STEMĐ FĐZYOPATOLOJĐSĐ. Prof. Dr. Arif Altınta

Transkript

1 SĐNĐR R SĐSTEMS STEMĐ FĐZYOPATOLOJĐSĐ Prof. Dr. Arif Altınta ntaş

2 Sinir Sisteminin Yapısı ve GörevleriG Merkezi Sinir Sistemi: Beyin Omurilik Perifer Sinir Sistemi: Kraniyal sinirler (12 çift) Spinal sinirler (31 çift) Afferent (çıkan) algılayıcı Efferent (inen) motor Beyin Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 2

3 Perifer Sinir Sistemi Somatik Sinir Sistemi Bilinçli, kontrol ile iş görür Đskelet kaslarını kontrol eder Sinapslarda asetilkolin salar Otonom Sinir Sistemi Genellikle bilinçsiz kontrol ile iş görür Vücudun iç ortamını düzenler Sinapslarda asetilkolin yada norepinefrin salar Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 3

4 Otonom Sinir Sistemi Sempatik Sinir Sistemi Omuriliğin torasik ve lumbar segmentlerinden köken alırlar: Torako-lumbar sistem Parasempatik Sinir Sistemi Omuriliğin beyin kökü (cranial sinirler) ve sakral segmentlerinden köken alırlar: Kranio-sakral sistem Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 4

5 Sempatik Sinir Sistemi Etkiler yaygındır savaş yada kaç - ayı Güvenlik, uyarma, uygulama, idrar yapma, utanma Postganglionik fibriller norepinefrin salarlar Parasempatik Sinir Sistemi Etkiler lokaldir besle ve çoğalt - kitap Tükürük üretimi, göz yaşarması, dışkılama Postganglionik fibriller Asetilkolin (Ach) salarlar Her ikisinin preganglionik fibrilleri Ach salarlar Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 5

6 Sinir Sistemi HücreleriH Nöronlar sinir sisteminin temel hücresidir. Destekleyici hücreler Nöroglial hücreler Her nöron özel bir göreve adapte olmuştur. Çevresel değişiklikleri belirler Bulundukları yere göre nöronlar Haberleşmeyi sağlar Bedenin yanıtlarını başlatır Omurilik (motor nöron) Yakıt kaynağı daha çok Glikoz dur Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 6

7 Nöroglia Sinir zamkı Schwann hücreleri perifer sinir sisteminde aksonların miyelin kılıflarını oluşturur. Astrositler Oligodendrositler Mikroglia Ependimal hücreler merkezi sinir sisteminde bulunurlar. ositler Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 7

8 Sinir impulslarının üretimi Uyarılar eşiği e i aştığıa ığında aksiyon potansiyel oluşur ur. Aksiyon potansiyeller bir yanıtt ttır r ya da değildir Akson sabit bir potansiyele sahiptir Voltaj kanallarının n açılmasa lması akımın n aksonlara doğru iletilmesini sağlar. Aksonun son kısmk smında, sinaptik yumrulardan sinaptik aralığ ığa nörotransmitterler salınır Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 8

9 Sinir impulslarının iletimi Sinir hücresinin h yarı geçirgen zarı hücre içi i i ve hücre h dışıd sıvı arasında membran potansiyel farkının n oluşumuna umuna neden olur. Akson zarı sodyum iyonuna karşı geçirgen değildir. Sodyum transferi aktif olarak zardaki Sodyum/Potasyum pompası yoluyla olur. Bu sayede, hücre h içi i i sıvıda s yüksek y yoğunlukta potasyum (K+) iyonu ve diğer anyonlar, düşük d k yoğunlukta sodyum (Na+)) ve Klor (Cl( Cl)iyonu bulunur Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 9

