AÖF İŞLETME 7.YARIYIL

Transkript

1 AÖF İŞLETME 7.YARIYIL KİTABIMI İNCELEME DOSYASI NEVİN SEÇKİN ULUS DERSLER 1. SERMAYE PİYASALARI VE FİNAN- SAL KURUMLAR 2. STRATEJİK YÖNETİM 3. TÜRK VERGİ SİSTEMİ 4. İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLUKUK 5. İŞLETMELERDE DENETİM ÖNSÖZ Sevgili arkadaşlar, NEVİN SU - 1 -

2 Dört yıladır iletişim halindeyiz. On yıl dershane hocalığından sonra daha iyi ve faydalı neler yaparım duygularıyla başladığım kişisel yolculuğumda artık bir durak noktasına geldim. Dört yıl günde 16 saat yüzlerce kitap sayfaları, belki de milyonlarca kere vurduğum klavye tuşları arasında yaptığım yolculuk beni bir manada Profesyonelliğin girdabına cumburlop attı. Şimdi en büyük sorumluluğun akıntıya karşı hiç yorulmadan, duraksamadan kulaç atmak gerektiğinin bilincindeyim. Bu yolculukta en büyük destekçimin siz öğrencilerim olduğuna yüksek inancım tamdır. Bu inanç bana büyük bir şevk ve heyecan veriyor. Bu gecen 4 yılda tam 14 kitap hazırladım. Bunların 2 si kurum sınavları iktisat-maliye alan- diğerleri ise AÖF iktisat, AÖF Maliye ve AÖF İşletme bölümlerinin Yarıyıl dönemleri için sizlerin sınavlarda başarılarınıza doğrudan destek olacak kitaplardır. Lütfen bu satırlarımı bir tevazu yoksunluğu, alçakgönüllülük ihlali olarak algılamayın. İddia ediyorum ve tüm varlığımı ortaya koyuyorum ki BENİM KİTAPLA- RIM sizleri sınavlarınızda başarıya götürecek yegâne temel kaynaktır. Bir disiplin ve metodolojik bir çalışma programı uygulayarak kitaplarım üzerinden derslerinize çalışırsanız başarınız mutlaktır. Bu mücadelemde beni ancak sizlerin başarısı mutlu eder. Ben biliyor ve inanıyorum ki --VARLIKLI OLMAKLA VARLIKLI OLAMAK ARASINDA İNCE BİR ÇİZGİ VARDIR.--- BU ÇİZGİ VAR OLMA ÇİZGİSİDİR. BENİM VAR OL- MAM VE MANEVİ VARLIĞIM SİZLERİN HİZMETİNİ- ZE SUNDUĞUM KİTAPLARIMDIR. Arkadaşlar, KİTAPLARIM AÖF Yayınladığı DERS Kitaplarının paradigmasına tapa tap uygun olarak hazırlanmıştır. Yayınladığım Kitaplarım ilgili derslerin ve bu derslerin her ünitesinde verilen tüm bilgilerin en ince detaylarına kadar incelenmesi neticesinde; ucu açık, inceleyici ve analitik düşünce metodu uygulanarak sorulara dönüştürülmüştür. Bu soruların yanında öğrenmeyi pekiştiren temelleştirici bilgi olan HAP BİLGİLERLE desteklenmiştir. Öğrenim hayatı icazet için, öncelikle bizden sorulan sorulara doğru cevaplar verebilmemizi ister. Bu tür sorgulamada doğru cevapları verirsek başarmış oluruz. Ancak genel olarak Hayat, özel olarak ta Çalışma Hayatı soru sormamızı ister. İşte ben yukarıda belirttiğim BİLİM DALLARI ve DİSİPLİNLER alanında AÖF öğrencileri için hazırladığım sınavlara hazırlık kitaplarımda ÖĞRENMEYİ SAĞLAYACAK, ÖĞRENDİKLERİMİZİ KÖKLEŞTİ- RECEK VE TEKRARLIYORUM, İDDİA EDİYORUM KİTAPLARIM ÜZERİNDEN DİSİPLİNLİ OLARAK CALITIĞINIZDA BAŞARI SİZİNLEDİR. Kitaplarımda NASIL ÇALIŞMALIYIZ BAŞLIĞINDA BİR ÖNSÖZ BULUNMAKTADIR. O ÇALIŞMA YÖTEMİNİ UYGU- LAYIN BAŞARIN. Bu yıl kitaplarımı alan arkadaşlarla inter aktif ilişki içinde olacağım. Günlük çalışma saatlerimin 1/3 benden destek talebinde bulunan arkadaşlara ayıracağım. Onlarla çok verimli çalışmalar yapacağız. Yazılı, görsel konu ve ders anlatımları, mail üzerinden soru desteği, anlamadıkları veya zorlandıkları derslerde isteklerine yazılı sözlü destekler gibi Bakalım sonuçlarını hep beraber göreceğiz. Allah utandırmasın. SAYGILARIMI SUNUYOR, HEPİNİZE TEKRAR BAŞARILAR DİLİYORUM. NEVİN SEÇKİN ULUS - 2 -

3 1. DERS: SERMAYE PİYASALARI VE Fİ- NANSAL KURUMLAR: 1. ÜNİTE: ERMAYE PİYASASI VE FİNANSAL PİYASALAR: FİNANSAL MİMARİ: Finansal piyasalar ve finansal piyasalardaki gelişmeler ekonomideki tüm birimleri yakından ilgilendirmektedir. Faiz, altın, tahvil, döviz, borsa endeksleri gibi finansal varlıkların fiyat hareketleri, birimlerin hem mevcut servet düzeyini hem de gelecekle ilgili finansal kararlarını etkilediği için finansal piyasalara olan ilgi her geçen gün artmaktadır. FİNANSAL PİYASALAR NEDEN VARDIR, FONKSİYONLARI NELERDİR? Piyasa genel anlamda arz ve talebin karşılaştığı ortamlardır. Bir ekonomide piyasaları Reel piyasalar Finansal piyasalar Reel piyasaları Mal ve hizmet alım-satımının yapıldığı mal ve hizmet piyasaları ile mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan üretim araçlarının alınıp satıldığı piyasalar oluşturmaktadır. Finansal piyasalar Fon açığı veren birimlerle fon fazlası veren birimlerin karşılaştığı ve fon transferinin gerçekleştiği ortamlardır. Bir ekonominin temel birimleri Hanehalkı (bireyler) İşletmeler Devlet Finansal piyasalarda fon sunanlar Tasarruf fazlası veren birimler Finansal piyasalardan Fon talep edenler Tasarruf açığı olan birimler Günümüz piyasa ekonomilerinde tasarrufta bulunan birimlerle yatırım yapan birimler farklı birimlerdir. Servet: Ekonomik birimlerin sahip olduğu tüm varlıklarıdır. Ekonominin gelişimi, refah düzeyinin artırılması için; Tasarruf eden birimlerle (fon arz eden birimler) yatırım yapacak birimlerin (fon talep eden birimler) karşılaştırılması gerekmektedir. Dağınık hâlde bulunan tasarrufların bir araya getirilerek, yatırım yapacak birimlere, güven ortamı içinde aktarılması sağlanabilir. ruf sahibinin küçük miktarlardaki fonlarını, bu fırsatlara sahip birimlere aktarılmasına olanak sağlayarak ekonomide etkinliği ve refah düzeyini artırmaktadır. Finansal piyasaların hangi tür harcamalara fon temini sağlamaktadır? Üretime yönelik harcamalar Tüketim harcamalar Finansal sistemi oluşturan unsurlar: Tasarruf sahipleri (Fon arz edenler) Yatırımcılar (Fon talep edenler) Yatırım ve finansman araçları Yardımcı kuruluşlar Hukuki ve idari düzenlemeler Bireylerin harcamaları gelirlerinden fazla bazı dönemlerde az olmaktadır. Dolayısıyla bireylerin gelirleri ile harcamaları çoğu zaman eşit değildir. İşletmeler günlük faaliyetlerini sürdürmeleri yanında büyümek, rekabet üstünlüğü sağlamak, yeni yatırımlar yapmak durumundadır. İşletmeler devamlı büyüme, yeni girişimlerde bulunma isteğinde olduğundan fon açığı veren, diğer birimlerdir. Devletlerin de yatırımları ve cari harcamaları için paraya ihtiyaçları vardır. İşletmeler gibi devletler de toplamda fon talep eden birim olarak finansal piyasalarda önemli ağırlığı olan birimlerdir. Yabancılar doğrudan yatırımlar veya portföy yatırımları ile ülkelere fon girişine yol açarken benzer şekilde yerliler de yabancı ülkelere fon transferi gerçekleştirmektedir. Sermayenin akıcılığı nedeniyle, diğer piyasalara göre finansal piyasalarda uluslararasılaşma eğilimi daha fazladır. Bu olgu, sadece gelişmekte olan ülkeler için değil, gelişmiş ülkeler için de söz konusudur. Doğal olarak ulusal finansal sistem uluslararasılaşarak fonların akışında kullanılan finansal araçların, aracılık eden yardımcı kurumların, fon arz ve talebinde bulunanların sayısı ve çeşitliliği artmaktadır. Buna bağlı olarak piyasalarda işlem hacmi ve etkinlik de artmaktadır. 1. Finansal piyasaların sınıflandırma türü kaç çeşittir? A. 2 B. 3 C

