I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

Transkript

1 TEKSTİL SEKTÖRÜ İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK - MART İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİ NİSAN 2010

2 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ İ İ ÖZETİİ Ocak Mart Üç Aylık Tekstil İhracatı... 4 Ülke Grupları Bazında Tekstil İhracatındaki Gelişmeler... 4 Belli Başlı Pazarlara Tekstil İhracatında Gelişmeler... 6 Belli Başlı Ürün Grupları Bazında İhracat... 7 En Büyük İplik İhracat Pazarı İtalya iken, Rusya En Çok Dokuma ve Örme Kumaş İhraç Edilen Ülke... 8 Ev Tekstili İhracatı Artmaya Başladı... 8 Üretim ve Kapasite Kullanımındaki Gelişmeler... 9 I. DÜNYA VE TÜRKİYE İ EKONOMİSİNDEKİ İ İ İ GELİŞMELER Dünyadaki Ekonomisindeki Gelişmeler ABD Ekonomisinde Sürdürülebilir Büyüme Beklentisi Avrupa Birliği Ekonomilerinde Durgunluk Hakim Almanya Ekonomisinde Zayıf Büyüme Bekleniyor İngiltere Nihayet Resesyondan Çıktı Fransa da İşsizlik Oranı %10 a Ulaştı İtalya yı 2010 da Zayıf Bir Büyüme Bekliyor Rusya Ekonomisinde Büyük Daralma Gözleniyor Japonya da 2009 un Son Çeyreğinde Sürpriz Büyüme Çin Dünya nın En Büyük İkinci Ekonomisi Olmaya Aday Petrol Gelirlerinde Artış Ortadoğu Ülkelerinde Büyümeyi Hızlandıracak Türkiye Ekonomisi Resesyondan Çıktı İhracat Yükselişe Geçti Sanayi Üretimi Artışta Giyim Sanayiinde Kapasite Kullanım Oranı %72,6 ya Yükseldi II OCAK MART DÖNEMİNDE İ GENEL OLARAK TÜRKİYE İ İ İHRACATI.26 Genel İhracat Artışı %22, Tekstil İhracatında Genel İhracattan Daha Yüksek Artış: %27, Aylar İtibariyle Tekstil İhracatı Artan Bir İvmeyle Yükseliyor III. BAŞLICA Ş ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İ İ İ İHRACAT Eski SSCB Ülkeleri nin Türkiye nin Tekstil İhracatındaki Payı Artıyor En Fazla Tekstil Mamulü İhraç Edilen Ülkeler AB Ülkeleri AB Ülkelerinin İhracat Artışı %15, İtalya, Almanya ve Romanya En Fazla Tekstil İhraç Edilen AB Ülkeleri AB (15) Ülke Grubu İhracat Performansı, Genel İhracat Performansının Biraz Altında Yeni AB Ülkelerine Yüksek İhracat Artış Oranları Kaydedilmekte Diğer OECD Ülkeleri ne İhracatta Yüksek Artış: %38, Diğer Avrupa Ülkeleri nde İhracat Artışı %14,3 İle Düşük Oranda Oldu Eski SSCB Ülkelerine İhracatta Yüksek Oranlı Artış: %63, Ortadoğu Ülkeleri ne Tekstil İhracatı Toparlanma Sürecine Girdi Afrika Ülkeleri ne İhracat İvme Kazanarak Artıyor, Artış Oranı: %41, En Büyük İhracat Artışı Diğer Asya Ülkeleri ne İhracatta Görüldü: %66,9 Arttı.45. 2

3 IV. BAŞLICA ÜRÜNLER VE ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA TEKSTİL İHRACATI En Fazla İhraç Edilen Tekstil Ürünü : Dokuma Kumaş En Çok İplik İhraç Edilen Ülkeler İtalya, Rusya ve Almanya Dokuma Kumaş İhracatında En Önemli Pazar: Rusya Federasyonu Rusya Federasyonu Örme Kumaş İhracatında da En Önemli Pazar Ev Tekstili İhracatı Artışa ş Geçti V. KAPASİTE İ KULLANIM ORANI VI. PERFORMANSA ETKİ İ EDEN FAKTÖRLER Pamuk Fiyatları Dünya Fiyatlarının Üstünde Seyrediyor Ocak Mart Dönemi Mart Ayı Elyaf, İplik ve Kumaş Maliyetlerindeki Gelişmeler Dış Pazarlardaki Koşullar Ek 1: Sektörler ve İhracatçı Birlikleri Bazında Türkiye İhracat Kaydı 2010 Ocak-Mart EK 2: TÜRKİYE İ TEKSTİL İ İ İHRACAT KAYDI EK 3: TÜRKİYE İ HAZIRGİYİM İ İ VE KONFEKSİYON İ İ İHRACAT KAYDI

