HASTA GÜVENLİĞİ. Beklenmedik Olaylarda Hemşirenin Rolü. Zehra Alcan Devrim Eren Tekin Serpil Özbucak Civil NOBEL TIP KİTABEVLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HASTA GÜVENLİĞİ. Beklenmedik Olaylarda Hemşirenin Rolü. Zehra Alcan Devrim Eren Tekin Serpil Özbucak Civil NOBEL TIP KİTABEVLERİ"

Transkript

1

2

3 HASTA GÜVENLİĞİ Beklenmedik Olaylarda Hemşirenin Rolü Zehra Alcan Devrim Eren Tekin Serpil Özbucak Civil NOBEL TIP KİTABEVLERİ

4 2012 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. HASTA GÜVENLİĞİ Beklenmedik Olaylarda Hemşirenin Rolü Yazar: Zehra Alcan, Devrim Eren Tekin, Serpil Özbucak Civil ISBN: Bu kitabın, 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince yazarın yazılı izni olmadan bir bölümünden alıntı yapılamaz; fotokopi yöntemiyle çoğaltılamaz; resim, şekil, şema, grafik, vb. ler kopya edilemez. Her hakkı Nobel Tıp Kitabevleri Ltd Şti ne aittir. Düzenleme: Kapak: Baskı /Cilt: Nobel Tıp Kitabevleri - Özkan Kaya Özkan Kaya Nobel Matbaacılık, Hadımköy-İSTANBUL

5 ÖNSÖZ Hemşireler, hemşirelik alanında yapılan araştırma sonuçları ve hasta bakım kalitesine yönelik çalışmalarıyla her zaman bakımın kalitesi ile ilgilenen ve buna sahip çıkan sağlık bakım profesyonelleri olarak algılanmalıdır. Aslında her hemşire, bakımını üstlendiği kişiler için sürekli olarak bir sorumluluk almak ve uygulamak çabası içinde, önemli bir görev aldığını hissetmelidir. Tedavilerin uygulanması ve hemşirelik becerileri konusunda yetkin olan hemşireler, buna bağlı olarak da bakım ortamı ve güvenliğinin sağlanması için sürekli çaba göstermektedirler. Günümüzde oldukça karmaşık olan sağlık bakım ortamında, hemşireler, çalıştıkları bakım ortamının hata yapmaya çok uygun olduğunu sıklıkla ifade etmektedirler. Sürekli uyanık olmaları gerekmesi nedeniyle, hemşireler çoğu zaman tam zamanında müdahale ederek olası hata ve beklenmedik olayları önlemeye çalışmaktadırlar. Çalışma ortamındaki karışıklığın artmasıyla çalışanlar ve özellikle hemşireler, bakımın yönetiminde yer alanların koordinasyonu ve yeterli iletişimi sağlamak için, yeterli eğitim ve sistem aksaklıklarına karşı, kısa zamanda güçlü bir savunmaya ihtiyaç duymaktadırlar. Yaşandığı, yansıtıldığı ve bilindiği gibi çoğu zaman hemşireler, sağlık hizmetlerinde oluşan hatalardan çoğunlukla sorumlu tutulmakta ve hatayı yapan kişiler olarak sıklıkla öne sürülmektedir. Ciddi yaralanma ve ölümle sonuçlanan hatalar nedeniyle, olası problemlerin ve beklenmedik olayların tanımlanmasında, ön değerlendirme ve ilişkilendirme, aslında yüz yıl önce Florance Nightingale ile başlar. Florance Nightingale, risk azaltılmasında hemşireler için her zaman bir öncü olmuştur. Florance Nightingale Kırım savaşında, özellikle enfeksiyon açısından korkunç ve uygun olmayan bakım ortamlarında ölen hastaları değerlendiren, savaş alanında yaralanan ve hasta olanlar hakkında bilgi toplayan ve bu hastaların bakımının geliştirilmesi için hareket planı geliştiren bir liderdir. Bu yüzyıldan itibaren hemşirelerin, öğrencilik dönemlerinden başlayarak hasta güvenliği kapsamında yer alan olay ve kaza ya da hata raporlarını doldurmaları gerektiği vurgulanmaktadır. Ancak, raporlama çoğu zaman hemşirelerin kendini suçlu ve yetersiz olduğunu hissettirdiğinden sıklıkla yapılmama eğiliminin olduğu bilinmektedir. Kurumların, bu konuda özellikle cezalandırma yöntemini kullanmaları, bu durumların olumlu bir öğrenme metodu olarak algılanmamasına neden olmakla birlikte çoğu zaman zarar gören kişilerin de hemşireler olduğu görülmektedir. Ancak, özellikle ABD de ilgili kurumlar tarafından etik kodların kullanımının bir parçası olarak ilgili sorumluluklar geliştirilmiş ve olay raporlama standartlarına odaklanan, bugün bu sorumluluğa sahip çıkmayı, olaylara karşı uyanık olmayı sağlayan standartlar ve yaklaşımlar oluşturulmuş ve uygulanmaktadır. iii

6 iv Önsöz Joint Commission Akreditasyon komitesi yaklaşık 14 yıl önce, beklenmedik olayların yönetimi politikasını geliştirmiş ve akredite olan sağlık kurumlarını bu bölümden sorumlu tutmaya başlamıştır. Bu konuda geliştirilen standartlar doğrultusunda oluşan olayların kontrol edilmesi ve gözden geçirilmesiyle hayatını kaybeden hastaların olduğu ve nedenleri ortaya çıktığında, konunun önemi gittikçe daha da önemli bir hale gelmiştir. Halen, özellikle hasta güvenliğinin sağlanmasında beklenmedik olayların önlenmesi ve bu alanlarda gerekli iyileştirmelerin yapılması ve diğer benzer kurumlarla sonuçların ve öğrenimlerin paylaşılması için standartlar geliştirerek tanımlanan konuların yoğun olarak kök nedenlerinin ortaya konulmasını sağlamaktadır. Bu çalışmalarda hemşireler, doktorlar, eczacılar ve hasta bakımında doğrudan ya da bazen dolaylı olarak tüm çalışanların yer alması kaçınılmaz hale gelmektedir. Günün 24 saatini hastalarla birlikte geçiren hemşireler, sağlık sistemi karmaşası içinde söz edilen beklenmedik olayların yakalanması için çaba sarf etse bile, çoğu zaman bu konuda yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle hemşireler, hataya çok yakın oldukları alanların tanımlanmasına, azaltıl- masına ya da önlenmesine yönelik tanımlanmış fırsatlara ihtiyaç duymaktadırlar. Gösterilen tüm çabalara rağmen, sağlık sisteminde hatalar olmaya devam etmektedir. Hemşirelerin ihtiyacı, tüm diğer sağlık çalışanlarıyla birlikte hasta güvenliği sistemlerine odaklanmak, birlikte çaba göstermek ve bu süreçte etkin olarak rol oynamak, gereken desteğin alınmasını sağlamak ve bu konuda mücadeleye devam etmektir. Biz inanıyoruz ki hemşireler, insancıl, profesyonel ve güvenli bir bakım için her zaman mücadeleye devam etmiş ve edecektir. Bunun yanı sıra, hasta güvenliğinin sağlanması kapsamında yer alabilecek beklenmedik olayların önlenmesinde mesleki olarak daha da uyanık olmaya devam edecektir. Riskleri tamamen ortadan kaldıramayız, ancak hemşireler bu konuda daha da bilinçlenerek hataların ciddi olarak azaltılmasında her zaman aktif olarak yer alacaklardır. Hemşireler, güvenli sağlık bakımında önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, bakım alanlar ve yakınları ile çalışanların maruz kalacağı risklerin önlenmesi konusunda cesaretlendirilmeli ve güvenli bakım ortamları oluşturmak için sürekli mücadele eden ve destek veren kişiler olarak mutlaka aktif olarak kullanılmalıdırlar. Zehra Alcan Nisan 2012

7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii KİTAP HAKKINDA...vii GİRİŞ... xi 1. İlaç Hatalarının Önlenmesi Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyon Hatalarının Önlenmesi Enfeksiyon Hatalarının Önlenmesi Cerrahi Hataların Önlenmesi Düşmelerin Önlenmesi Bebek/Çocuk Kaçırma ve Bebeklerin Yanlış Aileye Verilmelerin Önlenmesi Kısıtlamalara Bağlı Ciddi Yaralanma ve Ölümlerin Önlenmesi İntiharların Önlenmesi Tedavilerin Geciktirilmesi/Ertelenmesine Bağlı Hataların Önlenmesi SBAR Tekniği ile Hataların Önlenmesi Hasta Güvenliğinde Olay Bildirimleri ve Analiz Teknikleri KISALTMALAR KAYNAKLAR CD (Hasta Güvenliği ve Risk Yönetimi Eğitimi) v

8 KİTAP HAKKINDA Bu kitap, özellikle sağlık kurumlarında çalışan hemşireler için yazılmıştır. Ancak, kurumun kalite bölümü çalışanları, hasta güvenliği komitesi üyeleri, hatta sağlık kurumu üst yönetimi ile tüm diğer sağlık çalışanlarının da kaçınılmaz olarak bu süreçte yer alması nedeniyle, bağlantılı tüm profesyoneller için de bazı ipuçları verebilir. Aynı zamanda sağlık hizmeti alanlarla yakınları da, bu kitapta yer alan konular ve özellikle hasta güvenliği kapsamında arzu edilmeyen sonuçlar ve önlemleri hakkında bir fikir edinebilir ya da bilinçlenme konusunda etkin bir adım atabilirler. Bu kitabın amacı, hastanelerde hasta güvenliği kapsamında yer alan beklenmedik olayların tanımlanması ve önlenmesinde bir savunucu olarak hemşirelerin şu anda sınırlı gibi görülebilen yapabileceklerini, gelecekte daha kapsamlı hale getirmektir. Bu kitap, sağlık bakım organizasyonlarında yer alan beklenmedik olay ve hata örneklerini önlemek için uygulamada yapılabilecek önleme stratejilerini kapsamaktadır. Aslında hemşirelik bakımı ve hizmetleri nerede sağlanırsa sağlansın, hemşireliğin temel prensipleri her yerde uygulanabilir. Tüm sağlık bakım organizasyonlarında yaygın olan kadrolama, eğitim, iletişim, uygun politika ve prosedürlerin oluşturulması, uygulanması, denetlenmesi ile kurum kültürü gibi mücadeleler ve engellemeler beklenmedik olayların önlenmesine adreslenmelidir. Literatürde bu konuda birçok çalışma rapor edildiği bilinmektedir. Hemşirelerin üstlendiği evrensel rol ve mücadele nedeniyle bireysel bakım alanları ve güvenliğinin sağlanmasında sağlık bakım organizasyonları uygulanabilir birçok ders çıkarabilir. Bu kitap, hemşirelere beklenmedik olayların önlenmesinde yardımcı olacak ve bunların tanımlanarak kullanılmasını sağlayacaktır. Kitap, hemşirelerin görev ve sorumluluklarına bağlı olarak sağlanacak stratejilere odaklanmıştır. Bu, sağlık bakım ekibinin diğer üyelerinin sorumluluk ve görevlerini hiçe saymak olarak yorumlanmamalıdır. Hemşireler, bakımın sağlanmasında bireylerin güvenliği ve korunmasında tek ve yalnız başına sorumlu değildirler. Bununla birlikte, bu kitapta tartışılan konular çoğunlukla hemşirelik uygulamaları ile sınırlandırılmıştır. Hemşireler ve şüphesiz diğer sağlık çalışanları da ciddi olarak hasta güvenliği konusunda yer alan açıklarla mücadele etmeye devam edecektir. Bu kitap, söz konusu risklerin azaltılmasında bazı faydalı bilgiler sağlayacaktır. Beklenmedik olaylar için, çalışanların stresi ve bakım ortamı nitelikleri göz önüne alınmalıdır. Kitap, bu konularda bilgilenmeyi ve mümkün olduğunca gereken önlemleri almayı sağlayan bir kapsamdadır. Kitapta yer alan; hasta güvenliği, risk yönetimi, güvenli bakım ortamı, beklenmedik (sentinel) olaylar, neredeyse hata (near vii