4 D. 5 E. 6 YANIT D 2. Öz sermaye piyasaları finansal piyasaların hangi sınıflandırma türü arasında yer alır? A. Finansal varlığın niteliğine göre B. Finansal varlığın süresine göre C. Finansal varlığın ilk kez alınıp satılmasına göre D. Ödemelerin hemen ya da gelecekte yapılmasına göre E. Örgütlenme durumuna göre Finansal varlığın niteliğine göre; Borç piyasaları Öz sermaye piyasaları YANIT A 3. Finansal varlığın süresine göre sınıflandırmaya tabi tutulduğu şekli aşağıdakilerden hangisidir? A. Borç piyasaları- Öz sermaye piyasaları B. Para piyasaları- Sermaye piyasaları C. Birincil piyasalar- İkincil piyasa D. Nakit ya da spot piyasalar- Vadeli piyasalar E. Örgütlenmiş piyasalar- Örgütlenmemiş piyasalar YANIT B Finansal varlığın ilk kez alınıp satılmasına göre; Birincil piyasalar İkincil piyasa Ödemelerin hemen ya da gelecekte yapılmasına göre; Nakit ya da spot piyasalar Vadeli piyasalar Örgütlenme durumuna göre Örgütlenmiş piyasalar (Organize Piyasalar) Örgütlenmemiş piyasalar (Organize olmamış piyasalar, tezgâh üstü piyasalar) Borç Piyasası ve Öz sermaye Piyasası Finansal piyasalarda en yaygın biçimde kullanılan finansman yöntemi borçlanmalardır. Borç, bankalardan sağlanabileceği gibi borçlanma araçları ihraç edilerek tasarruf sahiplerinden de sağlanabilir. Borçlanma araçlarının temel özelliği Belirlenmiş bir vadesi Faizi Borç alanlar, vade içinde faizi ve anaparayı ödemek zorundadır. Borçlanma amacına bağlı olarak borcun vadesi kısa ya da uzun olabilir. 4. Devletin kısa süreli fon ihtiyacını karşılamada en çok kullandığı para piyasası aracı aşağıdakilerden hangisidir? A. Banka kredileri B. Finansman bonoları C. Hazine bonoları D. Tahvil E. Hisse senedi YANIT C Hazine bonoları Devletin kısa süreli fon ihtiyacını karşılamada en çok kullandığı para piyasası araçları İşletmelerin kısa süreli fon ihtiyacını karşılamada Banka kredileri Finansman bonoları Öz sermaye piyasasında hisse senedine yatırım yapan yatırımcılar kuruma ortak olmakta, kurumun kârı ve varlıkları üzerinde hakka sahip olmaktadır. Ayrıca hisse senedi sahipleri kuruma ortak oldukları için oy hakkına ve yöneticileri belirleme hakkına da sahiptirler. Ortaklık hakkı veren finansman araçlarıyla borçlanma araçlarının diğer bir farkı faiz ödemesi yapıldıktan sonra ortaklara kâr payı ödemesinin yapılabilmesidir. Tasfiye durumunda da borç verenlerin öncelik hakkı vardır; tasfiye sonucunda önce borçlulara ödeme yapılır, kalan özsermaye sahiplerine ödenir. Para Piyasaları ve Sermaye Piyasaları: İşletmeler genellikle kısa süreli varlıklarını finanse etmede, kısa süreli harcamalarını karşılamada para piyasalarından, orta ve uzun vadeli varlıklarını finanse etmede de sermaye piyasalarından faydalanır. 5. Aşağıdakilerden hangisi bir ülkede sermaye piyasasının gelişebilmesi için oluşması gereken koşullar arasında yer almaz? A. Ekonomide tasarruf düzeyinin yükselmesi B. Özel ya da kamu işletmelerinin uzun süreli fonlara ihtiyaçlarının olmaması C. Menkul değerlere yatırım yapılmasına uygun ortamın olması D. Çok sayıda halka açık anonim ortaklıkların olması E. Sermaye piyasasında aracılık yapacak aracı kurumların gelişmiş olması YANIT B Halka açıklanacak bilgileri izleyecek, yatırım analizleri yapabilecek kişi ve kurumların olması Sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak yasal düzenlemelerin olması gibi sayılabilir

5 Sermaye piyasaları: Piyasa ekonomisinin var olduğu kapitalist ekonomilerde sistemin vazgeçilmez bir öğesidir. Bu piyasaların sağlıklı bir biçimde işleyerek ülke Ekonomisine gerekli katkıyı sağlayabilmesi için ekonominin sağlıklı ve istikrarlı olmasının rolü büyüktür. Para piyasası ile sermaye piyasası arasındaki temel farklılıklar: Para piyasasında vade kısa olduğu için risk sermaye piyasasına göre daha düşüktür Para piyasası finansal araçlarının likiditesi sermaye piyasasına göre daha yüksektir. Riske bağlı olarak para piyasasında getirisi sermaye piyasasına göre daha düşük olacaktır. Likidite ne demektir? Finansal varlıkların kısa sürede, kolaylıkla ve değerinden önemli kayıp olmaksızın alınıp satılabilmesidir. Bu nedenle ülkemizde olduğu gibi dünyada da en gelişmiş, en etkin piyasalar para piyasalarıdır. Gerçekte para piyasası ile sermaye piyasasını kesin çizgilerle birbirinden ayırmak çok da mümkün değildir. 6. Para piyasasının başlıca kurumu Ticari bankalar 7.Aşağıdakilerden hangisi Organize piyasaların özelliklerinden biri değildir? A. Yatırımcılar tarafından bilgilere erişimin kolay ve düşük maliyetli olması B. Çok sayıda alıcı ve satıcı olduğu için tam rekabet koşullarının daha geçerli olması C. Alıcı ve satıcıların tek başlarına piyasayı etkileyebilme gücünün olmaması D. Finansal varlıkların fiyatının doğru olarak belirlenmesi E. Finansal varlıkların fiyatlarının pazarlıkla oluşması YANIT E Organize olmamış piyasalar Finansal varlıkların fiyatları pazarlıkla oluşur. İşlem yapan tasarruf sahiplerinin kimliği bilinmediği gibi aracı kurum da bilinmez. Aldatılma olasılığının yüksek olması Devamlılık göstermemesi gibi sakıncalarının varlığı Küçük ve riski yüksek olan işletmelerin finansal varlıklarına likidite kazandırması açısından önemli işlevlerinin olması 8. Para piyasasının örgütlenmiş kurumu aşağıdakilerden hangisidir? Bankalar sistemi Örgütlenmemiş para piyasası Banka sisteminin dışında kalan piyasadır. Kişi ve kuruluşlar da bazen işletmelere kısa vadeli fon sağlamaktadır. Sermaye piyasalarının örgütlenmiş temel kurumu Borsalardır. Borsaya kote olmuş şirketlerin menkul kıymetleri belirli kurallar çerçevesinde alınıp satılır. Örgütlenmemiş, serbest piyasalarda Pek çok finansal kurum telefon, telex, fax ve bilgisayarlarla birbirleriyle iletişime geçerek fon transferini gerçekleştirir. Birincil Piyasa: Finansal varlıkların ilk kez alıcılara satıldığı piyasaya birincil piyasa denir. Birincil piyasalardaki işlemler neticesinde bu finansal varlıkları ihraç eden kurumlara fon girişi olur. İkincil piyasalar: Daha önce alınıp satılan finansal varlıkların tekrar işlem gördüğü piyasalardır. 9. Aşağıdakilerden hangisi TC Merkez Bankası organize piyasalarından biridir? A. Açık piyasa B. Hisse Senedi Piyasası C. Tahvil ve Bono Piyasası D. Uluslararası Piyası E. Vadeli Piyasa YANIT A 10. Aşağıdakilerden hangisi organize olmayan bankalararası piyasalardan biri değildir? A. T Piyasası B. Repo Piyasası C. Döviz Piyasası D. Tahvil Piyasası E. İnternet para piyasası YANIT E Spot piyasalar: Ödemenin ve teslimatın hemen ya da 2 işgününde yapıldığı piyasalar Vadeli piyasalar: - 5 -

