LKÖRETM 4. SINIFTA BÜTÜNLETRLM ÜNTE VE YAPILANDIRMACI YAKLAIMIN ÖRENCLERN ÖRENME DÜZEYLERNE, ÖRENMEYE KARI TUTUMLARINA, AKADEMK ÖZGÜVENLERNE ETKS

Transkript

1 1 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNVERSTES ETM BLMLER ENSTTÜSÜ LKÖRETM ANABLM DALI SINIF ÖRETMENL PROGRAMI DOKTORA TEZ LKÖRETM 4. SINIFTA BÜTÜNLETRLM ÜNTE VE YAPILANDIRMACI YAKLAIMIN ÖRENCLERN ÖRENME DÜZEYLERNE, ÖRENMEYE KARI TUTUMLARINA, AKADEMK ÖZGÜVENLERNE ETKS Behsat SAVA zmir 2006

2 2 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNVERSTES ETM BLMLER ENSTTÜSÜ LKÖRETM ANABLM DALI SINIF ÖRETMENL PROGRAMI DOKTORA TEZ LKÖRETM 4. SINIFTA BÜTÜNLETRLM ÜNTE VE YAPILANDIRMACI YAKLAIMIN ÖRENCLERN ÖRENME DÜZEYLERNE, ÖRENMEYE KARI TUTUMLARINA, AKADEMK ÖZGÜVENLERNE ETKS Behsat SAVA Dan,-man Prof. Dr. Ayfer KOCABA zmir 2006

3 3

4 4 Doktora tezi olarak sunduum lköretim 4. Snfta Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Yaklamn Örencilerin Örenme Düzeylerine, Örenmeye Kar Tutumlarna, Akademik Özgüvenlerine Etkisi adl çalmann, tarafmdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykr düecek bir yardma bavurmakszn yazldn ve yararlandm eserlerin bibliyografyada gösterilenlerden olutuunu, bunlara atf yaplarak yararlanm olduumu belirtir ve onurumla dorularm../ / Behsat SAVA3

5 5 Eitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüü ne, bu çalmada, jürimiz tarafndan lköretim Anabilim Dal Öretmenlii Programnda DOKTORA TEZ olarak kabul edilmitir. Snf Bakan: Prof. Dr. Ayfer KOCABA Ad Soyad (Danman) Üye : Prof. Dr. Müfit GÖMLEKSZ Ad Soyad Üye: Yrd. Doç. Dr. Ne e BA3ER.... Ad Soyad Üye Yrd. Doç. Dr. Hasan ÇUKUR... Ad Soyad Üye Yrd. Doç. Dr. Uur ALTUNAY Ad Soyad Onay Yukardaki imzalarn, ad geçen öretim üyelerine ait olduunu onaylarm..../ / Prof. Dr. Sedef GDENER Enstitü Müdürü

6 6 YÜKSEK ÖRETM KURULU DOKÜMANTASYON MERKEZ TEZ VER FORMU Tez No: Konu Kodu: Üniversite Kodu: Not: Bu bölüm merkezimiz taraf,ndan doldurulacakt,r. Tez Yazar,n,n Soyad,: SAVA3 Ad,: Behsat Tezin Türkçe ad,: lköretim 4. Snfta Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Yaklamn Örencilerin Örenme Düzeylerine, Örenmeye Kar Tutumlarna, Akademik Özgüvenlerine Etkisi Tezin ngilizce ad,: The Effects of Integrated Unit and Constructivist Based Teaching Learning Process on Fourth Grades Students Learning Levels, Attitudes Towards Learning, Academic Self-Confidence Tezin yap,ld,>,, Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi Enstitü:Eitim Bilimleri Y,l,: 2006 Tezin türü: 1- Yüksek Lisans Dili: Türkçe 2- Doktora (X) Sayfa say,s,: Sanatta Yeterlilik Referans say,s,: 129 Tez dan,-man,n,n, Ünvan,: Prof. Dr. Ad,: Ayfer Soyad,: KOCABA3 Türkçe anahtar kelimeler: ngilizce anahtar kelimeler: 1-Bütünletirilmi Ünite 1- Integrated Unit 2- Yaplandrmac Öretim 2- Constructivist Teaching

7 7 TEEKKÜR Yaklak dört yl devam eden doktora örenim sürecinde aile sorumluluunu tek bana beni destekleyerek yüklenen sevgili eim Hülya ya, bu sürede baba sevgisinden özveride bulunan kzlarm Pnar ve Cansu ya sonsuz teekkür ediyorum. Doktora çalmam ve aile bütünlüüm için uygun koullar salayan DEÜ Eitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sedef Gidener e, bir anne efkati içinde benden güven ve sevgisini esirgemeyen, her zaman destek olan enstitü müdür yardmcs Yrd. Doç. Dr. Ne e Baer e, bana her zaman deer veren, bunu yanstan enstitü müdür yardmcs Yrd. Doç. Dr. Sermin Bilen e en içten dileklerimle teekkür ederim. Tezin yazm aamasnda bilgisayar kullanm ile ilgili sorunlarmda yardmc olan Öretim Görevlisi F. Serkan Akdoan a, tezi okuyarak gerekli dil düzeltmelerini yapan deerli arkadam Türkçe Öretim Görevlisi Ali Türkel e, tezin ngilizce özetini yazlmasna yardmc olan Aratrma Görevlisi Gül Ünal ve Hülya Uakl ya, verilerin SPSS programna girilmesinde yardmc olan Aratrma Görevlisi Ebru kiz e teekkür ediyorum. Üniversite sistemi içine katlmama neden olan, tüm çalmalarma bkmadan usanmadan yol gösteren, bana güvenerek çeitli aratrma ve projelerde görevler veren, tezimin oluma ve gerçeklemesinde görü ve düünceleri ile destek sunan, tez danmanlm savunma aamasna kadar sürdüren Prof. Dr. Nuray Senemolu na sonsuz teekkür ediyorum. Yönetmi olduu çeitli proje ve konferanslarda bana görev vererek destek olan, doktora tezimde önerileri ile katk sunan, son aamada tezimin danmanln üstlenerek tamamlanmasn salayan Prof. Dr. Ayfer Kocaba a en içten dileklerimle teekkür ediyorum.

8 8 ÇNDEKLER Yemin Metni Deerlendirme Kurulu Üyeleri YÖK Dokümantasyon Merkezi ve Tez Veri Formu Teekkür çindekiler... i Tablo Listesi... v 3ekil Listesi... viii Özet... ix Abstract... xi BÖLÜM I... 1 GR Problem Durumu... 2 Bütünletirilmi Programn Tarihçesi... 2 Çekirdek Programn Özellikleri... 4 Bütünletirilmi Program... 6 Çok Disiplinli Bütünletirme... 6 Disiplinler Aras Bütünletirme... 7 Disiplinler Aras Aktarml Bütünletirme... 7 Sosyal Bilgiler Dersi ve Bütünletirilmi Program.. 8 Sosyal Bilgiler Ünitesinin Oluumunda Be lke... 9 Sosyal Bilgiler Öretiminde Yaklamlar Bütünletirilmi Programn Yararlar Bütünletirilmi Programn Üstünlükleri Bütünletirilmi Programda Öretim çin On Neden Bütünletirilmi Programda Öretim Etkinlikleri Bütünletirilmi Programn Tamamlayclar Bütünletirme Yaklamnn Ülkemiz lköretim Prog. Yeri Yaplandrmaclk Yaplandrmac Örenme Yaklamnn Tarihçesi Yaplandrmac Örenmenin Sayltlar... 25

9 9 Yaplandrmac Örenme Yaklamnn Çeitleri Yaplandrmac Yaklamn Yararlar Yaplandrmac Örenme Yaklam çin Anahtar Noktalar Yaplandrmac Öretim Yaplandrmac Öretim Modelinin Aamalar Yaplandrmac Öretim Sürecinin Özellikleri Yaplandrmac Öretim lkeleri (Wolff 1994) Yaplandrmac Öretim lkeleri (Dubbs 1995) Yaplandrmac Öretim Sürecinin lkeleri Yaplandrmac Öretim Süreci Yaplandrmac Etkinliklerin Bileenleri Yaplandrmac Örenme Yaklamnda Öretmen ve Snf Özellikleri Yaplandrmac Öretim Sürecini Uygulayan Öretmenin Özellikleri Yaplandrmac Bir Snfta Öretmenin Sorumluluklar Yaplandrmac Ders Öretim Süreci Sosyal Bilgiler Dersi ve Yaplandrmac Yaklam Yaplandrmac Yaklam Temelli Öretim Sürecinde e Koulan Öretim Strateji ve Teknikleri Bulu Yoluyla Öretim birlikli Örenme Al Yoluyla Örenme /Sunu Yoluyla Öretim Soru A Kavram A ÜÇ-NE Neden-Sonuç Gösteri Tartma Soru-Yant TV-Projeksiyon Beyin Frtnas... 54

10 10 Siz olsaydnz ne yapardnz? Kavram Kartlar Görüme Problem Çözme Deney Yaratc Drama Kaynak Kii Tutum Akademik Özgüven Aratrmann Gerekçesi.. 61 Aratrmann Amac ve Önemi Problem Cümlesi Denenceler Alt Problemler Sayltlar Snrllklar Tanmlar Ksaltmalar BÖLÜM II LGL YAYINLAR ve ARA3TIRMALAR Yurt Dnda Bütünletirilmi Programa likin Yaplan Yayn ve Aratrmalar Türkiye de Bütünletirilmi Programa likin Yaplan Yayn ve Aratrmalar Yurt Dnda Yaplandrmac Yaklama likin Yaplan Yayn ve Aratrmalar Türkiye de Yaplandrmac Yaklama likin Yaplan Yayn ve 81 Aratrmalar...

11 11 BÖLÜM III YÖNTEM Deney Deseni Denekler Veri Toplama Araçlar lem Yolu Veri Çözümleme Teknikleri BÖLÜM IV BULGULAR ve YORUMLAR Birinci Denenceye likin Bulgular ve Yorumlar kinci Denenceye likin Bulgular ve Yorumlar Üçüncü Denenceye likin Bulgular ve Yorumlar Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar kinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar Üçüncü Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar Dördüncü Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar BÖLÜM V SONUÇ TARTI3MA ÖNERLER KAYNAKÇA EKLER

12 12 TABLO LSTES Tablo No Sayfa No 1.1 5E Modelinin Temel Bileenleri Geleneksel ve Yaplandrmac Snfn Özellikleri Deney Deseni Özeti Deneklerin Deney Gruplarna Göre Dalm Deneme Formu Baar Testi Madde ve Test statistikleri Baar Testi Madde ve Test statistikleri Baar Testi Puanlarnn Üçüncü ve Beinci Snflara Göre T Testi Sonuçlar Okumaya Yönelik Tutum Ölçei Maddelerinin Varimax Döndürülmü Faktör Yükleri, Ortak Varyanslar, Aritmetik Ortalamalar, Standart Sapmalar, Madde Ölçek Korelasyonlar, Özdeer, Deikenlik Yüzdeleri, 93 KMO Deerleri Gruplarn Öntest Baar Puanlarna Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar Gruplarn Öntest Baar Puanlarna Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar Gruplarn Sontest Baar Puanlarna Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar Gruplarn Sontest Baar Puanlarna Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar Gruplarn Sontest Baar Puanlarna Göre Scheffé Testi Sonucu Gruplarn Baar Öntest ve Sontest Puanlarna Yönelik Baml t Testi Sonuçlar Gruplarn Öntest Tutum Puanlarna Göre Aritmetik Ortalama ve 113 Standart Sapmalar 4.8 Gruplarn Öntest Tutum Puanlarna Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar

13 Gruplarn Sontest Tutum Puanlarna Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar Gruplarn Sontest Tutum Puanlarna Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar Gruplarn Sontest Tutum Puanlarna Göre Scheffé Testi Sonucu Gruplarn Tutumlarnn Öntest ve Sontest Puanlarna Yönelik Baml t Testi Sonuçlar Gruplarn Öntest Akademik Özgüven Puanlarna Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar Gruplarn Öntest Akademik Özgüven Puanlarna Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar Gruplarn Sontest Akademik Özgüven Puanlarna Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar Gruplarn Sontest Akademik Özgüven Puanlarna Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar Gruplarn Sontest Akademik Özgüven Puanlarna Göre Scheffé Testi Sonucu Gruplarn Akademik Özgüven Öntest ve Sontest Puanlarna Yönelik Baml t Testi Sonuçlar Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmaclk Temelli Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüleri Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmaclk Temelli Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüme Sonuçlar Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmaclk Temelli Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örenci 130 Velilerinin Ünite Sürecine likin Görüleri 4.22 Bütünletirilmi Ünite ve Geleneksel Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüleri. 132

14 Bütünletirilmi Ünite ve Geleneksel Öretim Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüme Sonuçlar Bütünletirilmi Ünite ve Geleneksel Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örenci Velilerinin Ünite Sürecine likin Görüleri Geleneksel Ünite ve Yaplandrmaclk Temelli Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüleri Geleneksel Ünite ve Yaplandrmaclk Temelli Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüme Sonuçlar Geleneksel Ünite ve Yaplandrmaclk Temelli Öretme Örenme Sürecinin Uyguland Deney Grubunda Yer Alan Örenci Velilerinin Ünite Sürecine likin Görüleri Geleneksel Ünite ve Geleneksel Öretim Sürecinin Uyguland Kontrol Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüleri Geleneksel Ünite ve Geleneksel Öretim Sürecinin Uyguland Kontrol Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüme Sonuçlar Geleneksel Ünite ve Geleneksel Öretim Sürecinin Uyguland Kontrol Grubunda Yer Alan Örenci Velilerinin Ünite Sürecine likin Görüleri Deney Gruplarnda ve Kontrol Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görülerini Yanstan Özet Deney Gruplarnda ve Kontrol Grubunda Yer Alan Örencilerin Ünite Sürecine likin Görüme Sonuçlarn Yanstan Özet Deney Gruplarnda ve Kontrol Grubunda Yer Alan Velilerin Ünite Sürecine likin Görülerini Yanstan Özet

15 15 EKL LSTES ekil No Sayfa No 1.1 Öretme, Örenme ve Yaplandrmaclk..42

16 16 ÖZET Aratrmann temel amac, devlet ilköretim okulu 4. snf sosyal bilgiler dersi yakn çevremiz ünitesi süresince, bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerini birlikte ve ayr ayr test etmektir. Bu amaçla üç deney grubunda, 1. Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretme örenme süreçleri 2. Bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim yöntemleri 3. Geleneksel program ve yaplandrmac öretme örenme süreçleri kontrol grubunda da geleneksel ünite ve geleneksel öretim süreci ie koulmutur. Aratrma, öretim yl birinci döneminde zmir Buca Otuz Austos lköretim Okuluna devam eden dördüncü snf örencilerden 146 snn katlm ile gerçeklemitir. Aratrmada öntest-sontest kontrol gruplu model kullanlmtr. Aratrma üç deney ve bir kontrol grubu olmak üzere dört grup üzerinde gerçekletirilmitir. E olaslkla atanan gruplardan biri kontrol grubu olarak belirlenmitir. Aratrmada veriler; a) Örenme Düzeyi Testi, b) Tutum Testi, c) Akademik Özgüven Testi, ç) Veli Görüü Anketi, d) Örenci Görüü Anketi, e) Sesli görüme ile toplanmtr. Deney gruplar ile geleneksel program ve geleneksel öretim sürecinin uyguland kontrol grubu arasnda örenme düzeyi, örenmeye kar tutum ve akademik özgüven puanlar karlatrlmtr. Ünite sürecinin ileyiine ilikin

17 17 örencilerin yazl ve sözlü görüleri alnrken, veli görüleri görüme formu ile elde edilmitir. Çalmada sürecinde aratrmac tarafndan gelitirilen bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinlikleri ie koulmutur. Ünite ilköretim dördüncü snf sosyal bilgiler, fen bilgisi, matematik, Türkçe, resim, müzik, beden eitimi derslerini kapsayacak biçimde bütünletirilerek oluturulmutur. Yaplandrmac öretim etkinlikleri olarak, ibirliine dayal grup aratrmas, bulu ve sunu yolu ile öretim yaklamlar ile çeitli aktif örenme etkinlikleri ie koulmutur. Tüm deney gruplarnda aratrmac öretmenlik görevini kendisi (36x3 =108 saat) üstlenmitir. Aratrmada kullanlan istatistikler unlardr: 1. Aritmetik Ortalama 2. Standart Sapma 3. t Testi 4. Varyans Çözümlemesi 5. Scheffé ' Testi Aratrma sonucunda bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci ile bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim sürecinin uyguland deney gruplar lehine baar, tutum ve akademik özgüven puan ortalamalarnda kontrol grubuna göre anlaml düzeyde farkllk gözlenmitir. Yaplandrmac öretim geleneksel ünite sürecinin uyguland deney grubunun baar puanlar kontrol grubuna göre anlaml düzeyde farkllarken, tutum ve özgüven puanlarnda farkllama gözlenmemitir. Örenci ve velilerden elde edilen görüler incelendiinde deney gruplarnda uygulanan sürecin olumlu olarak algland ve desteklendii sonucuna ulalmtr.

18 18 ABSTRACT The main purpose of this study was to test the integrated unit and teaching activities based on constructivist together and separately during the unit of our close environment in social studies class of 4 th grade in a state school. For this purpose, the following processes and methods were conducted in three experimental groups: 1- Integrated unit and constructivist teaching and learning processes. 2- Integrated unit and traditional teaching methods. 3- Traditional and constructivist teaching learning processes. In the control group, traditional unit and traditional teaching processes were conducted. The research was conducted with 146 fourth graders attending a state primary school (zmir Buca Otuz Austos lköretim Okulu) during the fall term of instructional year. The pre-and post-test design was used in the research. The research was conducted with four groups, as three experimental and one control groups. One of the groups assigned according to equal possibility was defined as control group. The data were gathered by; a) Learning Level Test, b) Attitude Test, c) Academic Self-Confidence Test, d) Parents Views Questionnaire, e) Students Views Questionnaire, f) Interview The learning level, attitudes towards learning and academic self-confidence scores of the experimental group and control groups were compared. While the written and verbal views of students were gathered by questionnaires, parents views were gathered by interview form.

19 19 The integrated unit and teaching and learning activities based on constructivism were developed by the researcher. The unit was integrated by including the social science, science, mathematics, Turkish, painting, music, physical education courses for the 4 th grade. As constructivist teaching activities group investigations are based on cooperative learning, instructional approaches with discovery and presentation methods and various active learning activities were done. The researcher himself studied as the teacher with all experimental groups and the control group (36x3 =108 hours of teaching). The statistical analysies used in the research are as follows: 1- Arithmethic Mean 2- Standard Deviation 3- t Test 4- Analysis of Variance 5- Scheffé ' Test At the end of the research, it was observed significantly difference in the scoring means of academic achievement, attitude and academic self confidence in favour of the experimental groups which received instructions with integrated unit based on constructivism and integrated unit based on traditional teaching than control grup. While the experimental group receiving constructive instruction with traditional unit were differed significantly than the control group regarding academic achievement, there was no significant difference between attitude and academic self confidence. When the data gathered from the views of students and parents were examined, it was concluded that the process in the experimental group was perceived and supported positively.

20 20 BÖLÜM I GR Eitim programlarnda yeniden yaplanma ve öretim sürecini iyiletirme çabalar gündemdeki tartmalar olarak gözlenmektedir. Eitim kurumlarnda yetien kuaklara ilikin beklentilerin farkl ülkelerde benzer olduu ileri sürülebilir. Ekonomi eitim sisteminden bilgi elde edebilen ve elde ettii bilgiyi problemlerin çözümünde kullanabilen bir çalan isterken demokratik düzen; mantkl, salkl kararlar alabilen birey, hukuk düzeni ise; toplumsal duyguya sahip, halkn yararn gözeten birey yetitirilmesini bekler (Foote, 2001). Artan sorunlar karsnda okul programlarnn bireyi topluma hazrlama yeterlii eletirilmektedir. Toplum hzla deimekte, deien toplum aile yapsn etkilemekte, bunun sonucunda okula gelen örencilerin sahip olduu özellikler deimektedir. Eitim programlarnn birey ve toplumun ihtiyaçlarn karlamas beklenmektedir. Siyasal iktidarlar bu nedenle program gelitirme çalmalarna destek olmaktadr. Türkiye de eitim ylnda ilköretim okullarnn ilk be ylna ait Türkçe, matematik, fen ve teknoloji, hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders programlar yenilenerek uygulanmasna geçilmitir. Aratrmada test edilen bütünletirilmi program ve yaplandrmac öretim sürecinin dünyada son 15 yldr yaygnlk kazanmasna ramen temellerinin çok daha eski olduu gözlenmitir. Kocaba (2004:31); ülkemizin Aydnlanma Projesi olan Köy Enstitüleri nde yaplandrmac öretim sürecinin uygulandn örenciyi merkeze alan, onu etkin klan, örencilerini birinci derecede örenme problemleri ile kar karya getirerek onlar düünmeye, denemelere yönlendiren, bilgiyi yaplandrma ve yeni bilgi üretme iine örencilerinin etkin katlmn bizzat

21 21 salayan merkezler olduunu belirterek örenci merkezli öretim sürecinin ilk kez gündeme gelmediini ifade etmitir. Problem Durumu Erikson (1995:2); ekonomideki, politikadaki ve nüfusun demografik özelliklerindeki farkllamalarn okul programlarnn deiiminin hzl ve karmak olmasna neden olduunu açklamaktadr. Erikson eitim programlarn deiime iten bask gruplarn sayarken; küresel rekabet kayglar ile i dünyasn, deerlerin yeterince verilmediini veya dinin yeterince anlatlmadn iddia eden dindarmuhafazakar çevreler, toplumdaki olumsuzluklar manetlere tayan medya gruplarn sralar. 21. yy eitim sistemlerinde; yarmac ortamlardan, ibirliine dayal örenme ortamlarna, örenme yaantlarnn etkililii yalnzca ürüne bal deerlendirme yerine hem ürün hem de sürecin deerlendirildii yaklama geçildii gözlenmektedir. Bugün öretimsel iler yaplmas zorunluluk içeren görevler yerine, örencilerin keyif aldklar kendilerini gelitirdikleri bir uraa dönümütür. Öretmenin etkin örencilerin edilgin olduu süreç yerini, örencilerin etkin olduu, öretmenlerin örenmeyi kolaylatran bir rehber olduu anlaya brakmtr. Programlar birbirinden ayr disiplinler üzerine temellendirilerek öretimi yerine, bütünletirilmi program yaklamna doru bir dönüüm gözlenmektedir (Bonstingl,1995). Bütünle-tirilmi- Program,n Tarihçesi lerlemeci eitim felsefesini benimseyen program gelitirmeciler, özellikle Dewey in görülerinden etkilenerek okul programlarnn oluumunda üç noktay dikkate aldlar: örencilerin doas, toplumsal amaç ve deerler, içeriin bütünleik sunumu. Günümüzde program gelitirmeciler çeitli sorularla kar karyadrlar; vizyonumuz nedir? Bunun için hangi etkinlikler gerçekletirilmelidir? Okul kültürü

22 22 içinde toplumsal deerler nasl kazandrlmaldr? Demokrasi nasl yerletirilecektir? (Hlebowitsh,1999: ). Johann Friedrich Herbart 1800 lü yllarn sonunda farkl konu alanlarn bir tema etrafnda ilikilendirmi ve buna zaman zaman bütünletirilmi çalmalar adn vermitir lerde John Dewey tarafndan örencilerin sosyal ve bireysel ilgileri programn merkezine alnmtr. Bütünletirilmi program, 1920 lerde proje yaklam olarak tanmlanmtr larda çekirdek program, lerde de problem merkezli olarak ortaya çkmtr. Bütünletirilmi programn ilk ortaya çk çekirdek program olarak adlandrlabilir (Drake ve Burns, 2004:27). Çekirdek program; l yllarda yaygnlk kazanmasna ramen kökleri 19. yüzyla dayanmaktadr. Bu yllarda sosyal olaylar temele alnarak çekirdek kavramlar seçilmekteydi. Sovyetler Birliinin 1957 ylndaki uzay çalmalarndaki baars ABD de okul programlarn tekrar disiplin temelli olmaya yöneltmitir (Oliva, 2001: ) li yllara gelindiinde okul programlarnn içeriinin nasl olmas gerektii ve öretim sürecinin nasl düzenlenmesi gerektii tartlyordu. Bu yllarda yaplan çalmalarn içerik ve öretim sürecinin nasl düzenlenmesi gerektii konusunda yapld görülmektedir. Bu süreçte öretmenin birden fazla öretim stratejisi ve yöntemlerini kullanmas önem kazand (Hlebowitsh,1999: ) ve 1970 li yllarda özellikle ilköretim düzeyinde bütünletirilmi programn popüler olduu gözlenmitir. Tematik yaklam iki sayltya dayanmaktadr: Birey doal olarak bilgiyi bütünletirerek alr ve korkudan yoksun bir ortamla desteklendiinde doal olarak örenme davrann gelitirir. Bunun sonucunda örenci kendi yeterlikleri dorultusunda çalr. kinci olarak örenciler ihtiyaçlar olan zaman konusunda esnek davranld ve grup halinde çalma ortam salandnda ilerine daha çok zaman ayrrlar. birlikli örenme ortam ayn zamanda örencilerin yeterliklerinin farkna varmalarn, program basksnn ortadan kaldrlmas ile örenme yaantlarn gelitirmelerini salar. Her bireyin kendine

23 23 özgü yaplarn gelitirmeleri örenme arzusu ve kapasiteleri ile ilgilidir. Bireyin örenme arzusunu yarmac ortamlar deil ibirliine dayal örenme ortamlar gelitirir ( ( ) lerde etkili öretim sürecinin öretmenlerce düzenlenmesinin önemini koruduu gözlenmitir. Öretmelerin hedef ve hedef davranlarla balantl içerikle ilgili temel bilgileri sunmalar, örencilerin örenmelerini yönetmeleri ve annda dönüt vermeleri istenmi, böylece programn arlnn öretim süreci üzerine yöneldii gözlenmitir (Hlebowitsh,1999: ). Son yllarda çekirdek (core) programlarn bütünletirilmi program olarak tekrar ortaya çkt gözlenmektedir. Bütünletirme genellikle dil, sosyal bilgiler, fen bilgisi disiplinleri çerçevesinde seçilen temalarla gerçekletirilmektedir (Oliva, 2001: ) larda bütünletirilmi program, çoklu disiplin, disiplinler aras, disiplinler aras geçi adlar altnda ortaya çkmtr (Drake ve Burns, 2004:27). Çekirdek Program,n Özellikleri Program, bütün örencilerin gereksinimlerini karlayan parçalardan oluan bir bütündür, Bütünletirme, genellikle dil ve sosyal bilgiler çats altnda gerçekleir, çeriin merkezine disiplinler aras bir kavram seçilerek yerletirilir, Birincil örenme yöntemi tüm alanlara uygulanabilen problem çözmedir, Planlamann örencilerle birlikte yaplmas öretmene cesaret verir, Öretmen örencilere klavuzluk yapar, Ana bir çekirdein etrafnda iki veya üç aralkta süreç gerçekleir. Eitimde konular bir tema etrafnda birletirme Herbartian döneminden beri yaplmaktadr. Bunun sonucunda örencilerin belli bir disiplini örenme korkusu ortadan kalkmaktadr. Birçok eitimci bütünletirilmi program uygulamasn desteklemitir. Tyler bütünletirmeyi program yaantlarnn yatay balantlar olarak

24 24 tanmlamtr. Ardndan bu yaantlarn örgütlenirken örencilere yardm edilmesini, ögeler aras ilikilerin kurulmasn savunur (Oliva, 1997:451). Tyler, örenme yaantlarnn üç yöntemle örgütlenebileceini savunur: Süreklilik: Programda yer alan beceri ve kavramlara yönelik frsatlar verilerek dikey olarak tekrar edilmesidir. Ardklk: Beceri ve kavramlarn basitten karmaa genilemesi durumudur. Bütünletirme: Yaantlarn tek alanla soyutlanm biçimde deil, yatay olarak ilikilendirilerek sunulmasdr (Ornstein ve Hunkins,1998:110). Hilda Taba olgu ve ilkeler bir alandan dier alana aktarld zaman özellikle de aktarlan bilgi kullanldnda etkili bir örenmeden söz edileceini, bunun için örenme yaantlarnn geliim düzeylerine uygun olarak seçilmesi gerektiini, böylece düzeye uygun kavramlarn gelieceini belirtmitir (Oliva, 1997:451). Ausubel çeitli konu alanlarna yönelik ilkelerde uzlamay, bütünletirme olarak tanmlamtr. Örencilerin önceki yaantlarndan yararlanarak yeni örenileceklerin öncelikle bütünletirilmesini, bilginin ayr ayr konu alanlarnn parçalar veya bölümleri halinde alnmas yerine, birbirleriyle ilikili çeitli disiplinlerden elde edilmesi gerektiini belirtmitir. Bu durumun öretmenin programlar arasnda bir denge oluturmas sonucu gerçekleebileceini belirtmitir. Dengeyi günlük planda geni bir konu alan içinde disiplinler aras öretim ile bütünletirilmi program tasarm kolayca salayabilir. Bütünletirmenin konu alanlar içinde gizlice yaplarak açkça ifade edilmemesi gerektiini belirtmitir. Disiplinler aras öretim sürecinin örencilerin konu alanlar arasnda balant kurmasna yardmc olacan açklamtr (Lemlech,1998: ).

25 25 Bütünle-tirilmi- Program Tek bana bir disiplin tüm disiplinlerden daha fazla bilgi içermez. Eer ortak problem çözme amaç ise, çözümün birlikte yaplmas, bütünletirilmi bir bak açs salanmas gereklidir (Nowotny, 2005). Bütünletirilmi program nedir? En basit anlam ile disiplinler aras ba kurmadr. Ne kadar ba kurulacaktr? Hangi disiplinden ne kadar alnacaktr? çerik gerçek yaamdan m alnacaktr? Disiplinler aras balant bilgi veya beceri temelli mi olacaktr? Bütünletirme son yüz yldr farkl isimlerde üç kategori altnda tanmlanmtr: 1- Çok disiplinli bütünletirme 2- Disiplinler aras bütünletirme 3- Disiplinler aras aktarml bütünletirme (Drake ve Burns, 2004:8-15). Çok Disiplinli Bütünle-tirme Ortak bir tema üzerinde, farkl disiplinlerden yararlanlarak bir disiplin üzerinde odaklanlr. Çeitli türlerde bu ilem gerçekletirilir. Alt disiplinler yaklam: Tarih, corafya, yurttalk, ekonomi, yönetim gibi disiplinleri sosyal bilgiler; fizik, kimya, biyoloji disiplinleri fen bilgisi dersi ad altnda oluturulmasdr. Kaynama-erime: Bilgisayar kullanma, bar eitimi, birlikte çalma, okumayazma becerileri gibi temel özelliklerin okul programnn çeitli derslerine serpitirilerek gündeme gelmesidir. Yardmlaarak örenme: Örencilerin okul süresi içinde ortak bir proje üzerinde çalmalardr. Örenme merkezleri/paralel disiplinler : Programn bütünletirilmesi bir tema veya konu etrafnda (farkl birkaç alanda olsa bile) oluturulmas yaygndr. lköretim okullarnda her temann gündeme geldii merkezler vardr. Temalar farkl disiplin

26 26 alanlarndan seçilmi olabilir. Örenci ayn temay farkl örenme merkezlerindeki çeitli disiplin alanlarndan örendiklerinin balantsn kendisi kurar. Bir dier uygulama ise, farkl snf düzeylerinde ayn temann dikey olarak (paralel) takip edilmesidir. Tema temelli üniteler: Seçilen tema üç ve daha fazla disiplin alann içerir. Okulun program süresi içinde ve dnda da süreç gerçekleebilir. Temalara katlm ayn snf düzeyinde olduu gibi farkl snf düzeylerinde de katlm olabilir. Ünite bütünletirilmi bir etkinlik ile sonlandrlr (Drake ve Burns, 2004:8-15). Disiplinleraras, Bütünle-tirme Bu yaklamda öretmen disiplinler aras ortak bir örenme etrafnda program düzenler. Büyük oranda disiplinler aras kavram ve beceriler vurgulanr. Disiplinler aras kavramlarn, disiplinlere özgü kavramlardan daha önemli olduu kabul edilir (Drake&Burns, 2004:8-15). Disiplinleraras, Aktar,ml, Bütünle-tirme Öretmenlerin örencilerin soru ve ilgileri dorultusunda program düzenlemeleridir. Örenciler disiplinler aras ve disiplinlere özgü becerileri gerçek yaam koullarnda ie koarak yaam becerilerini gelitirirler. ki ekilde gerçekletirilir. Proje tabanl örenme: Örenciler yerel bir problemim çözümü için çalrlar. Öretmen, örencilerle ilgileri dorultusunda programn hedefleri arasndan veya yerel kaynaklardan bir sorunu birlikte belirler veya örencilerin bildiklerinden yola çkarak aratrma sorularnn oluumunu destekler. Yaplan çalmalarn snfa sunumu ile süreç sonlandrlr. Görümeci program : Örencilerin sorular üzerine program ekillenir. Örenciler programn içerik, öretim ve deerlendirme süreci hakknda belirleyici karar verirler (Drake&Burns, 2004:8-15). Bütünletirilmi program, farkl konularn bilekesi olup, belli ilkelere göre temalarn oluturulduu, örencilerin çeitli kaynaklara bavurarak esnek bir sürede, bireysel veya grup halinde bir proje üzerinde çaltklar, kavramlar aras ilikileri

27 27 kurduklar bir yapdr. Örenciler bütünletirilmi program ile; tema temelli yaantlarn planlanp ie koulmasyla düünceler ve kavramlar arasndaki ilikileri fark ederler. Ele alnan tema aracl ile gerçek yaamla konunun balantsn kurarlar. Öretim süreci paylam gerektirdii için, bireyler aras sayg ve ibirlii becerileri geliir. Örenciler kendi örenmelerinden sorumlu olurlar. Öretmen bilgi sunan deil, örenme rehberi konumundadr. Örenme sürecine bal olarak özgün deerlendirmeler yaplr ( ( ). Sosyal Bilgiler Dersi ve Bütünle-tirilmi- Program Sosyal bilgiler, tarih ve sosyal bilimleri içeren geni bir terimdir lerde sosyal bilgiler programlaryla örencilerin toplumsal deiimlere uyum salamalar ve istendik toplumsal davranlar kazanmalar amaçlanyordu. Amerika da 1960 larda bu alanda yerel hükümetler tarafndan desteklenen 40 tan fazla çalma yaplmtr. Aratrmalarn hemen tamamnda tümevarmsal bir öretim sürecinin önemi üzerine vurgu yaplmtr. Aratrmalarda tümevarmsal öretim süreci ie koulursa örencilerin programn hedefledii genellemelere ulaacaklar açklanmtr. Günümüzde, sosyal bilgiler program özel konu ve becerilerin listesi olmaktan ziyade genel hedeflere vurgu yaplan, örencilere sosyal dünyann ileyiini ve yurttalk görevlerini kazandrmay amaçlayan programa dönümütür. Bir baka ifade ile; bilgi aktarm yerine, toplumsal sorunlara odaklanarak daha iyi bir dünya oluturma amacna ulamak isteyen programa dönümütür. Sosyal ve doal dünyadan seçilen problemlerin kullanlmas bütünletirilmi program ile mümkün olmaktadr. Bütünletirilmi program sosyal bilgiler dersinde tüm konularda aratrma inceleme yapma güçlüünü ortadan kaldrmaktadr (McNeil,1996: ). Zorillo (2000) sosyal bilgiler dersine yönelik oluturulacak ünitede aadaki ilkelerin dikkate alnmasn önermitir.

28 28 Sosyal Bilgiler Ünitesinin Olu-umunda Be- lke 1- Ünite bütünletirilmesi 2- Her ünitenin açkça tanmlanmas 3- Etkinliklerin ünite içinde mantkl bir sra izlemesi 4- Ünite öretim sürecinin çeitlilik içermesi 5- Ünite öretimsel ilerinin büyük grup, küçük grup ve bireysel etkinlikleri içermesi Sosyal bilgiler ünitesi dier disiplinlerin (fen, matematik, güzel sanatlar) öretilmesinde bir araç olmaldr. Zamana odaklanma; Ne zaman? sorusuyla, kii veya toplulua odaklanma; Kim?, Kimler? sorusuyla, mekana odaklanma; Nerede? sorusu ile gerçekletirilebilir. Yeni üniteyle ilgili tartma süreci ie koularak örencilerin bilgi ve ilgileri belirlenerek, meraklar harekete geçirilir, böylece örencilerin temel yapy fark etmeleri salanabilir. Ünite boyunca örencilerin bireysel olarak veya grup halinde ilgi duyduklar konular çalmalar salanmaldr (Zorillo, 2000: ). Bütünletirme; örencilerin zaman, mekan, etki, kavram, problem, yarglar arasndaki ilikileri görmelerine yardmc olur. Bütünletirme ile disiplin snrlarnn ortadan kaldrld söylenebilir. Bütünletirme örencilerin disiplinler aras ortak noktalar görmesini salar. Örenciler sosyal bilgiler dersi ile karlancaya kadar snrl oranda sosyal becerilere sahip olarak gelirler. Sosyal bilgiler dersi örencilerin akranlar ile youn bir etkileime girmelerine yardmc olur. Bu durum ancak grup çalmalarnn yaplmas ile mümkün olur. Sosyal bilgiler dersi ile örenci demokratik bir topluma üye olmas için hazrlanr. Etkili yurttalk becerileri, deerler, tutumlar, sosyal bilgiler dersi ile kazandrlr. Yurttalk erdemi ve duygusunun gelitirilmesi okulun rolleri arasndadr.

29 29 Bart, Barr ve Shermis (1977) sosyal bilgileri yurttalk eitimi olarak kabul eder, yurttalk eitiminin amacn insan ilikileri bilgisi ve yaantlarnn bütünletirilmesi olarak tanmlarlar. Sosyal Bilgiler Ö>retiminde Yakla-,mlar Yurttalk aktarm: Her ulus kültürel birlik gelitirme gereksinimi ile kar karyadr. Geleneksel yaklamda, yetikinlerin kültürel mirasnn gençlere aktarm söz konusudur. Bu durum güçlü ve yanda bir öretmeni gerekli klar. Bu öretim biçimine düzanlatm ad verilebilir. Öretmen açk bir biçimde sadk yurttalar için neyin iyi neyin güzel olduunu aktarmaya çalr. Bu yöntem çok eski olmasna karn bugün hala varln sürdürmektedir. Sosyal bilimler yaklam: Bu yaklamda örencilerden bir problemi sosyal bilimci bilim insan gibi aratrmas beklenmektedir. Örencinin problemi bir sosyolog, corafyac, tarihçi, politikac gibi aratrmas söz konusudur. Bu yönteme 1960 l yllardan itibaren bavurulmaya balanmtr. Yanstc aratrma yaklam: Öretim sürecinde örencilerin mantkl kararlar almas beklenir. Sosyal bilimler yaklamnda aratrma sorusu öretmen tarafndan seçilirken, bu yaklamda soruyu örencinin kendisi seçer. Öretmen örencilerin seçim yapmasn kolaylatrmak için çeitli kaynaklardan yararlanarak örnek durumlar sunabilir. Öretim için sosyal bilgiler dersi nasl düzenlenmelidir? Sosyal bilgiler ünitelerinin çeitli konu alanlarn bütünletirecek ekilde planlanmas gerekir. çerik sosyal bilgiler kavramlar üzerine odaklanmaldr. Kavramlar disiplinler aras balant içermelidir. Tema programn bütünletirilmesinde bir köprü görevi görür (Lemlech,1998). Bütünletirilmi programda gerçek yaama ilikin temalara vurgu yaplr, böylece örencilerin sahip olduu emalardaki bilgiler bütünletirilmi yaantlar sayesinde ie koulduunda ayn zamanda yaplandrmac örenme meydana gelmi olur. Bütünletirilmi programn kökleri, ilerlemeci eitim felsefesine, proje

30 30 yöntemine, gestalt psikolojisine ve çekirdek (core) programa dayanr. Bütünletirilmi programdaki temalarn balca kaynaklar be ekilde belirlenebilir: 1-Programn içeriinden kolaylkla elde edebileceimiz; Kolonial Yaam, Orta ça, Ölçüler, Teknoloji gibi temel kavramlar. 2-Büyük problemler ve sosyal olgulara yönelik; Çatma, Çevre, Gelecek, Önyarg gibi zaman zaman sosyal bilgiler programnda yer alan kavramlar olabilir. Ancak bu kavramlar çeitli disiplinlerle ilikilendirildiinde etkisi artmaktadr. 3-Örencilerin bireysel geliimlerine yönelik olan; Akranlarla yi likiler, Okulumuzda Yaam, ve Kariyer, Ben Kimim? gibi örencilerin önerileri olabilir. Böylece örenciler zorunlu olan okul programlarna katk yapm olacaklardr. 4-Süreç ifade eden kavramlar; Deiim, Döngü, Sistem gibi birden fazla disiplini içeren terimler temalar oluturabilir. 5-Son olarak örencilerin istekleri dikkate alnarak öretim sürecini belirledikleri, gündemde yer alan konular içeren temalardr. Bazen bu temalarn seçiminde ailelerin görüleri de alnmaktadr (Beane,1999). Bütünle-tirilmi- Program,n Yararlar, Program disiplinler aras balantlar kolaylatrd için dankl azaltr. Derinlemesine örenme ve öretim salar, bilgi ynna engel olur. Kritik kavram ve içerikten elde edilen üst düzey genellemeler sayesinde örencilerin öretme örenme sürecine odaklanmasn salar. Örencilerin örenme stillerine uygun aratrma sürecine girmeleri nedeniyle bilgiyi aktif biçimde yaplandrmalar salanm olur. Örencilerin soyut kavram ve genellemeleri kullanmalar, analiz sentez düzeyinde düünme becerilerini kazanmalarn salar. Örenciler olgu ve olaylar arasndaki balantlar gördükleri için bilgiyi farkl alanlara transfer edebilirler (Erikson, 1995:100). Günümüzde bireylerin daha fazla olguyu örenmeye ihtiyaçlar yoktur. Yurttalara gereksinimleri olan olan kavram ve olgular; kavram ve olgu

31 31 bombardman içinden belli bir biçimde elenerek sunulmakta, bunlardan birey snrl oranda anlayabildiklerini içselletirebilmektedir. Bütünletirilmi program içinde standart alanlardan seçilen kavramlar örencilerin bireysel dünyalarna ulamas için sunulmaktadr. Bütünletirilmi programla sadece bireyin toplum yararna bilgilerini aktarmas deil, içinde bulunduu kültürel deerlerle sahip olduu deerleri deitirebilmesi de gerekir. Deerlerin var olmas deil topluma uygun olmas önemlidir. Bütünletirilmi program aracl ile bireye kazandrlmaya çallan özellikler: Bilgi elde etme Düünme becerileri kazanma Etkili iletiim kurma Çevreye duyarl olma (doal-sosyal) Bireyi ve toplumu anlama (empati) Bireysel yeterliklerini gelitirme (Ornstein ve Hunkins,1998: ) Bütünletirilmi program geliimin doasndan çkarlabilir. Fiziksel geliim, geliimin dier boyutlar olan sosyal ve bilisel geliimi kaçnlmaz biçimde etkiler. Örnein çocuk hareket etmeye baladktan sonra, nesnelerle etkileim kurmaya balar, dil geliimi sosyal geliimi destekler. Geliimin bu özellikleri hiç deilse bütünletirilmi program zorunlu klar. Bütünletirilmi program savunucular çocuklarn ilgileri dorultusunda örenme konular belirlendiinde örencilerin daha kolay anlayacaklarna, dier bir ifade ile kalc örenmelerin oluacana inanrlar. Kalclktan yoksun, ezberlenen bilgi kolay unutulur (Wishon., Crobtree ve Jones, 1998:13). Bütünle-tirilmi- Program,n Üstünlükleri Akranlar ile etkileime girme, ilgili sorular, kayglar paylama ve tartma Duygularn denetleyebilme, birlikte karar alma Demokratik süreç (her örencinin bilgiyi paylama ve yaplandrmada diledii modeli seçme hakk)

32 32 Bireyin problem sunulduktan sonra, bakalarnn kavramlarn kabul etmek yerine kendine göre bilgileri bütünletirerek yant arama süreci içine girmesi ayn zamanda bu durumun yaplandrmac yaklam ile örtümesi Öretmenin kolaylatrc ve rehber rolü Güven ortam yaratlarak çalmalar kolayca yürütme frsat Örencilerin okulun kendilerine gerçek yaamda katk salayacan fark etmesi (Brodhapen., Weilbacher ve Beane,1998: ). Bütünle-tirilmi- Programda Ö>retim çin 10 Neden ( ) 1- Tüm bilgileri içselletirmek için günde 50 saat öretime gereksinim vardr. 2- Bütünletirilmi bir program; sosyal bilgiler, fen bilgisi, matematik, dil becerileri için uygun çerçeve oluturur. 3- Disiplinler aras balant beynin geliimini destekler. 4- Yaam birbirinden sosyal, fen, matematik, okuma, yazma gibi ayr bloklar halinde bölünmemitir. 5- Problem çözme becerilerimiz, tüm disiplin alanlarndan seçilen üst düzey düünme becerileri ie koulduunda geliir. 6- Kaynaklarda yer alan gerçek durumlar özgünlük saladndan bütün içerik için sçrama tahtas görevi görür. Örencinin gerçek yaam problemlerini akranlaryla çözmeye çalmas kendine sunulan bir ödüldür. 7- Geleneksel okul yaps içinde, verilen problemlere önceden belirlenmi yantlar vermek zorunludur, oysa gerçek yaam koullarnda var olan bir problemle karlaldnda çeitli yantlarla kar karya kalnr. 8- Örenme sürecinin grup etkileimi ve takm çalmasn içermesi bütünletirilmi programn doasnda vardr. 9- Örencilerin örenmeyi sevmeleri, özgün örenme ortamlar içinde olmalar, ekip çalmas içinde herkesin süreçte yer almas baar düzeyinin artmasn salar. 10- Örenciler bütünletirilmi program, sorgulama becerilerini gelitirdii için severler.

33 33 Bütünle-tirilmi- Programda Ö>retim Etkinlikleri (Drake ve Burns, 2004:77) Örencilerin etkin katlmn destekleme (proje yapm, deney tasarm, deerlendirme süreci vb). Öretim stratejilerini ne biliyorum, ne öreneceim, ne örendim (KWL) srasna koyma. Çoklu zeka etkinliklerini uygulama. Ders ile gerçek dünya arasnda ba kurma. Örencilerin üst düzey düünme becerilerini kullanmalarn salama. Örencilere örenme etkinliklerini seçme ans tanma. Örencilere edim ölçütlerini açklama. Bütünletirilmi programn doasnda keif ve zenginletirme vardr. Örenciler grup veya bireysel olarak çeitli aratrmalar yaparlar. Geleneksel programlarda örencinin bireysel olarak aratrma yapmas snrl iken bütünletirilmi program örnein bir örencinin soy aacn aratrmas gibi bireysel aratrma yapma olanaklar sunar. Bütünletirilmi programda, aile desteinin salanmas ile baar düzeyi artrlr. Bunun için bütünletirilmi programn felsefesinin velilere tantlmas, baz uygulamalarn hazrlanmas ve gösterimine davet edilmesi, baz temalarn oluumunda görülerinin alnmas ebeveynlerin katlmna örnek olabilir. Bütünletirilmi program öretmenin rolünü, örenmeyi yöneten, tek otorite olan öretici yerine örenme etkinliklerini örgütleyen, bunun için kolaylatrc bir rol üstlenen kii olarak deitirmitir. Ayrca bütünletirilmi program öretmeni sürekli konuan, bilgi veren kii konumundan dinleyen ve gözlem yapan kii konumuna geçmesini salar. Bütünletirilmi programda örenci rolleri, öretim sürecine etkin katlm, kendi örenmeleri ve davranlar hakknda tepkileri kabul etme, arkadalar ile ibirlii yapma olarak sralanabilir (Nesin ve Lounsbury,1999:28-43). Yaplandrmac öretim sürecinin bütünletirilmi programla birlikte uygulanmas; örencilerin problem çözme becerilerini kazanma çalmalarn

34 34 destekler. Eletirel düünme becerilerini analiz, sentez ve deerlendirme düzeyinde kazanmalar önemlidir. White aktardna göre, Swell ve Brown (1999) bunun için aadaki ilkeleri önermilerdir: birliine dayal örenme sürecinin kurulumu, Örencileri bilisel çraklk süreci içinde düzeltme, Yanstc aratrmalar destekleme, Yaplandrlm öretimi salama, Özgün problem çözme ortamlar düzenleme, Örenme ve deerlendirme sürecini kaynatrma, Örenci merkezli örenme ortam gelitirme, Sosyal kültürü salayan ortam oluturma (White, 2002). Bütünletirilmi program ve yaplandrmac öretim sürecinin birlikte uygulanmas için aada sunulan özellikler dikkate alnarak birliktelik salanabilir. Bütünle-tirilmi- Program,n Tamamlay,c,lar, Öretmenlerin geleneksel öretim anlaylarn yaplandrmac anlayla deitirmeleri, Öretmenlerin birkaç haftalk program gelitirme ve yaplandrmaclk konusunda kursa alnmas, Öretmenlerin hem meslektalar hem de örencileri ile birlikte problem çözme becerilerini kazanmas, Öretmenlerin ibirliine dayal örenme sürecini uygulamay örenmesi, Örencilerin materyalleri etkili kullanabilecekleri ortamlar düzenleme ve teknolojik araçlar kullanma becerilerini kazanmalar, Öretmenlerin özgün deerlendirme, dereceleme anahtar, geliim dosyas, performans testlerini kullanmas, Yöneticilerin, öretmenlerin gereksinim duyduu kaynaklar salamaya çalmas, Bütünletirilmi program yaklamnn ileyiinin toplum ve velilere açklanmas (Loepp,1999).