10 Zarın n denge halindeki potansiyeli ~ -70mV'dur. Zar elektrik uyaranla uyarıld ldığında, depolarizasyon olur. Zardaki Na+ + kanallarının Na+ + geçirgenli irgenliği i artar, sodyum dengelenir ve zar potansiyeli +30mV'a ulaşı şır, aksiyon potansiyeli açığa ığa çıkar. Bu potansiyel sinir lifi boyunca yayılım m gösterir. g Miyelinsiz sinir liflerinde potansiyelin yayılımı zar boyunca kesintisiz iletim şeklinde olurken, miyelinli sinirlerde depolarizasyon yalnızca Ranvier nodlarında nda olmakta ve akım, bir noddan diğerine sıçrayarak s ilerlemektedir (sıçray( rayıcı iletim). Miyelinli liflerde bu sıçrays rayıcı ileti sayesinde elektriği miyelinsiz liflerden çok daha hızlh zlı iletirler Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 10

11 Sinir impulslarının iletimi Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 11

12 Nöronlar diğer nöronlarla n ilişki içindediri indedir Sinaps iki nöron arasındaki bölge Presinaptik Postsinaptik Nörotransmitterler: Uyarıcı uyarıcı postsinaptik potansiyeller (depolarize) Inhibe edici Inhibitör postsinaptik potansiyeller (hiperpolarize) Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 12

13 Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 13

14 Nörotransmitterler En az 30 nörotransmitter biliniyor Asetilkolin Amino asitlera GABA Biyojen aminler katekolaminlerler norepinefrin rin, epinefrin rin, dopamin, serotonin ve histamin Nöropeptidler enkephalin ler ler ve endorphin ler vb. opiatlar Gazlar Nitrik oksit (NO)- damar genişletici Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 14

15 Beyin Beyin enerji kaynağı olarak öncelikle glikoz kullanır. Bu nedenle belli düzeyde d glikoza sürekli gereksinim duyar. Beyin aerobik bir organdır. r. Đstirahatta vücudun v kullandığı toplam oksijenin % 20 sini tüketir. t Sabit bir hızda h O 2 tüketir. Ağırlık k dikkate alınd ndığında diğer dokulardan çok daha fazla oksijen tüketir. t Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 15

16 Beyin Yüksek düzeydeki d enerjisinin en büyük b k kısmk smını (2/3) aksonal membranlar arası potansiyelin sağlanmas lanmasında nda kullanır r (Na( Na-K-ATP az). Sinir impulslarının iletilmesinde gerekli olan membran potansiyelin korunması için in çok miktarda ATP üretilmelidir. Açlık k sırass rasında, beyin glikoz yerine keton cisimlerini kullanır Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 16

17 Omurilik Vertebral kanalda columna vertebralis ile korunan olukları doldurur. Beyin ile beden arasındaki irtibatı sağlar Somatik ve otonomik refleksleri leri üretir Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 17

18 Kan-Bey eyin Engeli Beyinde kan damarları boyunca yer alan endotel hücreler Kan- Beyin Engeli oluştururlar. Kapillarlarlar sıkı bağlant lantılara lara sahiptir. Astrositlerce kolaylaştırılır. r. Engel seçicis geçirgendir Beyine antibiyoti otiklerin ve diğer kemoterapötiklerin verilmesi halinde engel önemlidir Enerji verici maddelerin bu engeli geçebilme ebilme özelliğine ine sahip olmaları gerekir. Bakteri toksinleri endotel hücreleri yıkımlar ve kan damarı geçirgenli irgenliğini ini arttırırlar. rlar. Kan damarı Nöronlar Endotel hücreler Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 18

19 Sinirsel Hastalıklar Motor Sinir bozuklukları Dementia (bunama) Epilepsi Kafa travmaları Migren Multipl skleroz Nöro-musküler hastalık Parkinson hastalığı Felç Diğer Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 19

20 Risk faktörleri Sinirsel Bozukluklar Sigara Şişmanlık k (Obe( Obezite) Etkin olmayan stres yönetimi Yüksek kolesterolk Tehlikeli hareketler Sinüs s yada kulak infeksiyonları Geçici cinsel hastalıklar Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 20

21 Sinirsel hastalıklar kların n göstergelerig Yeni baş ağrıları Görmede değişiklikler iklikler Ani sağı ğırlık; kulaklarda çınlama Bireysel huy değişiklikleri iklikleri Bilinç düzeylerinde bozukluklar Beceriksizlik; dengesiz yürüyüşy Uyuşukluk ukluk ve ekstremitelerde sızlanmalar Ağrının n alışı ışılmadık şekilde sinir üstü algılanmas lanması Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 21