4 YÖNETİCİ ÖZETİ 2010 Ocak Mart Üç Aylık Tekstil İhracatı Türkiye nin tekstil ihracatı, 2010 yılının Ocak Mart döneminde 2009 yılının eş dönemine kıyasla %27,5 oranında artışla 1,5 milyar dolara ulaşmıştır yılını 2008 yılına göre %19,1 düşüşle 5,5 milyar dolar ihracat değeri ile kapatan tekstil sektöründe, 2010 yılının Ocak ayında %21,1, Şubat ayında %29 ve Mart ayında da %32,5 ile yüksek orandan ihracat artışı olmuştur. Bu oranlardan, 2010 yılının ilk üç ayı itibarıyla Türkiye nin tekstil ihracatının ivme kazanarak arttığı anlaşılmaktadır yılının Ocak-Mart döneminde Türkiye nin genel ihracatı %22,4 oranında artışla 21 milyar dolardan 25,7 milyar dolara yükselirken; sanayi ihracatı %22,8 oranında artarak 17,5 milyar dolardan 21,5 milyar dolara, tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracatı ise %25,5 oranında artışla 1,6 milyar dolardan 2 milyar dolara yükselmiştir. Yılın ilk üç ayı itibarıyla tekstil ihracatının gerek Türkiye genel ihracatından (%22,4 artış) gerek sanayi ihracatından (%22,8 artış) gerekse tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracatından (%25,5 artış) daha yüksek oranlı arttığı dikkate alındığında, tekstil sektörünün hem genel ihracat performansından hem sanayi ihracat performansından hem de tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracat performansından daha iyi bir ihracat performansı gösterdiği ifade edilebilir. Bu performans dolayısıyla tekstil ihracatının Türkiye genel ihracatı içindeki payı %5,6 dan %5,9 a, sanayi ihracatı içindeki payı %6,8 den %7 ye ve tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihracatındaki payı %73,6 dan %74,8 e yükselmiştir. Ülke Grupları Bazında Tekstil İhracatındaki Gelişmeler 2010 yılının Ocak-Mart döneminde AB ülkeleri, OECD ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri, eski SSCB ülkeleri, Afrika ülkeleri, diğer Avrupa ve diğer Asya ülkeleri gibi belli başlı tüm ülke gruplarına Türkiye den yapılan tekstil ihracatında %13,1 ile %66,9 arasında değişen oranlarda artışlar olmuştur. Yılın ilk üç ayında yapılan 1,5 milyar dolarlık tekstil ihracatının 714,6 milyon dolarlık kısmı, diğer bir ifade ile %47,3 lük bölümü 27 AB ülkesine yapılmış ve ihracat 2009 yılının Ocak-Mart dönemine kıyasla %15,1 oranında artmıştır. Küresel krizin ardından, gelişmiş ülkelerin ekonomilerindeki iktisadi toparlanma sürecinin başlamasıyla geleneksel pazarlarımızdan AB ülkelerinin pazarlarında da olumlu gelişmeler olmuş, bu süreçte Türkiye nin tekstil ihracatında da olumlu yansımalar görülmeye başlamıştır. Ancak. 4

5 AB ne yapılan ihracatın artış oranı toplam ihracat artışının gerisinde olduğundan Türkiye toplam tekstil ihracatında AB nin payı düşmeye devam etmektedir. Diğer ülke gruplarından, ABD, Kanada, İsviçre gibi ülkelerin yer aldığı Diğer OECD Ülke Grubu na 2010 yılının Ocak-Mart döneminde 2009 yılının aynı dönemine kıyasla %38,9 ile yüksek oranlı bir artışla 69 milyon dolarlık tekstil ürünü ihraç edilmiştir. Ülke grubunun Türkiye toplam tekstil ihracatında payı %4,6 düzeyindedir. Makedonya, Arnavutluk, Bosna Hersek gibi ülkelerin dahil olduğu Diğer Avrupa Ülke Grubu na Türkiye den tekstil ihracatı 2010 yılının ilk üç ayında %14,3 artışla 35,9 milyon dolara yükselmiştir. Bu ülke grubu yılın ilk üç ayında düşük oranlı tekstil ihracat artışının görüldüğü ülke gruplarından biri olmuştur. Diğer Avrupa ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatında payı %2,4 tür. Rusya Federasyonu, Ukrayna, Beyaz Rusya, Özbekistan gibi ülkelerin yer aldığı ve Türkiye nin AB ülkelerinin ardından en büyük ikinci tekstil pazarı olan Eski SSCB Ülkeleri grubuna yönelik tekstil ihracatı, 2010 yılının Ocak- Mart döneminde %63,9 gibi oldukça yüksek oranlı bir artışla 148,9 milyon dolardan 244,1 milyon dolara yükselmiştir. Eski SSCB Ülkeleri yüksek oranlı ihracat artışının görüldüğü ülke gruplarından biri durumundadır. Bu yüksek oranlı artışla eski SSCB ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %12,6 dan %16,2 ye yükselmiştir. Tekstil ihracatında önde gelen pazarlardan biri konumundaki Ortadoğu ülkelerine 2010 yılının ilk çeyreğinde 126,9 milyon dolar değerinde tekstil ürünü ihraç edilmiştir. Suudi Arabistan, Irak, İran, İsrail, Kuveyt gibi ülkelerin gruplandırıldığı Ortadoğu ülke grubuna genel tekstil ihracatından (%27,5 artış) daha düşük oranlı bir artış (%13,1) olması, ülke grubunun Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı payın %9,5 den %8,4 e düşmesine neden olmuştur. Bu ülke grubu yılın ilk üç ayında en düşük oranlı tekstil ihracat artışının görüldüğü ülke grubu olmuştur. Cezayir, Libya, Mısır, Tunus, Fas ve Güney Afrika Cumhuriyeti nin dahil olduğu ve Türkiye nin üçüncü en büyük tekstil pazarı olan Afrika ülke grubuna 2010 yılının ilk üç ayında %41,1 ile yüksek oranda artışla 146,2 milyon dolarlık tekstil ihracatı yapılmıştır. Bu yüksek oranlı ihracat artışı sonucunda Afrika ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %8,8 den %9,7 e çıkmıştır. Diğer taraftan, 2010 yılının ilk çeyreğinde Türkiye den Çin, Hindistan, Malezya, Tayvan gibi Uzakdoğu ülkelerinin yeraldığı diğer Asya ülkeleri grubuna yönelik tekstil ihracatı, oransal olarak en yüksek düzeyde artarak %66,9 luk artışla 66,4 milyon dolara yükselmiştir. Bu yüksek oranlı ihracat artışı sonucunda diğer Asya ülkelerinin Türkiye toplam tekstil ihracatından aldığı pay %3,4 den %4,4 e çıkmıştır.. 5