35 35 Bütünle-tirme Yakla-,m,n,n Ülkemiz lkö>retim Programlar,ndaki Yeri Bütünletirilmi program yaklam ülkemizde cumhuriyet döneminde 1924, 1926, 1936, 1948, 1968 ilkokul programlar ve daha sonraki yllarda sosyal bilgiler, fen bilgisi ve hayat bilgisi ders programlar ile 2005 ylnda kabul edilen yürürlükteki ilköretim program içinde hayat bilgisi, sosyal bilgiler, fen ve teknoloji, matematik ve Türkçe ders programlarna yansmtr ilkokul programnda, J. Dewey in üzerinde durduu hayat bilgisi toplu tedris ve i okulu kavramlarna yer verilmitir. Eski ilkokul programlarnda (1915,1924) bütün dersler birbirinden ayr ve tamamen bamsz olarak nitelenmitir. Derslerin arasndaki balant ve ilikilere dikkat edilmemitir. Hazrlanan ilkokul program öretim ylnda seçilen birkaç okulda denenmi, oradan alnan sonuçlara göre baz deiiklikler yaplarak 1927 ylnda bütün ilkokullarda uygulanmaya balanmtr (Ciciolu, 1985:95). Bütünletirilmi program anlayn savunan, S. Celal Muallimler Mecmuas nda söz ettiine göre; eski programlara göre tedrisat yaplrken çocuklara bir günün be saatinde muhtelif derslerle birbiriyle hiçbir ba ve ilikisi olmayan çeitli kavramlar veriliyordu. Mesela, muallimin tarih dersinde çocuklar son derece ilgilendiren bir konuyu açklarken o dersi brakp, bir sonraki derste hendese (geometri) ve kav â id (Osmanlca dilbilgisi) dersi vermesi çok yanltr. Talebenin gelecek tarih dersine kadar hararet ve heyecan azalr, kaybolur (Akyüz,1993:301) programnda, toplu öretim ilkokulun öretim metodu olarak belirlenmi ancak, üçüncü snfn sonuna doru, örencilerin olaylar ve cisimleri bilimsel kurallara göre inceleme yeteneklerinin artrlmas amacyla hayat bilgisi dersinin derece derece gruplara veya dallara ayrlmas istenmitir. Dördüncü snfta, tarih, corafya, yurt ve tabiat bilgisi derslerinin ön planda ilenmesi kabul edilmitir (Ciciolu, 1985:95-97) programnda, corafya ders programnn açklamalar bölümünde derslerin tarih, yurttalk bilgisi, aritmetik gibi dersler ile paralel ve bal gitmesine dikkat

36 36 edilecei, yurttalk bilgisi dersi için yine baka derslerle ilikisini daima göz önünde bulundurulaca ifadeleri yer almaktadr (MEB,1948: ). Bu durum bütünletirilmi program anlaynn 1948 programlarna yansmasnn bir göstergesi olarak kabul edilebilir ilkokul programnda Öretimde Toplulatrma bal altnda; ilkokul çandaki çocuun varlklar, olaylar ve kendisine öretilmek istenen bilgileri bilim dallarna göre sralanm bir ekilde kavrayamayaca, genel olarak varlklar ve olaylar toptan alglama durumunda olduu vurgulanm, Konular Üniteler bal altnda programdaki ders konular bilim dallarna göre ayr ayr tespit edilmemi, aralarndaki yakn iliki ve sk balar dikkate alnarak konular üniteler içinde kaynatrlmtr. II. Devrede öretmen (4 ve 5. snflar) uygun bulduu takdirde iki eksen etrafnda toplanm olan üniteleri sraya koyarak tek eksen haline getirebilir. Bu durumda örnein, sosyal bilgilerden bir ünite alnp sonuçlandrldktan sonra fen ve tabiat bilgilerinden bir ünite alnr denmektedir (MEB, 1968:18-19). Sosyal bilgiler dersine ilikin açklamalar bölümünde ise; ilkokulun dört ve beinci snflarnda okutulan, tarih, corafya ve yurttalk bilgileri derslerinin birbirleriyle yakn ilikileri ve çocua uygunluu bakmndan birletirilerek sosyal bilgiler ad altnda bir bütün haline getirilmitir. Sosyal bilgiler dersinin çok yönlü bir bütün olarak ilenmesi, ders konular ilenirken mümkün olduu kadar ifade dersleriyle ilgi kurulmaldr eklinde bir ifade ile bütünletirmenin gerekçeleriyle birlikte istenmektedir (MEB,1969:65-66). Aratrmann yapld dönemde yürürlükteki ilköretim programnn uygulanmasyla ilgili genel esaslar bal altnda, Öretimde Toplulatrma bölümünde; ilköretim çandaki çocuun, varlklar, olaylar ve kendisine öretilmek istenen bilgileri bilim dallarna göre sralanm bir halde kavrayamayaca, genel olarak varlklar ve olaylar toptan alglama durumunda olduu bu nedenle; birinci devrede (1,2,3. snflar) yaplmakta olan toplulatrma ikinci devre (4ve 5. snf) snflarna da aktarld belirtilmitir. Konular ve Üniteler bal altnda; programdaki ders konular bilim dallarna göre ayr ayr

37 37 tespit edilmemi, aralarndaki yakn iliki ve sk balar dikkate alnarak öretim üniteleri içinde kaynatrlmtr eklinde açklamalar yer almaktadr(vural, 2003:15). Aratrmann sona erdii öretim ylnn ardndan öretim ylndan itibaren ilköretim okullarnn bir-beinci snflarnda okutulmakta olan Türkçe, hayat bilgisi, matematik, fen ve teknoloji (eski ad Fen Bilgisi), sosyal bilgiler ders programlar deitirilerek uygulanmasna geçilmitir. Aada bu ders programlarnda bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac yaklama yaplan göndermelere yer verilmitir. Türkçe: Geleneksel eitim yaklamlarnn yetersiz kald bilgi ve teknoloji çanda çoklu zeka ve yaplandrmac eitim yaklamlar ön plana çkmaktadr. Tematik yaklamn gerei olarak öretme örenme sürecinde ele alnacak zorunlu ve seçmeli temalar ayrntl olarak verilmitir (MEB Türkçe Program, 2005). Hayat Bilgisi: Olaylar ve olgular yaamn bütünlüü içinde ele alnmaldr. Olgular atomistik ve analitik bir yaklamla deil, çocuklarn geliimsel özelliklerine de uygun bir biçimde bütüncül ve tematik yaklamla ele alnarak incelenmelidir. Her örenci kendisine sunulan uyarclar kendi deneyimlerine bal olarak anlamlandrr ve bilgiyi kendine göre yaplandrr. Bu durum her örencinin kendi örenmesinden sorumlu olmasn gerektirir. Yaplandrmac kuram örenci merkezli bir kuramdr. Hayat bilgisi programnda temalar, beceriler, ara disiplinler, kiisel nitelikler dier derslerle bütünletirilebilmekte, ayn zamanda da çocuun dünyasndaki olgu ve olaylar yanstmaktadr. Tematik yaklamn uygulanabilmesi için öretmenlerin ve eitimle ilgili herkesin çocuklarn dünyasn bir bütün olarak görmeleri gerekmektedir (MEB Hayat Bilgisi Program, 2005). Matematik: Örenciler matematiin dier derslerde de kullanlabileceini gördüklerinde kazanmlar daha anlaml olacaktr. Bu amaçla matematik dersi belli bal ara disiplinlerle ilikilendirilmelidir (MEB Matematik Program, 2005).

38 38 Fen ve Teknoloji : Programda yaplandrc örenme yaklam öncelikli olup örenmenin her bireyin zihninde çou zaman o bireye özgü bir süreç sonunda gerçekletii görüüne arlk verilmitir. Programn dier derslerin programlaryla paralellii ve bütünlüü gözetilmitir. Ayrca uygun olan yerlerde, ilenen konunun katkda bulunduu ara disiplin kazanmlarna gönderme yaplmtr. Örenme ortamlar ve öretim stratejileri de yaplandrc yaklam olabildiince yanstmaldr (MEB Fen ve Teknoloji Program, 2005). Sosyal Bilgiler : Öretmen programda üç türlü ilikilendirme ile karlamaktadr. Bunlar; üniteler aras ilikilendirme, dersler aras ilikilendirme, ve ara disiplinlerle ilikilendirmedir. Örencilerin erken yalardan itibaren bireysel ya da toplu olarak birincil ve ikincil kaynaklar üzerinde çalarak, kendi anlaylarn sosyal ve kültürel balam içinde oluturmalarna yardmc olmaldr. Oluturmac snfn gerçek anlamda demokrasinin yaad bir yer olduu unutulmamaldr. Sosyal bilgiler program tümüyle davranç yaklamdan öte, bilginin tad deeri ve bireyin var olan deneyimlerini dikkate alarak, yaama etkin katlmn, doru karar vermesini, sorun çözmesini destekleyici ve gelitirici yaklam dorultusunda yaplandrmay önemseyen bir geliim göstermektedir. Sosyal bilgiler dersinde, bilgi örencinin kendisi tarafndan yaplandrlmaldr (MEB Sosyal Bilgiler Program, 2005). Cumhuriyet dönemi boyunca gelitirilen programlar incelendiinde bütünletirme kavramnn programlarda yer aldn buna ek olarak öretim ylndan itibaren uygulamaya geçirilen yeni programlarda sadece bütünletirmeye deil ayn zamanda yaplandrmac yaklama yer verildiini söylemek mümkündür. Bir dier ifade ile yeni gelitirilen ilköretim programnn bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim sürecinin birlikte uygulanmasna vurgu yapt söylenebilir.

39 39 Yap,land,rmac,l,k Örenmede üç kuramsal yaklam gözlenmektedir. Davranç yaklam savunanlar; örencilerin bireysel örenen olmalar üzerine vurgu yaparlar. Snf ortamnn etkili öretim süreci için düzenlenmesini isterler ancak, grup örenme sürecine snrl oranda vurgu yaparlar. Düzenlenen etkinlikler yolu ile bilgi, beceri, kavramlarn elde edilmesi üzerine odaklanrlar. Bireysel olarak gerçekleecek örenmeler için materyaller en uygun biçimde örgütlenir. Davranç yaklama göre örenci bilginin edilgen bir alcsdr, örencinin öretim süreci içindeki sorumluluklar; sunulanlar dikkatle dinleme, yönergeleri izleme, verilen iin ilem basamaklarn sk skya takip etme eklinde sralanabilir (Shirin., Stinson ve Gausted, 2002: ). Biliselciler, örenme sürecinde bireysel etkinlikler üzerinde snrl oranda vurgu yaparlar, asl vurguyu örenme sürecinin arkadalaryla etkileime girerek düzenlenmesi üzerine yaparlar. Örenmeyi var olan bilgilerin üzerine etkin biçimde ilenerek yeniden yaplandrld biçimde ifade etmilerdir. Örenci önceki bildikleri ile yeni örendikleri arasnda ba kurar, bu ba kurma sonucu kavramsal oluum gerçekleir. Bu oluum ayn zamanda kendi örenmelerine göre problemi nasl çözecei sürecini de içerir (Shirin., Stinson ve Gausted, 2002: ). Sosyal yaplandrmaclar, biliselciler gibi örenme süreci üzerinde sosyal etkileimin önemi üzerine vurgu yapmlardr. Örencilerin sosyal yaantlaryla dorudan bilgilerini yaplandrdklarn ileri sürerler. Bu nedenle örencilerin ortak örenen olma becerilerini gelitirmeleri desteklenir. Bu beceriler; aratrma sorularn formüle etme, demokratik davranma, yenilie ve süreç deerlendirmesine açk olma, grup halinde örenme becerisini benimseme eklinde sralamlardr (Shirin., Stinson ve Gausted, 2002: ). Yaplandrmaclk örenmenin nasl olutuuna ilikin bir kuramdr. Bireyin kavramlar yaantlar yoluyla oluturduu ve yaantlar yoluyla bu kavramlar yanstt ifade edilir. Birey yeni bir kavramla karlatnda, önceki yaantlaryla

40 40 karlatrr, bunun sonucunda var olan yaps deiebilir veya önemsiz bulunarak reddedilebilir. Her durumda birey bilginin etkin yaratcsdr, bunu salamak için soru sorar, keifler yapar ve bildiklerini test eder ( ( ). Bugün geçmiten daha çok ey biliyoruz, herhangi bir konuda snrl zamanda bilgi elde etme sürecinin, yeni bir yaznn yazlp yaynlanmasndan iki kat hzl olduu söylenmektedir. Örenciler bilgi ynlar ile nasl uraacaklar? Bilgi ynlarn örenmek için, sürekli çaba içinde olmalar onlar bo bir levha olarak görmemizin devam ettii anlamna gelmektedir ( ). Günümüz bilgi ça olarak kabullenilmektedir. Örencileri yaama hazrlamada okullarn baarsz ve yetersiz olduu ileri sürülmektedir. Bu durum yeni deildir, ilk kez John Dewey tarafndan dile getirilmitir. Dewey; eitimin bireyi yaama hazrlamadn, genel olarak kavramsal anlamn yitirdiini belirtmitir. Örenmenin sosyal bir çaba ile gerçekletiini, örencilerin yeni bilgiyi birlikte çalarak oluturmalar için desteklenmelerini, kavramsal yaplarn olumas için ortak yaantlarn ayn zamanda iyi bir yurtta yetitirmek için kullanlabileceini ileri sürmütür. Bu durumu ilk kez ifade eden Dewey deildir, ancak onun dile getirdikleri eitimde bilisel örenme kuramclarnn ortaya çkmas için bir kvlcm olmu, yaplandrmac örenme kuramnn geliim sürecinin balatcs olmutur. Yaplandrmaclar kendilerini farkl olarak isimlendirseler de ortak noktalar unlardr: Örenciler sahip olduklar örenmeleri etkin olarak ie kotuklarnda daha fazla örenirler, Bireyin bizzat kendisinin çevresi ile etkileime girerek aratrma ve inceleme yapmas kendi yaplarn düzenlemesi veya yeni bir yap oluturmas ile gerçekleir, Eletirel düünme ve problem çözme yeterlikleri etkin örenme sonucu gerçekleir,

41 41 Etkin örenme yaklam sayesinde örenciler içerik ve süreci örenirler,( f ). Yaplandrmaclk son zamanlardaki popüler bir örenme kuramdr. Bu kuram savunanlar örencinin çevresi ile etkileime girerek, var olan bilgilerini deitirerek etkin bir süreç içinde bilgiyi elde ettiini tartmaktadrlar. Örenme evrimsel bir süreç olarak tanmlanr. Bütün gelimeler bireyin var olan bilgisine yeni bilgilerin eklenmesinin sonucudur. Yaplandrmaclk dört noktada özetlenebilir: Bilgi örenen tarafndan yaplandrlr. Örenenin sahip olduu genel bir içerie bal olarak örenmeler gerçekleir. Bilgi birey tarafndan oluturulur ve kültürden etkilenir. Yeni oluum etkin bir süreç içinde gerçekleir, içeriin programdan kopya edilmesi ve edilgin biçimde bilginin alnmas söz konusu deildir. Örencinin konu hakkndaki bilgi ile kendi bilgileri arasndaki fark görmesi üzerine etkin süreç balar (Zorillo, 2000:29-32). Gerçek in ne olduu uzun süre tartlmtr. Geleneksel anlayta gerçek in nesnel olarak bireyin dnda, dier insanlarla iletiim kurarak kefedildii ifade edilmitir. Bu görüe kar gerçek in birey tarafndan gözlem, yanstma ve zihinsel çabalar sonucunda bireysel/öznel olarak ina edilecei savunulmutur. Dier bir ifade ile yaplandrmac yaklama göre örenme, öznel gerçeklik üzerine temellenir. Örenme bireyin önceki bilgilerini düzenleme ve yeni bilgileri kurma sürecidir. Süreç; her birey tarafndan var olan bilgilerin rafine edilmesi sonucu birbirleriyle balantl oluan kavram alarnn, bir sonraki dengesizlik durumuyla karlancaya kadar durumlar açklama ve kestirme gücü salamas eklinde iler.

42 42 lköretim okulu öretmenleri örencileri kavramlar yaplandrmalar ve doal ortamda doru anlamlarda kullanmalar için desteklemeli, örencilerin bilisel geliimlerinin snrlarn ve yeterliklerini kefetmelidirler (Martin,1997: ). lerlemeci eitim felsefesi çocuk merkezli eitim sürecini gündeme getirmitir. Rousseau, Froebel, Peztallozi çocuk merkezli eitim sürecinin ilk uygulayclar olmulardr lü yllarn sonunda Francis Parker; örencilere corafi bilgilerin ezbere aktarm yerine, bu kavramlarn yerinde gözlemlenerek ve incelerek dier bir ifade ile yaplacak gezilerle elde edilmesini gerektiini savunmu ve bunu gerçekletirmek için birçok gezi düzenlemitir. Dewey, 1919 ylnda Dalton Okulun da, okul programnn örenci ilgi ve gereksinimlerinden yararlanlarak oluturulduunu, bunun sonucunda örencilerin kendi kendine örenen, dier bir ifade ile kendi örenmelerini yöneten bireyler olacan ileri sürmütür. Önceki örenmeler ile ba kurularak, karlkl etkileim süreci yaratlarak öretim sürecinin oluturulmas gerektiini açklamtr. lerlemeci eitim yaklamn benimsemi öretmenlerin, örenci gereksinimlerini programa yanstma, snfta etkin bir örenme ortam salama, örencilerin örenmelerini yanstacak ortamlar düzenleme dier bir ifade ile, örencilerinin örenmelerini ortaya çkarma görevleri vardr. Yaplandrmac örenmenin tanmlanmasnda, çeitli bilim insanlarnn ortak bir paydada anlatklar gözlenirken ayn durumun yaplandrmac öretim için söylenmesi zordur. Örnein, yaplandrmac birçok bilim insanna göre örenme, hem bireysel hem de sosyal bir süreç içinde olumaktadr (Iding ve Klemm, 2002). Yaplandrmac psikoloji ilerlemeci felsefe temellidir. Yaplandrmaclar öretmeni örenme sürecini kolaylatrc, örencilerin örenmeleri hakknda geri bildirim veren, özgün örenme ortamlar salayarak örenmeleri gerçeklemesine rehberlik eden kii olarak tanmlamaktadrlar. Yaplandrmac öretim etkinlikleri,

43 43 bütünletirilmi program, özgün deerlendirme, yaplandrlm bulu olarak sralanabilir (Oliva, 2001: ). Yap,land,rmac, Ö>renme Yakla-,m,n,n Tarihçesi Yaplandrmaclk yeni bir kavram deildir. Kökleri bilisel psikoloji kadar felsefe, sosyoloji ve antropolojiye de dayanr. lk yaplandrmac bilim insan Giambatista Vico 1710 daki çalmasnda; one only knows something if one explain it, herhangi bir eyi açklayabiliyorsa biliyordur, Immanuel Kant, ise insan bilginin edilgen alcs deildir, bilgi etkin biçimde alnr önceki bilgilerle balant kurularak kendi yorumlaryla yaplandrlr açklamasn yapmtr. Piaget ye göre bilisel geliim kaltm ve çevrenin etkileiminin bir sonucudur. Bilisel geliimi etkileyen ilkeleri; olgunlama, yaant, uyum, örgütleme, dengeleme olarak ifade etmitir. Birey doutan getirdii refleksif özellikler ile çevresine uyum salamaya çalr. Birey biyolojik olarak olgunlatkça çevresi ile etkileime girer, bu etkileim yaant olarak tanmlanmtr. Doutan gelen refleksif özellikler geçirilen yaantlar sonucu deiime urar. Bireyin geçirdii yaantlar çevreye uyum salama çabalarn yanstmaktadr. Bu süreçte bireyin yeni karlat uyaranlar var olan yaplarnn içine almas ve kullanmas özümleme, yeni uyaranlarn mevcut yaplarda deiim yaratmas ise düzenleme olarak tanmlanmtr. Bireyin geçirdii her yaant özümleme ve düzenleme sürecini kapsar. Birey uyum çabalarn örgütleme süreci içinde ie koar. Karlalan yeni bir durum karsnda bireyin var olan bilisel dengesi bozulur, yeni durumla etkileime girerek uyum çabas göstermesi dier bir ifade ile yeni bir yap oluturma çabasn dengeleme olarak adlandrlmtr. Yeni gelen bilgilerin yerletirildii bilme yaplarna, bilisel çerçevelere de ema ve bilisel yap ad verilmitir. 3emalar olgunlama ve yaant kazanma etkileimi sonucunda deiir. Ya, olgunlama, yaant geçirme düzeyine göre emalar bireysel farkllklar içerir (Senemolu, 2004:32-38).

44 44 Yaplandrmac yaklama önemli katks olan Lev Vygotsky 1937 ylnda tüberkülozdan yaamn yitirmitir. Sovyetler Birlii nde çalmalar bilinirken, bat dünyasnn çalmalarna ulamas 1962 yln bulmutur (Hadson,1998). Vygotsky, sosyal çevrenin çocuun bilisel geliiminde önemli bir rolü olduunu ileri sürmütür. Bireyin sosyal çevreden; kavram, fikir, olgu, beceri ve tutumlar kültürel ve sosyal bir ortamda dil aracl ile elde ettiini belirtmitir. Çocuun bilisel geliiminde yetikinler ve arkadalar ile ibirlii içinde çaltnda bilisel geliiminin besleneceini açklamtr. Yetikinin rolünü, örenenin bilgiyi içselletirebilmesi için bireysel olarak bamsz bir ekilde elde edebilecei geliim düzeyi ile rehber kii yardmyla ulaabilecei geliim düzeylerini belirleme olarak açklamtr. Kiinin bireysel olarak ve rehber yardmyla elde edecei geliim düzeyleri arasndaki fark gelimeye açk alan/yaknsal geliim alan (zone of proximal development) olarak tanmlamtr. Öretim sürecinin bireyin gelimeye açk alan/yaknsal geliim alann gelitirebilmesi için yetikin ve akranlarla etkileime girecek biçimde düzenlenmesini önermitir (Senemolu, 2004:56-57). Hem Piaget hem de Vygotsky bilisel geliimde sosyal geliimin önemini vurgulamlardr. Piaget, sosyal etkileimin dengesizlik veya bilisel çatma ortam ortaya çkararak deiimin geçeklemesi için güdülenmeyi saladn belirtmitir. Piaget, etkileim ortamnn eit statüdeki akranlar arasnda olmasnn yararl olacan iddia ederken, Vygotsky; bilisel geliim için, örencilerin hem kendi arkadalar hem de kendi düzeylerinden ileri ebeveynleri veya öretmenleri gibi dier bireylerle etkileime girmelerini önermektedir. Bu durumun çocuklarn problem çözerken doru yaplar oluturmasn destekleyeceini ifade etmitir (Woolfolk, 2004:44-46). Yap,land,rmac, Ö>renmenin Say,lt,lar, 1- Fiziksel olarak bilginin yaplanmas örenenin etkin bir örenme süreci içinde olmas sonucunda bizzat kendisi tarafndan yaplandrlr. 2- Bilginin simgesel yaplandrlmas, bireyin kendi sunumu srasnda gerçekleir.

45 45 3- Bilginin örenen tarafndan sosyal olarak yaplandrlmas, anlamlarn grup içinde aktarm ile gerçekleir. 4- Bilginin kuramsal olarak örenen tarafndan yaplandrlmas anlalmayanlar açklamay denediimizde ortaya çkar (Gannon ve Collay, 2005). Yaplandrmac yaklam, örencilerin örenmelerinden sorumlu olmasna yardm eder. Örencilerin düüncelerini, duygularn onaylayarak, önemseyerek, dönütler vererek örenme sürecine katk salar. Bu durumda öretmen snf içi örenmeleri yöneten ve kolaylatrc rol üstlenen kii durumundadr. Örencilerin kendi örenmelerini yönetmeleri ve seçimler yapmalar güdülenmelerini artracaktr. Beklentileri artrma; örencilerden programda yer alan çeitli disiplinlere ait kavram ve ilkeleri kullanarak baarabilecekleri ilerin istenmesiyle gerçekleebilir. Öretim süreci keyif verici hale getirildiinde; örenciler kendi örenmelerini denetlediklerinde, baarya kar güçlü bir güdülenme davran gösterdiklerinde, öretmen empatik davranlar sergilediinde, onlarn performanslar hakknda dönüt verdiinde örenciler mutlu olacaktr. Disiplinler aras balanty kurma; bu süreç ie koulduunda örenciler için birçok frsat ortaya çkacaktr (Grant ve Vansledright, 2001:75-76). Yaplandrmac yaklam; örenme, öretim, eitim, bili, bireysel bilgi, bilimsel bilgi, eitim etii ve politikas olarak karmza çkabilir. Yaplandrmaclk üç ana balk altnda ele alnabilir: eitimsel, felsefi ve sosyolojik yaplandrmaclk. Eitimsel yaplandrmaclk; bireysel, sosyal, radikal, kavramsal, diyalektik, bilgi süreçli, metodolojik, lml, realist, sosyo-tarihsel, humanistik, didaktik, sosyokültürel, pragmatik, sosyal dönüümlü yaplandrmaclk olarak karmza çkabilir ( ). Yap,land,rmac, Ö>renme Yakla-,m,n,n Çe-itleri Bili-sel (bireysel) yap,land,rmac,l,k: Bilgi örenen tarafndan var olan bilisel yaplarn üzerine etkin biçimde ilenerek yaplandrlr. Birey çevreden bilgiyi edilgen biçimde almaz. Öretmen ödül ve ceza veren, bilgi aktaran deil örenciye yeni kaynaklar sunan, bilginin keif sürecini kolaylatran rehber kiidir. Yeni oluan

46 46 yaplarn birey tarafndan denenerek kullanmnn salanmas önemlidir. Öretim sürecinde içsel güdülenme önemlidir. Sosyal yap,land,rmac,l,k: Örenenin sosyal dünyas bireylerden etkilenir.yeni örenmeler sadece özümleme ve düzenleme sürecinde gerçeklemez, ayn zamanda bireyin kendi kavramlarn ve günlük düüncelerini çevresindekilerle etkileime sokmas da gerekir. Birey problem çözerken ve yeni stratejileri kefetmek için dili kullanarak dierlerinin görülerini örenir. Bu durum göz önüne alnarak ibirliine dayal örenme ve grup tartmalar ie koulur. Grup çalmalarnda dsal güdülenme ön plana çkarken, yaplarn oluumu bireysel gerçekletii için içsel güdülenme ön plana çkar. Dier bir ifade ile hem dsal hem içsel güdülenme önemlidir ( ). Radikal yap,land,rmac,l,k: Bilme, yaantya ait yorumlarn uygulanabilir uyarlamalarn içeren dinamik bir süreçtir. Örenenin gerçek dünya bilgisini kurmas zorunlu deildir. Geçmi yaantlar yeni yaantlarn olumasna yardm eder. çsel veya dsal zorlanmadan dolay bir ite baarszlk yaandnda problem durumu ortaya çkar, bu durumda birey de yeni bir yaant deneyerek yaplarn deitirmeyi dener. Bilgi onu bilenden ya da toplumsal ve bilisel süreçlerden bamsz, bireyin dnda bir ey deildir. Bilgi, bireyin nesnelerle olan ilikisinden ve yine bireyin kendisince etkin biçimde oluturulmaktadr. Birinin söylediklerini kavramsal bir yap içinde gelitirerek anlamak verilen mesajlarn beklentilerimize aykr olmamas sonucunda mümkün olur. Sosyalleme arac olan dili kullanarak içsel deiimi yansttmzda örenmelerimizi ortaya koyarz. Kültürel yap,land,rmac,l,k: Örenme durumlar sosyal çevre içinde yer alan, gelenek, din, biyolojik özellikler ve dil den etkilenir. Araçlarn kullanm yaplacak ileri yeniden düzenler, bilisel yap farklla urar, bu duruma bilgisayar veya otomasyona geçi örnek olarak verilebilir. Birey toplumsal ve kültürel yaamnda kulland simgelerin katklarn sorgulamaktadr.

47 47 Ele-tirel yap,land,rmac,l,k: Bilgi yaplarnn oluturulduu sosyal ve kültürel çevreye eletirel boyutun eklenmesidir. Eletiri ortamnn ortaya çkmas, empatik iletiim ve güven ortamnn öretmen tarafndan salanarak tartmalara geçilmesi önerilir ( Murphy ve di., 1995:152). n-aac,l,k: Örenenin bir bakasnn bak açsna göre yaplarn oluturduu durumdur ( first ) Yap,land,rmac, Yakla-,m,n Yararlar, Örenen edilgen bir dinleyici olmak yerine, örenme sürecine etkin olarak katldnda daha fazla örenir. Ezberleme yerine düünme ve anlama üzerine younlaldnda eitim istendik ekilde gerçekleir. Örencilerin örenmelerini makale, görüme, model, sözel sunu, rapor olarak sunmalar yaplarn içselletirmelerini ve gerçek yaama aktarmalarn salar. Gerçek yaam koullarna benzer özgün ortamlarn hazrlanmas örencileri tetikleyerek aktif örenme süreci yaamalarna neden olur. Yaplandrmaclk, sosyal iletiim, ibirlii içinde çalma, tartma, paylama, eletiri becerilerini gelitirir ( ). Örencilerin bilgiyi yaplandrmalar, çevrelerinde neler olup bittiini anlamak için kendi kendilerine zaman ve enerji harcayarak aratrma yapmalarnn ve doal meraklarnn bir sonucudur. Lilian Katz (1933) a göre; çocuklar gözlediklerini açklamaya yönelik denenceleri doal olarak olutururlar. Gözledikleri olgu hakkndaki ilgileri için snrsz enerjileri vardr, kararl bir ekilde bilgiyi anlamann peindedirler. Balamlar anlamak için duyu dünyalarn ie koarlar, amaçlar genel anlam elde etmektir. Çocuklarn kendi kendilerine yaantlar yoluyla anlamlar kefetme süreci yaplandrmacln temelini oluturur. Çocuklarn anlam oluturma veya bulma çabalarnda sk sk doru anlam yaplarna varmalar söz konusu olabilecei gibi, hatal yaplar da oluabilir. Yaplandrmacla göre; bu tür

48 48 durumlar sürekli bir geliimin göstergesidir. Örencilerin her yeni duruma yönelik sorular anlam yaplarn oluturma amacn tar. Yaplandrmac öretme örenme sürecinde uygulanmas düünülen etkinlik öncelikle çocuklarn doal ilgilerini harekete geçirici olmaldr. Yap,land,rmac, Ö>renme Yakla-,m, çin Anahtar Noktalar Örenme hz ve çalma özelliklerine göre aratrma konularn seçme hakk, Etkin bir biçimde aratrma konularn çalma, Aratrmaya yönelik bilgilerin bireysel olarak toplanmas, ardndan önceki bildikleriyle ba kurarak yorumlama, Çocuklar gerçekletirdikleri örenmelere kendi yaantlarna göre anlam yükledikleri için yaplar özneldir, bu nedenle yeni örenmelerin önceki örenmelere sk skya bal bir ekilde (dorusal olmayan) gerçeklemeyebilme olasl, birliine dayal çalma ortam, Örenme sürecini yanstacak bili üstü süreçleri vurgulama; bunun için süreç deerlendirme, öz deerlendirme, öz düzenleme, ne yaptm, niçin?, daha iyi yapabilir miydim? vb sorular ie koma, Örencilerin dier elenceli iler varken örenmeyi tercih etmelerini salama (Wishon., Crobtree ve Jones, 1998:9-11). Yap,land,rmac, Ö>retim Yaplandrmac örenme ortamnn üstünlüü örencilerin örenme sürecinde etkin rol oynamalarn kolaylatrmaktr. Etkin örenme, örenme etkinliklerinde örencilere hatr saylr oranda özerklik ve süreci denetleme hakknn verilmesidir. Etkin örenme etkinlikleri, aratrma gerektiren bir çalma, problem çözme, küçük grup çalmas, ibirliine dayal örenme olarak ifade edilebilir. Yaplandrmac örenme ortamnda, öretmen; kendisinin etkin örencilerin edilgen olduu konumdan, örencilerinin etkin biçimde kendi örenmelerini yönetmelerine rehber olan kii konumuna geçmitir. Bu deiimin altndaki temel

49 49 saylt, örenmenin doal olarak organizmann kefetme ve bilme isteinden dolay kiiyi etkin klaca düüncesidir. Öretim süreci bu nedenle örencilerin bilgiyi edilgen olarak alan kiiler yerine etkin biçimde bilgiyi ileyerek yaplandrmalar anlayna göre düzenlenmektedir. Örenci merkezli öretim öncelikle, yaplandrmac pedagojinin temel ilkelerinden olan örencilerin örenme ilerini üstlenmeleri ile açklanabilir. Bu nedenle öretim süreci düzenlenirken aratrma, problem temelli örenme ve grup çalmalarna gönderme yaplmaktadr. Özellikle grup çalmalar ile ibirliine dayal örenme üzerine vurgu yaplmaktadr. Sosyal yaplandrmaclar ibirliine dayal örenme sürecinde örencilerin arkadalar ile etkileime girerek kendi örenmeleri hakknda dönüt aldklarn bunun sonucunda kendi yaplarnda düzenlemelere gittiklerini ifade etmektedirler (Jocopsen., Eggen ve Kauchak, 2002:5-6). Örenciler snfa kendilerine özgü yaplarla gelirler. Sunulan yeni bilgileri kendilerindeki yapya göre ileyerek biçimlendirirler. Yeni bilginin ilevsel olabilmesi için eski ve yeni yaplar bütünletirilmelidir. Yeni bilgilerin eski bilgilerle balants kurulmadnda, dier ifade ile ezberlenildiinde ksa sürede unutulur. Anlaml örenmelerin oluabilmesi için örenci yeni bilgiyi kendinde var olan yap üzerinde aktif biçimde ilemelidir (Hanley, 2005). Yaplandrmaclk, ilerlemeci (progressivizm) eitim felsefesine dayanmaktadr. Yaplandrmac yaklam savunanlar, öretmeni örenmeyi kolaylatran, ilerlemeci eitim felsefesinin yaparak örenme ilkesini hatrlatan örencilerin örenmeleri hakknda dönüt veren, örenmenin etkin bir süreç içinde olmasn salayan kii olarak tanmlarlar. Yaplandrmaclk, bir öretim yöntemi veya özel bir program dikte etmez, temel amac toplum içinde bireyin bilgisini etkili biçimde kullanma becerisini gelitirmektir. Yaplandrmacln uygulamalar olarak; özgün ve bütünsel

50 50 deerlendirmeleri, bulu yoluyla örenme ve bütünletirilmi program anabiliriz (Oliva,1997: ). Yaplandrmaclk ve aratrma yapma bozuk parann iki yüzü gibi birbirini tamamlar. Öretmen örencilerin bildiklerini deerlendirir ve örencilerde örenmenin geliimin salamaya çalr. Yaplandrmac öretim, örencilerin önceki bildikleri ile yeni öreneceklerini bütünletirmelerini salar. Aratrma ve problem çözme süreci üst düzey düünme ve yanstc etkinlikler gerektirir. Bunun için örenci yeni örendii anlamlar bir ürün üzerinde uygulamaldr. Yap,land,rmac, Ö>retim Modelinin A-amalar, 1- Problem sunumu veya problem durumunun oluturulmas, 2- Problemin örencilerce dikkatlice incelenmesi, örencilerin problem hakknda konumalar, düüncelerini ie komalar, 3- Örencilerin süreç balamadan hangi bilgilere sahip olduunu düünmesi, süreç sonunda ise neler örendiini açklamas, 4- Örencinin, sosyal etkileim süreci gerei, yeni örenmelerini uygulamal olarak snf ve topluluk önünde sunmas ve deerlendirilmesi (Lemlech,1998: ). Yap,land,rmac, Ö>retim Sürecinin Özellikleri Örenci merkezlilik olarak tanmlanan var olan bireysel yaplara dayal örenme sürecine sayg gösterilmesi, Grup etkileimi kolaylatrlarak konunun temel noktalarnn anlalp paylalmasnn salanmas, Planl ve plansz dorudan öretim sürecinde formal bir sunu, basl materyalleri, web sitesini inceleme gibi etkinliklerin ie koulmas, Örencilerin karar vermesine, aratrma yapmasna, var olan inanç ve örenmelerinin deimesine, eklenmesine frsat verme, Örencilerin örenme ve anlama süreçlerinin farkndaln gelitirme (Richardson, 2003).

51 51 Yaplandrmac öretim sürecine ilikin ilkeleri deiik zamanlarda Wolff (1994), Dubss (1995), Larochelle., Bednarz ve Garrison, (1998) sras ile aada verildii biçimde ifade etmilerdir. Yap,land,rmac, Ö>retim lkeleri (Wolff, 1994) Örenme içerii önceden sabit bir ekilde belirlenmemelidir. Ancak temel bir içerik belirlenmelidir, aksi takdirde salkl bir içerik olumaz. Özgün materyaller örenenin bireysel yaantsna ait bilgileri örenme birimine yönelik olarak harekete geçirmesini salar. Gerçek yaamda kullanlacak yeterlik ve becerilerin gelitirilmesi amaçlanr. Yaplandrc öretim sürecinde örenme hedefleri, örencinin çevre ile temel ilkeler çerçevesinde etkileime girerek güvenli bir ekilde becerileri kazanmas salanr. Örenme çevresini oluturan; öretim materyali, snf, yaynlar, okulun salad dier olanaklar gerçek yaam koullar duygusunu bireysel farklar ortaya çkaracak ekilde oluturmal, örenciler yararlarn somut biçimde kullanabilecekleri örenme balam içinde örenmelidirler. Örenmeyi örenme bireysel araçlarla gelitirilmeli bireysel düünceleri ve örenme sürecinin farknda olmalar, bili üstü yeterliklerini gelitirmeleri, bütün yaplandrmac örenmelerde paralel gelien bir süreçtir. birliine dayal örenmenin zorunluluu söz konusudur. Örenci dier arkadalaryla etkileime girme gereksinimi arkadalarnn onayn alma olarak açklar. Yap,land,rmac, Ö>retim lkeleri (Dubs, 1995) Karmak problemler gerçek yaama ilikin olmaldr. Bu problemler basitçe formule edilen problemler deil, yeni yap veya tekrar yaplandrmaya olanak tanyan özellikler tamaldr. Yeni örenmeleri birey etkin bir süreç içinde kendi yapsna anlamlandrarak uyarlamaldr.

52 52 Örenme sürecinin ibirlii içinde olmas önemlidir. Birey grup içinde arkadalar ile örenmelerini karlatrarak ve tartarak gerekli düzenlemeleri kendi yapsnda gerçekletirir. Yaplandrmac yaklam bilisel örenmelerle snrl deildir, duygular da önemlidir. Deerlendirme süreç arlkldr, bireyin hem kendini deerlendirmesi hem de akranlarnca deerlendirilmesi önemlidir. Yap,land,rmac, Ö>retim Sürecinin lkeleri (Larochelle., Bednarz ve Garrison, 1998) 1-Bilgi öretmen tarafndan deil bizzat örenen tarafndan oluturulur. 2- Yeni bilginin oluumunu inanç ve beklentiler etkiler. 3- Bilginin aktarm öretim sürecinin frsatlaryla gerçekletirilir, ancak bu durum tüm öretim frsatlarnn bilginin aktarmn salayaca anlamna gelmemelidir. 4- Bilginin yaplanmas sosyo kültürel ortamda gerçekleir. Yap,land,rmac, Ö>retim Süreci 1- Öretmen anahtar kavramlara bal olarak örencilerin sahip olduu örenmeleri ve örenme biçimlerini belirleyerek bilgilerini yeniden oluturmalarna veya eklemleme yapmalarna rehber olmaldr. 2- Örencilere sunulan problemler karmak (disiplinler aras) etkinlikler içermelidir. 3- Örencilerin geçerli örenmeleri elde etmesi için teknolojik ve kavramsal kaynaklara ulamada arac olunmaldr. 4- Örencilerin ibirlii içinde çalmalarn salayacak ortamlar düzenlenmeli, onlara birbirleriyle etkileime girecek karlkl bamllk yaratacak öretimsel iler verilmelidir. 5- Örencilerin öretim sürecini ve öretimsel ilerini yanstacak çizimler, yazlar, grafikler, diyaloglar ile düünme biçimlerini açklanmalar salanmaldr.

53 53 6- Örencilere önceden doru yantlar belli olan sorular sormak yerine, bilgilerini çeitli özgün örenme ortamlarnda ortaya koyacaklar sorular yöneltilmelidir. 7- Örenciler bireysel örenmelerini özgün ortamlarda yanstmalar için desteklenmelidir. 8- Örencilere ürettii ürünlere yönelik deil ürünlerinin geliim sürecine yönelik dönütler verilmelidir. Bu nedenle hem ürün hem de süreç deerlendirme yaklam benimsenmelidir (Iding ve Klemm, 2002). Yap,land,rmac, Etkinliklerin Bile-enleri 1- Aratrma 2- Keif/icat 3- Uygulama 4- Deerlendirme 5- Kutlama/tören/takdir etme Ara-t,rma: Bu aama balamn (genel durum) gelitirilmesini içerir, öretimsel ilerin netlemesi (snrlarnn çizilmesi) ve aratrma sorularnn belirlenerek gerçekletirilmesi. Ke-if/icat: Öretimsel iin plannn oluturulmas ve bir modelin gelitirilmesi. Uygulama: Bu durum keif süreci ile bazen örtüebilir, örencinin gereksinimine göre bir model ina etmesidir. De>erlendirme: Tasarlanan etkinliklerin test edilmesi, örencilerin yaant süreçlerini açklamalar. Kutlama/tören/takdir etme: Örencilerin küçük grup içinde yaadklar süreçleri büyük grup içinde paylamalardr. Örencilerin sunu sürecine gelene kadar izleyecekleri süreç öyle açklanabilir: Öncelikle örencilerin küçük grup içinde çalma koullar ve probleme ilikin nelere gereksinim duyduklar belirlenir. Öretmenin aratrma sorusuna çözüm bulmaya çalan örencilere kaynak destei salayarak rehberlik görevini yerine getirmesini takiben örenciler çalma planlarn olutururlar. Plann olumas

54 54 üzerine örenciler birlikte ortaya koyacaklar ürüne yönelik çalma süreci içine girerler, ardndan uygulama sürecinde ürünlerini deneme amacyla ie koarlar. Ürünün ortaya konma süreci içinde öretmen örencilere gerekli dönüt ve düzeltmeleri sunar. Son aamada ise dereceli puanlama (rubric) anahtarlar ile sunu yapan örencilere arkadalar ve öretmen tarafndan gerekli dönütler iletilir (Larson ve Alesandrini, 2005). Hyerle (1996) ibirliine dayal örenme, beyin frtnas, kavram alar ve haritalar, çoklu medya, internet ve geliim dosyalar (portfolyo) hazrlamay yaplandrmac öretim etkinlikleri olarak tanmlamtr (Kerka, 2004). Yaplandrmac öretim modeli olarak Bybee nin örenme döngüsü modeli be aamada gerçeklemektedir: giri, kefetme, açklama, derinleme, deerlendirme.

55 55 Tablo: 1.1 5E Modelinin Temel Bile-enleri Aamalar Önerilen Etkinlikler Öretmen ne yapar? Örenci ne yapar? Giri (Engage) Ön örenmelerin deerlendirilmesi ile örencilerin ilgi ve dikkatleri tetiklenerek etkinliklere odaklanlmas Kefetme (Explore) Örencilere, düünme, aratrma, karar verme, bilgi toplama ve problem çözmeleri için süre verilmesi Açklama (Explain) Örencilerin keiflerinin analizini yapmalar için izin verilmesidir. Örenciler kavramlar snflandrrlar ve yanstc etkinlikler düzenlerler. Derinleme (Extend) Geniletme etkinlikleri ve örencilerin düüncelerini kesinletirerek gerçek koullarda uygulamalardr. Deerlendirme (Evaluate) Örenci performanslarnn öretmen tarafndan deerlendirilmesi etkinlikleri. -Gösteri -Okuma -Serbest yazma -Grafik analizi ve organizasyonu -KWL (ne biliyorum? Ne örenmek istiyorum? Ne örendim?) -Beyin frtnas -Aratrma inceleme -Özgün materyallerden bilgi toplamak için okuma yapma -Problem çözme -Model oluturma -Örenci analiz ve açklamalar -Fikirleri kantlarla destekleme -Sorular oluturma -Okuma ve tartma -Öretmen açklamas -Düünme becerileri etkinlikleri (karlatrma, snflama, analiz) -Problem çözme -Karar verme -Deneysel aratrma -Düünme becerileri etkinlikleri (karlatrma, snflama, uygulama) -Dereceleme anahtar gelitirme -zleme ve baar testleri -Performans testleri -Ürün ortaya koyma -Makale yazma -Portfolio (ürün dosyas/geliim dosyas) -lgi yaratma -Srad durum oluturma -Soru sorma -Örencilerin konu hakkndaki bildiklerini, düündüklerini ortaya çkarma -Örencilerin birlikte çalmalarn destekleme -Örenci etkileimini gözleme ve dinleme -Örencilerin çalmalarn dolayl sorularla irdeleme -Problemlerin çözümü için süre verme -Örencilerin kendi cümleleri ile açklama ve tanmlama yapmalarn destekleme -Örencilerin yaptklar snflamalarn nedenlerini gerekçeleri ile isteme -Açklama, tanm ve yeni snflamalar formal olarak isteme -Örencilerin önceki yaantlarn temele alarak kavramlar açklama -Örencilerin önceden salanan tanmlamalar, açklamalar formal düzeyde kullanmalarn bekler -Yeni koullarda becerilerini, eritikleri kavramlar uygulamalarn destekleme -Örencilerin alternatif açklamalarn hatrlamalarn salama -Yeni veri ve kantlara yönelik sorulara bavurmalarn salama -Keif stratejisi bu aamada bazen kullanlabilir -Örencilerin yeni kavram ve becerileri ie komasn gözler -Bilgi ve becerileri deerlendirme -Düünce ve davranlarn deitiine kant arama -Örencilerin kendi ve arkadalarnn örenme sürecini deerlendirmesini salama -Açk uçlu sorular yöneltme -Soru sorma (niçin böyle oldu? Konu hakknda neler yapabilirim? Konu hakknda neler biliyorum?) -Konuya ilgi gösterme -Etkinlik snrlar içinde serbest düünme -Denence ve kestirimlerini test etme -Denence ve öngörülerini yeniden biçimlendirme -Denence ve öngörülerini arkadalaryla tartma -Gözlem ve düünceleri kayt etme -Yarglar erteleme -Olas çözümler ve yantlar arkadalarna açklar -Arkadalarnn açklamalarn ilgi ile dinler -Arkadalarnn açklamalarna yönelik sorular sorar -Öretmenin önerilerini dinlemeye, anlamaya çalr -Önceki etkinliklere bavurma -Kayt ettii gözlem sonuçlarn ve açklamalar kullanma -Tanm, açklamalar benzer fakat yeni koullarda uygulama -Önceki bilgilerini kullanarak, soru sorma, çözüm önerme, karar verme, deney yapma -Kantlarla tartma yapma -Gözlem ve açklamalar kayt etme -Akranlar ile bilgilerini karlatrma -Gözlemlerini kullanarak açk uçlu sorular yantlama -Kavram ve beceriyi anladn gösterir -Kendi ve arkadalarnn bilgi kazanma sürecini deerlendirme -Sonraki aratrmalarna yönelik sorular oluturma (

56 56 Örenmenin aktarm üzerine bir baka model (7E) vurgu yapmaktadr. Bu model Bybee nin 5E modelinin gelitirilmi eklidir. 7E modeli, girme, ortaya çkarma, keif için aratrma, açklama, derinleme, deerlendirme, geniletme aamalarndan olumaktadr. Girme aamasnda; örencilerin konu hakknda var olan örenmeleri artc durumlar ve sorularla harekete geçirilerek dikkatin örenme birimi üzerine toplanmas sonucu ön örenmeler etkin hale getirilir. Bu durumda kendine salanan sorgulama ve deneme frsatlar sonunda örencinin önceki bilgilerini snamas ve örenilecek konu hakknda ilgisinin ortaya çkmas salanr. Ortaya çkarma aamasnda örenciler için zorunlu önkoul örenmeler aratrlarak belirlenir. Örenci böylece yeni bilgiyi yaplandrmadan hazrbulunuluk düzeyinin farkna varacaktr. Bu durum salanmadnda örencilerde kavramlar istenmedik biçimde geliecektir. Bunun için öretmenler yeni bir üniteye balamadan örencilerin konu hakkndaki hazrbulunuluk düzeylerini belirlemelidir. lk iki aamada ksaca örencilerin var olan yaplarndan hareketle örenme birimine ilgi uyandrlmas amaçlanmaktadr. Keif için aratrma aamasnda örencilere, gözlem yapma, verileri kaydetme, deikenleri belirleme, deney tasarlama, grafik oluturma, sonuçlar yorumlama, denence oluturma frsatlar salanr. Açklama aamasnda yeni örenmeler çerçevesinde sonuçlar özetlenir. Öretmen bu aamada örencilerin bilimsel terimleri, genellemeleri, ilkeleri doru kullanmalarna rehberlik yapar. Keif için aratrma ve açklama arasndaki temel fark açklama aamasnda kavramlarn yerinde kullanlmasdr. Derinleme aamasnda örencilere örenmelerini yeni durumlarda kullanmalar için frsat verilir. Örencilere çözmeleri için saysal problemler verilmesi örnek olarak sunulabilir. Derinleme aamas örenmelerin aktarm eklinde tanmlanabilir.

57 57 Deerlendirme aamas biçimlendirici ve düzey belirleyici deerlendirmeleri içerir. Özellikle biçimlendirici deerlendirmeye tüm aamalarda yer verilebilir. Geniletme aamas örencilerin kavramlar arasndaki farkllklar kefederek gerçek yaamla ba kurduu aamadr (Eisenkraft, 2003). Yap,land,rmac, Ö>renme Yakla-,m,nda Ö>retmen ve S,n,f Özellikleri Örenme, aratrma ve kefin sonucudur. Yaplandrmaclar örenmeyi, yeni bilginin eski bilgi ile iliki kurularak etkin bir biçimde yeni anlamn oluturulmas süreci olarak açklarlar. Örenme yaants boyunca yeni bir yapnn olumas veya mevcut yapnn genilemesi bireyin önceki yaantlarna bal olarak gerçekleir. Yaplandrmac anlaya göre öretmen, dersi aktaran etkinliklere karar veren her eyi bilen uzman kii deil, örencilerinde bireysel yaplarn oluumunu salayacak kvlcmlarn çaklmasna neden olan rehber kiidir. Örenme sürecinin arkadalarla paylalmas örenmeyi kolaylatrr. birliine dayal örenme yaklam bu ortam salayan önemli bir stratejidir. Bu yaklam örencilerin problemin farkl boyutlarn görmelerini, grupça fikir alveriinde bulunarak çözümü tam olarak anlamalarn salar. Bu etkileim ayn zamanda grup ürününün geliimini destekler. Yaplandrmac bir snfta örenciler, neler örendiklerini önceki bildiklerine bal olarak dile getirirler. Deerlendirmeleri süreç içinde gerçekletii için, yaplar hakknda sürekli dönüt alrlar. Örenmeler, gerçek dünyaya benzeyen/onu yanstan ortamlarda gerçekleir. Yaplandrmac öretim sürecinin ürünleri de bu nedenle farkl olmaktadr (Larson ve Alesandrini, 2005).