9 viii Kitap Hakkında Bölüm 5. Düşmelerin Önlenmesi: Hasta düşmeleri, beklenmedik olayların izlenmesinde yer alan önemli konulardan biridir. Hastaların düşmeye bağlı olarak ölüm ya da ciddi hasarlar görmesinin önlenmesi ve azaltılmasında hemşirelerin rolü büyük bir önem taşır. Bu bölümde, özellikle hemşirelerin düşme riski olan hastaları önceden tanılaması ve risk açısından değerlendirmesi, düşmede yer alabilecek faktörleri bilmesi ve bunları önleyecek yöntemler geliştirmemiss), advers etki, tıbbi hatalar, stratejik önlemler ve ölçülebilir elementler konusunda tanımlar, giriş bölümünde ayrıntılı olarak tanımlanacaktır. Bu kitapta yer alan örnek vakalar için, herhangi bir hastane ya da kişilerin adı yer almamaktadır. Örnek vakalar olası, olmak üzere olan ya da olmuş vakalardan esinlenerek kurgulanmıştır. Ayrıca verilen örneklerde, herhangi bir şekilde hemşireleri suçlayan ya da suçlayıcı bir yol izlenmemiştir. Olayların sunum amacı, gerçekten hemşirelerin açığını ya da yetersizliğini ortaya çıkarmak değil, olası risklerde alınacak önlemler için stratejiler oluşturmak ve olayların nedenine inip bir daha gerçekleşmemesini sağlamaktır. Kitap İçinde Yer Alan Konular Bölüm 1. İlaç Uygulama Hatalarının Önlenmesi: Bu bölümde hemşirelerin ilaç uygulama sürecinde, beklenmedik olayların önlenmesi ve azaltılmasında nasıl anahtar bir rol oynadığı ve bununla birlikte alınacak önlemler, yeni teknik uygulamalar ile hasta bakımı ve tedavisi kapsamında neler yapabileceği tartışılmaktadır. Bölüm 2. Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyon Hatalarının Önlenmesi: Kan transfüzyon hatalarının önlenmesinde; hemşirelerin sorumlulukları, hastanın klinik bilgilerinin ve verilecek olan ürünün doğrulanması, saklanması ve güvenliği ile bakım ortamının güvenliğinin sağlanması, hasta takibinin uygun şekilde yapılması ve bu konuda verilmesi gereken eğitim ve disiplinler arası etkin iletişimin önemi tartışılmaktadır. Bölüm 3. Enfeksiyon Hatalarının Önlenmesi: Enfeksiyon hatalarının önlenme- si, tıp tarihinde belki de ilk bilinen hasta güvenliğini sağlama yöntemlerinden biridir. Buna rağmen hastaların en fazla zarar gördüğü, buna bağlı olarak hastanede yatma süresinin ve maliyetlerin artmasına, ciddi hasar ya da ölümlere neden olduğu halen bilinmektedir. Bu bölümde, hastane kaynaklı enfeksiyonlara bağlı hataların önlenmesi ve azaltılmasına ilişkin alınacak önlemler ve uygulanması gereken stratejiler, örnekleriyle anlatılmaktadır. Bu bölüm özellikle hemşirelerin bu alanda yapılması gerekenlere ve uyulması gereken standart önlemlere dikkatini çekerek, bu alanda hemşirelerin hangi konularda uyanık olması gerektiğini vurgulamaktadır. Bölüm 4. Cerrahi Hataların Önlenmesi: Hemşireler, cerrahi komplikasyonlar ya da hatalar ve yanlış alan cerrahisi sonucu ortaya çıkan beklenmedik olayların azaltılmasında önemli bir rol oynarlar. Önleme stratejileri, sağlık bakımının güvenliğinde hataların önlenmesi için bir meydan okumadır. Bu bölümde, hastanın doğru ve eksiksiz olarak değerlendirilmesi, ilgili personelin bu konuda eğitimi ve yetkinliği ile cerrahi süreç içinde belirlenen alanlarda doğrulanması ve yeterli iletişim teknikleri kullanarak hastaların nasıl daha güvende olabilecekleri anlatılmaktadır.

10 Kitap Hakkında ix si ile birlikte bu hastalarda alınacak stratejik önlemlerin neler olabileceği örneklerle birlikte açıkça tanımlanmaktadır. Bölüm 6. Bebek/Çocuk Kaçırma ya da Yanlış Aileye Verilmelerin Önlenmesi: Çocuk kaçırma ya da yanlış aileye verilmesi özellikle yıpratıcı özelliği ile beklenmedik bir olaydır. Hemşireler bu gibi beklenmedik olayların azaltılmasında önleyici bir takım önlemler almalıdır. Bu bölümde, özellikle hemşirelerin bu konuda önemli olan bakım ortamının güvenliği, güvenlik ekipmanlarının kullanılması ve fonksiyonlarının uygunluğu, hasta ve ailesinin eğitimi, personelin sürekli eğitimi, yetkinliklerinin değerlendirilmesi ve bakım verenler arasında etkin iletişimi ile alacağı önleme stratejileri anlatılmaktadır. Bölüm 7. Fiziksel Kısıtlamalarda Ciddi Yaralanmaların ve Ölümlerin Önlenmesi: Kısıtlama, hiçbir zaman bakım veren kişilerin kendini rahat hissetmesini ya da güvende olmasını sağlamak için kullanılan bir yöntem olmamalıdır. Kısıtlama, sadece bakım alan kişilerin kendine, aldıkları tedaviye ve bakım verenlere zarar vermesini önlemek amacı ile her zaman doktor orderında ve sınırlı zamanlar için alınan bir önlem olmalıdır. Bu bölümde, kısıtlama uygulanacak hastalar, kısıtlama kriterleri, kısıtlama altında olan hastaların bakımı ve oluşabilecek ciddi hasarların önlenmesinde izlenecek stratejik yöntemlerde hemşirelerin rolü açık olarak tanımlanmaktadır. Bölüm 8. İntiharların Önlenmesi: Hastanede yatan hastaların intihar ederek hayatına son vermesi trajik bir beklenmedik olaydır. Hemşireler, hastanın uygun şekilde ve eksiksiz olarak tanılama ya da değerlendirmelerinin yapılmasını sağlamak, belirle- nen ve hastanın risk seviyesine göre yeniden yapılandırılan süreçlerde tekrar değerlendirme ve gözlemini yapmaktan ve tüm bunları kayıt altına alarak ekibin diğer üyeleri ile birlikte zamanında ve eksiksiz olarak paylaşmaktan sorumludur. Ayrıca bakım planlarının bir parçası olarak uygulamaktan ve gerektiğinde sonuçlar doğrultusunda gözden geçirmekten de sorumludur. Liderler, özellikle hassas bölümlerde çalışan hemşireler başta olmak üzere tüm hemşirelerin oryantasyon, eğitim ve sürekli eğitiminin sağlanmasından, eğitim sonrası yetkinliklerini takip etmekten ve uygun şekilde personel kadrolaması yapmaktan sorumludur. Bu bölümde, çeşitli nedenlerle intihar riski olan hastaların tanımlanması ve intihara yönelik olayların önlenmesinde alınacak önlemler ve hemşirelerin izleyeceği stratejiler açıkça tanımlanmaktadır. Bölüm 9. Tedavilerin Gecikmesi ya da Ertelenmesinin Önlenmesi: Bakımın her bir aşamasında sistemin kırılmasına ve tedavilerin gecikmesine ya da ertelenmesine sebep olan birçok faktör yer almaktadır. Testlerin yapılması ve test sonuçlarının elde edilmesindeki erteleme ya da gecikmeler, bakım rehberlerinin uygulanmasındaki ertelemeler, hastanın fiziksel ve hastalık öyküsünde yer alması gereken eksik değerlendirmeler, işlemin uygulanmasında kullanılan ekipmanlardan kaynaklanan ertelemeler, beklenmedik ya da arzu edilmeyen sonuçlara yol açabilir. Tedavinin ertelenmesi sonucunda oluşabilecek olumsuz sonuçların önlenmesinde ve azaltılmasında tüm sağlık ekibi üyeleri ile birlikte hemşirelerde çok önemli bir role sahiptir. Bu bölümde, tedavilerin gecikmesi ya da ertelenmesi durumlarında ortaya çıkacak olan hataların önlenmesinde izlenecek yollar anlatılmaktadır.

11 x Kitap Hakkında Bölüm 10. SBAR (Situaiton-Background-Assesment-Recommendation) Tekniğinin Kullanımı: Etkin ve doğru iletişim, sağlık sektöründe diğer sektörlerde olduğundan daha fazla önem taşır. İletişim yetersizlikleri ve aksaklıkları nedeniyle, sağlık hizmeti sunulurken yapılan hatalar sakatlıklara ve ölümlere neden olabilecek kadar yüksek risk taşırlar. Sağlık sektöründe bu tür iletişim hatalarının önlenmesi için SBAR tekniği sıklıkla kullanılmaktadır. Bu bölümde SBAR tekniği ve kullanım örnekleri anlatılmaktadır. Bölüm 11. Hasta Güvenliğinde Olay Bildirimleri ve Analiz Teknikleri: Hasta güvenliğine yönelik ortaya çıkan olumsuz durumların raporlanması, yapılan olay bildirimlerinin uygun şekilde analiz edilmesi ve gerekli iyileştirmelerin planlanması önemlidir. Özellikle yüksek riskli olan ve kalıcı hasar ya da ölümle sonuçlanan tüm olaylara özel analizler yapılması gerekir. En uygun analiz tekniği Kök Neden Analizi dir. Bu bölümde, bu analize ek olarak yeni kullanılmaya başlanan Hata Türleri ve Etkileri Analizi de ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Kısaltmalar: Kitap içinde sıklıkla yer alan bazı ulusal ve uluslar arası kurum ve kuruluşlarla, bu kitap için temel olan bazı terimlerin kolayca bulunması ve ulaşılabilmesi için hazırlanmıştır. CD: Kitabın arka bölümünde yer alan CD de Sağlık Hizmetlerinde Risk Yönetimi ile Hasta Güvenliği konusunda iki sunum yer almaktadır. Bu bölümler, özellikle risk yönetimi ve hasta güvenliği konusunda eğitimcilere bir ışık tutmak ve okuyuculara daha kapsamlı bir bakış açısı sunmak amacı ile hazırlanmıştır. Kitap kapsamında genel olarak beklenmedik olayların önlenmesi konularına odaklanıldığından, CD nin içeriğinde yer alan konular ve bu konulara yaklaşım daha çok eğitimcilere destek sağlayacak ve hasta güvenliği eğitimi konusunda bir kaynak teşkil edecektir. Bu CD nin amacı, eğitimlerde yer alacak konular, odak noktaları ve hedefleri hakkında kişilerin daha ayrıntılı olarak bilinçlenmesini sağlamak ve okuyucunun/kullanıcının kendi kurum özellikleri doğrultusunda eğitimlerini oluşturarak uygulanmasını sağlamaktır.

12 GİRİŞ Hastanedeki ilk kural hastaya zarar vermemektir Florance Nightingale/1863 Sağlık hizmetleri geliştikçe ve hastalar haklarını öğrendikçe sağlık hizmeti sunumunda çeşitlilik ve kalite unsuru giderek öne çıkmaktadır. Bu konuların en önemlilerinden birisi de hasta güvenliğidir. Hasta güvenliği genel anlamda sağlık bakım hizmetlerinin sunumu aşamasında, hastaya zarar verilmesini önlemek amacıyla kuruluş ve çalışanların aldığı önlemlerdir. Kaynaklardan elimize ulaşan en eski tarihli olanlar tıp yazmalıdır. Özellikle Beylikler döneminden başlamak üzere günümüze değin bulunan tıp yazmalarında çok sayıda örnek ve hasta güvenliği açısından birçok bölüm yer almaktadır yılında yazılmış olan bir tıp yazmasında özellikle hekimlere bu kapsamda tavsiyeler yer almaktadır. Bu tavsiyelerin en ilgi çekenlerinden biri de hekimlere bilinen ve tecrübelerle sabit olan ilaçların kullanılmasının tavsiye edilmesidir. Bu dönemlere ait belgelerde hasta güvenliğine dair en çok rıza (onam) belgelerine rastlanıldığı bilinmektedir. Rıza beyanı anlaşmalarında özellikle cerrahiden önce, hastanın hastalığının tarifi, yapılacak ameliyatın türü, sonrasında olumsuz bir durumun meydana gelmesi halinde hasta ve yakınlarının, ölüm halinde herhangi bir talebinin olmayacağına dair bir taahhüt alınması mahkemelerce teyit edilmekteydi yılında yanlış ilacın neden olduğu bir ölümün nedenlerinin araştırılması ve ortaya çıkarılmasını sağlayan dava tutanaklarının bu gün eski tıp yazmalarında ortaya çıktığı elde edilen belgelerle bilinmektedir. Hasta güvenliği kavramının son zamanlarda tıp dünyasının gündeminde yoğun olarak yer almasına rağmen yüzyıllar öncesinden hasta güvenliğine dair yer alan bu örnekler, Türk tıp tarihinde bu konuya ne kadar önem verildiğine işaret etmektedir. Sağlık uzmanları her zaman kaliteli hizmet vermek için var olmuştur. Ancak kalitenin tanımı parasal kısıtlamalar ile birlikte tartışılır hale gelmiştir. Bununla birlikte her geçen gün artan sayıda hasta, sağlık hizmetleri, hizmet seçenekleri, sağlık sistemleri, bakım sağlayıcı görevleri ve sağlık kurumlarının yapıları konusunda bilgi sahibi olmakta ve beklentileri yükseltmektedir. Son olarak da tıbbi hatalar bu tartışmaların merkezine yerleşmiştir. Medya, her gün her taraftan korkutucu hataların haberlerini yaymaktadır. Bir zamanlar hastalıkları iyileştiren ve hayat kurtarıcı olarak bilinen sağlık kurumları şimdi ciddi sakatlanmalara ve ölümlere yol açmak suçlarından mercek altına alınmıştır. Aslında, günümüzde çeşitli nedenlerle gerçekleşen ölüm olaylarına ve nedenlerine bakıldığında son derece çarpıcı sonuçlar elde edildiği aşağıda yer alan istatistiklerde görülmektedir. xi