6 Gelecekteki bir tarihte ödemenin ve teslimatın yapıldığı, fiyatın ise bugünden belirlendiği piyasalar Vadeli işlemler genellikle gelecekte karşılaşılabilecek riskleri ortadan kaldırmak için yapılır. Finansal varlık yâda finansal araç ne demektir? Finansal piyasalara fon sunanların sundukları fon karşılığında fon talebinde bulunanlardan aldıkları varlıklar Finansal varlıklar fon talebinde bulunanlar tarafından yaratılıp fon sahiplerine fonlarının karşılığında verilir. Finansal varlıkların arsa, bina gibi reel varlıklara göre farklılığı hangisinden kaynaklanmaktadır? Değerinin taşıdığı haktan kaynaklanması Finansal varlık İhraç eden birim açısından bir yükümlülük iken satın alan açısından bir varlıktır. Genellikle finansal varlıklar ile menkul kıymetler kavramı eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ancak, gerçekte finansal varlıklar ve menkul kıymetler eş anlamlı değildir. Sermaye Piyasası Kanunu na göre menkul kıymet Ortaklık veya alacaklılık hakkı sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri hâlinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenen kıymetli evrak olarak tanımlanmaktadır. Menkul kıymetler finansal varlıklardır; ancak tüm finansal varlıklar menkul kıymet özelliği göstermeyebilir. Tüm finansal varlıklar Alacak hakkı veren (çıkaran birim açısından borç ifade eden) finansal varlıklar Ortaklık hakkı veren finansal varlıklar Alacak hakkı veren ya da borç ifade eden finansal varlıkları ihraç eden kurumlar sabit ya da değişken oran üzerinden faiz ödemek durumundadır. Hisse senedini satın alan yatırımcılar Senedi ihraç eden firmanın ortağıdır Faiz gibi sabit bir nakit akışı beklentisi olmayacaktır. Firmanın kârından pay alma Hisse senedinin değerinin artması durumunda sermaye kazancı elde etme hakkı Borçlanma araçlarının nakit girişleri Faiz Anapara ödemeleri Hisse senetlerinin nakit girişleri Kâr payı Sermaye kazancı Finansal varlıkların getirisi ve fiyatının farklı olmasının nedenleri Riskin tahmin edilebilirliği Vade Likidite Bölünebilirlik Vergi özelliği Para birimi Riskin tahmin edilebilirliği Bir finansal varlığın riski, getirisindeki ölçülebilir oynaklıkla ilgilidir. Finansal varlıktan elde edilecek nakit akışlarının gerçekleşme olasılığı arttıkca risk düşecektir. Risk değişikliğin nedenleri Finansal varlığın türüne Vadesine Çıkaran kurumun durumu Devletin çıkardığı tahviller ile özel firmaların çıkardığı tahviller aynı risk düzeyinde değildir. Riske bağlı olarak finansal varlıkların fiyatı da değişecektir. Vade: Finansal varlıkların vadesi uzadıkça, finansal varlıklardan elde edilecek nakit akışlarının gerçekleşme olasılığı düşecek, buna bağlı olarak risk artacaktır. Likidite: Likidite, paraya dönüştürülebilme özelliği olarak da ifade edilebilir. Finansal varlıklar ne kadar kısa sürede, değerinden önemli kayıp olmaksızın, kolaylıkla paraya dönüşebiliyorsa likiditesi o kadar yüksek olacaktır. Güvenilir bir firmanın hisse senetlerinin ya da tahvillerinin likiditesi, daha az güvenilir bir firmanın hisse senetleri ve tahvillerin likiditesinden daha yüksektir. En likit finansal varlıklar Hazine bonoları Bölünebilirlik: Bu özellik finansal varlıkların en az hangi miktarlarda paraya dönüştürülebileceği ile ilgili bir özelliktir. Finansal varlıklar ne kadar küçük birimlerle alınabilme özelliğine sahipse o kadar kolay alınıp satılabilecektir

7 Vergi özelliği: İdari düzenlemelerle bir kısım finansal varlıklara vergi muafiyeti getirilirken bazılarına düşük vergilendirme yapılabilir. Para birimi: Finansal varlıklar ülke parası dışında bir para birimiyle de çıkarılabilir. Serbest döviz kuru sistemlerinin geçerli olduğu günümüz ekonomilerinde finansal varlığın para birimi önemli hâle gelmektedir. Finansal piyasalarda fon arz ve talebi karşılama vasıtaları Doğrudan Finansal aracılar Finansal aracı kurumlar: Fonların arz edenlerden talep edenlere kolay ve etkin bir şekilde transfer edilmesinde yardımcı olan kuruluşlardır. 11. Aşağıdakilerden hangisi finansal aracılık yapan kurumlar ve işlevlerinin değişik özellik göstermesine neden olan unsurlardan biri değildir? A. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri B. Politik C. Kültürel D. Coğrafi E. Tarihi YANIT D Doğrudan finansman: Finansal varlıkların araya bir kurum girmeksizin aracısız el değiştirmesi Dolaylı finansman Aracılar vasıtasıyla el değiştirmesi Doğrudan finansmanda; Fonlar fon arz edenlerden fon talep edenlere doğrudan transfer edilmektedir. Menkul kıymetler borsasındaki işlemler doğrudan finansman özelliği göstermektedir. Bu piyasada tasarruf sahipleri fonlarını uygun gördükleri finansal varlıklara yatırır. Bu yatırımlarla ilgili riskleri de kendileri üstlenir. Süreci hızlandırmak ve etkinliği artırmak için kurumların aracılık etmesi doğrudan finansman özelliğini kaybettirmemektedir. Bu kurumlar; Brokerlar Dealerlar Yatırım bankaları Brokerlar; Bir komisyon karşılığında fon arz edenlerle talep edenleri karşılaştıran kurumlardır. Kendi nam ve hesabına işlem yapmazlar. Dealerlar; Başkaları ve kendi nam ve hesabına işlem yapan aracı kurumlardır. 12. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde hisse senedi ve tahvil piyasalarında dealer olarak işlev gören kurumlardan biridir? A. Brokerlar B. Yatırım bankaları C. Portföy yönetim şirketleri D. Kalkınma bankası E. İl özel idare YANIT C Ülkemizde hisse senedi ve tahvil piyasalarında dealer olarak işlev gören kurumlar Bankalar Portföy yönetim şirketleri 13. Mevduat kabul etmeyen kredi vermeyen işletmelerin menkul kıymet ihraçlarında danışmanlık ve aracılık yapan kurum aşağıdakilerden hangisidir? A. Yatırım bankaları B. Kalkınma bankaları C. Menkul kıymet borsaları D. Yatırım firmaları E. Uluslararası piyasa YANIT A 14. Yüklenim aracılığı ve en iyi gayret rolü ile aracılık kurumu işlevini yerine getiren kurum aşağıdakilerden hangisidir? A. Yatırım bankaları B. Kalkınma bankaları C. Menkul kıymet borsaları D. Yatırım firmaları E. Uluslararası piyasa Yüklenim aracılığı yatırım bankaları Halka arz edilen menkul kıymetlerin tümü satılamadığında kalanı satın almayı üstlenmektedirler. En iyi gayret aracılığı ile aracılık Yatırım bankaları menkul kıymetlerin satışını başarılı bir biçimde gerçekleştirmeye çalışırlar ancak satılamayan menkul kıymetleri satın alma gibi bir riske girmezler. YANIT A 15. Dolaylı finansman ile verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? - 7 -