58 58 Yap,land,rmac, Ö>retim Sürecini Uygulayan Ö>retmenin Özellikleri 1- Yaplandrmac öretmen, örencinin özerkliini kabul eder, sorumluluk almalarn destekler. 2- Yaplandrmac öretmen, ilenmemi verileri ve birincil kaynaklar yönlendirme ile birlikte, fiziksel materyalleri etkileimli kullanr. 3- in çerçevesi belli olunca, yaplandrmac öretmenler bilisel terminolojiyi snflama, analiz, kestirim ve yaratclk için kullanr. 4- Yaplandrmac öretmen, örenci yantlarn derse yönlendirmekten ve öretim stratejilerini deitirmekten honuttur. 5- Yaplandrmac öretmen, örencilere kavramlar vermeden önce, bu kavramlar hakknda örencilerin önceki bildiklerini paylar. 6- Yaplandrmac öretmenler, örencileri hem birbirleri hem de öretmenle etkileimde bulunmalar için tevik edip cesaretlendirirler. 7- Yaplandrmac öretmen, örenciyi derinlemesine soru sormaya cesaretlendirir, açk uçlu sorular kullanarak örencileri birbirine soru sormaya tevik eder. 8- Yaplandrmac öretmen, örencilerin balangçtaki yantlarn geniletmelerini salama aray içindedir. 9- Yaplandrmac öretmen, örencilerini yaant düzeyine uygun balangçta reddetmeye neden olabilecek denenceleri tartmaya açar. 10- Yaplandrmac öretmen, soruyu yönelttikten sonra bir süre bekler. 11- Yaplandrmac öretmen, örencilerin ilikileri yaplandrmas ve metafor yaratmas için yeterince zaman verir. 12- Yaplandrmac öretmen, örencilerin örenme döngüsü modelini sk sk kullanarak doal meraklarn gelitirmeye çalr (Brooks ve Brooks, 1999: ). Yap,land,rmac, Bir S,n,fta Ö>retmenin Sorumluluklar, Örencilerin bireysel gereksinimlerine, yeterlikleri ve tutkularn tanma, letiime açk scak bir snf atmosferini destekleme, iletiimi kolaylatrmak için snf zengin materyallerle donatma,

59 59 Etkinlikleri örenci-örenci ve öretmen-örenci etkileimi yaylacak biçimde planlama, Örenciler bireysel olarak yeterliklerini elde etmede destekleme, Örenme materyallerinin önemini kavrama ve kullanma heyecan oluturma, Çeitli öretim stratejilerini birletirerek uygulama, Örencinin kendi bana elde edemeyecei beceri ve bilgilerde ona yardmc olarak bilginin genel çerçevesini anlamasn salama, Örencilerin bildiklerini birbirlerine aktaracaklar ortamlar düzenleme (Wishon.,Crobtree ve Jones,1998:16). Öretmenler, örencilerin örenmeyi örenen bireyler olmalar ve uygun yaplar oluturmalar için destek verirler. Örendiklerini yanstma, bireye yeterliklerinin farkna varma ve yeni bilgilerini bütünletirme olana salar. Tablo 1.2 Geleneksel ve Yap,land,rmac, S,n,f,n Özellikleri Geleneksel S,n,f Yap,land,rmac, S,n,f Program giderek genileyen bir bütünün Temel becerilerin vurguland bir parças olarak balayarak temel bütünün parças olarak program balar kavramlara vurgu yapar Programn sk skya takibi önemlidir Örencilerin soru ve ilgileri dikkate alnr Temel materyaller ders kitab ve Yönlendirilmi materyaller ve birincil yardmc kitaplardr kaynaklar Örenme örencilerin var olan yaplar Örenme tekrar üzerine temellenir üzerinde karlkl etkileim sonucu ina edilir Öretmen örencilerin kendi yaplarnn Öretmen alc durumunda olan oluumuna diyaloglara girerek yardm örencilere bilgi aktaran kimsedir eden kimsedir Öretmen gücünü otoriten alan Öretmen örencileri ile etkileime giren, yöneticidir görümeci kiidir Deerlendirme, örencilerin gözlem ve Deerlendirme doru yantlar isteyen bilgilerini içeren çalmalar ve testleri testlerle gerçekletirilir içerir. Süreç deerlendirme ürün deerlendirme kadar önemlidir Bilgi duraan olarak görülür Bilgi dinamik olarak görülür Örenciler öncelikle bireysel olarak Örenciler öncelikle grup halinde çalrlar çalrlar ( ( )

60 60 Yap,land,rmac, Ders Ö>retim Süreci Alt aamada gerçekleen ders öretim süreci aadaki ekilde planlanarak uygulamaya geçilir: 1- Durum : Tüm snfa yönelik allmadk bir durum yaratlr, bunun salanmas için örnein bir problemin çözümüne yönelik tartma açlabilir. Bu aamada amaçlanan verilen durumun ya da problemin, gerçek yaam koullarnda olduu gibi, disiplinler aras niteliinin örencilerce fark edilerek kendi yaplarnn oluumunu salamalar için ortam yaratmaktr. 2- Gruplama : Örencilere gruplarn oluumu ve gruptaki örenci saylarnn belirlenmesi için frsat verildii aamadr. Materyallerin örencilerin çalma konularna göre dalm salanr. 3- Ba>lant, kurma (köprü): Bilginin yaplandrlmasnda hazrbulunuluk düzeyi önemlidir. Örencilerin var olan örenmelerinin farkna varmalar ve yeni örenmelerle önceki örenmeleri arasndaki ilikiyi belirlemeleri için basit bir problem çözme, grup tartmas yapma, beyin frtnas yapma, ne biliyorum ne örenmek istiyorum ne örendim (KWL) teknikleri kullanlabilir. 4- Sorular : Örencilerin eski ve yeni örenmeleri arasnda ba kurma, düünme becerilerini gelitirme ve örenme birimine yönelik beklentilerini aça çkarmak için sorularn yöneltildii aamadr. 5- Sunu (sergileme) : Örenme ürününün tantlmasnn gerçekletii süreçtir. Sunu; sözel anlatm, grafik gösterimi, bilgisayar destekli gösterim, drama, model sergileme biçiminde olabilir. Yaplan sunumlar öretmen, örenciler tarafndan dereceleme anahtarlar (rubric) ile deerlendirilebilir. 6-Yans,tma : Örencilerin örenme biriminin gerçeklemesi sürecinde yaadklar duygularn, ürünlere yönelik düüncelerini, içsel konumalarn, örenme biriminden kazanmlarn, kalc örenmelerini ifade ettikleri aamadr (Gannon ve Collay, 2005). Stone (2004) yaplandrmac yaklam öretme ve örenme sürecini aadaki kavram haritas ile özetlemitir.

61 61 ekil 1.1 Ö>retme, Ö>renme ve Yap,land,rmac,l,k Yap,land,rmac, Yakla-,m,n Kökleri -eitimci düünürler;dewey, Vygotsky, Gardner, Pestalozzi, Piaget geli-tirildi Ö>renme Kuram, Örenenler bilgiyi ina eder Örenme yaant temellidir Örenme sosyal ortamda gerçekleir Örenme önceki yaplar üzerinde gerçekleir Örenmeler günlük yaamla balantldr Örenme bili üstü süreçleri içerir Örenmeler öretmenin rehberliini gerektirir Örenci merkezlilik dönü-türme Ö>retim teknikleri Açk uçlu sorular Bulu yoluyla örenme birliine dayal proje Özgün örenme ileri Özgün deerlendirme Var olan kavramlar tartma Denence oluturma ve test etme yerine Geleneksel ö>retim Anlatm Not aldrma Ders kitaplarna ballk Altrma ve uygulama Ezber Bilgi aktarm Öretmen merkezlilik gerektirir Güçlük yaratabilir Destekler Öretmen hazrl Profesyonel geliim Planlama ve hazrlk için zaman Ders kitaplarndan farkl kaynak Ortaklk duygusu Yöneticilerin katks Öretmen/yönetici destei Ebeveyn/örenci destei Engeller Öretmenin hazr olmamas Yöresel/yönetsel destek olmamas Ebeveynlerin hedefleri Geleneksel öretmenlerin hedefleri Zaman ve kaynaklarn snrl olmas Ders kitaplarnn snrll Ulusal snavlardaki baar kaygs Ula-aca>, nihai amaç Üstesinden gelinebilir Kal,c, ö>renmeler Kritik düünme becerileri Problem çözme becerileri Uygulama, analiz, sentez

62 62 Sosyal Bilgiler Dersi ve Yap,land,rmac, Yakla-,m Hepe ye göre (1996) yaplandrmaclk öncelikle, fen ve matematik alanlarnda yaygnlk kazanrken sosyal bilimler alannda öretmen merkezli öretim süreci devam etmitir ( ). Ülkemizdeki durum incelendiinde tarih 387 sayl talim terbiye kurulu karar ile kabul edilerek öretim ylndan itibaren uygulanan ilköretim fen bilgisi programnda yaplandrmac yaklam ilk kez gündeme gelmitir. Daha sonra yenilenen ilköretim programlar içinde yer alan sosyal bilgiler, fen ve teknoloji, hayat bilgisi, matematik ve Türkçe derslerinin tümünde yaplandrmac yaklamdan söz edildii önceki paragraflardan anlalmaktadr. Yaplandrmac örenme teorisi örencilerin sosyal bilgiler ünitesi boyunca ne kadar örenmeleri gerektiini iki ekilde açklar: Hazr bulunuluk düzeyleri nedir? (bilisel giri davranlar) ve ünite etkinlikleri boyunca ilgilerinin nitelii nedir? Bütün örenciler yeni bilgi ile bildiklerini ilikilendirmek ve yaplan tüm etkinliklerde de zihinsel ve fiziksel yeterliklerini ie komak isterler. Vygotsky yardmla her çocuk, kendi kendine yapabileceinden daha çok ey yapabilir demitir (Zorillo, 2000:30-32). Yap,land,rmac, Yakla-,m Temelli Ö>retim Sürecinde -e Ko-ulan Ö>retim Strateji, Teknik ve Etkinlikler Bulu- Yoluyla Ö>retim (Jerome Bruner) Bruner, bireyin konu alan yapsn doru anlamas için örenme sürecinde etkin olmas ve bulu yapmas gerektiini savunmutur. Bu süreçte öretmeni örencinin kendi kendine örenecei ortamlar düzenlemekle görevli kii olarak tanmlamtr. Bulu yoluyla öretimin üstünlükleri, örencinin merak güdüsünü

63 63 canl tutma, bamsz olarak problem çözmeye yönlendirme, üst düzey düünme becerilerinde bilgiyi kullanma olarak açklanabilir. Bulu yoluyla örenme yaklamnda, örenciler konunun yapsn, denenceler arasndaki temel balant ve ilkeleri kefedinceye kadar örnek olan olmayan durumlar öretmen tarafndan sunulur. Örencinin bireysel olarak kendi çalmasn balatp yönlendirdii yaplandrlmam bulu ile öretmenin örencilere baz yönerge ve ipuçlar verdii yaplandrlm bulu olarak iki ekilde uygulanr. Yaplan çalmalar öretmen rehberliinde gerçekleen yaplandrlm buluun daha etkili olduunu göstermitir. Bulu yoluyla örenmeyi planlama dört admda gerçekleir: 1. Örenciye kazandrlacak hedef davranlar açkça belirleme, 2. Örencilerin kazanmas beklenen soyut genelleme, ilke, kavram ve çözümlemelere ulaabilmesi için örnek olan ve olmayan durumlar belirleme, 3. Hazrlanan örnek olan ve olmayan durumlar örencinin güdülenme ve çabasn sürdürecek ekilde, dier bir ifade ile örencinin örenmeden vazgeçmemesi için basitten karmaa eklinde sralama, 4. Buluun gerçekleebilmesi için yeterli zaman ayrma. Bulu yoluyla öretimin admlar: 1. Öretmenin örnekleri sunmas, 2. Örencilerin örnekleri betimlemesi, 3. Öretmenin ek örnekler vermesi, 4. Örencilerin ek örnekleri betimlemesi, öncekilerle karlatrmas, 5. Öretmenin ek örnekleri ve örnek olmayan durumlar sunmas, 6. Örencilerin kart örnekleri karlatrmas, 7. Öretmenin örencilerin tehis ettii özellikleri, ilikileri yada ilkeleri vurgulamas, 8. Örencilerin tanmlamalar ilikileri, özellikleri ifade etmeleri, 9. Öretmenin örencilerden ek örnekler istemesi.

64 64 Tüm basamaklarn adm adm izlenmesi bir koul deildir, örencinin tanm, ilke, genellemelere ulamasn salamak, örnek olan olmayan durumlar analiz etmesine yardmc olmak temel kouldur (Senemolu, 2004: ). -birlikli Ö>renme Örencilerin küçük gruplar halinde çalarak ve birbirlerinin örenmelerine yardm ederek örenmeyi gerçekletirme sürecidir. Birlikte çalma sonunda ortak bir enerji oluur bu oluuma sinerji ad da verilmektedir. Bu sinerjiden yararlanmak için ortak örenme birimi oluturulur. birlikli örenme sürecini gelitirenler bu yaklamn örenmeyi kolaylatrdn bireylerde öz sayg, sosyal beceri, dayanma, duygularn artrdn, örencilerin bilgiyi edilgin olarak alan konumdan bilgiyi elde eden konuma ulatn belirtmilerdir. Bu özellikler dnda; bireyde demokratik davranlarn olumasna, bireyin toplumsallamasna katk salad belirtilmitir. birlikli örenme sürecini savunanlar, ibirliinin insan yaamnn doasnda yer aldn, mutluluk, çoku, empati becerisini gelitirdiini ve sosyal çatmalar azalttn ileri sürerler (Joyce ve Marshaweil, 2000:33). -birlikli Ö>renmenin Üstün Yönleri 1. Bireysel ve yarmac snf atmosferinden daha fazla sinerji ve güdülenme salar. Ballk duygusu olumlu enerjinin artmasn salar. 2. Örenciler birbirlerinden örenirler, geleneksel snf yapsna göre birbirlerine daha çok yardmc olurlar. 3. Karlkl etkileim bireysel çalmalara göre daha fazladr. Bu etkileim sadece bilisel ilerde deil sosyal ilerde de gözlenir. 4. birlii, olumlu duygularn birbirlerine artarak aktarlmasna yardmc olur, yalnzlk ve yabanclamay azaltr, dier insanlara kar olumlu bak açs gelitirir. 5. birlikli örenme bireyin özsaygsn artrmakla kalmaz örenme düzeyini de artrr. 6. Örencilerin birlikte i görmeleri çalma kapasitelerini artrmalarn salar (Joyce ve Marshaweil, 2000:33).

65 65 birlikli örenme; Örencilerin dier arkadalar ile bilgi alveriinde bulunmalar, bilgiyi kefetmeleri onlarn keyif almalarn salar, Bilisel geliimi destekleyerek yüksek akademik baar elde edilmesini salar, Liderlik becerisinin geliimine yardm eder, Okul, öretmen ve konu alanna yönelik olumlu duygularn geliimini salar, Bakalarna saygy gelitirir, Snfa ait olma duygusunu yükseltir, Toplumsal yaamda da zorunlu olan ibirlii ile çalma duygusunu gelitirir, Kiiler aras iliki kurma ve öz sayg üzerinde olumlu etkiler oluturur (Wishon., Crobtree ve Jones, 1998:63). birlikli örenme gruplar oluturulurken dikkat edilecek noktalar unlardr: Gruplar genellikle 2-6 kiilik üyelerden olumaldr, bunun nedeni ortak çalmalarn önemli bölümü eli gerçeklemektedir. Snf mevcudundaki dalm dikkate alnarak, gruplar farkl cinsiyetlerden olumaldr. Gruplarda farkl baar düzeyinden örenciler yer almaldr. Örnein snfn en baarl örencisi ile en az baarl örencisinin ayn grupta yer almas salanmaldr. Grup üyeleri farkl sosyo kültürel özellikleri tayan örencilerden olumaldr. Gruplar olutuktan sonra grup üyelerinin kaynamasn salamak için kendilerinden; grup ad, grup amblemi, grup cngl, grup apkas üretmeleri istenebilir. birlikli kümeleri oluturulma aamasnda grubun ileyi esaslar belirlenmelidir. Örencilerin katklaryla aadaki maddeler gelitirilebilir ve gerek duyulduunda yeni ekler yaplabilir. birlikli Örenme Gruplar Yönergesi 1-Grupta yer alan herkes arkadann örenmesinden sorumludur. 2-Bütün takm üyeleri konuyu örenene kadar hiç kimsenin ii sona ermeyecektir. 3-Yardm istediinizde öncelikle küme arkadanza, son çare olarak öretmene bavurunuz.

66 66 4-Birbirinize sadece dorular söylemekle yetinmeyiniz, olgu ve olaylarn nedenlerini de açklaynz. 5-Birbirinize deil düüncelerinize kar olabilirisiniz. 6-Hepiniz bir araya geldiinizde tek bir vücut oluturduunuzu unutmaynz. 7-Kart görüleri sonuna kadar dinleyiniz. 8-Düüncelerinizin deiebileceini unutmaynz. 9-Snavlar bireysel, fakat baar ortak deerlendirilecektir (Senemolu., Gömleksiz ve Üstünda, 1999). -birlikli Ö>renme Kümelerine Haz,rl,k Çal,-malar, Küme elemanlarnn birbirleriyle iletiim becerilerini gelitirme, birlikte çalma becerileni kazandrma, grup kimlii oluturma için aadaki etkinlikler ve öretmenlerin gelitirecei etkinliklerle ibirlii içinde çalma ortam oluturulabilir. Ayna - Ayna: Küme örencilerinin sras ile ayna görevini alarak arkadann yapt hareketin aynsn belli bir süre içinde yapmasdr. Ters Ayna: Bir önceki etkinliin tersidir. Bu kez elerden biri srasyla arkadann yapt hareketin tam tersini yapmaya çalr. Küme slogan,: Küme ad beyin frtnas ile belirlendikten sonra her kümenin kendilerini yanstan bir slogan üretmeleridir. Küme -apkas,: Örencilerin kendilerinin gelitirdii benzer renk ve özellikte kendi ürettikleri apkalar küme çalmas süresince kafalarna takmalardr. Tan,-ma topu: Bo bir kadn buruturularak topun atld örenciye topu atan tarafndan çeitli sorular yöneltilmesi ile oynanan etkinliktir. lk kez küme oluturulduunda topu atan adn söyleyerek topu karsndaki arkadana atar. Belli süre sonra bu kez topu atan kendi adn deil topu att arkadann adn söyler. Kör el: Ortak bir ürün ortaya koymann öneminin vurgulanmas için ie koulacak etkinliktir. Her kümeye bo birer kat ve her üyeye bir kalem verilir. Snfça çizilecek konu belirlenir. Ortak çizilecek resmin bölümleri küme elemanlar tarafndan seçilir. Daha sonra tüm üyeler gözlerini kapatarak sras ile resmin kendilerine ait bölümünü çizerler. Srasn bekleyen örencilerin gözlerini

67 67 açmamalar, çizimi yapan örencinin gözü kapal bekleyen dier arkadalarna ipucu vermemesi hatrlatlr. Çizim tamamlandktan sonra ortak ürünler incelenir, kümeler aras resim dei tokuu yaplarak resimler karlatrlr. Küme amblemi: Örencilerin küme adlarn yanstacak bir amblemi beyin frtnas yaparak oluturmalardr. Yaplan amblemler poster veya rozet olarak kullanlabilir. Küme el i-areti: Küme elemanlar mutlu olduklar anlarda sevinçlerini ifade ederken kullanacaklar el iaretini beyin frtnas yoluyla gelitirebilirler (Senemolu., Gömleksiz ve Üstünda, 1999). -birlikli Grup Ara-t,rmas, Öretmenin bir veya birkaç aratrma konusunu belirleyerek snfa sunmas ile süreç balar. Bazen bu konulara örenciler de ilave konu ekleyebilirler. Aratrma konularn alan örencilerin grup halinde çalmalar, snfa sunu yapma ve rapor verme ile sonuçlanr. Gruplar çalma yöntemi, kaynaklara ulama, görev paylam konularnda öretmence desteklenirler (Joyce., Weil ve Colhoun, 2000:50). Örenciler birbirlerini görebilecek ve rahatça konuabilecek ekilde oturmaldr. Bu stratejinin uygulanmasnda en önemli örenci kazanm, grup içi çalma süreci içinde edindikleri demokratik davranlardr (Lemlech,1998:135). Kökleri Dewey e dayanan bu yaklam Sharan lar tarafndan formule edilmitir. birlikli grup aratrmas, ibirliine dayal örenme ilkeleri ile aratrma inceleme yoluyla öretim yaklamnn birleimi olan bir öretimsel modeldir. Süreç alt aamada gerçeklemektedir. 1- Aratrma sorusunun belirlenmesi ve grubun organize edilmesi: Snfa problem sunulur her grubun konu üzerine odaklanaca soru listelerinin gelitirilmesi istenir. En etkili sorular örencilerden gelen sorulardr. 2- Aratrmay planlama: Her grupta üyelerin neler yapacana karar vermesi. Bu aamada Sharan ve Sharan her örencinin yazl bir çalma plan hazrlamasn önermektedir. 3- Aratrmann tamamlanmas: Grup üyelerinin bireysel olarak elde ettikleri bilgileri bir araya getirerek karlatrmalar.

68 68 4- Final raporu hazrlama: Grubun sorusuna yant oluturabilecek yazl sözlü belge, model yapm veya drama gösterisi olabilir. 5- Final raporu sunumu: Tüm snfa sözlü sunumun yaplmas. 6- Deerlendirme: Her grup üyesinin ve grubun deerlendirilmesi (Zorillo, 2000: ). birliine dayal grup aratrma süreci Jakopsen ve arkadalar (2002) tarafndan aada biçimde gerçeklemesi öngörülmütür. A) Konu seçimi: Örencilerin kendilerine uygun konuyu seçmeleri B) birliini planlama: Öretmenin katklaryla yaplacak etkinliklerin, veri toplama teknikleri ve ulalacak kaynaklarn belirlenmesi C) Uygulama: Örencilerin farkl örenme stratejilerini ve veri kaynaklarn kullanarak çalmalarn sürdürmeleri D) Analiz ve sentez: Örencilerin çalmalarn düzenleyerek ve analiz ederek dier gruplara sunmak üzere hazrlanmalar E) Ürünün sunumu: Çalmann çeitli biçimlerde sunumu F) Deerlendirme: Bulgularn benzer ve farkllklarnn tartlmas, karlatrlmas (Jocopsen., Eggen ve Kauchak, 2002:234). Al,- Yoluyla Ö>renme /Sunu- Yoluyla Ö>retim (Ausubel) Ausubel, örencinin hangi bilginin önemli olduunu, hangisinin problemi çözmede ipucu oluturduunu bilemediinden Bruner in iddia ettii gibi bilgiyi kefederek deil kendine sunulan alma yoluyla kazanabileceini ileri sürmütür. Kavram, ilke ve fikirlerin öretmen tarafndan örgütlenerek sunulmasn, örencilerin de sunulan bilgiyi anlaml biçimde örenmesi gerektiini savunmutur. Herhangi bir konu alan ile ilgili ön örenmelerin yeterli olmad ve konunun yeni örenilmeye baland durumlarda kullanlan etkili bir stratejidir. Bu strateji uygulandnda, öretmen ve örenciler arasnda youn bir etkileim süreci yaanr. Hedef davranlara yönelik kavram ve ilkeleri somut hale getirme, konunun temel çerçevesi çizildikten sonra genelden özele doru bir öretim süreci ie koulmas,

69 69 yeni örenmelerle eski örenmeler arasnda yatay ve dikey ilikiler kurulmas temel ilkeleri arasndadr. Sunu yoluyla öretimin temel özellikleri: 1- Örenci ve öretmen arasnda youn bir etkileim gerektirir. Öretmen örencilerin etkin katlmn salamaya çalr. 2- Soyut kavramlarn anlaml hale getirilmesi için resim, ekil, emalar içeren bol miktarda örnek hazrlanr. 3- Genelden özele doru bir süreç izlenir. Önce genel kavramlar daha sonra genel kavrama ilikin alt kavramlar sunulur. 4- Öretim süreci üç aamada gerçekleir: a) Ön organize edicilerin sunulmas (balangç): Yeni bilgiler için bir yap oluturan, bilginin çerçevesini çizen önceki bilgilerle iliki kurmasn salayan ifadelerdir. Bu ifadeler; ema, soyut model, grafik ve benzetimler olabilir. b) Örenilecek yeni konunun, materyalin sunulmas (gelime): Örencinin etkin biçimde katlm ve dikkatini sürdürmesinin saland bu aamada genel kavramlardan özel bilgilere eski ve yeni kavramlar arasndaki benzerlik ve farkllklar karlatrlarak ulalr. c) Bilisel örgütlenmenin güçlendirilmesi: Sunulan yeni bilginin balangçta verilen ön organize edici yaplarn içine yerletirildii aamadr. Bu durumun gerçekleip gerçeklemediinin anlamak için örencilere sorularn yöneltildii, var olan eksikliklerini tamamlamalar için frsat verildii aamadr. Örencinin bilgiyi yeni durumlara aktarmas için altrma, proje ve problem durumlar ile karlamalar salanr. Al/Sunu Yoluyla Öretimin Aamalar: 1. Örencilerin dikkatini çekme ve örenme hedeflerinden haberdar etme 2. Ön koul örenmeleri gözden geçirme, 3. Kazandrlacak hedef davranlarla ilgili uyarc materyali sunma, 4. Örencilerin örenip örenmediklerini denetleme,

70 70 5. Örencilerin bamsz altrma yapmalarn salama, 6. Performans deerlendirme ve dönüt verme, 7. Kalcl ve transferi salama, dersi gözden geçirerek gelecek derste yaplacaklar belirleme (Senemolu, 2004: ). Etkinlik: Soru A>, Ünite öretim süreci devam ederken örencilerin örenme düzeyleri hakknda bilgi edinmek için kullanlr. Temel kavram merkeze yazlarak çkarlan oklar üzerine örencilerin ana nokta veya kavramlar yazmalar istenir. Çevre sorunlarnn ele alnd bir soru a örnek olarak aada sunulmaktadr. (Bellenca, 1997:14-15) tarla suyu TOPRAK içme suyu SU Çevre Sorunlar, pil imek SES trafik yangn fabrika HAVA Etkinlik: Kavram A>, Yeni bir derse veya üniteye yönelik temel kavramn tahtann merkezine yazlmas ile süreç balatlr. Merkezde yer alan temel kavramla ilikili çeitli kavramlar beyin frtnas yoluyla belirlendikten sonra, snf ibirlikli örenme gruplarna ayrlr, her grubun dakikalk süre içinde a geniletmesi istenir. Tüm gruplar alarn tamamladktan sonra gruplarn alarn karlkl deitirmesi istenerek ortak kavram a elde edilmesi salanr.

71 71 Etkinlik: ÜÇ-NE NE NE Biliyorum? Örenmek isterim? Örendim? Biliyoruz? Örenmek istiyoruz? Örendik? Bireysel veya tüm snfça birlikte gerçekletirilen etkinliktir. Ünite ve ders sürecinin balangcnda; örencilerin hazr bulunuluk düzeyinin belirlenmesi ve ön bilgilerle ba kurulmas, ünite sonunda ise deerlendirme yapmak amacyla kullanlr. Ünite veya dersin balangcnda ilk iki sütun doldurulur, son sütun ise ders/ünite tamamlandnda doldurulur (Bellenca, 1997: ). Ne biliyorum? Ne ö>renmek istiyorum? Ne ö>rendim? Etkinlik: Neden Sonuç Etkinlikte bir boyutta nedenler sralanrken dier boyutta sonuç yer almaktadr. Tamamnn örencilerce hazrlanmas istenebilecei gibi, hedef davranlarn özelliine göre örencilerin sadece nedenleri veya sonucu bulmalar istenebilir. Örnekte çevre kirliliinin nedenlerine ilikin çalma sunulmaktadr. sel ÇÖP DO`AL AFET tarmsal NEDENLER YAKITLAR LAÇLAR hayvansal KRL LK SONUÇ (Bellanca, 1997:396)

72 72 Gösteri Bu teknik genellikle psikomotor becerilerin baskn olduu hedef davranlarda uygulanr. Gösteri uygulayc tarafndan herkesin görebilecei bir ekilde, becerinin önemli noktalar vurgulanarak gerçekletirilir. Örencilerden gelen dönüte göre süreç birkaç kez tekrar edilebilir. Gösteriden önce becerinin anahtar noktalar belirlenmeli, beceri için tüm düzenek önceden hazrlanmaldr. Gösteri için alnan güvenlik önlemleri ve herkesin gösteriyi rahat biçimde izleyip izlemedii denetlenir. Denetim yapldktan sonra; becerinin önemi ve neden gerekli olduu açklanarak süreç balatlr. Becerinin örencilerce kazanlmas için örencilerin sahip olduklar giri davranlar belirlenerek, eksik olan davranlar tamamlanr. Bu ilemlerden sonra becerinin sunumuna geçilir, sunum srasnda ana noktalar ve birbirleriyle olan balantlar sözel olarak ifade edilir. Gösteri gerekirse birkaç kez tekrar edilir (Reece ve Walker,1994: ). Tart,-ma Bir probleme çözüm üretmede, karar vermede, toplumsallaamama ve yardmdan holanmama tutumlarn deitirmede, öretmenin yönlendirmesi altnda örencilerin karlkl konutuklar tekniktir. Tartmann kurallar konumac süresi, söz alma ekli, konunun snrlar gibi özellikler önceden belirlenmeli, konunun tüm örencilerce kolayca anlalr olmasna özen gösterilmelidir. Tartmann sonuçlarnn yazl ya da görsel olarak ifade edilmesi örenmenin kalc olmasn salar. Seçilen tartma konusu kazanmlarla balantl, örencilerin gereksinim duyup aratrabilecekleri nitelikte olmaldr (Reece ve Walker,1994: ). Soru Yan,t Örencileri informal olarak deerlendirmede, hazr bulunuluk düzeylerini anlamada, örenme düzeylerini belirlemede, düünme becerilerini gelitirmede ie koulan etkinliktir. Örencilere hzl ve annda dönüt salama zorunluluu vardr aksi takdirde yantlarn gecikmesi dikkatin dalmasna neden olabilir (Reece ve Walker,1994: ).

73 73 Sorular açk ve anlalr nitelikte hazrlanmaldr. Yant evet/hayr olan, soru kökünü onaylatma içeren deil mi? gibi sorulardan kaçnlmaldr. Sorular örenci says dikkate alnarak yeterli sayda hazrlanmaldr. Dersin batan sona soru yant teknii ile sürdürülmesi uygun deildir, dier tekniklerle desteklenmelidir. Snfn dikkatini bütün ders boyunca soru yant teknii ile denetlemek zor olacaktr. Soru tüm snfa yöneltilmeli böylece herkesin düünme sürecini yaamas salanmaldr. Balangçta alt düzeyde davranlar yoklayan kolay sorulara öncelik verilmeli giderek sorular zorlatrlmaldr. Soru yöneltildikten sonra yeterli düünme süresi tannmaldr. Doru yanta mutlaka pekitireç sunulmal, eksik yantlara ipuçlar verilmeli, yanl yantn nedenleri analiz edilmelidir (Reece ve Walker,1994: ). TV/Projeksiyon Öretim teknikleri arasnda ba kurmaya yarayan ve snfa gerçekçi bir atmosfer sunan bir tekniktir. Duyu organlarnn öretim sürecine katlm arttkça hatrlama düzeyi de artmaktadr. Bu teknik hem göze hem de kulaa hitap ettii için örenme materyalinin yaklak yarsnn örenci tarafndan hatrlanmasn salayacaktr. Film öretmen tarafndan dersten önce birkaç kez izlenerek ana noktalar saptanr. Ana noktalara göre filmin nerede durdurulup hangi sorularn yöneltilecei belirlenir. Film tantlarak sunu balatlr. Ana noktalarda film durdurularak gerekli açklamalar yaplr, örencilerin sorularna yant verilirken film durdurulur. Film bittiinde deerlendirme süreci ie koularak etkinlik tamamlanr (Reece ve Walker,1994: ). Beyin F,rt,nas, Gerçek ya da kurmaca problemlere yönelik çözüm önerileri gelitirmek için ksa sürede (5-10 dakika) ie koulan tekniktir. Probleme allmadk bir çözüm getirmesi, etkin katlm salamas, yaratcl gelitirmesi, snrl oranda aratrma süreci gelitirmesi, snf atmosferine canllk ve heyecan getirmesi yararlar olarak açklanabilir. Süre ve kurallarn açklanmas, önerilerin tahtaya ve kada kayt altna alnabilmesi için raportörlerin seçilmesi ile hazrlk tamamlanr.

74 74 Örencilerin düzeyine uygun hedef davranlarla ilikili problem snfa sunulmadan önce; teknik için ayrlan süre, önerilerin eletirilmeden kayt altna alnaca, frtna sonunda tüm görülerin tekrar gözden geçirilerek olas çözüm önerilerinin belirlenecei açklanr. Tekniin baka bir zaman tekrar uygulandnda örencilerin katlmnda azalma olmamas için, görüler tekrar gözden geçirilirken eletirilerin düzeyli olmasna özen gösterilmelidir (Reece ve Walker,1994: ). Siz olsayd,n,z ne yapard,n,z? Hedef davranlarla ilgili durumlarn kartlara yazlarak örencinin konu ile ilgili tutum, ilgi, gereksinim, beklenti vb yaklamlarn belirlemek için ie koulan tekniktir. Yant veren örencinin gerçek yapsn ortaya çkarmas ile birlikte yüksek düzeyde güdülenme salar. Snf mevcudu dikkate alnarak yeter sayda kartlara durumlarn yazlmas veya resimlerin çizilmesinin ardndan ders öretim süreci balatlr. Bireysel olarak rasgele datlan kartlar okuyanlarn duruma yönelik düüncelerini srayla açklayacaklar söylenerek süreç balatlr. Kart okuyup yantlayan örenciye gerekli yerlerde ipucu verilir, bireysel açklamalarn ardndan grup tartmas da yaplabilir (Bilen,1999: ). Kavram Kartlar, Ünite veya ders sonunda kavramlarn örencilerce anlalp anlalmadn kontrol etmek amacyla ie koulan tekniktir. Tekrara olanak salamas, snf atmosferini canl tutmas, materyal hazrlamann kolay ve ekonomik olmas bu tekniin üstün yönleri olarak sralanabilir. Ünitenin hedef davranlar ile ilgili kartlar iki bölüm halinde bazlarna sadece kavramlar bazlarna sadece kavramn ad büyük puntolarla yazlarak uygulama öncesi hazrlk süreci tamamlanr (Bilen,1999: ).

75 75 Görü-me Hedef davranlarla ilgili bilgilerin yetkili kiilerle yüzyüze görüülerek alnd tekniktir. Bu teknikte örenciler bilisel olduu kadar duyusal davranlar da kazanrlar. Görüme, örencilerde güven, iletiim, görgü becerilerinin geliimini salar. Sorularn önceden hazrlanmas ve zaman açsndan ekonomiklik görüme snrlarnn dalmamasn salar (Bilen, 1999: ). Problem Çözme Öretmenin öretim sürecinde rehber olduu, tüm ilemlerin örencilerce gerçekletirildii bir tekniktir. Bu teknik ayn zamanda bilimsel aratrma sürecini de içermektedir. Teknik alt aamada gerçekletirilir: 1. Problemin farkna varma ve snrlama, 2. Problemin çözümüne yönelik kaynaklar tarama ve bilgi toplama, 3. Problemin çözümüne yönelik denenceler oluturma, 4. Uygun araçlar hazrlama, verileri toplama ve örgütleme, 5. Denenceleri test etme, 6. Çözüme ulama (Sönmez, 1999: ). Deney Bireysel olarak veya küçük gruplar halinde öretmenin rehberliinde gerçekletirilen tekniktir. Aada verildii aamalar izlenerek gerçekletirilir. 1. Hedef davranlarn en az uygulama düzeyinde belirlenmesi, 2. Hedef davranlara uygun araç-gereç seçimi ve denetlenmesi, 3. Deneyin ilem basamaklarnn belirlenmesi, 4. Deney düzeneinin hazrlanmas, 5. Güvenlik önlemlerinin alnmas, 6. Deney düzeneinin çaltrlmas, 7. Deney süresince gözlem yaplmas, 8. Sonuçlarn alnp kontrol edilmesi,

76 76 9. Sonuç raporunun yazm snfa sunumu ve tartlmas, 10. Deneyin tamamlanmasnn ardndan düzenein sökülerek araç-gerecin temizlenerek yerine braklmas(sönmez, 1999:243). Yarat,c, Drama Örenciyi edilgin bir dinleyici durumundan kurtaran, bedeni ve duyu organlarn harekete geçiren, konular canlandrarak yaanr duruma getirme sürecinde ie koulan tekniktir. Yaratc dramann bir örenme yolu olarak en önemli varl düünsel, duygusal ve bedensel boyutlaryla bütünlemi olmasdr. Drama çalmalarnda; snma ve rahatlama, oyun, doaçlama, oluum ve deerlendirme olmak üzere be tür uygulama yöntemi kullanlmaktadr (Üstünda, 2000). Kaynak Ki-i Çeitli meslek sahibi veya belli alanda konu alan uzman olan kiilerin snfa davet edilmesi ya da yerinde ziyaret edilmesi yoluyla bilgi edinme etkinliidir. Kaynak kiiler örencilerin yeni bilgi edinme ve görü açs gelitirmelerine yardm eder. Kaynak kii ve dinleyicilerin görüme balamadan önce sorularn hazrlanmas, içeriin belirlenmesi gibi gerekli hazrlklar yapmalar sonunda süreç balatlr (Erden, tarihsiz). Örencinin öretim süreci içinde kar karya olduu ünite ile gelecekte gerçekletirmeyi düündüü hedefleri arasnda meydana gelen örtüme örencinin ilgi, tutum ve akademik öz kavramlarnda oluan duyusal özelliklerini etkiler. Bunun sonunda birey olumlu duygusal özellikler gelitirir (Bloom, çev. Özçelik, 1979). Eitimin hedefleri çeitli nitelikleri kapsamaktadr. Örenme düzeyi testi ile örencilerin; bilgiyi tanma, hatrlama, onun üzerinde akl yürütme, kavramlar, genellemeler oluturma ve bunlar denetleme gibi süreçlerle ortaya çkan yeterlikleri bilisel alan yeterlikleri olarak nitelenir. Duyusal alan yeterlikleri ise; duygu ve eilimlerle ifade edilen ilgi, tutum ve akademik özgüven olarak ifade edilir (Özçelik, 1992: 81-82)

77 77 Tutum Eitim öretim programlarnn hedefleri büyük ölçüde bilisel ve psikomotor beceri ve davranlarla ilgili olsa da programlarn hem genel hem de özel hedefleri arasnda az sayda da olsa duyusal özellikler bulunmaktadr. yi bir programn örencilerin konu ile ilgili tutumlarn olumlu yönde gelitirmesi beklenir. Tutumlar dorudan doruya gözlenemez, ancak baz durumlarda kiiler tutumlarn davrana dönütürmeyebilir (Erden, 1998:66). Tutum, bireylerin belli bir kiiyi, grubu, kurumu, veya bir düünceyi kabul ya da reddetme eklinde gözlenen, duygusal bir hazrolu hali veya eilimidir. Bireylerin tutumlarn dorudan gözlemek olanakszdr. Tutumlar bireylerin gözlenebilir davranlarndan yordanabilirler. Bireyin tutumu kiiliinin bir parças olarak, nefretlerini, sevgilerini genelde tüm davranlarn etkiler (Özgüven, 1999:353). Tutumla lgili Temel Özellikler 1. Tutumlar doutan gelmez, sonradan yaanarak kazanlr. Tutumlar yaant yolu ile örenilir. 2. Tutumlar geçici deillerdir, belli bir süre devamllk gösteririler. 3. Tutumlar, birey ve nesne arasndaki ilikide bir düzenlilik olmasn salarlar. 4. nsan-nesne ilikisinde, tutumlarn belirledii bir yanllk ortaya çkar. 5. Bir nesneye ilikin olumlu ya da olumsuz bir tutumun olumas ancak o objenin baka nesnelerle karlatrlmas sonucu mümkündür. 6. Kiisel tutumlar gibi toplumsal tutumlar vardr. 7. Tutum bir tepki ekli deil, daha çok bir tepki gösterme eilimidir. 8. Tutumlar olumlu ya da olumsuz davranlara yol açabilirler (Tavancl, 2002:71-72). Sosyal bilgiler dersi ile örenciler yaadklar mekana ilikin tutumlarn bulunduklar çevreye yönelik çeitli etkinlikler içinde yer alarak gelitirebilirler. Örnein, yakn çevresinde yer alan sanayi tesislerinin kurulu yerini sorgulamas örencinin çevreye kar olumlu tutum gelitirmesinin destekleyecektir. Sosyal

78 78 bilgiler dersi kapsamnda yer alan yaanlan mekan ünitesinde, çevresinde yaayan insan ve yerlere empatik duygularla ilgi gösterme, krsal ve kentsel mekana duyarl olma, çevre kirliliine kar duru gelitirme tutumlarn gelitirmesi beklenir (Foley ve Janikoun,1996:3-4). Ülkemizde yürürlükte olan sosyal bilgiler ders program ile örencilerin nsanlar, Yerler, Çevreler örenme alannda aadaki tutumlar kazanmas beklenmektedir. Yaadklar yeri tanma, çevresinde gelecekte olabilecek deiiklikleri arama, yaadklar yere ilikin rolleri fark etme, çevre duyarl gelitirme olarak duyular yeterlikler ifade edilmitir (MEB, 2005:96). Aratrmann yapld dönemde yürürlükte olan ve öretim ylndan itibaren yürürlükten kaldrlan Yakn Çevremiz ünitesinde dersin genel amaçlar arasnda aadaki duyusal özellikler belirtilmitir. Çevreyi korumann günümüz ve gelecek yllar için önemini kavrarlar, Yaanabilir bir çevrenin temel insan hakk olduunu kavrarlar, olarak ifade edilmitir (Vural, 2003:187). Aratrmada kapsamnda gelitirilen bütünletirilmi üniteye yönelik duyusal özellikler aada verilmitir: 1- Krokinin günlük yaamdaki önemini benimseme, 2- Plann günlük yaamdaki önemini benimseme, 3- Çevrenin korunmasna kar duyarl olma, 4- Aratrma inceleme sürecine katlmaktan zevk alma, 5- birlii grubuna gönüllü olarak katlma, 6- Eletirilere açk olma, Örencilerin öretme örenme sürecine ilikin sahip olduklar tutumlarn olumlu olmas, örenme düzeylerinin de istendik oranda olmasn salar. Bu nedenle

79 79 aratrma sürecinde örencilerin bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim süreci ile daha önce karlatklar öretim sürecine ilikin yaantlarn karlatrmalar sonucu olumlu tutum oluturmalar beklenmektedir. Akademik Özgüven Bireyin, herhangi bir örenme birimini örenip örenemeyeceine ilikin kendini alglay tarz olan akademik benlik kavram, ayn zamanda, bireyin duygusal özelliklerinin en genel halidir. Akademik benlik kavram ile test puanlar ya da not ortalamas arasndaki ilikiyi konu alan aratrmalardan elde edilen bulgular, söz konusu iki deiken arasndaki korelasyonlarn ilköretimin ilk yllarnda düük olduunu, beinci snftan sonra yükseldiini göstermektedir. Yaplan çeitli aratrma sonuçlarna göre baar akademik benlik üstünde önemli etkiye sahip olduu gibi, akademik benlikde baary belirlemede çok yüksek bir etkiye sahiptir (Senemolu, 1989:22-25). Okul süreci içinde örencinin kar karya kald baar ya da baarszlk durumlar kendine ait baz genel kavramlara neden olur. Okulda yaad baarlarda öretmenlerin çabalarn görmezden gelerek kendi benliini olumlu olarak alglayan bireyler baarszlk durumunda ise kendilerini olumsuz olarak alglarlar. Örencinin ilköretim sürecinin dördüncü snfndan itibaren biriken okul yaantlar akademik öz kavramn etkiler. Örencinin okulda karlaaca baarl yaant, öretim süreci, program ve not verme uygulamalarnn ondan sonraki örenme üniteleri için daha olumlu ilgi, tutum, akademik özgüven olarak tanmlanan duyusal giri özellikleri gelitirmesi beklenir. Okuldaki baarl yaantlar olumlu bir akademik öz kavramndan genel bir öz kavramnn geliimine neden olur (Bloom, çev. Özçelik, 1979). Psikolojik baarlar içeren yaantlar bireyin yapabileceklerine ilikin özgüveninin temelini oluturur. Baar duygusu yaanarak akademik özgüvenin geliiminin salanmas için öncelikle konu ile ilgili hedeflerin gözden geçirilerek tanmlanmas salanmaldr. Belirlenen etkinliklerin örencilerin ilgisini çekmesi ve

80 80 istekle katlmalarn salamas ayn zamanda hedeflerle de tutarl olmaldr. Örencilerin akademik özgüvenleri öretmenleri ve snf arkadalarndan aldklar dönütlerden oldukça etkilenir. Bu etkilenme akademik özgüvenin artmas ya da azalmas biçiminde gerçekleir. Yaratc öretmenler düük akademik özgüvene sahip örencilerine baarabilecekleri yeni hedefler ve bu hedeflere dönük etkinlikler düzenleyerek akademik özgüvenin geliimini desteklerler (Schmuck ve Schmuck, 2001:37). Ara-t,rman,n Gerekçesi Bütünletirilmi program geliimin doasna uygundur. Fiziksel geliim bilisel ve sosyal geliimi etkiler. Geliimin bu özellii hiç deilse bütünletirilmi program gerekli klar (Crobtree ve Jones, 1998). Sosyal bilgiler dersi ile örencilerin sosyal dünyann ileyiini anlamalar salanmaya çallr. Sosyal dünyann ileyiine yönelik ilkelerin anlalmas ise yurttalk görevleri yerine getirildiinde örenilir. Sosyal bilgiler dersi, doal ve toplumsal olaylarn bütünletirilerek sunumu için uygun bir yap oluturmaktadr. Sosyal bilgiler dersinin bütünletirilmi bir yapda örgütlenerek sunulmas çok çeitli konularda aratrma inceleme yapma kolayl salamaktadr (McNeil, 1996). Bütünletirilmi ünite yaps örencilerin kavramlar arasnda ba kurmalarna yardmc olur. Bütünletirilmi ünite yapsnn öretim sürecinde uygulanmas disiplinlere özgü snrlarn ortadan kalkmasn salar. Sosyal bilgiler dersine yönelik gerçekletirilen ünite bütünletirilmesinde seçilen kavramlarn disiplinler aras balant içermesine dikkat edilmelidir (Beane, 1999). Cumhuriyet döneminde 1926, 1936, 1948, 1968 ve daha sonraki yllarda kabul edilen ilköretim programlar incelendiinde bütünletirme düüncesinin yer ald gözlenmektedir. Bu düünce eitim programlarnda öretim süreci içinde toplu öretim ve öretimde toplulatrma sürecinin öretmenlerce gerçekletirilmesinin istenmesi eklinde yer almtr.

81 öretim ylndan itibaren ilköretim okullarnn ilk be snfnda Türkçe, hayat bilgisi, sosyal bilgiler, matematik, fen ve teknoloji derslerinde yeni programlarn uygulanmasna geçilmesi düünülmektedir. Ülkemizde yaplan aratrmalar incelendiinde ilköretim 7 ve 8. snf düzeyinde bütünletirilmi programa yönelik snrl çalmalar (Doan (1993), Tican (1996) yapld anlalmtr. Her iki çalmada fen bilgisi dersi kapsamnda gerçekletirilirken ilköretimin ilk be ylna ait çalmaya rastlanmamtr. Yaplandrmaclk öncelikle dünyada fen ve matematik alanlarnda yaygnlk kazanmtr. Ülkemizde de bu durumun benzeri bir süreç yaanmaktadr. Halen yaplandrmac anlaytan söz eden öretim programnn fen bilgisi program olduu anlalmaktadr. Ülkemizde yaplandrmac öretim sürecine yönelik yaplan çalmalarn (Cansz (2002), lter (2002), Demirci (2003), Akar ve Yldrm (2004) ilköretimin ilk be ylna yönelik olmad anlalmtr. Çeitli aratrmalarda sadece bütünletirilmi ünite yapsnn test edildii (Levin (1995), Kieffer (1996), McCullar (1998), Ford (2000), Chan (2003) Doster (2004) anlalmaktadr. Bütünletirilmi ünite yapsnda olduu gibi sadece yaplandrmac yaklamn test edildii aratrmalarn (Casteri ve Potter (1996), Lord (1999), Golden (2001), Ott (2002) Betsy (2003) yer ald gözlenmitir. lköretim dördüncü snf düzeyinin seçilmi olmas ilköretimin ilk yllarna yönelik bu tür çalmann ülkemizde denenmemi olmas ve aratrmacnn ilköretim bölümü snf öretmenlii programnda doktora yapyor olmas nedeniyle tercih edilmitir. Aratrmann Türkiye de ilköretim snf öretmenlii düzeyinde bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac yaklamn birlikte uygulanmasna yönelik örnek bir çalma olmas beklenmektedir. Aratrma sonunda öretim ylndan itibaren gelitirilerek uygulanmaya geçilmesi düünülen programlara destek salamas düünülmektedir. Aratrmann eitim programlarnn uygulayclarndan

82 82 olan snf öretmenlerine ve sosyal bilgiler öretimi alanna katk salamas umulmaktadr. Ara-t,rman,n Amac, ve Önemi Aratrmann temel amac, ilköretim okulu 4. snf sosyal bilgiler dersi yakn çevremiz ünitesinde bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim etkinlikleri uygulanarak örencilerin örenme düzeylerine, örenmeye kar tutumlarna ve akademik özgüvenlerine etkisini belirlemek, örenci ve velilerin bu süreçlere ilikin görülerini yanstmaktr. Ders içeriinin bütünletirilerek sunumu problem durumunda açkland gibi Cumhuriyetin ilk yllarndan beri ilköretim programlarna var olan bir beklenti olarak gözlenmektedir. Bütünletirilmi program, bireyin geliiminin doal bir parçasdr. Örencide bilgi yn olumasna engel olur. Örencinin mevcut yapsna ve örenme stiline uygun problemi çözmek için aratrma sürecine girmesi bütünletirilmi programn üstün taraflar olarak sralanabilir. Bütünletirilmi programn grup çalmalarn ve aratrma sürecini içermesi yaplandrmac yaklam ile örtümektedir. Bu nedenle bütünletirme ve yaplandrmac yaklam birbirini tamamlamaktadr. lköretim programnn amaçlar arasnda; kiisel bakmdan, insanlk ilikileri bakmndan, ekonomik hayat bakmndan ve toplum hayat bakmndan balklar altnda hedefler sralanmaktadr. Bu balklar altnda sralanan amaçlar sosyal bilgiler dersinde elde edilen bilisel, duyusal ve devinisel yeterliklerle gerçekletirilmeye çallmaktadr. Bu nedenle sosyal bilgiler dersinde kazanlacak yeterlikler ülkemizin beklentisini oluturan iyi yurtta yetitirilmesine hizmet etmektedir. Yaplan çalmalarda ilköretim okullarnda geleneksel olarak tanmlanan öretmenin merkezde ve etkin olduu, örencinin bilginin edilgen bir alcs olduu yöntemle örencilerin kar karya kald gözlenmektedir. Edilgen konumdaki örenciler kendilerinden beklenen yeterlikleri istendik oranda kazanamamaktadrlar.