13 xii Giriş Olay Ölüm / Karşılaştırma Sayısı 1/100 1/300 1/500 1/ / milyon saat için ölüm riski olan durumlar ABD de her yıl ölüm nedenleri(sayısal)*** *** 2001 Instute of Medicine den alınmıştır. Bunlar oldukça çarpıcı istatistiklerdir. Yapılan çalışmalarda, her 25 kişiden birinin hayatı boyunca en az bir kere ameliyat geçirdiği vurgulanmaktadır. Aynı bakış açısıyla 50 hastadan en az birinde cerrahi hata ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Tıbbi uygulamalarda ortaya çıkan hatalar düşündüğümüzden daha fazla olabilir, bizim gördüklerimiz buzdağının sadece görünen kısmıdır. Hata, istemeyerek veya bilmeyerek, kasıt olmaksızın yapılan kusur olarak tanımlanabilir. Uygulamada hatalar (planlanmış bir işin amaçlandığı şekilde tamamlanmaması) ya da planlama hatası (bir hedefe ulaşmak için yanlış bir planın kullanılması) sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Tıbbi uygulama hatası, doktorun tedavi sırasında standart uygulamaları yapmaması, çalışan- ların beceri eksikliği veya hastaya uygun tedavinin verilmemesi ile oluşan zarardır. Bir başka tıbbi hata tanımı ise sağlık hizmeti sırasında, altta yatan hastalığa veya hastanın içinde bulunduğu duruma bağlı olmaksızın gelişen hasar olarak verilmiştir. Tanımların çoğunda hataların ve buna bağlı ölüm ya da kalıcı sakatlıkların oluşmasında, kısaca hasta güvenliğinin sağlanmasında insan faktöründen çok, sistem faktöründeki eksikler dile getirilmektedir. Hata sürecinin performansını, insan ve sistem olarak iki temel parametre belirlemektedir; maktadır.

14 Giriş xiii Hasta güvenliğine ilişkin son çalışmalar, hataların bireysel olmaktan daha çok ilaç hataları, sistemdeki eksiklikler, örgütlenme ve çalışma biçimi gibi sisteme dayalı olduğu yönündedir. Kurumda insan kaynaklarına ilişkin politikalar ve uygulamalar yetersizse, çalışanların sayısı az ve çalışma kuralları hakkında bilgileri yoksa, oryantasyonu tam değilse, uygun eğitim almamışsa, motivasyonu düşükse ve dikkatli bir şekilde değerlendirilmemişse tıbbi hatalar ve hasta güvenliği açısından sorunlar daha sık görülebilmektedir. DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) güvenli olmayan tıbbi uygulamalar nedeni ile on hastadan birinde yaralanma ya da ölüm olduğunu bildirmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde bu risk daha da fazladır. Tıbbi bakım ve uygulamaları ile ilgili en sık karşılaşılan güvenli olmayan durumlara bakıldığında, aşağıda yer alan sonuçlar elde edilmiştir. ICN (International Council of Nurses) ın, Hasta Güvenliği Durum Bildirgesi nde kuvvetle vurgulandığı üzere hasta güvenliği, hasta bakımı ve hemşirelik hizmetlerinin kalitesinin başlıca unsurudur. ICN, hasta güvenliğinin arttırılması için profesyonel sağlık bakım personelinin işe alınması, eğitimi ve meslekte tutulması, performanslarının iyileştirilmesi, enfeksiyonla mücadele, ilaçların güvenli kullanımı, cihaz güvenliği, kaliteli klinik uygulamalar, sağlıklı bakım ortamı da olmak üzere çevre güvenliği ve risk yönetim alanlarında geniş kapsamlı önlemler alınması ile birlikte, hasta güvenliği üzerinde odaklanmış bilimsel bilgi ve bunun gelişmesine destek sağlayacak altyapının ayrılmaz bir bütün halinde birleştirilmesi gerektiğine inanmaktadır. Hemşireler, bakımın her alanında hasta güvenliği ile iç içe yaşamaktadır. Riskin erken aşamada tespit edilmesi hasta yaralanmalarının önlenmesinde son derece önemlidir. Bu bağlamda hastaların ve diğer ilgili kişilerin risk ve riskin azaltılması konusunda bilgilendirilmesi, hizmeti verenler arasında açık ve net iletişim kurulmasına bağlı olarak hasta güvenliğinin savunulması ve beklenmedik olayların rapor edilmesi de hemşirelerin görevlerinin arasında olmalıdır. Bu durumların birçoğu hemşirelik bakımı ile birebir ilgili olup güvenli hemşirelik uygulamaları ile ortadan kaldırılabilir.

15 xiv Giriş Bazı çalışmalar, hekimler, sağlık kuruluşu işletmecileri ve hemşireler tarafından, hasta güvenliğinin, hemşirenin birincil sorumluluğu olarak algılandığını göstermektedir. Hemşirelerin, hasta güvenliğinde başlıca görevleri üstlenmeleri nedeniyle, hataların sistemden kaynaklanan aksaklıklardan çok hemşirelere mal edilmesi tehlikesi her zaman vardır. Yine de hemşirelerin ihtiyatı elden bırakmama yaklaşımlarının hastaları birçok güvenli olmayan uygulamalara karşı koruduğu da kanıtlarla ispat edilmiştir. Örneğin, bir çalışma, hekimler, eczacılar ve diğer sağlık çalışanları tarafından yapılan bütün fından, hata gerçekleşmeden önce önlendiğini göstermiştir. İstenmeyen olay ya da tıbbi hataların önlenmesinde erken eyleme geçebilmek için hemşirelerin kapasitelerinin güçlendirilmesi gerekir. Hemşireler hataları tanımlamak, analiz etmek ve eylemde bulunmak açısından uygun konumdadır. Çünkü hemşireler kurumda ve yönetimde sürekliliği olan yetkin kişilerdir, kalite güvenliğine ilişkin çalışmalarda yer alır ve bu çalışmalara katılırlar. Teknolojiyi en fazla kullanan grup olarak hemşireler sağlık hizmetlerinin sunumunda işlemlerin belirlenmesi ve iyileştirilmesinde yer alır, hataları tanımlama ve analiz etmede gerekli becerilere sahiptirler. Hemşire eğitiminde hasta güvenliğinin sağlanmasına yönelik olarak olası hatalara ve nedenlerine ilişkin farkındalığın geliştirilmesi gerekmektedir. Harward Practice Study nin yaptığı bir de zarar veren tıbbi yan etki ve yatış süresinin uzamasına sebep olan hatalar tes- - - olarak rapor edilmiştir. Bunun yanı sıra, ilaç - ta bağlı komplikasyonlardır yılları arasında Medicare popülasyonunda bulunan hastalarda, 37 milyon hastaneye yatışta 1.14 milyon başında zamanında tanı koymama ve tedaviye başlamama ile dekibütüs ülserlerinin gelişmesi ve postoperatif sepsis ) yer almaktadır yılında Patient Safety in American Hospital ın hasta güvenliği ile ilgili yaptığı çalışmalarda bu olayların, tüm ABD Tıp Enstitüsü 1999 raporuna göre tıbbi hataların maliyeti her yıl 37,6 ile 50 milyar dolar civarındadır. Önlenebilir hataların maliyeti ise milyar dolar arasında değişmektedir. JC ın 2010 yılında yayınladığı Gözden Geçirilen Beklenmedik Olayların Özet Verilerinde, yıllarında 2541, yıllarında ise 4850 beklenmedik olay raporlandığı bildirilmektedir arasında elde edilen bekle- raporlama sistemi ile elde edilmiştir. Kalan bölümü ise medya ve diğer kaynaklardan elde edilmiştir. Aynı bulgularda, beklen- vi kurumlarında ortaya çıktığı görülmekte- lıcı hasar ya da fonksiyon kaybıyla sonuçlanmıştır. Raporda ayrıca bu verilerin tüm gerçekleşen sonuçları kapsamadığı, ancak küçük bir bölümünü yansıttığı ifade edilmektedir. Yazarların yorumuna göre, ekip içinde yer alan her düzeydeki sağlık personeli, bir hata olduğu zaman fark edebilir, ancak

16 Giriş xv uygulamalarda aktif rol alması ve ekip çalışmasını uygulaması gereklidir. Türkiye de henüz yapılandırılmış bir hasta güvenliği sistemi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra, uluslararası bir akreditasyon kurumu tarafından akredite edilmiş/ edilecek hastanelerde, standartlar gereğince, hastaların ve çalışanların güvenliğini tehdit eden olaylar izlenmekte, kayıt altına alınmakta, analiz edilmekte ve iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Ancak, kurumdan kuruma olay bildirim kültürünün birbirinden oldukça farklı olduğu, ortak yapıdan ziyade kurumsal çabalar gösterildiği göz ardı edilmemelidir. Türkiye de son yıllarda hasta güvenliği ve sağlıkta kaliteyi geliştirmeyi amaç edinen dernekler kurulmuştur. Türkiye de devlet otoriteleri geçtiğimiz yıla kadar hasta güvenliğinden çok, hasta şikayetlerine ve haklarına eğilmiştir yılında Hasta Güvenliği Arama toplantıları yapılarak devletin bu konuya olan ilgisini ortaya koymuşlardır. Ayni zamanda JCAHO ile Sağlık Bakanlığı nın yaptığı anlaşma sonucunda ise hastane standartlarının hayata geçirilmesi için çalışmalar başlamış, pilot hastanelerde de eğitimler gündeme getirilmektedir. Devlet ya da sivil toplum kuruluşları, yurtdışındaki iyi uygulama çalışmalarını temel alarak ulusal bir hasta güvenliği programı ve bildirim sistemi oluşturmalı, hasta güvenliğini öncelikli olarak iyileştirmesi gereken alan olarak kabul etmelidir. Sağlık Bakanlığı 2010 yılı verilerine göre ülkemizde; Sağlık Bakanlığı Hastaneleri nde hemşire, ebe, üniversite hastanelerinde hemşire, 554 ebe, özel hastanelerde ise hemşire, ebe çalışmaktadır. Toplam olarak hemşire ve ebe halen görev yapmaktadır. Tüm sağlık hizmetlerinde hemşireler ve ebeler günün 24 saati bakım hizmeti verçoğu zaman kendi başına gelebilecekler ve hiyerarşi yüzünden konuşmak ya da raporlamak istemezler, gerçek sonuçların ortaya çıkmasını ve hastanın zarar görmesini önlemek için bu korkunun aşılmasını sağlayacak yöntemler geliştirilmelidir. Hastanelerde ortaya çıkan hatalı olayları ortadan kaldırmak üzere kurulacak sistemli yaklaşımda; konuya ilişkin veri toplanması, araştırılması, sistemdeki sorunlara karşı stratejilerin geliştirilmesi ve kurumda hataların korkmadan ve çekinmeden bildirildiği bir hasta güvenliği kültürünün yaratılması yer almalıdır. Hasta güvenlik kültürü sorunu olarak, sağlık bakım kurumlarında suçlama kültürü de bulunmaktadır. Sağlık çalışanları suçlanma ve cezalandırılma korkusu içinde tıbbi hatalar ve güvenlik kültürü sorunlarını bildirmek ve tanımlamaktan kaçınmaktadır. Araştırmacılar, bu tip kültürün tıbbi hata ve hasta güvenliği açısından olumsuz bir ortam yarattığını düşünmektedir. Bir kurumun güvenlik kültürü; söz konusu kurumun sağlık ve güvenlik yönetimindeki tarzını ve yetkinliğini ve bu alandaki taahhütlerini belirleyen, bireye ya da gruba ait değerler, tutumlar, algılamalar, yetenekler ve davranış biçimlerinin ürünüdür. Hasta güvenlik kültürü, bir kurumda nelerin önemli olduğunu ve hasta güvenliği ile ilgili nasıl davranılacağını kapsayan değer yargılarını, inançları ve kuralları kapsamaktadır. Olumlu bir güvenlik kültürüne sahip olan kurumlarda; karşılıklı güvene dayanan iletişim, güvenliğin önemi konusundaki ortak algılamalar ve önleyici tedbirlerin yararlı olacağına duyulan inanç ön plana çıkmaktadır. Bir kurumda güvenlik kültürünün gelişebilmesi için kurum çalışanlarının tamamının bu güvenlik uygulamaları konusunda bilgi sahibi olması,

