KORONER ARTER HASTALIKLARININ TANISINDA DOBUTAMİN STRES RADYONÜKLİD VENTRİKÜLOGRAFİ

Transkript

1 KORONER ARTER HASTALIKLARININ TANISINDA DOBUTAMİN STRES RADYONÜKLİD VENTRİKÜLOGRAFİ DOBUTAMINE STRESS RADIONUCLIDE VENTRICULOGRAPHY FOR THE DETECTION OF CORONARY ARTERY DISEASE Al ŞAHİN, Erha VAROĞLU, Azma ATEŞ, Eder ALTAŞ Atatür Üverte Tıp Faülte Nüleer Tıp (AŞ, EV), Kardlj (EA) ve Kalp Damar Cerrah (AA) Aablm Dalları, Erzurum Özet Bu çalışmada dbutam tre radüld vetrül graf (RNV) rer arter hatalıları (KAH) taııda değer araştırıldı. Çalışmaa rer arter hatalığı şüphe la tplam 48 hata dahl edld. Bu hataları apıla ajgraflerde 26 taede KAH tept edld ve buları 24'ü ere, 2' adı lma üzere aş rtalamaı 53.5±13.3 d. Krer arter hatalığı lmaa 22 hataı e 3'ü adı, 19'u ere ve aş rtalamaı 44.4±11.0 d (p<0.005). Çalışma ç hatalara öce 2mg ala prffat 20 daa ra da 20 mc Tc-99m.v. lara verlere dbutam öce l aterr bl pzda bazal RNV görütüler alıdı. Buda ra hatalara ve trllere 10 µgr/g dzda başlaıp maxmum 40 µgr/g adar, her defaıda 10'ar µgr/g artırılara 10 daa buca dbutam efüzu apıldı. Her br dbutam füz baamağıı 5 daaıda RNV görütüler adedld. KAH'lığı la hatalarda dbutam raı EF değerlerde bazale göre % 4.6 raıda br artış medaa gelre, KAH'lığı lmaalarda bu artış % 18.6 raıda d (p< 0,005). Krer ajgraf uçları le arşılaştırıldığıda, KAH'ı taııda dbutam tre RNV' etvte % 80.7, pefte % 86.3 lara heapladı. KAH'ı taııda Dbutam Stre RNV' güvel, ugulamaı la, vazv ve taı değer üe br tet lduğu, egzerze uum ağlaamaa vea egzerz apamaa hatalarda ve EKG' dagt la hatalarda ararlı lacağı düşüüldü. Aahtar elmeler: Radüld vetrülgraf, Krer arter hatalığı, Eje frau Summar The value f dbutame tre raduclde vetrculgraph the dag f crar arter deae (CAD) wa vetgated th tud. Frt-eght patet wth upected CAD were cluded th tud. Twet-x (24 male, 2 female, mea age: 53.5±13.3 ear) had aggraphcall prve CAD. The remag 22 cae(19 male, 3 female) wthut CAD had a mea age f 44.4±11.0 ear. Twet mute after the ject f 2 mg tau prphphate, 20 mc Tc-99m-pertechetate wa admtered.v. ad baal radüld vetrülgraph (RNV) tud wa perfrmed left aterr blque pt. The, dbutame fu wa carred ut at each 10µgr/g/m de cremet frm 10 t a maxmum f 40 µgr/g/m thrughut 10 mute. RNV mage were tae at the lat 5 mute f each dbutame fu. I patet wth CAD, eject fract (EF) after dbutame fu wa creaed b 4.6 % f the baal value, wherea th value wa 18.6% patet wthut CAD (p<0,005). Cmpared wth the crar aggraphc fdg, the etvt ad pecfct f dbutame tre RNV the dag f CAD were 80.7 % ad 86.3 %, repectvel. It ccluded that, dbutame tre RNV ffer a afe, readl avalable ad ver hghl etve ad pecfc creeg tet fr detectg CAD ad t ma be ueful, epecall patet wh ca t d phcal exerce r whm phcal exerce adequate ad patet wth dagtc ECG fdg. Ke wrd: Radüclde vetrculgraph, Crar arter deae, Eject Fract AÜTD 2001; MJAU 2001;