22 Sinirsel lezyonların n hücresel h ve moleküler ler yerleşimi 1. lokal nöronal döngü (fokal epilepsi) 2. Nöron N (at motor nöron n hastalığı ığı, kuduz) 3. Akson 4. Şıwan hücre 5. Miyelin 6. Sinaps 7. Membran iyon kanalları 8. Metabolik geçitler: Kofaktör yetersizliği Enzim fonksiyon bozukluğu Substrat yetersizliği Toksinler (amonyak ve üremik bileşikler) ikler) Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 22

23 Serebrovasküler Bozukluk (Đnme=Fel( nme=felç) Sinirsel sorunların n en sık s k rastlananıdır Serebrovasküler bozukluğun un klinik linik k ifadesi ani, konvulsiv olmayan fokal sinirsel hasardır. r. Kan damar patolojisi ile ilişkili olarak: Beyini besleyen kan damarları kapakçıklar klarında lezyonlar Damar lumeninin trombüs yada emboli yoluyla tıkanmast kanması Damar yırty rtılması Kanda değişiklikler iklikler Đnsidansı: Yüksek risk: > 65 yaş (ancak 1/3 < 65 yaş) y Dişilerde ilerde daha sık s Hipertansiyon riski artırır Tipleri : Global hipoperfh poperfüzyon şok Iskemi trombotik ve embolik Hemorajik Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 23

24 Felç - Uyarıcı belirtiler Hafif başlılık Baş dönmesi Baş ağrısı Ani atak Hafıza ve davranış değişiklikleri iklikleri Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 24

25 Felç - Risk Faktörleri Arteriyal hiperth pertansiyon Kalp hastalığı Miyokardiyal al infarks ksiyon yada endokarditis Atrial fibrilasy syon Yüksek plazma kolesterolü Diabetes mellitus Oral kontraseptivler Sigara Polisi isitemi ve trombosi sitemi Hipotiroidizm Geçici iskemik atak Dehidrat dratasyon Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 25

26 Geçici iskemik Atak Tüm m nörolojik n hasarlarda görülebilir g Belirtileri: Internal karotid arterin görme ile ilgili dalı amaurozis blindness - bakarkörl rlük Ön n yada orta serebrals arterler kontralateral monoparezis, hemiparezis, is, sağ yada sol görüşg kaybı yada aphasia (konuşma veya konuşulan ulanı anlama yeteneğinin kısmen veya tamamen ortadan kayboluşudur udur ) Hemianesthesia Diplopia (çift görme) g Vertigo (korkuya bağlı baş dönmesi) Bulantı; kusma Dizfagi (yeme bozuklukları) Nedenleri: Trombüs oluşumu umu Atherosclerosis Arteritis Hipertansiyon Vazospa ospazm Diğerleri erleri: Hipotansiyon Anemi Polis istemi Başı şın hipere perekstensiyonu ve fleksiyonu Sigara Yatış pozisyonundan ani kalkış Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 26

27 Felç fizyopatolojisi: Iskemi ve kanama Iskemi emi: dolaşı şım m kanının n kaybı nöronları oksijen ve besinsel maddelerden mahrum bırakır. r. Kanama: kanın n damar dışıd ışına çıkması lokal yada yaygın n basınç bozukluğu u sonucunda destekleyici geçitlerin durmasına neden olur Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 27

28 Akut Iskemi emik Hasar Ender olarak görülen g büyük b k bir damarın engellenmesi ve serebral kan akımı hasarın derecesine ve kollateralk sirkülasyona a bağlıdır. Bazı faktörler gelişmeyi ve iskemik hasarın derecesini etkiler: Đskemik gelişimin imin hızıh ve süresis Beyinin etkilenen bölgesinde b kollateralk sirkülasyon Sistemik sirkülasyon ve arteria rteriyal kan basınc ncı Koagülasyon anormallikleri likleri Sıcaklık k ( o C) Glik ikoz Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 28