8 A. Fon arz edenlerle talep edenler doğrudan karşılaşmaz, araya aracı kurumlar girer. B. Riski aracı kurumlar ve kredi kullananlar üstlenir. C. Aracı kurumlar tasarruf sahiplerinden sağladıkları fonları fon talep edenlere vererek aracılık hizmeti sunar ve riski üstlenir. D. Kredi kullananlar yükümlülüklerini yerine getiremediğinde mevduat sahipleri bu durumdan doğrudan zarar görmezler. E. Riski aracı kurumlar üstleneceklerdir. YANIT B Dolaylı finansmanın en önemli aracı kurumu; Ticari bankalardır. Verdiği krediyi tahsil edemeyen bankalar, bunu mevduat sahiplerine aktaramayacaktır. Fon Fazlası Olanlar (Tasarrufçular) Hanehalkı İşletmeler Devlet Yabancılar Fon Açığı Olanlar (Yatırımcılar) İşletmeler Devlet Hanehalkı Yabancılar Finansal piyasalarda aracılığı gerekli kılan maliyet İşlem maliyeti Bilgilenme maliyeti İşlem maliyeti: Fon transferinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli zaman ve harcanması gereken paradan doğmaktadır. Finansal kurumların birim başına işlem maliyetleri önemli ölçüde düşmektedir. Eksik bilgilenme (asimetrik enformansyon) maliyeti İşlemlerde tarafların aynı ölçüde bilgiye sahip olmaları çok mümkün değildir. Kredi verenin eksik bilgiye sahip olmasının neden olacağı sorunlar Ters seçim Kötü niyet Ters seçim sorunu Kredi öncesi kredi verenin eksik bilgilenmesinden kaynaklanmaktadır. Ters seçim sonucunda fonlar; riski yüksek, getirisi düşük yatırımların finanse edilmesinde kullanılacaktır. Ters seçim olasılığının sonucu nedir? Kredi riski düşük, getirisi yüksek yatırımların finanse edilememesi gibi bir durum ortaya çıkabilmektedir. Ahlaki riziko ya da kötü niyet sorunu Kredi sözleşmesi yapıldıktan sonra kredi kullanan tarafın krediyi geri ödeme olasılığını azaltan davranışlarda bulunmasından kaynaklanmaktadır. 16. Kredi veren ya da fon arz eden tarafın, fonların nasıl kullanıldığı konusunda tam olarak bilgiye sahip olmaması aşağıdaki hangisi soruna neden olmaktadır? A. Ters seçim B. Kötü niyet C. İşlem maliyeti D. Bilgilenme maliyeti E. Asimetrik bilgi YANIT B Para yaratma durumuna göre finansal kurumlar Para yaratan Para yaratmayan Para yaratan finansal kurumlar Finansal aracı kurumlar arasında etkinliği ve önemi en fazla olan kurumlar Ülkemizde para yaratan kurumlar Merkez Bankası Ticari bankalar Katılım bankaları Merkez Bankaları: Emisyon yetkisine sahip olmaları Para, kredi ve döviz politikalarını belirleyip, uygulayan kurumlardır. Bankaların likidite ihtiyacını karşılayan, para ve kredi hacmini ekonominin gereksinimlerine göre düzenleyen, ekonomiye yön veren kurumlardır. Ticari Bankalar: Temel fonksiyonu mevduat toplamak ve borç vermektir. Ticari bankaların fon kaynakları: Kısa süreli mevduatlar Ticari bankaların fon kullanımları: İşletme kredileri En önemli faaliyetleri kaydi para yaratması - 8 -

9 Katılım Bankaları: Dini inançları gereği faiz gelirini kabul etmeyen birimlerin tasarruflarını sisteme kazandırmak üzere oluşturulan kurumlardır. Tasarruf sahiplerinden mevduat adı altında değil kâr zarar hesabı şeklinde topladığı fonları farklı ortaklıklar biçiminde kullandırmaktadır. Para yaratmayan kurumlar: Mevduat toplayamama Sermaye piyasalarında tahvil, bono ve benzeri menkul kıymetler çıkararak fon sağlamaları mevduat sayılmamaktadır. Kalkınma ve Yatırım Bankaları: Gelişmekte olan ülkelerde sermaye yetersizliği açığını giderme, sanayileşme sürecini hızlandırma görevini üstlenen kurumlardır. Sigorta Kurumları: Gelecekte oluşabilecek tehlikelere karşı oluşacak zararları azaltmak ya da tamamen karşılamak üzere faaliyette bulunan kurumlardır. 17. Finansal piyasalarda hem birincil hem de ikincil piyasada aracılık yapmak üzere faaliyetlerine izin verilen kurumlar aşağıdakilerden hangisidir? A. Kalkınma bankaları B. Yatırım bankaları C. Sigorta kurumları D. Aracı kurumlar E. Yatırım fonları YANIT D Sermaye Piyasası Kanunu aracı kuruluşları Aracı kurum Bankalar Aracı kurumların ticaret unvanlarında sermaye piyasası faaliyetlerini yansıtması amacıyla yer alması gereken ibareler Menkul değerler Menkul kıymetler Aracı kurumların sahip olduğu yetki belgeleri Alım satım aracılığı Halka arza aracılık Repo-ters repo Portföy yöneticiliği Yatırım danışmanlığı Menkul Kıymetler Borsaları: Borsaya kote olmuş menkul kıymetlerin alım ve satımının yapıldığı, fiyatların tespit ve ilanı işleriyle yetkili olarak kurulan tüzel kişiliğe sahip kurumlardır. Faktoring ve Forfaiting şirketleri: Alacakları vadesinden önce paraya dönüştüren finansal kurumlardır. Finansal Kiralama şirketleri: İşletmelere gerekli olan varlıkları satın almak yerine kiralayarak hizmet sunan finansal kurumlardır. Mülkiyeti kendilerinde olan bir varlığı kullanma hakkını işletmelere sunarak onları finanse etmektedir. Finansman şirketleri: Mal ya da hizmet alımlarını kredilendirmek amacıyla kurulmuş şirketlerdir. Varlık Yönetim şirketleri: Finansal kurumların alacaklarını tahsil etmek, varlıklarını yeniden yapılandırmak ve satılmasını sağlamak gibi amaçlarla oluşturulmuş kurumlardır. Yatırım Ortaklıkları: Ortaklığa katılan birimlerin uzmanlıkları sayesinde birikimlerini çeşitli finansal varlıklara yatırarak riski dağıtmak ve sınırlandırmak, bu kurumlara fon sunanların yatırım portföyünü tek başlarına başaramayacakları etkin bir biçimde yönetmek üzere kurulan kurumlardır. Yatırım Fonları: Katılma belgeleri karşılığında toplanan paralarla sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyü işletmek üzere oluşturulan mal varlığıdır. Risk Sermayesi şirketleri Ülkemizde risk sermayesi şirketleri girişim sermayesi yatırım ortaklıkları olarak adlandırılmaktadır. Bu ortaklıklar girişimcilerin sermaye ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulmuşlardır. 18. Aşağıdakilerden hangisi Finansal piyasalarda son zamanlarda yer alan kurumlardan biri değildir? A. Takasbank B. Derecelendirme kurumları C. Sigorta şirketleri D. Portföy yönetim şirketleri E. Genel finans ortaklıkları YANIT C - 9 -