2 30 AÜTD 2001 Dbutam raduld vetrülgraf Şah A Şel 1. Hatalarda Bazal ve Dbutam Stre Tet Sraı EF Değerler E j e F r a u Hatalarda bazal ve dbutam egzerz raı heaplaa EF değerer Bazal eje frau Mamal alb hızı raı EF Hata Grş Dam egzerz çalışmaları teşh amacı le e fazla rer arter hatalığıı (KAH) tebt ç ullaılmatadır. İem alp hatalılarıı taı ve tabde agı lara ullaıla "treadmll" eletrardgraf tet taı değer hale tartışmalıdır. Bu üzde egzerz tetler le brlte eardgraf, mard perfüz tgraf vea radüld vetrülgraf brlte ullaılmatadır. Bazı hatalarda egzerz tetler trede lmaı vea egzerz tlere edlememe ede le farmalj tre tetler te ebeplerle deal br alteratf hale gelmşlerdr. Güümüzde bu amaçla e agı ullaıla farmalj ajalar dprdaml, adez ve dbutamdr. Ble vea şüphel em alp hatalığı la hatalar ç tre tetler hata tab öeml br parçaıdır. Egzerz EKG; em bölgeel duvar armallğ luşturmaı eaıa daamatadır. Krer damarlarıda lerlec br daralma la br hatada; egzerz le başlatıla eme bağlı l lara bölgeel duvar hareet bzuluğu daha ra ıraı le, em EKG değşller ve göğü ağrıı görülür. Hale bütü düada şüphel em alp hatalılarıı değerledrlmede e agı ullaıla treadmll eletrardgraf tet taı değer tartışmalıdır. Vetrül fları, radatf br elemet la Tc- 99m le şaretl çeştl radfarmaötler ullaılara değerledrleblr. Buu ç dam l geçş (frtpa) vea dege teler (equlbrum radüld vetrülgraf) adı verle üleer tıp ötemler ullaılır. Multple gate acquıtı vea radülde aggraph (vetrulgraf) lara adladırılır. Gelşe blgaar teler radüld vetrülgraf (RNV) çalışmalarıda daha arıtılı fel değerledrmeler apılablme ağlamıştır. Equlbrum çalışmaı a havuzuda ertrtler teeum le bağlamaıda ra vaüler apılar özellle alp bşluları çerde aı dağılımı ve hareetler br ç alp luu buca gama ameralar aracılığı le tept edlp, elde edle verler blgaaar teler le vzüel ve attatf lara değerledrldğ vetrül fları haıda blg vere -vaf br ötemdr. RNV çalışmaı ç Tc-99m le şaretl a erum album (Tc-99m HSA) ullaılmış lada vaüler bşlularda ızmaı ucu Tc-99m le şaretl ertrtlere göre hedef rga atvte zem atvtee rala düşü lduğu ç şmdlerde er Tc-99m le şaretl ertrtlere bıramıştır. Tc-99m le şaretl ertrtler RNV de e ı ullaıla metddur. Hatalar ve Yötem Çalışmaa rer arter hatalığı şüphe la tplam 48 hata dahl edld. Tüm hataları rer ajgrafler apıldı. Hataları 24'ü ere 2' adı lma üzere 26 ıda rer ajgraf le br vea brde fazla damarı tuta rer arter patlj derece tebt edld. Buları aşları araıda değşrdu. Yaşları araıda değşe 19'u ere, 3'ü adı 22 hatada e rer damarlarda ajgraf lara her hag br patlj göterlemed ve bular trl grubu lara değerledrld.