6 Belli Başlı Pazarlara Tekstil İhracatında Gelişmeler Ülke bazında bakıldığında, 2010 yılının ilk çeyreğinde döneminde Türkiye den en fazla tekstil ve hammaddeleri ihraç edilen ülkeler Rusya Federasyonu, İtalya, Almanya, Romanya, Polonya, İran, İngiltere, Bulgaristan, ABD ve Mısır olarak sıralanmaktadır. En fazla tekstil ihracatı yapılan ilk on ülkeye ihracatta 2009 yılının Ocak-Mart dönemine kıyasla %6,8 ile %64,4 arasında değişen oranlarda artışlar olmuştur. En yüksek oranlı ihracat artışının görüldüğü pazar %64,4 artış oranı ile Rusya Federasyonu olurken, en düşük oranlı ihracat artışının görüldüğü pazar %6,8 ile Polonya dır Ocak-Mart döneminde Türkiye den Rusya Federasyonu na 186,2 milyon dolarlık tekstil ürünü ihraç edilmiş, ihracat 2009 yılının eş dönemine kıyasla %64,4 oranında artmıştır. Rusya Federasyonu nun Türkiye toplam tekstil ithalatından aldığı pay %9,6 dan %12,3 e yükselmiştir. Aynı dönemde İtalya ya tekstil ve hammaddeleri ihracatı %19,7 oranında artışla 121,9 milyon dolardan 145,9 milyon dolara yükselmiştir. İtalya nın Türkiye toplam tekstil ihracatında payı %9,7 düzeyindedir. Tekstil ihracatında üçüncü büyük pazar Almanya ya ihracat 2010 yılının Ocak-Mart döneminde 2009 yılının eş dönemine kıyasla %19,1 oranında artarak 74,1 milyon dolardan 88,3 milyon dolara yükselmiştir. Almanya nın Türkiye toplam tekstil ihracatında payı %5,8 olarak hesaplanmaktadır. Dördüncü büyük pazar Romanya ya Ocak ayında %6,2 oranında azalan ihracat Ocak-Şubat döneminde %6,4 oranında artış göstermiş, Ocak-Mart döneminde de %14,6 artış oranına ulaşmıştır. Bu ülkeye yönelik ihracat değeri ise 66,8 milyon dolar olarak kayda alınmıştır. Romanya nın tekstil ihracatından aldığı pay %4,4 olarak hesaplanmaktadır. Polonya beşinci büyük pazar olup, bu ülkeye 2010 yılının ilk üç çeyreğinde %6,8 oranında artışla 57,4 milyon dolar ihracat gerçekleştirilmiştir. Polonya nın Türkiye toplam tekstil ihracatındaki payı %3,8 dir. İlk beş ülkenin ardından %16,7 oranında artış ve 54,6 milyon dolar ihracat değeri ile İran, %34,5 artış ve 52,6 milyon dolar ihracat değeri ile İngiltere, %17,9 artış ve 51,8 milyon dolar ihracat değeri ile Bulgaristan, %45,7 oranında artış ve 50,1 milyon dolar ihracat değeri ile ABD ve %46 oranında artış ve 48,1 milyon dolar ihracat değeri ile Mısır, diğer önde gelen ihracat pazarlarındandır yılının ilk çeyreğinde %27,5 artışa ulaşan tekstil ihracatında ilk on pazarın tamamında artış görülmesi yılın devamı için de umut vaadetmektedir.. 6

7 Türkiye nin en fazla tekstil ve hammaddeleri ihracatı yaptığı ilk on ülkeden altısı AB üyesidir. Belli Başlı Ürün Grupları Bazında İhracat 2010 yılının ilk çeyreğinde elyaf, iplik, dokuma kumaş, örme kumaş ve dokusuz yüzeyler, keçeler ve vatkalar olarak belirlenen belli başlı tekstil ürünlerinin ihracatı incelendiğinde pamuk lifleri, bitkisel lifler, yün ve incekaba hayvan kıllarından dokuma kumaşlar ile bitkisel liflerden dokuma kumaşların ihracatının 2009 yılının eş dönemine kıyasla %3,4 ile %58,9 arasında değişen oranlarda azaldığı görülmektedir. Bununla beraber diğer tüm tekstil ürünlerinin ihracatı %0,03 ile %28.783,4 arasında değişen oranlarda artmıştır. Ocak-Mart 2010 döneminde, 2009 yılının aynı dönemine kıyasla, Türkiye den %48,3 oranında artışla 125,1 milyon dolar değerinde elyaf, %27 artışla 286,3 milyon dolar değerinde iplik ve %24,3 oranında artışla 547,9 milyon dolarlık dokuma kumaş ihraç edilmiştir. Diğer önemli ihracat kalemlerinden örme kumaşların ihracatı %27,3 oranında artışla 286,8 milyon dolara yükselirken, dokusuz yüzeylerin ihracatı %51,5 oranında artışla 44,4 milyon dolara çıkmıştır. Alt gruplara inildiğinde, Türkiye den en fazla ihraç edilen liflerin sentetik-suni devamsız lifler olduğu görülmektedir yılının ilk çeyreğinde %71,4 oranında artışla 94,8 milyon dolarlık sentetik-suni devamsız lif ihraç edilmiştir. Pamuk lifleri %3,4 ihracat düşüşü ve 25,9 milyon dolar ihracat değeri ile ihracatta ikinci önemli lif grubu olurken, yün ve ince-kaba hayvan kılı ihracatı %101,8 oranında artışla 4,2 milyon dolara yükselmiştir. İpek lifleri %28.783,4 oranında ihracat artışı ile dikkat çekmekle birlikte, ihracat değeri 162 bin dolar seviyesindedir. Bitkisel lif ihracatı ise %58,9 düşüşle 48 bin dolara gerilemiştir yılının ilk üç aylık döneminde Türkiye den en fazla ihraç edilen iplik çeşidi, %58 artışla 104,8 milyon dolarlık ihracat yapılan sentetik-suni filament iplikleridir. Bu ürün grubunda ikinci büyük ihracat kalemi, %29,6 oranında artışla 95,4 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirilen sentetiksuni devamsız liflerden ipliklerdir. Pamuk iplikleri %0,03 artışla ve 74,3 milyon dolar ihracat değeri ile üçüncü en fazla ihraç edilen iplik ürün grubudur. Dokuma kumaşlar sözkonusu olduğunda, pamuklu dokuma kumaşlar %25,9 ihracat artışı ve 248,1 milyon dolarlık ihracat değeri ile en fazla ihraç edilen ürün grubu olmuştur. Kumaş grubunda ikinci en fazla ihraç edilen ürün grubu olan sentetik-suni filament ipliklerinden dokuma kumaşların ihracatı %22,6 oranında artışla 207,4 milyon dolara yükselirken, sentetik-suni. 7