83 83 Sosyal bilgiler dersi bütünletirilmi program için uygun bir yap oluturmaktadr. Sosyal bilgiler dersinin oluumunun doasnda bütünletirme vardr. Sosyal bilgiler dersi sosyal bilimler alannda yer alan çeitli disiplinlerin bilekesi durumundadr. Bu nedenle bütünletirilmi ünite yapsnn sosyal bilgiler dersi temelli olmas süreci kolaylatrmaktadr. Sosyal bilgiler dersi ile örencilerin problem çözme ve üst düzey düünme becerilerini kazanmas beklenmektedir. Bu nedenle öngörülen öretim süreci; örencinin örenme birimi üzerine sorumluluk ald, özgün ortamlarda ibirlikli aratrma gruplar içinde çalt ve bu gruplarca elde edilen bilgilerin snfa yanstld ortam önerilmektedir.. Örencinin baarsn etkileyen deikenlerden biri de duyusal ürünlerdir. Duyusal ürünler arasnda yer alan örenmeye kar tutum ile akademik özgüven düzeyleri arttkça örencinin akademik baars artmaktadr. Duyusal ürünlerin geliiminde baar duygusu önemli bir etkiye sahiptir. Yaplandrmac öretim süreci ile örencilerin sorumluluk alarak aratrma inceleme sonucu baarabilecei bir öretimsel ii seçmesi, çalmasn snfa sunarak arkadalar ve öretmeninden dönütler almas duyusal ürünlerinin geliimini desteklemektedir. Aratrmann uyguland öretim ylnda ilköretim sisteminde ilk be ylnda var olan ders programlar konu alan ve geni alan tasarm temele alnarak hazrlanan programlardr öretim ylndan itibaren ilköretim okullarnn ilk be snfnda yer alan Türkçe, matematik, hayat bilgisi, fen ve teknoloji (önceden fen bilgisi), sosyal bilgiler derslerinde yeni programlar uygulanmaya balanmtr. Aratrmann ülkemiz ilköretim sistemi içinde görev yapan snf öretmenleri ve eitim fakültelerinde örenimlerini sürdüren öretmen adaylarna bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac ders öretim süreci uygulama örnei olmas ve sosyal bilgiler öretimi alanna katk salamas beklenmektedir. Uygulamann Milli Eitim Bakanlna gelitirilen yeni ders programlarna yönelik geri bildirim salamas düünülmektedir. Güncel olan ve giderek tüm okul düzeylerinde yaygnlk

84 84 kazanan bütünletirilmi program ve yaplandrmaclk temelli öretim sürecinin öncelikle ilköretim okullarnda benimsenip uygulamaya geçilmesine katk salamas umulmaktadr. Problem Cümlesi Aratrmada problem cümlesi aadaki gibi ifade edilmitir. Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim süreci, geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci ile geleneksel program ve geleneksel öretim yöntemlerinin örencilerin örenme düzeylerine, örenmeye kar tutumlarna, akademik özgüvenlerine etkisi nedir? Denenceler 1- Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim süreci, geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci geleneksel program ve geleneksel öretim yöntemleri örencilerin örenme düzeyleri üzerinde etkisi deney gruplar lehine anlaml farklar göstermektedir. 2- Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim süreci, geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci geleneksel program ve geleneksel öretim yöntemleri örencilerin örenmeye kar tutumlar üzerinde etkisi deney gruplar lehine anlaml farklar göstermektedir.

85 85 3- Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim süreci, geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci geleneksel program ve geleneksel öretim yöntemleri örencilerin akademik özgüvenleri üzerinde etkisi deney gruplar lehine anlaml farklar göstermektedir. Alt Problemler 1- Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim yaklam uygulanan grupta yer alan, a) örencilerin, b) velilerin ünite sürecine ilikin görüleri nelerdir? 2- Bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim yaklam uygulanan grupta yer alan, a) örencilerin, b) velilerin ünite sürecine ilikin görüleri nelerdir? 3- Geleneksel ünite ve yaplandrmac öretim yaklam uygulanan grupta yer alan, a) örencilerin, b) velilerin ünite sürecine ilikin görüleri nelerdir? 4- Geleneksel ünite ve geleneksel öretim yaklam uygulanan grupta yer alan, a) örencilerin, b) velilerin ünite sürecine ilikin görüleri nelerdir?

86 86 Say,lt,lar Aratrmann temelinde aadaki sayltlar yer alacaktr. 1- Örenciler ve veliler aratrma süresince uygulanan ölçme araçlar ve sesli görüme sorularn içtenlikle yantlamlardr. 2- Kontrol altna alnamayan deikenler gruplar ayn oranda etkilemitir.. S,n,rl,l,klar 1- Aratrma, öretim ylnda zmir Buca Otuz Austos lköretim Okulu nun 4. snflarnda örenim gören 146 örenci ile gerçekletirilmitir. 2- Aratrma, ilköretim 4. snf sosyal bilgiler dersi yakn çevremiz ünitesini kapsamaktadr. 3- Aratrmada örencilerin, örenme düzeyleri, akademik özgüvenleri ve örenmeye kar tutumlarnn karlatrlmas, örenci ve velilerin öretme örenme sürecine ilikin görülerinin alnmas ile snrldr. 4- Aratrma gelitirilen bütünletirilmi ünite ve uygulanan yaplandrmac öretim sürecinde uygulanan strateji yöntem ve tekniklerle snrldr.

87 87 Tan,mlar Bu aratrmada kullanlan tanm ve deikenler aada yer almaktadr. Bütünle-tirilmi- ünite: Bir kavram ya da tema etrafnda birkaç disiplin alanndan içeriin anlaml bir ekilde biraya getirilmesiyle oluan örenme birimidir. En basit anlam ile disiplinler aras ba kurmadr. Bütünletirme süreci; çeitli disiplin alanlarndan genel hedefleri belirleme ve bu hedefleri kapsayacak tema adnn seçimi ile balar. çerik seçilen disiplin alanlarn kapsayacak ekilde belirlenir. Ünite boyunca uygulanacak etkinlikler ve yönlendirmeyi salayacak sorularn tespit edilmesi ile ilem tamamlanr (Drake ve Burns, 2004). Yap,land,rmac, ö>retim: Örencilerin öretme örenme sürecine etkin olarak katld, sorulara yant arad, problem çözdüü, olgulara açklama getirdii, ibirlii süreci içinde çalt, aratrma ve incelemeler yapt, var olan yaplarn gözden geçirerek düzenledii, örenme sürecini deerlendirdii, örenme ürünlerini snfa ya da gruba sunarak dönütler ald süreçtir. Geleneksel ö>retim: Öretmen tarafndan kavram, olgu, ilke ve genellemelerin genellikle sözel olarak aktarld, örencinin bo bir levha gibi bilginin edilgin alcs olarak kabul edildii, örencinin ilgi ve gereksinimlerini temele almadan, önceden belirlenen yaplarn aktarld süreçtir. Dier bir ifade ile öretmen merkezli, örencinin edilgin olduu, öretileni örenme durumunda bulunduu süreçtir. Geleneksel program: Milli Eitim Bakanlnca konu merkezli yaklam temele alnarak oluturulan, örencilerin mevcut içerii örenmesinin yeterli görüldüü, daimicilik ve esasicilik eitim felsefesini yanstan ders program. Aratrma sürecinde Talim Terbiye Kurulu Bakanl nn tarih ve 62 sayl karar ile kabul edilerek yürürlükte olan program.

88 88 Tutum: Bireylerin belli bir kiiyi, grubu, kurumu, veya bir düünceyi kabul ya da reddetme eklinde gözlenen, duygusal bir hazrolu hali veya eilimidir (Özgüven, 1999:353). Akademik özgüven: Bireyin akademik yönü baskn olan dersten ald çeitli deerlendirme notlarn arkadalarndan, öretmenlerinden ve aile çevresinden ald dönütlere bal olarak kendisini okuldaki veya snftaki arkadalaryla karlatrarak örenmelerini deerlendirmesidir. Bir dier ifade ile, kiinin akademik yönü baskn olan bir ite baarl olacana inanma ve güven duyma derecesidir (Bloom, çev. Özçelik, 1979). Ö>renme düzeyi testi: Örencilerin hedefler dorultusunda kazandklar bilisel özelliklerin ölçülmesi amacyla hazrlanan ölçme arac (Erden, 1998:62). Aratrmada örenme düzeyi baar olarak kabul edilmitir. K,saltmalar GÖ : Geleneksel Öretim ve Program Grubu BÜYÖ : Bütünletirilmi Ünite Yaplandrmac Öretim Grubu BÜGÖ : Bütünletirilmi Ünite Geleneksel Öretim Grubu GÜYÖ : Geleneksel Öretim Yaplandrmac Öretim Grubu

89 89 BÖLÜM II LGL YAYINLAR VE ARATIRMALAR Bu bölümde öncelikle bütünletirilmi programn uyguland ardndan yaplandrmac yaklama dayal öretim sürecinin gerçekletirildii yurt dnda ve yurt içinde yaplan çalmalara yer verilmitir Yurt D,-,nda Bütünle-tirilmi- Ara-t,rmalar Programa li-kin Yap,lan Yay,nlar ve Levin (1995) ilköretim düzeyinde sosyal bilgiler dersi merkezli hazrlanm bütünletirilmi programn uygulanmasnn ardndan öretmenlerin sürece ilikin görülerini almtr. Öretmenler bütünletirilmi program sürecinde ie koulan grup çalmalarnn örencilerin sosyallemelerini arttrdn belirtmileridir. Uygulanan örenci merkezli öretim sürecinin örenmeyi kolaylatrdn, bütünletirilmi tematik ünitenin, örencilerin genel yaama yönelik sorunlarna pratik çözümler üretmelerini saladn dier bir ifade ile ar ulusal programn uygulanmasn kolaylatrdn ifade etmilerdir. Sonuç olarak aratrmac; bütünletirilmi program uygulamasnn çocuun doal çevre ile yaam arasnda ba oluturmasn kolaylatrdn belirtmitir. Wright, Sorrels ve Granby (1995) öretmen yetitiren kolejde örenimlerini sürdüren örencilerin, normal programlarna ek olarak uygulanan bütünletirilmi programn; sonraki dönemlere katks ve adaylarn mesleki yeterliklerine etkisini aratrmlardr. Öretmen adaylarndan elektronik ortamda en az iki bütünletirilmi ünite hazrlayp örencilerine uygulamalar istenmitir. Hazrlanan üniteler uygulanmadan önce ilgili öretim üyeleri tarafndan denetlenmi ve öretim süreci

90 90 ise danman öretmenler tarafndan gözlenmitir. Çalma sonunda öretmen yetitirme sürecinde bütünletirilmi program uygulayan okul örencilerinin bütünletirilmi ders planlama ve kapsaml hazrlk yapmada dier bütünletirilmi program uygulamayan kolej örencilerine göre anlaml farklar oluturduu gözlenirken, snf yönetimi, tematik üniteler, profesyonelce ibirlii salama, yanstc uygulamalar, etkili iletiim kurma becerilerinde anlaml düzeyde fark olmamasna ramen daha yüksek ortalamaya sahip olduklar gözlenmitir. DeCorse (1996) nin aratrmas be öretmene, bütünletirilmi program hazrlama çalmalar srasnda yönelttii sorular ve ald yantlarn analizini içermektedir. Aratrmaya katlan be kiinin kdemleri; sras ile sosyal bilgiler öretmeni 27, müzik ve beden eitimi öretmenleri 20, snf öretmenleri ise 8 ve 1 yllk deneyime sahiptirler. Öretmenlere; Bütünletirilmi program nedir? Bütünletirilmi program snfnza nasl yanstyorsunuz? Üniversite öreniminizde bütünletirilmi programa yönelik nasl bir eitim aldnz? Bütünletirilmi program sizde hangi duygular gelitirdi? Gelecekte bütünletirilmi program uygulamas neler getirir? Bütünletirilmi programa yönelik olarak öretmen adaylar nasl hazrlanabilir? sorular yöneltilmitir. Öretmenlerin verdikleri yantlar incelendiinde; bütünletirilmi program yeni mezun öretmenlerin daha iyi tanmladklar, eitim fakültelerinin bütünletirilmi programa yönelik olarak örencilerini hazrlamadklar, bütünletirilmi programn uygulanmas için okul yönetimlerinin desteinin yeterli olmad saptanm öretmenelerin programn uygulanmasnn okul öncesi ve ilköretim düzeyinde kolay olacan, hizmet içi eitim kurslarnn yaygnlk kazandrma gerekliini ifade ettikleri gözlenmitir. Kieffer (1996) sanat dersinin temele alnd bütünletirilmi program uygulamasnda, örencilerin ibirliine dayal çalmalar sonucu anlaml bütünler oluturduklarn, öretmenlerin öretim sürecinde kolaylatrc bir rol üstlendiini, bireysel olarak yeni yaplarn oluumu için hem örencilerin hem de öretmenlerin yeni bak açs kazandn gözlediini ifade etmitir.

91 91 McCullar (1998) geleneksel olarak Amerikan okullarnda dört ana disiplin alan (sosyal bilgiler, fen, matematik ve ngilizce) temele alnarak bütünletirilmi tematik programlarn oluturulduunu ifade etmitir. Aratrmasnda kolej düzeyinde sanat dersi temele alnarak uygulanan bütünletirilmi program gözlemitir. Gözlem sonucunda uygulanan sanat temelli bütünletirilmi programnn snf atmosferini olumlu yönde etkilediini, örencilerin de örenmeye kar güdülendiklerini belirtmitir. O Neal (1998) ilköretim düzeyinde, bütünletirilmi tematik öretimin örencilerin örenmeye kar olan tutumlarna etkisini aratrmtr. Aratrmac yapt snf içi gözlemler ve görümeler sonucunda örencilerin okula ve örenmeye kar olumlu tutumlar gelitirdiklerini belirlemitir. Örencilerin okula ve örenmeye kar gelitirdikleri olumlu tutumlarn yapm olduu veli görümeleri ile desteklendiini belirtmitir. Bailey (1999) velilerin bütünletirilmi üniteyi, nasl algladklarn, çocuklarn geliimine katk salayp salamadn belirlemek amacyla çalma yapmtr. Aratrmac verilerini, öretim yl bahar döneminde tarih, corafya, edebiyat ve sanat disiplinlerini içeren Latin Amerika temal bütünletirilmi ünitenin uygulanmasnn ardndan 118 sekizinci snf örenci velisinin üniteye ilikin görülerini anket ve görüme teknikleri ile elde etmitir. Yaplan analizler sonucunda veliler; örencilerinin ünite öretim sürecinden keyif aldklarn, veli olarak ünite sürecine etkin olarak katldklarn ve çocuklarnn disiplinler aras balant kurduklarn gözlediklerini belirtmilerdir. Örenci velileri beklentilerini, bütünletirilmi program uygulamasnn yaygnlatrlarak sürdürülmesi eklinde açklamlardr. Mason., Kruchkov ve Kilbane (1999) aratrmalarnda Amerika ve Rusya da ilköretim düzeyinde, küresel eitim kapsamnda yer alan bütünletirilmi program uygulayan iki okulda görev yapan öretmenlerin görülerini açk uçlu sorularla belirlemilerdir. Aratrma sonunda Amerika da bulunan okulda görev yapan öretmenler bütünletirilmi programn üstün yönlerini; örencilerin kavramlar aras

92 92 balant ve ilikileri görme, materyallere daha fazla zaman ayrma, örenme ortamnn zengin veya gerçek koullar içermesi, örencilerin örenme gereksinimlerini karlamas, örenci merkezli öretim süreci salama, yaratc problem çözme ve yaratc düünme becerilerini gelitirme olarak ifade etmilerdir. Rusya daki okulda görev yapan öretmenler ise bütünletirilmi programn üstün yönlerini; geleneksel programn snrlamalarn ortadan kaldrarak zengin örenmeler olumasna yardmc olma, bilisel çaba gerektiren ilemlere zaman salama, kavram ve genellemelere ulamay destekleme, örenci öretmen etkileimi ve ekip çalmasn arttrma, yenilie açk olma olarak ifade etmilerdir. Bütünletirilmi programn snrllklarna ilikin olarak Rusyadaki okulda görev yapan öretmenler; aratrma yapmak için yeterli zaman ayrma, bütünletirilmi programa yönelik personelin geliimi için düzenlenen kurslarn yokluu, deiik kaynaklara ulama güçlüü, geleneksel öretimle karlatrmak için ölçütlerin net olmamas eklinde görü belirtmilerdir. Amerikadaki okulda görev yapan öretmenler ise bütünletirilmi programn snrllklarn; disiplin alanlarna özgü baz temel kavramlarn atlanabilmesi, ünite için öngörülen sürenin tahmin edilenden daha fazla zaman alabilmesi, baz konu alanlarnn dorusal bir sra ile izlenmesinin güçlüü, planlama için daha fazla zaman ve materyal çeitliliine gereksinim duyulmas, standart testlerle deerlendirme sistemine uygun olmamas, baz örencilerin geleneksel programn hedeflerini kazanmamalar olarak ifade etmilerdir. Ford (2000) çalmasnda, ilköretim yedinci snf düzeyinde ders öretim sürecinde çoklu yetenek teknikleri ve bütünletirilmi programn birlikte uyguland grupla, geleneksel program ve öretim sürecinin uyguland kontrol grubu arasnda hem ders baarlarnda hem de örenmeye kar tutumlarnda deney grubu lehine anlaml farklar gözlemitir. Penn (2000) ilköretim beinci snf örencilerinin tarihsel kurgulara olan tepkilerini belirlemeye yönelik çalma yapmtr. Aratrmasnda bir snfta bütünletirilmi program ie koulurken dier snfta geleneksel program

93 93 uygulanmtr. Çalmada bütünletirilmi programn uyguland grup lehine baar düzeyinde anlaml farklar görülmediyse de tarihsel kavramlarn bütünletirilmi programn uyguland grupta yer alan örencilerce kullanlmaya baland gözlenmitir. Malkus (2001) üç dini (Ortodoks okullar) ilköretim okulunda uygulanan bütünletirilmi programn nasl anlaldn, okullar tarafndan hangi süreçler sonucunda gelitirildiini aratran çalmasnda, verilerini öretmen ve velilerle görüme, snf içi gözlem, yazl kaynak taramas yaparak elde etmitir. On hafta süren gözlem ve görümeler sonucunda, bütünletirilmi ünite anlaynn karmak olarak tanmlanmasna ramen öretmenlerce anlald, velilerin bütünletirilmi program destekledii, ek olarak öretmenlerin program yapsnn tam olarak anlalmas için hizmet içi eitim çalmalarana arlk verilmesini önerdikleri belirlenmitir. Akins ve Akerson (2002) un çalmalarnda sosyal bilgiler, fen bilgisi dilsanat disiplinlerini elektrik temas altnda bütünletirip, ilköretim dördüncü snf düzeyinde uygulamlardr. Aratrmada, örencilerin disiplinler aras balanty fark edip etmeme ile her disiplin alanna yönelik baar düzeyleri kontrol grubuna göre test edilmitir. Öretmen ve örencilerle görüme, günlük gözlem, örenci çalmalarn inceleme gibi çeitli yollarla nitel veriler elde edilmitir. Çalmann sonunda örencilerin, dil-sanat ile sosyal bilgiler, dil-sanat ile fen bilgisi arasnda balant kurabilirken, sosyal bilgiler ile fen bilgisi arasnda balant kuramadklar gözlenmitir. Aratrmac bu durumu birçok örencinin fen bilgisi ile sosyal bilgiler dersini ayn konu alanna yönelik olarak alglamalarn nedeniyle bütünletirmeye gerek görmemelerine balamtr. Örenci baar puanlarna bakldnda kontrol grubunda %70 civarnda üç disiplin alannda baar elde edilirken, bütünletirilmi programn uyguland deney grubunda fen bilgisi dersinde %92, dil-sanat dersinde %89, sosyal bilgiler dersinde %85 düzeyinde baar elde edilmitir. Chan (2003) çalmasnda, son yllarda bütünletirilmi program savunan anlaylarn öretmenleri bir deiimle kar karya braktn ifade ederek,

94 94 öretmenlerin programn bütünletirilmesi üzerine düünce ve inançlarnn nasl etkilendiini belirlemek istemitir. ki farkl okulda bütünletirilmi program ve geni alan yaklamn uygulayan öretmenlere yönelik veriler; gözlem, görüme ve doküman analizi ile elde edilmitir. Bütünletirilmi programn uyguland okulda öretmenler aras iletiimin snrl olduu gözlenirken, geni alan yaklamnn uyguland okulda bu kez materyal paylamnn çok az olduu gözlenmitir. Yaplan görümelerde, bütünletirilmi programn uyguland okulda yer alan öretmenler, kendi anlaylar deimeden bütünletirilmi program çalmas içine girdiklerini bu nedenle zorlandklarn belirtmi, okul politikalar hakknda karar alanlarn öretmenlerin gelecekte programlarn deimesine ilikin kayglarn harekete geçirdikten sonra deiim politikalarn uygulamaya geçirmelerini önermilerdir. Guay., Marsh ve Boivin (2003) ilköretim örencilerinin akademik baarlar ile akademik özgüvenleri arasndaki ilikiyi aratran çalmalarnda, akademik baar ile akademik özgüven arasnda yüksek bir iliki bulmulardr. Sekiz, dokuz, on ya grubu içinde ele alnan çalmada akademik özgüvenin yaa bal olarak deimedii gözlenmitir. Cockrum (2004) bütünletirilmi programn uyguland genel lise ile teknik ve akademik lise türlerinin yllar arasnda örenim gören örencilerin bireysel dosyalarnn incelendii çalmada; bütünletirilmi programn uyguland lise türüne kayt olma oranlarnda dier lise türlerine göre daha fazla oranda art olduu gözlenmitir. Bu durum aratrmac tarafndan kamuoyunun bütünletirilmi programa ilgisi olarak yorumlanmtr. Bir dier bulgu ise bütünletirilmi programn uyguland liseye devam eden örencilerin ülke genelinde uygulanan testlerden elde ettikleri puanlar ile akademik lise türü ile yarabilir oranlara ulam olmalardr. Doster (2004) sanat temelli ve Amerikan tarihi konulu bütünletirmeyi gerçekletirdii ünitede, kolej örencilerinin Amerikan tarihini alglamalarnn ve sanata yönelik tutumlarnn geliimini test etmitir. Tutumun belirlenmesi için test yaplrken, Amerika tarihini alglamann belirlenmesi için öretmen gözlemlerine ve

95 95 örenci görülerine bavurulmutur. Ünite tamamlandnda kolej örencilerinin bütünletirilmi program sayesinde hem Amerikan tarihine yönelik alg ve örenmelerini hem de sanata yönelik tutumlarn olumlu yönde gelitirdikleri belirlenmitir. Cloksin (2005) ilköretim birinci snflarda beden eitimi ile salk dersi bütünletirmesinin birlikte olduu grup ile bütünletirilmi beden eitimi ile geleneksel salk dersi, sadece bütünletirmenin uyguland salk dersi gruplarnn fiziksel etkinliklere zaman ayrma ve televizyon izleme oranlarn karlatrmasn test etmitir. Bütünletirilmi program yapsnn uyguland beden eitimi ve salk dersi grubunun dier gruplarda bulunan örencilere göre salkl olmak için fiziksel etkinliklere ayrdklar sürelerde art, televizyon izlemek için ayrlan zamanda azalma gözlenmitir. Meisel (2005) ilköretim yedinci snflarda matematik ve fen dersinin bütünletirilmesine yönelik olarak 173 öretmenin görülerini ald çalmada, öretmenlerin örencilerin kavramlar kazanmalar için bütünletirmeden yana olduklar bunun için kendilerine hizmet içi eitim verilmesinin yararl olacan belirttikleri görülmütür. Türkiye de Bütünle-tirilmi- Programa li-kin Yap,lan Yay,n ve Ara-t,rmalar Doan (1993) ilköretim fen bilgisi ders programnda yer almamasna ramen yedinci snf düzeyinde gelitirdii bütünletirilmi toprak koruma ünitesi ile örencilerin çevre korumaya yönelik tutum gelitirip gelitirmediklerini, gelien tutumlar ile fen bilgisi dersi baar düzeyleri arasndaki ilikiyi bu iliki cinsiyet deikenine göre test edilmitir. Ünite alt ders saati süresince uygulanm, öretim sürecinde arlkl olarak tartma yönteminin ie koulduu açklanmtr. Topraklarn korunmasna yönelik olarak örencilerin olumlu yönde tutum gelitirdikleri, tutumlarda cinsiyetler arasnda farkllk gözlenmedii, fen bilgisi dersinin baar düzeyi ile toprak korumaya yönelik tutumlar arasnda yüksek düzeyde (R=.76) ilikiye rastlanmtr.

96 96 Tican (1996) ilköretim sekizinci snf fen bilgisi dersine yönelik, hava kirliliine kar korunum ünitesi bütünletirilmi anlayla aratrmac tarafndan gelitirilmitir. Fen bilgisi programnda yer almamasna ramen gelitirilen ünite ile örencilerin doal çevreye yönelik olumlu tutum gelitirmeleri beklenmi, tutumlar cinsiyete ve fen bilgisi dersi baar düzeylerine göre test edilmitir. Ünite öretim süreci sekiz ders saati içinde gerçekletirilmitir. Süreç sonunda kz örencilerin erkek örencilere göre çevreye kar tutum gelitirmede anlaml düzeyde farkllatklar gözlenmitir. Fen bilgisi baar puanlar ile çevreye kar gelitirilen tutum puanlar arasnda (r=.35) düük düzeyde ilikiye rastlanmtr. Çava (2005) zmir ilinde özel bir ilköretim okulunun altnc snf, fen bilgisi dersinde hücre ve doku konularn kapsayan ünitede aratrmasn gerçekletirmitir. Çalmada, bilgi iletiim teknolojilerinin etkin kullanm ile geniletilmi örenme ortam salanarak, bu ortamda örencilerin baar ve tutumlarn deerlendirme hedeflenmitir. Deney grubu bütünletirilmi örenme ortamnda çalrken kontrol grubu geleneksel öretim ortamnda çalmtr. Çalma sonunda bütünletirilmi örenme ortamlarnn örencilerin baar ve örenmeye kar tutum puanlarnda kontrol grubuna göre anlaml düzeyde farklar oluturduu ortaya çkmtr. Aratrmada deney grubu örencilerinin sanal ortamda ünite ile ilgili olarak birbirleriyle ve öretmenleri ile iletiime girme sklnn ünite süreci boyunca artarak devam ettii gözlenmitir. Yurt D,-,nda Yap,land,rmac, Ö>retim Yakla-,m,na li-kin Ara-t,rmalar Castori ve Potter (1996) yaplandrmac öretim modelinin ilköretim ikinci kademe fen bilgisi dersine yönelik olarak örencilerin gelitirdikleri tutumlar snf içi gözlem ve testlerle belirlemeye çalmlardr. Dört ay süren çalma sonucunda geleneksel öretimin uyguland grupta tutuma yönelik gelime gözlenmezken deney grubunda fen dersine yönelik tutumlarda anlaml düzeyde art gözlenmitir. Deney grubunda fen dersine yönelik tutumlarda balangçta erkek örenciler lehine gözlenen farkn deney sonrasnda ortadan kalkt gözlenmitir.

97 97 Moussiaux ve Norman n (1996) yaplandrmac öretim etkinliklerine ilikin ilköretim ve lise düzeyinde görev yapan 570 matematik ve fen bilgisi öretmeni ile ayn okullarda örenim gören 1080 örencinin görülerine bavurduklar çalmalarnda, öretmenler öretim sürecinde son bir hafta veya daha ksa süre içinde örencilerine ibirliine dayal çalma yaptrdklarn ifade etmilerdir. Ayn öretmenlerin örencilerinin de bu görüü destekleyen ifadeler verdikleri gözlenmitir. Yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerine ilköretim düzeyinde daha fazla, lise düzeyinde daha az yer verildii bunun içerik yapsnn basksndan kaynakland aratrmaclarca açklanmtr. Norman (1997) ilköretim dördüncü ve yedinci snflar ile lise onuncu snf düzeyinde görev yapan fen ve matematik öretmenleri ile ayn snflarda örenimlerini sürdüren örencilerin yaplandrmaclk temelli öretim sürecinin uygulanma skl ve bu süreci nasl algladklarn belirlemeye yönelik çalma yapmtr. Aratrma sonunda öretmenler yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerini haftada birkaç kez uyguladklarn ve yaplandrmac öretim sürecini yararl bulduklarn ifade etmilerdir. Örenciler, haftada birkaç kez yaplandrmac öretim süreci ile karlatklarn ifade ederek öretmenlerin görülerini desteklemilerdir. Yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerinin ilköretim düzeyinden lise düzeyine geçildikçe uygulanma sklnn azalmakta olduu, gözlenirken fen ve matematik öretmenlerinin yaplandrmaclk temelli öretim uygulamalar arasnda anlaml fark olmad gözlenmemitir. Lord (1999) bir dönem boyunca (toplam 90 saat) uygulanan geleneksel ve yaplandrmac öretim sürecinin kolej örencilerinin çevre bilimi dersinde baarlarn ve çevre korumaya destek olma tutumlarn kazanma düzeylerini test etmitir. Yaplandrmac öretim sürecinde Bybee nin 5E (engage, explore, explain, elaborate, evaluate) yaklam uygulanmtr. Aratrma sonucunda, örenme düzeyi ve çevre duyarln kazanmada yaplandrmac öretim sürecinin uyguland snf lehine anlaml farklar olduu gözlenmitir. Örencilerle yaplan görümeler sonucunda yaplandrmac snf örencileri öretim sürecinden keyif aldklarn ifade etmilerdir.

98 98 Golden (2001) tarafndan yaplan çalma ilköretim yedinci snf düzeyinde gerçekletirilmitir. Asit ünitesi boyunca geleneksel öretimin uyguland kontrol grubu ile yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerinin uyguland deney grubu arasnda çalma sonunda örencilerin baar düzeylerinde yaplandrmac grup lehine anlaml fark bulunmutur. Kalcl belirlemek için üç hafta sonra tekrar uygulanan testte yine yaplandrmac öretimin uyguland grup lehine anlaml fark gözlenmitir. Glover (2002) kolej örencileri düzeyinde yaplandrmaclk temelli öretim etkinlikleri ile geleneksel öretim sürecini Amerikan tarihi konusunda tutum ve bilgi gelitirme düzeylerini de test etmitir. Çalma sonunda deney grubu örencilerinin Amerikan tarihi konusunda hem tarihe yönelik tutumlar hem de Amerikan tarihine yönelik bilgilerinin geleneksel öretimin uyguland kontrol grubuna göre anlaml düzeyde fark gösterdikleri ortaya çkmtr. Ott (2002) ilköretim dördüncü snf örencilerinin matematik dersinde hacim konusunda uygulanan yaplandrmac ve geleneksel öretim sürecinin örencilerin baar düzeyleri üzerindeki etkilerini karlatrd çalmasnda yaplandrmaclk temelli öretim sürecinde yer alan örencilerin kontrol grubunda yer alan örencilere göre içerii daha verimli örendiklerini ortaya koymutur. Becker (2003) Tayland da meslek lisesinde elektronik konularn kapsayan derste yaplandrmac ve geleneksel öretim sürecinin örencilerin baar ve öretim sürecini tercihlerini belirlemeye yönelik çalma yapmtr. Baar düzeyi ön-son test ve kalclk testi ile belirlenmeye çallmtr. Baar düzeyi ortalamas yaplandrmac öretim sürecinin uyguland deney grubu lehine olmasna ramen anlaml fark gözlenmemitir. Hem deney hem de kontrol grubunda yer alan örencilerin, öretim sürecine katlma olanan salamas, güdülenmeyi artrmas, kavramlara ilikin kalc örenmeler salamas gibi nedenlerle yaplandrmac öretim sürecini tercih etme oranlarn %73 olarak belirtmilerdir. Bir dier ifade ile her dört örencinin üçü tercihini yaplandrmaclk temelli öretim sürecinden yana kullanmtr.

99 99 Betsy (2003) yaplandrmac öretim etkinliklerinin örencilerin akademik performanslar, sosyal davranlar ile snf büyüklüü arasndaki ilikiyi belirlemeye yönelik çalmasnda, 18 okuldan 318 öretmenin görülerine bavurmutur. Aratrma sonucunda snf büyüklüü arttkça bir dier ifade ile snftaki örenci mevcudu arttkça yaplandrmac öretim etkinliklerinin azald belirlenmitir. Fauts., Abbott ve Baker (2003) Washington okul aratrma merkezi adna öretim yl içinde uygulanan yaplandrmaclk temelli öretim uygulamalar ile okul baarsndaki ilikiyi aratran çalma yapmlardr. Dört aylk sürede, 15 ilköretim birinci kademe, 8 ilköretim ikinci kademe, 9 genel lise ve 2 teknik lisede sosyal bilgiler, fen bilgisi, matematik ve dil olmak üzere 669 ders saati aratrmaclar tarafndan gözlenmitir. Tam olarak yaplandrmac yaklamn uyguland derslerin oran %17 olarak gözlenmitir. Kalan %83 lük ders orannda snrl oranda yaplandrmaclk temelli etkinliklere rastlanmtr. Programlarn bütünletirilmi olarak uygulayan okullar ile alternatif okullarda yaplandrmaclk temelli etkinliklere geleneksel okullardan daha yüksek oranda rastlanmtr. Aratrmada okul türleri ile yaplandrmac etkinlikleri uygulama skl arasnda anlaml fark gözlenmemitir. Örenci baarlarn ölçen genel snavlar ile yaplandrmac öretim etkinlikleri arasnda bir iliki bulunmamtr. Kroesbergen., Luit ve Maas (2004) ilköretim ikinci ve üçüncü snflarnda yer alan 265 düük baar düzeyine sahip örencinin matematik dersinde yaplandrmac, dorudan ve geleneksel öretim yaklamlarnn baar, problem çözme becerileri, güdülenme üzerindeki etkilerini test etmilerdir. Hem yaplandrmac hem de dorudan öretim sürecinin uyguland gruplarn geleneksel öretimin uyguland kontrol grubuna göre baar düzeyinde anlaml bir fark elde ettikleri gözlenmitir. Yaplandrmac ve dorudan öretim sürecinin uyguland gruplarn arasnda baar düzeyinde fark gözlenmemitir. Örencilerin güdülenmeleri üzerinde de benzer süreç yaanmtr. Problem çözme becerilerinde ise dorudan öretim sürecinin uyguland grubun, yaplandrmac öretim sürecinin uyguland gruba göre anlaml fark oluturduu gözlenmitir.

100 100 Chang (2005) tarafndan mühendislik fakültesinde örenim gören örencilerin fizie giri dersinde uygulanan yaplandrmac öretim sürecinin örenme düzeylerinde ve fizie yönelik tutumlarnda yeni bir yap oluturup oluturmad deneysel çalmada test edilmitir. Yaplandrmac öretimin uyguland deney grubunda 55, geleneksel öretimin uyguland kontrol grubunda ise 51 örenci yer almtr. Çalmann sonunda deney grubunun kontrol grubuna göre; öretim sürecinde etkin olma, fizik dersine ilikin temel kavramlar elde etme, örenmelerinin farkna varma, fizie kar olumlu tutum gelitirme yönlerinden anlaml düzeyde farkllama gözlenmitir.. Bates (2005) birinci, dördüncü ve beinci snf okutmakla görevli aday öretmenlerin staj yaptklar okuldaki örencilerinin örenme gereksinimlerini gidermek için yaptklar çalmalar snf içi gözlemle belirlemitir. Aday öretmenlerin uygulam olduklar yaplandrmaclk temelli uygulamalarn örencilerin çeitli düzeylerde geliimlerine katk saladn gözlem ve görüme sonuçlar ile belirlemitir. Moore (2005) ilköretim yedinci snf matematik dersinde yaplandrmaclk temelli öretim sürecinin örencilerin baar, akademik benlik, tutum ve güdülenme düzeylerinin geleneksel öretim sürecinin uyguland kontrol grubuna göre deiimini test etmitir. Çalma sonunda deney grubunun baar, tutum, akademik benlik, güdü puanlarnda anlaml düzeyde art gözlenmitir. Türkiye de Yap,land,rmac, Ö>retim Yakla-,m,na li-kin Ara-t,rmalar Özkan (2001) özgün materyal ve etkinliklerin kullanld yaplandrmac örenme ortamlarnn genel özelliklerini aratrd çalmasnda, eitim ortamnn genel özellikleri ile örencilerin bilisel, duyusal tepkilerini ortaya koymutur. Veriler snf içi gözlem, görüme, alan notlar, örenci geliim dosyalar, öretmen yorumlar, yanstc günlüklerden elde edilmitir. Çalma sekiz haftalk nitel veri toplama teknikleri ile Amerika da bulunan yaplandrmac öretim etkinliklerini uygulayan üç ilköretim okulu ile snrldr. Gerçek yaama ait materyalleri kullanan

101 101 öretmenler, örencilerin üst düzey düünme becerilerini kazandklarn ifade etmilerdir. Aratrmac el etkinliklerinin gerçeklemesi için okullarda özel merkezlerin bulunduunu gözlemitir. Yaplandrmac yaklam benimseyen üç öretmen örencilerin geliim düzeylerini dikkate alarak etkinlik düzenlediklerini ifade etmilerdir. Bu durumu da örenci merkezlilik olarak tanmlamlardr. Aratrmac yapm olduu gözlemler sonucunda teknolojinin snflarda yaygn olarak kullanldn ifade etmitir. Sonuç olarak yaplandrmac örenme ortamlarnda ie koulan, özgün etkinlikler ve materyal kullanmnn örencilerin bilisel ve duyusal tepkilerini, örenme düzeylerini olumlu yönde etkilediini ifade etmitir. Cansz (2002) tarafndan yaplandrmac örenme yaklamna yönelik hazrlanan çalma yapraklar ve modellerle lise ikinci snf matematik dersi tümevarm ünitesi boyunca aratrma gerçekletirilmitir. Çalmada örencilerin matematie yönelik tutum ve genelleme becerilerini kazanp kazanmadklar on ders saati sonunda test edilmitir. Aratrma sonucunda deney grubunda yer alan örencilerin matematie yönelik tutum ve genelleme becerilerinde geleneksel öretimin uyguland grupta yer alan örencilere göre anlaml düzeyde art gösterdikleri gözlenmitir. lter (2002) yaplandrmac yaklam temelli öretim yöntemlerinin ngilizce yazma becerisini gelitirme ve örenci baarsna etkisini aratrmasnda test etmitir. lköretim yedinci snf ngilizce dersinde alt hafta sürdürülen çalma sonucunda, örencilerin derse yönelik tutumlar ve baar düzeylerinde yaplandrmac grup lehine anlaml farklar elde edilmitir. Demirci (2003) Gazi Üniversitesi snf öretmenlii programnda örenim gören ikinci snf örencilerinin fen bilgisi laboratuar dersinde yaplandrmac öretim metodunun s ve scaklk konusundaki kavram yanlglarnn gidermesi ve fen bilgisine yönelik tutumlar üzerindeki etkisini aratrmtr. Çalma sonucunda deney grubunda yer alan örencilerin hem fen bilgisine yönelik tutumlarnda hem de

102 102 kavram yanlglarn gidermede geleneksel öretimin uyguland kontrol grubu örencilerine göre anlaml düzeyde farkllama gösterdikleri anlalmtr. Akar ve Yldrm (2004) Orta Dou Teknik Üniversitesi eitim fakültesi üçüncü snfnda yer alan 34 öretmen adaynn katlm ile eylem aratrmas gerçekletirmilerdir. Aratrma, durum çalmas, problem çözme etkinliklerini içeren 11 haftalk süreçte gerçekletirilmitir. Çalmada veriler nitel görüme ve yanstma teknikleri ile elde edilmitir. Öretmen adaylar çalma sürecinde, yaplandrmac öretim sayesinde yüksek düzeyde güdülenme ile örenmelerini gerçekletirdiklerini, uygulamalar sayesinde kendilerini gerçek yaama hazrlkl hissettiklerini, portfolyo deerlendirme türünün iyi fakat yorucu ve zaman alc olduunu ifade etmilerdir. Dalkran (2005) ilköretim yedinci snf fen bilgisi dersi iç salg sistemi ve sinir sistemi konularn kapsayan çalmada; örencilerin kavram yanlglarnn belirlenmesi ve bu kavram yanlglarnn yaplandrmac kavram deiim stratejisi ile giderilmesi ile örenmeye kar tutumlarn belirlemeye çalmtr. Veriler baar testi ve görüme ile elde edilmitir. Deney grubu örencilerinin, baar ve kalclk puanlar ile görüme ifadelerinin çözümleme sonucuna göre, kavramlar doru yaplandrmada kontrol grubuna göre anlaml farklar oluturduu gözlenmitir. Ünal (2005) aratrmasnda; ilköretim yedinci snf fen bilgisi dersinde yaplandrmac yaklam stratejileri arasnda yer alan bulu yoluyla öretim etkinliklerinin örencilerin akademik baarlarna, fen örenme yaklamlarna, zihinsel modellere etkilerini test etmitir. Aratrmada ünite sürecine ilikin görüme ve gözlem teknikleriyle nitel veriler elde edilmitir. Akademik baar düzeylerinde deney grubu lehine anlaml farklar gözlenirken, tutum ve zihinsel modeller deikenlerinde anlaml fark gözlenmemitir. Aydn (2005) çalmasnda, ilköretim yedinci snf fen bilgisi dersi i, güç, enerji ve basit makinler ünitesinde uygulanan yaplandrmac öretim etkinliklerinin örencilerin baar düzeyleri ve fene yönelik tutumlar üzerindeki etkilerini test

103 103 etmitir. Baar düzeyi çoktan seçmeli ve açk uçlu sorularla belirlenirken, fene yönelik tutumlar, tutum ölçei ve görüme sorular ile elde edilmitir. Çalma sonunda deney grubu lehine hem bilisel hem de duyusal örenme ürünleri puanlarnda anlaml fark gözlenmitir. Çetin (2005) çalmasnda ilköretim altnc snf fen bilgisi dersinde Vücudumuzda neler var? Çevremizi nasl alglyoruz? ünitesi için yaplandrmaclk kuram temelli farkl aktif örenme yöntemlerini uygulayarak bir örenme modeli oluturmutur. Modelin etkisi baar ve tutum ölçekleri ile test edilmitir. Yaplandrmaclk temelli etkinlikler olarak ibirliine dayal örenme ve aktif örenme teknikleri kullanlmtr. Aratrma sonunda baar ve tutum ortalama puanlarnda deney grubu lehine anlaml farklar gözlenmitir. Cinsiyet deikenine göre yaplan deerlendirmede ise erkek örencilerin baar ve tutum puanlarnda kz örencilere göre anlaml farklar elde ettikleri gözlenmitir.

104 104 BÖLÜM III YÖNTEM Bu bölümde aratrmann, deney deseni, denekler, veri toplama araçlar, ilem ve verilerin analizinde kullanlan istatistik yöntem ve teknikler açklanmtr. Aratrmada bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim uygulamalar bamsz deiken, örencilerin örenme düzeyleri, örenmeye ilikin tutumlar, akademik özgüvenleri ise baml deiken olarak ele alnmtr. Deney Deseni Aratrmada öntest-sontest kontrol gruplu deneme modeli kullanlmtr. Aratrma üç deney ve bir kontrol grubu olmak üzere dört grup üzerinde gerçekletirilmitir. E olaslkla atanan gruplardan biri kontrol grubu olarak belirlenmitir. I. deney grubunda; bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme süreci, II. deney grubunda; bütünletirilmi program ve geleneksel öretim süreci, III. deney grubunda; geleneksel program ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme süreci, kontrol grubunda ise; geleneksel program ve geleneksel öretim süreci uygulanmtr. Tüm gruplara ön ve son ölçüm olarak baar, tutum, akademik özgüven testleri uygulanmtr. Denel ilemler ise bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinlikleridir. Ünite öretim süreci tamamlandktan sonra veli ve örenci görüleri alnmtr. Deney deseni Tablo 3.1 deki gibi özetlenebilir:

105 105 Tablo 3.1 Deney Deseni Özeti Gruplar Kontrol Geleneksel Ünite- Geleneksel Öretim Gözlem (Ön Ölçümler) Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Denel -lem Geleneksel Öretim Yöntemleri ve Geleneksel Ünite Gözlem (Son Ölçümler) Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Nitel Veri Toplama (Son Ölçümler) Veli Görüleri Örenci Görüleri Örencilerle Görüme 1.Deney Bütünletirilmi Ünite- Yaplandrmac Öretim 2.Deney Bütünletirilmi Ünite- Geleneksel Öretim Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Bütünletirilmi Ünite Yaplandrmac Öretim Süreci Bütünletirilmi Ünite Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Veli Görüleri Örenci Görüleri Örencilerle Görüme Veli Görüleri Örenci Görüleri Örencilerle Görüme 3.Deney Geleneksel Ünite- Yaplandrmac Öretim Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Yaplandrmac Öretim Süreci Baar Testi Akademik Özgüven Testi Tutum Testi Veli Görüleri Örenci Görüleri Örencilerle Görüme Denekler Aratrma, öretim yl birinci döneminde resmi bir ilköretim okuluna (zmir Buca Otuz Austos lköretim Okulu) devam eden dördüncü snf örencilerinden 146 snn katlm ile gerçekletirilmitir. Rastlantsal bir yolla gönüllü üç öretmenin snflar yaplandrmac öretim etkinlikleri ve bütünletirilmi ünitenin uyguland deney grubu 1, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim yöntemlerinin uyguland deney grubu 2, geleneksel program ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin uyguland deney grubu 3 ve kontrol grubu belirlenmitir. Yasal izin için gerekli belgeler Ek 1 de sunulmutur.

106 106 Çalmaya katlan örencilerin deney ve kontrol gruplarndaki dalm Tablo3.2 de verilmitir. Gruplar BÜYÖ Deney 1 BÜGÖ Deney 2 GÜYÖ Deney 3 GÖ Kontrol Tablo 3.2 Deneklerin Deney Gruplar,na Göre Da>,l,m, C N S Y E T Kz Erkek Kz Erkek Toplam f % f % f % Toplam Tablo 3.2 incelendiinde dört grupta 73 ü erkek (% 50) ve 73 ü kz (%50) olmak üzere 146 örenci denek olarak aratrmada yer almtr. Örencilerin 39 u BÜYÖ, 35 i BÜGÖ, 40 GÜYÖ, 32 si GÖ grubunda örenimlerini sürdürmektedir. Bulgular ve yorum bölümünde verilen Tablo 4.2, Tablo 4.8 ve Tablo 4.14 incelendiinde gruplarn aratrmann balangcnda baar, tutum ve akademik özgüvenleri arasnda varyans çözümlemesi sonucunda anlaml fark olmad anlalmaktadr. Bir dier ifade ile deney ve kontrol grubu örencilerinin aratrma öncesi baar, tutum ve akademik özgüven düzeylerinin denk olduu söylenebilir.

107 107 Veri Toplama Araçlar, Aratrmada veriler; a) Örenme Düzeyi Testi, b) Tutum Testi, c) Akademik Özgüven Testi, ç) Veli Görüü Anketi, d d) Örenci Görüü Anketi, e) Ses Kaytl Görüme ile toplanmtr. a) Ba-ar, Testi: Deneysel uygulama ilköretim dördüncü snf düzeyinde gerçekletirilmitir. Deneysel uygulama için Sosyal Bilgiler dersi Yakn Çevremiz ünitesine yönelik baar testi gelitirilmitir. Yakn Çevremiz ünitesi ile ilgili baar testi gelitirilirken sosyal bilgiler programndaki amaçlar dorultusunda önce ünite analizi yaplm ardndan belirtke tablosu hazrlanmtr. Ünite analiz tablosu Ek 2, balangç sürecinde ve madde analizinden sonra oluan belirtke tablolar Ek 3 ve Ek 4 te sunulmutur. Ünite analiz ve belirtke tablosuna uygun olarak 54 maddelik çoktan seçmeli bir test hazrlanmtr. Hazrlanan maddeler için iki ilköretim okulu müdürü, dört snf öretmeni ve dört öretim üyesinin görüü alnm gerekli düzeltme ve düzenlemeler yaplmtr. Yaplan düzenlemelerden sonra test, üç devlet ilköretim okulunda 5. snfta örenim gören 229 örenciye uygulanmtr. Uygulama sonras veriler ITEMAN istatistik programnda analiz edilmi ve maddelerin ayrclk indisleri, güçlükleri ve testin güvenirlik katsays hesaplanmtr. Deneme uygulamasna ilikin madde ve test istatistikleri Tablo 3.3 te sunulmutur.