29 Makro doku düzeyinde d Fizyopatoloji Serebral Kan Akımı Đskemik Eşik Đskemik gelişim im için i in uygun zamanlama Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 29

30 Sinirsel Hasarın n MikroM roselüler r Mekani anizması Mikrodolaşı şım bozukluklarının şekillenmesi Mikrotrombus oluşumu umu Zararlı metabolitlerin birikimi Endotel hücrelerin etkileşimi imi Sinir nekro rozu Eksitotoksisite Iskemi sinirsel enerji depolarını tüketir enerji bağı ğımlı membran iyon pompalarının n iflasına neden olur Bu durum hücre h dışıd glutamat konsantrasyonunda artış ile sonlanır. Eksitoto itotoksik Glu ve Asp salınımı kalsiyum, sodyum ve klor girişine ine ve potasyum çıkışına yol açana an kalsiyum kanallarını açar ar irreverzibl ibl sinirsel hasar ile sonlanır Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 30

31 Sinirsel ölüm Koagülasyon nekro rozis Apoptosis Nöronal süreç ve hücre ölümü arasında denge Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 31

32 Koagülasyon Nekro rozis 6-12 saat içinde i inde şekillenen bir hücre h ölümü Nekroti rotik ölüm fiziksel, kimyasal ve ozmotik yıkımın n etkilerine ve plazma membran bütünlüğüne ne bağlıdır. Apoptozis Programlanmış hücre ölümü iskemi ile 2 saat içinde inde tetiklenebilir. Đskemi gizli yıkıcı proteinleri aktive eder ki bunlar DNA kopmasıyla kendini gösteren g otolitik olayları başlat latır Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 32

33 Đskemik Felç Trombozis Embolizm Global-Is Iskemik ya da Hipotansif Felç 1. Trombotik Felç Aterosklero lerozis: tromboza yol açan a an damar tıkant kanıklılığının ortak patolojisi Diğer patolojik nedenler: Fibro musküler r displad splazi Arteritis Kan damarının diseksiyonu ve ateromatöz plak k içine i ine kanama Hiperkoagülabilite Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 33

34 2. Embolik Felç Embolinin iki ortak nedeni var: Kalbin sol odacığı Arterde felç: trombus oluşumunu umunu kolaylaştırır Bazı embolik felçler ler hemorajik başlar 3. Hipotansif Felç (global iskemik felç) Kan basınc ncı ani değişimi imi serebral kan akışı ışında ve bununla ilgili olarak serebral perfüzyonda değişiklikle iklikle sonuçlan lanır. SSS akışı ışında kritik olarak düşüşd bölgeyi olumsuz etkiler Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 34

35 Nöronların n global iskemi ile seçici hasarlanma olanağı Hipokampus ampus: : piramidalp hücre hattı Serebral korteks: : Purkinje hücre hattı Serebellar korteks Bu nöronlarn ronların hasar oluşumunda umunda artış nörotransmitter glutamatın fazlalığı ile ilişkilidir Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 35

36 Kan akımı komplikasyonu: kanama ve ödem Arteriyal engeller iskemi emiye neden olurlar, ve nöronlarn ronları zararlı yönde etkilerler. Kanama (kırmızı infarkt) frajil olduğunda unda iskemik yada damar koptuğunda unda hasar ile sonuçlan lanır. Vazogeni ogenik ödem yoğun bir felci izleyerek de yada iskemik bir bölgeye b kan akışı ışının n yeniden sağlanmas lanmasıyla da oluşabilir. Kanama, iskemi ve infarksiyon patogenezi Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 36

37 Merkezi sinir sistemi (MSS)-Ödem Vücut sıvısının s vasküler boşluktan aşıa şırı hareketi sonrasında nda doku kitlesinde artışı yada onun dokuda anormal birikimi. Bu, beyin ve omurilikde özel bir sorun teşkil eder: Aralıklar kapanır Lenfatikler kayba uğraru Venöz drenajda anastomozlar kaybolur Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 37

