar 8544 zoleli tel ve kablo, di er Ta tlar için kablo ba lant Telekomünikasyon türü ,53 elektrik iletkeni, ba lant parçal <80V Toprak ve su alt kablolar, ,97 silikonlu di er kablolar80v<gerilim<1000 V Elektrik iletkenleri ,78 80V<gerilim<1000 V Di er toprak ve su alt ,61 kablolar Bak r Bobin telleri , Koaksiyel kablo ve ,77 iletkenler Fiber Optik Kablolar , Di er izolasyonlu bak r ,74 iletkenler>1000 V Di er bobin telleri ,43 Kaynak: Global Trade Atlas

22 22 TABLO 11 GT P NUMARALARI BAZINDA DÜNYA KABLO HRACATI(ABD $) GT P NO TANIMLAMA % De im 2004/ zoleli kablo, fiber optik ,08 kablolar,di er kablolar Ta tlar için kablo ba lant ,02 tak mlar Telekomünikasyon türü ,01 elektrik iletkeni, ba lant parçal <80V Toprak ve su alt kablolar, ,71 silikonlu di er kablolar80v<gerilim<1000 V Elektrik iletkenleri ,69 80V<gerilim<1000 V Di er toprak ve su alt ,87 kablolar Bak r Bobin telleri , Koaksiyel kablo ve ,77 iletkenler Fiber Optik Kablolar , Di er izolasyonlu bak r ,54 iletkenler>1000 V Di er bobin telleri ,14 Kaynak: Global Trade Atlas Kablo sektörünün geli imi ile ilgili olarak uluslararas ara rma irketleri taraf ndan verilen bilgiler öyledir: Fiber optik kabloya özellikle Kuzey Amerika da çok büyük bir talep söz konusudur. Bununla birlikte, dünyan n di er bölgelerinde de önemli bir talep potansiyeli oldu u tahmin edilmektedir. Orta ve Güney Amerika ülkelerinde koaksiyel kablo talebi az olmakla birlikte, y ll k olarak % 3.3 gibi bir oranda sürekli artmaktad r. Koaksiyel kablolar dünyada en fazla Asya ülkelerinde tüketilmekte olup, dünya tüketiminin % 36 olu turmaktad r. Bak r telekomünikasyon kablo tüketimin en çok gerçekle tirildi i yer olan ABD, tüm dünya tüketiminin % 18 ini kapsamaktad r. Güç ve transmisyon kablolar nda Avrupa pazar doymu bir durumdad r. Bununla birlikte, Afrika ve Asya ülkelerindeki artan elektrifikasyon faaliyetlerinden dolay bu bölgelerde talep oldukça fazlad r.