8 devamsız lif ipliklerinden dokuma kumaşların ihracatı 2010 Ocak-Mart döneminde %40,7 artışla 67,5 milyon dolara yükselmiştir yılının ilk çeyreğinde örme kumaşların ihracat değeri %27,3 artışla 286,8 milyon dolara ulaşırken, dokusuz yüzeyler, keçeler ve vatkaların ihracatı %51,5 artışla 44,4 milyon dolara yükselmiştir. En Büyük İplik İhracat Pazarı İtalya iken, Rusya En Çok Dokuma ve Örme Kumaş İhraç Edilen Ülke En fazla iplik ihraç edilen ülkeler sırasıyla İtalya, Rusya Federasyonu, Almanya, İngiltere ve Belçika olarak sıralanmaktadır. İtalya ya %24,6 artışla 36,6 milyon dolar, Rusya Federasyonu na %137,3 artışla 20,5 milyon dolar, Almanya ya %29,4 artışla 19,1 milyon dolar, İngiltere ye %66,3 artışla 17,7 milyon dolar ve Belçika ya %53,7 artışla 16 milyon dolar değerinde iplik ihraç edilmiştir. En fazla dokuma kumaş ihraç edilen ülkeler sırasıyla Rusya Federasyonu, İtalya, Almanya, Romanya ve İran olarak sıralanmaktadır. Rusya Federasyonu na gerçekleştirilen dokuma kumaş ihracatı %60,1 artışla 52,1 milyon dolara, İtalya ya ihracat %20,5 artışla 39,9 milyon dolara, Almanya ya ihracat %12,7 artışla 35,3 milyon dolara, Romanya ya ihracat %9,6 artışla 34 milyon dolara ve İran a ihracat %26,8 artışla 32 milyon dolara ulaşmıştır. En çok örme kumaş ihraç edilen ülkeler Rusya Federasyonu, İtalya, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan olarak sıralanmaktadır. Rusya hem dokuma kumaş ihracatında hem de örme kumaş ihracatında en büyük pazardır yılının Ocak-Mart döneminde, Rusya Federasyonu na %63,7 artışla 77,2 milyon dolar, İtalya ya %14,8 artışla 44,6 milyon dolar, Bulgaristan a %28,2 artışla 22 milyon dolar, Romanya ya %17,5 artışla 18 milyon dolar ve Yunanistan a %0,5 artışla 11,6 milyon dolar örme kumaş ihracatı gerçekleştirilmiştir. Ev Tekstili İhracatı Artmaya Başladı Türkiye nin ev tekstili ihracatı, 2010 yılında ilk çeyreğinde %15,7 oranında artarak 349,6 milyon dolardan 404,6 milyon dolara çıkmıştır. Türkiye tekstil ve konfeksiyon sektörünün toplam ihracatının 2010 yılı Ocak- Mart döneminde %19 artışla 5,1 milyar dolar olduğu göz önüne alındığında ev tekstili sektörünün, genel ihracattan daha düşük bir performans. 8

9 sergilediği görülmektedir. Söz konusu performans, ev tekstili sektörünün tekstil ve konfeksiyon ihracatından aldığı payın da %8,2 den %8 e gerilemesine yol açmıştır. Ev tekstili sektöründe değer bazında en büyük ihracat kalemi 134,1 milyon dolara ulaşan ihracatıyla havlular dahil tuvalet ve mutfak bezleridir. En çok ihraç edilen diğer ev tekstili ürünleri 99,6 milyon dolarlık ihracatla yatak çarşafları, 47,3 milyon dolarlık ihracat ile diğer mefruşat eşyası ve 34,2 milyon dolarlık ihracat ile perde, perde ve yatak farbelası olarak sıralanmaktadır yılının Ocak-Mart döneminde battaniyeler, örme bornozlar ve elişi duvar halıları hariç diğer tüm ev tekstili ürün gruplarının ihracatında değer bazında %0,2 ile %69,5 arasında değişen oranlarda artış görülmüştür. Türkiye nin en önemli tekstil ve konfeksiyon ihracat pazarlarından biri olan Almanya, aynı zamanda en büyük ev tekstili ihracat pazarıdır. Bu ülkeye gerçekleştirilen ev tekstili ihracatı 2010 yılının ilk üç aylık döneminde %14,9 ile 106,8 milyon dolar olarak kayda alınmıştır. Almanya dan sonra en çok ihracat yapılan ülkeler %13,5 artış ile 37,8 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilen Fransa, %42,2 artış ile 37,4 milyon dolarlık ihracat yapılan ABD, %13,4 artış ile 27,6 milyon dolar ihracat gerçekleştirilen İtalya ve %7,9 artışla 20,8 milyon dolarlık ihracat yapılan İngiltere dir. Avusturya, Irak, İsviçre, Romanya, Polonya ve Ukrayna ya yönelik ev tekstili ihracatında %0,8 ile %24,8 arasında değişen oranlarda performans kaybı görülmüştür. Üretim ve Kapasite Kullanımındaki Gelişmeler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Nisan ayında açıklanan Sanayi Üretim Endeksi ne göre, 2010 yılının Şubat ayında tekstil ürünleri imalatında üretim endeksi, bir önceki aya yani 2010 yılının Ocak ayına göre %5,8 oranında düşerken, 2009 yılının Şubat ayına göre ise %28,7 oranında artmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından en son açıklanan verilere göre, tekstil ürünleri imalatında 2010 yılının Mart ayında %62,5 olarak verilen kapasite kullanım oranı, 2010 yılının Mart ayında %75,1 e çıkmıştır. Tekstil ürünleri imalatında kapasite kullanım oranı 2009 Mart ayına kıyasla %20,2 oranında artmıştır.. 9