38 Vazogenik Ödem Kan-beyin Engeli bozulduğunda unda ortaya çıkar Đnfeksiyonla ilgili yangı Kapillar endoteli bozan tokst ksik etkenler Kötü huylu tümörlerle t birlikte anormal a kapillarlarlar Proteinlerin sulu halde interstisyuma sızması şişme Plazma filtratının birikimi iyonik dengeyi değiştirir ve fonksiyonu bozar Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 38

39 Hücre içi i i olaylar Hipoksia Sitotoksik Ödem Kalp durması Boğulma Bir arter sonunun blokajı ile ilgili olarak gelişen en fokal f ödem Toks ksik maddeler: sodyum/ um/potasyum pompp mpasının n bozulması ATP üretiminin bozulması Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 39

40 Kafa içi i i basınç artışı Normal kafa içi i i basınç 5-15 mm Hg dır. Artış şunlarla ilişkili olabilir: Tümör gelişmesi Ödem Serebrospinal sıvı aşırılığıığı Kanama Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 40

41 Kafa içii Merkezi sinir sistemi (MSS) dokusu Serebrospinal sıvı (SSS) Kan Bunlardan herhangi birisinin artışı kafa içi i basınc ncı arttırır. Klinik belirtileri: Baş ağrısı Kusma Papilla ödemi optik disklerin şişmesi Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 41

42 Beyin kafatasında yer aldığından beri, basıncı rahatlatan tek yol kraniyal içeriğin azaltılmasıdır. Yer değiştiren daha çok SSS dır SSS yükseldiğinde, serebral kan hacmi değişir: Evre 1 venöz sistemin eksternal baskılanması ve vazokonstriksiyonu Ya kompanze edilir, yada birkaç belirti verir Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 42

43 Evre 2 : SSS dereceli artışı sinir doku oksijenasyonunda düşüşe neden olur. Sistemik vazokonstriksiyon kan basıncında artışta ortaya çıkar. Klinik geçişli belirtiler: konfüzyon evreleri, hareketsiz kalamama, uykulu olma, ve hafif pupillar reflekste ve nefes almada değişiklikler Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 43

44 SSS = arteriyal basınç olduğunda, bu kompenzasyon kaybı- decompenzasyon Evre 3: Hipoksi ve hipercapni sitotoksiködem Uyanma düzeyleri düşer Nabız artar Cheynes-Stokes soluk alıp vermeleri olabilir Bradikardi karotid arterlerinde basınç artışı ile ilgili Pupilla küçülür ve tembelleşir Cerrahi yada medikal sağaltım gerektirir Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 44

45 Tüm kompensator mekanizmalar tükenebilir Evre 4: Kısa bir sürede SSS da dramatik artış Otoregülasyon kayıp, ve vazodilasyon oluşur, daha sonra kafa içi hacim artar cerebral perfusion = şiddetli hipoksi ve asidozis Yüksek basınçlı alandan düşük basınçlı alana doğru ( kan akışı) beyin içeriği fıtıklaşır (herni) hafif kanamalar şekillenir sistolik arteriyel basınç SSS basıncına eşit olduğunda, serebral kan akışı durur Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 45

46 Ekstradural (Epidural) Hematomlar Büyük k kafa yaralanmalarının % 1-2 si Daha çok yaşlar larında Temporal kırık k yada yaralanmalar ile meydana gelir Arter kanamaların kaynağı ğıdır Beyinin temporal lobunun fıtıklaşması Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 46

47 Subdural hematomlar Travmatik beyin yaralanmalarının % si Hızlı gelişir ir (saat içindei inde) Tipik k olarak kafatası üzerinde Dural sinüslerin slerin yada venlerin yırtılmasıyla ilişkili olarak oluşur ur Genişleyen bir kitle etkisiyle SSS beyin fıtıklaf klaşması Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 47

48 Beyin içii Hematomlar Kafa yaralanmalarının % 2-32 Tekli yada çoklu Genellikle frontal ve temporal loblar lar Beyaz madde dibinde görülebilir Küçük k kan damarları kesici güçlerle yaralanır Genişleyen kitleler şeklinde etkiler, dokulara baskı yapar, ve ödeme neden olurlar Kafanın n yaralanmasından ndan 3-10 gün n sonra görülebilirg Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 48