23 23 Kuzey Amerika ülkeleri, telekomünikasyon ve veri kablolar nda en büyük pazard r ve tüm dünya tüketiminin % 36 gerçekle tirmektedirler. Takiben gelen Asya ülkelerinin tüketimden ald pay % 34 dür. 5. Sektöre li kin Tahminler: nsanl k kablosuz ve yüksek veri aktar teknolojileri ile tetiklenmi yeni bir ileti im devriminin e inde durmaktad r.bu devrimin en önemli geli melerinden biri, insanlar n ya amlar boyunca sürekli kesintisiz ileti im içerisinde olacaklar r. Mesafelerin anlam tam anlam yla ortadan kalkacakt r y nda evlerde ses, video, veri transferi, interaktif oyunlar ve yeni uygulamalar için sadece tek hat olmas öngörülmektedir. Bunun için yeni bir omurgaya ihtiyaç duyulacakt r. Sinyalleri bir cam çekirdekten de il de hava bo lu undan olu an çekirdekten ileten foto kristal fiber kablolar, omurgan n merkezinde olacakt r. Bu teknoloji günümüzde saniyede milyarlarca bit olarak ifade edilen transfer h trilyonlara ç karacakt r.çünkü, bo hava çekirde i teknolojisi, sinyallerin frekans ve yönü üzerinden engelsiz kontrol sa layacakt r. Corning, Lucent ve Nortel gibi uluslararas dev irketler ve baz üniversiteler, foto kristal fiber kablolar hararetle desteklemektedirler ancak büyük ehirlerin lokal ba lant noktalar n bu tür kablolarla yenilenmesinin do uraca ciddi maliyetler sorun yaratmaktad r. Öte yandan, caddeleri kazmak yerine daha ucuz bir yöntem olan ve ehir kanalizasyon ebekesini kullanarak uzaktan kumandal robotlar yoluyla kablo dö eme prensibine dayal alternatif yollar üzerinde çal lmaktad r. IX. TÜRK YE DE SEKTÖRÜN PROF 1. Rakamlarla Sektör YTL Pazar Hacmi : 500 milyon ABD $ Toplam Firma Say : 370 civar nda TSE Belgeli Firma Say : 120 Kapasite Kullan m Oran : yakla k % 50 Üretim De eri : 2003 y Ocak-Eylül döneminde Üretim Merkezleri : Marmara, Ege ve ç Anadolu Bölgeleri 2. Türkiye nin D Ticareti 2.1 hracat: Türkiye kablo ve tel endüstrisi teknolojisiyle, kalitesiyle ve kapasitesiyle dünya pazarlar nda e de er geli mi ülkelerle e de er rekabet etmektedir y itibariyle toplam elektrikli makine sanayi ihracat n %11'ini olu turmaktad r y nda sektörün toplam ihracat 645 milyon dolard r. E er iki önemli grup göz önüne al rsa zoleli tel ve kablolar(gt P:8544) 567 milyon dolarla ilk s rada yer al p, demir veya çelikten demetlenmi teller, halat ve kablolar(gt P:7312) 77 milyon dolarla ikinci s radad r. Türkiye bu sektörde yakla k 149 ülkeye ihracat yapmaktad r. Bunlar aras nda ngiltere, Almanya, Bulgaristan, Irak, M r, talya, Almanya ve Yugoslavya ilk s ralarda yer almaktad r. Fiber optik kablo ihracat nda ise Azerbaycan, Bulgaristan ve Fransa ilk s ralarda yer almaktad r. Sektörün pazar daha çok Avrupa Birli i üyesi ülkelere yöneliktir. Kablo sektörü kalite ve standartlar aç ndan Avrupa Birli i normlar nda çal maktad r. Firmalar n ço unlu u ISO 9000 sertifikas na sahiptir. Türkiye 2003 verilerine göre dünya kablo ve tel ihracat nda %1'lik

24 24 pay yla 27. s rada yer almaktad r. Bunun ileriki y llarda artmas beklenmektedir y ihracat de erleri(abd $) : G.T..P : G.T.I.P : G.T.I.P : TABLO 12 TÜRK YE KABLO HRACATI(GTIP:9001) Türkiye hracat (ABD $) (GTiP 9001: Fiber Optik Kablo) ÜLKELER Dünya Azerbaycan Bulgaristan Fransa Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti ngiltere Hollanda Cezayir Romanya Almanya Çek Cumhuriyeti Ürdün ABD Güney Kore Kenya Irak Arnavutluk Birle ik Arap Emirlikleri Kazakistan Belçika Rusya Türkmenistan talya Yugoslavya Kaynak: Global Trade Atlas

25 25 TABLO 13 TÜRK YE KABLO HRACATI(GTIP:7312) Türkiye hracat (ABD $) (GT P 7312: Demir veya çelikten demetlenmi teller, halat ve kablolar) ÜLKELER Dünya r Almanya talya Yugoslavya Güney Afrika spanya Tunus Slovakya Romanya ABD srail Rusya ran Kanada Brezilya Irak Hollanda Nijerya ngiltere Hindistan Cezayir Belçika Malezya Fas Bulgaristan Suudi Arabistan Türkmenistan Kazakistan Makedonya Afganistan Çin Yunanistan Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti Lübnan Avusturya Çek Cumhuriyeti Hong Kong zlanda Suriye Gabon Azerbaycan