3 AÜTD 2001 Dbutam raduld vetrülgraf 31 Şah A Tabl 1. Hata ve Ktrllerde Bazal ve Dbutam Stre Tet Sraı EF Değerler bazal egzerz u hata 46.8 ± ±15.8 trl 55.2 ± 9.1* 65.5 ± 9.8* * p< değerler rtalama + S.D. şelde fade edlmştr. Radüld vetrülgraf çalışmaı ıraıda hataları alp flarıı etleeblece laçlar e az 24 aat öcede eld. Radüld vetrülgraf (RNV) çalışmaı ertrtler vv ötemle şaretleme le apıldı. Buu ç hataa öce 2 mg ala prffat.v. lla verld daa ra 20 mc Tc-99m perteetat.v. lara verld. Ejeda daa ra gama amera altıa atırıla hata EKG le erze çalışa mtöre bağladı. Daha ra mtörde R dalgaı e elde edlece dervaa getrlere her br R-R aralığıda tplam 24 görütü adedlece şelde 45 derece l ö bl pzda bazal RNV görütüler alıdı. Arıca l atrum ve vetrülü aırt edleblme ç 5-10 derecel audal eğm ullaıldı. Görütüleme ç düşü eerjl, geel amaçlı, paralel dell lmatör taılmış gama amera ullaıldı (Geeral Electrc, Starcam 4000 XCT). Görütüleme ç gama amera eerj 140 ev lara aarladı ve 5 daa buca 64x64 matrte görütüler tpladı (14). Bazal çalışmaı tabe hatalara dbutam tre tet uguladı. Dbutam preparatı lara Dbutrex 250 mg uru madde çere fla ullaıldı. Fla uladırılara ce çalaladıta ra 250 cc' l % 5 Dextrzu çe arıştırılara füza hazır hale getrld. Dbutam füzu Abbtt/Shaw füz pmpaı ullaılara apıldı. Dbutam füzua 10 daa üre le 10 µgr/ g/d'lı dzla başladı (14). Her 10 daada br 10'ar µgr/g/d arttırılara mamum 40 µgr/g/d dzua adar füza devam edld. Mamal alp hızıı % 70'e ulaşıldığıda füza verld. 10 daalı dbutam füzu ıraıda füzu 5 daaıda radüld vetrülgraf çalışmaı apıldı. RNV ıraıda hata EKG mtörüe bağladı ve her eata hataı abız ve tau ölçülere adedld. Efrlu eletrardgram uçları rmal ve em cevap lara arıldı. İtrahat EKG e göre brbrle lşl e az 2 dervada (D1, AVL vea D3, AVF gb aı bölge göre) j taıda ra > 1mm ve >0.08 hrztal vea e uş tarzıda ST depreu gelşme em cevap lara, bu değşlğ lmaışı rmal cevap lara abul edld. Egzerz tet ıraıda gelşe tp göğü ağrıı, hpta ve vetrüler artmler de armal cevap lara gözöüe alıdı (1). Dbutam füzuu ladırılmaı ç şu rterler ullaıldı: 1. Stl baıcı 220 mmhg vea datl baıcı 110 mmhg üzere çımaı, 2. EKG' de 2 mm vea daha fazla ST egmet çöme ve cdd artm lmaı, 3. Hatada tp aja vea vetrüler artm gelşme, 4. Mamal alp hızıı %85' e ulaşılmaı 5. Hpta.(tl tau bazal a baıcıda 10 mmhg de daha fazla düşme), 6. Bazale göre üe derecel armal duvar hareet gelşme (hpezde aeze adar) vea e duvar hareet amal luşmaı (2). Vzuel değerledrmede; trahat çalışmaıda duvar hareet armallğ lmaa hatalarda, dbutam füzuda ra medaa gele duvar hareet armallğ pztf (+) abul edld. trahatte duvar hareet armallğ lduğu hatalarda e, a mevcut armallğ daha üe derecelere çımaı, a da farlı br egmette e duvar armallğ luşmaı durumuda pztf (+) abul edld. Sl vetrül duvar hareet armaller atereptal, ferapal, pterlateral lma üzere üç gruba aırara belrtld (14). Kattatf değerledrme ç hatalarda bazal ve dbutam füzu raı apıla RNV'çalışmalarıda heaplaa l vetrül eje frau (EF) ullaıldı ve EF'u dbutam füzu raı bazale rala e şelde değştğ gözlemled. Hataları dbutam tre RNV uçları rer ajgraf uçları le arşılaştırıldı ve dbutam tre RNV' etvte ve pefte heapladı. KAH 'lığı laları ve lmaaları l vetrül EF değerler tattel lara arşılaştırılmaıda Maa-Whte-U tet ullaıldı. Dbutam füzu raı bu değerlerde bazale göre medaa gele değşller arşılaştırılmaı ç de Wlcx eşleştrlmş öre tet ullaıldı. Bulgular Hataları aş rtalamaları 53.58±13.3 ıl, trl grubuu aş rtalamaı e 44.4±11.0 ıl lara heapladı. Hata ve trllerde bazal ve dbutam tre tet raı ölçüle EF değerler Tabl 1'de rt + SD şelde göterlmştr. Hatalarda dbutam raı EF değerlerde trahate göre % 4.6 raıda br artış medaa gelre (p=0.45) trllerde bu artış % 18.6 raıda (p=0.003) ldu. Hatalarda bazal ve dbutam tre RNV'de ra heaplaa l vetrül EF değerler Şel 1'de; trllerde bazal ve dbutam tre RNV'de ra