10 I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Dünyadaki Ekonomisindeki Gelişmeler Dünya ekonomisi 2009 yılını küresel krizden aldığı ağır yarayla kapatmıştır. Buna göre, küresel ölçekte hane halkı gelirleri ve tüketim eğilimi önemli ölçüde gerilemiştir. Küresel krizden iyileşme sürecine girilen bu yeni dönemde ise, istihdam kaybının yarattığı yeni işsizlerle birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde tüketim, çok yavaş iyileşme göstermektedir. Söz konusu durum, krize borçlu yakalanan gelişmiş ülkelerin hane halklarının tüketimden çok tasarrufu düşünmesinden kaynaklanmaktadır. Küresel ölçekte büyüme ve iyileşme, bölgesel farklılıklar göstermektedir. Asya-Pasifik ülkeleri hızlı bir büyüme sergilerken, ABD ekonomisi yeniden büyümeye başlamış; ancak başta Almanya, Fransa ve İngiltere olmak üzere Avrupa Birliği ne üye ülkelerin ekonomilerinde resesyondan çıkılmakla birlikte, durgunluk devam etmektedir. IMF nin Dünyanın Ekonomik Görünümü-Ocak 2010 raporuna göre, gelişmiş ülke ekonomilerinde 2010 yılında %2,1 oranında büyüme öngörülmektedir yılında ise gelişmiş ülke ekonomilerinde %3,2 daralma yaşanmıştır yılı için büyüme oranının biraz daha artarak %2,4 oranında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde tarihsel süreç göz önünde bulundurulduğunda iktisadi canlanmanın zayıf kalması beklenmektedir. Söz konusu ülkelerde yüksek işsizlik oranları, kamu borçları ve yarası henüz sarılamamış mali yapı, büyük sıkıntı yaratmaktadır. IMF gelişmekte olan ekonomilerde 2009 yılındaki %2,1 oranında büyümeden sonra 2010 yılında %6 büyüme öngörmektedir yılında ise büyümenin %6,3 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler dış şoklara hızlı tepki vererek ve sermaye akışını çekmeyi başararak küresel krizden en az biçimde zarar görmüştür. Dünya ticaretinin 2009 yılında %12,2 daralmasından sonra, gelişmekte olan pazarların dış ticareti gelişmiş ülkelerin tersine güçlü bir büyüme göstermiştir. Bazı gelişmekte olan ülke ekonomilerinde ihracat performansı, kriz öncesi seviyeye yakın ve hatta üzerindedir. Dünya Ticaret Örgütü ne göre 2010 yılında dünya ticareti %9,5 büyüyecek, gelişmiş ülkelerin ihracatı %7,5 artarken dünyanın geri kalan ülkelerinin ihracatında ise %11 oranında büyüme gerçekleşecektir un Ocak ayında dünyada birçok ülkenin imalat sanayii üretimlerinde önemli oranlarda yükselişler kaydedilmiştir. ABD de imalat sanayii ile ilgili önemli bir gösterge olan SMI indeksi Ağustos 2004 ten beri en yüksek seviyeye çıkarak 58,4 seviyesine ulaşırken, Çin de imalat sektörü üretimi rekor ölçüde artış göstermiştir. AB nde ise Ocak 2010 da sanayi üretimi Euro Bölgesinde %1,7 ve AB27 genelinde %1,8 oranında artış göstermiştir.. 10

11 Gelinen noktada, önümüzdeki dönemde özellikle gelişmekte olan ekonomilerden kaynaklanan küresel talep artışıyla beraber, emtia ve hammadde fiyatlarında yükselme beklenmektedir. Bununla beraber, IMF nin 2010 yılı için yaptığı taban petrol fiyatı öngörüsü değişmezken, 2011 yılı için yapılan öngörüde varil başına 79 dolardan 82 dolara yükselen bir değişikliğe gidilmiştir. Dünya ekonomilerinin genelinde düşük kapasite kullanımı ve enflasyon beklentisi, fiyatların yükselmesine yönelik baskı yaratmaktadır. Nitekim, IMF in öngörüsüne göre gelişmiş ülkelerde 2009 yılında % 0,1 olan enflasyon oranının 2010 da %1,3, gelişmekte olan ülkelerde ise 2009 da %5,2 iken 2010 da %6,2 yükseliş göstereceği tahmin edilmektedir. Söz konusu artışın gelişmiş ülkelerde enerji fiyatlarından, gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme baskısı ve sermaye akışından kaynaklanacağı düşünülmektedir. IMF nin tahminine göre, 2010 yılında küresel ekonominin büyüme göstermesiyle beraber, emtia fiyatları da yükseliş gösterecektir. Gelişmekte olan ülkelerin tüketimi desteklemesi, emtia fiyatlarının yükselmesinde önemli bir rol oynamaktadır yılının ikinci yarısında gelişmekte olan Asya ülkelerinin güçlü bir toparlanma göstermesi, OPEC petrol kartelinde ve maden sektöründe üretimde kısıntıya gidilmesi, emtia fiyatlarının yükselmesinin diğer önemli nedenleri arasındadır. Dünya Ticaret Örgütü üyelerinin küresel krize tepki olarak ortaya koyduğu ticaret engellerinde önemli miktarda bir artışın olmaması, 2009 yılında yaşanan olumlu bir gelişmedir. Nitekim, hükümetler tarafından uygulanan ticareti kısıtlayıcı engeller geçtiğimiz aylarda da düşüş göstermiştir. Bununla beraber küresel ekonomiye önemli ölçüde bir ticari durgunluk hakimdir ve 2010 yılı boyunca birçok ülkede işsizlik yüksek düzeyde seyredecektir. Ekonomi çevrelerinde sürekli işsizliğin dünya ticaretinde korumacı önlemlerin artışına yol açabileceği öngörülmektedir. Diğer taraftan, DTÖ/Unctad/OECD nin ortak raporlarında tekstil ve konfeksiyon sektörünün de dahil olduğu emek yoğun sektörlerde korunma önlemlerinin diğer sektörlere göre daha fazla kullanıldığı belirtilmektedir. Dünya toplam ticaret hacmi 2009 yılında küresel ekonomik krizin etkisiyle % 12 azalmış bulunmaktadır yılının ilk çeyrek döneminde ise dünya çapında üretim ve ticaret anlamında belirgin bir iyileşme ve toparlanma gözlemlenmektedir. Sözkonusu iyileşme ve toparlanmanın en azından bir bölümünde, kriz nedeniyle hükümetlerin aldığı tedbirler ve paketlerin önemli payı bulunmaktadır. Bu tedbir ve paketlerin içeriğinin büyük bölümünü kamu harcamalarının artırılarak krizin etkilerinin azaltılması oluşturmaktadır yılı boyunca yaşanan deneyimler ve yapılan uygulamalar, istihdam kayıpları ve işsizlik sorunlarından en üst düzeyde etkilenen ülke. 11