108 108 Tablo 3.3 Deneme Formu Ba-ar, Testi Madde ve Test statistikleri Madde No Güçlük Ayrclk Güçlük Ayrclk Madde No ndeksi (p) ndeksi ( r ) ndeksi (p) ndeksi ( r ) Testin aritmetik ortalamas Testin standart sapmas Testin güvenirlik katsays.84 Test maddelerinin ortalama güçlük indisi.561 Test maddelerinin ortalama ayrclk indisi.444 Çoktan seçmeli 54 maddeden oluan testin aritmetik ortalamas ( X = ), güvenirlik katsays (KR20=.84) tür. Test maddelerinin ortalama güçlüü ( P =.56), ortalama ayrclk indisi (r jx =.44) tür. Maddelerin güçlük indisi ( P =.94 ile P =.03 arasnda, ayrclk gücü indisi ise (r =.89) ile ( jx r =-.64) arasnda jx deitii gözlenmektedir.

109 109 Deneme formunda bulunan 54 madde içinden, madde ayrclk indisi(r = jx.27) ve üzerinde olan maddeler seçilerek testin kapsam geçerlii zedelenmeden 30 maddeden oluan baar testi elde edilmitir. Seçilen maddeler 7, 10, 12, 13, 14, 15, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 34, 35, 36, 41, 42, 43, 44, 46, 47, 48, 50, 51, 53 tür. Aratrmada kullanlmak üzere gelitirilen baar testine ilikin madde ve test istatistikleri Tablo 3.4 te sunulmutur. Tablo 3.4 Ba-ar, Testi Madde ve Test Analizi Sonuçlar, Madde No Güçlük Ayrclk Güçlük Ayrclk Madde No ndeksi (p) ndeksi ( r ) ndeksi (p) ndeksi ( r ) Testin aritmetik ortalamas Testin standart sapmas Testin güvenirlik katsays.81 Test maddelerinin ortalama güçlük indeksi.552 Test maddelerinin ortalama ayrclk indeksi.507 Çoktan seçmeli 30 maddeden oluan testin aritmetik ortalamas ( X =16.55) güvenirlik katsays (KR20=.81) dir. Test maddelerinin ortalama güçlüü ( P =.55), ortalama ayrclk indisi (r =.51) dir. Nihai testte yer alan maddelerin güçlük jx indisleri ( P =.26 ile P =.79) ayrclk gücü indisleri ise (r jx =.27 ile r jx =.69 ) arasnda deitii gözlenmitir.

110 110 Madde analizinden sonra oluan baar testinin yap geçerliini salamak için bir devlet ilköretim okulunda örenimlerini sürdüren 60 üçüncü ve 60 beinci snf örencisine uygulanmtr. ki grup puan ortalamalarn test etmek için bamsz t testi yaplm sonuçlar Tablo 3.5 te verilmitir. Tablo 3.5 Ba-ar, Testi Puanlar,n,n Üçüncü ve Be-inci S,n,flara Göre T Testi Sonuçlar, Snflar N X Ss sd t P 3. snf , snf Tablo incelendiinde üçüncü snflarda ortalamann ( X =4.61), standart sapmann (Ss=1.82), beinci snflarda ortalamann ( X = 23.06), standart sapmann (Ss=3.83) olduu anlalmtr. Bamsz grup puan ortalamalar t testi sonucu (t=-33,62 ve P<.001) anlaml fark gözlenmitir. 120 örenciye uygulanan testin güvenirlik katsays (Alpha=.96) dr. Bu sonuçlara göre baar testinin üçüncü snflar için zor, beinci snflar için kolay, dördüncü snflar için uygun güçlükte olduu ifade edilebilir. Baar testinin önölçümlerde güvenirlik katsays (Alpha=.63), son ölçümlerde ise (Alpha=0.74) olduu anlalmtr. Baar testi Ek 5 te sunulmutur. b) Tutum Testi: Tutum ölçeinin gelitirilmesi için öncelikle alan yazn taramas yaplmtr. Ölçek maddelerine temel oluturmak üzere bir devlet ilköretim okulunun dördüncü snf örencilerine (n=69) sosyal bilgiler dersinde; sosyal bilgiler dersi hakkndaki duygu ve düünceleriniz nelerdir? sorusu yöneltilerek kompozisyon yazmalar istenmitir. Bu kompozisyonlarn içerik çözümlemesi sonucu denemelik 44 madde belirlenmitir. Bu maddeler üzerinde dördüncü snfta ders veren iki öretmen, bir ilköretim okulu müdürü ve 24 dördüncü snf örencisinin görüleri alnarak gerekli düzeltmeler yaplmtr. Yönetici, öretmen ve örencilerin maddeleri incelemelerinin ardndan deneme uygulamas öncesi eitim bilimleri alannda ders veren 10 öretim üyesinin görüleri alnarak kapsam geçerlii ile ilgili

111 111 kantlar elde edilmeye çallmtr. Yaplan öneriler sonucu deneme uygulamas öncesi ölçek 40 madde olarak düzenlenmitir. Alan uzmanlar yönetici ve örenci görülerinden sonra belirlenen 17 olumsuz 23 olumlu maddeden Likert tipi üç aralkl seçeneklerden oluan ölçek, be ayr okuldaki 265 örenciye uygulanmtr. Uygulama sonucunda madde ölçek korelasyonu, Cronbach s Alpha güvenirlik katsays ve faktör çözümlemesi ve KMO deeri hesaplanmtr. Madde ölçek korelasyonu.20 ve altnda deer içeren maddeler ölçekten çkarlmtr. Madde toplam korelasyonu.20 nin altnda olan maddelerin çkarlmas ile oluan 34 maddelik ölçek, tekrar 310 örenciye uygulanmtr. Birden fazla faktörde yer alan maddeler ölçekten çkarlarak test 22 madde ile son eklini almtr.

112 112 Tablo 3.6 Okumaya Yönelik Tutum Ölçe>i Maddelerinin Varimax Döndürülmü- Faktör Yükleri, Ortak Varyanslar, Aritmetik Ortalamalar,, Standart Sapmalar,, Madde Ölçek Korelasyonlar,, Özde>er, De>i-kenlik Yüzdeleri, KMO De>erleri Alt Boyut lar Madde No Maddeler Varimax Döndürülmü- Faktör Yükleri Ortak Varyanslar x Ss Madde Ölçek Korelasyonu Özde>er: 4.18 De>i-kenlik Yüzdesi: Sosyal bilgiler dersinde gergin olurum Kitaplardan sosyal bilgiler dersi konularn örenmek zor gelir 16 Sosyal bilgiler konular bana zor gelir Sosyal bilgiler testlerini çözmek skcdr Özde>er: 1.75 De>i-kenlik Yüzdesi: Sosyal bilgiler dersi konularn okurken sklrm Sosyal bilgiler dersinde grupça bir eyler üretmekten zevk alrm 14 Sosyal bilgiler ders kitaplar bana sevimsiz gelir Özde>er:1.45 De>i-kenlik Yüzdesi: Sosyal bilgiler dersinde gerekli çabay göstermem Sosyal bilgiler dersinde aratrdm konular daha rahat 7 örenirim Günlük yaammda sosyal bilgiler konularnn önemli bir 8 yeri olmadna inanrm Özde>er:1.42 De>i-kenlik Yüzdesi: 6.4 Sosyal bilgiler konularyla ilgili hazrlanan belgeseller ilgimi çeker 18 Sosyal bilgiler dersinde yaptm çizimler beni elendirir Sosyal bilgiler dersinde çeitli projeler üretmek mutluluk verir Özde>er:1.21 De>i-kenlik Yüzdesi: Sosyal bilgiler dersinde bulunmak mutluluk verir Sosyal bilgiler dersi konular ilenirken kendimi bir maceraya atlm gibi hissederim 15 Sosyal bilgiler dersi ilenirken çok elenirim Sosyal bilgiler dersinin konular ilenirken kolay parmak kaldrrm Özde>er:1.12 De>i-kenlik Yüzdesi: Sosyal bilgiler dersi sorularnn aratrmaya yönelik olmasn severim Kitap d kaynaklardan sosyal bilgiler dersini aratrmak isterim Çevremiz ile sosyal bilgiler dersinin konular arasnda iliki kurmak beni mutlu eder Özde>er:1.07 De>i-kenlik Yüzdesi: Sosyal bilgiler dersindeki baarm beni cesaretlendirir Sosyal bilgiler dersi konularn hazrlamaya yeterli zaman ayrmadm düünürüm KMO Barttlett s=.76 Barlett Sphericity = P<.001 Alpha=.78

113 113 Tablo 3.6 incelendiinde yedi faktöre ilikin 22 madde bulunmaktadr. Maddelerin faktör yükleri.46 ile.76 arasnda deitii gözlenmektedir. Madde ölçek korelasyonlarnn ise.28 ile.50 arasnda deitii gözlenmektedir. Analizde sonuçlarna göre özdeer says yedi olarak belirlenmitir. Yedi faktör toplam varyansn yaklak %55 ini açklamaktadr. Ortak varyanslarn ise.34 ile.70 arasnda deitii gözlenmektedir. Döndürme ilemi gerçekletirilmeden önce çizgi grafii incelendiinde birinci faktörden sonra yüksek ivmeli bir düü gözlenmitir. kinci faktörden itibaren düük ivmeli düülere rastlanmtr. Birinci faktörden sonraki alt faktörlerin ölçee katklar birbirlerine yakn olduu söylenebilir. Kaiser-Meyer-Olkin Örneklem Yeterlii Ölçümü testinden elde edilen deer (.76) bir uygunluk deeri göstermektedir. Barlett Sphericity testi ile de snama büyüklüü analiz edilmitir. Bu test sonucu ( ) P<.001 düzeyinde anlaml olduu görülmektedir. Özetle deikenlerin aratrma grubunda (örneklemde) birbirleriyle ilikili olmad; matristeki farkllamalarn rastlantsal olduu; verilerin normal dalm gösterdii, ölçüm sonuçlarnn örneklem büyüklüünden etkilenmedii söylenebilir. Ölçek üçlü Likert tipinde hazrlanmtr. Olumlu cümlelere evet 3, kararszm 2, hayr 1 eklinde puanlanmtr. Olumsuz yarg belirten cümlelerin puanlamalarnda tam tersi ilem uygulanmtr. Bir örencinin ölçekten alaca en yüksek tutum puan 66 en düük puan ise 22 olacaktr. Tutum ölçei uygulama öncesi güvenirlik katsays (Alpha=.78), ön ölçümlerde (Alpha=.96), son ölçümlerde ise (Alpha=.80) olduu anlalmtr. Gelitirilen tutum ölçei Ek 6 de sunulmutur. c) Akademik Özgüven Ölçe>i: Aratrmada Brookover in gelitirdii Matematikle lgili Akademik Benlik Kavram (Self Concept of Mathematical Ability) ölçeinin Türkçe kullanm (Özçelik, 1974) aratrmac tarafndan sosyal bilgiler dersine uyarlanarak kullanlmtr. Ölçek devlet ilköretim okulunda örenim gören 93 dördüncü snf örencisine uygulanmtr. Güvenirlik iki yar test yöntemi ile hesaplanarak R=.85 olarak belirlenmitir. Aratrma sürecinin balangcnda

114 114 sonunda uygulanan akademik özgüven testinin güvenirlik katsays (Alpha=.78) olarak hesaplanmtr. Akademik özgüven testi Ek 7 de sunulmutur. ç) Veli Görü-ü Formu: Velilerin örencilerinin sosyal bilgiler dersi yakn çevremiz ünitesi boyunca çalma alkanlklar, tutumlar ve aile içi yardm almada bir deime meydana gelip gelmediini belirlemek için alt açk uçlu maddeden oluan form ( eriim2004,eylül15) sitesinden yararlanlarak gelitirilmitir. Tez danmannn gerekli uyar ve düzeltmeleriyle forma son ekli verilmitir. Anket maddeleri Ek 8 de yer almaktadr. d) Ö>renci Görü-ü Formu: Örencilerin ünite boyunca örendiklerinin yeterli olup olmadnn, ünitede zorlanp zorlanmadnn ve bütünletirilmi programn fark edip etmediinin belirlenmesine yönelik dört açk uçlu maddeden oluan anket ( eriim2004, Eylül 20) sitesinden yararlanlarak gelitirilmitir. Tez danmannn gerekli uyar ve düzeltmeleri ile forma son ekli verilerek örenci görüleri alnmtr. Forma yönelik maddeler Ek 9 da verilmektedir. e) Ses Kay,tl, Görü-me : Görüme ile ilgili alan yazn taramas yaplmtr. Aratrmac sesli kayttan önce deneme formu niteliinde yazl görümeler yapm, yaplan incelemeden sonra sesli kayt için gerekli sorular belirlenmitir. Görüme maddeleri Ek 10 da verilmitir. -lem Yolu Aratrmann uygulama süreci; hazrlk, önölçüm, denel ilem, son ölçüm olmak üzere dört aamadan olumaktadr. Haz,rl,k: Aratrma sürecinin gerçeklemesi için yaplan ön aratrma sonunda deneysel ilemin gerçekletii okulun yeterli sayda dördüncü snf ubelerinin bulunmas, sosyo-ekonomik kültürel bakmdan orta düzeyde nitelikler gösteren örencilere sahip olmas nedeniyle Buca Otuz Austos lköretim Okulu seçilmitir. Okul yöneticisine aratrmann amac, içerii ve yöntemi hakknda bilgi verilmitir.

115 115 Yöneticinin onay üzerine dördüncü snf okutmakta olan be öretmenle ayr ayr görüülerek aratrma konusunda bilgi verilmitir. Görüme sonunda üç öretmen snfn vereceini iki öretmen ise çeitli gerekçeler ileri sürerek snfn veremeyeceini belirtmitir. Yaplan görümeler sonunda snfn vermeyen öretmenlerden biri snfnn kontrol grubu olmasn kabul etmitir. Aratrmada üç deney bir kontrol grubu kullanlacandan zmir Buca Otuz Austos lköretim Okulunun seçimine karar verilmitir. Bunun üzerine Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü kanalyla zmir Milli Eitim Müdürlüüne izin bavurusu yaplm ve gerekli yasal izin alnmtr. Aratrmaya katlmaya gönüllü öretmenlerle birlikte snflara girilmi örencilerle tanlm, iki ay sonra tekrar gelinecei ve birlikte bir çalma yaplaca açklanmtr. Öretmenler aratrmacya, öretim yl bandan itibaren resim, müzik, beden eitimi, i-teknik, ngilizce derslerine bran öretmenleri girdiini sosyal bilgiler dersine de baka bir öretmenin girmesinin sorun yaratmayacan açklamlardr. Önölçümlerin yaplaca tarihe kadar veri toplama araçlar olan baar testi, tutum ölçei, veli görüü formu, örenci görüü formu, görüme sorularnn gelitirilmesi tamamlanmtr. Danmann önerileri dorultusunda deney grubu 1 ve deney grubu 2 de uygulanacak olan bütünletirilmi ünite gelitirilme süreci tamamlanmtr. Her üç deney grubuna yönelik ders planlarnn hazrlanmas ön ölçümler öncesi tamamlanmtr. Ünite öretim sürecine yönelik BÜYÖ grubunda hazrlanan planlar Ek 11 de sunulmutur. Öncelikle aratrmann yapld dönemde yürürlükteki ilköretim dördüncü snf sosyal bilgiler dersi Yakn Çevremiz ünitesinin hedef ve içerii aada verilmitir. Ardndan gelitirilen bütünletirilmi ünite sunulmutur. Geleneksel Ünite Hedefleri ve çerik lköretim dördüncü snf sosyal bilgiler dersi öretim program Talim Terbiye Kurulu Bakanl nn tarih ve 62 sayl karar ile kabul

116 116 edilmitir. Programda ünitenin hedefleri ve içerii aadaki verilen biçimde belirlenmitir. S,n,f : 4 Ders: Sosyal Bilgiler Ünite: Yakn Çevremiz Ünite hedefleri: 1- Yakn Çevremiz ünitesinde geçen kavramlarn anlam bilgisi 2- Yakn çevreyi tanyabilme 3- Yakn çevreyi tanmann önemini kavrayabilme 4- Adres bilgisi 5- Adres ile bilgileri kullanabilme 6- Yön bilgisi 7- Yön bulma yöntemleri bilgisi 8- Yön bulabilme 9- Kroki bilgisi 10- Krokinin yararlarn kavrayabilme 11- Kroki çizebilme 12- Ölçek çeitleri bilgisi 13- Plan bilgisi 14- Plann kullanm alanlarn tanyabilme 15- Snf plan yapabilme 16- Ölçek ve plann önemini kavrayabilme çerik: A- Yakn Çevremizi Tanyalm 1- Yakn çevremizi tanmann önemi 2- Sokamz, caddemiz, mahallemiz, semtimiz, köyümüz (adresimiz) 3- Yönler

117 Pusula ve dier yöntemlerle yönlerin belirlenmesi 5- Kroki, çizimi ve yararlar (yakn çevremizin krokisini çizelim) 6- Ölçek ve ölçek çeitleri B- Plan 1- Plan ve kullanm alanlar 2- Snfmzn plann yapalm (Vural, 2003: ) Geli-tirilen Bütünle-tirilmi- Ünite Bütünletirilmi ünite gelitirme süreci be aamada gerçekletirilmitir. Birinci aamada, ünitenin genel hedefleri belirlenmitir. Belirlenen genel hedefler ünite sosyal bilgiler dersine ait olmasna ramen fen bilgisi, matematik, resim, beden eitimi, Türkçe derslerini de içermektedir. Genel hedefler saptandktan sonra tema ad yaadmz çevre olarak belirlenmitir. Seçilen tema adnn tüm hedefleri kapsayacak nitelikte olmasna dikkat edilmitir. kinci aamada, tema ile balantl olarak çeitli disiplin alanlarndan seçilen içerik belirlenmitir. Üçüncü aamada, belirlenmi olan içeriin geni bir açlm bir dier ifade ile analizi yaplmtr. Örencilerin kazanmalar öngörülen duyusal, bilisel ve davransal yeterlikler bal altnda disiplin içi ve disiplinler aras becerilerle bu becerilere temel olan alt düzey beceriler saptanmtr. Dördüncü aamada ünitede uygulanacak öretim etkinlikleri, son aamada ise ünite boyunca ie koulacak rehber sorular belirlenmitir (Drake ve Burns, 2004).

118 118 Aratrmada gelitirilerek test edilen bütünletirilmi ünite aada sunulmaktadr. 1- YAADIIMIZ ÇEVRE Ünitesi çin Belirlenen Hedefler NO HEDEFLER DERS ALANI 1 Yakn çevreyi ifade edebilme Sosyal Bilgiler 2 Çevresinden etkili yararlanabilme Sosyal-Fen Bilgisi 3 Çevre sorunlarn belirleyebilme Sosyal-Fen Bilgisi 4 Çevre sorunlarna çözüm üretebilme Sosyal-Fen Bilgisi 5 Aratrma becerisi gelitirebilme Sosyal-Fen Bilgisi 6 Adresin günlük yaamdaki önemini açklayabilme Sosyal Bilgiler 7 Corafi yönleri belirleyebilme Sosyal Bilgiler 8 Kroki çizebilme Sosyal Bilgiler 9 Plan çizebilme Sosyal Bilgiler 10 Ölçek kullanabilme Matematik 11 Çevre sorunlarna yönelik afi tasarlayabilme Resim 12 Çevrenin halk oyunlar üzerindeki etkisini açklayabilme Beden Eitimi 13 Çevrede yaanan olaylarn müzie etkisini açklayabilme Müzik 14 Etkili sunum becerileri gösterebilme Türkçe 2- çerik ve Hedefler li-kisini Gösteren Kavram A>,: MATEMATK -Uzunluk ölçüleri ve ölçek problemleri -Oran ve orant BEDEN ETM -Çevremizdeki halk oyunlar RESM -Tasarm ve afi MÜZK Çevremizdeki yerel müzik YAADIIMIZ ÇEVRE FEN BLGS -Çevre sorunlar -Aratrma becerileri SOSYAL BLGLER -Yakn çevremiz (sokak, cadde, semt, mahalle, köy) -Yönler ve bulma yöntemleri -Ölçek -Kroki ve plan -Aratrma becerileri TÜRKÇE -Çevre ile ilgili metin okuma-anlatma -Yazl ve sözlü sunu

119 A Duyu-sal Yeterlikler 1- Krokinin günlük yaamdaki önemini benimseme 2- Plann günlük yaamdaki önemini benimseme 3- Çevrenin korunmasna kar duyarl olma 4-Aratrma inceleme sürecine katlmaktan zevk alma 5-birlii grubuna gönüllü olarak katlma 6- Eletirilere açk olma 3-B Bili-sel Ürünler a) Kal,c, ö>renmeler - Corafi çevreyi ifade edebilme - Çevre koruma sürecine aktif katlma - Kroki okuyabilme ve çizebilme - Plan okuyabilme ve çizebilme b) Disiplinler aras, kavramlar - Sürdürülebilir çevre - Sistem - Düzen - Deiim - Denge c) Disiplin içi kavramlar - Sokak - Cadde - Mahalle - Semt - Köy - Yönler - Kroki - Plan - Ölçek - Uzunluk ölçüleri - Tasarm

120 120 - Halk oyunlar - Halk müzii d) Ana tema: YAADIIMIZ ÇEVRE e) Olgular - Yakn çevremizin bölünüü - sokamz, caddemiz, mahallemiz, semtimiz, köyümüz ve adresimiz - Çevremizin sorunlar - Hava, su, toprak ve gürültü kirlilikleri ve etkileri - Çevremizi ifade etme - Yönler ve bulma yöntemleri, kroki, plan, ölçek, tasarm - Çevremizdeki halk oyunlar ve müzik - Müziin ve halk oyunlarnn üzerinde çevrenin etkisi ve örnekleri 3-C Davran,-sal Yeterlikler a) Disiplinler aras, beceriler - Aratrma becerisi - Problemi tanmlama ve belirleme - Çözüme yönelik denenceler oluturma - Verileri ve kaynaklar listeleme - Denenceleri test etme - Çözüme ulama - Kaynaklar etkili kullanma - Yazl kaynaklara ulama - nternetten yararlanma - Kaynak kiilerle görüme yapma - Teknolojiden yararlanma - Bilgisayardan yararlanma - VCD kullanma - nternette arama motoru kullanma - letiim ve empati becerisi - Etkili dinleme

121 121 - Farkllklara sayg duyma - Duygu ve düüncelerini açk bir ekilde ifade etme - Ben dili kullanma b) Disiplin içi beceriler - Çevresindeki kaynaklar belirleme - Çevreyi korumann nedenini açklama - Yakn çevresindeki sorunlar aratrma - Kaynaklar kullanarak kirlilik türlerini belirleme - Çevre korumaya yönelik uyarc tantmlar yapma - Ana ve ara yönleri belirleme - Pusula kullanma - Adresini posta kodu kullanarak yazma - Kroki çizme - Ölçek kullanarak plan çizme - Uzunluk ölçülerini kullanma - Akc sunum yapma - Basit düzeyde yerel türküye elik etme - Basit düzeyde yerel halk oyununa elik etme - Türkçeyi etkili kullanma c) Alt düzey beceriler - Doal ve beeri kaynaklar listeleme - Kirlilik türlerini listeleme - Örnek afi gösterme - Kubak görünümü ifade etme - Dört ilem yapma 4- Tasarlanan Etkinlikler - Çevremizin bizlere salad yararlar (görsel ve sözlü sunum) - Mahallemizde yaanan çevre sorunlar (sözel sunu) - Çevremizi korumaya yönelik afi tasarm - Postacnn adres kullanm ile yaayaca güçlükler (drama ve sözlü sunu, kaynak kii ve görsel sunu) - Yönler ve yön bulma yöntemleri (sunum ve deneysel uygulama)

122 122 - Krokinin yararlar okul ve çevresinin krokisinin çizimi (sunum ve uygulama) - Plan ve kullanm alanlar (sözlü sunum) - Okul binasnn maketinin ve snfn plannn yapm - Yerel halk oyunlar ile çevre (doal ve sosyal) ilikisi ve basit örnekler (sözlü sunu ve gösteri) - Yerel müzik öyküleri ve basit örnekler verme ( sözlü sunu, gösteri) 5-Rehber Sorular 1- Çevre korunmadnda hangi durumlarla karlaabiliriz? 2- Çevremizi neden tanmak durumundayz? 3- Adres bilgisi olmadnda hangi durumlarla karlaabiliriz? 4- Yön bilgisine neden sahip olmak hangi avantajlar salar? 5- Neden kroki ve plana ihtiyaç duyulmaktadr? 6- Çevremiz halk oyunlarn nasl etkilemektedir? 8-Çevremizde meydana gelen olaylar müzii nasl etkilemektedir? b) Önölçüm: Önölçümler Kasm 2004 tarihleri arasnda gerçekletirilmitir. Üç deney ve bir kontrol grubuna Sosyal Bilgiler dersi Yakn Çevremiz ünitesine ait baar testi, tutum ölçei ve akademik özgüven ölçei uygulanmtr. c) Denel -lemler: Denel ilemler 22 Kasm 2004 tarihinde balam, 17 Aralk 2004 tarihinde sona ermitir. Uygulama sürecinde sosyal bilgiler dersinin ilköretim okullarnda yer alan haftalk yasal süre olan 6 (alt) saate uyulmutur. Aratrma kapsamnda yer alan deney1 ve deney 3 grubunda yaplandrmaclk temelli öretim etkinlikleri deney 2 grubunda ise geleneksel öretim süreci uygulanmtr. Gruplara göre yer alan denel ilemler aada verilmitir. Deney 1 ve deney 3 grubunda yaplandrmaclk temelli öretim süreci uygulanmtr. Bu süreçte, ibirlikli örenme tekniklerinden, ibirlikli grup aratrmas, bulu yoluyla örenme ve sunu yoluyla öretim kullanlmtr.

123 123 birliine dayal grup aratrmas aada verilen ekliyle uygulanmtr: 1- Deney 1 grubunda ünite hedeflerine yönelik ilgilerine ve beklentilerine göre katlacaklar birlikte çalp ürünlerini snfa sunacaklar 10 alt balk örencilerle birlikte belirlenmitir. Bir numaral deney grubunda 39 örenci yer ald için dokuz grup dörder, bir grup ise üç örenciden oluturulmutur. Deney 3 grubunda ise 40 örenci bulunmaktadr. Geleneksel üniteye yönelik 7 alt balk belirlendii için be grup altar iki grup beer örenciden oluturulmutur. 2- Örencilerin grup içi örenme ii, materyal paylam, çalma koul ve amaçlar belirlenmitir. 3- Grup içi paylamn tamamlanmasnn ardndan aratrma süreci balatlm ve sürdürülmütür. lk sunu yapacak gruba zaman kazandrmak için hep birlikte ünite boyunca örendikleri temel kavramlar ileyecekleri bilgi paraütü (Bellenca, 1997) yaplmtr. 4- Tüm gruplar çalma raporu veya model hazrlamlardr. 5- Snfta çeitli sunumlar yaplm, sunumlar takiben sunu yapan grup snfa, snf sunu yapan gruba soru yöneltmitir. 6- Çalmann her aamas örenciler ve öretmen tarafndan deerlendirilmitir. Örencilerin arkadalarn deerlendirmesi yedi maddeden oluan formla gerçeklemitir. Gruplarn sunumlarn snfa yapmalarnn ardndan akranlarnca deerlendirilmeleri istenmi, yedi maddeden oluan deerlendirme formlarndan aldklar puanlarn ortalamalar günlük ders planlarnn sonunda verilmitir. Akran sunu deerlendirme formuna yönelik örnek maddeler Ek 12 de verilmitir. Bulu yoluyla örenme ve sunu yoluyla öretme stratejileri aratrmac tarafndan gruplara destek olmak amacyla uygulanmtr. Deney 1 ve deney 3 grubunda sunu yoluyla öretim materyal hazrlama ve pusula deneyinin gerçekletirilmesinde, bulu yoluyla öretim ise kroki ve ölçek hedeflerine yönelik olmak üzere ikier kez ie koulmutur. Bulu yoluyla örenmede; Öretmenin örnekleri sunmas, Örencilerin örnekleri betimlemeleri, Öretmenin ek örnekler vermesi,

124 124 Örencilerin ek örnekleri betimlemesi ve öncekilerle karlatrmalar, Öretmenin ek örnekleri ve örnek olmayanlar sunmas, Örencilerin zt örnekleri karlatrmalar, Öretmenin örencilerin tehis ettii özellikleri ilikileri ya da ilkeleri vurgulamas, Örencilerin tanmlamalar ilikileri özellikleri ifade etmeleri, Öretmenin örencilerden ek örnekler istemeleri, Sunu yoluyla öretimde; Dikkati çekme Örenciyi hedeften haberdar etme Ön örenmelerin hatrlanmasn salama Uyarclar sunma Örenme rehberi salama Davran ortaya çkarma Dönüt salama Performans deerlendirme Kalcl salama ve transferi güçlendirme aamalar dikkate alnarak öretim süreci düzenlenmitir. Ünite sürecinin banda Ne biliyorum? Ne örenmek istiyorum? Ne örendim? olmak üzere üç sütundan oluan grafiin ilk iki sütunu, üçüncü sütunu ünite tamamlannca doldurulmutur. Bulu ve sunu yoluyla öretim süreci aratrmac tarafndan ie koulduunda bu stratejilerle birlikte kullanlan öretim teknikleri; soru a, kavram a, neden sonuç, gösteri, tartma, soru yant, tv projeksiyon, beyin frtnas, siz olsaydnz ne yapardnz?, kavram kartlar, problem çözme, deney olmutur. Gruplarda yer alan örencilerin sunumlarn gerçekletirme srasnda ie kotuklar teknikler unlardr; soru yant, gösteri, tartma, tv projeksiyon, görüme, problem çözme, yaratc drama, kaynak kii dir. Ünite sonunda kart oyunu ile ünite sürecinin sorularla tekrar edilmesi salanmtr. Deney 2 grubunda geleneksel öretim süreci içinde; takrir, soru-yant, gösteri, örnek olay, gösterip-yaptrma, problem çözme teknikleri kullanlmtr.

125 125 Aratrma kapsamnda yer alan deney gruplarna aratrmac tarafndan günün ansna yönelik olarak Ek 13 te sunulan teekkür belgeleri vermitir. Yaplandrmac öreteim sürecini yanstan fotoraflar Ek 14 te sunulmutur. d) Son ölçümler: Aralk 2004 tarihleri arasnda yaplmtr. Üç deney ve bir kontrol grubuna Sosyal Bilgiler dersi Yakn Çevremiz ünitesine ait baar testi, tutum ölçei ve akademik özgüven ölçei, örenci görü anketi snfta uygulanmtr. Veli görü anketi ise velisine iletilmek üzere örenciye zarflanarak teslim edilmitir. Zarflar örencilerden birkaç gün içinde elden teslim alnmtr. Örencilerle ses kaytl görüme, seçkisiz ekilde belirlenen örencilerle, müdür yardmclarnn odasnda bireysel olarak toplam dört gruptan 43 kii ile görüülmütür. Veri Çözümleme Teknikleri Aratrmadan elde edilen verilerin çözümü için SPSS 11.0 paket program kullanlmtr. Çözümleme sürecinde aadaki istatistiksel teknikler kullanlmtr. Gruplar betimlemek için aritmetik ortalama ve standart sapma, grup içi deiimi belirlemek için baml t testi, gruplar aras farkllamay belirlemek için varyans çözümlemesi, gruplar aras farkn kaynan belirlemek için Scheffé ' testi yaplmtr. 1- Aritmetik Ortalama 2- Standart Sapma 3- t Testi 4- Varyans Çözümlemesi 5- Scheffé ' Testi Örenci ve velilerden ünite sürecine ilikin görüleri yazl olarak alnmtr. Elde edilen veriler birkaç kez okunup incelenerek veriler kodlanmtr. Kodlar arasndaki ortak noktalardan yola çklarak temalar belirlenmi, ardndan veriler tanmlanarak açklanmtr. Kodlarn tekrarlanma skl frekans ve yüzdelerle ifade edilerek yorumlanmtr (Yldrm ve 3imek, 2000).

126 126 Aratrma kapsamnda yer alan dört gruptan 43 örenci ile aratrmac tarafndan sesli görüme kaytlar yaplmtr. Sesli görüme için; kontrol grubundan 11, bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme sürecinin uyguland deney grubundan 11, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretimin uyguland deney grubundan 11, geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme sürecinin uyguland deney grubundan 10 örenci seçkisiz bir ekilde belirlenmitir. Bu süreç görümeye ilk örenci tesadüfen çarlmas görüme sonras snfna gittiinde istedii bir arkadan görümeye göndermesi eklinde gerçeklemitir. Kaytlar önce iki ayr kii tarafndan dinlenerek yazl hale getirilmi, bu ifadeler karlatrlarak son eklini almalar salanmtr.

127 127 BÖLÜM IV BULGULAR ve YORUM Bu bölümde elde edilen bulgular denenceler ve alt problemler dorultusunda yorumlanarak tablolarla birlikte verilmektedir. DENENCE 1- Bütünle-tirilmi- ünite ve yap,land,rmac,l,k temelli ö>retim süreci, bütünle-tirilmi- ünite ve geleneksel ö>retim süreci, geleneksel ünite ve yap,land,rmac,l,k temelli ö>retim süreci geleneksel program ve geleneksel ö>retim yöntemleri ö>rencilerin ba-ar, düzeyi üzerinde etkisi deney gruplar, lehine anlaml, farklar göstermektedir. Bu denenceyi test etmek amacyla üç deney, bir kontrol grubunun öntest ve sontest baar puanlarnn aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar hesaplanmtr. Gruplarn aritmetik ortalamalar arasndaki farklarn önem denetimini salamak amacyla varyans çözümlemesi, varyans çözümlemesi sonucu anlaml farkn kaynan belirlemek üzere Scheffé, grup içi öntest ve sontest baar puan ortalamalarnn karlatrlmasnda ise baml t testi yaplmtr. Tablo 4.1 Gruplar,n Öntest Ba-ar, Puanlar,na Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar, Gruplar N X Ss GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ TOPLAM 146

128 128 Tablo 4.1 de örencilerin ön test baar puanlarnn aritmetik ortalama ve standart sapma deerleri yer almaktadr. Ön test sonuçlar incelendiinde, en yüksek baar ortalamasna sahip olan grup GÜYO grubu olup ( X =12.12) bu grubu BÜYÖ izlemektedir ( X =11.58). Bununla birlikte BÜGÖ grubu üçüncü en yüksek ortalamay göstermekte olup ( X =10.94) en düük ortalama GÖ grubuna aittir ( X =10.78). Standart sapma deerleri incelendiinde en yüksek deere GÖ grubunun sahip olduu (Ss=4.54) en düük deere ise BÜYÖ grubunun sahip olduu anlalmaktadr (Ss=3.73). Deneyin balangcnda bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerinin uygulanaca grubun dier gruplara göre daha homojen yapda olduu söylenebilir. Tablo 4.2 Gruplar,n Öntest Ba-ar, Puanlar,na Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar, Varyansn Kayna VK Kareler Toplam KT Sd Kareler Ortalamas KO F P Anlam Denetimi Gruplararas Fark Anlamsz Gruplariçi Toplam P<.05 Tablo 4.2 de gruplarn öntest baar puan ortalamalar arasndaki farkn denetlenmesi için yaplan varyans çözümlemesi sonuçlar yer almaktadr. Gruplar aras ve gruplar içi kareler ortalamas ve serbestlik derecesi göz önüne alnarak elde edilen F deerinin tablo deerinden küçük olduu anlalmaktadr (F=.82, Ft=2.67, SD=3 ve 142 için P<.05). Varyans çözümlemesi sonunda aratrma sürecinin balangcnda örencilerin örenme düzeylerinin denk olduu söylenebilir.

129 129 Tablo 4.3 Gruplar,n Sontest Ba-ar, Puanlar,na Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar, Gruplar N X Ss GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ TOPLAM 146 Tablo 4.3 te son test baar puanlarna ilikin aritmetik ortalama ve standart sapma deerleri belirlenerek sunulmutur. Tablo incelendiinde en yüksek aritmetik ortalamaya BÜYÖ grubunun ( X =21.79), ikinci srada GÜYÖ grubunun ( X =18.75) sahip olduu anlalmaktadr. Aritmetik ortalamalarda üçüncü srada ise BÜGÖ grubu ( X =18.37) yer almaktadr. En düük aritmetik ortalamaya sahip olan grup ise GÖ grubudur ( X =10.78). Gruplar arasnda sontest baar puan ortalamalarnn farkllat gözlenmektedir. Bu durumun denel ilemlerin etkisinden kaynakland ileri sürülebilir. Üç deney grubunda da standart sapmalarn birbirine yakn olduu gözlenirken, (BÜYÖ Ss=3.41, BÜGÖ Ss=3.39, GÜYÖ Ss=3.99) kontrol grubunun daha yüksek bir standart sapma deerine sahip olduu (Ss=5.25) gözlenmektedir. Bu durumda deney gruplarnda bulunan örencilerin baar puanlarnn deney sonras homojen bir dalma, kontrol grubunun baar puanlarnn heterojen bir dalma sahip olduu söylenebilir. Sontest baar puan ortalamalarnn gruplar arasnda anlaml farkllap farkllamadn belirlemek amacyla varyans çözümlemesi yaplmtr.

130 130 Tablo 4.4 Gruplar,n Sontest Ba-ar, Puanlar,na Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar, Varyansn Kayna VK Kareler Toplam KT Sd Kareler Ortalamas KO F P Anlam Denetimi Gruplararas Fark Anlaml* Gruplariçi Toplam *P<.05 Tablo 4.4 te aratrma gruplarnn son test baar ortalamalar arasndaki varyans çözümlemesi sonuçlarn göstermektedir. Gruplar aras ve gruplar içi kareler ortalamas ve serbestlik derecesi göz önüne alnarak elde edilen F deerinin, tablo deerinden büyük olmasndan gruplar arasnda anlaml fark olduu anlalmaktadr (F=18.52, Ft=2.67, SD=3 ve 142 için P<.05). Gruplar aras baar puan ortalamalarna yönelik anlaml farkn hangi gruplar arasnda olduunu belirlemek için Scheffé testi yaplmtr. Tablo 4.5 Gruplar,n Sontest Ba-ar, Puanlar,na Göre Scheffé Testi Sonucu Gruplar GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ Farkn Yönü GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ Fark Anlaml* Fark Anlaml* Fark Anlaml* Fark Anlaml* Fark Anlaml* GÖ<BÜYÖ GÖ<BÜGÖ GÖ<GÜYÖ BÜYO>BÜGÖ BÜYO>GÜYÖ *(P<.05) Tablo 4.5 te gruplarn son test puanlarna göre Scheffé testi sonuçlarn yanstmaktadr. Aratrmada yer alan BÜYÖ, BÜGÖ, GÜYÖ gruplarnn sontest baar puan ortalamalarnn kontrol grubu olan GÖ grubuna göre anlaml düzeyde farkllat anlalmaktadr. BÜYÖ grubunun baar puan ortalamalarnda hem BÜGÖ hem de GÜYÖ gruplarna göre anlaml düzeyde farkllat gözlenmitir. BÜGÖ ve GÜYÖ gruplar arasnda baar puan ortalamalarnda anlaml düzeyde farkllama olmad anlalmaktadr.

131 131 Bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinliklerinin birlikte uygulanmasnn daha yüksek düzeyde baar elde edilmesinin nedeni olduu söylenebilir. Bir dier ifade ile ünite ileniinde, içerik yapsnn bütünletirilerek sunulmas ve yaplandrmaclk temelli öretim sürecinin uygulanmas bilisel hedef davranlarn kazanlmasn destekledii ileri sürülebilir. Örenme düzeyi puanlarnn grup içi öntest ve sontest sonras deiimini test etmek amacyla baml t testi yaplmtr. Tablo 4.6 Gruplar,n Öntest ve Sontest Ba-ar, Puanlar,na Yönelik Ba>,ml, t Testi Sonuçlar, Ölçüm Anlam Grup N X Ss Sd t P Düzeyi Denetimi GÖ Öntest Fark Anlaml* Sontest BÜYÖ Öntest Fark Anlaml* Sontest BÜGÖ Öntest Fark Anlaml* Sontest GÜYÖ Öntest Fark Anlaml* Sontest *(P<.05) Tablo 4.6 da öntest ve son test ortalama puanlar arasndaki farkn anlamll için yaplan t-testi sonuçlar yer almaktadr. Deney öncesi ve sonrasnda tüm gruplarn puan ortalamalarnda anlaml düzeyde art olduu gözlenmektedir. Analiz sonunda elde edilen t-deerinin tablo-t deerinden büyük olduu anlalmaktadr. Baar düzeylerindeki en yüksek orandaki deiime bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin uyguland grupta rastlanmtr (SD=38, t-deeri=-11.24, tt=2.02, P<.001). BÜYÖ grubunu BÜGÖ grubu (SD=34, t- deeri=-8.36, tt=2.04, P<.001), üçüncü olarak GÜYÖ grubu (SD=39, t-deeri=-7.03, tt=2.02, P<.001), son olarak da GÖ grubu (SD=31, t-deeri=-3.27, tt=2.04, P<.01)

132 132 izlemektedir. Bütünletirilmi program ve yaplandrmac öretim sürecinin birlikte uygulanmasnn örenciler arasnda baar farkn azaltc ve mutlak baar düzeylerini yükseltici etki salad ileri sürülebilir. DENENCE 2- Bütünle-tirilmi- ünite ve yap,land,rmac,l,k temelli ö>retim süreci, bütünle-tirilmi- ünite ve geleneksel ö>retim süreci, geleneksel ünite ve yap,land,rmac,l,k temelli ö>retim süreci geleneksel program ve geleneksel ö>retim yöntemleri ö>rencilerin ö>renmeye kar-, tutumlar, üzerinde etkisi deney gruplar, lehine anlaml, farklar göstermektedir. Bu deneceyi çözmek amacyla üç deney, bir kontrol grubunun öntest ve sontest örenmeye kar tutum puanlarnn aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar hesaplanmtr. Gruplarn aritmetik ortalamalar arasndaki farklarn önem denetimini salamak amacyla varyans çözümlemesi, varyans çözümlemesi sonucu anlaml farkn kaynan belirlemek üzere Scheffé, grup içi öntest ve sontest tutum puan ortalamalarnn karlatrlmasnda ise baml t testi yaplmtr. Tablo 4.7 Gruplar,n Öntest Tutum Puanlar,na Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar, Gruplar N X Ss GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ TOPLAM 146 Tablo 4.7 de gruplarn ön testten alm olduklar ortalama tutum puanlar ile standart sapma deerleri verilmitir.

133 133 Ön test sonuçlar incelendiinde, en yüksek tutum ortalamasna sahip olan grup GÜYÖ grubu olup ( X =49.50) bu grubu BÜGÖ izlemektedir ( X =48.22). Bununla birlikte BÜYÖ grubu üçüncü en yüksek ortalamay göstermekte olup ( X =47.66) en düük ortalama GÖ grubuna aittir ( X =47.65). Standart sapma deerleri incelendiinde en yüksek deere BÜGÖ grubunun sahip olduu (Ss=15.88) en düük deere ise GÖ grubunun sahip olduu anlalmaktadr (Ss=13.30). Deney sürecinin balangcnda gruplarda yer alan örencilerin tutumlarnn denk olduu ileri sürülebilir. Tablo 4.8 Gruplar,n Öntest Tutum Puanlar,na Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar, Varyansn Kayna VK Kareler Toplam KT Sd Kareler Ortalamas KO F P Anlam Denetimi Gruplararas Fark Anlamsz Gruplariçi Toplam (P<.05) Tablo 4.8 de gruplarn öntest örenmeye kar tutum ortalamalar arasndaki farkn denetlenmesi için varyans çözümlemesi yaplmtr. Gruplar aras ve gruplar içi kareler ortalamas ve serbestlik derecesi göz önüne alnarak elde edilen F deerinin tablo deerinden küçük olduu anlalmaktadr (F=.14, Ft=2.67, SD=3 ve 142 için P<.05). Varyans çözümlemesi sonunda aratrma sürecinin balangcnda örencilerin örenmeye kar tutumlarnda farkllk olmad söylenebilir.

134 134 Tablo 4.9 Gruplar,n Sontest Tutum Puanlar,na Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar, Gruplar N X Ss GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ TOPLAM 146 Tablo 4.9 da sonteste ilikin tutum puanlarnn aritmetik ortalamalaryla standart sapma deerleri belirlenmitir. En yüksek aritmetik ortalama BÜYÖ grubunda gözlenmitir ( X =62.05). kinci en yüksek aritmetik ortalamann BÜGÖ grubuna ait olduu anlalmtr ( X =61.65). Üçüncü srada GÜYÖ grubunun olduu ( X =59.97), GÖ ( X =57.90) grubunun ise en düük aritmetik ortalamaya sahip olduu anlalmtr. Aritmetik ortalama deerleri incelendiinde tüm gruplarn tutumlarnn olumlu olduu söylenebilir. Standart sapmalar incelendiinde en yüksek deerin GÖ grubuna ait olduu anlalmtr (Ss=7.33). kinci en yüksek deerin GÜYÖ grubuna ait olduu (Ss=4.99), üçüncü srada BÜGÖ grubunun olduu anlalmtr (Ss=4.27). En düük standart sapma deerinin BÜYÖ grubuna ait olduu gözlenmektedir (Ss=4.10). Her üç deney grubunda da standart sapmalarn birbirine yakn olduu gözlenirken, kontrol grubunun daha yüksek bir standart sapma deerine sahip olduu gözlenmektedir. Bu durumda deney gruplarnda bulunan örencilerin tutum puanlarnn homojen bir dalma, kontrol grubunun örenmeye kar tutum puanlarnn heterojen bir dalma sahip olduu söylenebilir. Gruplarn tutum puan ortalamalar aras farkn denetlenmesi için varyans çözümlenmesi yaplmtr.

135 135 Tablo 4.10 Gruplar,n Sontest Tutum Puanlar,na Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar, Varyansn Kayna VK Kareler Toplam KT Sd Kareler Ortalamas KO F P Anlam Denetimi Gruplararas Fark Anlaml* Gruplariçi Toplam *(P<.05) Tablo 4.10 da aratrma gruplarnn son test tutum ortalamalar arasndaki varyans çözümlemesi sonuçlarn göstermektedir. Gruplar aras ve gruplar içi kareler ortalamas ve serbestlik derecesi göz önüne alnarak elde edilen F deerinin, tablo deerinden büyük olmasndan gruplar arasnda anlaml fark olduu anlalmaktadr (F=4.45, Ft=2.67, SD=3 ve 142 için P<.05). Uygulanan farkl ünite yaps ve öretim sürecinin bu farklln olumasnda etkili olduu düünülebilir. Gruplar aras tutum puan ortalamalarna yönelik anlaml farkn hangi gruplar arasnda olduunu belirlemek için Scheffé testi yaplmtr. Tablo 4.11 Gruplar,n Sontest Tutum Puanlar,na Göre Scheffé Testi Sonucu Gruplar GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ Farkn Yönü GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ *(P<.05) Fark Anlaml* Fark Anlaml* GÖ<BÜYÖ GÖ<BÜGÖ Tablo 4.11 de gruplarn son test puanlarna göre Scheffé testi sonuçlarn yanstmaktadr. Aratrmada yer alan BÜYÖ, BÜGÖ, gruplarnn sontest tutum puan ortalamalarnn kontrol grubu olan GÖ grubuna göre anlaml düzeyde farkllat anlalmaktadr.

136 136 Deney için gelitirilen ünite ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin birlikte uygulanmas örencilerin derse yönelik daha fazla olumlu duygular gelitirmesini salad söylenebilir. Bir derse yönelik duyusal özellikler bilisel ürünleri etkilemektedir, bu nedenle tutum puanlar yüksek olan grubun baar puanlar da yüksek olmaktadr. Örencilere içeriin bütünletirilerek sunulmas, olumlu tutumlarn gelimesini destekledii ileri sürülebilir. Örenciler kendilerine ayr ayr sunulan disiplin alanlarna yönelik bilgileri bütünletirmek için çaba harcamak yerine bütünletirilerek sunulan programa yönelik daha fazla olumlu tutum gelitirdikleri söylenebilir. Örenmeye kar tutum puanlarnn grup içi deney öncesi ve sonras deiimi test etmek amacyla baml t testi yaplmtr. Tablo 4.12 Gruplar,n Tutumlar,n,n Öntest ve Sontest Puanlar,na Yönelik Ba>,ml, t Testi Sonuçlar, Grup Ölçüm N X Ss Sd t P Anlam Düzeyi Denetimi GÖ Öntest Fark Anlaml* Sontest BÜYÖ Öntest Fark Anlaml* Sontest BÜGO Öntest Fark Anlaml* Sontest GÜYO Öntest Fark Anlaml* Sontest *(P<.05) Tablo 4.12 de öntest ve son test ortalama puanlar arasndaki farkn anlamll için yaplan t-testi sonuçlar yer almaktadr. Deney öncesi ve sonrasnda tüm gruplarn puan ortalamalarnda anlaml düzeyde art olduu gözlenmektedir. Analiz sonunda elde edilen t-deeri tablo-t deerinden büyük olduu anlalmaktadr.