17 xvi Giriş Günümüzde hemşireler, hastaların bakımında bireyselliğe bağlı olarak olası beklenmedik olaylar ve advers etkileri tanımlamada öncelikli şansa ve sorumluluğa sahip yegane kişilerdir. Ancak, tüm diğer sağlık profesyonellerine ve bir takım sistem faktörlerine bağlı olarak gelişen olumsuzlukların tümünden etkilenmemeli ya da sorumlu tutulmamalıdırlar. Beklenmedik olaylar için sadece kendilerini sorumlu ya da suçlu hissetmemeliler ve hissettirilmemelidirler. Bu noktada risk yönetimi, hasta güvenliği ve beklenmedik olayların ortaya çıkmasından organizasyonda çalışan herkes sorumludur. Organizasyon liderleri, sağlık bakım süreçlerinin geliştirilmesinde, advers ya da yan etki ile beklenmedik olayların azaltılmasında hemşirelerin önemli bir rolü olduğunu göz önüne alarak, onların bu sürecin bir parçası olmalarına izin verilmelidir. Sağlık kurumlarında genel eğilim, sorunların hemşirelik hizmetlerinden kaynaklandığı yönündedir. Günümüzde ise bu eğilim, hemşirelerin hatalarından çok sağlık hizmetlerinin çok daha önemli bir bölümünde yer aldığı yolundadır. Ancak yeterli ve dikkatli bir bakımın sağlanmasında çoğu zaman yeterli sayıda hemşire istihdam edilememekte, edinildiği ya da sayının yeterli olduğu durumlarda da, başta kuruma ve bölüme oryantasyon, hizmet içi eğitim ve iletişim eksiklikleri nedeniyle yeterli verim alınamamaktadır. Bu eksikliklerin en önemli nedenlerinden biri hemşirelerin mezun olduktan sonra oryantasyon ve sürekli eğitime isteksiz olması, çoğu zaman da organizasyonun bu konulara gerekli önemi vermemesinden kaynaklanmaktadır. Her şeye rağmen, hemşireler ve diğer sağlık profesyonelleri bakım/hizmet ve tedavide oluşabilecek hataların ve beklenmektedir. Hemşirelerden, hastaların durum ve bakımına bağlı olarak sıklıkla hastaların öncelikli problemlerini, durumlarındaki değişimleri ve gereksinimlerini gözlemesi beklenmektedir. Hemşireler tüm bu hizmetleri verirken de, bir yandan sağlık bakım ekibinin diğer üyeleriyle iletişim ve işbirliği içindedirler. 100 bin kişiye düşen hemşire ve ebe sayılarının karşılaştırılması aşağıda yer almaktadır. Sayıları Ortalama Bu sayılardan da anlaşıldığı gibi, ülkemizde hemşire sıkıntısı yaşanırken, ebe sayılarının dünya ortalamasının üstünde olduğu görülmektedir. Bu nedenle de ebelerin, çoğu zaman hemşirelik hizmetlerinin sunumunda çalıştırılmakta olduklarını düşünebiliriz. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı çalışma koşulları için çıkarılan yönetmelik ve genelgelerde hemşirelerin çalışma sürelerine ilişkin, 8 saatlik vardiya ya da saatleri ile saatleri arasında 24 ve 16 saatlik nöbet tutma şeklinde çalışabilecekleri bildirilmektedir. Uzun saatler kesintisiz çalışma ve nöbetler, iş yoğunluğunu ve dolayısıyla hemşirelerin sağlık bakım hizmetlerini verimli ve güvenli bir şekilde sunmalarını engelleyebilmekte ve buna bağlı tıbbi hatalara yol açabilmektedir. Hasta güvenliğini etkileyen faktörlerle ilgili yapılan çalışmalarda hata nedenlerinden biri olarak hemşirelerin uzun saatler boyunca çalışması gösterilmiştir.

18 Giriş xvii ları, hasta güvenliğinin geliştirilmesi için güçlü bir iletişim ve koordinasyon sağlamada, liderlerin gereksinimlerine ve edinmeleri gereken kültüre adreslenmiştir. İletişim, olası ve mevcut beklenmedik olaylar hakkında gereksinim duyulan bilgiyi doğrudan etkilemektedir. Eğitim, iletişim, kurum kültürü, oryantasyon, kadrolama gibi sıklıkla bahsedilen anahtar kelimeler aslında beklenmedik olay ya da hataların kök nedenlerinde yer alır. Kadrolama ve eğitim, bakım/tedavi alanlarının güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olmayı sağlar. Çalışmalar, etkin eğitim ile olumlu bakım/tedavi sonuçları arasında doğrudan bir bağlantı olduğu yönündedir. Literatürde yer alan bazı çalışmalarda bakım kalitesi, yetkin hemşirelik personeli ve uygun kadrolama sistemleriyle, olumlu bakım sonuçları arasında doğrudan bir bağlantı olduğundan söz edilmektedir. JC, personel yetkinliklerinin sınırını açıkça tanımlamaktadır. Hemşireler ve diğer sağlık personeli kendiliğinden ilaç uygulaması yapamaz. Bu bir süreç içinde tanımlanmıştır. Doktor ilaç orderını vererek uygulama yollarını tanımlar, eczacı bu doğrultuda talep edilen ilaçları hazırlar ve uygun koşullarda uygulamayı yapacak olan hemşirelere gönderir ve hemşireler bu doğrultuda uygulamayı yaparak kayıt altına alır. Ülkemizde de ilaçları kimin order edeceği ve veriliş yöntemlerinin belirtilmesi doktorların yetkisindedir. Hemşireler genel olarak, aldıkları mesleki eğitim gereği olarak tüm sağlık hizmeti veren kurumlarda bireylerin bakımının sürekliliğini sağlar. Düzenli olarak hastayı takip eder, fiziki ve davranışsal durumundaki değişikleri ve problemleri değerlendirir ve hastaların gereksinim duyduğu bakım planını sürekli gözden geçirir. Hemmedik olayların önlenmesi için mücadeleye devam etmelidir. Bakım ve tedavi hataları ile beklenmedik olayların önlenmesinde bazı temel konulara odaklanmalıdır. Öncelikle, bakım hizmeti verenlerin ve bakım hizmetinde yer alan yardımcıların çoğu zaman yetersiz düzeyde aldıkları bir eğitimle çalıştıkları göz önüne alınarak, eğitim olanakları yeniden gözden geçirilmeli ve geliştirilmelidir. Aynı zamanda eğitim aldıkları alanların dışında ya da sürekli farklı bölümlerde, ihtiyaç halinde çalışan hemşirelerin eğitimini aldıkları alanlara çekilmesi önerilmektedir. Ayrıca çalıştıkları alanlara yönelik özel eğitime alınmaları (örneğin yoğun bakım - acil servis - yeni doğan yoğun bakım gibi), onların bu alanda olası ve mevcut risklere dikkatlerinin artmasını sağlayacaktır. Bununla birlikte, uzun çalışma saatleri dikkatin dağılmasına sebep olduğundan olası ve mevcut problemleri fark etme olasılığını azaltmaktadır. Hemşirelerin, beslenme, dinlenme, uyuma ve sosyal yaşamları göz önüne alınarak çalışma saatleri makul bir aralığa çekilmelidir. Hasta güvenliğini sağlamada ve hataların önlenmesinde kullanılan yöntemlerin ve doldurulacak bildirim formlarının raporlanmasının sağlanması da bir diğer önemli konudur. Ancak, bunun sonucunda bildirimi ya da raporlamayı yapan kişinin cezalandırma ya da suçlanması değil, sistemin iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacağı, bu tür hataların bir daha oluşmaması için gerekli önlemlerin alınacağı önemle anlatılmalı ve uygulanmalıdır. Bu kapsamda önemli olan kurumun, hata ve beklenmedik olayları rakamsal ve gerçekçi olarak önüne koyup ilgili süreçlerin iyileştirilmesini sağlayacak hedeflere ulaşmaya çalışmasıdır. JC nın hasta bakımı ve güvenliğinde, hataların azaltılmasına yönelik standart-

19 xviii Giriş şirelerin bakabilecekleri hasta sayısı arttıkça, olası hata ve beklenmedik olayların gerçekleşmesi de bu süreçte artış gösterir. Aslında hasta bakımı, değerlendirme ve olası problemlerin farkına varılması sürecinde hemşirelerin diğer sağlık profesyonelleri ile etkin bir iletişim ve işbirliği sağlaması çok önemlidir. Ancak, hemşirelerin bakabileceği hasta sayısı arttıkça, bu iletişim ve işbirliği sadece hayati bulgularının takip edilmesi ve doktorların verdiği orderlerın uygulanması ile sınırlı kalabilir. Bu nedenle, beklenmedik olay ve hataların önlenmesi faktöründe hemşirelerin önemli sorumlulukları göz önüne alınarak, yetersiz sayıda hemşire ile çalışmak bir kazanç olarak algılanmamalıdır. Konunun uzmanları, örneğin ilaç uygulama hatalarının azaltılması ve önlenmesinde yeterli sayıda hemşire ve etkin multidisipliner iletişimin çok önemli olduğunu ifade etmektedirler. Bunun yanı sıra, özellikle doktor, hemşire ve eczacıların yer aldığı bu süreçte, kurulacak olan ilaç yönetimini ve kontrolünü sağlayan otomasyon ve barkod sistemleri ile ilaç uygulama hataları azaltılacaktır. Sağlık kurumları bu nedenle, iletişim ve işbirliğini sağlayacak çevresel ve hiyerarşik kültürün oluşmasını sağlamalıdır. Sağlık bakım/hizmet alanlarının güvenliği konusu, JC tarafından öngörülen bir misyondur ve JC tarafından başlatılmıştır. JC sağlık bakım hizmetlerinde akreditasyon standartları 1951 yılından bu yana geliştirmeye devam etmektedir. Halen gündemde bakım ortamı güvenliği durumlarına bağlı, ihtiyaç duyulan standartlardır. Akreditasyon standartları süreci, risklerin azaltılma aktivitelerinin özüdür. Günümüzde ise, örneğin hastaların değerlendirilmesi, ilaç uygulama yönetimi gibi önemli organizasyon fonksiyonlarına odaklanarak, organizasyonları bu standartları tamamen yerine getirmeleri konusunda cesaretlendirmektedir. Beklenmedik olaylarla ilgili istatistikler JC tarafından 1995 yılından beri gözden geçirilmektedir yılından itibaren de resmi olarak incelenmeye başlanan beklenmedik olaylardan bazıları aşağıda izlemektedir. rumlar ne bağlı hatalar ları verilme