10 Eylül 2011 tarihi itibariyle faaliyet gösteren finansal kurum sayısı 423 olup bunun 48 i bankalardan oluşmaktadır. Türkiye de ticaret bankalarının finansal sektörde ağırlığının küçük dalgalanmalar gösterse de %80 düzeyinde olduğu görülmektedir. Finansal Kurumların Fonksiyonları Kaynaklara Akıcılık Sağlama İşlem ve Bilgilenme Maliyetlerini Azaltmak Vade ve Miktar Ayarlaması Yapma Risk Ayarlaması Yapmak Kaynak Kullanımında Etkinliği Sağlama Finansal Danışmanlık Hizmeti Sunmak Ödeme Mekanizması Sağlama Kaynaklara Akıcılık Sağlama Finansal kurumlar hem ulusal hem de uluslararası düzeyde fon açığı verenlerle fon fazlalığı verenleri buluşturarak kaynaklara akıcılık sağlamaktadır. 19. Yatırım faaliyetleri finansal kurumların hangi fonksiyonu kapsamında ele alınmaktadır? A. Kaynaklara Akıcılık Sağlama B. İşlem ve Bilgilenme Maliyetlerini Azaltmak C. Vade ve Miktar Ayarlaması Yapma D. Risk Ayarlaması Yapmak E. Kaynak Kullanımında Etkinliği Sağlama İşlem ve Bilgilenme Maliyetlerini Azaltan faaliyetler İşlem maliyeti Bilgilenme maliyeti Portföy yönetimi Pazar araştırması Finansal analiz Yatırım faaliyetleri YANIT B Vade ve Miktar Ayarlaması Yapma: Finansal kurumlar küçük miktardaki ve kısa süreli fonları tasarruf sahiplerinden toplayarak daha uzun süreli ve büyük miktarlarda fon talep edenlere sunabilmektedir. 20. Kaynakların miktar ve vadesinde gerçekleştirilen dönüşümü finansal kurumların hangi fonksiyonu kapsamında ele alınmaktadır? A. Transformasyon B. Risk Ayarlaması Yapmak C. Kaynak Kullanımında Etkinliği Sağlama D. Finansal Danışmanlık Hizmeti Sunmak E. Ödeme Mekanizması Sağlama YANIT A KİTABIMIN 6-13 SAYFASINDAN ALINMIŞTIR

11 2. DERS: STRATEJİK YÖNETİM: 1.ÜNİTE: STRATEJİK YÖNETİM VE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İşletmelerin tümü için olmasa da birçoğu için rakiplerine oranla üstün performans elde etmeleri, zorlu bir iştir. Stratejiler: İşletmelerin pazar payı artışıyla, maliyet liderliğiyle, benzersiz ürün ya da hizmetlerle rakiplerinden daha kârlı olmalarını sağlayabilir. Eğer işletmenin stratejileri üstün performans elde edilmesini sağlıyorsa işletmenin rekabet avantajına sahip olduğu söylenir. Uzun dönemdeki başarının kaynağı Gelirlerde ve kârlılıkta başarılı bir şekilde büyüme Şirketin rakiplerine oranla yüksek kârlılığı ilgilidir. Stratejik yön: Rekabet avantajı kazanma ve uygulanması için gerekli analitik ve teknik becerilerle ve yöneticilerin Stratejilerin belirlenmesinde oynadıkları kilit rol ile ilgilidir. Stratejik yönetim En üst düzeydeki yöneticilerin kararlılığına dayanır. İşletmenin uzun vadeli amaçları ile ilgilidir. İşletmeyi açık bir sistem olarak görür. İşletmenin amaçlarıyla toplumun çıkarlarını bir bütün olarak ele alır. İşletme kaynaklarının etkili bir biçimde dağıtımıyla ilgilidir. Strateji İşletmenin amaçlarına nasıl ulaşacağını belirleyen, rakiplerin faaliyetlerinin izlenmesini içeren, nihai sonuca odaklı, uzun dönemli bakış açısına dayalı, dinamik kararlar topluluğu olarak tanımlanabilir. Kökeni itibariyle askerî bir terim olan stratejiyle ilgili ilk tartışmalar Sun Tzu Homer Euripidies ve diğer pek çok stratejist ve yazara dayanır. Strateji kavramını işletme yönetimi edici özellikleri Uzun dönemli refahını etkisinin olması Genellikle yıllar itibariyle ölçülmesi Örgütün bütününü kuşatan bir etkisinin olması Örgüt kaynakları ve yeteneklerini tam kapasiteyle kullanılması Strateji Örgüt ve örgütün çevresi arasında; örgüt ve misyonu arasında en iyi uyumu yaratmayı amaçlar. Stratejik kararlar Büyük kaynak gerektirirler ve bu kararlardan dönmek güçtür. Strateji Örgütün büyük kararlara karşı kararlılığının ve onu değiştirmek konusunda isteksizliğinin gücü ile ayırt edilir. Rekabetçi bir çevre içinde bulunan örgütler için strateji Rakiplere karşı üstünlük kazanmak hedeflenir. Strateji Gelecek yönelimlidir ve bu nedenle belirsizlik ve riski içinde barındırır. Şu anda neyin yapılacağına ve neyin yapılmayacağına işaret eder. işletme operasyonlarının pek çok yönünde köklü değişimler yaşanır. Başarılı bir strateji Örgütün pek çok bölümünün işbirliğine dayalı, bütünleştirilmiş ortak bir çabanın ürünüdür. 1.Aşağıdakilerden hangisi yönetim olgusuna stratejik bir bakış açısıyla yaklaşılmasını gerekli kılan gelişmeler arasında yer almaz? A. Müşterilerin kalite ve ürün çeşitliği konusundaki taleplerinin artış göstermesi B. Hızla gelişen teknolojiler sayesinde ürünlerin müşterilere ulaştırılmasında yaşanan gelişmeler C. Yeni teknolojilerin gelişimi ve eğitimli insan kaynaklarının artışı nedeniyle rekabetin yoğunlaşması D. Paydaşlarını ödüllendirmek ya da tatmin etmenin hayatta kalmanın tek şartı olması E. Asya da faaliyet gösteren üreticilerin maliyet liderliği stratejisiyle dünya pazarlarına girmeleri ve Batılı üreticiler için önemli bir tehdit unsuru haline gelmeleri YANIT D