137 137 Tutum düzeyindeki en yüksek deiim BÜYÖ grubunda (SD=38, t-deeri=-5.99, tt=2.02, P<.001), ikinci olarak GÜYÖ grubunda (SD=39, t-deeri=-5.01, tt=2.04, P<.001), üçüncü olarak BÜGÖ grubunda (SD=34, t-deeri=-4.83, tt=2.02, P<.001), en son GÖ grubunda (SD=31, t-deeri=-4.03, tt=2.04, P<.01) olduu anlalmtr. Tüm gruplarda balangçta nötr olan tutumun artarak olumlu düzeye ulat söylenebilir. Ön ve son test puan ortalamalar incelendiinde örencilerin örenmeye kar tutum düzeylerindeki en yüksek orandaki geliime bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim etkinlikleri uygulanan grupta, en düük geliime ise geleneksel öretim ve programn uyguland kontrol grubunda rastlanmtr. Bütünletirilmi program ve yaplandrmaclk temelli öretim süreci içinde özgün örenme ortamlarnn yer almas, örenme birimine yönelik olarak sorumluluk alnmas ve elde edilen ürünlerin snf karsnda sunulmas derse yönelik tutumlarn artmasna neden olduu ileri sürülebilir. BÜYÖ grubunun tutum puanlarndaki deiim baar puanlarndaki deiimi desteklemektedir. DENENECE 3- Bütünle-tirilmi- ünite ve yap,land,rmac,l,k temelli ö>retim süreci, bütünle-tirilmi- ünite ve geleneksel ö>retim süreci, geleneksel ünite ve yap,land,rmac,l,k temelli ö>retim süreci geleneksel program ve geleneksel ö>retim yöntemleri ö>rencilerin akademik özgüvenleri üzerinde etkisi deney gruplar, lehine anlaml, farklar göstermektedir. Bu denenceyi çözmek amacyla üç deney, bir kontrol grubunun öntest ve sontest akademik özgüven puanlarnn aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar hesaplanmtr. Gruplarn aritmetik ortalamalar arasndaki farklarn önem denetimini salamak amacyla varyans çözümlemesi, varyans çözümlemesi sonucu anlaml farkn kaynan belirlemek üzere Scheffé, grup içi öntest ve sontest akademik özgüven puan ortalamalarnn karlatrlmasnda ise baml t testi yaplmtr.

138 138 Tablo 4.13 Gruplar,n Öntest Akademik Özgüven Puanlar,na Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar, Gruplar N X Ss GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ TOPLAM 146 Tablo 4.13 te gruplarn ön testten alm olduklar ortalama puanlar ile standart sapma deerleri verilmitir. Ön test sonuçlar incelendiinde, en yüksek akademik özgüven ortalamasna sahip olan grup BÜGÖ grubu olup ( X =32.28), bu grubu GÖ grubu izlemektedir( X =31.75). Bununla birlikte GÜYÖ grubu üçüncü en yüksek ortalamay göstermekte olup ( X =31.47) en düük ortalama BÜYÖ grubuna aittir ( X =30.12). Standart sapmalarda en yüksek deer BÜYÖ grubunda (Ss =5.26), ikinci srada BÜGÖ grubunda (Ss =5.13), üçüncü srada GÖ grubunda (Ss =4.72), en düük deer ise GÜYÖ grubunda gözlenmitir (Ss =4.60). Geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim etkinlikleri uygulanacak grubun dier gruplara göre daha homojen yapda olduu söylenebilir. Gruplarn ortalamalar arasndaki farkn denetlenmesi için varyans çözümlemesi yaplmtr. Tablo 4.14 Gruplar,n Öntest Akademik Özgüven Puanlar,na Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar, Varyansn Kayna VK Kareler Toplam KT Sd Kareler Ortalamas KO F P Anlam Denetimi Gruplararas Fark Anlamsz Gruplariçi Toplam (P<.05)

139 139 Tablo 4.14 te gruplarn öntest akademik özgüven ortalamalar arasndaki farkn denetlenmesi için varyans çözümlemesi yaplmtr. Gruplar aras ve gruplar içi kareler ortalamas ve serbestlik derecesi göz önüne alnarak elde edilen F deerinin tablo deerinden küçük olduu anlalmaktadr (F=1.29, Ft=2.67, SD=3 ve 142 için P<.05). Varyans çözümlemesi sonunda aratrma sürecinin balangcnda örencilerin baar ve tutum düzeylerinde olduu gibi akademik özgüven düzeylerinin birbirlerine yakn olduu söylenebilir. Tablo 4.15 Gruplar,n Sontest Akademik Özgüven Puanlar,na Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmalar, Gruplar N X Ss GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ TOPLAM 146 Tablo 4.15 te deney sonras uygulanan akademik özgüven testinden alnan puanlarn ortalamalar ve standart sapma deerleri verilmitir. En yüksek aritmetik ortalamaya BÜGÖ grubunun sahip olduu anlalmaktadr ( X =36.91). kinci olarak BÜYÖ grubu gelmektedir ( X =36.89). Üçüncü srada GÜYÖ grubu yer alrken ( X =35.77), son srada GÖ grubu yer almaktadr ( X =33.62). Standart sapma deerleri ise sras ile GÖ grubunda (Ss=4.45), BÜYÖ grubunda (Ss=3.71), GÜYÖ grubunda (Ss=3.71), BÜGÖ (Ss=2.57) olarak gözlenmitir. Standart sapmalar incelendiinde en yüksek deere sahip olan geleneksel öretim grubu puanlarnn heterojen, en düük standart sapma deerine sahip bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim süreci uygulanan grubun akademik özgüven puanlarnn homojen olduu söylenebilir. Sontest akademik özgüven puan ortalamalarnn anlaml farkllap farkllamadn belirlemek amacyla varyans çözümlemesi yaplmtr.

140 140 Tablo 4.16 Gruplar,n Sontest Akademik Özgüven Puanlar,na Göre Varyans Çözümlemesi Sonuçlar, Varyansn Kayna VK Kareler Toplam KT Sd Kareler Ortalamas KO F P Anlam Denetimi Gruplararas Fark Anlaml* Gruplariçi Toplam *(P<.05) Tablo 4.16 da son test varyans çözümlemesi sonuçlar yer almaktadr. Gruplar aras ve gruplar içi kareler ortalamas ve serbestlik derecesi göz önüne alnarak elde edilen F deerinin, tablo deerinden büyük olmasndan gruplar arasnda anlaml fark olduu anlalmaktadr (F=6.96, Ft=2.67, SD=3 ve 142 için P<.05). Gruplar aras akademik özgüven puan ortalamalarna yönelik anlaml farkn hangi gruplar arasnda olduunu belirlemek için Scheffé testi yaplmtr. Tablo 4.17 Gruplar,n Sontest Akademik Özgüven Puanlar,na Göre Scheffé Testi Sonucu Gruplar GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ Farkn Yönü GÖ BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ *(P<.05) Fark Anlaml* Fark Anlaml* GÖ<BÜYÖ GÖ<BÜGÖ Tablo 4.17 de son test akademik özgüven puanlarna yönelik Scheffé testi sonuçlar yer almaktadr. Deney gruplar arasnda yer alan bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinliklerinin uyguland grup, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim sürecinin uyguland grup ile geleneksel program ve geleneksel öretim sürecinin uyguland kontrol grubu akademik özgüven sontest puanlar arasnda deney gruplar lehine anlaml bir fark

141 141 olduu anlalmaktadr. Gerek deney gruplar gerekse deney grubu arasnda yer alan geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme sürecinin uyguland grup ile kontrol grubu arasnda akademik özgüven puanlarnda anlaml bir fark olmad gözlenmektedir. Örencilerin ünite süreci içinde yaadklar baar baarszlk durumlar akademik özgüven düzeyini etkiler. Ünite süreci içinde örencilerin sunumlarnn arkadalar ve öretmenince deerlendirilmesi, üniteye yönelik okul d yaplan çalmalarn aileler tarafndan fark edilmesi örencilerde akademik özgüvenin geliimini destekledii ifade edilebilir. Örencilerin grup veya bireysel olarak ürünlerini gelitirmeleri ve bu ürünlerini sergilemeleri aratrmann dier baml deikenleri olan örenme düzeyi ve tutumda olduu gibi bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinliklerinin birlikte uygulanmasnn örencilerde daha yüksek düzeyde akademik özgüven gelitirmesine neden olduu ileri sürülebilir. Tablo 4.18 Gruplar,n Akademik Özgüven Öntest ve Sontest Puanlar,na Yönelik Ba>,ml, t Testi Sonuçlar, Grup Ölçüm Düzeyi GÖ Öntest Sontest BÜYÖ Öntest Sontest BÜGÖ Öntest Sontest GÜYÖ Öntest Sontest *(P<.05) N X Ss Sd t P Anlam Denetimi Fark Anlamsz Fark Anlaml* Fark Anlaml* Fark Anlaml*

142 142 Tablo 4.18 de akademik özgüven puanlarnn grup içi öntest ve sontest sonras deiimini test etmek amacyla yaplan baml t testi sonuçlar yer almaktadr. GÖ grubunun analiz sonunda elde edilen t-deerinin tablo deerinden küçük olduu anlalmaktadr (SD=31, t-deeri=-1.48, tt=2.04). Kontrol grubunun akademik özgüven puan ortalamasnn son testte artm olmasna ramen artn anlaml olmad gözlenmektedir. Bu durum geleneksel ünite yaps ve öretim sürecinin örencilerin baar ya da baarszlk düzeylerine ilikin dönüt vermemesi, baar puanlarndaki ve tutum puanlarndaki deiimin deney gruplarna göre az olmas hatrlandnda tutarl bir sonuç gösterdii ileri sürülebilir. Analiz sonunda elde edilen t-deeri tablo-t deerinden büyük olduu anlalan gruplar deney gruplar olduu anlalmtr. Bu deerler sras ile BÜYÖ grubunda (SD=38, t-deeri=-7.54, tt=2.02, P<.001), BÜGÖ grubunda (SD=34, t- deeri=-4.98, tt=2.04, P<.001), GÜYÖ grubunda (SD=39, t-deeri=-4.34, tt=2.02, P<.001) olduu anlalmtr. Örencilerin akademik özgüven düzeylerindeki en yüksek orandaki geliime bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin uyguland grupta rastlanmtr. Akademik özgüven kavram okul yaantlarna bal olarak gelimektedir, bütünletirilmi program süreci içinde, akranlarla etkileime girme, ibirlikli çalma ortam içinde bulunma akademik özgüven geliimine katk salam olabilir. Duyusal ürünler arasnda yer alan tutum ve akademik özgüven düzeylerindeki deiim BÜYÖ ve BÜGÖ grubunda benzer sonuçlar vermitir. Bu durumda bütünletirilmi ünite yapsnn duyusal ürünlerin geliimini destekledii söylenebilir. Alt problemleri çözmek amac ile deney ve kontrol grubunda yer alan örencilerin ünite sürecine ilikin görüleri deney tamamlandktan sonra yazl ve sözlü olarak alnmtr. Örenci velilerinin görüleri sadece yazl olarak alnmtr. Elde edilen bulgular gruplar halinde çözümlenerek sunulmutur.

143 143 Aratrmada yer alan alt problemlere yönelik elde edilen bulgular ve yorumlar aada verilmektedir. 1- Bütünle-tirilmi- ünite ve yap,land,rmac, ö>retim yakla-,m, uygulanan grupta yer alan, a) ö>rencilerin, b) velilerin ünite sürecine ili-kin görü-leri nelerdir? Tablo 4.19 Bütünle-tirilmi- Ünite ve Yap,land,rmac,l,k Temelli Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Dikkati çeken konular Zorlanlan konular Ek konu Ünitenin dier derslere katks Ünite sona erdiinde örencide iz brakan konular Üniteci süreci içinde örenme güçlüü yaanlan konular Ünite içeriine eklenmesi önerilen konular Sosyal bilgiler ünitesinin dier derslerle ilikisinin kurulmas postann nasl gönderildii ve aaçla saatle bulma halk oyunlarnn nasl oynand ve postaclar haritann ölçekle çizilmesi, mektubun posta koduyla çabuk gitmesi ünitede zorlandm yer yok kroki, saatle yön bulma, planda zorlandm ölçeklerde ölçekler yok, çünkü öreneceim her eyi örendim kutup yldznn ekli ölçekler ve çevre ile ilgili matematik ve fen dersine katk salayacan düünüyorum bence hayata ve üniversiteye katks olacak bence bütün derslere fen bilgisi dersine Yön Ölçek Çevre Kroki Postac Plan Müzik Halk oyunu Bütün ünite lginç bulmadm Ölçek Zorlanmadm Yön Plan Kroki Yok Ölçek Plan Çevre koruma Müzik Halk oyunu Fen Matematik Sosyal Türkçe Bütün dersler Müzik Üst snf Resim Tekrarlanma Skl f %

144 144 Tablo 4.19 da aratrma kapsamnda bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin uyguland bir numaral deney grubunda yer alan örencilerin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümü yer almaktadr. Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temeli öretme örenme sürecinin uyguland deney grubunda yer alan örencilerin dikkatini öncelikle yönler ve yön bulma yöntemleri (f=16) ile ölçek ve çeitleri (f=15) konular çekmitir. Dier konular srasyla çevre (f=8) ve kroki (f=7) olmutur. Belirtilen konular gelitirilen ve geleneksel ünitenin ana konularn oluturmas nedeniyle örencilerin bu konular belirttikleri söylenebilir. lginç bulunan konular arasnda postac (f=6) nn tercih edilmesi, ünite süreci içinde snfa kaynak kii olarak postacnn davet edilerek karlkl etkileim sürecinin yaanmasndan kaynaklanm olabilir. Ünite içeriine eklenen çevremizde müzik (f=3) ve çevremizdeki halk oyunlar (f=3) ilginç bulunan konular arasnda yer almas gelitirilen ünitenin alt konularn oluturmaktadr. Örenme güçlüü yaanan konularn banda ölçek ve çeitleri (f=12) gelmesi, örencilerin sahip olduu matematik dersine yönelik önkoul örenmelerin düzeyi ile açklanabilir. Ünite içeriinde zorlanmadm (f=12) ifadesinin kullanm bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin örencilerin rahat bir süreç yaadnn göstergesi saylabilir. Sontest baar testinde en yüksek ortalamaya BÜYÖ grubunun sahip olmas örencilerin bu ifadesini dorular sonuç vermektedir. Bütünletirilmi ünite içeriini yeterli bulanlar (f=10) on kii iken, geleneksel ünite yaps içinde yer almayan çevre koruma (f=2), çevremizde müzik (f=2), çevremizde halk oyunlar (f=2) konularnn eklenmesinin önerilmesi bütünletirilmi ünite yapsnn örencilerde salad etki ile açklanabilir. Ünitenin dier derslere olan katks sorulduunda, fen bilgisi dersi (f=17) ilk srada yer almaktadr. kinci srada matematik (f=9), üçüncü srada Türkçe (f=8) ve sosyal bilgiler (f=8) dersi takip etmektedir. bütün dersler dördüncü

145 145 srada yer (f=6), almaktadr. Altnc srada müzik (f=3), yedinci srada resim (f=2) dersi ifadelerinin kullanlm olmas bütünletirilmi ünite yapsnn örencilerce algland ileri sürülebilir. Örnek cümleler içinde sunulan, bence hayata ve üniversiteye katks olacak (f=2) ifadesi yaplandrmac yaklamn örenmelerin gerçek yaamla balantl olarak gerçeklemesi ve transferi ilkesi ile örtümektedir.

146 146 Tablo 4.20 Bütünle-tirilmi- Ünite ve Yap,land,rmac,l,k Temelli Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-me Sonuçlar, Tekrarlanma Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Skl Duygu Zor-kolay Aratrma Sunu Deerlendirme Öretim süreci Oturma düzeni Derslerle balant Yaama katk Ünite süreci hangi duygularn oluumuna neden oldu Ünitede zorlanlan veya kolay olduu ifade edilen konular Aratrma yapmann oluturduu duygu Snfa çalmalarn sunumu Sunu yapan örencilerin arkadalarnca bireysel olarak deerlendirilmesi Öretim sürecinin örenci ya da öretmen odakl olmas Küme ve geleneksel oturma biçimine ilikin görüler Ünite konularnn hangi derslerle balantsnn kurulduunun belirtilmesi Örenilenlerin yaamda uygulanp uygulanamayacana ilikin yarg daha çok açldm, daha çok söz hakk almaya baladm çok güzeldi, elenceliydi arkadalarmzla ortaklaa çalma güzel duygular hiç zorlanmadm, hepsi kolayd saatle yön bulmada zorlandm, dierleri kolayd kendimi büyümü gibi hissettim çok güzel bir duygu çok güzel ansiklopediden yararlandm kendimi iyi hissettim çok heyecanlandm çok iyi kendini gösteriyorsun heyecan verici hem kendine hem arkadalarna bilgi kazandryorsun iyi etki yaratt insan kendini deerlendirmeye açk olmal bu ekilde ilenmeli sunum yapp anlatmak dersin bizim tarafmzdan anlatlmas çok houma gitti, çünkü dayanma oldu hepimiz bir arada oturup yardmlaabiliyoruz yardmlama oldu, ortak noktamz bulduk fen, matematik, Türkçe her ders müzik, matematik ölçek, yön, kroki, plan kaybolduumuzda yönlerde maketlerde yerel oyunlarda, mahalle ve çevre sorunlarnda Güzel lginç Paylam Atlganlk Zor Yön Ölçek Kolay Hepsi Çevre tanma Kroki Çok güzel Dayanma Bilgi art Kolay Heyecan Güzel Yetikin hissi yi etki Yanszlk Heyecan Sevinç Balar güçlendi Küme Birlikte f % Küme Matematik Fen Türkçe Müzik Tüm ders Halk oyunu Resim Hayat Günlük yaam Ölçek Yön Kroki Afi Mimari Plan Maket yapm Eletirel beceri Çevre tanma

147 147 Tablo 4.20 de Birinci deney grubunda yer alan örencilerin sürece ilikin görüme kaytlarnn çözümlemesi yer almaktadr. Ünite sürecinin hangi duygularn oluumuna neden oldu sorusuna örencilerin; güzel duygular (f=6), ilginç duygular (f=4), paylama duygusu (f=2) olutuunun ifade etmesi bütünletirilmi ünitenin ve yaplandrmac öretim sürecinin duyusal ürünlere olumlu katk salad ileri sürülebilir. Ünitede zorlandn yerler nerelerdir? sorusuna yönler ve bulma yöntemleri (f=2) eklinde ifade edilirken, ünitenin kolayl ile ilgili olarak hepsi (f=6), çevre tanma (f=4) eklinde açklama yapmlardr. Zor olarak ifade edilen konunun skl yazl olarak verilen görüleri destekledii anlalmaktadr. BÜYÖ grubunda bütünletirilmi ünite yapsnn örencilerce kolay olarak algland söylenebilir. Aratrma yapmann oluturduu duygu sorulduunda ise, çok güzel duygu (f=8) olmak üzere tüm görümeciler olumlu tutum davran terimlerini ifade etmilerdir. Aratrmann duyusal ürünleri olan örenmeye kar tutum ve akademik özgüven son test sonuçlar örencilerin bu ifadelerini dorular nitelikte sonuçlar vermitir. Örencilerin çalmalarn snfa sunmalarnn kendilerinde hangi duyguyu oluturduu sorulduunda, heyecan (f=5), güzel duygu (f=5) gibi memnuniyet belirten ifade kullanmlardr. Ortaklaa elde edilen ürünü snf karsnda paylama ve topluluk karsnda konuma buna yönelik dönütler alma örencilerde olumlu duyusal özelliklerin geliimini salam olabilir. Sunu yapanlarn bireysel olarak arkadalarnca deerlendirilmesinin yaratt etki sorulduunda, iyi etki (f=6), yanszlk (f=2), gibi arkadalarnca deerlendirilmeyi destekler ifadeler kullandklar anlalmtr.

148 148 Öretim sürecinin nasl düzenlenmesini istersiniz sorusuna, küme (f=10) yant, yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinliklerinin uygulanmas hemen hemen tüm görümecilerce (f=10) benimsendii söylenebilir. Görümeye katlan tüm örenciler oturma düzeninin kümeler biçiminde olmasn istemitir. Oturma düzeni deney öncesinde sralar biçiminde iken tüm ünite boyunca dörder kiilik kümeler haline getirilmesi paylam ve iletiim sürecini desteklemesinin bir sonucu olarak düünülebilir. Ünitenin dier derslerle olan balants sorulduunda; matematik (f=11) ilk sray alrken, ikinci sray fen bilgisi (f=8), üçüncü sray Türkçe (f=7), dördüncü srada müzik (f=5), beinci srada tüm dersler (f=2) yant alnmtr. Verilen yantlar incelendiinde, yazl alnan görülere benzer sonuçlar içerdii bütünletirilmi ünite yapsnn örencilerce algland iddia edilebilir. Ünitede örenilenlerin yaama hangi alanlarda katk salayaca sorulduunda, günlük yaamda (f=3), ölçek ve çeitlerinde (f=3), yönlerde (f=3), kroki çiziminde (f=2), afi tasarmnda, mimaride, plan çiziminde, maket yapmnda, eletirel beceri kazanmada, çevreyi tanmada gibi farkl görüler ifade etmilerdir. Görülerin çeitlilik kazanmas bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmaclk temelli öretim sürecinin örencilere farkl bir bak açs kazandrmasnn bir sonucu olduu ileri sürülebilir.

149 149 Tablo 4.21 Bütünle-tirilmi- Ünite ve Yap,land,rmac,l,k Temelli Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>renci Velilerinin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tekrarlanma Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Skl f % Evde etkileim Ünite içeriinin ev yaamna yansmas kesir ölçein bana birkaç kez nasl çözüldüünü anlatt yapm olduu deneylerden ve pusulay örendiini söyledi plan ve krokinin çevremizde kullanm çevreyi tanmann önemi, yönler Yakn çevre Ölçek Ünite ödevi Bahsetmedi Yön Adres Kroki Plan Küme çalmas Duygularn deiimi Ünite sürecinde velinin örencide gözledii duygusal farkllk okumay sevme, kitap ve dergi alma istei çevresi hakknda artan merak duygusu konu üzerinde oldukça heyecanl olduunu gözledim plan, kroki, ölçein nasl çizildiini örendii için heyecanlyd Heyecan Grup heyecan Hayr stekli Planl çalma Çevre tanma Okuma sevgisi Aile destei Aile üyelerinin ünite ile ilgili yapt destekler çalma yapt konularda yardm ettim bilgi paraütünü birlikte yaptk yönleri çizdim, küme amblemine yardmc oldum birlikte kitaplardan aratrma yaptk türkünün yaand yerlerle ilgili bilgi vermeye çaltm Aratrma yardm. Çevre tanma Yön Kroki Maket yapm Paraüt yapm Hayr Yararland konular Yararlanlan kaynaklar Ek görü Velilerin örencilerin yararland konulara ilikin görüleri Velilerin gözlemine göre örencinin ünite boyunca yararland kaynak listesi Velilerin ünite sürecine ilikin önerileri ölçek ve ölçek çeitleri saatle yön bulma plan, kroki, ölçeklerin nasl çizildiini örendi ve çok mutluydu çünkü mesleini mimar olarak seçmek istiyor mektubun posta kodu olmadan yerine ulamayacan örendi mektup konusunda postaneye gidip gözlem yapt ansiklopedi, atlaslardan, kitaptan dergiden faydaland kendi seviyesinden bütün kaynaklardan ve birebir çevre analizi aratrma ve gözlem yapma, elde ettii bulgular örendikleri ile badatrabilme özellikleri, kendilerine olan güveni artryor baka konularda da böyle aratrmac olmasdr bu konu çocuklarn çevrelerini daha iyi tanmalarn salad konu anlatmlarnn daha çok güncel hayata dayal olgular anlatmasn isterim Ölçek Yön Kroki Yakn çevre Plan Adres Harita Ders kitab Dergi Ansiklopedi Yardmc kitap nternet Postane gözlemi Aratrma Günlük yaam

150 150 Tablo 4.21 de birinci deney grubunda yer alan örenci velilerinin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümü yer almaktadr. Ünite içeriinin eve yansmas, yakn çevreye ilikin temel kavramlar (f=11), ölçek (f=5), ünite ödevi (f=4) olduu gözlenmektedir. Veli ve örenci etkileimi incelendiinde ünite içeriinin eve yansd söylenebilir. Velilerin örencilerinde farkna vardklar duygusal deiimler ise, heyecan (f=10), grup halinde çalma heyecan (f=5), çalma isteinin artmas (f=4) eklinde olduu gözlenmektedir. Örencisinde ünite boyunca hiçbir deiim gözlemediini ifade eden ise (f=5) be kiidir. Ünite ileni sürecinin örencilerde duyusal deiim yaratt ve ev ortamna yansd ileri sürülebilir. Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme sürecinin uyguland grupta veliler örencilerine aratrma konularnda destek saladklarn (f=17) belirtmilerdir. Bu durum ibirlikli aratrma sürecinin eve yansmas olarak tanmlanabilir. Yaplandrmac yaklamn temel özellikleri arasnda yer alan bireyin aratrma yapma sürecine etkin katlmas velilerce fark edilerek amacna ulat söylenebilir. Çevre tanma (f=3), maket (f=2) ve bilgi paraütü yapmnda (f=2) destek saladklarn belirtmeleri ünite sürecinde yaplan etkinliklerin örenci veli dayanmasn salayan etkinlikler olarak kabul edilebilir. Örencilerin yararlandklar konularn neler olduuna ilikin soruya veliler; ölçek ve çeitleri (f=11), yönler ve bulma yöntemleri (f=10), kroki, çizimi ve yararlar (f=7) yakn çevreyi tanma (f=6) gibi ünitenin genel konularn ifade ettikleri anlalmtr. Bu durum ünitenin genel çerçevesinin velilerce anlaldnn bir göstergesi saylabilir. Yararlanlan kaynaklar incelendiinde örencilerce temel kaynak olarak, ders kitab (f=21), dergi (f=15), ansiklopedi (f=11), yardmc kitaplar (f=11) benimsendii farkl olarak ifade edilen kaynaklarn, internet (f=3) ve postane

151 151 gözlemi (f=3) olduu anlalmaktadr. Örencilerin genellikle evde bulunan kaynaklarla yetindii söylenebilir. Veliler snrl oranda ek görü belirtmilerdir bunlar, arasnda ünite sürecinin aratrmaya olanak tanmas (f=2) içeriin günlük yaamla balantl olarak sunulmasdr (f=2). 2- Bütünle-tirilmi- ünite ve geleneksel ö>retim yakla-,m, uygulanan grupta yer alan, a) ö>rencilerin, b) velilerin ünite sürecine ili-kin görü-leri nelerdir? Tablo 4.22 Bütünle-tirilmi- Ünite ve Geleneksel Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Dikkati çeken konular Zorlanlan konular Ek konu Ünitenin dier derslere katks Ünite sona erdiinde örencide iz brakan konular Üniteci süreci içinde örenme güçlüü yaanlan konular Ünite içeriine eklenmesi önerilen konular Sosyal bilgiler ünitesinin dier derslerle ilikisinin kurulmas ünitede krokiler ilginç krokinin plann yararlarn örendim, kaç çeit ölçek var onlar örendim kirlilik sorunlar, uzunluk ölçüleri ilginç geldi bana hayatmda ilk kez kroki duydum direkten, aaçtan yön bulma olmad, çünkü çok güzel ve elenceli olduu için aklma kolay girdi grafik ölçeklerde yok, yeterince örendim kroki, ölçekler Türkiye nin haritasn çizebilmek Üniteyi zaten genilettiimiz için örenmek istediim deiik bir ey yok tüm hayatm boyunca, tüm derslerime matematik, fen matematik gibi derslerde bize yardmc olacaktr Yön Ölçek Kroki Plan Çevre Ölçek Zorlanmadm Kroki Plan Yön Yok Kroki Harita çizimi Ölçek Matematik Bütün dersler Sosyal Fen Türkçe Üst snf Tekrarlanma Skl f %

152 152 Tablo 4.22 de aratrma kapsamnda yer alan, bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretme örenme sürecinin uyguland iki numaral deney grubunda örencilerin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümüne yer verilmitir. Ünitede dikkati çeken konulara verilen yantlar yönler ve yön bulma yöntemleri (f=15), ölçek ve ölçek çeitleri (f=15), kroki çizimi ve yararlar (f=15) ilk srada yer almaktadr. plan (f=9), çevre (f=3) ikinci ve üçüncü srada ifade edilen konular olmutur. Bütünletirilmi ünite yaps içinde yer alan konularn örencilerin dikkatini çekmeyii uygulanan öretim sürecinin öretmen merkezli olmas ile açklanabilir. Grupta örenme güçlüü çekilen konunun banda ölçek ve çeitleri (f=14) gelmektedir. kinci srada kroki (f=6) yer almaktadr. Örencilerin matematie yönelik ön koul örenmelere sahip olma düzeyleri ölçek konunun kolay ya da zor olarak alglanmasna neden olduu ileri sürülebilir. Ünite içeriinde zorlanmadm (f=11) eklinde görü bildirenlerin oran son test baar sonuçlar dikkate alndnda tutarlk göstermektedir. çeriin yeterli olduunu belirtenlerin mevcudu (f=15) snfn yarsna yakn iken, eklenmesi önerilen konularn kroki (f=4), harita çizimi (f=3), ölçek (f=2) frekanslarnn toplamnn dokuz olmas hazrlanan bütünletirilmi ünite içeriinin yeterli bulunmasnn bir göstergesi olabilir. Ünitenin dier derslerle ilikisi sorulduunda, matematik (f=18), bütün dersler (f=8), fen bilgisi (f=6), Türkçe (f=6) olarak ifade edilmesi öretmen merkezli öretim sürecinin uygulanmasna ramen örencilerce ünitenin dier derslerle olan balantsnn bütünletirilmi ünite yapsna uygun olarak algland ifade edilebilir.

153 153 Tablo 4.23 Bütünle-tirilmi- Ünite ve Geleneksel Ö>retim Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-me Sonuçlar, Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Duygu Zor-kolay Ünite süreci hangi duygularn oluumuna neden oldu Ünitede zorlanlan veya kolay olduu ifade edilen konular çok güzel duygular çok holandm macerayd, çok zevkliydi çok kolayd ölçeklerde zorlandm ünite çok basitti Holanma Güzel duygu Çevre duyarl Zor Ölçek Kroki Kolay Hepsi Tekrarlanma Skl f % Aratrma Oturma düzeni Aratrma yapmann oluturduu duygu Küme ve geleneksel oturma biçimine ilikin görüler heyecanlandm, çok zevkli mutlu oldum macerac duygular, aratrma yapmak çok zevkli idi zorlandmz konularda arkadalarmzla yardmlayoruz paylam ve yardmlama artyor Güzel Zevkli Güven Küme Fark etmez Derslerle balant Ünite konularnn hangi derslerle balantsnn kurulduunun belirtilmesi bütün dersler matematik, fen resim, matematik, müzik, fen Matematik Fen Müzik Resim Bütün dersler Türkçe Beden eitimi Yaama katk Örenilenlerin yaamda uygulanp uygulanmayaca- na ilikin yarg krokini çizimi, bir yere gideceimiz zaman, plann ölçeine bakarak kaç km gideceimizi örenebiliriz haritalarda, müziklerde, resimde bir arkadamza kroki çizerek kendi çevremizi anlatabiliriz Kroki Plan Günlük yaam Harita Ölçek Müzik Resim Tablo 4.23 te ikinci deney grubu örencilerinin ünite sürecine ilikin sesli görüme kaytlarnn çözümleme sonuçlarna yer verilmitir.

154 154 Ünitenin yaratt duygular; holandm (f=8), güzel duygular olutu (f=4), eklinde tamamen olumlu duygularn ifade edildii gözlenmektedir. Görüme sürecinde sunulan görülerin olumlu olmas bütünletirilmi ünite yapsndan kaynaklanm olabilir. Ünitede zorlandklar konular sorulduunda, ölçek ve çeitleri (f=4) ilk sray ald gözlenmektedir. Ünite içeriinin kolay olduunu belirtenler ise (f=7) yedi kiidir. Bu durum yazl görülerle tutarl bir sonuç göstermektedir. Aratrma ödevi almann yaratt duygu sorulduunda ise, güzel (f=6), zevkli (f=4) gibi tamam olumlu olan duygular ifade edilmitir. Geleneksel öretim grubunda yer almalarna ramen verilen ev ödevlerini aratrma ödevi olarak alglamalar ve sonuçlarnn takip edilmesi örencilerin olumlu duygular gelitirmesini salam olabilir. Oturma düzeninin kümeler eklinde olmasn tercih edenler (f=10) hemen grubun tamam iken, bir örenci durumun fark etmeyeceini ifade etmitir. Geleneksel öretim süreci uygulanmasna ramen oturma düzeninin örenciler aras iletiim sürecini gelitirdii söylenebilir. Ünitenin dier derslerle balants sorulduunda, matematik (f=7), fen bilgisi (f=5), müzik (f=4), resim (f=3), bütün dersler (f=3), Türkçe (f=2), beden eitimi (f=1) olarak ifade ettikleri gözlenmitir. Bu durum örencilerin geleneksel öretim süreci içinde yer alsalar da bütünletirilmi ünite yapsn algladklarnn göstergesi olabilir. Ünitenin günlük yaama katks sorulduunda, ilk srada kroki çizme (f=8), ikinci srada plan (f=2) ifadesi yer almtr. Örencilerin bütünletirme kapsamnda yer alan müzik ve resim alanlarn söylemeleri geleneksel öretim süreci uygulanmasna ramen snrl oranda da olsa örencilerin bütünletirmeyi gerçekletirebildikleri söylenebilir.

155 155 Tablo 4.24 Bütünle-tirilmi- Ünite ve Geleneksel Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>renci Velilerinin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Evde etkileim Duygularn deiimi Aile destei Ünite içeriinin ev yaamna yansmas Ünite sürecinde velinin örencide gözledii duygusal farkllk Aile üyelerinin ünite ile ilgili yapt destekler özellikle yön bulma yöntemleri hakknda bize örendiklerinin göstermeye çalt yön hakknda, kutup yldz, plan hakknda konutuk ölçek ve çeitleri mahalle, semt, ehir hakknda sorular sordu derslerine ayrd zaman artrd pusula yaptnda ayr bir havas oldu sosyal dersini çok sevdi özellikle pusula krizine girdi, ald pusulay kahvalt dahil yanndan ayrmad babas ev ile okul arasnda kroki konusuyla ilgili fikir verdi çevreyi izleyerek yardm ettik yönleri birlikte çaltk, kompozisyon ve çizimlerde yardmc oldum örendiklerini anlatmasna olanak tandm Çevre tanma Kroki Yön Plan Ölçek Hayr stekli Heyecanl Sevgi Çevre tanma Hayr Sorumluluk Ders çalma Kroki Yön Hayr Ölçek Çevre tanma Tekrarlanma Skl f % Yararlanlan konular Velilerin örencilerin yararland konulara ilikin görüleri bu zamana kadar gözümüzün önünde olupta dikkat etmediimiz eyleri fark etmemize, sorunlara daha duyarl olmamz salad çevresini tanyor okuluna daha rahat gidip gelebiliyor çevresini aratryor, adresinin örenmesinin nedenlerini biliyor Kroki Yön Çevre tanma Ölçek Adres Plan Yararlanlan kaynaklar Velilerin gözlemine göre örencinin ünite boyunca yararland kaynak listesi ders kitab, dergi, ansiklopedi ünite dergisi, sosyal bilgiler kitab, evimizdeki ansiklopediler Ders kitab Dergi Yardmc kitap Ansiklopedi Ek görü Velilerin ünite sürecine ilikin önerileri çocuumun çevre ile ilgilenmesi houma gitti çevreyi tandkça bizler daha rahat oluruz bu tür çalmalar çocuklarmz daha aratrmac yapyor Aratrma Merak

156 156 Tablo 4.24 te ikinci deney grubunda yer alan örenci velilerinin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümü yer almaktadr. Velilerin örencileriyle etkileime girdikleri ünite içerii sras ile, yakn çevremizi tanma (f=12), kroki, çizimi yararlar (f=7), yönler ve yön bulma yöntemleri (f=5), plan ve kullanm alanlar (f=5), ölçek ve çeitleri (f=5) olduu anlalmtr. Ünitenin genel içeriinin velilere yansd söylenebilir. Örencilerin duygularndaki deiim velilerce, isteklilik (f=6), heyecanl (f=5), sevgi dolu (f=3), çevre tanma merak (f=3) olarak belirtilirken ünitenin örencilerde olumlu duygu yaratt ileri sürülebilir. Çocuumun duygular deimedi (f=3) ifadesi ise geleneksel öretim yönteminin uygulanmasndan kaynaklanm olabilir. Bütünletirilmi ünite ve geleneksel öretim sürecinin uyguland grupta veliler örencilerine en çok evde ders çalma (f=17) eklinde yardm ettiklerini ifade etmilerdir. Kroki çiziminde yardm etme (f=6), yönler ve bulma yöntemlerinde (f=4) destekleme balca katklardr. Bu gurupta ibirlikli aratrma gruplarnn oluturulmam olmas velilerin yardmlarnn arlkl olarak ev ödevlerine yardm etme eklinde gerçeklemesine neden olduu söylenebilir. Örencilerce yararlanlan konularn neler olduu sorulduunda, kroki, çizimi ve yararlar (f=10), yönler ve yön bulma yöntemleri (f=9), yakn çevremizi tanma (f=8), ölçek ve çeitleri (f=8), adres bilgisi (f=6), plan ve kullanm alanlar (f=5) olarak velilerce ünitenin genel içeriine uygun ifadelerin kullanld anlalmaktadr. Bu durum bir önceki temada ev ödevlerine yardm ettik ifadelerini dorulamaktadr. Ünite boyunca yararlanlan kaynaklar srasyla, ders kitab (f=23), dergi (f=16), yardmc kitap (f=13), ansiklopedi (f=9) eklinde ifade edilmitir. Örencilerin evde bulunan kaynaklardan yetindikleri anlalmaktadr.

157 157 Velilerin aratrma inceleme sürecine yönelik olarak öretim sürecinin düzenlenmesi ve örencilerin meraklarn harekete geçirecek etkinliklerin düzenlenmesi beklentisini tamaktadrlar. BÜYÖ grubunda olduu gibi snrl sayda görü belirttikleri anlalmaktadr. 3- Geleneksel ünite ve yap,land,rmac, ö>retim yakla-,m, uygulanan grupta yer alan, a) ö>rencilerin, b) velilerin ünite sürecine ili-kin görü-leri nelerdir? Tablo 4.25 Geleneksel Ünite ve Yap,land,rmac,l,k Temelli Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Dikkati çeken konular Zorlanlan konular Ek konu Ünite sona erdiinde örencide iz brakan konular Üniteci süreci içinde örenme güçlüü yaanlan konular Ünite içeriine eklenmesi önerilen konular karnca yuvasnn kuzeyi gösterdiini, aacn güneye baktn örendim kubakn örendim, kroki çizmeyi örendim, pusula kullanmay örendim solucan bak ölçek, solucan bak, kroki ölçeklerde saatle ve sopayla yön bulma ölçekler, plan örendiim konulardan mutluyum haritalar nasl yaplyor çevremizdeki yerler Yön Ölçek Kroki Plan Adres lginç bulmadm Ölçek Zorlanmadm Kroki Plan Yön Adres Proje hazrlama Yok Yön Harita bilgisi Tekrarlanma Skl f % Ünitenin dier derslere katks Sosyal bilgiler ünitesinin dier derslerle ilikisinin kurulmas özellikle matematikte yarar salayacak matematik, Türkçe tüm derslerde sosyal ile fen bilgisine katksn düünüyorum Fen Matematik Türkçe Sosyal Tüm dersler

158 158 Tablo 4.25 te aratrma kapsamnda geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinliklerinin uyguland üç numaral deney grubunda yer alan örencilerin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümü yer almaktadr. Geleneksel ünite ve yaplandrmaclk temelli öretme örenme sürecinin uyguland deney grubunda örencilerin dikkatini çeken balca konular, yönler ve yön bulma yöntemleri (f=26), ölçek ve ölçek çeitleri (f=19), kroki (f=9), plan (f=6) olmutur. Geleneksel ünitenin temel konularnn yaplandrmac öretimin etkisi ile anlald ileri sürülebilir. GÜYÖ gurubunda da ölçek ve çeitleri (f=18) örencilerin en çok zorlandklar konu olduu anlalmaktadr. kici srada kroki (f=8), üçüncü srada plan ve plan yapmann yararlar (f=6) konusu ifade edilmitir. Bu durumda yaplandrmac öretim etkinlikleri düzenlenirken matematik konularna daha fazla zaman ayrlmas gerektii söylenebilir. Ünite içeriinde zorlanmadm (f=10) eklinde görü belirtenler ünite içeriine yönelik önkoul davranlara sahip olmalar ve yaplandrmac öretim sürecinin etkisi ile açklanabilir. Ünite içeriine eklenmesini düündüünüz konular nelerdir? Sorusuna verilen yantlar incelendiinde ünite içeriini yeterli olarak alglayanlarn (f=17) saysnn snfn yarsna yakn olduu gözlenmektedir. Yönler ve bulma yöntemleri (f=2) ile harita bilgisi (f=2) konularn eklenmesini önerenler toplam dört kiidir. Ölçek çeitleri, kroki ve planda zorlandklarn ifade eden örencilerin ayn konularn üniteye eklenmesini istemeyileri yaplandrmaclk temelli öretim hizmeti sonucu bilgiyi elde ettiklerini düünmelerinin bir sonucu olabilir. Ünitenin dier derslerle balants sorulduunda, fen bilgisi (f=10), matematik (f=9), Türkçe (f=7), tüm dersler (f=7) eklinde ifade edilmitir. Ünite içeriinin geleneksel yapda olmasna ramen, ünitenin dier derslerle balantsnn örencilerce kurulduu söylenebilir. Bu durumda yaplandrmaclk temelli öretme örenme etkinliklerinin dersler arasnda ba kurma sürecine katk salad ileri sürülebilir.

159 159 Tablo 4.26 Geleneksel Ünite ve Yap,land,rmac,l,k Temelli Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-me Sonuçlar, Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Duygu Ünite süreci hangi duygularn oluumuna neden oldu çok mutlu oldum sanki projeler üretiyormu gibi ilediimiz konularda baarl olacama inandm Güzel duygu Stres Hrslanma Sorumluluk Tekrarlanma Skl f % Zor-kolay Ünitede zorlanlan veya kolay olduu ifade edilen konular ölçeklerde zorlandm kroki plan basit geldi, ölçeklerde zorlandm çok kolay geldi Zor Ölçek Kolay Hepsi Kroki Plan Aratrma Sunu Deerlendirme Öretim süreci Oturma düzeni Aratrma yapmann oluturduu duygu Snfa çalmalarn sunumu Sunu yapan örencilerin arkadalarnca bireysel olarak deerlendirilmesi Öretim sürecinin örenci ya da öretmen odakl olmas Küme ve geleneksel oturma biçimine ilikin görüler hiç aratrma yapmazdm, nasl aratrma yaplacan örendim, çok güzel güzel eyler, bilgilerimize bilgi katyoruz heyecanlanyorum, çok zevkli kendimi öretmen gibi hissettim güzel bir duygu, ilk defa yaptm için çok heyecanlandm çok iyi duygu gururlandm güzeldi beendiklerine sevindim önce stres oldum, iyi mi kötü verecekler diye öretmen ve biz birlikte olabilir bizim sorumluluumuzda olsun istemediim arkadalarmla otursam bile küme alt kii olunca aratrma yaptk ve daha iyi bilgi örendim Heyecan Güzel Stres Hrslanma Rahatlama Sorumluluk Güzel Öretmen hissi Yetikin hissi Heyecan Gurur Güzel Zevk Sevinç Birlikte Küme Öretmen Küme Sra Derslerle balant Yaama katk Ünite konularnn hangi derslerle balantsnn kurulduunun belirtilmesi Örenilenlerin yaamda uygulanp uygulanamayacana ilikin yarg matematik matematik, fen Türkçe, matematik yön bulmada, çevre tanmada kaybolduumuzda yönümüzü nasl bulacamzda pusula ve yönler Matematik Fen Türkçe Çevre Hayat Yön Çevre tanma Kroki Plan Ölçek

160 160 Tablo 4.26;da üçüncü deney grubunda yer alan örencilerle yaplan görüme sonuçlar çözümü yer almaktadr. Ünite sürecinin oluturduu duygular sorulduunda, güzel duygular (f=7) sorumluluk, hrslanma eklinde olumlu duygular ifade edilirken bir örencinin stres eklinde olumsuz duygu ifade ettii gözlenmektedir. Yaplandrmac öretim süreci olumlu duygularn oluumunu salad ileri sürülebilir. Ünite içeriinde zorlanlan konunun banda ölçek ve çeitleri (f=6) olduu ifade edilirken, ünitenin tamam (f=2), ve kroki çizimi (f=2) kolay olarak nitelenen konular olmutur. Görüme sonuçlar yazl görüleri destekler niteliktedir. Yaplandrmac yaklama dayal öretme örenme süreçleri düzenlenirken matematik temelli hedeflerde farkl etkinlikler ya da daha fazla süre ayrlmasnn yararl olaca söylenebilir. Aratrma yapmann uyandrd duygunun ifade edilmesi istendiinde grubun tamamna yakn heyecan (f=4), güzel duygu (f=3) gibi olumlu duygular ifade ederken bir örenci stres yaratyor diyerek olumsuz duygu ifade etmitir. Bu durum örencilerin doal yaplarnn aratrma sürecinin uygun olduu ilkesini destekler sonucu yanstmaktadr. Snf karsnda sunu yaplmas, güzel bir duygu (f=5), kendimi öretmen gibi hissettim (f=5) gibi yaplandrmaclk temelli etkinlikleri destekler ifade kullanmlardr. Yaplandrmac etkinliklerin örencilerin benlik alglarnn destekledii söylenebilir. Arkadalarnca bireysel olarak deerlendirilme sorusuna verdikleri yant incelendiinde, güzel bir duygu (f=6) zevkli, sevinçli gibi olumlu ifadeleri seçtikleri bakalarnca deerlendirme sürecine olumlu yaklatklar gözlenmitir. Öretim sürecinin nasl yaplandrlmasn istersiniz sorusuna verilen yantlar incelendiinde, öretmen ve örencinin birlikte etkin olduu sürecin en çok tercih

161 161 edildii (f=5), örenci kontrolünün olduu küme çalmalarnn ise (f=4) ikinci tercih olarak benimsendii, bir örencinin ise dersi sadece öretmenin anlatmasndan yana tercih belirttii gözlenmektedir. Ünite yapsnn bir bölümünün ders kontrollü ilenmesini gerekli olduunu ifade etmelerinin nedeni ölçek ve çeitleri konusunun varlndan kaynaklanm olabilir. Oturma düzeninin tercihine yönelik soruya sadece bir kii sra eklinde olsun biçiminde görü belirtirken, görümeye katlan dier örencilerin (f=9) tamam küme eklinde olmas gerektiine yönelik görü belirtmilerdir. Küme oturma biçiminin yaplandrmac öretim kapsamnda ele alnan ibirlikli grup aratrma sürecini kolaylatrmasndan kaynakland söylenebilir. Geleneksel ünite yapsnn ünitede korunmasna ramen örenciler dier derslerle ünitenin balantsn, matematik (f=8), fen bilgisi (f=3), Türkçe (f=3), çevre ve hayat bilgisi eklinde ifade ettikleri gözlenmektedir. Çeitli ders adlarnn verilmesi yaplandrmac öretim ile bütünletirilmi ünite yapsnn birbirini tamamlamasnn göstergesi olduu ileri sürülebilir. Ünitenin hangi alanlarda yaama uygulanabilecei sorulduunda, yön bulma (f=6), çevre tanma (f=5), kroki çizimi (f=4), plan çizimi (f=4), ölçekler ifadeleri ünitenin hemen hemen tüm içeriinin ie yarayaca düüncesinin olutuunun bir göstergesi olduu ileri sürülebilir. Yaplandrmaclk temelli öretme örenme sürecinin örencilerin okul örenmeleri ile gerçek yaam koullar arasnda ba kurmasn kolaylatrd söylenebilir.

162 162 Tablo 4.27 Geleneksel Ünite ve Yap,land,rmac,l,k Temelli Ö>retme Ö>renme Sürecinin Uyguland,>, Deney Grubunda Yer Alan Ö>renci Velilerinin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Evde etkileim Ünite içeriinin ev yaamna yansmas okulda örendii eyleri her defasnda gelip bizimle konutu, onun sayesinde birçok eyi örendim yakn çevremizin özelliklerini ve önemini anlatt ev ile okul aras krokisinin nasl yaplacan anlatt Çevre tanma Kroki Yön Ünite ileni biçimi Plan Ölçek Tekrarlanma Skl f % Duygularn deiimi Ünite sürecinde velinin örencide gözledii duygusal farkllk sosyal bilgiler dersi ile daha yakndan ilgilendiini gördüm örendii her eyi çevreye uygulamaya balad arkadalaryla ilk defa çalmalar yapt için çok heyecanl Heyecan stek Çevre tanma Yön Aktif Hayr Aile destei Aile üyelerinin ünite ile ilgili yapt destekler bizzat kendim gerekli aratrma yapmasna katldm rapor hazrlamasna yardmc olduk, beraber bir postacdan bilgi alarak röportaj yaptk snf ve evimizin krokilerinin çiziminde yardmc oldum Aratrma yardm Kroki Adres Yön Hayr Plan Çevre tanma Yararlanlan konular Yararlanlan kaynaklar Ek görü Velilerin örencilerin yararland konulara ilikin görüleri Velilerin gözlemine göre örencinin ünite boyunca yararland kaynak listesi Velilerin ünite sürecine ilikin önerileri yönleri benden daha iyi bulur hale geldi yönler, sokak, cadde, mahalle, kroki çizimi yararlar etraf daha iyi tanyarak bilinçli bakmaya balad evimizin adresini kabataslak çizimlerle gösterebiliyor yönleri tand, pusuladan yön bulmay örendi verilen ödevleri bizzat elimden geldiince istedii yere götürerek canl olarak görmesini saladm evimizde bulunan ansiklopedi, dergi ve kitaplardan okul dergisi ve kitab aratrmaya yönelik ödevlerin sk sk verilmesi küme çalmasnn çocuuma çok faydal olduunu düünüyorum Kroki Çevre tanma Yön Adres Plan Ölçek Ders kitab Dergi Yardmc kitap Ansiklopedi Aratrma Merak

163 163 Tablo 4.27 de üçüncü deney grubunda yer alan örenci velilerinin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümü yer almaktadr. Evde etkileim sürecine yansyan konular; çevre tanma (f=16), kroki (f=11), yönler (f=8), plan (f=6) ünite içeriine ilikin ifadeler olurken, ünite ileni biçimi (f=8) nin evde gündeme gelmesi yaplandrmac öretme örenme sürecinin eve olumlu yansmas olarak ifade edilebilir. Örencilerin duygularnn deiimi velilerce, heyecan artt (f=10), istei artt (f=7), çevre tanma arzusu geliti (f=7), daha etkin oldu (f=3) olarak belirtilmitir. Bu durum yaplandrmac öretim etkinliklerinin örencilerin duyusal özelliklerinin deiimine olumlu katk salamas olarak açklanabilir. Velilerin örencilerine srasyla aratrmalarnda destek salama (f=19), kroki çiziminde (f=10), adresi tanmlamada (f=5), yönleri belirleme (f=5) konularnda yardmlar sergilediklerini ifade etmilerdir. Özellikle aratrmalarda yardm edilmesi ibirlikli grup aratrmasnn BÜYÖ grubunda olduu gibi olumlu ekilde eve yansmasnn bir göstergesi olduu söylenebilir. Aratrma kapsamnda yer alan dier gruplarda da gözlendii gibi velilerin örencilerin üniteden yararland konular belirtirken ünite içeriine uygun ifadeler kullandklar anlalmtr. Bu ifadeler, "kroki çizimi (f=17), çevre tanma (f=16), yönler ve bulma yöntemleri (f=14), adres bilgisi (f=10), plan ve yararlar (f=7), ölçek ve çeitleri eklindedir. Yararlanlan balca kaynaklar, ders kitab (f=23), dergi (f=16), yardmc kitap (f=13) ve ansiklopedi (f=9) olarak ifade edilmitir. Bu durum dier gruplarda da benzer sonuçlar ifade etmitir. Ünite içeriinin evdeki kaynaklarla karlanabildii söylenebilir. Aratrma türü ödevler verilmesi, küme çalmalarnn yaplmas velilerin önerileri arasnda yer almaktadr.