20 Giriş xix Şubat 2000 de JC ın organizasyonlara önerdiği hata azaltmaya yönelik etkin 5 temel kritik alan aşağıda tanımlanmıştır. 1. Ceza ve suçlamadan uzak bir ortam yarat, ciddi advers olayların sistematik olarak raporlanmasını sağla 2. Ciddi advers etki olaylarının analizinde kök neden analiz sistemini geliştir 3. Gelecekte benzer hata olasılıklarını azaltmaya yönelik plan ve uygulamalara odaklan 4. Organizasyonda hasta/bakım güvenliği standartlarının uygulanmasını sağla 5. Ciddi advers etki olayları için organizasyonda tüm hatalardan elde edilen ve buna bağlı öğrenilen tecrübe ve bilgileri yayınla ve paylaş JC bundan sonraki adımda, beklenmeyen olayların analizinden öğrenilen bilgiler doğrultusunda hemşireleri ve diğer sağlık bakım profesyonellerini etkileyen güvenlik aktivitelerini, bakım alanlarının güvenliği ve tedavide ortaya çıkan hatalara odaklanarak önceden onaylanmış standartlarla birleştirmiştir de uygulama etkin olarak başlatılmıştır. Bu standartlar bakım alanların risklerinin azaltılması ve bakım ortamı güvenliğinin geliştirilmesi için tasarlanmıştır. Bundan sonraki adımda geriye dönük analiz çalışmaları başlatılmıştır. Hasta ve hasta yakınları için, bakım sürecinde önceden beklenmeyen önemli sonuçların ortaya çıkması, çalışanların güvenlik eğitimleri, kritik alanlarda yapılan analizler, yetersiz ve uygun olmayan tıbbi ekipman kullanımı gibi sağlık hizmetlerinde yer alan diğer süreçlerin yönetiminin de önemli olduğu vurgulanmıştır. Böylece standartlar, tüm bakım verenleri ve hatta hasta ziyaretçilerini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Hastane güvenliği, ekip- man güvenliği, enfeksiyon kontrol, hasta yakınları/ziyaretçiler gibi alanların da en az hasta bakım alanları kadar bu süreçte kritik alanlar olduğu anlaşılarak, bu süreçlerin de beklenmedik olayların önlenmesi ve azaltılmasında önemli bir rol oynadığı ve iyileştirilmesi gerektiği vurgulanarak standartların kapsamına alınmıştır. Bu kapsamda, özellikle hasta ve hasta yakınlarının tıbbi tedavi ve bakım konusunda rahatsızlık duyduğu konularda bildirimde bulunmaları gerekliliği teşvik edilmiş ve bu kişilerin başvuruları dikkate alınmaya başlanmıştır. JCIAS (Joint Commission International Acreditation Standarts) ın 2011 baskısında ise NPSG (National Patient Safety Goals) standartlarının da kullanılmasıyla, hasta ve çalışan güvenliği kapsamında hastanelerden beklenen yaptırımlara eklentiler yapılmıştır. Önceden 5 bölüm olarak belirtilen hasta bakım standartlarına 3 ayrı bölüm eklenmiştir. Bunlar; IPSG (International Patient Safety Goals) standartları, Anestezi ve Cerrahi Bakım ve İlaç Yönetimi ve Kullanımı ile ilgili standartlardır. Bunların yanı sıra, kurumların sentinel (beklenmedik) olayların belirlenmesi, azaltılması ile sürekli bir risk yönetimi programının oluşturulmasını ve yönetilmesi için önceden tanımlanmış bir süreç kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Bu bölümde özellikle birbiri içine geçen ve karıştırılan bazı tanımlarla, öncelikle kullanılan tanım ve terimlerin kitap içinde daha iyi anlaşılabilmesi için açıklamalar ve tanımlar aşağıda yer almaktadır. TANIMLAR Hasta Güvenliği Güvenli Sağlık Hizmeti: Hasta güvenliği, sağlık hizmetlerinde iyileştirilmesi gereken konuların başında gelmektedir. Hasta güvenliği başlığı altında toplanan standart bir konu ve var olan bir

21 xx Giriş listenin bulunmaması ifade edilmekle birlikte, bazı tanımlar yapılabilmektedir. En çok bilinen tanımı, sağlık hizmetlerinin kişilere vereceği olası zararı önlemek amacıyla alınan önlemlerin tamamıdır şeklinde ifade edilenidir. Bir diğer tanım, hastalara yardım ederken zarar vermekten kaçınmadır. Daha özet bir deyişle bir başka tanımı da Önlenebilir hataların önlenmesi için alınabilecek tedbirlerdir. NPSA (National Patient Safety Agency) ise hasta güvenliğini, sağlık hizmetlerine bağlı hataların önlenmesi ve sağlık hizmetine bağlı hataların neden olduğu hasta hasarlarının uzaklaştırılması ve azaltılmasıdır olarak tanımlamaktadır. Tıbbi Hata: Planlanan bir işin amaçlandığı şekilde tamamlanamaması veya amaca ulaşmak için yanlış plan yapılması ve uygulanmasıdır. Sağlık hizmetine bağlı tıbbi hata bir başka tanımda, hastaya sunulan sağlık hizmeti sırasında bir aksamanın neden olduğu, kasıtsız, beklenmeyen sonuçlardır, olarak tanımlanmaktadır. Bu olayların kök nedenlerine bakıldığında; (1) İhmale bağlı hatalar - doğru işlemi yapamama, (2) Uygulamaya bağlı hatalar - doğru işlemi yanlış uygulama, (3) İşleme bağlı hatalar - yanlış işlemi yapma olarak üç grupta toplanmaktadır. Risk Yönetimi: Hastaneler risklerle doludur yaklaşımından hareketle, risk yönetimi önceden belirlenen olası hataları önlemede kurumsal bir yönetimsel plan yaparak, fırsatların gerçekleştirilmesine yönelik kültür, süreçler ve sonuçlardır. Beklenmedik Olay (Sentinel Events): Ciddi fiziksel ya da psikolojik yaralanma, fonksiyon kaybı ya da ölüm ile sonuçlanan, sistem veya süreç eksikliği ile ortaya çıkan ya da yanlışlığın tekrarlanması halinde ciddi hasar ortaya çıkma olasılığı olan durumlardır. Anında incelemeyi ve cevap vermeyi gerektirir. Son anda farkına varılarak, hastaya bir zarar gelmeden önlenen hatalar, kritik sonuçlar doğurmayan ama tekrarlanması halinde önemli bir probleme sebep olabileceği varsayılan olaylar da bu kategoride ele alınır. Beklenmedik olaylar aşağıda örnekleriyle verilmiştir, ancak bunlarla sınırlı olmayabilir.

22 Giriş xxi Beklenmedik Olaylar Cerrahi Olaylar Cihaza Bağlı Olaylar Hasta Güvenliğine Yönelik Olaylar Bakım Ortamına Yönelik Olaylar Hasta Bakımı Sırasında Oluşan Olaylar Saldırı Olayları dan sağlanan kontamine olmuş malzeme, alet, ilaç kullanımı ması rilmesi veya kasıtlı kendine zarar verme verilmesi enfeksiyon veya hastalık ortaya çıkan hasta ölümü veya fonksiyon kaybı; **Herhangi bir sebepten kaynaklanan yanık **Düşme **Elektrik şoku **Kısıtlama uygulaması fonksiyon kaybı ortaya çıkan büyük fonksiyon kayıpları (beklenen komplikasyonlar hariç tutulmalıdır) kasyonlar taya kasıtlı zarar verilmesi

23 xxii Giriş İlaç Uygulama Hataları: İlaçlar tedavi sürecinin en etkin parçalarından biri olmakla birlikte, hatalı uygulandıklarında hastaya ciddi zararlar verebilmektedir. Hastanelerde meydana gelen hataların önemli bir kısmını ilaç hataları oluşturmaktadır. İlaç hataları oluştuktan sonra, iyi bir şekilde analiz edilip oluşan hatanın tekrarının engellenmesi gerekir. Bazen potansiyel ilaç hataları uygulayıcılar tarafından fark edilebilir. Bu gibi durumlar bildirildiğinde olay iyi bir şekilde analiz edilerek alınan önlemler sonucunda hata oluşmadan önüne geçilebilir. Yan/Ters Etki (Advers Etki): Advers etkinin hasta üzerinde yarattığı semptom- da daha fazla ilaç verilmektedir. Bir beşeri tıbbi ürünün hastalıktan korunma, bir hastalığın teşhis veya tedavisi veya bir fizyolojik fonksiyonun iyileştirilmesi, düzeltilmesi veya değiştirilmesi amacıyla kabul edilen normal dozlarda kullanımında ortaya çıkan zararlı ve amaçlanmamış etkidir. Ciddi Advers Etki: Ölüme, hayati tehlikeye, hastaneye yatmaya, hastanede kalma süresinin uzamasına, kalıcı veya belir- gin sakatlığa, iş göremezliğe, konjenital anomaliye, doğumsal bir kusura neden olan advers etkidir. Near Miss - Neredeyse Hata: Hastaya zarar vermesi muhtemel, planlanmayan bir olayın olmadan engellenmesidir. Bu olayların hastaya ulaşmadan engellenmesi, hem hastada kalıcı bir hasar ya da ölüm, hem de beklenmedik olayların önlenmesine ve böylece maliyeti arttırmayı önleyen öğretici durumlardır. Near Miss olayları mutlaka raporlanmalıdır. Raporlama; olayı fark eden kişiler, olayın şahitleri, olayın yaşanacağı hasta, bölüm tarih ve saat, near miss tanımı, varsa olaya dahil olan ekipmanlar, olayın sebep olabileceği durumların ciddiyeti, alınan düzeltici ve önleyici faaliyetler ile toplanan ilgili bilgiler kapsamında olmalıdır. Near Miss/Neredeyse Hata olaylarının yeniden ortaya çıkmasını önlemek için kök neden analizleri yapılmalı ve çalışan tüm ilgili personel önleme stratejileri hakkında sürekli eğitilmelidir. Hasta güvenliği konusunun bir kalite iyileştirme süreci olduğunu kabul eden, tıbbi hataların bildirilmesinin cezalandırılmadığı ortamı sağlayan sağlık kurumlarının, sundukları sağlık hizmetinde farklılık yaratacakları açıktır. Ülkemizde de hasta güvenliği konusunun sağlık hizmeti sunumunun önemli bir parçası olma zamanı gelmiştir.

Hata /Kaza. İstenen sonuca gidiş istenen performans

Hata /Kaza. İstenen sonuca gidiş istenen performans HASTA GÜVENLİĞİ Sağlık hizmetlerinde hasta güvenliği, sağlık bakım hizmetlerinin sunum süresince hastaya zarar verilmesini önlemek amacıyla kuruluş ve çalışanlar tarafından alınan önlemlerdir Amaç hataları

Detaylı

UÜ-SK HASTA GÜVENLİK PLANI

UÜ-SK HASTA GÜVENLİK PLANI Rev. No : 03 Rev.Tarihi : 10 Şubat 2012 1/5 1. Amaç: Bu plan UÜ-SK da hasta güvenliğini esas alan bir yaklaşımın tüm kuruluş ölçeğinde benimsenmesi ve uygulanması için bir sistematik oluşturmayı amaçlamaktadır.

Detaylı

GENEL ORYANTASYON EĞİ

GENEL ORYANTASYON EĞİ GENEL ORYANTASYON EĞİ ĞİTİMİ JCI (Joint Commission International) Hastane Akreditasyon Süreci Kalite Koordinatörlüğü Akreditasyon Nedir? Sağlık kurumunun önceden belirlenmiş ve yayınlanmış standartlara

Detaylı

HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ. Uzm. Hem. Ayşe Didem ÇAKIR 23.10.2015

HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ. Uzm. Hem. Ayşe Didem ÇAKIR 23.10.2015 HASTA GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ Uzm. Hem. Ayşe Didem ÇAKIR 23.10.2015 Son yıllarda özellikle risk düzeyi yüksek, nükleer enerji, madencilik, hava ve demir yolu taşımacılığı gibi sektörlerde güvenlik kültürü kavramına

Detaylı

HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI NA GİRİŞ KOŞULLARI : Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık veya Hemşirelik Yüksekokulları, Hemşirelik, Sağlık Memurluğu ve Ebelik Programları mezunu

Detaylı

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu. İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde

Detaylı

İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde

İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının

Detaylı

Avrupa Hastaneleri için

Avrupa Hastaneleri için Avrupa Hastaneleri için Kalite İyileştirme Sistemleri (Koordinatörü) için anket (PTD1) Bu anket, hastanenin kalite iyileştirme faaliyetlerinin koordinasyonundan sorumlu Kalite Yöneticisine yöneliktir.

Detaylı

Resmî Gazete YÖNETMELİK. Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

Resmî Gazete YÖNETMELİK. Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç 8 Mart 2010 PAZARTESİ Resmî Gazete Sayı : 27515 YÖNETMELİK Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık hizmeti

Detaylı

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Sonbahar Dönemi (2. Dönem) Hizmetiçi Eğitim Programı

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Sonbahar Dönemi (2. Dönem) Hizmetiçi Eğitim Programı BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ 2017 Sonbahar Dönemi (2. Dönem) Hizmetiçi Eğitim Programı BEYAZ KOD GÜVENLİK RAPORLAMA SİSTEMİ Beyin Ve Sinir Cerrahisi Servisi Sorumlu Hemşiresi

Detaylı

ISO 9001:2015 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU

ISO 9001:2015 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU ISO 9001:2015 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU Dünyada en çok kullanılan yönetim sistemi standardı ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Standardının son revizyonu 15 Eylül 2015 tarihinde yayınlanmıştır.