4 32 AÜTD 2001 Dbutam raduld vetrülgraf Şah A Şel 2. Ktrllerde Bazal ve Dbutam Stre Tet Sraı EF Değerler E j e F r a u Ktrllerde bazal ve dbutam egzerz raı EF değerler Bazal ejeu frau (trl) Max. alb hızı raı EF (trl) Ktrl heaplaa l vetrül EF değerler e Şel 2'de arşılaştırılmıştır. KAH 'lığı la 26 hataı 12 taede br damar hatalığı (% 46.1), 12 taede damar hatalığı (% 46.1), 2 taede üç damar hatalığı (% 7.7) vardı. Bu hataları 20 taede bazal RNV çalışmaıda armal duvar hareet tept edld. Dbutam tre RNV'de 26 Krer arter hatalı'lı hataı 21' de (% 80.7) öce armal LV duvar hareetlerde artma vea e duvar hareet bzuluğu medaa geld. Krer ajda te damar hatalığı la 12 hataı 9'uda, damar hatalığı la 12 hataı 10'uda, üç damar hatalığı la hataı de dbutam tre RNV'de l vetrül duvar hareet bzuluğu görüldü. Duarlılı te damar hatalığı ç % 75, damar hatalığı ç % 83.3, üç damar hatalığı ç e % 100 lara buludu. Arıca rer arter hatalığı lmaa 22 hataı 3'üde de RNV çalışmaı le l vetrül duvar hareet bzuluğu tept edld. 19 hatada e hem ajgraf hemde RNV le hatalı buluamadı. Bua göre rer arter hatalığıı taııda dbutam tre RNV' duarlılığı % 80.7, özgüllüğü % 86.3 lara heapladı. Tartışma Kardvaüler hatalığa bağlı ölümler tüm düada azalmaıa arşılı rer arter hatalıları ölüm edeler hala başıda gelmetedr. Krer arter hatalığı taııı ere döemde maı mrbdte ve mrtalte azalmaıda l adımdır. Gzl almış KAH'lığıı rtaa çıarılmaı ç hataa dam egzerz tetler apılmaı gerer (1). Egzerz RNV ve egzerz eardgraf, egzerz EKG'de ç daha duarlı lduğu göterlmştr (2). Krer ajgraf rer damarda tıaılığı götermede e öeml ötem lmaıa rağme, bu tıaılığı fzlj öem götermede eterz alablmete arıca mrvaüler hatalığı da götermemetedr (1). Dbutam farmalj tre tet ç güvel, emetl, pztf trp ve rtrp etl br ajadır (6). Dbutam fzel ezerz ve dprdaml farmalj tre görütüleme adar br duarlılığa ahp lmaı ve füz buca daha uzu zama görütülemee ve her egzerz düzede üe aım ralarıı elde edlmee laa ağlamaı gb öeml avatajlara ahptr (7). Krer arter hatalığıı taııda radüld vetrülgraf üe taı değere ahp br tet lduğu br ç araştırmacı tarafıda göterlmştr (7-9). Egzerzde ra l vetrül EF'uda bazale göre e az %5 raıda br üelme görülme rer arter hatalığıı earte edleblme ç ullaıla e agı rterdr. Br ç araştırmacı gere eardgraf geree egzerz RNV ullaara aptıları çalışmalarda KAH la hatalarda l vetrül EF'u egzerzde trahate göre bzulduğuu götermşlerdr (9-11). EF'u artmamaı vea azalmaı vetrül f bzuluğuu düşüdürür (8). Bahl ve aradaşları KAH'ı değerledrmede, RNV ıraıda egzerz ve dbutam füzuu arşılaştırmışlar ve dbutam RNV tre tet egzerz apamaa hatalarda abul edleblr br alteratf lduğu ucua