12 Doğal çevrenin korunmasına ilişkin konulara verilen önemin artışı ve doğa dostu alternatif ham madde ve malzemelere olan ilginin gelişmesi Yerel, bölgesel ve küresel düzeyde tüketici haklarının gelişmesi İnternet ve diğer bilgi teknolojileri sayesinde iletişimin yaygınlaşması ve kolaylaşması Küreselleşme sonucunda birbiriyle daha iç içe bir toplumsal yapının ortaya çıkması Gerçek çok uluslu işletmelerin gelişmesi ve bu tür işletmelerin uluslar üstü, ulusal ve yerel kültürleri bütünleştirici bir etki yaratması YANIT D Stratejik yönetim Örgütün amaçlarına ulaşmasını mümkün kılacak fonksiyonlar arası kararları alma, uygulama ve değerlendirme bilimi ve sanatı olarak tanımlanabilir. İşletmelerin sürekli olarak stratejik yönetime başvurmalarının nedenleri Müşterilerin, işletmelerin ürün ya da hizmetleri kabul etmek, talep etmek, elde etmek ve fiyatını ödemek konusunda hâli hazırda geçerli olan durumun zamanla değişmesi Müşterilerin rakip işletmelerin daha uygun ya da kaliteli ürün ve hizmetleri karşısında veya kendi istek ve referans çerçevelerinde ortaya çıkan değişimlerin sonucunda başka işletmelere yönelmesi Bu adaptasyon örgütün operasyonlarının herhangi bir kısmını ya da yönünün değiştirilmesini gerektirebilir. Ürün ya da hizmetler değişebilir; onları üretme yöntemleri değişebilir; ürün ya da hizmetlerin sunulduğu müşteriler değişebilir. İşletmeler yeni düzenlemeler yapmak durumunda kalmasına neden olan unsurlar Paydaşlarını ödüllendirmek ya da tatmin etmek Misyonunu gerçekleştirmek ya da misyonunu sürdürmek Hayatta kalmak Paydaşlar Birey Gruplar Stratejistler Kilit paydaşların sadece bilinen ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değil İhtiyaçlarının ötesine geçecek şekilde işletmenin genel amacını belirlerler- misyon ve vizyon ifadelerinde netlik kazanır. 2.Aşağıdakilerden hangisi işletmeler açısından paydaş analizinin yapılmasının önemli olmasının nedenleri arasında yer almaz? A. İşletmelerin büyüklüğüne, faaliyet konusuna, coğrafi yaygınlığına bağlı olarak değişebilmesinin sözkonusu olması B. Hükümet politikalarının etkisi C. Tüketici demografisindeki değişmeler D. Yerel yönetimler, medya, aktivistler iyi belirlenmiş bir stratejinin uygulanmasını zorlaştırabilmesinin sözkonusu olması E. Stratejilerin daha iyi oluşturulması uygulanması ve izlenmesinin sağlanması YANIT C Rasyonel stratejilerin ardındaki temel motivasyon Örgütün hayatta kalma dürtüsü Misyonun gerçekleştirilmesi Paydaş memnuniyetinin sağlanması 3.Aşağıdakilerden hangisi rekabet baskısı altında olmayan örgütlerin strateji ihtiyacının ortaya çıkmasının nedenlerinden biridir? A. Örgütün hayatta kalma dürtüsü B. Misyonun gerçekleştirilmesi C. Paydaş memnuniyetinin sağlanması D. Kilit bir personelin emekliye ayrılması E. Ürün yada hizmetlerin değişmesi YANIT D Yeni çıkan kanunlar Tüketici demografisindeki değişmeler Kilit bir personelin emekliye ayrılması Rekabet ve risk, kâr amacı güden işletmeler için iş yaşamının doğal özellikleridir. Stratejik yönetim Rekabet avantajı elde etme ve sürdürme ile ilgilidir. İşletmenin rekabet avantajı olarak kendini gösteren durumları Rakipleriyle karşılaştırıldığında işletmenin en iyi yaptığı bir şey işletmenin yapabildiği, ama rakiplerinin yapamadığı bir şey Rakiplerinin arzu ettiği bir şeye işletmenin sahip olması Rekabet avantajına sahip olmak ve onu korumak, işletmenin uzun dönemli başarısı için esastır. Normal koşullarda rakip firmalar sahip olunan avantajı taklit edebileceği ya da önemsizleştirebileceği için işletme sadece belirli bir dönem bu avantajını sürdürebilir. O nedenle mesele sadece onu ele geçirebilmek değildir. İşletmelerin sürdürülebilir rekabet üstünlüğüne

13 sahip olmaları için İçsel kapasiteleri, yetkinlikleri ve kaynakları ile dış çevredeki eğilim ve olaylarda meydana gelen değişimlere adapte olmak için uğraşırlar. Stratejik yönetim kuramsal temelleri Klasik stratejik yönetim süreci modeli Kaynaklara dayalı yaklaşım Klasik stratejik yönetim süreci modeli Endüstriyel örgüt ekonomisi uygulamalarına dayanır. İşletmenin ve çevresinin analizini (SWOT), Stratejinin formüle edilmesini ve uygulanmasını ve kontrolünü içerir. Kaynaklara dayalı yaklaşım İşletmenin sürdürülebilir rekabet avantajı geliştirmesine yardım edecek kaynakların ele geçirilmesi ve yönetilmesini esas alır. Paydaşlarla ilişkilerin analizi ve yönetilmesi yaklaşımı İşletmeyi karşılıklı yarar ilişkilerinin biçimlendiği sözleşmeler ağının merkezine oturtur. Bu ilişkilerin etkin yönetimi ve paydaş ağının kendisi, rekabetçi performansı geliştirebilir. Başarılı örgütlerin özellikleri Rekabet avantajı sağlayan kaynaklara ve yeteneklere sahip olmakta ve yönetebilmektedirler. Çevrelerinde yer alan, paydaşlar olarak bilinen geniş kesimleri yönetebilmekte ve tatmin edebilmektedir. 4.Aşağıdakilerden hangisi strateji örgüt oluşturma sürecinde işletme yöneticilerinin sorumluluklarından biri değildir? A. Stratejilerin geliştirilmesine ve yürütmenin kontrolüne liderlik etmesi B. Temel bir iş stratejisiyle bağlantılı olması C. Stratejik satın alma D. Ortaklıklar kurma E. Stratejik kararların zaman tablosu YANIT E Stratejik yönetim alanının parçaları Kaynakları ele geçirme, yönetme Stratejileri geliştirme ve yürütme ile ilgili süreçler İşletme stratejisi inşa elemanları Kaynaklar Yetenekler 5.İşletmenin ürün ya da hizmet yaratmada kullandığı girdiler aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A. Stratejik niyet B. Yenenekler C. Kaynaklar D. Temel yetenekler E. İşletme modeli YANIT C 6.Ürün ya da hizmet yaratmada işletmenin fiziksel ya da fiziksel olmayan kaynaklarını kullanma becerisi aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A. Stratejik niyet B. Yenenekler C. Kaynaklar D. Temel yetenekler E. İşletme modeli YANIT B İşletme yetenek bileşenleri İşletmedeki bireylerin sahip olduğu ustalık İşletmenin bütününe yerleşik kurallar Rutinler Temel yetenekler İşletmeyi rakiplerinden farklılaştıran kabiliyet ve kapasiteleridir. Bu yetenekler işletmenin temel faaliyetlerinin merkezinde yer alır. 7.Aşağıdakilerden hangisi üstün performansa yol açacak temel yeteneklerin saptanabilmesi için test edilmesi gereken özelliklerden biridir? A. Sürdürülebilirlik B. Görünmezlik C. İkame edilemezlik D. Yenilenebilirlik E. Dokunmazlık 8.Barney in üstün performansa yol açacak temel yeteneklerin saptanabilmesi için test edilmesi gereken özellikler A. Değer B. Nadirlik C. Taklit edilemezlik D. İkame edilemezlik E. Kullanılabilirlik YANIT C 9.İşletmenin tüm çalışanlarının inancı, desteği ve adanmışlığın söz konusu olduğu mevcut durum aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A. Stratejik kararların zaman tablosu B. Stratejik niyet C. Stratejik planlamanın birincil odağı D. Uzun dönemli planlama E. İşletme stratejileri YANIT B