Detaylı

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması GİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİKTE YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması Bu derste öğrencinin; birey, aile ve toplumun sağlık gereksinimlerini belirleyen

Detaylı

KAMU BORÇ İDARESİNDE OPERASYONEL RİSK VE İŞ SÜREKLİLİĞİ YÖNETİMİ

KAMU BORÇ İDARESİNDE OPERASYONEL RİSK VE İŞ SÜREKLİLİĞİ YÖNETİMİ KAMU BORÇ İDARESİNDE OPERASYONEL RİSK VE İŞ SÜREKLİLİĞİ YÖNETİMİ Dr. Emre BALIBEK Genel Müdür Yardımcısı Hazine Müsteşarlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü E-posta: emre.balibek@hazine.gov.tr İÇERİK Hazinede

Detaylı

Sağlık Çalışanlarının Güvenceleri

Sağlık Çalışanlarının Güvenceleri OTURUM 4: Kalitenin Farkedilmeyen Yönü; Çalışan Avukatlığı Sağlık Çalışanlarının Güvenceleri DOÇ. DR. AHSEN KAYA EÜTF ADLİ TIP AD, 30.09.2106 KALİTE Dinamik ve çok boyutlu bir kavram. ÜRÜN KALİTESİ performans,

Detaylı

HASTANE PERFORMANS İYİLEŞTİRME SÜREÇ(PROSES)LERİNDE İLETİŞİM, VERİ / BİLGİ ve PAYLAŞIM POLİTİKASI

HASTANE PERFORMANS İYİLEŞTİRME SÜREÇ(PROSES)LERİNDE İLETİŞİM, VERİ / BİLGİ ve PAYLAŞIM POLİTİKASI HASTANE PERFORMANS İYİLEŞTİRME SÜREÇ(PROSES)LERİNDE İLETİŞİM, VERİ / BİLGİ ve PAYLAŞIM POLİTİKASI Prof.Dr.Mithat ÇORUH Başkent Üniversitesi Toplam Kalite Yönetimi Merkezi Başkanı Önsöz Hastane performansının

Detaylı

190 kadın planlanmamış ya da istenmeyen gebelikle karşılaşmakta, 110 kadında gebeliğe bağlı komplikasyon gelişmekte,

190 kadın planlanmamış ya da istenmeyen gebelikle karşılaşmakta, 110 kadında gebeliğe bağlı komplikasyon gelişmekte, Dünyada her bir dakikada 380 kadın gebe kalmakta, 190 kadın planlanmamış ya da istenmeyen gebelikle karşılaşmakta, 110 kadında gebeliğe bağlı komplikasyon gelişmekte, 40 kadın sağlıksız düşük yapmaktadır.

Detaylı

TASLAK TÜZÜK ÇEVRE DENETİMİ

TASLAK TÜZÜK ÇEVRE DENETİMİ Versiyon 4 16 Ekim 2012 TASLAK TÜZÜK ÇEVRE DENETİMİ Bölüm 1: Genel 1. Kısa Başlık 2. Yetkili Kurum 3. Kapsam 4. Tanımlar 5. Denetim Türleri 6. Çevre Hususlarının Kapsamı 7. İşletmecinin Sorumlulukları

Detaylı

UÜ-SK KALİTE İYİLEŞTİRME PLANI

UÜ-SK KALİTE İYİLEŞTİRME PLANI 1/6 1. Amaç: Bu plan UÜ-SK nın stratejik planı doğrultusunda sunduğu hizmetlerin kalitesini sürekli iyileştirmek amacıyla kurumsal performansın ölçülmesi, izlenmesi ve iyileştirilmesi için bir sistematik

Detaylı

HASTA GÜVENLİĞİNDE TEMEL KAVRAMLAR VE KAPSAM. Dr. Nazan ÇALBAYRAM

HASTA GÜVENLİĞİNDE TEMEL KAVRAMLAR VE KAPSAM. Dr. Nazan ÇALBAYRAM HASTA GÜVENLİĞİNDE TEMEL KAVRAMLAR VE KAPSAM Dr. Nazan ÇALBAYRAM GEÇMİŞE BAKIŞ Bir orduda hastalıkların ve ölümlerin başlıca nedenleri arasında, kişilerin sağlıkları için başvurduğu hastaneleri sayabilirim.

Detaylı

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Yasemin ELİTOK Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Tanı olanaklarının gelişmesi ve sağlık kuruluşlarından yararlanma olanaklarının artması, Toplumun bilgi seviyesinin

Detaylı

S. Ü. TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ EĞİTİM BİRİMİ

S. Ü. TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ EĞİTİM BİRİMİ S. Ü. TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ EĞİTİM BİRİMİ I. Eğitim Biriminin Kuruluşu, İşleyişi ve Faaliyetleri Eğitim Birimi hastanemizin kurulmasıyla beraber 2009 yılında faaliyetlerine başlamıştır. Başlangıçta çalışan

Detaylı

Hasta Merkezli Standartlar - Hastaların Bakımı (COP)

Hasta Merkezli Standartlar - Hastaların Bakımı (COP) Hasta Merkezli Standartlar - Hastaların Bakımı (COP) Bir sağlık kuruluşunun temel hedefi hasta bakımıdır. Hastaların benzersiz ihtiyaçlarını destekleyen ve bunlara cevap veren bir ortamda en uygun bakımın

Detaylı

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ HASTA VE YAKINLARININ EĞİE ĞİTİMİ Hazırlayan Cihan Arabacı Eğitim Hemşiresi PROSEDÜRÜ 1 HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ Hasta ve yakınlarının tedavi ve bakım süreçlerine katılımı, hem hastanın kendisini

Detaylı

KURUMSAL YÖNETĐM KOMĐTESĐ ÇALIŞMA ESASLARI

KURUMSAL YÖNETĐM KOMĐTESĐ ÇALIŞMA ESASLARI KURUMSAL YÖNETĐM KOMĐTESĐ ÇALIŞMA ESASLARI 1. KURULUŞ Şirketimizin 26.04.2012 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında, Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim Đlkeleri nde yer alan hükümler kapsamında, Şirketimizin

Detaylı

2016 YILI EĞİTİM PLANI

2016 YILI EĞİTİM PLANI Doküman No EY.PL.01 Yayın 01.10.2015 Revizyon No 00 Revizyon 00 Sayfa 1 in Adı Enfeksiyon önlenmesi in Amaç ve Olası Enfeksiyonları önleyerek Tedavi sürecini kısaltmak 08.01.2016 i Hemşiresi e Çalışanlar

Detaylı

İLAÇ UYGULAMA PROSEDÜRÜ

İLAÇ UYGULAMA PROSEDÜRÜ Sayfa 1 / 5 1.AMAÇ: Hakkari Devlet Hastanesi nde ilaç hatalarının önlenmesi amacıyla stratejilerin belirlenmesi, ilaç kullanım sürecinin tüm safhalarında görev alan sağlık bakımı sunanların rollerinin

Detaylı

Programın Denenmesi. Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır.

Programın Denenmesi. Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır. Programın Denenmesi Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır. Deneme sonuçlarından yararlı bilgiler edinilmesi için program

Detaylı

SENATO KARARLARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KURULUNUN KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ

SENATO KARARLARI ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KURULUNUN KURULUŞ VE ÇALIŞMA YÖNERGESİ SENATO KARARLARI Karar Tarihi: 07/02/2014 Toplantı Sayısı:02 Sayfa:1 Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma ve Uygulama Merkezi Enfeksiyon Kontrol Kurulunun Kuruluş ve Çalışma Yönergesi hk.

Detaylı

KURUL KARARLARI. Maliye Bakanlığı İç Denetim Koordinasyon Kurulundan: İÇ DENETİM KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI 1

KURUL KARARLARI. Maliye Bakanlığı İç Denetim Koordinasyon Kurulundan: İÇ DENETİM KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI 1 KURUL KARARLARI Maliye Bakanlığı İç Denetim Koordinasyon Kurulundan: İÇ DENETİM KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI 1 Kamu idarelerinde yürütülmekte olan iç denetim faaliyetlerinin kalitesinin arttırılması

Detaylı

AKILCI İLAÇ KULLANIM PROSEDÜRÜ

AKILCI İLAÇ KULLANIM PROSEDÜRÜ 1. AMAÇ : Hastanedeki akılcı ilaç kullanımına yönelik uygulamaların belirlenmesi. 2. KAPSAM : Hastalara verilecek ilaç tedavilerinin uygunluğunu, bunun kontrolü için kurulan Akılcı ilaç kullanımı sorumlu

Detaylı

BİLİŞİM EĞİTİM KÜLTÜR ve ARAŞTIRMA DERNEĞİ

BİLİŞİM EĞİTİM KÜLTÜR ve ARAŞTIRMA DERNEĞİ İç Kontrol Uyum Eylem Planı Danışmanlığı İç kontrol ; Sistemli, sürekli, süreç odaklı, kontrollü iyi yönetimi ifade etmektedir. Buradaki kontrol anladığımız tarzda denetimi ifade eden kontrol değildir.

Detaylı

DOĞAN GRUBU İNSAN KAYNAKLARI POLİTİKASI

DOĞAN GRUBU İNSAN KAYNAKLARI POLİTİKASI DOĞAN GRUBU İNSAN KAYNAKLARI POLİTİKASI Sayfa : 1/7 1. AMAÇ Bu politikanın amacı Doğan Grubu olarak tüm şirketlerimizde İnsan Kaynakları yönetiminde uyguladığımız değerleri açıklamaktır. 2. KAPSAM Doğan

Detaylı

Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete: BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete: BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç Sağlık Bakanlığından: HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete:8.3.2010-27515 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; sağlık hizmeti sunulan kurum ve kuruluşlarda

Detaylı

BAKIM TEKNOLOJİSİNDE YENİLİKLER

BAKIM TEKNOLOJİSİNDE YENİLİKLER BAKIM TEKNOLOJİSİNDE YENİLİKLER Doç.Dr.Türkinaz Atabek Aştı İ.Ü.Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Öğretim Üyesi Çağdaş Rolleri kapsamında; Bilgi, Beceri, Eleştirel düşünceyi kullanan hemşireler;

Detaylı

KURUM İÇ DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLAMA KILAVUZU

KURUM İÇ DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLAMA KILAVUZU KURUM İÇ DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLAMA KILAVUZU ANKARA- 13 /04/2016 1 Araştırma ve Geliştirme Yönetim Sistemi 2 Araştırma ve Geliştirme Araştırma Stratejisi ve Hedefleri Araştırma Kaynakları Araştırma

Detaylı

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve

Detaylı

Proje İzleme: Neden gerekli?

Proje İzleme: Neden gerekli? Proje İzleme: Neden gerekli? Mantıksal Çerçeve Matrisinde İzleme Göstergeleri Raporlama Araçlar Müdahale Mantığı / Projenin Kapsamı MANTIKSAL ÇERÇEVE Objektif Şekilde Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİNDE KALİTE YÖNETİM VE ORGANİZASYON YAPISI NASIL OLMALI? MPHG KALİTE YÖNETİM MODELİ

SAĞLIK HİZMETLERİNDE KALİTE YÖNETİM VE ORGANİZASYON YAPISI NASIL OLMALI? MPHG KALİTE YÖNETİM MODELİ SAĞLIK HİZMETLERİNDE KALİTE YÖNETİM VE ORGANİZASYON YAPISI NASIL OLMALI? MPHG KALİTE YÖNETİM MODELİ Nihal KAFALI ÜNLÜTÜRK MPHG Kalite Grup Müdürü 9. Uluslararası Sağlıkta Kalite, Akreditasyon ve Hasta

Detaylı

Hasta Güvenliği Açısından Risk Yönetimi. Prof. Dr. Haydar SUR Marmara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi

Hasta Güvenliği Açısından Risk Yönetimi. Prof. Dr. Haydar SUR Marmara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Hasta Güvenliği Açısından Risk Yönetimi Prof. Dr. Haydar SUR Marmara Üniversitesi Sağlık Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Sağlık hizmetleri.. Birbirine ulalı binlerce sürecin oluşturduğu bir sistem içindeyiz..