49 Kontüzyonlar zyonların klinik belirtileri Bilinç kaybı, refleks kaybı Nefes almada geçici durma Kısa bradika ikardi Düşük kan basınc ncı Genişlemi lemiş hematom halinde: baş ağrısı, kusma, uykusuzluk, şaşkınlık, sahiplenme, hemiparezis is Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 49

50 Dejenerati eneratif Bozukluklar Đlerleyici sinirsel bozukluklar Uzun sürelis Sürekli etkiler Bazen var olan belirtiler Tedaviden çok araştırma rma gerekir Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 50

51 Alzheimer Hastalığı (Dementia Tipi) T Dementia nöyral fonksiyon sırass rasında bir kayıpt ptır Uyarıya katılmak ve aleyhte hareket etmek Yeni verileri stoklamak ve yaşlanmak Zevk vericilerin planlanması ve ertelenmesi Özetleme ve problem çözme Hukuk ve haklılık Zaman ayarlaması ve boşluk Dil sorunları Nesnelerin öncelikli kullanımı Đstemli hareketleri planlama ve yerine getirme Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 51

52 Patoloji Piramidal hücrelerle ilgili; beyaz madde kaybı Gyri daralır ve ventriküller ve aralık k genişler ceviz benzeri görünümg Nörofibriler karışı ışıklıklarklar Nöyritik plaklar klar: filamentler ler,, mikroglia roglia, astrositler sitler amiloid anjiopati etrafını sararlar Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 52

53 Olguların n yaklaşı şık k % 10 u aileseldir, genellikle erken başlar Kromozom 21 üzerinde geng amiloid proteini i kodlar Down sendroms ndromlu 45 yaşıy şına geldiğinde inde AD gelişir ir Kromozom 14 ve 19 üzerinde mutasyonlar da söz s konusu olabilir Prionlar da izole edilebilir Nörofibriler karışıklıklara sahip nöron Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 53

54 Prionlar ve Delidana Hastalığı Prion protein (PrPc) normal olarak sinir hücrelerinde h de yapılır r ve beyinde hücreler h arası iletimi sağlar, hormon aktivitesini ve uykuyu düzenler, yaşa a bağlı Purkinje Hücre ölümlerini önler ve böylece b beyni bunamaya karşı korur. Ancak bulaşı şıcı bir protein parçac acığı (PrPsc)) vücuda v alınd ndığında bunlar sonuçta sinire, oradan da omuriliğe ve beyine geçerek erek yayılırlar. Hastalık k etkeni prion (PrPsc)) hücrede h fibril oluşumuna umuna yol açar a ar ve sonuçta beyin, süngerimsi s bir hal alarak ölür Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 54

55 Parkinson Hastalığı Dopamin salgılayan layan nöronların (substantia nigra) yetersizliğini ini kapsayan bazal b al ganglia nın dejeneratif hastalığı Primer yada sekond onder olabilir Sekond onder olarak travma, infeks ksiyon, neoplazma, atherosclerozis, toks ksinler ve ilaç intoksik ksikasyonu u ile oluşur. ur. Belirtileri El ve ayaklarda titremeler Kas inceliği i ve güçg üçsüzlük Yüzün n maske benzeri görünümü Đştah fazlalığı Ayak sürüyerek s yürümey Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 55

56 Parkinson hastalığı ığının n gelişmesine hizmet eden faktörler Metal zehirlenmesi Encephalitis Serebrovasküler hastalıklar özellikle arteriosclerosis Lewy cisimciği i varlığı Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 56

57 Multipl Sclerozis Fokal, kronik, ilerleyici, genellikle merkezi sinir sistemin demiyelina yelinasyonu Lezy zyonlar değişik ik yerlerde görülebilir ve karmaşı şık k belirtiler ortaya çıkar Demiyelina yelinasyon alanı plak k diye adlandırılır ve herhangi bir yerdeki oligodendrositlerin miyelin kılıfını sağlar Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 57