14 İşletme sadece kendi stratejik niyetine odaklanarak başarılı olamaz. Rakiplerinin stratejik niyetlerini de bilmesi gerekir. Rakiplerinin temel stratejik kararlarının baştan sona analiz edilmesi, onların stratejik niyetini açığa çıkarabilir. Kararların akışını izlemede yararlı olabilir. 10.Rakip, müşteri, tedarikçi ve ortaklarının stratejik niyetlerini anlayarak ve farkında olarak kendi stratejik niyetini, rekabet üstünlüğünü garanti altına alacak şekilde konumlandırmasına yardımcı olan stratejik bileşen aşağıdakilerden hangisidir? A. Stratejik kararların zaman tablosu B. Stratejik niyet C. Stratejik planlamanın birincil odağı D. Uzun dönemli planlama E. İşletme stratejileri YANIT A 11.Stratejik yönetimin ortaya çıkışı ile ilgili bilgilerden hangisi yanlıştır? A. Yönetim biliminin doğuşundan oldukça sonradır. B. Yönetim biliminin doğuşundan oldukça öncedir. C. 20. yüzyılın ikinci yarısına rastlar. D. İş sektörlerinin çoğunda uzun dönemli planlamanın yapılmasıyla başlamıştır. E. İşletmelerin çoğunda 1950 lerde ortaya çıkmıştır. YANIT B Uzun dönemli planlamanın amacı Gelecekteki belirli bir zaman dilimi için işletmenin ürün ve hizmetlerine olacak talebin büyüklüğünü tahmin etmek ve bu talebin nerede ortaya çıkacağını belirlemektir. Endüstrilerdeki değişimden önce İşletmelerin uzun dönemli planlamayı kullanmasında etkili olan kararlar Yatırımlarını genişletme İşe alım tahminleri Sermaye ihtiyaçları Uzun dönemli planlamanın altında yatan varsayım İşletmenin mevcut ürün ve hizmetlerini üretmeye devam edeceğidir ve bu nedenle işletmenin temel kritik meselesi de taleple üretim kapasitesi arasındaki uyuşmanın sağlanmasıdır. Stratejik planlamanın altında yatan varsayım Çevrede büyük ölçekte ekonomik, sosyal, politik, teknolojik ve rekabetçi değişimlerin olduğudur. Stratejik planlama ile işletme liderlerinin periyodik olarak değerlendirme alması gereken konular Şu andaki ürün ve hizmetleri sunmaya devam edilecek mi? Farklı ürün ya da hizmetler sunmaya başlamalı mıyız? Operasyon ya da pazarlamada köklü bir şekilde farklı yöntemlere başvurmalımıyız? Stratejik planlamanın birincil odağı Stratejiyi başarmak için gerekli zamanı açıklamakta tercih edilir lar ve 1970 lerde stratejik planlama ABD deki işletmelerde stratejik planlamanın yaygın olarak görülmeye başlandığı yıllardır. Firmalara iş birimlerini yönetmede daha sistematik bir yaklaşım sağlamıştır. Planlama ve bütçeleme ufkunu, geleneksel on iki aylık faaliyet döneminin ötesine taşımıştır. İşletme yöneticileri sadece finansal planlamanın uygun bir çerçeve olmadığını öğrenmişlerdir lerde stratejik planlama kavramı Stratejik yönetim olarak genişlemiştir. Sadece çevresel dinamiklerin önemli olmayıp,işletmelerin bütün olarak kendilerini de yeniden keşfedebileceklerini ortaya koymuştur. Stratejinin sürekli yönetilmesi ve değerlendirilmesi başarının temel anahtarıdır. 12.İşletmeyi ve onun rekabetçi çevresini içeren büyük resmi görme, onları uyumlu olarak bir araya nasıl getireceğini keşfetme ve uzun dönemli bir bakış açısına sahip olma aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A. Stratejik düşünme B. Stratejik niyet C. Stratejik planlama D. Stratejik yönetim E. Katı stratejik yönetim Stratejik düşünme Hem stratejik yönetimin başlangıcı hem de her aşamada gerekli bir yetenektir. Stratejik yöneticiler, stratejik düşünürlerdir. YANIT A 13.Stratejik düşünme yeteneği aşağıdakilerden hangisini kapsamaz? A. Çevredeki değişimlere odaklanmak B. Verileri analiz etmek C. Varsayımları sorgulamak D. Yeni fikirler geliştirmek yeteneği E. İşletme çalışanlarının adanmışlığının ifadesi

15 YANIT E Stratejik planlama Stratejik planı ortaya çıkartan bir karar alma ve belgeleme sürecidir. Stratejik plan bir kez geliştirildikten sonra, stratejik yöneticiler örgütün stratejik yönde ilerlemesini yönetmelidirler. Stratejik yöneticiler stratejik planı uygulama süreci boyunca, planın başarısını değerlendirir, planda bulunanların işleyip işlemediğini öğrenir ve yeniden stratejik düşünmeyi sürece dahil eder Stratejik düşünme Stratejik yönetimin yaratıcı yönlerini tanımlamak için kullanılır. 14.Aşağıdakilerden hangisi Katı stratejik planlama sürecini ifade etmez? A. Stratejik düşünmeyi ortadan kaldırması B. Detaylı planlar yapmayı takip etmeyi gerektirmesi C. Plandan sapmalara asla izin verilmemesi D. Yöneticilerin yeni fikirlerden korkmasına neden olması E. Yaratıcılık yönlerinin açığa çıkmasına neden olması YANIT D Stratejik düşünmenin özellikleri Stratejik planlama sürecinde gerekli olan inovasyonun canlandırılması açısından önem taşır. Stratejik Düşünmenin Farklı Görünümleri Stratejik niyete odaklanma Uzun döneme yönelim Geçmişi ve bugünü dikkate alma Sistem perspektifi Fırsatlardan yararlanma yeteneği Bilimsel yaklaşım 15.Yaratıcı süreçlerin tesadüfi ve yapılandırılmamış olduğunun düşünülmesi stratejik düşünmenin hangi görünümüne aittir? A. Stratejik niyete odaklanma B. Uzun döneme yönelim C. Geçmişi ve bugünü dikkate alma D. Sistem perspektifi E. Fırsatlardan yararlanma yeteneği YANIT A Stratejik düşünme: Tesadüfi bir süreç değildir. Bir vizyona dayanır. Örgütün vizyonuna ulaşmasına yardım edecek fikirlerin ortaya çıkmasına yol açar. Uzun döneme yönelim: Geleceğe odaklanmak için yöneticilerin zihinsel olarak günlük problemlerden uzaklaşmaları gerektiği de doğrudur. Geçmişi ve bugünü dikkate alma Stratejik düşünme uzun döneme yönelim gerektirmesine rağmen aynı zamanda bugünün farkındalığını ve geçmişten öğrenmeyi içerir. Eğer örgütler geçmişten öğrenirlerse, aynı hataları yapmaktan kaçınırlar. Doğru şeyleri yaptıkları zaman da kazançlı çıkarlar. Bu örgütsel öğrenme bakış açısıyla tutarlıdır; bu görüşe göre stratejiler Stratejik Düşünme Stratejik Planlama Stratejik Hareket Hızının Yönetimi Dışsal Yönelim Veri Analizi Varsayımları Sorgulama Yeni Fikirler Ortaya Koyma Durum Analizi Stratejilerin Belirlenmesi Uygulamanın Planlanması Yönetsel Eylemler Stratejilerin Değerlendirilmesi Yeni Farkındalıkların Oluşumu Durumdan Öğrenme Stratejik Düşünmenin Yeniden Başlaması Sistem perspektifi Örgüt paydaşlar olarak bilinen gruplardan oluşan bir ağın tam ortasında bulunur. Stratejik alternatiflerin oluşmasına, dikkatli bir şekilde geliştirilmesine ve paydaşlardan gelecek tepkilerin öngörülmesine yardım eder. Fırsatlardan yararlanma yeteneği Stratejik planlama süreci, yöneticilerin oluşan fırsatlardan yararlanmalarına izin verecek şekilde esnek olmalıdır. 16.Aşağıdakilerden hangisi işletme içinde stratejik düşünmeyi teşvik etmenin yolları arasında yer almaz? A. Çalışanların üst yönetimle fikirlerini periyodik olarak paylaşabilecekleri ortamlar hazırlanabilir. B. İşletme içinde bulunanlar, stratejik düşünme konusunda cesaretlendirilmeli ve böyle davrandıklarında ödüllendirilmelidirler. C. Stratejik düşünmenin unsurlarını doğrudan stratejik planlama süreçlerine entegre etmelidirler. D. Çalışanlara ve yöneticilere, stratejik olarak nasıl düşünecekleri konusunda eğitim verilmesini sağlayabilirler