Detaylı

FEF LİSANS PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

FEF LİSANS PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ FEN, EDEBİYAT, FEN - EDEBİYAT, DİL VE TARİH - COĞRAFYA FAKÜLTELERİ ÖĞRETİM PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME VE AKREDİTASYON DERNEĞİ FEF LİSANS PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ FEDEK FEN, EDEBİYAT, FEN-EDEBİYAT,

Detaylı

BS 8800 İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETİM REHBER STANDARDI

BS 8800 İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETİM REHBER STANDARDI BS 8800 İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETİM REHBER STANDARDI Dr. Handan TOPÇUOĞLU Ph.D. Dr. Şenay ÖZDEMIR Ph.D. İdeal İş sağlığı Ltd.şti. (HS(G)65 BAŞARILI SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMLERİNİ (UK) TEMEL

Detaylı

RİSK YÖNETİMİ -GENEL BAKIŞ- -KLİNİK RİSK-

RİSK YÖNETİMİ -GENEL BAKIŞ- -KLİNİK RİSK- RİSK YÖNETİMİ -GENEL BAKIŞ- -KLİNİK RİSK- Prof. Dr. Haydar SUR Mart 2006 GENEL YAKLAŞIM Çalışma hayatı risklerle doludur Risk ve kazanç elele gider Proaktif risk yönetimi yaklaşımının büyük bir kazanç

Detaylı

YÜKSEK DENETİM DÜNYASINDAN HABERLER SAHTECİLİK VE YOLSUZLUKLA MÜCADELEDE SAYIŞTAYLARIN ROLÜ: ASOSAI 2012 FİLİPİNLER ÇALIŞTAYI

YÜKSEK DENETİM DÜNYASINDAN HABERLER SAHTECİLİK VE YOLSUZLUKLA MÜCADELEDE SAYIŞTAYLARIN ROLÜ: ASOSAI 2012 FİLİPİNLER ÇALIŞTAYI YÜKSEK DENETİM DÜNYASINDAN HABERLER SAHTECİLİK VE YOLSUZLUKLA MÜCADELEDE SAYIŞTAYLARIN ROLÜ: ASOSAI 2012 FİLİPİNLER ÇALIŞTAYI SAHTECİLİK VE YOLSUZLUKLA MÜCADELEDE SAYIŞTAYLARIN ROLÜ: ASOSAI 2012 FİLİPİNLER

Detaylı

UÜ-SK KLİNİKTE HASTA BAKIMI PROSEDÜRÜ

UÜ-SK KLİNİKTE HASTA BAKIMI PROSEDÜRÜ 1 / 6 1. Amaç: Bu prosedür, UÜ-SK da yatan tüm hastaların aynı kalitede bakım hizmeti almasını tanı-tedavi hizmetlerinin planlı bir şekilde yürütülmesini ve kayıt altına alınmasını amaçlamaktadır. 2. Kapsam:

Detaylı

UÜ-SK KALP VE DAMAR CERRAHİSİ ANABİLİM DALI HİZMET KAPSAMI

UÜ-SK KALP VE DAMAR CERRAHİSİ ANABİLİM DALI HİZMET KAPSAMI Rev. No : 03 Rev.Tarihi : 28 Şubat 2012 1 / 6 1. HİZMET : Kalp ve Damar Cerrahisi AD, her yaş grubundaki ayaktan ve yatan hastalara tanı ve tedavi hizmetleri sunmaktadır. Bu hizmet haftada 7 gün ve 24

Detaylı

HİZMET SATIŞTA YALIN PLANLAMA

HİZMET SATIŞTA YALIN PLANLAMA HİZMET SATIŞTA YALIN PLANLAMA Dilara TORLAK Hizmet Satış Yöneticisi 13.6.2016 HİZMET SATIŞTA YALIN Sürdürülebilir başarı için, itibar ve güven etrafında şekillenecek bir iş modeli kurmak gereklidir. Sağlık,

Detaylı

Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1

Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1 Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1 Ameliyathaneler kendine özgü mimari dizaynları, çalışma koşulları ve ameliyathanede görev yapan personelleriyle çok özel merkezlerdir Ameliyathane

Detaylı

NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ

NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ Sayfa 1 / 6 1. AMAÇ 2. KAPSAM Nazilli Devlet Hastanesinde bölüm bazında risk değerlendirmeleri yaparak çalışanların çalıştıkları alanlardan kaynaklı risklerini belirlemek ve gerekli önlemlerin alınmasını

Detaylı

SÖKTAŞ TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Denetimden Sorumlu Komite Yönetmeliği

SÖKTAŞ TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Denetimden Sorumlu Komite Yönetmeliği SÖKTAŞ TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Denetimden Sorumlu Komite Yönetmeliği Bu Yönetmelik, Yönetim Kurulu nun 31/12/2012 tarih ve 926 sayılı kararı ile kabul edilmiş olup 15.04.2014 tarih ve 2014/11 sayılı

Detaylı

ALS TANILI HASTALAR İÇİN ERİŞİLEBİLİR; SÜRDÜRÜLEBİLİR VE UYGUN MALİYETLİ BAKIM MODELİ GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI 5 6 MAYIS 2016 ANKARA

ALS TANILI HASTALAR İÇİN ERİŞİLEBİLİR; SÜRDÜRÜLEBİLİR VE UYGUN MALİYETLİ BAKIM MODELİ GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI 5 6 MAYIS 2016 ANKARA ALS TANILI HASTALAR İÇİN ERİŞİLEBİLİR; SÜRDÜRÜLEBİLİR VE UYGUN MALİYETLİ BAKIM MODELİ GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI 5 6 MAYIS 2016 ANKARA ÇALIŞTAYIN AMACI ALS hastalarının yaşam kalitesini geliştirmek ve korumak

Detaylı

YENİ BAŞLAYAN PERSONEL ORYANTASYON PROGRAMI

YENİ BAŞLAYAN PERSONEL ORYANTASYON PROGRAMI DOKÜMAN NO KEY.PL.02 İLK YAYIN TARİHİ 03/10/11 REV. NO - TARİHİ 02-24.08.2016 SAYFA NO 1 / 12 1.0 AMAÇ: Bu rehber, hastanemizde işe yeni başlayan personelimizin, hastanemize ve görevine uyum sürecini kolaylaştırmak,

Detaylı

İLAÇLARIN GÜVENLİ KULLANIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

İLAÇLARIN GÜVENLİ KULLANIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İLAÇLARIN GÜVENLİ KULLANIMI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İlaç Beşeri Tıbbi Ürün/Ürün: Hastalığı tedavi etmek ve/veya önlemek, bir teşhis yapmak veya bir fizyolojik fonksiyonu düzeltmek, düzenlemek veya değiştirmek

Detaylı

KORKMADAN ÖĞRENMEK OKUL ve OKUL ÇEVRESİ GÜVENLİĞİ

KORKMADAN ÖĞRENMEK OKUL ve OKUL ÇEVRESİ GÜVENLİĞİ 06 KORKMADAN ÖĞRENMEK OKUL ve OKUL ÇEVRESİ GÜVENLİĞİ ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU Sosyal Araştırmalar Merkezi USAK RAPOR NO: 11-06 Dilek Karal Eylül 2011 Korkmadan Öğrenmek: Okul ve Okul

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK TANILAMASI (HEM 601 TEORİK 2, 2

Detaylı

İLAÇ GÜVENLİĞİ RAMAK KALA BİLDİRİMLERİMİZ VE KAZANIMLARIMIZ

İLAÇ GÜVENLİĞİ RAMAK KALA BİLDİRİMLERİMİZ VE KAZANIMLARIMIZ İLAÇ GÜVENLİĞİ RAMAK KALA BİLDİRİMLERİMİZ VE KAZANIMLARIMIZ OPSAR SOLMAZ Figen, TUNÇMAN Gökçe, SERBEST Nesrin, YILDIRIM Ayşe, YILMAZLAR Aysun ÖZEL MEDICABIL HASTANESİ, BURSA İlaç Güvenliği Hastaların tedavilerinde

Detaylı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU

AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU TC. Saîjlık BaKanlığ» ImîııV^SA, ve 1ıbl>!CtWh^tiTV- Türkiye îlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU ADI SOYADI MESLEĞİ YAŞI MEDENİ DURUMU EĞİTİM DURUMU MEZUN OLDUĞU

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

Kalp ve Damar Cerrahı Gözüyle. Op.Dr. Mesut KÖSEM Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Acıbadem International Hastanesi

Kalp ve Damar Cerrahı Gözüyle. Op.Dr. Mesut KÖSEM Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Acıbadem International Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahı Gözüyle Op.Dr. Mesut KÖSEM Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Acıbadem International Hastanesi Damaryolu konusundaki gelişmeler, kronik hemodiyaliz tedavisini ve diyaliz sektörünü oluşturmuştur.

Detaylı

TRANSFÜZYON EKİBİ VE HASTANE TRANSFÜZYON KOMİTELERİ. Uz Dr Nil Banu PELİT

TRANSFÜZYON EKİBİ VE HASTANE TRANSFÜZYON KOMİTELERİ. Uz Dr Nil Banu PELİT TRANSFÜZYON EKİBİ VE HASTANE TRANSFÜZYON KOMİTELERİ Uz Dr Nil Banu PELİT Tarihçe Bock AV. Use and abuse of blood transfusion. N Engl J Med. 1936 ; 215: 421-425. Fantus B. The therapy of Cook Country Hospital

Detaylı

PERFORMANS YÖNETİM SÜRECİ

PERFORMANS YÖNETİM SÜRECİ PERFORMANS YÖNETİM SÜRECİ Performans yönetimi hangi yöntem ya da yaklaşımı içerirse içersin aşağıdaki evrelerden oluşur: Değerlendirmenin ilk evresi yöneticilerin bireyin performansını ölçmek için gerek

Detaylı

Information Technology Infrastructure Library ITIL

Information Technology Infrastructure Library ITIL Yazılım Kalite Standartları Sunum Projesi Information Technology Infrastructure Library ITIL Hazırlıyanlar : Gökhan ÇAKIROĞLU - Feyyaz ATEġ - Çiğdem ELĠBOL - Caner ĠBĠCĠOĞLU ITIL Nedir? Kurum ile BT(Bilgi

Detaylı

IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (02 04 Mayıs 2013 / Ankara) SÖZEL BİLDİRİ LİSTESİ Bildiri

IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (02 04 Mayıs 2013 / Ankara) SÖZEL BİLDİRİ LİSTESİ Bildiri IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (02 04 Mayıs 2013 / Ankara) SÖZEL BİLDİRİ LİSTESİ Bildiri Bildiri Adı Kodu 6 Sağlıkla İlişkili Enfeksiyonlar ve El Hijyeni Konusunda Geçerliliği

Detaylı

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ Dünyada 800 Milyon İnsan Kronik Yetersiz Beslenme, 1.2 Milyar İnsan Açlık Korkusu Yaşamakta, 2 Milyar İnsan Sağlıklı, Yeterli ve Güvenli Gıda Bulma Konusunda

Detaylı

HAZIRLAYAN MELEK YAĞCI EĞİTİM HEMŞİRESİ

HAZIRLAYAN MELEK YAĞCI EĞİTİM HEMŞİRESİ HAZIRLAYAN MELEK YAĞCI EĞİTİM HEMŞİRESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ Tüm sağlık çalışanlarının güvenli ortamlarda ve yüksek motivasyonla çalışmalarının sağlanması için 14.05.2012 tarihinde çalışan güvenliğinin sağlanmasına

Detaylı

HEMŞİRELİKTE Öğretim Öğrenme ve Eğitim

HEMŞİRELİKTE Öğretim Öğrenme ve Eğitim i HEMŞİRELİKTE Öğretim Öğrenme ve Eğitim 2. Baskı Yazar Nazlı HACIALİOĞLU Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Nobel Tıp Kitabevleri 2013 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. HEMŞİRELİKTE

Detaylı

KODU:EY.PR.01 YAYINLANMA TARĠHĠ:12.11.2015 REVĠZYON TARĠHĠ: REVĠZYON NO:00 SAYFA SAYISI:10

KODU:EY.PR.01 YAYINLANMA TARĠHĠ:12.11.2015 REVĠZYON TARĠHĠ: REVĠZYON NO:00 SAYFA SAYISI:10 HASTANE ÇALIġANLARI EĞĠTĠM PROSEDÜRÜ KODU:EY.PR.01 YAYINLANMA TARĠHĠ:12.11.2015 REVĠZYON TARĠHĠ: REVĠZYON NO:00 SAYFA SAYISI:10 1.AMAÇ Midyat Devlet Hastanesi nde hizmetin kalitesini arttıracak eğitim

Detaylı

Ulaştırma Sektöründe Riskten Korunma Stratejileri Küresel Gelişmeler ve Yeni Trendler. 2015 SMM Bilişim. Tüm Hakları Saklıdır.