58 Ortak belirtiler: Çift görmeg Sırtta, ön n butta ve boyun dönmesinde d ağrıa Isınma sonrasında nda belirtiler kötülek leşir Klinik Tanı Lumbar ponksiyon ile alınan SSS proteinde hafif artış gösterir; elektro troforezde spesifi ifik bağlanma bandları görülür SSS içindeki i indeki antikorlar immun reaks ksiyonu u sağlarlar Görme ve hesaplama hızında h değişiklikler iklikler Plaklar MR üzerinde görülebilirg Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 58

59 Sebepler Miyelin parçalanmas alanması ve fagositik k yıkımy Antikorlar rol oynayabilir Düşük siny nyal kondüksiyon ödem ve demiyelina yelinasyon ile ilişkili olup demiyelina yelinas yon kısa döngd ngü sinyal oluşturan potasyum kanallarını ortaya çıkarır. r Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 59

60 Belirtiler Đdrar yapımında artış Frontal yada temporal loblarda larda lezyonlar heyecan patlamalarına neden olabilir Depresyon ve aşıa şırı iyimserlik (euphoria( euphoria) problem oluşturabilir Ara sıras ra, plaklar parapleji ya da quadripleji nedeni olabilir Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 60

61 Akut ensefalopati alopatilerler Reye s s SendromS ndromu Đlk kez 1963 de tanımlanm mlanmış Ensefalopati ve karaciğer gibi organlarda yağ değişiklikleri iklikleri ile karakterize bir hastalık Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 61

62 Epilepsi Beyin fonksiyonunun tekrarlanan bir bozukluğu, u, ansızın n gelişen en ani ataklar, belirgin bilinç,, motor aktivite ve his bozukluğu. Konvülziv epilepsi rastlanan ortak formdur Đkinci ortak olan sinirsel bozukluktur. Asidozisis Artmış pco 2 Hipoglisemi Kan basınc ncında nda düşüşd Bunu kuvvetli beyin hasarı yada ölüm m izler Nedenler: : beyb eyin tümörü, t nedbe doku, sinirsel bozukluk Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 62

63 Epilepsi fazları 1. Tonik faz (10-20 saniyes aniye) kas kasılmas lması Epileptik çığlık respirasy syon durur 2. Klonik faz (1/2-2 dakika) kas spazmlar ları; respirasy syon etkin değil il; otonom sinir sistemi aktif 3. Terminal faz (yaklaşık 5 dakika) gevşek ek ve dingin,, EEG düz z hat Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 63

64 Uyarılar Hipoglisemi Yorgunluk Fiziksel ve duygusal stres Ateş Hipervantilasyon Çevresel uyarılar Bireyler ataklar arası normaldir Spora katılabilir labilir, araba kullanabilir Alkol kullanamaz Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 64

65 Nöro-musküler hastalıklarda laboratuvar Yöntem ve Testleri Bu tür t r hastalıklarda başlıca klinik belirti kas yetersizliğidir. idir. Bu yetersizlik Fonksiyonel (parezis( parezis,paralizis,, yutma güçg üçlüğü..) Fiziksel (atrofi( atrofi, hipotrofi, hipertrofi vb.) şeklinde ortaya çıkabilir. Serumda dokuya özel proteinler ve antikorların n tanınmas nması için in duyarlı testler: ELĐSA RIA Mb; ; AST ve K artışı (kas nekrozu için i in gösterge) g Ig ler (Ig G; Ig A ve Ig M) Troponin (miyokart infarktüsünde nde) Asetilkolin reseptör r antikorları (insan ve köpekte k dolaşı şımda görülmesi g myastenia gravis tanısı) Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 65

66 Kas özel serum enzimleri 1. Kreatin fosfokinaz (CK; CPK) 2. Laktat dehidrogenaz (LDH) 3. AST Dejeneratif ve nekrozlu kas hastalıklarında bu enzimlerin serum düzeylerinde artış saptanır. Merkezi Sinir Sistemi Hastalıklar kları Serum CK artışı SSS (BOS) CK artışı SSS protein ve Cl meningitis için in önemlidir Sitokinler EEG ve diğer görüntg ntüleme teknikleri Meningitis Biyokimya-2007 (Bahar yarıyılı) 66