5 AÜTD 2001 Dbutam raduld vetrülgraf 33 Şah A varmışlardır (12). Steve ve aradaşları aptıları çalışmada KAH'ı değerledrlmede Tc-99m etamb görütüü ullaılara egzerz le dbutam arşılaştırmaıda; tet araıda uumu % 96 lara bulmuşlar ve e aı çalışmada egzerz ve ajgraf le dbutam ve aggraf arşılaştırara hem glbal hemde bölgeel uumu ıraıla % 95 ve % 100 le % 77 ve % 72 lara bulmuşlardır (13). Güalp ve aradaşları RNV le KAH la hatalarda l vetrül EF artışıı % 5' altıda aldığıı ve KAH lmaalarda e % 5' ütüde br artış lduğuu tept etmşlerdr (14). Bzm çalışmamızda dbutam füzu eaıda 15 KAH'lı hatada EF değerlerde artış % 5' altıda aldı. Nrmal hatalarda e 2 taede % 5' altıda aldı. gurup araıda üzdeler ıraıla % 57.7 ve % 9 lara buludu. Hatalarda dbutam raı EF değerlerde bazala göre % 4.6 raıda artış medaa gelre, trllerde % 18.6 raıda artış medaa gelmştr. Bzm uçlarımızda lteratürle uumlu lup, tre RNV'de dbutam le apıla farmalj tree EF cevabıı egzerz tetlerde lduğu gb rer arter hatalığı taııda ullaılableceğ düşüdürmetedr. Bzm çalışmamız da dbutam tre RNV' uçları rer ajgraf le arşılaştırıldığıda; KAH'ı taııda etvte % 80.7, pefte % 86.3 lara heaplamış lup, bu uç lteratürle uumlu d (1,2,14). Bzde rer arter hatalığı la 26 hataı 21 taede (%80,7) l vetrül duvar hareet bzuluğu lduğuu tept ett. İtrahatte l vetrül duvar hareet bzuluğu la 15 hataı 12 taede e duvar hareet bzuluğu medaa geldğ vea mevcut duvar hareet bzuluğuu daha ler düzede arttığıı gözled. Krer aggrafde te damar hatalığı la 12 hataı (%46.1)!0 uda, üç damar hatalığı la (%7.7) hataı de dbutam tre raı l vetrül duvar hareet bzuluğu görüldü. Duarlılı te damar hatalığı ç % 75, damar hatalığı ç %83.3, üç damar hatalığı ç e %100 lara buludu. Arıca rer arter hatalığı lmaa 22 hataı 3 üde de l vetrül duvar hareet bzuluğu medaa geld. Suç lara, KAH'ı taııı maıda ve derece belrlemede, dbutam tre RNV' güvel, ugulamaı la, vazv ve taı değer üe br tet lduğu arıca egzerze uum ağlaamaa vea egzerz apamaa hatalarda abul edleblr alteratf lduğu görüşüe varıldı. Kaalar 1. Karaelleğlu Ş, Şah M, Alp N. ve ar. Krer arter hatalığıda egzerz ucu gelşe mard tug. Tür Kardlj Der Arş 1994; 22: Şah M, Karaelleğlu Ş, Alp N. et al. Dagtc value f dbutame tre echcardgraph crar arter deae. Thrac. Cardvac. Surge 1994; 42: Ebte SE, Ca RO, Bw RO. Exerce tetg patet wth mcrvaculer aga. Crculat 1991; 83 (uppl III): Ca RO, Shee WH, Quum A, et al. Cmpar f exerce tetg wth tude f crar flw reerve patet wth mcrvacular aga. Crculat 1999; 83 (uppl III): Sa V, Ere I, Berüre A, ve ar. Kadılarda egzerz tet rer arter hatalığı taııda değer. Tür Kardl Der Arşv. 1991; 19: Kaaalp, SO (ed) Tıbb Farmalj, Feral Matbacılı Sa, Aara 4. baı, 1988: Leard, M. Freema(ed.), Nuclear Medce Aual, New Yr: Raue Pre 1994: Je RH, McEwa P, Newma GE, et al. Accurac f dag f crar arter deae b raduclde meauremet f left vetrcular fuct durg ret ad exerce. Crculat 1981; 64: Karler JS, Wllam D, Grwt J, et al. Left vetrcular perfrmace patet wth left vetrcular hpertrph caued b temc hperte.br. Heart. J.1976; 39: Savage DD, Draer JIM, Her WL, et al. Echcardgraphc aemet f cardac aatm ad fuct hperteve ubject. 1979, Crculat 59: Mller DD, Rudd TD, Zuma RM, et al: Left vetrcular eject fract repe durg exerce amptmatc temc hperte. Am J Cardl, 1987,: 59: Bahl VK, Vaa RS, Malhtra A, War HS. A cmpar f dbutame fu ad exerce durg raduclde vetrculgraph the evaluat f crar arteral deae. It. J Cardl, 1992; Steve, D. Herma, MD, Keeth A. et al. Cmpar f dbutam ad exerce ug techetum-99m etamb magg fr the evaluat f crar arter deae. Am J Cardl,1994;73: Güalp, B. Ua, C, Dumacı, B, et al. Dbutame tre raduclde vetrculgraph fr the detect f crar arter deae. Nuclear Medce Cmmucat 1993; 14: Yazışma adre: Yrd.Dç.Dr.Al ŞAHİN Atatür Üverte Tıp Faülte Nüleer Tıp Aablm Dalı, Erzurum