Ulaştırma Sektöründe Riskten Korunma Stratejileri Küresel Gelişmeler ve Yeni Trendler. 2015 SMM Bilişim. Tüm Hakları Saklıdır. Ulaştırma Sektöründe Riskten Korunma Stratejileri Küresel Gelişmeler ve Yeni Trendler 1 İçerik Ulaşım Sektörünün Yapısı Ulaşım Sektöründe Yeni Risk Algısı Ulaşım Sektörüne Özgü Kurumsal Risk Yönetimi Türkiye

Detaylı

REVĠZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVĠZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVĠZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 29.03.2012 Madde 2 ye Ayaktan Hastadan Sorumlu Başhemşire 01 eklendi. Madde 2.1 e Hasta Hizmetli Personeli eklendi. 13.09.2012 Çalışma saati 16.30-08.30

Detaylı

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ Çalışma hayatı insan yaşamının vazgeçilmez bir parçasıdır. Günün en aktif döneminin yaşandığı çalışma ortamları,

Detaylı

BENGÜ AKSOY benguaksoy@yahoo.com LOGO

BENGÜ AKSOY benguaksoy@yahoo.com LOGO BENGÜ AKSOY benguaksoy@yahoo.com LOGO İÇERİK 1.Hemşirelik Rollerini Etkileyen Eğilimler 2. Hemşirelik Felsefesi Dahilinde Uygulama 3. Yeni Nesil Bilgi Ağları ve Sağlık Kayıtları 4.Hemşirelikte Yeterlilik

Detaylı

İTİBAR RİSKİNİN YÖNETİMİNE İLİŞKİN REHBER BİRİNCİ KISIM. Amaç ve Kapsam

İTİBAR RİSKİNİN YÖNETİMİNE İLİŞKİN REHBER BİRİNCİ KISIM. Amaç ve Kapsam 31 Mart 2016 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Sayı: 6827 İYİ UYGULAMA REHBERİ Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan: İTİBAR RİSKİNİN YÖNETİMİNE İLİŞKİN REHBER BİRİNCİ KISIM Amaç ve Kapsam

Detaylı

KOBİ EĞİTİMLERİ HALİM ALTINIŞIK GÜVENLİK-KİŞİSEL GELİŞİM-YÜZ OKUMA UZMANI

KOBİ EĞİTİMLERİ HALİM ALTINIŞIK GÜVENLİK-KİŞİSEL GELİŞİM-YÜZ OKUMA UZMANI KOBİ EĞİTİMLERİ HALİM ALTINIŞIK GÜVENLİK-KİŞİSEL GELİŞİM-YÜZ OKUMA UZMANI KOBİ EĞİTİMLERİ Yaşanan ekonomik gelişmeler sonrasında büyük işletmeler uyum sorunu yaşarken, küçük ve orta ölçekli işletmeler

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU BALIKESİR İLİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ADVERS ETKİ

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU BALIKESİR İLİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ADVERS ETKİ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU BALIKESİR İLİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ ADVERS ETKİ 2013 İÇERİK-1 Advers Etki Nedir? Ciddi Advers Etki Nedir? Ciddi Advers Etkiye

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK BİLİMLERİNDE KURAM VE MODELLER (HEM 701

Detaylı

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI NİSAN 2018 1 2 İÇİNDEKİLER 1. Neden İç Kontrol?...5 2. İç

Detaylı

HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE KANITA DAYALI UYGULAMALARA İLİŞKİN ÖNERİLER

HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE KANITA DAYALI UYGULAMALARA İLİŞKİN ÖNERİLER HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE KANITA DAYALI UYGULAMALARA İLİŞKİN ÖNERİLER Yard.Doç.Dr.Emine ŞENYUVA İ.Ü Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Eğitim Anabilim Dalı esenyuva@istanbul.edu.tr 10 yıl

Detaylı

28.06.2012 tarihli Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik in Risk Yönetimine İlişkin Düzenlemeleri

28.06.2012 tarihli Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik in Risk Yönetimine İlişkin Düzenlemeleri 28.06.2012 tarihli Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik in Risk Yönetimine İlişkin Düzenlemeleri Yönetici Özeti: 28.06.2012 tarihinde yayımlanan Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik ile

Detaylı

YATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

YATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hasta Değerlendirme Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. AMAÇ Bu prosedürün

Detaylı

YENİ DOĞAN SERVİS HEMŞİRESİ

YENİ DOĞAN SERVİS HEMŞİRESİ REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Eşit Tevfik Candan Öngün Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. ÇALIŞTIĞI BÖLÜM

Detaylı

HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR

HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR Son yıllarda dünyada meydana gelen hızlı gelişme ve değişmeler her alanda olduğu gibi sağlık bakım sistemi üzerinde de etkisini göstermektedir. Toplum, nüfus özellikleri, ekonomi,

Detaylı

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ SAYFA NO 1/6 1. AMAÇ KAPSAM: Hastanede yeni bir bölüm açarken veya devam eden bölümlerin tehlikelerinin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi, İSG programlarının oluşturulması ve gerekli kontrol ölçümlerinin

Detaylı

İyi oluşturulmuş bir bağımsız denetim yaklaşımı bir şirketin hedeflerine ulaşmasına destek olur ve sürpriz sonuçları önler.

İyi oluşturulmuş bir bağımsız denetim yaklaşımı bir şirketin hedeflerine ulaşmasına destek olur ve sürpriz sonuçları önler. BAĞIMSIZ DENETİM Bağımsız Denetim işletme içi ve işletme dışı bilgi kullanıcılarının güvenilir bilgi ihtiyacını karşılar. Finansal tabloların güvenilirlik derecesini artırır. Bağımsız denetim, aşağıdaki

Detaylı

KIRSAL KALKINMA PROGRAMI YÖNETİM OTORİTESİNİN GÖREVLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

KIRSAL KALKINMA PROGRAMI YÖNETİM OTORİTESİNİN GÖREVLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi: 22.06.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28331 KIRSAL KALKINMA PROGRAMI YÖNETİM OTORİTESİNİN GÖREVLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Detaylı

2015 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu

2015 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu 2015 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI 2015 Yılı Kurumsal Mali Durum Ve Beklentiler Raporu Temmuz 2015 - ANKARA İÇİNDEKİLER GİRİŞ.... 1 I - OCAK-HAZİRAN 2015 DÖNEMİ

Detaylı

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Kanser Kontrolü ndeki Rolü DR. PINAR SAİP TÜRK TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ BAŞKANI Misyonumuz Ülkemizdeki tıbbi onkologların özlük haklarını savunmak, birlikte çalışma kültürünü

Detaylı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr.Şenol Çomoğlu

AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr.Şenol Çomoğlu AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr.Şenol Çomoğlu 2 AKILCI İLAÇ KULLANIMI Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine

Detaylı

HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI

HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI HEMŞİRELİK DOKTORA PROGRAMI DOKTORA PROGRAMINA GİRİŞ KOŞULLARI Hemşirelik, Ebelik, Sağlık Memurluğu Programlarında Lisans eğitimi alarak Hemşirelik veya herhangi bir programda yüksek lisans yapmış olmak.

Detaylı

Anayit M. COSKUN Eylem KARAKAYA

Anayit M. COSKUN Eylem KARAKAYA ( Editörler Anayit M. COSKUN Eylem KARAKAYA Yazarlar Anayit M. COSKUN Eylem KARAKAYA Semra BAYRAKTAR NOBEL TIP KİTABEVLERİ 2016 Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti. Güvenli Annelik Eğitim ve Danışmanlık

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2013-2014 GÜZ YARIYILI

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2013-2014 GÜZ YARIYILI YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2013-2014 GÜZ YARIYILI PROJE YAPIM YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ 09071023 TUBA NUR BAZ PROJE YÖNETİMİNİN BİLGİ ALANLARI - ENTEGRASYON YÖNETİMİ - KAPSAM

Detaylı

İŞLETME RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21

İŞLETME RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21 İŞLETME RİSK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21 Kuruluşların, artan belirsizlik ortamında, stratejilerini belirlemeleri ve bu stratejiler doğrultusunda gelişimlerini sürdürmelerinde, yeni

Detaylı

RİSKLERİN SAPTANMASINDA ÖLÇME DEĞERLENDİRMENİN YERİ

RİSKLERİN SAPTANMASINDA ÖLÇME DEĞERLENDİRMENİN YERİ RİSKLERİN SAPTANMASINDA ÖLÇME DEĞERLENDİRMENİN YERİ Bu rapor T.C. Adalet Bakanlığı ve UNICEF tarafından yürütülen Etkin Hükümlü Yönetimi projesi kapsamında Kültegin Ögel ve Gülşah Karadayı tarafından hazırlanmıştır

Detaylı

TÜRKİYE ÜNİVERSİTELER SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZLERİ (TÜSEM) KONSEYİ

TÜRKİYE ÜNİVERSİTELER SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZLERİ (TÜSEM) KONSEYİ TÜRKİYE ÜNİVERSİTELER SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZLERİ (TÜSEM) KONSEYİ TÜRKİYE DE SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZLERİ ÇALIŞMALARININ AKREDİTASYONUNA İLİŞKİN ÇALIŞMA ÖNERİSİ Ocak 2016 TÜRKİYE DE SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZLERİ

Detaylı

1. İŞLETMECİ BİLGİ GÜVENLİ YÖNETİM SİSTEMİ (BGYS) KURULACAK VE İŞLETECEKTİR.

1. İŞLETMECİ BİLGİ GÜVENLİ YÖNETİM SİSTEMİ (BGYS) KURULACAK VE İŞLETECEKTİR. 13.07.2014 tarih ve 29059 sayılı resmi gazete ile yürürlüğe giren Elektronik Haberleşme Sektöründe Şebeke ve Bilgi Güvenliği Yönetmeliği ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) elektronik haberleşme

Detaylı

TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI

TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI Mehmet ŞENEŞ TBD Pre-Analitik Evre Çalışma Grubu XXVII. Ulusal Biyokimya Kongresi 5 Kasım 2015 ABD Tıp Enistitüsünün (The Institute of

Detaylı

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/37

KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/37 KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/37 Risk kültürü (1/5) Etkin bir risk yönetimi için çok boyutlu düşünme kültürü geliştirilmeli, farklılıklar ve riskler fırsatlara dönüştürülmelidir.

Detaylı

RİSK YÖNETİMİ, HASTA GÜVENLİĞİ RİSK YÖNETİMİ, SAĞLIK HİZMETLERİNDE DENETİM, YÖNETİMDE YASAL VE ETİK BOYUTLAR

RİSK YÖNETİMİ, HASTA GÜVENLİĞİ RİSK YÖNETİMİ, SAĞLIK HİZMETLERİNDE DENETİM, YÖNETİMDE YASAL VE ETİK BOYUTLAR RİSK YÖNETİMİ, HASTA GÜVENLİĞİ RİSK YÖNETİMİ, SAĞLIK HİZMETLERİNDE DENETİM, YÖNETİMDE YASAL VE ETİK BOYUTLAR 1 RİSK NEDİR? 2 Risk Belirlenmiş bir süre içinde bir durumun ortaya çıkma olasılığı Bu süre

Detaylı

İNDİKATÖR ADI ACİL SERVİSE 24 SAAT İÇERİSİNDE AYNI ŞİKAYETLE TEKRAR BAŞVURAN HASTA SAYISI VE ORANI İNDİKATÖR KARTI

İNDİKATÖR ADI ACİL SERVİSE 24 SAAT İÇERİSİNDE AYNI ŞİKAYETLE TEKRAR BAŞVURAN HASTA SAYISI VE ORANI İNDİKATÖR KARTI Sayfa No 1/17 ACİL SERVİSE 24 SAAT İÇERİSİNDE AYNI ŞİKAYETLE TEKRAR BAŞVURAN HASTA SAYISI VE ORANI İNDİKATÖR KARTI Acil servise 24 saat içinde aynı şikâyetle tekrar başvuran hasta sayısı ve oranının tespiti

Detaylı

ISSA İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİMİZ

ISSA İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİMİZ 1) Elektronik Reçete: Mansiyon Ödülü Sosyal Güvenlik Kurumu, ülkemizde sosyal güvenlik alanındaki başat yetkili organ olarak Genel Sağlık Sigortasının bilgi altyapısını yürütmek üzere MEDULA sistemini

Detaylı

YÖNETİM SİSTEMLERİ. TS EN ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi TS (OHSAS) 18001 İSG Yönetim Sistemi

YÖNETİM SİSTEMLERİ. TS EN ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi TS (OHSAS) 18001 İSG Yönetim Sistemi YÖNETİM SİSTEMLERİ Ülkemiz kuruluşları da Kalite, Çevre ve İş sağlığı ve güvenliği konularına verdikleri önemi göstermek, etkinlik ve verimliliği artırmak amacıyla Yönetim Sistemlerine geçiş için uğraş

Detaylı