12 hükümetlerini uluslararası ticaret ve yatırımı kısıtlayıcı tedbirler almaya ittiğini göstermektedir. Krizin etkisinin azalmasıyla da birlikte, hükümetler son dönemde bu tip kısıtlamaları azaltma yoluna gidiyor olsa da, özellikle işsizlik sorununun en ciddi yaşandığı ülkelerde hükümetler ciddi kamuoyu baskısına maruz kalmaktadırlar. ILO verilerine göre, 2009 yılında dünyada yaklaşık 27 milyon kişi işini kaybetmiş olup, toplam işsiz sayısı 200 milyonu geçmiş bulunmaktadır. Bu çerçevede, 2010 yılının ilerleyen döneminde, ülkelerin kriz döneminde aldıkları ekonomik tedbirleri ne şekilde ve hangi süreçte azaltacağı ve kaldıracağı uluslararası pazarlardaki gelişmeler açısından önemli ölçüde belirleyici olacaktır. ABD Ekonomisinde Sürdürülebilir Büyüme Beklentisi ABD ekonomisi 2009 un son çeyreğinde yıllık bazda %5,7 büyüme göstermiştir. Bu oran, ABD de 2003 yılından beri kaydedilen en yüksek orandır. Yılın son çeyreğinde yatırımlar ve tüketici harcamalarında belirgin bir artışın görülmesi üzerine ABD ekonomisi için sürdürülebilir bir büyüme süreci beklentisi oluşmuştur. Bununla beraber, ülke ekonomisi 2009 yılı genelinde 2. Dünya Savaşı ndan bu yana kaydedilen en yüksek oran olan %2,4 lük bir daralma göstermiştir. Ekonomi çevrelerinde ABD ekonomisinin 2010 un ilk çeyreğinde % 2,5 - % 3 aralığında bir oranda büyüme kaydetmesiyle beraber ülkenin en önemli sorunlarından biri olan işsizlikte belirgin bir azalma öngörülmektedir. ABD de 2009 un son çeyreğinde kaydedilen %18,1 lik ihracat artışının sürdürülerek ülkedeki işsizlik sorununun giderilmesine katkı sağlaması beklenmektedir. ABD de işsizlik oranı 2010 yılının Ocak ayında son beş ayın en düşük seviyesine gerileyerek %9,7 olurken, Şubat ayı verileri de % 9,7 olarak açıklanmıştır un son aylarıyla kıyaslandığında, ABD de birçok firma işçi çıkarmaya son vermekte, ancak tüketici talebinden emin olmadığı için yeni işçi alımı karşısında da çekimser kalmaktadır. ABD Ticaret Bakanlığı 2009 yılı Aralık ayındaki 39,9 milyar dolar tutarındaki mal ve hizmetler dış ticaret açığının 2010 yılı Ocak ayında %6,6 düşüşle 37,3 milyar dolara gerilediğini açıklamıştır. Buna göre ABD nin Ocak ayında ihracatı 142,7 milyar dolar, ithalatı ise 180 milyar dolardır. Sadece mal bazında dış ticaret açığı ise Aralık ayındaki 51,9 milyar dolarlık seviyesinden Ocak ayında 49,4 milyar dolara gerilemiş bulunmaktadır. Ocak ayında mal ihracatı 0,7 milyar dolar gerileyerek 98,4 milyar dolar olurken, mal ithalatı ise 3,2 milyar dolar gerileyerek 147,8 milyar dolar olmuştur.. 12

13 Dış ticaret açığındaki daralma, petrol ve araç ithalatındaki büyük düşüşten kaynaklanmaktadır. ABD'nin Ocak ayında mal ithalatı % 2,1, mal ihracatı ise %0,7 oranında azalmıştır un son çeyreğinde ABD de tüketici harcamalarında %2 oranında göreceli olarak yüksek bir artış görülmüştür. ABD nin önde gelen bankaları 2010 un hemen başlangıcında kredi kartı zararları, ipotekler ve diğer borçlarda azalma görüldüğünü açıklayarak Amerika da tüketici harcamalarının artış gösterdiğini belirtmiştir. Bilindiği üzere, Amerikan bankaları, resesyonun yüksek borç altına soktuğu tüketicinin kredi kartı, ipotek ve diğer borçlarını ödeyememesi nedeniyle, milyarlarca dolarlık zarara uğramıştı. Öte yandan, Michigan Üniversitesi nin yaptığı bir araştırmaya göre, ABD de 2010 yılında tüketici harcaması %1,8 oranında yükseliş gösterecektir. ABD genelinde perakende satışlar, 2010 yılı Şubat ayında Ocak ayına göre % 0,3 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise % 3,9 yükselmiştir Aralık ayından 2010 Şubat ayına kadar olan 3 aylık dönemde perakende satışlarda bir önceki yılın aynı dönemine göre % 4,5 artış kaydetmiştir. Öte yandan, ülke genelinde Ocak-Şubat döneminde hazırgiyim ve aksesuar perakende satışları ise % 0,3 artmış bulunmaktadır. ABD de hane halkı borcu, 2009 itibarıyla %1,75 azalma göstermiştir. Söz konusu azalma Amerikan Merkez Bankası FED in hane halkı borçlanma kayıtlarını tuttuğu 1946 yılından beri yıllık bazda kaydedilen ilk düşüştür. Avrupa Birliği Ekonomilerinde Durgunluk Hakim 2009 un son çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Euro bölgesinde yılın üçüncü çeyreğine göre değişmezken, AB-27 genelinde ise %0,1 artış göstermiştir in aynı dönemiyle kıyaslandığında ise Euro bölgesinde %2,2, AB-27 ülkelerinde %2,3 düşüş kaydedilmiştir un bütününe bakıldığında GSYH 2008 e göre Euro bölgesinde %4,1, AB-27 ülkelerinde ise %4,2 düşüş göstermiştir. Sanayi üretimi Euro Bölgesinde 2010 un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla %1,7 ve Şubat ayında %0,9, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında %1,8 ve Şubat ayında %0,7 artış göstermiştir. Öte yandan sanayi üretiminde, 2010 yılı Ocak ayı geçen yılın aynı ayıyla kıyaslandığında Euro bölgesinde %1,4, AB-27 ülkelerinde ise %1,5 artış kaydedilmiştir. Şubat ayında ise sanayi üretimi, bir yıl öncesinin aynı ayına göre Euro bölgesinde %4,1, AB 27 de %3,5 artmıştır. Euro bölgesinde işsizlik oranı 2010 yılı Ocak ayında % 9,9 seviyesindeyken, Şubat ayında ise % 10 a yükselmiştir. AB-27 genelinde ise işsizlik oranı Ocak ayında % 9,5 seviyesindeyken, Şubat ayında % 9,6 olmuştur.. 13