26 26 Birle ik Arap Emirlikleri Arnavutluk Özbekistan Meksika Gürcistan Norveç Letonya Ürdün rlanda Gana Kuveyt Panama Tayan Yemen Fransa Libya Moldovya rvatistan Polonya Tacikistan Bosna Hersek rg zistan Umman Bahreyn Gine Ukrayna Kongo Mali Portekiz sveç Macaristan Litvanya Kuzey Kore Kamerun Uganda Finlandiya Sudan Kaynak: Global Trade Atlas

27 27 TABLO 14 TÜRK YE KABLO HRACATI(GTIP:8544) Türkiye hracat (ABD $) (GT P 8544: zoleli tel ve kablo) ÜLKELER Dünya ngiltere Almanya Irak Bulgaristan talya srail Etyopya Belçika Cezayir Rusya Kazakistan rlanda ran spanya Katar Fransa Romanya Türkmenistan Azerbaycan Bahreyn Libya Yemen r Ukrayna Arnavutluk Bosna Hersek Hollanda Çek Cumhuriyeti Gana Suudi Arabistan Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti Avusturya Birle ik Arap Emirlikleri Yunanistan Kosta Rika Ürdün Macaristan Polonya Kuveyt Gürcistan Suriye

28 28 Nijerya rg zistan Lüksemburg Tacikistan Özbekistan Malta Cibuti ABD Slovenya Afganistan Singapur Makedonya Güney Afrika Tunus Tayland sveç Nijerya Jamaika sviçre Kamerun Kongo Liberya Gine Pakistan Uganda Danimarka rvatistan Çin Norveç NiKaragua Dominik Cumhuriyeti Mozambik Honduras Yugoslavya Hindistan Lübnan Sudan Portekiz Finlandiya Slovakya Umman Senegal Fas Kongo Kenya Tayan Kolombiya

29 29 Guatemala Kanada Beyaz Rusya Estonya Moldovya Tanzanya Brezilya Maleyzia Hong Kong Yeni Zellanda Ekvator Kuzey Kore El Salvador Letonya Eritre Filistin Japonya Madagaskar Vietnam Banglade Çad ili Mo olistan Filipinler Küba Litvanya Sri Lanka Venezuella Avustralya Meksika Bolivya Panama Maldivler Endonezya Kaynak: Global Trade Atlas

30 30 TABLO 15 TÜRK YE KABLO VE TEL HRACATI (De er: 1000 $) GT P ÜRÜN TANIMI Bak r bobin telleri Di er bobin telleri Koaksiyel kablolar ve di er koaksiyel elektrik iletkenleri Ta tlarda kullan lan kablo ba lant tak mlar Gerilimi 80volt ve 80 volt dan dü ük ba lant parçal elektrik iletkenleri Gerilimi 80 volt ve 80 volt dan dü ük di er elektrik iletkenleri Gerilimi 80 ile 1000 volt ara ndaki ba lant parçal elektrik iletkenleri Gerilimi 80 ile 1000 volt aras ndaki di er elektrik iletkenleri volt un üstünde devreler için di er elektrik iletkenleri Fiber optik kablolar Toplam Kaynak: Ticaret Müste arl TABLO 16 MM B MAL GRUBU ÜLKE RAPORU STANBUL ELEKTR K-ELEKTRON K VE MAK NA SANAY HRACATÇILARI B RL MAL GRUBU ÜLKE RAPORU (TÜRK YE GENEL ) OCAK-N SAN 2004 OCAK-N SAN 2005 MAL GRUBU SIRA ÜLKE KTAR TUTAR(USD) KTAR TUTAR(USD) KABLOLAR =< 80 V 1 Etiyopya KABLOLAR =< 80 V 2 talya KABLOLAR =< 80 V 3 Irak KABLOLAR =< 80 V 4 ngiltere KABLOLAR =< 80 V 5 srail KABLOLAR =< 80 V 6 Lübnan KABLOLAR =< 80 V 7 Ukrayna KABLOLAR =< 80 V 8 Suriye KABLOLAR =< 80 V 9 Ege Serbest Bölge KABLOLAR =< 80 V 10 Bosna- Hersek