16 E. Örgüt içinde, başarısızlıkları cezalandırarak az risk alınması desteklenmelidir. YANIT E Stratejik planlamanın yeniden keşfedilmesi İşletmenin bütününe nüfuz eden bir değişime liderlik edilmesi demektir. Stratejik yönetim Güçlü insanlar yaratmak Kültür değişimi yaşamak Stratejik liderliğin pozisyondan bağımsız işletmenin her kesimine yayılmasını sağlamak Stratejik düşünme Köklü entelektüel faaliyet Stratejiler ve stratejik kararlar Uzun vadede bir işletmenin geleceğini yaratmanın arayışıdır. Stratejik planlama: Belirli bir dönemi kapsayan, örgütün kim olduğunu, ne yaptığını, niçin yaptığını, gelecek referanslı olarak şekillendiren ve rehberlik eden esas karar ve eylemleri üreten disiplinli bir çabadır. Stratejik planlamanın fonksiyonları: Örgütün işini daha iyi yapmasına yardımcı olan bir yönetim aracıdır. Örgütün enerjisinin odaklanmasını sağlar; örgüt üyelerinin aynı amaç doğrultusunda çalışmalarını temin eder. Değişen çevre koşullarına doğru yanıtlar verebilmek için örgütün yönünü değerlendirir ve gerekiyorsa yeniden şekillendirir. Bu süreç stratejiktir. Çünkü gelecekteki koşullar şimdiden bilinse de bilinmesede, örgütün bu çevre koşullarına cevap vermeye en iyi şekilde hazırlanmasını içerir. Stratejik olmak Örgütün amaçları konusunda net olması Örgütün kaynaklarının farkında olması Planlama: Bir süreçtir. Çünkü ulaşılması istenilen amaçların oluşturulmasını ve bu amaçlara ulaşmak için bir yaklaşım geliştirilmesini içerir. Planlama sürecinin disiplin gerektirmesinin nedenleri Odaklanmayı sağlaması ve üretken olması için belirli bir şablon yada belirli bir sıra takip edilir. Sürecin akışında bir dizi sorudan yararlanılır. Bu sorular planlamacılara deneyimlerinden yararlanma, varsayımlarını test etme, hem şu anın hem de geleceğin kestirimi için gerekli bilgilerin toplanmasına ve birleştirilmesine yardımcı olur. 17.Stratejik Plan aşağıdakilerden hangisini ifade etmez? A. Örgütün faaliyetlerinin çok geniş bir bölümünü kapsar. B. Çoğunluklu geniş bir coğrafi alanı ilgilendirir. C. Örgüt içindeki herkesi içine alır ve etkiler. D. Büyük miktarlarda yatırıma/paraya mal olur. E. Gerçekleştirilmeleri normalde bir yıldan daha fazla zaman almaz. YANIT E 18.Aşağıdakilerden hangisi Operasyonel Planın özelliklerinden biri değildir? A. Kapsadığı faaliyet alanı daha dardır. B. Örgütte çalışanların bir bölümünü etkiler. C. Birkaç gün yada birkaç haftayı kapsar. D. Stratejik planın bütçesine göre daha mütevazı harcamalar gerektirir. E. Gerçekleştirilmeleri normalde bir yıldan daha fazla zaman almaz. YANIT C Taktik Plan Planlama faaliyetleri sürekliliği olan bir bütündür (stratejik, operasyonel, taktik) 19.Örgütün daha küçük kısmını etkileyen faaliyetleri içine alan ve birkaç kişinin katılımını gerektiren plan aşağıdakilerden hangisidir? A. Stratejik plan B. Operasyonel plan C. Taktik plan D. Stratejik eylem E. Sistematik olmayan plan YANIT C Planlama ve uygulama süreçlerinin ustalıkla yürütülmesi demek Stratejik, operasyonel ve taktik düzeydeki çabaların örgütün ileriye dönük faaliyetlerinin tümünün içine kesintisiz bir şekilde kaynaştırılması demektir. Sistematik olarak karşılaşılan örgüt rekabet formları Devlet kurumları Sivil toplum kuruluşları 20.Rekabete cevap vermekten daha öte örgütün, dış çevredeki değişimlere sürekli bir şekilde adapte olmasını gerektiren, diğer taraftan örgütün içindeki değişimlerdede uygulamayı gerektiren kavram aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?

17 A. Stratejik plan B. Operasyonel plan C. Taktik plan D. Stratejik eylem E. Sistematik olmayan plan Bir hizmet işletmesinde kritik bir pozisyonda bulunan kişinin ayrılmasından sonra bu kişinin yerine birini bulmak ya da işletmenin mevcut pozisyonunu sürdürmek için yaratıcı bir stratejik hareket gerekli olabilir. KİTABIMIN SAYFASINDAN ALINMIŞTIR

18 3. DERS: TÜRK VERGİ SİSTEMİ: 2.ÜNİTE: İŞLETME HESABI ESASINDA TİCARİ KAZANCIN TESPİTİ Kimler İşletme Hesabı Esasına Tabidir? Ticari kazancın gerçek usulde ikinci tespit şekli, işletme hesabı esasıdır. SORU - 1. İşletme hesabı esasına göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. Kazancı bu usule göre tespit edilenlerin 2. sınıf tüccar olması B. 1. sınıf tüccarlara ilişkin büyüklüklerin aşılmaması C. İşletme defterinin sağ tarafına giderler; sol tarafına ise hasılat kaydolunur D. Basit usulde vergilendirilme sınırlarının üstünde olması E. Yalnızca işletme defteri tutması Yanıt C HAP BİLGİ: Uygulamada işletme esasında vergilendirilen mükellef örneklerini; ticaretle uğraşan bakkal, manav, kasap gibi işletmeler yanında; berber, terzi, tamirci, fotoğrafçı gibi sanat erbabı oluşturmaktadır. Yalnızca işletme defteri tutan İşletme defterinin sol tarafına giderler; sağ tarafına ise hasılat kaydolunur. İşletme Esasında Ticari Kazanç Nasıl Tespit Edilir? Bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler arasındaki olumlu fark Yıllara yaygın inşaat ve onarma işleriyle ilgili matrah tespiti konusunda farklı düzenlemeler bulunmaktadır. Özellikle gelir tespiti, müşterek genel giderlerin ve amortismanların dağıtılması konusunda özel hükümlere yer verilmiştir. Bu hükümler için GVK nın 42, 43 ve 44. maddelerine bakılabilir. Mal alım satımı ile uğraşan işletmelerin ticari kazancının bulunmasında; dönem sonu emtia mevcudu gelir kısmına, dönem başındaki emtia mevcudu ve dönem içinde satın alınan emtia ise gider kısmına eklenir. Yani ticari kazanç, dönem sonu satış gelirine dönem sonunda elde bulunan stokların eklenmesiyle bulunacak tutardan, masrafların ve dönem başı ile dönem içinde alınan stokların düşülmesiyle bulunacak rakam olmaktadır. Bir başka ifadeyle gelir kısmında dönem sonunda elde bulunan mevcutlar (para ve mal); gider kısmında ise yapılan harcamalar (mal almak için ve gider olarak) yer almaktadır. Dönem sonunda gelir tarafının gider tarafından fazla olması durumunda kâr;tersi durumda ise zarar söz konusu olacaktır. İşletme Esasında Ticari Kazanç Tespitinde Bilanço Esasına Göre Farklılıklar Gelir tespitinde, kural olarak bilanço esasında vergileme ile ilgili düzenlemelerin geçerli olması dönem giderlerin içinde, fiilen yapılan ödemeler olduğu kadar borçların da yer alması Gelir kısmında bulunan satış geliri içinde, tahsil edilen paralar yanında, alacaklar da yer almaktadır. Alacağı şüpheli hale gelen alacakları için karşılık ayırıp ayıramayacakları sorusunu gündeme getirmektedir. Karşılıkların, teknik olarak bilançoda takip edilmesi zorunluluğunun bulunması, bu soruya olumlu cevap verilmesini engellemektedir. SORU - 2. İşletme hesabında vergilendirilen mükellefler için hangisi doğru olmaz? A. Şüpheli hale gelen alacakları için karşılık ayıramaması B. Değersiz hale gelen şüpheli alacaklarını gider kaydederek yok etmesi C. Sadece azalan bakiyeler usulü için amortisman uygulamasından yararlanamaması D. Geçici vergi ödeme yükümlülüklerinin olmaması E. Geçici vergi ödeme yükümlülüklerinin olması Yanıt D SORU - 3. İşletme hesabı esasına tabi mükellefler hangi ayda beyanname vermektedir? A. İzleyen yılın Mart ayında B. İzleyen yılın Nisan ayında C. İzleyen yılın Mayıs ayında D. İzleyen yılın Haziran ayında E. İzleyen yılın Temmuz ayında Yanıt A HAP BİLGİ: Verilen beyanname üzerinden gelir vergisi tarifesine göre hesaplanan vergi, iki taksit halinde (3. ve 7. aylarda) ödenecektir