14 2009 yılında AB-27 ülkelerinin Çin dışındaki tüm ticari partnerlerine olan ihracatı, yüksek oranlarda düşüş göstermiştir. En yüksek düşüşler Rusya (-37%), Türkiye (-%19), ABD ve Brezilya da (her ikisi için de -%18) kaydedilmiştir. Öte yandan AB-27 ülkelerinin ithalatında önemli düşüşlerin yaşandığı ülkeler Rusya (-%35), Brezilya (-%29), Norveç (-%28), Japonya (-%26) ve Türkiye dir(-%22) yılında AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı da miktar bazında %10,8 ve değer bazında %7 azalmıştır. AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı yaptığı belli başlı ülkelerden Fas, Tunus, Türkiye ve Hindistan, ithalatta en fazla gerilemenin yaşandığı tedarikçilerdir yılında AB nin tekstil ve konfeksiyon ithalatı Türkiye den miktar bazında %10,9 ve değer bazında %12,6 azalmıştır. En büyük tedarikçi Çin den yapılan ithalat ise miktar bazında %6,7 ve değer bazında %1,4 azalmıştır un son çeyreğinde hane halkı tüketim harcaması, hem Euro bölgesinde hem de AB-27 ülkelerinde değişmezken, yatırımlar Euro bölgesinde %0,8, AB-27 ülkelerinde %1,3 düşüş göstermiştir un Ocak ayında bir önceki aya kıyasla perakende satışlar Euro bölgesinde % 0,2 düşerken Şubat ayında %0,6 düşmüş, AB-27 ülkelerinde ise Ocak ayında % 0,4 azalırken Şubat ayında sabit kalmıştır. Tekstil, konfeksiyon ve ayakkabılarda perakende satışlar, Ocak ayında Euro bölgesinde %1,1 artarken, AB27 de %1,9 artmıştır. AB üyesi ülkeler içerisinde Şubat ayında perakende satışlarda en yüksek artış görülen ülkeler, İngiltere (%2,2), Fransa (%0,6), İspanya ve Danimarka (%0,5) tir. IMF nin tahminine göre 2010 yılında Euro bölgesinin bütçe açığı GSYH nın %6 sını bulacaktır. İspanya, Portekiz ve Yunanistan gibi AB üyesi ülkelerde ise söz konusu açık çok daha fazla oranda gerçekleşecektir. Euro bölgesi ülkeleri, finansal pazarlardan 2010 yılı Ocak ayında 110 milyar Euro rekor borç almıştır. Bu durum borç maliyetini artırmıştır. Öte yandan AB tarafından, Yunanistan ekonomisini kurtarma planı çerçevesinde, gereksinim duyulması durumunda kullanılmak üzere 22 milyar euroluk güvence fonu oluşturulması kararı alınmıştır. Buna göre, IMF'nin önemli bir katkı yapacağı fonun önemli miktardaki bölümünü Euro Bölgesi ülkelerinin açacakları ikili krediler oluşturacaktır. Avrupa Merkez Bankası Başkanı basına verdiği bir demeçte, Yunanistan'ın başvurması halinde Euro Bölgesi'ne ilk adımını atacak olan IMF'nin, uluslararası döviz rezervlerinde payı %35'e yaklaşan ve ABD Doları'na alternatif gösterilen Euro nun güvenilirliğine darbe vurmasından endişe ettiklerini dile getirmiştir. AB nin mali istikrar kurallarına göre, Euro bölgesi ülkelerinin kamu borçlarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının %60'ı, bütçe açıklarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranının ise %3'ü aşmaması gerekmektedir. Yunanistan,. 14

15 söz konusu AB ölçütlerini %120'ye yaklaşan kamu borçluluk oranıyla ikiye, %12,7'ye ulaşan bütçe açığıyla dörde katlamaktadır. Almanya Ekonomisinde Zayıf Büyüme Bekleniyor Avrupa Birliği nin en büyük ekonomisi Almanya nın GSYH si, 2009 yılı son çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre %0 sıfır büyüme oranı kaydetmiştir. Almanya ekonomisi 2009 yılı genelini ise %4,8 küçülme ile kapatmıştır. IMF nin tahminine göre, 2010 yılında ülke ekonomisinin artıya geçerek %1,5 büyümesi beklenmektedir. OECD verilerine göre, 2010 yılı birinci çeyrek dönemi için daha önce % 1 olarak öngörülen büyüme oranı 7 Nisan tarihli Ara Değerlendirme Raporunda ise %0,4 düzeyinde öngörülmüştür. Öte yandan, Almanya Merkez Bankası Bundesbank 2010 un ilk çeyreğinin negatif bir büyümeyle gerçekleşeceğini, fakat ikinci ve üçüncü çeyreklerde pozitif bir büyüme beklentisi içerisinde olduğunu belirtmiştir. Alman Merkez Bankası nın 2010 yılı için Alman ekonomisinde büyüme öngörüsü %1,6 dır. Eurostat verilerine göre ülkede işsizlik oranı 2009 yılı Eylül ayından beri değişmeyerek 2010 yılı Şubat ayında da % 7,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Almanya nın ihracatı 2009 yılı genelinde %14,4 azalırken, ithalatı ise % 8,2 oranında daralmış bulunmaktadır. İhracatın 2010 yılı ilk çeyrek dönemde bir önceki döneme göre %6,1 artması beklenirken, ithalatın ise aynı dönemde % 4,7 artışı öngörülmektedir. Yükselen işsizlik ve hükümetin Eylül ayında süresi dolan teşvik programı, Almanya da hane halkı tüketim harcamasının 2009 yılında sadece %0,4 oranında artış göstermesine izin vermiştir. Alman hükümetinin teşviklerinin sona ermiş olması, ekonomi çevrelerinde 2010 için belirgin bir karamsarlığa yol açmıştır. OECD verilerine göre Almanya da özel tüketim harcamaları 2009 yılı son çeyrek döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1 oranında artarken, 2010 yılı birinci çeyrek döneminde ise %1,4 azalması beklenmektedir İngiltere Nihayet Resesyondan Çıktı İngiltere ekonomisi 2009 yılının son çeyreğinde %0,4 büyüme göstererek son 50 yıl içinde yaşadığı en derin resesyondan çıkmıştır. Ülkenin GSYH sında 2008 yılı ikinci çeyreğinde başlayan ve 2009 yılı üçüncü çeyreğine dek arka arkaya 6 çeyrek boyunca görülen daralmadan sonra,. 15