164 Geleneksel ünite ve geleneksel ö>retim yakla-,m, uygulanan grupta yer alan, a) ö>rencilerin, b) velilerin ünite sürecine ili-kin görü-leri nelerdir? Tablo 4.28 Geleneksel Ünite ve Geleneksel Ö>retim Sürecinin Uyguland,>, Kontrol Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Dikkati çeken konular Ünite sona erdiinde örencide iz brakan konular ölçek ve ölçek çeitleri birazck ilginç geldi nelerle yön bulacam plan nasl çizilir hiçbir eyi ilginç bulmadm Yön Ölçek Plan Kroki lginç bulmadm Tekrarlanma Skl f % Zorlanlan konular Üniteci süreci içinde örenme güçlüü yaanlan konular ölçekler semt hiçbir konuda zorlanmadm ölçek ve çeitleri oldu bir türlü aklm almad Ölçek Zorlanmadm Plan Yön Kroki Ek konu Ünitenin dier derslere katks Ünite içeriine eklenmesi önerilen konular Sosyal bilgiler ünitesinin dier derslerle ilikisinin kurulmas yakn çevremizden örenemediim konu kalmad ölçek, pusula ve yönleri daha deiik ekilde örenmek yönleri örenmek istiyorum yok ünitede örendiklerim fen bilgisi dersine katks olabilir bence bütün derslere yardmc olacak yani hayatmda fen bilgisi, matematik derslerinde yararlanyorum Yok Ölçek Yönler Plan Kroki Sosyal Fen Matematik Hayata Türkçe Snavlara Üst snf Tablo 4.28 de kontrol grubunda yer alan örencilerin ünite sürecine ilikin alnan yazl görülerinin çözümlemesi yer almaktadr.

165 165 Örencilerin dikkatini en çok yönler ve yön bulma yöntemleri (f=17) ardndan ölçek ve çeitleri (f=15) konusunun çektii anlalmaktadr. Üçüncü srada plan ve çeitleri (f=8), dördüncü srada kroki (f=6) konusu yer almaktadr. Deney gruplarnda olduu gibi kontrol grubunda da ünitenin temel konular örencilerin dikkatini çekmitir. Kontrol grubunda yer alan be örenci ise kendilerine ünitede ilginç gelen konu olmadn belirtmilerdir. Örencilerin ünitede zorlandklar temel konu ölçek ve çeitleri (f=23) dir. Ardndan plan (f=4) ve yön (f=4) konular yer almaktadr. Ölçek ve çeitleri konusunun matematik dersinin bir bilinmeyenli denklem çözebilme ve uzunluk ölçülerini kavrayabilme hedefleri ile yakndan ilikilidir. Matematik dersinde ifade edilen hedefleri kazanamayan örencilerin sosyal bilgiler ünitesinde belirtilen konuda zorlanmalar doal bir sonuç olarak açklanabilir. Zorlanlan konularn ilk srasnda dier aratrma gruplarnda olduu gibi ölçek konusunun gelmesi matematie yönelik oluan olumsuz tutum ile de açklanabilir. Örencilerin ünite içeriine eklenmesi önerilen konular ölçek (f=11), yönler (f=4), plan (f=4), kroki (f=4) olduu anlalmaktadr. Eklenmesi önerilen konularn ayn zamanda zorlanlan konular olmas benzer özellikteki konularn ünite sonunda örencilerce örenilmediinin göstergesi olduu söylenebilir. Bu durumu son test baar puanlar da dorulamaktadr. Ünitenin dier derslere olan katksna yönelik olarak sorulan soruya fen bilgisi (f=5), matematik (f=4), Türkçe (f=3) derslerini ifade etmilerdir. Örencilerin üniteyi sadece sosyal bilgiler dersi ile ilikilendirdikleri (f=12) söylenebilir. lköretim okulu programnda ilk üç ylda hayat bilgisi, dördüncü ve beinci ylda fen bilgisi ve sosyal bilgiler dersleri mihver (odak) ders olarak tanmlanmaktadr. Bu derslerin dier derslerle balantl olarak ilenmesi önerilmektedir. Kontrol grubunda yer alan örencilerin ilköretim programnca öngörülen mihver derslerin amacna yeterince ulamadklar ifade edilebilir.

166 166 Tablo 4.29 Geleneksel Ünite ve Geleneksel Ö>retim Sürecinin Uyguland,>, Kontrol Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-me Sonuçlar, Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Duygu Zor-kolay Ünite süreci hangi duygularn oluumuna neden oldu Ünitede zorlanlan veya kolay olduu ifade edilen konular çevre ile balantsn kurdum çok güzeldi güzel eyler örendim yaamadm ölçeklerde zorlandm zorlanmadm kroki ve plan kolayd hepsi kolayd Çevre Yaamadm Güzel Elenme Zor Ölçek Yön Tüm ünite Kolay Hepsi Yön Plan kroki Tekrarlanma Skl f % Aratrma Oturma düzeni Derslerle balant Yaama katk Aratrma yapmann oluturduu duygu Küme ve geleneksel oturma biçimine ilikin görüler Ünite konularnn hangi derslerle balantsnn kurulduunun belirtilmesi Örenilenlerin yaamda uygulanp uygulanmayaca- na ilikin yarg aratrma ödevi almadm aratrma yapmak iyi bir ey bilgi örendim küme eklinde, arkadalarla kolay iliki kurardk benim için fark etmez her ders olabilir sadece fen bilgisi fen bilgisi, matematik evimizin yerini kroki ve planda tarif ederken çevre ile iliki yönlerde, gece kutup yldznda Yapmayan yi duygu Küme Fark etmez Sra Fen Matematik Türkçe Her ders Yön Çevre Kroki Plan Tablo 4.29 da kontrol grubunda yer alan örencilerin ünite sürecine ilikin görüme sonuçlarnn çözümlemesi yer almaktadr. Kontrol grubunda yer alan örencilerin bir bölümü, çevre ile balant kurdum (f=4), güzel duygular olutu (f=2) eklinde olumlu duygular yanstrken, bir bölümünün de hiçbir duygu olumad (f=2) eklinde olumsuz duygu yansttklar gözlenmitir.

167 167 Ünitede zorlanlan konunun banda ölçek ve çeitleri (f=4) konusunun gelmesi yazl olarak alnan görüleri destekler niteliktedir. Aratrma yapmak nasl bir duygu sorusuna verilen yantlarda aratrma yapmadm (f=5) ifadesi geleneksel öretim sürecinin doal sonucu olduu iddia edilebilir. Olumlu görü belirtenlerin ise iyi duygu (f=3) oran dier aratrma gruplarnn gerisinde bir oran oluturduu anlalmaktadr. Kontrol grubunda örencilerin sra eklinde oturmalarna ramen görümeye katlanlarn büyük çounluu (f=9) küme eklinde oturmak istediklerini ifade etmilerdir. Bu durumda küme biçiminde oturma eklinin örenciler arasnda benimsenen ve etkileim sürecini destekleyen bir öe olduu ileri sürülebilir. Kontrol grubu örencileri ünitenin dier derslerle balantsn fen bilgisi (f=4), matematik (f=3), Türkçe (f=2), her ders (f=2) eklinde ifade etmeleri geleneksel öretim grubunda yer almalarna ramen az da olsa dier derslerle balant kurabildikleri ileri sürülebilir.

168 168 Tablo 4.30 Geleneksel Ünite ve Geleneksel Ö>retim Sürecinin Uyguland,>, Kontrol Grubunda Yer Alan Ö>renci Velilerinin Ünite Sürecine li-kin Görü-leri Tema Tanm Örnek Cümleler Kodlar Evde etkileim Duygularn deiimi Aile destei Ünite içeriinin ev yaamna yansmas Ünite sürecinde velinin örencide gözledii duygusal farkllk Aile üyelerinin ünite ile ilgili yapt destekler yönler ve kroki hakknda konumalar yapt cadde, sokak, bulvarlarn olumas hakknda bilgileri aktard ölçek ve çeitleri mahallenin krokisini çizmeye kalkt bütün aile bireyleri ile çevremizle ilgili konumalar yapp, bilgi sahibi olmaya çalt gözlemedim sokak, cadde, mahalle hakknda bilinçlendiini gördüm öretmeni aratrma konular vermiti, bende tek tek ansiklopediden buldum ve özet çkardm, o da arkadalaryla birlikte yazd okuldan geldikten sonra iledii konular tekrar ettirdim ölçek ve çeitleri konusunda yardm ettim Yön Yakn çevre birimleri. Kroki Adres Plan Ölçek Hayr Heyecan Çevre tanma stekli Soru-yant Yardmc kitaplar. Çevre inceleme Tekrar Hayr Tekrarlanma Skl f % Yararlanlan konular Yararlanlan kaynaklar Ek görü Velilerin örencilerin yararland konulara ilikin görüleri Velilerin gözlemine göre örencinin ünite boyunca yararland kaynak listesi Velilerin ünite sürecine ilikin önerileri çocuum, kroki, ölçek pusula ve yönlerden yararland çevremizde en azndan ikamet ettii cadde, sokak ve apartmanlar tanma frsat buldu kroki, plan ve ölçein ne olduunu kitaptan, mutlu dergisinden, evde bulunan ansiklopedilerden yararland temel dersler, mutlu dergisi dergi ve yardmc kitaplardan yararland günlük hayata yönelik konular olsun eve gelince tekrar etsin Yön Çevre tanma Kroki Ölçek Plan Adres Ders kitab Dergi Yardmc kitap Ansiklopedi Günlük yaam Tekrar

169 169 Tablo 4.30 da kontrol grubu velilerinin ünite sürecine ilikin görülerinin çözümlemeleri yer almaktadr. Kontrol grubunda yer alan örencilerin velileriyle evde yönler ve yön bulma yöntemleri (f=10), yakn çevreye ait yerleim birimleri (f=9) kroki (f=6), adres (f=4) konularyla etkileime girdikleri anlalmaktadr. Anlan konular geleneksel ünite süreci içinde ilenen konular içermektedir. Örencilerinin duygularnn farkllamadn dokuz veli (f=9) ifade etmitir. Olumlu deiim olarak tanmlayacamz; heyecan (f=7), çevre tanma çabas (f=4), istekliliin artmas (f=2) eklinde ifade etmilerdir. Dier gruplara göre kontrol grubu velilerinin daha az sklkla olumlu duygu belirttikleri anlalmaktadr. Velilere evde çocuklarna saladklar katklar sorulduunda, üniteye ilikin sorular yantlama (f=17) ifadesini yazmlardr. Örenci ile birlikte çevre inceleme gibi ev d etkinliklerin (f=2) snrl oranda gerçekletirildii anlalmaktadr. Ünite sürecinde örencilerin genellikle yazl ev ödevleriyle snrlandrldklar söylenebilir. Kontrol grubunda örencilerin ünitede yararland konularn velilerce ifade edildii terimler incelendiinde ünite içeriinin tamamnn velilerin görülerine yansd söylenebilir. Ünitede örencilerin yararland balca kaynaklarn srasyla, ders kitab (f=20), dergi (f=17), yardmc kitaplar (f=15) ve ansiklopediler (f=7), olduu anlalmaktadr. Bu durum dier gruplarda olduu gibi evde bulunan kaynaklarla yetinildiinin göstergesi olarak kabul edilebilir. Velilerin önerileri incelendiinde, içeriin günlük yaama uygun olarak seçilmesi ve okulda çallan konularn örencilerce evde de tekrar edilmesinin salanmas gerektii ifade edilmitir.

170 170 Aratrma sürecine yönelik örenci ve velilerden elde edilen görülerin sklk ve yüzde oranlar, tema ve kodlar bal altnda dört grupta ayn anda karlatrlma yaplabilecek biçimde örgütlenerek özet tablo halinde sunulmu ardndan yorumlar yaplmtr. Tablo Deney Gruplar, ve Kontrol Grubunda Yer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-lerini Yans,tan Özet Tema Dikkati çeken konular Zorlanlan konular Ek konu BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ GÖ Kodlar f % Kodlar f % Kodlar f % Kodlar f % Yön Yön Yön Ölçek Ölçek Ölçek Kroki Kroki Plan Plan Plan Kroki Çevre Adres lbulmadm lbulmadm Yön Ölçek Çevre Kroki Postac Plan Müzik Halk oy Bütün ünt lbulmadm Ölçek Zormadm Yön Plan Kroki Yok Ölçek Plan Çevre kor Müzik Halk oyun Ölçek Zormadm Kroki Plan Yön Yok Kroki Hrt. çizme Ölçek Ölçek Zorlandm Kroki Plan Yön Adres Proje haz. Yok Yön Hrt bilgisi Ölçek Zorlandm Plan Yön Kroki Yok Ölçek Yönler Plan Kroki Ünitenin dier derslere katks Fen Matematik Sosyal Türkçe Bütünders Müzik Üst snf Resim Matematik Bütders Sosyal Fen Türkçe Üst sn Fen Matematik Türkçe Sosyal Bütünders Sosyal Fen Matematik Hayata Türkçe Snavlar Üst snf Tablo 4.31 de aratrma kapsamnda yer alan örencilerin ünite sürecine ilikin görüleri yer almaktadr.

171 171 Ünite sürecinde dikkati çeken konularn neler olduu sorusuna aratrmaya katlan tüm gruplarda birinci srada yön ve yön bulma yöntemleri konusu ilk srada yer alrken ikinci srada ölçek ve çeitleri konusu yer almtr. ki konunun ifade edilmesinde en yüksek orana (%69) GÜYÖ grubunda rastlanmtr. kinci srada GÖ grubunda (%63), üçüncü srada BÜGÖ grubunda (%52), en düük oran ise BÜYÖ grubunda gözlenmitir (%46). BÜYÖ grubu dndaki gruplarn geleneksel ünite içerii dnda konu önermedikleri anlalmaktadr. BÜGÖ grubunun geleneksel ünite içeriinden farkl konu ad belirtmemi olmas bu grupta uygulanan geleneksel öretim sürecinin etkisi ile açklanabilir. Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim uyumu nedeniyle BÜYÖ grubu örencilerin dier disiplin alanlarna yönelik sunulan içerikten etkilendikleri söylenebilir. Örencilerin zorlandklara konularn neler olduuna yönelik soruya verdikleri yantlarn gruplar arasndaki dalm incelendiinde, ilk srada ölçek ve çeitleri konusunu ifade ettikleri anlalmaktadr. Kontrol grubunda bu oran (%57) ile en yüksek düzeyde olduu görülmektedir. kinci srada BÜGÖ grubu gelmektedir (%40). Üçüncü srada GÜYÖ grubu (%35), son olarak BÜYÖ grubunun (%30) en düük orana sahip olduu anlalmaktadr. Geleneksel öretim temelli öretim yöntemlerinin örencilerin matematik becerilerini kazandrmada yeterli olmad söylenebilir. Ünitede zorlanmadn belirtenlerin oran BÜYÖ grubunda (%30), BÜGÖ grubunda (%31) iken, GÜYÖ grubunda (%20), GÖ grubunda (%18) olduu anlalmaktadr. Bu durumun, bütünletirilmi ünite içeriinin örenciler üzerinde içerik basksn azaltmasnn bir sonucu olduu ileri sürülebilir. Ünite içeriine eklenmesini istediiniz konular sorusuna verilen yantlar incelendiinde yok eklinde görü belirtenlerin oran en yüksek GÜYÖ grubunda olduu anlalmaktadr (%90). kinci srada en yüksek orana BÜGÖ grubunda (%63), üçüncü sradaki orana ise BÜYÖ grubunda (%48) rastlanmaktadr. En düük orana ise geleneksel öretim ve geleneksel programn uyguland kontrol grubu sahiptir (%36). Eklenmesi istenen konularda BÜYÖ grubu örencilerinin önerdikleri konularn geleneksel ünite içeriinden farkl olduu, bütünletirilmi üniteye uygun olduu anlalmaktadr.

172 172 Ünitenin dier derslere katksna yönelik verilen yantlar incelendiinde, GÖ grubu örencileri yüksek bir oranla (%38) sosyal bilgiler dersi açklamasn yapmlardr. Aratrma kapsamnda yer alan dier gruplarda sosyal bilgiler dersini açklama oranlar GÜYÖ grubunda (%18), BÜYÖ ve BÜGÖ gruplarnda ayn oranda (%15) olduu anlalmtr. Bütünletirilmi ünite yaps ile örencilerin disiplinler aras ba kurma becerilerini kazanmas hedeflenmektedir. Bu ban BÜYÖ ve BÜGÖ gruplarnda kurulduu ileri sürülebilir. GÜYÖ grubunda farkl derslerin ifade edilmesi yaplandrmac öretim sürecinde uygulanan ibirlikli grup aratrmas ve öretimsel ilerin disiplinler aras balant kurmada yardmc olduu söylenebilir.

173 173 Tablo Deney Gruplar, ve Kontrol GrubundaYer Alan Ö>rencilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-me Sonuçlar,n, Yans,tan Özet Tema Duygu BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ GÖ Kodlar f % Kodlar f % Kodlar f % Kodlar f % Güzel Güzeluduyg lginç Çevre Holanma Stres Paylam Yaamadm Güzduygu Hrslanma Atlganlk Güzel Çevduyarl Sorumluluk Elenme Zor-kolay Zor Yön Ölçek Kolay Hepsi Çevre tanma Kroki Zor Ölçek Kroki Kolay Hepsi Zor Ölçek Kolay Hepsi Kroki Plan Zor Ölçek Yön Tüm ünite Kolay Hepsi Yön Plan kroki Aratrma Sunu Deerlendirme Öretim süreci Çok güzel Dayanma Bilgi art Kolay Heyecan Güzel Yetikin hissi yi etki Yanszlk Heyecan Sevinç Balar güçl Küme Birlikte Güzel Zevkli Güven Heyecan Güzel Stres Hrslanma Rahatlama Sorumluluk Güzel Öretmehissi Yetik hissi Heyecan Gurur Güzel Zevk Sevinç Birlikte Küme Öretmen Yapmayan yi duygu Oturma düzeni Küme Küme Farketmez Küme Sra Küme Fark etmez Sra Derslerle balant Matematik Fen Türkçe Müzik Tüm ders Halk oyunu Resim Hayat Matematik Fen Müzik Resim Bütünders Türkçe Beden eit Matematik Fen Türkçe Çevre Hayat Fen Matematik Türkçe Her ders Yaama katk Günyaam Ölçek Yön Kroki Afi Mimari Plan Maket yap Eletirebeceri Çevre tanma Kroki Plan Günlük yaam Harita Ölçek Müzik Resim Yön Çevre tanma Kroki Plan Ölçek Yön Çevre Kroki Plan

174 174 Tablo 4.32 de örencilerin ünite sürecine ilikin görüme sonuçlar yer almaktadr. Ünitenin hemen hemen görüülen bütün örencilerde olumlu duygu yaratt söylenebilir. Ancak GÜYÖ grubunda bir örencinin ünite sürecinin kendinde stres yarattn, bunun nedeni kendisine sorulduunda biz öretmen deiliz, ders anlatamayz yantn vermitir. GÖ grubunda görüülen iki örenci ise, kendilerinde hiçbir duygunun gelimediini belirtmilerdir. Ünitede zorlandnz veya kolay olan yerleri neresiydi sorusuna verdikleri yantlar incelendiinde, ölçek ve çeitleri konusunun ilk sray ald gözlenmektedir. Zorlanmann en az olduu grubun BÜYÖ grubunun olduu anlalmaktadr. Bu durum ayn zamanda yazl görüme sonuçlarn da destekler niteliktedir. Ünitenin kolaylna yönelik belirtilen oranlar incelendiinde, BÜYÖ grubunun büyük çounluu (%78) ünitenin kendilerine kolay geldiini belirtmitir. Örencilerin baar testinden aldklar puanlar düünüldüünde bu durum nitel verileri desteklemektedir. Deney gruplarnda yer alan örencilerin aratrma yapmalar sonucu kendilerinde olumlu duygu olutuunu belirten ifade kullandklar anlalmaktadr. Kontrol grubunda bulunanlarn sadece (%38) orannda olumlu duygu yaadklarn ifade etmilerdir. Aratrma yapmadk, aratrma ödevi almadk ifadesinin oran (%62) olduu gözlenmektedir. Kontrol grubu örencilerinin aratrma ödevi snrl oranda almalar sonucu böyle ifade kullandklar ileri sürülebilir. Yaplandrmac yaklam temelli etkinliklerde örencinin aratrma incelemeler yapmas, etkin katlm sürecini yaamas olumlu duygularn geliimini desteklemi olabilir. Yaplandrmac öretim sürecinin bir parças olan sunum yapma hem BÜYÖ hem de GÜYÖ grubu örencilerinde mutluluk hissi yaratmasnn nedeni olarak gösterilebilir.

175 175 BÜYÖ ve GÜYÖ grubu örencilerinin akranlarnca deerlendirilmesi honutlukla karland verilen ifadelere yönelik kodlardan anlalmaktadr. Yaplandrmac anlaya uygun akran deerlendirme sürecinin örenciler üzerinde olumlu etki yaratt ifade edilebilir. Öretim sürecinin ibirlikli aratrma gruplar eklinde olumasnn istenmesi BÜYÖ grubunda (%90) iken, GÜYÖ grubunda bu oran (%40) olduu anlalmaktadr. Her iki grupta da yaplandrmac öretim süreci izlenmesine ramen BÜYÖ grubunda ibirlikli aratrma grubunun daha fazla talep görmesi bütünletirilmi programn salad seçimlik aratrma konularnn varl ve programn esnekliinden kaynaklanm olabilir. Deney süresince oturma düzeni GÖ grubunda arka arkaya sralar eklinde olmutur. Üç deney grubunda ise küme biçiminde oturma düzeni uygulanmtr. Küme eklinde oturma düzeninin yüzyüze etkileimi kolaylatrmas, ortak çalmalar için uygun ortam yaratmas nedeniyle görümeye katlan örencilerin tamamna yakn küme biçiminde oturmak istediklerini belirtmilerdir. Görüme sürecinde ünitenin dier derslerle balants sorulduunda BÜYÖ ve BÜGÖ grubunda yer alan örencilerin GÜYÖ ve GÖ grubu örencilerinden farkl dersleri ifade ettikleri gözlenmitir. Bu durum örencilerden yazl olarak alnan görüleriyle tutarl bir sonucu yanstmaktadr. Bütünletirilmi programn örencilerin disiplinler aras ba kurma sürecine katk saladnn bir göstergesi olduu kabul edilebilir. Ünitenin yaama salayaca katklar sorulduunda, BÜYÖ ve BÜGÖ grubu örencilerinin GÜYÖ ve GÖ grubu örencilerinden farkl alanlar iaret etmilerdir. Ünite içeriinin yaps örencilerin bilgiyi transfer etmeleri ve yanstmalarnda önemli bir role sahiptir. çeriin disiplinler aras oluturulmas gerçek yaamla ba kurma sürecini destekledii söylenebilir.

176 176 Tablo Deney Gruplar, ve Kontrol Grubunda Yer Alan Velilerin Ünite Sürecine li-kin Görü-lerini Yans,tan Özet Tema BÜYÖ BÜGÖ GÜYÖ GÖ Kodlar f % Kodlar f % Kodlar f % Kodlar f % Evde etkileim Yakn çevre Ölçek Ünite ödevi Bahsetmedi Yön Adres Kroki Plan Küme çal Çevretanma Kroki Yön Plan Ölçek Hayr Çevre tan Kroki Yön Ün i biçim Plan Ölçek Yön Yakçevbil Kroki Adres Plan Ölçek Duygularn deiimi Heyecan Grupheyecan Hayr stekli Plan çalma Çevre tan Okusevgi stekli Heyecanl Sevgi Çevre tanm Hayr Sorumluluk Heyecan stek Çevre tan Yön Aktif Hayr Hayr Heyecan Çevrtanma stekli Aile destei Aratrmayard Çevre tanma Yön Kroki Maket yapm Paraüt yapm Hayr Dersçalma Kroki Yön Hayr Ölçek Çevre tanm Ara yard Kroki Adres Yön Hayr Plan Çevretan Soru-yant Yardkitap Çevre incele Tekrar Hayr Yararland konular Ölçek Yön Kroki Yakn çevre Plan Adres Harita Kroki Yön Çevre tanm Ölçek Adres Plan Kroki Çevre tan Yön Adres Plan Ölçek Yön Çevretanma Kroki Ölçek Plan Adres Yararlanlan kaynaklar Ders kitab Dergi Ansiklopedi Yardmckitap nternet Postane gözle Ders kitab Dergi Yardmckit Ansiklopedi Ders kitab Dergi Yard kit Ansiklopedi Ders kitab Dergi Yardkitap Ansiklopedi Ek görü Aratrma Günlük yaam Aratrma Merak Aratrma Merak Günlükyaam Tekrar Tablo 4.33 te örenci velilerinin ünite sürecine ilikin görüleri tema ve kodlar kullanlarak verilmitir.

177 177 Velilerin ünite süresince örencileri ile etkileime girdikleri konular belirtirken genellikle ünite içeriine yönelik ifadeler kullandklar anlalmaktadr. GÜYÖ grubundaki velilerin sekizi ünitenin ileni biçiminin evde konuulmu olmasn belirtmeleri yaplandrmac yaklamn veli örenci ibirliini salamasnn bir sonucu olarak gösterilebilir. BÜYÖ grubunda iki velinin yeni uygulanan sürecin evde konuulduunu belirttikleri anlalmaktadr. Örencilerin evlerinde yeni uygulanan öretim sürecinden bahsetmemi olmalarndan veya velilerin yeni öretim sürecini doal bir farkllk olarak görmelerinden kaynaklanm olabilir. Ünite süresince örencilerinde duygusal deiimin olmadn ifade etme oran GÜYÖ grubunda (%6), BÜGÖ grubunda (%13), BÜYÖ grubunda (%16), olduu anlalmaktadr. Kontrol grubunda bu orann en yüksek düzeyde olduu (%41) gözlenmektedir. Yaplandrmac öretim yaklam ve bütünletirilmi ünite yapsnn olumlu duygularn deiimini yanstt ifade edilebilir. Benzer sonuçlara örenmeye kar tutum ve akademik özgüven puanlarnda yaand önceki paragraflardan da anlalmaktadr. Ailenin örencilere desteinde BÜYÖ grubunda aratrmalarda yardm etme en yüksek orana (%55) sahip olduu anlalmaktadr. GÜYÖ grubunda bu oran (%39) olduu anlalmtr. birlikli aratrma grubunda yer alan örencilerin velilerinden yardm istemesi sonucu veli örenci etkileiminin saland anlalmaktadr. Aratrma kapsamnda yer alan gruplardaki velilerin benzer biçimde yararlanlan konular sorusuna geleneksel ünite içeriinde yer alan konularn listesini ifade ettikleri gözlenmektedir. Yararlanlan kaynaklar listesine yönelik verilen yantlar incelendiinde, sadece BÜYÖ grubunda internet aratrmas ve postane gözlemi ifadelerinin farkl olduu anlalmtr. BÜYÖ grubunda yer alan örencilerin aratrma inceleme konularnn grup halinde çalmasnn bir sonucunu yanstmaktadr.

178 178 Velilerin snrl oran da olsa ek görü belirttikleri gözlenmitir. Ancak, BÜYÖ, BÜGÖ, GÜYÖ gruplarnda yer alan velilerin aratrma ödevinin verilmesini önermeleri yaplandrmac yaklamn örenci ve velilerce benimsendiinin göstergesi olabilir.

179 179 BÖLÜM V Bu bölümde elde edilen bulgular ve yorumlar sonunda ulalan sonuç, tartma ve öneriler yer almaktadr. SONUÇ Aratrmada denenceler ve alt problemlere yönelik ulalan sonuçlar aada yer almaktadr: 1- Gruplarn baarlarnn karlatrlmas sonucunda; Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Yaklama dayal öretme örenme etkinliklerinin birlikte uyguland birinci deney grubunun, kontrol grubu olan Geleneksel Ünite ve Geleneksel Öretim grubuna, ikinci deney grubu olan Bütünletirilmi Ünite ve Geleneksel Öretim grubu ve üçüncü deney grubu olan Geleneksel Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubuna göre anlaml düzeyde farkllamtr. kinci deney grubu olan Bütünletirilmi Ünite ve Geleneksel Öretim grubu ile üçüncü deney grubu olan Geleneksel Ünite ve Yaplandrmac Öretim gruplar arasnda baar puanlar arasnda anlaml fark bulunmamtr. Kontrol grubu olan Geleneksel Öretim grubu ile üç deney grubu arasnda deney gruplar lehine anlaml farkllama gözlenmitir. Bütünletirilmi program ve yaplandrmac yaklamn birlikte uygulanmas baar üzerinde en üst düzeyde geliim salamaktadr. 2- Örenmeye kar tutumlarn geliiminde Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu ile Geleneksel Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu kontrol grubuna göre anlaml derecede daha etkilidir. Deney gruplar arasnda yer alan Geleneksel Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu ile kontrol grubu olan Geleneksel Öretim grubu arasnda ve deney gruplar arasnda anlaml fark

180 180 gözlenmemitir. Örenmeye kar tutumlarn geliiminde bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim etkilidir. 3- Aratrma sürecinde deney gruplarnda akademik özgüven düzeyinde anlaml düzeyde art gözlenmitir. Kontrol grubunda ise anlaml düzeyde art gözlenmemitir. Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu ile Bütünletirilmi Ünite ve Geleneksel Öretim grubu Kontrol Grubuna göre anlaml düzeyde farkllamtr. Deney gruplar arasnda yer alan Geleneksel Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu ile geleneksel öretim uygulanan kontrol grubu arasnda anlaml fark bulunmamtr. Akademik özgüvenin geliiminde bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim daha etkilidir. Aratrmada baml deiken olarak ele alnan örenme düzeyi, örenmeye kar tutum ve akademik özgüven e yönelik nicel olarak elde edilen veriler gözden geçirildiinde; ünitelerin bütünletirilmi program ve yaplandrmac öretim sürecini birlikte içerecek ekilde düzenlenmesi bilisel ve duyusal ürünlerin geliiminde daha fazla etkili olmaktadr. Aratrmada ünite sürecine yönelik yazl ve sözlü görüme ile elde edilen veriler incelendiinde aadaki sonuca ulalmtr: 4- Örencilerin ünite sürecine ilikin temalara yönelik yazl alnan görüleri sonunda Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubunda yer alan örencilerin uygulanan program ve öretim sürecinden memnun olduklar anlalmtr. Örencilerin temalara verdikleri yantlar, hem bütünletirilmi ünite yaps hem de yaplandrmac öretim sürecinin örencilerin programda belirlenen hedefleri kazanmada etkili olduunu göstermektedir. 5- Ünite sürecine yönelik görüme sonuçlar yazl olarak alnan görüleri destekler niteliktedir. Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac öretim grubu örencilerinin uygulanan öretim sürecinden mutlu olduklar, gerçek yaam koullarna bilgiyi transfer ettikleri, arkadalar ile etkileime girmekten,

181 181 arkadalarnca deerlendirilmekten honut olduklar son olarak bütünletirme yaklamna uygun olarak dier derslerle balant kurabildikleri gözlenmitir. Örencilerden alnan görülerden elde edilen bulgulara göre, bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim sürecinin birlikte uygulanmas bilisel, duyusal ve devinisel hedeflerin kazanlmasnda etkili olduu anlalmtr. 6- Velilerin ünite sürecine yönelik alnan görüleri incelendiinde, Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu ile Geleneksel Ünite ve Yaplandrmac Öretim grubu velilerinin ünitenin ileni yöntemindeki farkll algladklar anlalmtr. Yaplandrmac öretim etkinlikleri ailelerin örencilere desteini arttrmaktadr. Ünite sürecine yönelik elde edilen nitel veriler incelendiinde, Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Öretim süreci örenci ve velilerin olumlu duygular gelitirmesini salamtr. Nicel verilerde olduu gibi nitel verilerde de bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin birliktelii aratrma kapsamnda ele alnan hedef davranlarn kazanlmasnda uygun bir yap oluturmaktadr.

182 182 TARTIMA Aratrmada, bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin ayr ayr uygulanmas baar, tutum, akademik özgüven üzerinde olumlu sonuç vermesine ramen, bütünletirilmi ünite ve yaplandrmaclk temelli öretim etkinliklerinin birlikte uygulandnda salad etkiye ulaamamtr. Zorillo (2002) sosyal bilgiler ünitesi oluturulurken bütünletirmeyi gerekli görmektedir. Hege (1996) ise yaplandrmac öretim sürecinin öncelikle fen matematik alanlarnda yaygnlk kazandn sosyal alanlarda öretmen merkezli öretim sürecinin devam ettiini belirtmitir. Aratrma sosyal bilgiler dersi temelinde geçekletirilmitir. Bütünletirilmi program ve yaplandrmac öretim etkinlikleri birlikte sosyal bilgiler dersi merkezli tema etrafnda gerçekletirildiinde; baar, tutum, akademik özgüven üzerinde etkili sonuç verdii gözlenmitir. Sosyal bilgiler dersinde bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim sürecinin birlikte denenmesinden alnan bu sonuçlar Zorillo (2002) nun görülerini destekler niteliktedir. Bütünletirilmi programn etkililiine yönelik çeitli aratrmalar yer almaktadr. Bütünletirilmi program ilköretimden yüksek öretim düzeyine kadar baar ile uygulanmaktadr. Aratrma ilköretim dördüncü snf sosyal bilgiler dersi düzeyinde denenmi ve bütünletirilmi programn etkili olduu anlalmtr. Bütünletirilmi programn etkililiine yönelik çeitli okul ve snf düzeylerinde Levin (1995), Wright., Sorrels ve Granby (1995), Kieffer (1996), Ford (2000) tarafndan yaplan çalmalarda bütünletirilmi programn etkili olduu anlalmtr. Aratrmada denenen bir baka deiken yaplandrmac yaklamn baar üzerindeki etkililiidir. Yaplandrmac yaklam temelli öretim sürecinin örencilerin baar düzeyleri üzerinde olumlu etki yapt çeitli aratrmalarda belirlenmitir. Aratrmada yaplandrmac yaklamn örenci baars üzerinde etkili olduu anlalmtr. Castori ve Potter (1996), Lord (1999), Golden (2001),

183 183 Glover (2002) yaplandrmac öretim sürecinin örenci baars üzerinde olumlu etki yaptn tespit etmilerdir. lgili çalmalar baarya yönelik olarak bu aratrma sonuçlar da desteklemektedir. Bütünletirilmi programda olduu gibi yaplandrmac öretim sürecinin de çeitli snf düzeylerinde baaryla uygulandn gösteren aratrmalar bulunmaktadr. Moussiaux ve Norman (1996) ilköretim ve lise düzeyinde yaplandrmac öretim sürecinin uygulanma oranlarn belirlemilerdir. lköretimden lise düzeyine geçildikçe azalan oranda da olsa yaplandrmac öretim sürecinin yaygnlk kazandn belirtmilerdir. Aratrmada ilköretim düzeyinin seçilmi olmasnn yaplandrmac öretim etkinliklerinin uygulanmas için uygun ortam oluturduu söylenebilir. Yaplandrmac yaklamn uygulanma skln Fauts., Abbott ve Baker (2003) ilköretim ve lise düzeylerinde çeitli okullardaki öretim sürecini gözlemiler tamamen yaplandrmac denecek etkinliklerin %17 orannda olduunu belirlemilerdir. Aratrma sonucunda yaplandrmac yaklam en çok uygulayan okullarn bütünletirilmi program uygulayan okullar olmas bütünletirme ile yaplandrmac yaklamn birbirini tamamladnn göstergesi olabilir. Aratrmada baar, tutum ve akademik özgüven düzeyinde en yüksek deiimin bütünletirilmi ünite yaplandrmac öretim grubunda görülmesi çalmay desteklemektedir. Aratrmada bütünletirilmi ünite yaps örencilerin derse yönelik tutumlarn gelitirmitir. Bütünletirilmi ünite yapsnn örencilerin ilgi ve ihtiyaçlar temele alnarak oluturulmas, kendi tercihleri dorultusunda aratrma konularn seçmeleri olumlu tutum geliimini desteklemitir. Bütünletirilmi programn örenmeye kar olumlu tutum gelitirdii Doan (1993), Tican (1996), O Neal (1998), Doster (2004) in yaptklar aratrmalarda da gözlenmektedir. Bu sonuçlar aratrma sonuçlarn desteklemektedir. Örencilerin duyusal özellikleri arasnda yer alan tutum ve akademik özgüven bilisel ürünlerden etkilenmektedir. Aratrmada sonunda deney gruplar arasnda en yüksek bilisel ve duyusal ürünlerin geliimi Bütünletirilmi Ünite

184 184 Yaplandrmac Öretim grubunda rastlanmtr. Özkan (2001), Guay., Marsh ve Boivin (2003), Moore (2005), akademik baar ve akademik özgüven arasnda yüksek bir iliki bulmalar aratrma sonuçlarn destekler niteliktedir. Bütünletirme programn balantlarn kolaylatrd için dankl azaltr. Derinlemesine örenme ve öretim salar bilgi ynna engel olur (Erikson, 1995). Örencilerin ünite sürecine yönelik görüleri incelendiinde bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac yaklamn uyguland grup örencilerinin öretim sürecinden keyif aldklar, geleneksel öretim anlay yerine örenci merkezli anlay benimsemedikleri, disiplinler aras balant kurduklar anlalmtr. Bu durum, Loepp (1999), Norman (1997), Lord (1999), Becker (2003) tarafndan yaplan aratrma sonuçlar ile desteklenmektedir. Yaplandrmac öretim gruplarnda yer alan örencilerin velileri öretim sürecinin aratrma inceleme içerecek ekilde düzenlenmesini, örencilerin ibirlikli grup çalmasna katlmasndan mutlu olduklarn, çevre duyarlklarnn arttn belirtmilerdir. Bütünlemi programa yönelik veli desteinin salanmas örencinin baarsn arttrmaktadr. Bütünletirilmi Ünite ve Yaplandrmac Öretim etkinlikleri örencilerinin baar düzeylerinin dier aratrma grubu örencilerinden anlaml düzeyde farkllat gözlenmitir. Velilerin bütünletirilmi ünite sürecine yönelik görüleri Ornstein ve Hunkins (1998), Nesin ve Lounsbury (1999), Bailey (1999), Cockrum (2004) tarafndan yaplan aratrma sonuçlaryla desteklemektedir. Bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin birlikte ie koulmas, örencilerin disiplinler aras ba kurarak kavramlar kullanma, gerçek yaam koullarna bilgiyi transfer etme, yaant düzeylerine uygun yaplar etkin bir süreç içinde oluturma, örenme birimi ve süreci hakknda sorumluluk alma, grup çalmalar ile birbirlerinin örenmelerini destekleme becerilerini gelitirdii anlalmtr. Aratrmann alt haftalk öretim süresi içinde örencilerin süreç içinde sadece akranlarnca deerlendirilmi olmas, velilerinden bilisel ürünlere yönelik

185 185 dönüt alnmamas, izleme testinin verilmemesi akademik özgüven puanlarnn geliimini etkilemi olabilir. Baar, tutum sonuçlarnda olduu gibi akademik özgüven puanlarnda en yüksek geliimin bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim sürecinin uyguland grupta gözlenmi olmas, bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim sürecinin birlikteliinin hem bilisel hem de duyusal ürünler üzerinde olumlu etkisi olduunu ortaya koymaktadr. Ülkemizde öretim ylndan itibaren yürürlüe konan Türkçe, hayat bilgisi, matematik, fen ve teknoloji, sosyal bilgiler yeni ders programlarnda bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim etkinliklerinden söz edilmektedir. Bütünletirilmi program ve yaplandrmaclk temelli öretim sürecinin baarl olmas uygulayclar tarafndan (snf ve bran öretmenleri) doru anlalmas ile mümkün olacaktr. Mason., Kruchkov ve Kilbane (1999) Amerika Birleik Devletleri ve Rusya da bütünletirilmi program uygulayan okullarda görev yapan öretmenlerin sürece yönelik görülerini incelendiklerinde benzer sonuç elde etmilerdir. Aratrma sürecine yönelik olarak veli görüleri sadece yazl olarak alnmtr. Örencilerde olduu gibi görüme ile desteklenebilirdi. Böylece veli görülerinin uygulanan programn etkiliine yönelik bilgileri tutarlk açsndan kontrol edilebilirdi. Veli görülerinin örenim durumlarndan, sahip olduklar sosyal ve ekonomik koullardan, aile içi iletiimden etkilenecei unutulmamaldr. Ülkemizde yeni programlarla birlikte alternatif deerlendirme yaklamlarnn uygulanmas ile velilerin okul ve örencilerine yönelik görüleri alnmaya balanmtr. Velilerin örencilerine yönelik eti senin kemii benim anlayndan kurtulduklarnda kukusuz örencilerine ve bilimsel aratrmalara daha çok katk salayacaklardr. Aratrmann Milli Eitim Bakanl nn yürürlüe koyduu yeni ders programlarnn ie vuruklatrlmasnda, öretmen ve öretmen adaylarna, ilköretim snf öretmenlii alanna ve sosyal bilgiler öretimi alanna katk salamas umulmaktadr.

186 186 ÖNERLER 1- Eitim fakültelerinde örenim gören örencilere bütünletirilmi program ve yaplandrmaclk temelli öretim sürecini oluturarak uygulama yeterlikleri kazandrlmaya çallmaldr. 2- Milli Eitim Bakanl tarafndan hazrlanarak ilköretim düzeyinde öretim ylndan itibaren uygulanan, orta öretim düzeyinde uygulamaya geçirilmesi düünülen yeni ders programlar bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretme yaklamn içermektedir. Bu nedenle, halen görev yapan snf ve bran öretmenleri hizmet içi eitimden geçirilmelidir. 3- Örencilerin örenme ürünlerini sunabilecekleri yeterli teknik donanma sahip salonlar hazrlanarak, velilerin davet edilerek izlenmesi salanmaldr. 4- kili öretim (sabah-öle) uygulayan okullarda haftann bir günü, tam gün öretim uygulayan okullarda iki yarm gün (tercihen öleden sonra) örencilerin görüleri alnarak belirlenen temalara ilgileri dorultusunda katlm salanmaldr. lköretim düzeyinde bu gruplar; snflar birinci grup, 4-5. snflar ikinci grup, snflar üçüncü grup eklinde oluabilir. Gruplar düzeyinde oluturulan temalar ortak olabilecei gibi farkl temalar da oluturulabilir. Örenci kendi grup düzeyinde birden fazla tema seçimi ile kar karya braklmaldr. 5- Bütünletirilmi ünite yaps ve yaplandrmac öretim etkinliklerinin okul öncesinden yüksek öretim düzeyine kadar uygulanmas için deneysel çalmalar yaplarak sonuçlar deerlendirilmelidir. 6- Öretmen yetitiren kurumlarn eitim program bütünletirilmi ünite yapsna izin verecek biçimde esnek olarak düzenlenmelidir. Bu ekilde öretmen adaylar program uygulamada deneyim kazanm olacaklardr.

187 Aratrmada ünite bütünletirme süreci ilköretim dördüncü snf sosyal bilgiler dersi merkeze alnarak gerçekletirilmitir. Dier dersler de temele alnarak çalmalar gerçekletirilmelidir. 8- Bütünletirilmi ünite ve yaplandrmac öretim süreci sonunda kalc örenmelerin olumas, bilgilerin gerçek transfer edilmesi için örenci velileri okula davet edilerek bilgilendirilmeli, böylece öretim süreci içinde velilerin de katlm salanmaldr.

188 188 KAYNAKÇA Akar, H. ve Yldrm, A. (2004). Oluturmac öretim etkinliklerinin snf yönetimi dersinde kullanlmas: Bir eylem aratrmas. Eitimde 1yi Örnekler Konferans. Sabanc Üniversitesi. eriim Akins, A. ve Akerson, V. L. (2002). Connecting science, social studies and language arts: An interdisciplinary approach. Educational Action Research, Vol 10, number 3. Akyüz,Y.(1993).Türk eitim tarihi (ba8langçtan 1993 e). stanbul:kültür Koleji. Aydn, G. (2005). 1lköretim yedinci ve sekizinci snflardaki fen üniteleri içerisinde yer alan enerji kavramnn fen öretim sürecinde kullanmna yönelik etkinliklerin geli8tirilmesi ve eksikliklerin giderilmesi. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. Bailey, M. L.(2000). Integrated curriculum: what parents tell us about their children s experienc. The Educational Forum. 64 no Bates, A.J.(2005). A social constructivist approach to field instruction practice:helping interns learn to teach all students.yaynlanmam doktora tezi. Michigan State University. Beane, J. A. (2005). Organizing the middle school curriculum. eriim Becker, K.H. (2003). A comparision of students achievement and attitudes between constructivist and traditional classroom environments in Thailand vocational electronics programs. eriim

189 189 Bellanca, J. (1997). Active learning handbook for the multiple intelligences classroom. USA: Skylight Professional Devolopment. Betsy, B. (2003). Frequency of use of constructivist teaching strategies: Effect on academic performance, student social behavior and relationship to class size.yaynlanmam doktora tezi.university of Central Florida. Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öretim. Ankara: An Yaynclk Bloom, B. S. (1979). 1nsan nitelikleri ve okulda örenme. (Çev. Durmu Ali Özçelik). Ankara: Milli Eitim Basmevi. Bonstingl, J. J. (1995). From teaching and testing to continous learning and improvement, eriim Brodhapen, B., Weilbacher, G., ve Beane. A. J.,.(ed).(1998). The curriculum problems politics and possibilities. USA: State University of New York. Brooks, J., ve Brooks, M. (1999). The case for constructivist classrooms. USA:ASCD. Büyüköztürk, 3. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitab. Ankara:Pegem A Yaynclk. Cansz, M. (2002). Yapsalc örenme yakla8myla model kullanmann örencilerin matematie kar8 tutumlarna ve genelleme becerilerine etkisi. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Castori, P.,ve Potter, W. (1996). Constructivist teaching methods, student attitudes, and scientific habits of mind:an investigation of relationships. eriim

190 190 Chan, K, C. (2003). Integrating the curriculum: How do secondary school teachers beliefs influence the integration? Yaynlanmam doktora tezi. The Chinese University of Hong Kong Chang,W. (2005). Impact of constructivist on students beliefs about teaching and learning in introductory physics.canadian Journal of Science Mathematics of Tecnology Education. Ciciolu, H. (1985).Türkiye Cumhuriyetinde ilk ve orta öretim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Bilimleri Fakültesi Yaynlar No:140. Cloksin, D. B. (2005). Integrated health and physical education program to reduce media use and increase physical activity youth.yaynlanmam doktora tezi.university of Utah. Cockrum,V. K. (2004). A cunning hand and cultured mind:an examination of high school graduates who completed an integrated tecnical and academic program.yaynlanmam doktora tezi.university of Maryland. Çava, B. (2005). 1lköretim fen bilgisi eitiminde teknoloji ile bütünle8tirilmi8 örenme ortam tasarm. Yaymlanmam doktora tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. Çetin, O. (2005). 1lköretim altnc snf fen bilgisi dersinde yer alan vücudumuzda neler var? çevremizi nasl alglyoruz? ünitesinin yaplandrmaclk (constructivism) kuramna dayal öretimi. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. Dalkran, G. (2005). 1lköretim altnc snf örencilerinin iç salg sistemi ve sinir sistemi konularndaki kavram yanlglarnn kavramsal dei8im stratejisi ile giderilmesi. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü.

191 191 DeCorse, B. C.(1996).Teachers and the integrated curriculum: An intergenerational view. Action in The Teacher Education. v18.p85-92.spr96. Demirci, M. P. (2003). Snf öretmeni adaylarnn s ve scaklk konusundaki kavram yanlglar ve bu yanlglarn iyile8tirilmesinde yapsalc kuramn etkisi. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. Doan, M. (1993). A pilot study the effect of soil conservation unit integrated into 7 th grade junior high school science curriculum. Yaynlanmam yüksek lisans tezi. Ankara: Ortadou Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doster, J.R. J. (2004). Co. study art education: A study of integrated curriculum. Yaynlanmam doktora tezi. The Florida State University School of Visual arts and Dance. Dougimas, M. A. (2005). Journey into constructivism. eriim Drake, M. S., ve Burns, C. B. (2004). Meeting standarts through integrated curriculum. USA: ASCD Eisenkraft, N. A. (2003). The NSF research-based curriculum development process. The science teacher vol 170, no 6.http// eriim Erden, M. (tarihsiz). Sosyal bilgiler öretimi. stanbul: Alkm Yaynevi. Erden, M. (1998). Eitimde program deerlendirme. Ankara: An Yaynclk. Erikson, H. L. (1995). Redefining curriculum and instruction. USA: Corwin Press.

192 192 Foley, M., ve Janikoun, J. (1996). The really practical guide to primary geography. England: Stanley Thornes Ltd. Foote, C. (2001). American secondary education. Fall 2001, vol 3, eriim Ford, D. M. (2000). A study of the effects of implementation of multiple intelligence techniques and integrated thematic instruction on seventh grade students.yaynlanmam doktora tezi. Saint Couis University. Fouts, T. J., Abbott, M., ve Baker, B. D.(2003). Constructivist teaching and student achievement:the result of a school level classroom observation study in Washington. eriim Gannon, W. G., ve Collay, M. (2005). Designing for learning six element in constructivist classrooms. eriim Glover, A. J.(2002). Dates, battles and treaties, oh my! expanding college students personal historical understanding through constructivist teaching practice. Yaynlanmam doktora tezi.the University of Arizona. Golden, T. (2001). Assesing the effects of traditional and constructivist teaching methodologies on comprehension of content of an acids and bases chemistry unit in the 7. grade. Yaymlanmam doktora tezi. Doquense University. Grant, S. G., ve Vansledright, B. (2001). Constructing a powerful approach to teaching and learning in elementary social studies. Boston-New York: Houghton Mifflin Company.

193 193 Guay, F., Marsh, H. W., ve Boivin, M. (2003). Academic self-concept and academic achievement:developmental perspectives on their causal ordering. Journal of Educational Psychology. Vol.95, No.1, Hadson, D. J.(1998). From constructivism to social contructivism: A Vygotskian perspective on teaching and learning science. School Science Review, June 7. Hanley, S. (2005). Collaborative for teacher preparation. eriim Hlebowitsh, P. (1999). The burdens of the new curricularist. The Ontorio Institute for Studies in Education, Curriculum Inquiry 29:3.UK:Oxford. eriim eriim eriim constructivist %20 teaching eriim eriim eriim eriim

194 194 eriim eriim eriim eriim eriim Iding, M., ve Klemm, B.(2002). American Educational Research Association. Summer. vol 29 eriim lter, G.. (2002). Olu8turmac yakla8mla ingilizce yazma becerisini geli8tirmenin örenci ba8arsna etkisi. Yaymlanmam doktora tezi. Ankara:Ankara Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. Jocopsen, A. D., Eggen, P., ve Kauchak, D. (2002). Methods for teaching promoting student learning.usa:merrill Prentice Hall. Joyce, B., Weil. M., ve Colhoun. E. (2000). Models of teaching. USA: Pearson Education Company. Kerka, S. (2004). Constructivism workplace learning and vocational education, ERIC Digest no:181 eriim Kieffer, W. C. (1996). High school seniors: Constructing meaning in an arts-integrated, thematic and collaborative learning milieu. Yaynlanmam doktora tezi. National- Louis University. Kocaba, A. (2004). Yaplandrc (constructivist) örenme yaklam ve yeni öretim programlar. Yeniden 1mece.Kasm 2004.say.5.s.31.

195 195 Kocaba, A. (1995). 18birlikli örenmenin blokflüt öretimi ve örenme stratejileri üzerindeki etkileri. Yaymlanmam doktora tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kroesbergen, H. L., Luit, V. H., ve Maas, M. J. C. (2004).Efectiveness of explicit and constructivist mathematics instruction for low-achieving students in The Netherlands. The Elementary School Journal. Volume 104, Number 3. Larochelle, M., Bednarz, N., ve Garrison, J. (1998). Constructivism and education. Cambridge University Pres. prequest. umi.com eriim Larson, L., ve Alesandrini, K. eriim Lemlech, K. J. (1998). Curriculum and instructional methods for the elementary and middle school.usa:prentice Hall. Lewin, F. W. R. (1995). Perspectives from England on using integrated curriculum : A thematic approach to social studies. Yaymlanmam doktora tezi. University of Kansas. Loepp, L. F. (1999). Models of curriculum integration. eriim Lord, T. R. A. (1999). Comprasion between tradational and constructivist teaching enviromental science. Journal of Environmental Education. Spring 1999, vol 30, issue 3. Malkus, M. (2001). Portraids of curriculum integration in Jewish Day schools. Yaymlanmam doktora tezi.the WM Davidson Graduate School of Jewish Education of The Jewish Theological Seminary.

196 196 Martin, J. D. (1997). Elementary science methods a constructivist approach. USA:Delmar Publishers. Mason, T. C., Kruckov, V., ve Kilbane, J. (1999). United States and Russian Teachers perspectives on the integrated curriculum in global education. International Journal of Social Education. 13 no Fall/wint McCullar, K. C. (1998). Integrated curriculum:an approach to collegiate preservice teacher training using the fine arts in the elementary classroom. Yaynlanmam doktora tezi. Texas Tech University. McNeill, J. (1996). Curriculum: A comprehensive introduction.usa: Harper Collins Collage Publishers. MEB.(1969).1lkokul program.stanbul:milli Eitim Basmevi. MEB.(1948).1lkokul program.stanbul:milli Eitim Basmevi. MEB. (2005). 1lköretim Türkçe dersi öretim program ve klavuzu. Ankara: MEB Basmevi. MEB. (2005). 1lköretim hayat bilgisi dersi öretim program ve klavuzu. Ankara: MEB Basmevi. MEB. (2005). 1lköretim matematik dersi öretim program ve klavuzu. Ankara: MEB Basmevi. MEB. (2005). 1lköretim fen ve teknoloji dersi öretim program ve klavuzu. Ankara: MEB Basmevi.

197 197 MEB. (2005). 1lköretim sosyal bilgiler dersi öretim program ve klavuzu. Ankara: MEB Basmevi. Meisel, M. E. (2005). A study of the continuum integration of mathematics content with science concepts of the middle school level in west Virginia. Yaynlanmam doktora tezi.west Virginia University. Moore, M. N. (2005). Constructivism using group work and the impact of self-efficacy, intrinsic motivation, and group work skills on middle school mathematics students. Yaymlanmam doktora tezi. Capella University. Moussiaux, J. S., ve Norman, T. J. (1997). Constructivist teaching practices: Perceptions of teachers and students. Murphy, P., Selinger, M., Bourne, J., ve Briggs, M. (1995). Subject learning in the primary curriculum issues in English. Science and Mathematics. London: Routledge. Nesin, G., ve Lounsbury, J. (1999). Curriculum integration twenty questions-with ansvers. USA: Georgia Middle School Association. Norman,T. J., ve Mouissiaux, S. J. (1997). Constructivist teaching practices:perceptions of teachers and students. eriim Nowotny, H. (2005). The potential transdisciplinary. eriim O Neal, G. H (1998). Integrated thematic instruction:a descriptive case study of students attitudes toward school and learning. Yaymlanmam doktora tezi. Andrews University School of Education. Oliva, P. F. (2001). Devoloping the curriculum.usa: Longman.

198 198 Oliva, P. F. (1997). Developing the curriculum. USA: Longman. Ornstein, C. A., ve Hunkins, P. F. (1998). Curriculum foundations principles and issues.usa: Allyn and Bacon. Ott, K. (2002). Using constructivism in teaching volume. eriim Özçelik, D. A. (1989). Test hazrlama klavuzu. Ankara: ÖSYM Yaynlar. Özçelik, D. A. (1992). Ölçme ve deerlendirme. Ankara: ÖSYM Yaynlar. Özgüven,. E. (1999). Psikolojik testler. Ankara:PDREM Yaynlar. Özkan, B. (2001). Yaplandrmac örenme ortamlarnda özgün etkinlik ve materyal kullanmnn etkililii. Yaymlanmam doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Penn, W. P. (2000). The relationship of stance to level of understanding: A study of fifth grade students responses to historical fiction. Yaynlanmam doktora tezi. Kansas State University. Reece, I., ve Walker, S. (1994). A practical guide to teaching trainning and learning. England: Business Education Publishers Limited. Richardson, V. (2003). Contructivist theory. Teachers College Record. Vol. 105, Number 9. Schmuck, A. R., ve Schmuck, A. P. (2001). Group processes in the classroom. USA: by The McGraw-Hill Companies.

199 199 Senemolu, N. (1989).Örenci giri8 nitelikleri ile öretme-örenme süreci özelliklerinin matematik derslerindeki örenme düzeyini yordama gücü. Yaymlanmam aratrma raporu. Hacettepe Üniversitesi. Senemolu, N., Gömleksiz, M., ve Üstünda, T. (1999). Örenmenin olu8umu öretme, model, strateji ve teknikleri. Modül 1. Isparta. Senemolu, N. (2004). Geli8im örenme öretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitapevi. Shirin, D. A., Stinson, S. M., ve Gausted, M. G. (2002). Developing membership in the education of deaf hard of hearing students in inclusive setting. The Journal of Deaf Studies and Deaf Education. July 2002, Stone, B.(2004). Teaching, learning,and constructivism. eriim Sönmez, V. (1994). Program geli8tirmede öretmen el kitab. Ankara: An Yaynclk. Tavancl, E. (2002).Tutularn ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara:Nobel Yaynlar. Tican, S. (1996). A pilot study on the effect of air conservation unit integrated into 8 th grade junior high school science curriculum. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. Ankara: Orta Dou Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ünal, G. (2005). Fen öretiminde derinliine örenme basnç konusunda modelleme. Yaymlanmam yüksek lisans tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü.

200 200 Üstünda, T. (2000). Yaratc drama öretmenimin günlüü. Ankara: Pegem A Yaynevi. Vural, M. (2003). 1lköretim okulu program.erzurum:yakutiye Yaynclk. White, C. (2002). Creating a world of discovery by thinking and acting globally in social studies: Ideas from New Zealand. Social Studies. Nov/Dec, Vol.93, Issue 6. Wishon, M.P., Crobtree K, ve Jones, E. (1998). Curriculum for the primary years an integrative approach.usa:phoenix Color Corp. Wishon, M.P., Crobtree K, ve Jones E. M.(1998).Curriculum for the primary years an integrative approach. USA:Phoenix Color Corp Woolfolk, A. (2004). Educational psychology. USA: Pearson. Wright, E., Sorrels, R., ve Granby, C. A. (1996). Five-year journey: Integrating teacher education methods courses. Action in Teacher Education v18 p39-47 Spr eriim eriim eriim Yldrm,A., ve 3imek, H. (2000).Sosyal bilimlerde nitel ara8trma. Ankara: Seçkin Yaynclk. Zorillo, J. J.(2000). Teaching elementary social studies.usa: Pearson Education.

201 E K L E R 201

202 202 EK 1 YASAL ZN SÜREC

203 203

204 204

205 205 EK 2 ÜNTE ANALZ TABLOSU

206 206 YAKIN ÇEVREMZ ÜNTE ANALZ TABLOSU K O N U L A R / H E D E FL E R Kavramlar bilgisi Yakn çevreyi tanyabilme Yakn çevrenin tanmann önemini kavrayabilme Adres bilgisi Adres ile ilgili bilgileri kullanabilme Yön bilgisi Yön bulma yöntemleri bilgisi Yön bulabilme Kroki bilgisi Krokinin yararlarn kavrayabilme Kroki çizebilme Ölçek çe%itleri bilgisi Plan bilgisi Plann kullanm alanlarn tanyabilme Snf plann yapabilme Ölçek ve plann önemini kavrayabilme 1 Kirlilik türleri, çevre Etrafnda bulunanlar tarif etme Uzakla%ma, tarif etme Bulundu/u meka-n fark etme 2 Sk, cad, mah, semt Cadde ve sk. mah. ad bilme Adres belirt-me, Zarf doldurma, posta kodu 3 Ana ve ara yönler Pusula, a/aç, karnca, kutup yldz, saat Yöntemleri kullanarak yönünü belirle-me 4 Pusula Güne%, cami minare-si, sopa Yöntemleri kullanarak yönünü belirle-me 5 Kroki çizimindeki ölçütler Adres tarif ederken bina in%a etme-den önce Kabatasla k tasar, ku%bak% görü-nüm ayrnt 6 Kesir, grafik Ölçek al%tr. 7 Plan ve çe%itleri <ehir, bina, yol Ölçek bir ko%ul-dur 8 Ölçüm, kayt, ölçek seçme

207 EK 3 BELRTKE TABLOSU

208 208 YAKIN ÇEVREMZ ÜNTESNE LKN BELRTKE TABLOSU (Madde Analizinden Önce) KONULAR / HEDEFLER Kavramlar bilgisi Yakn çevreyi tanyabilme Ölçek çe%itleri bilgisi Adres bilgisi Yön bilgisi Yön bulma yöntemleri bilgisi Kroki bilgisi Plan bilgisi Plann kullanm alanlarn tanyabilme Yakn çevrenin tanmann önemini kavrayabilme Krokinin yararlarn kavrayabilme Ölçek ve plann önemini kavrayabilme Adres ile ilgili bilgileri kullanabilme Yön bulabilme Kroki çizebilme Snf plann yapabilme T O P L A M L KAVRAMA UYGULAMA 1- Yakn çevremizi tanmann önemi Soka/mz, caddemiz, mahallemiz, semtimiz(adresimiz) Yönler Pusula ve di/er yöntemlerle yönlerin belirlenmesi Kroki çizimi ve yararlar Ölçek ve ölçek çe%itleri Plan ve kullanm alanlar Snfmzn plann yapalm 4 4 T O P L A M

209 EK 4 BELRTKE TABLOSU 209

210 210 YAKIN ÇEVREMZ ÜNTESNE LKN BELRTKE TABLOSU (Madde Analizinden Sonra) KONULAR / HEDEFLER Kavramlar bilgisi Yakn çevreyi tanyabilme Ölçek çe%itleri bilgisi Adres bilgisi Yön bilgisi Yön bulma yöntemleri bilgisi Kroki bilgisi Plan bilgisi Plann kullanm alanlarn tanyabilme Yakn çevrenin tanmann önemini kavrayabilme Krokinin yararlarn kavrayabilme Ölçek ve plann önemini kavrayabilme Adres ile ilgili bilgileri kullanabilme Yön bulabilme Kroki çizebilme Snf plann yapabilme T O P L A M 1- Yakn çevremizi tanmann önemi Soka/mz, caddemiz, mahallemiz, semtimiz(adresimiz) 3- Yönler 4- Pusula ve di/er yöntemlerle yönlerin belirlenmesi L KAVRAMA UYGULAMA , Kroki çizimi ve yararlar Ölçek ve ölçek çe%itleri 7- Plan ve kullanm alanlar 1 26, 27 9, 30 2, 16 12, 22, 24, , Snfmzn plann yapalm 29 1 T O P L A M , 13,

211 211 EK 5 BAARI TEST

212 212 SOSYAL BLGLER TEST Sevgili Örenciler, Her sorunun tek bir doru yan"t" vard"r, lütfen doru yan"t" anahtara i&aretleyiniz. Te&ekkür ederim, Behsat SAVA+ 1-Yak"n çevremizi tan"mam"z"n yarar" a&a"dakilerden hangisi olamaz? A) Bir yerin adresi sorulunca kolayca tarif edebiliriz B)Sinemaya, tiyatroya kendi bamza gidebiliriz C)Okul servisine kolayca binebiliriz D)Parklara, bahçelere gidebiliriz 2-A&a"da verilen yöntemlerden hangisi ile yönümüzü bulamay"z? A) Günein do%du%u yeri belirleyerek B) Kutup yldzna baklarak C) Akarsuyun ak tarafn belirleyerek D) Bir saat aralklarla gölge boyunu ölçerek 3-Krokinin kullan"m" ile ilgili verilenlerden hangisi yanl"&t"r? A) Arkadamza evimizin yerini tarif etmede krokiden yararlanrz B)Ö%retmenimize evimizin yapsn tantrken krokiden yararlanrz C)Arkadamzn fiziksel görünümünü tarif ederken krokiden yararlanrz D)Snfmz yapsn ailemize tantrken krokiden yararlanrz

213 / ölçekli bir haritada iki &ehir aras"ndaki uzakl"k 5 cm dir. Gerçekte bu uzakl"k kaç kilometre dir? A)5 B)50 C)500 D) / ölçekli planda iki nokta aras"ndaki uzakl"k 4 cm dir. Gerçekte bu uzakl"k kaç metre dir? A) 80 B) 800 C) D) A&a"da verilen yerlerden hangisinin plan"n" çizmek mümkün deildir? A)Köy B)Kasaba C)-lçe D)Ülkemiz 7- Birkaç mahallenin birle&mesiyle olu&an yerle&im birimlerine ne ad verilir? A) Kasaba B) Semt C) Bölge D) /ehir

214 214 8-Ülkemizde yerle&im merkezlerine ait posta kodu kaç rakamdan olu&maktad"r? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 9- A&a"da verilen yerle&im birimlerinin hangisinde arad""m"z adres en kolay bulunur? A) Konak B) Karyaka C) Kaynaklar Köyü D) Gaziemir 10- Pusula üzerinde yer olan ok hangi yönleri göstermektedir? A) Do%u-Bat B) Kuzey-Güney C) Güney-Bat D) Do%u-Kuzey 11- A&a"da verilen ifadelerden hangisi yanl"&t"r? A) Pusula olmadan da do%u yönünü bulabiliriz B) Kutup Yldzna bakarak kuzey yönümüzü bulabiliriz C) Ülkemizde kular sonbaharda güneye do%ru göç etmeye balarlar D) Kuzey yönünde ö%le vakti günei görebiliriz

215 A&a"dakilerden hangisi ku&bak"&" görünüme bir örnek olarak gösterilemez? A) B) C) D) 13- Hangi meslek alan"nda plan çiziminden en az yararlan"l"r? A) Mühendislik B) Turizm C) Ulam D) Spor 14- Plan ile kroki aras"ndaki temel fark a&a"dakilerden hangisidir? A) Plan ölçekle çizilir, kroki ölçek kullanl-madan çizilir B) Plan ve kroki kubak görünümle çizilir C) Plan ve kroki küçük alanlar için çizilir D) Plan ve krokilerde kuzey yön belirtilir

216 Büyük caddelerin kesi&me noktalar"na ne ad verilir? A) Kavak B) Anayol C) Köeba D) Bulvar 16- Yüzümüzü bat"ya döndüümüzde s"rt"m"z hangi yönü gösterir? A) Güney B) Do%u C) Bat D) Kuzey 17- Ayn" büyüklükte ka"t kullan"larak verilen ölçek-lerden hangisi ile çizilen planda en geni& alan gösterilir? A) 1: 1000 B) 1: 2000 C) 1: 3000 D) 1: Doal çevrenin kirlenmesinden en az hangisi etkilenir? A) -nsanlar B) Hayvanlar C) Bitkiler D) Binalar

217 Çevrenin korunmas"n-dan ve güzelle&tirilmesin-den öncelikle kimler sorumludur? A) Çevrede yaayan halk B) Valiler C) Kaymakamlar D) Muhtarlar 20- Hangisi doal kirlilik türü deildir? A) Hava B) Su C) Toprak D) Giysi 21- Bulutlu bir gecede terk edilmi& bir köye ula&t""n"zda cami minaresinin kap"s"na bakarak hangi yönümüzü buluruz? A) Do%u B) Bat C) Kuzey D) Güney 22- Kroki çiziminde a&a"daki i&lem basamaklar"ndan hangisi önemli deildir? A) Çizim yaplacak ka%tn boyutlar B) Çizim yaplacak kalemin markas C) Ele alnacak ayrntlar D) Üstten görünüm

218 Krokiden en az yararlanan meslek grubu hangisidir? A) Mimarlar B) Belediye otobüs oförleri C) Çiftçiler D) Turizmciler 24- I. Ana noktalar" seçme II. Ku&bak"&" görünümü belir-leme III. Kuzey yönünü i&aretleme IV. Uzakl"klar" ölçme Kroki çizilirken hangi a&ama gerçekle&tirilmez? A) I B) II C) III D) IV 25- Uzaktaki bir arkada&"n"za mahallenizi tan"t"rken çizdiiniz krokide hangi noktaya yer vermezsiniz? A) Okul B) Cami C) Oyun park D) Otobüs dura% 26- A&a"dakilerden hangisi çizik (grafik) ölçee örnek olarak gösterilir? A) km B) km C) km D) 0 10 km

219 Ölçek, kesir ve olmak üzere ikiye ayr"l"r. Bo&luk hangi terim ile tamamlanmal"d"r? A) Grafik B) Payda C) Pay D) Tam 28- Plan ilgili olarak verilenlerden hangisi yanl"&t"r? A) Plan bilgi verir B) Belli meslek gruplarnda çok kullanlr C) Ayrntl bir haritadr D) Plandan yararlanmak zordur 29- Defterimize s"n"f"m"z"n plan"n" çizmek istediimizde hangi ölçein seçimi uygun olacakt"r? A) 1: 100 B) 1: 500 C) 1: 250 D) 1: Hangi meslek grubu adres bilgilerinden en az yararlan"r? A) Avukatlar B) Taksiciler C) -çiler D) Pazarlamaclar

220 EK 6 TUTUM TEST 220

221 221 Sevgili Örenciler, Elinizdeki anket, sizlerin SOSYAL BLGLER dersine yönelik tutumlarnz belirlemek üzere hazrlanmtr. Lütfen acele etmeden dikkatli bir ekilde okuyarak, size uygun seçene%i (x) ile iaretleyiniz. Çok teekkür ederim. Ara. Gör. Behsat Sava NO MADDELER EVET KARARSIZIM HAYIR 1 Sosyal bilgiler dersinde gergin olurum Sosyal bilgiler dersindeki baarm beni cesaretlendirir Sosyal bilgiler dersi sorularnn aratrmaya yönelik olmasn severim Sosyal bilgiler dersi konularn hazrlamaya yeterli zaman ayrmad%m düünürüm Kitap d kaynaklardan sosyal bilgiler dersini aratrmak isterim 6 Sosyal bilgiler dersinde gerekli çabay göstermem 7 8 Sosyal bilgiler dersinde aratrd%m konular daha rahat ö%renirim Günlük yaammda sosyal bilgiler konularnn önemli bir yeri olmad%na inanrm 9 Sosyal bilgiler dersinde bulunmak mutluluk verir Sosyal bilgiler dersi konular ilenirken kendimi bir maceraya atlm gibi hissederim Çevremiz ile sosyal bilgiler dersinin konular arasnda iliki kurmak beni mutlu eder 12 Sosyal bilgiler dersi konularn okurken sklrm 13 Sosyal bilgiler dersinde grupça bir eyler üretmekten zevk alrm 14 Sosyal bilgiler ders kitaplar bana sevimsiz gelir 15 Sosyal bilgiler dersi ilenirken çok e%lenirim 16 Sosyal bilgiler konular bana zor gelir Sosyal bilgiler konularyla ilgili hazrlanan belgeseller ilgimi çeker Sosyal bilgiler dersinde yapt%m e%lendirir çizimler beni Kitaplardan sosyal bilgiler dersi konularn ö%renmek zor gelir Sosyal bilgiler dersinin konular ilenirken kolay parmak kaldrrm 21 Sosyal bilgiler testlerini çözmek skcdr 22 Sosyal bilgiler dersinde çeitli projeler üretmek mutluluk verir

222 EK 7 AKADEMK ÖZGÜVEN TEST 222

223 223 Sevgili ö$renciler, A%a/da SOSYAL BLGLER dersine yönelik olarak akademik özgüveninizi belirlemek üzere sekiz sorudan olu%an ölçek sunulmaktadr. Lütfen cümleleri dikkatlice okuyarak her soruda size uygun olan bir seçene/i (X) ile i%aretleyiniz. Te%ekkürler, Behsat Sava% 1- Kendinizi bu derse olan yetene$iniz bak1m1ndan s1n1ftaki di$er arkada4lar1n1zla kar41la4t1rd1$1n1zda nas1l görüyorsunuz? ( ) Çok dü%ükler arasnda ( ) Snf ortalamasnn altnda ( ) Ortada ( ) Ortalamann üstünde ( ) En iyiler arasnda 2- Bu dersteki yetene$inizi di$er derslerdeki yetene$inizle kar41la4t1rd1$1n1zda SOSYAL BLGLER dersindeki durumunuzu nas1l görüyorsunuz? ( ) Çok dü%ük ( ) Dü%ük ( ) Orta ( ) Yüksek ( ) Çok yüksek 3- Size göre bu dersteki ba4ar1n1z s1n1f ortalamas1na göre nas1l olacak? ( ) Ortalamann çok altnda ( ) Ortalamann altnda ( ) Ortada ( ) Ortalamann üstünde ( ) Ortalamann çok üstünde 4- Bu dersten s1nav oldu$unda hangi notu alabilece$inizi dü4ünüyorsunuz? ( ) 1 ( ) 2 ( ) 3 ( ) 4 ( ) 5

224 Bu dersten alaca$1n1z not sizin için ne derece önemlidir? ( ) Hiç önemli de/il ( ) Az önemli ( ) Orta derecede önemli ( ) Önemli ( ) Çok önemli 6- Bu dersten alaca$1n1z1 sand1$1n1z nottan daha dü4ük bir not al1rsan1z kendinizi nas1l hissedersiniz? ( ) Hiç rahatsz olmam ( ) Biraz rahatsz olurum ( ) Rahatsz olurum ( ) Kendimi kötü hissederim ( ) Çok kötü hissederim 7- Bu derste ö$rendiklerinizin daha sonra ö$rendiklerinize yard1m edece$ine inan1yor musunuz? ( ) Hiç inanmyorum ( ) Biraz inanyorum ( ) Orta derecede inanyorum ( ( ) Çok inanyorum 8- Bu derste çok önemli 4eyler ö$rendi$inize inan1yor musunuz? ( ) Hiç inanmyorum ( ) Biraz inanyorum ( ) Orta derecede inanyorum ( ( ) Çok inanyorum

225 EK 8 VEL GÖRÜ ANKET 225

226 226 Say,n Veli, Anket, velisi bulunduunuz örencinizin SOSYAL BLGLER dersi, YAKIN ÇEVREMZ ünitesi boyunca evde gösterdii davranlar belirlemeye yönelik olarak hazrlanmtr. Elde edilecek bilgiler doktora çalmamda kullanlacaktr. Teekkür ederim. Aratrma Görevlisi Behsat SAVA3 Yak,n Çevremiz ünitesi ile ilgili olarak çocu>unuz sizinle konu-malar yapt, m,? Yan,t,n,z evet ise, lütfen ne tür konu-malar yapt,>,n, yaz,n,z. Son bir ayl,k sürede çocu>unuzda farkl, bir heyecan gözlediniz mi? Neler gözlediniz lütfen yaz,n,z. Çocu>unuzun ünite ile ilgili çal,-malar,na yard,m ettiniz mi? Ne tür yard,mlar yapt,n,z? Lütfen yaz,n,z.... Çocu>unuzun Sosyal Bilgiler dersi Yak,n Çevremiz ünitesinden hangi konulardan yararland,>,n, söyleyebilirsiniz? Lütfen yaz,n,z. Çocu>unuz ünite boyunca hangi kaynaklardan yararland,? Lütfen yaz,n,z. Bunun d,-,nda görü-leriniz.... ( )

227 EK 9 ÖRENC GÖRÜ ANKET 227

228 228 Sevgili Ö>rencim, SOSYAL BLGLER dersi YAKIN ÇEVREMZ ünitesi süresince görülerinizi almak üzere hazrlanm olan ankete size ayrlan bölüme gerekli açklamalarnz lütfen yaznz. Ünitede, ilginç buldu>unuz neler ö>rendiniz,. Ünite boyunca zorland,>,n,z yerler Ünite hakk,nda daha farkl, ö>renmek istedi>iniz konular... Ünite sizce hangi derslerle ba>lant,l,d,r.. ( )

229 EK 10 ÖRENC SESL GÖRÜME SORULARI 229

230 230 ÜNTE SÜRECNE LKN GÖRÜME FORMUNDA YÖNELTLEN SORULAR Grubu. 1-ÜNTENN 3LEN3 BÇM SENDE NASIL DUYGULAR UYANDIRDI? 2-ÜNTE BOYUNCA NERELERDE ZORLANDIN YA DA NERELERDE KOLAY OLDUGUNU DÜ3ÜNDÜN? 3- ARA3TIRMA YAPMAK SENDE NE TÜR DUYGULAR UYANDIRDI? 4-ARKADA3LARININ KAR3ISINDA SUNUM NASIL BR DUYGU YARATTI? 5-ARKADA3LARINCA DE`ERLENDRLMEK NE TÜR BR ETK YARATTI? 6-DERSN BU 3EKLDE M YOKSA Ö`RETMENN TARAFINDAN ANLATILMASI HO3UNA GDER 7- OTURMA BÇMNN DE`3MES HO3UNA GTT M? 8-ÜNTENN HANG DERSLERLE BA`LANTISI OLDU`UNU SÖYLEYEBLRSN? 9-ÜNTEDE Ö`RENDKLERNN GERÇEK YA3AMDA UYGULANABLECE`N SÖYLEYEBLR MSN? YANITININ EVET SE HANG KONULARDA YARAR SA`LAYABLR?

231 EK 11 DERS PLANLARI 231

232 232 DENEY GRUBU 1 SINIF 4-E BÜTÜNLETRLM ÜNTE YAPILANDIRMACI ÖRETM Tarih : Süre: 40 Strateji: Dorudan öretim Teknikler: Gösteri, soru yant, üç ne (KWL) Araç-gereç: Buca plan, pusula, çeitli ehir planlar Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Durum Buca ilçe planndan çeitli mahalle ve semt adlar okunarak buralarda oturan olup olmadnn sorulmas Baz örencilerden oturduklar soka planda göstermelerinin istenmesi Çeitli illere ait broürlerin datlarak incelemelerinin istenmesi Snfn duvarlarnn hangi yönleri gösterdiinin sorulmas Dileyen örencinin pusuladan yararlanlabileceinin söylenmesi Tarih : Süre: 40 Strateji:Dorudan öretim Teknikler: Beyin frtnas, tartma Araç-gereç: Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Gruplama Ünite boyunca yaplabilecek etkinliklerin tahtaya yazlarak, etkinliklerin açklanmas ve üzerinde tartlmas Herkesin dengeli sayda olmak üzere diledii dörder kiilik çalma grubuna girebileceinin, kümeler eklinde oturulacann, her kümenin kendisine isim, slogan, sembol üreteceinin açklanmas Belirlenen grup çalma konular: o Çevremizden nasl yararlanrz? o Mahallemizin çevre sorunlar nelerdir? Nasl çözümlenebilir?

233 233 o Çevrenin korunmasna yönelik uyarc afi hazrlanmas o Adres bilgisi ve posta datcsnn karlaaca sorunlar nelerdir? o Yönler ve bulma yöntemleri o Krokinin yararlar ve okul ve çevresinin krokisinin çizimi o Plan nedir? kullanm alanlar nelerdir? o Okul maketinin ve snf plannn yapm o Çevre, müzik etkileimi ve örnekleri o Çevre, halk oyunlar etkileimi ve örnekleri Grup çalma koullarnn açklanmas birinci grubun hazrlanmas için uyarnn yaplmas, birinci grupta görev paylamnn ve alt konularn oluumu için rehberlik yaplmas. Bilgi paraütü için gerekli karton, makas, ip, yaptrcnn bir sonraki derse getirilmesinin istenmesi Tarih : Süre: 40 Strateji: Sunu yoluyla öretim Teknikler: Gösterip yaptrma, bilgi paraütü Araç-gereç: Makas, tutkal, ip, karton, delgi zmba, cetvel Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Köprü o Paraüt tamamlandnda her örencinin evinde konular örendikçe paraütün iplerine ilaveler yapacaklarnn açklanmas o Paraütün yapmna geçilmesi: önce çap 25 cm lik kartondan dairelerin kesilmesi, dairenin orta noktasnn bulunmas, orta nokta ile çember arasnda dörtte bir dilimin kesilmesi, kalan parçann huni oluturacak biçimde kvrlmas ve yaptrlmas, cm lik ipler kesilerek paraütün iplerinin hazrlanmas, delgi zmba ile iplerin geçecei halkalarn delinmesi, demet oluturacak biçimde iplerin balanmas ile paraütün tamamlanmas.

234 234 o o o o htiyac olanlara gerekli yardmn yaplmas, ikinci ve üçüncü gruplardaki örencilerde konunun alt bölümlere ayrlmasnda görev paylamnda destek salanmas Ünite ile ilgili kavram haritasnn verilmesi ve ünite boyunca kullanlacann açklanmas Etkinlikleri yapp yapamadklarnn incelenmesinin ardndan örencilerde var olan bilgileri ile yeni bilgilerinin karlatrabilmeleri için Ne biliyorum? Ne öreneceim? Ne örendim? (KWL) uygulamasnn yaplabilmesi için defterlerinin bo bir sayfasnn üçe bölünmesinin istenmesi, ilk iki sütunun adlandrlarak üçüncü sütunun bo braklmas salanarak doldurulmasnn istenmesi, son sütunun daha sonra doldurulacann açklanmas sorun Ya-ad,>,m,z Çevre Kültürel etkinlikler kirlilik Açklama Sanatsal etkinlikler hava su gürültü müzik Halk oyunlar toprak Tantma Plan ölçekli taraf yazl kabataslak yönler adres kroki Tarih : Süre: Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli Grup Aratrmas, sözel sunu, soru yant, drama, gör-iit, grup tartmas, siz olsaydnz ne yapardnz?, görüme Araç-gereç: Maket, Aral Gölü CD si Hedefler: Yakn çevreyi ifade edebilme

235 235 Çevresinden etkili yararlanabilme Çevre sorunlarn belirleyebilme Çevre sorunlarna çözüm üretebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu 1. Grup dört kiiden olumakta, kendilerine yeil doa adn vermi, örencilerle yaplan maket kullanarak mahalle oluumu canlandrld. Hazrladklar yaratc drama ile köy ehir ayrmn yansttlar. Evde hazrladklar sorular snfa yöneltildi, snf yantlar verdi. Arada aratrmac sorularyla grubu destekledi. Snf grubu sunu deerlendirme formu ile deerlendirdi. Toplam 21 olan sunu deerlendirme formundan grubun ald puanlarn ortalamas 17.3 olduu gözlendi. Ayn günün ikinci ders saati: kinci küme kendine çevre sorunlar adn verdii görüldü. Örencilerden her biri bir kirlilik türü üzerine açklamalarda bulundu. Çimento fabrikasnda babas çalan bir örenci fabrika bacasnda filtre taklp taklmadn aratrma görevini üstlendi. Örencinin çimento fabrikasnn müdür yardmcs ile yapt görümeler sonunda bozuk olan filtrenin iki hafta sonra onarlarak bacaya takldn snfa açklad. Okul temizlik görevlileri ile görüme yaplarak görevlilerin örencilerden beklentileri snfa açkland. Mahallede çöp atlrken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? Gürültü kirlilii nasl çözülür? Tartma sorular snfa yöneltildi, tartmann yönlendirilmesinde aratrmac da katk salad. Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli Grup Aratrmas, sözel sunu, soru yant, gör-iit, grup tartmas, siz olsaydnz ne yapardnz? Araç-gereç: Aral Gölü CD si

236 236 Hedefler: Çevre sorunlarn belirleyebilme Çevre sorunlarna çözüm üretebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu 2. grup çevre sorununu yanstan Aral Gölü CD sinin 25 dakika boyunca izlenmesini salad. Kirliliin doaya etkileri ve alnmas gereken önlemler, bizlere düen görevlerin neler olduu gruplar arasnda tartld. Aratrmac sorularda rehberlik görevini üstlendi, dersin son bölümünde akran sunu deerlendirme formu kullanld. Grubun ortalama puan 14.3 Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli Grup Aratrmas, sözel sunu, soru yant, gör-iit, drama Araç-gereç: Mektubun yolculuu CD si Hedefler: Adresin günlük yaamdaki önemini açklayabilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Üçüncü grup olan küçük postaclar snfa posta merkezinden alnan mektubun yolculuu adl broürü datmasnn ardndan Karyaka posta toplama merkezinden elde ettikleri Cd nin snfça izlenmesi saland. Postaclarn günlük ilerde karlaacaklar güçlükleri yanstan drama örenciler tarafndan oynand Posta kodunun salad avantajlar tartld, 119 numaral servisin görevi arkadalarna açkland Adres uygulamas için grup üyelerince herkesin bir sonraki derse mektup zarf getirmeleri istendi

237 237 Tarih : Süre: 40 Strateji: birlikli örenme Teknikler: birlikli Grup Aratrmas, kaynak kii, gösteri Araç-gereç: Mektup zarf Hedefler: Adresin günlük yaamdaki önemini açklayabilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Mektup zarf uygulamas ehir ve köy ayrm yaplarak snfa uyguland, zarflarn yazm grubun bir üyesi tarafndan denetlendi Grubun önceden iletiim kurarak randevu ald 3irinyer PTT datcs brahim Bey, snfn ve grubun çeitli sorularna 15 dakika süresince yant verdi Grup üyelerinden her biri hazrladklar sorular snfa yönelttiler, grup snf form ile deerlendirdi, grubun ortalama puan 19.3 Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli Grup Aratrmas, Sözel sunu, Araç-gereç: Çevre afii Hedefler: Çevre sorunlarna yönelik afi tasarlayabilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Afi kümesi adl 4. küme doal ve tarihi yerlerin neden kirlilikten korunmas gerektii konusunda hazrlad sözlü sunusunun ardndan, grupça hazrlanan afiler snfa tantld, hazrlanan afiler snfça eletirildi, grup eletirileri hakl bularak afileri tekrar tasarlamaya karar verdi. Afiler bir sonraki derse kadar tekrar düzenlendi, snf grubun sunumunu 15.4 puanla deerlendirdi.

238 238 Tarih : Süre: Strateji:birlikli örenme, sunu yoluyla öretim Teknikler: birlikli grup aratrmas,sözel sunu, gösteri, yön oyunu, deney Araç-gereç: toplu ine, su barda, sopa, tebeir, margarin Hedefler: Corafi yönleri belirleyebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Beinci grup olan yldz yönleri kümesi yönlerin belirlenmesi, pusula kullanm ve tarihçesine ilikin sunumunu gerçekletirdikten sonra aratrmac devreye girmitir. Pusula snfa gösterilerek imdi yaplacak olan deneyi dikkatlice izlemeleri biraz sonra herkesin ayn deneyi yapaca, daha sonra ikinci derste bahçede yapacamz etkinliklerden sonra elde ettiimiz bilgileri hangi amaçla kullanacamza karar vereceimizin söylenmesi. Su bardann suyla doldurulmas, yalanm ve mknatslanm toplu inenin dikkatli bir ekilde suyun yüzeyine braklmas, eer yüzmüyorsa bir kat krntsnn üzerine braklmas böylece yüzmesinin salanmas, pusula yardm ile snfn yönlerinin belirlenerek toplu inenin gösterdii dorultu ile snfn yönlerinin örencilerce karlatrlmasnn istenmesi. Örencilerce ayn sürecin tekrar edilmesini salanmas, bu süreçte kritik aamalarn hatrlatlmas (inenin mknatslanm olmas-dikkatlice braklmas-gerekirse kat kullanlmas-etrafnda mknatstan etkilenecek metal bulunmamas) Örencileri deneyi bireysel olarak yapmalar amasnda aralarda dolaarak gerekli uyarlarn yaplmas Deneyde baarl olanlara dier arkadalarnda yardm etme görevinin verilmesi, elde edilen sonucun açklanmasnn istenmesi

239 239 Evlerinde bu çalmay tekrar ederek evlerinin yönlerini belirleyebileceklerinin söylenmesi, bir sonraki derste bahçede olunacann hatrlatlmas Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme, sunu yoluyla öretim Teknikler: birlikli grup aratrmas, sözel sunu, gösteri, yön oyunu, Araç-gereç: sopa, tebeir, duvar saati Hedefler: Corafi yönleri belirleyebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Yldz yönleri kümesinin bahçede aaç ve karnca yuvalarna bakarak yön bulma yöntemlerini açklamas Aratrmacnn duvar saati kullanarak ve sopa ile gölge boyunun hesaplanarak yönümüzü bulabileceimizi, pusulann bir zorunluluk olmadnn açklamasn yapmas Saat tüm snfn görebilecei bir açda tutularak akrep günee yönlendirilir, akrep ile 12 arasnda bir aç oluturulur ve bu açnn ortadan ikiye bölünmesiyle (aç ortay) elde edilen dorultunun hangi yönleri gösterdiinin pusula ile test edilerek örencilere gösterilir, hangi yönleri gösterdii örencilerce bulunmas süreci izler. Gölge boyu ile yön bulma çalmasnda, sopann gölgesinin iaretlenmesi ve belli aralklarla ölçümün tekrar edilmesi, gölge uzunluunun deiimi ve en ksa gölge dorultusu ile saat ile yön bulmadaki dorultunun karlatrlmasnn istenmesi. Örencilerin kendi saatlerini kullanarak yön bulma çalmalarn sürdürmelerinin istenmesi Örencilerle bahçede yön bulma oyununun oynanmas, okul bahçesinde yönler belirlidir, aratrmac ana yönlerden birinin adn söyler, örenciler o yöne doru be adm koarlar, tekrar öretmen yeni yön ad söyler örenciler

240 240 o yöne doru be adm koarlar, zaman zaman aratrmac söyledii yönün aksi istikametinde koarak oyunu elenceli hale getirir. Hafta sonunda örencilerin çeitli yön bulma yöntemlerinden yararlanarak evlerinin ve civardaki binalarn yönlerini belirlemelerinin istenmesi Örencilerin grubu deerlendirmeleri 16 puan olmutur. Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme, bulu yoluyla örenme Teknikler: birlikli grup aratrmas, sözel sunu, röportaj Araç-gereç: Kroki çizimleri Hedefler: Kroki çizebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Altnc grup olan kroki kümesi; krokinin özellikleri ve yararlanld alanlar, çizim yaplrken dikkat edilecek aamalarn neler olduu ve örnek kroki çizimi uygulamas yer almaktadr. Aratrmac kubak görünüme ait defter, kalem kutusu, meyve suyu kutusuna bakarak tahtaya çizim yapmas Örencilerin bu görünümlerin hangi nesnelere ait olduklarn söylemeleri Örenci sralar ve masalarnn çiziminin yaplmas Örencilerin bu nesnelerin görünümünü ifade etmeleri Sandalyenin ayakl olarak, kalemin yandan görünüü (dik olarak tutulmasna ramen) ile kubak çizimlerin yaplmas Örencilerin bak açsnn deitiinin, sandalyenin ayaklarnn görülmemesinin, kalemin sadece yuvarlak veya altgen olarak görülebileceinin söylemeleri beklenir Örencilerin bulgularnn doru olduunun kroki, plan çiziminde her zaman kubak çizim kullanld, dier bak açsna ile solucan bak adn verebileceimizin söylenmesi

241 241 Örencilerden, ayakta duran bir örencinin, bir otomobilin, bir binann ku bak görünümünün nasl olabileceinin sorulmas ve gelen çalmalara dönüt verilmesi Snfn krokisinin birlikte çizilmesi, ödev olarak ev ile okul arasnn krokisinin çiziminin verilmesi Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme, Teknikler: birlikli grup aratrmas, sözel sunu, röportaj Araç-gereç: Kroki çizimleri, Buca plan Hedefler: Kroki çizebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Kroki kümesi elemanlar ile örencilerin yapt çizimlerle Buca plannn karlatrlmas gerekli dönüt ve düzeltmelerin aratrmac desteinde verilmesi Snfn grubun sunusunu deerlendirmesi 11.6 puan olmutur. Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme, bulu yoluyla örenme Teknikler: birlikli grup aratrmas, sözel sunu, röportaj Araç-gereç: Bina plan örnekleri, metre Hedefler: Plan çizebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu

242 242 Yedinci grup olan küçük mimarlar kümesinin bir mimarla yapt görüme sonucu, snfa mimardan alnan plan örnekleri getirildi ve her kümenin inceleyebilmesi için birer örnek datld Aratrmacn snfn uzunluklarn ölçerek tahtaya metre cinsinden yazmas ve dönütürme ilemi uygulayarak santimetreye çevirmesi Örencilerin uzunluk ölçülerinin dönütürme ileminin kullanldnn açklamalar Uzunluk oranlarnn kilometre olarak verilerek santimetre cinsine sesli olarak dönütürülerek yazlmas, ardndan dekametre ve hektometreli ilemlerin yaplmas Örencilerin uzunluk ölçü birimlerinin büyükten küçüe inerken 10 ile çarpldnn, küçükten büyüe gidite ise 10 a bölündüünü söylemeleri beklenir Ölçek seçiminin örnei için, eni ve boyu yedi metre olan snfn uygun ölçek olan 1: 35 ile çizilmesi, yaplan ilemin açklamasnn sorulmas Örencilerin gerçek uzunluun önce santimetreye çevrildiinin ardndan 35 e bölündüünü açklamalar beklenir Sralarn boylarnn 105 cm olduu için 3 cm ile gösterilerek çizileceinin açklanmas Örencilerin ölçümün santimetre cinsinden yapld için dönütürme ileminin yaplmadn söylemeleri beklenir Öretmen ayn uzunluklar 1:100 ve 1:350 ölçekle tahtaya çizmesi Örencilerin ölçein paydasnn saysal deerinin arttkça ayrnty gösterme gücünün azaldn belirtmeleri beklenir Öretmenin Dünya, Türkiye ve zmir il haritas üzerindeki ölçek oranlarn sras ile tahtaya yazarak ölçekleri büyüklük sralarna dizilmesini istemesi Örencilerin ölçekleri büyüklük srasna göre dizmeleri beklenir Öretmenin ölçek küçüldükçe gösterdii alann büyüdüünü, büyük alanlarn ancak küçük ölçekle çizilebildiini açklamas Snfn 1:35 kullanlarak yaplan ölçümlerin tahtaya yazlarak örencilerin snf plannn oluturma çalmalarna katlmalar, ödev olarak çeitli düzelerde ölçek problemlerinin verilmesi

243 243 Tarih : Süre: Strateji:birlikli örenme, Teknikler: birlikli grup aratrmas, Araç-gereç: metre, cetvel Hedefler: Plan çizebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Küçük mimarlar kümesi üyelerinin hazrlad tahtada çeitli ölçeklerde yer alan problemlerin çözülmesi Ölçek örneklerinin kullanlmasna yönelik olarak kümenin datt bina plan üzerinde gerçek uzunluklarnn hesaplanmas Yakn çevreye ait Çeme, Ödemi, Aydn, Manisa uzaklklarnn harita üzerinde hesaplanmas ve bilinen uzaklklar ile karlatrmas Grubun arkadalarnca deerlendirilmesi sonucu puan ortalamas 13.7 Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme, Teknikler: birlikli grup aratrmas, drama Araç-gereç: Okul maketi Hedefler: Plan çizebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Sekizinci grup olan plan kümesi plandan kimlerin yararlandn açklad. Örencilerin senaryolarn kendi hazrladklar dramalar sunmalar Plandan yararlanma ilkelerinin açklanmas Grupça örencilere çeitli ölçek altrma ödevlerinin verilmesi

244 244 Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme, Teknikler: birlikli grup aratrmas, Araç-gereç: Okul maketi Hedefler: Plan çizebilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Ölçek altrma ödevlerinin kontrol edilmesi, kontrol ve tekrar edilen çözümlerde küme elemanlarnn aktif bir rol üstlenmeleri Ünite elemanlarnn arkadalarnca deerlendirilmesi sonucu alnan puanlarn ortalamas: 15 Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli grup aratrmas, Araç-gereç: Hedefler: Çevrenin halk oyunlar üzerindeki etkisini açklayabilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Dokuzuncu grup olan harmandal kümesi halk oyunu ile çevrede yaananlar arasnda ilikinin kurulduunu açklamalar. Halk oyunlar giysileri, oyun içindeki oynama düzeninin farkllnn çevreden etkilendiini açklayan sunu gerçekletirildi.

245 245 Tarih : Süre: 40 Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli grup aratrmas, halk oyunu Araç-gereç: Hedefler: Çevrenin halk oyunlar üzerindeki etkisini açklayabilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Önce sadece grup üyeleri daha sonra snftan isteklilerin katlm ile harmandal oyununun oynanmas Grubun akranlarnca deerlendirilmesi sonucu grup puan ortalamas: 18.6 Tarih : Süre: Strateji:birlikli örenme Teknikler: birlikli grup aratrmas, Araç-gereç: Ege yöresi halk müzii CD si Hedefler: Çevrede yaanan olaylarn müzie etkisini açklayabilme Etkili sunum becerileri gösterebilme Aratrma becerisi gelitirebilme Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Soru ve sunu Son grup olan müziin ruhu kümesi müzik parçalarnn çevrede meydana gelen olaylardan etkilendii örneklerle açklamas Kütahyann pnarlar, çökertme, türküleri snfça önce CD den dinlendi, daha sonra grup üyeleriyle birlikte söylendi Grup arkadalarnca deerlendirildi alnana puan ortalamas: 18.1

246 246 Tarih : Süre: 40 Strateji: Teknikler: Kart oyunu, üç ne? (KWL), neden - sonuç Araç-gereç: Kavram kartlar Yap,land,rmac, ders ö>retim süreci: Yanstma Ünitede ilenen kavramlarn kart oyunu ile tekrar edilmesi, bu ilem sra ile her kümeden bir örencinin bir kart seçmesinin salanarak sorunun yantlanmasnn istenmesi, örenci yant veremediinde ilk yardm küme arkadandan almas eklinde gerçekletirilen tekniktir Ünitenin banda doldurulan, ne biliyorum, ne öreneceim sütunundan sonra son olarak ne örendim sütununun doldurulmas Neden sonuç tablosunun ortasna yakn çevremiz yazlmas sekiz alt kola plan, kroki, çevre sorunlar, adres, ölçek, yönler, halk oyunu, müzik yazlarak örencilerce doldurulmasnn istenmesi Örencilere teekkür edilerek belgelerinin datlmas

247 EK 12 SUNU DEERLENDRME FORMU 247

248 248 Küme ad. Toplam küme puan. no Sunu özellikleri 1 Konunun anlalr biçimde sunulmas 2 Verilen örneklerin açk anlalr olmas -yi (3) Orta (2) Kötü (1) 3 Sununun akcl% Snfn sordu%u sorulara verilen 4 yantlarn düzeyi 5 Snfn katlmn sa%lama 6 Önemli noktalar vurgulama 7 Kullanlan araç gerecin çeitlili%i Toplam puan..

249 249 EK 13 TEEKÜR BELGES

250 250

251 EK 14 UYGULAMADAN GÖRÜNTÜLER 251

252 252

253 253

254 254

255 255

256 256

257 257

258 258