16 2009 un son çeyreğinde kaydedilen büyüme, ekonomi çevrelerinde umut verici bir işaret olarak algılanmıştır. Öte yandan, 2009 un son çeyreğinde ülkede hizmet sektörü ve sanayi üretimi de aynı oranda %0,1 artış göstermiştir. Mart ayında açıklanan resmi verilere göre, İngiltere de sayısı 2 milyonu bulan işsizlik yardımı başvurusu, hükümetin iktidara geldiği 1997 yılından beri ilk defa karşılaşılan bir durumdur yılı sonunda ülkede işsizlik oranı % 7,7 yi bulmuştur. İngiltere nin toplam dış ticaret açığı 2010 un Şubat ayında son 17 ayın en yüksek düzeyi olan 3,8 milyar sterline yükselmiştir. Bu durum, ülkenin ithalatındaki artıştan ziyade ihracatındaki düşüşten kaynaklanmaktadır. İngiliz hükümeti 2009 un son çeyreğinde Fransa, Almanya, Japonya ve ABD ekonomilerinin büyüme göstermesinin de etkisiyle, aşırı ölçüde artış gösteren bütçe açığında yıllarına dek önemli miktarda kısıntıya gitmeme kararı almıştır. İktidardaki İşçi Partisi 2009 daki mali yılda GSYH nın %12,6 sını bulan bütçe açığını yıllarında %12 ye düşürmeyi tasarlamaktadır. Muhalefetteki Muhafazakar Parti ise bütçe açığında daha fazla kesintiye daha hızlı sürede gidilmesi gerektiğini savunmaktadır. Söz konusu gelişmelere paralel olarak İngiltere Merkez Bankası firmalara yeniden kredi açmasını sağlamaları amacıyla ticari bankalardan hükümet tahvili satın almayı sürdürmektedir. İngiltere de perakende satışlar 2010 Ocak-Mart döneminde 2009 un aynı dönemine göre % 2,1 artış gösterirken, yalnız Mart ayında ise Paskalya alışverişlerinin de olumlu etkisiyle % 4,4 artmış bulunmaktadır yılı geneli göz önünde bulundurulduğunda, perakende sektörünün 2010 a toparlanmış bir biçimde girdiği söylenebilir. Nitekim İngiltere, Şubat ayında perakende satışlarda %2,2 lik artışla AB ülkeleri içinde en olumlu gelişme kaydeden ülkedir. Fransa da İşsizlik Oranı %10 a Ulaştı Fransa da Gayri Safi Yurt İçi Hasıla 2009 un son çeyreğinde önceki çeyreğe göre %0,6 büyüme, göstermiştir yılı bütününde ise GSYH da %2,2 ile İkinci Dünya Savaşından beri görülen en yüksek düşüş gerçekleşmiştir. Ülkede Şubat ayında işsizlik oranı, son on yılın en yüksek düzeyi olan %10,1 e çıkmıştır. Fransa da işsizlik oranı 2008 de girilen resesyondan beri yükselmektedir un üçüncü çeyreğinde ise ülkede işsizlik oranı %9,5 olarak açıklanmıştı. Fransa da 25 yaşın altındaki çalışabilir her dört gençten biri işsizdir. Ekonomistler tarafından ülkede işsizliğin 2010 yılı boyunca. 16

17 azalması beklenmediğinden, Fransa da genç nüfusun geleceğini önümüzdeki aylarda karamsar bir tablo beklemektedir. İşsizlikte varılan ürkütücü tablo sonrasında, ülkedeki muhalif sosyalist parti hükümetin tüketici harcamalarını ve yatırımları teşvik edici politikalar uygulaması yönünde görüş belirtmiştir. Öte yandan Fransız hükümetinin Maliye Bakanı basına verdiği bir demeçte ülkenin küresel krizde diğer birçok ülkeye göre başarılı olduğunu savunmaktadır. Fransız istatistik kuruluşu Insee nin açıkladığı verilere göre, 2009 yılında ülkenin ihracatında %11,2, ithalatında ise %9,7, düşüş kaydedilmiştir. Bununla beraber, 2009 un son çeyreğinde önceki çeyreğe göre ihracatta %0,5, ithalatta ise %3,3 artış görülmüştür. Fransa da bütçe açığının GSYH ya oranı 2010 yılında %8,2 olarak öngörülmektedir. Buna karşın, ülkenin kamu maliyesinde görülen bozulma ABD, İngiltere ve İspanya daki gibi endişe verici boyutta değildir. Bu durumun en önemli nedeni, Fransa da milli gelire oranla vergilendirmenin OECD ülkeleri içerisinde en yüksek düzeyde olmasıdır. Ülkede hane halkı tüketim harcaması 2009 yılında %0,8 artış göstermiştir un son çeyreğinde ise bu oran %0,9 dur. İtalya yı 2010 da Zayıf Bir Büyüme Bekliyor İtalya da GSYH 2009 un dördüncü çeyreğinde üçüncü çeyreğe göre %0,3, 2008 yılı son çeyreğine göre ise %3 düşüş göstermiştir genelinde ise ülke ekonomisi son otuz yılın en yüksek daralmasını yaşayarak %5,1 oranında küçülmüştür. Bununla beraber, İtalya Ocak ayında sanayi üretimindeki %1,9 artışla 2010 a iyimser bir başlangıç yapmıştır. Euro bölgesinin üçüncü büyük ülkesi İtalya nın iktisadi canlanmasında, temel desteğin dış talepten gelmesi beklenmektedir. Söz konusu canlanmaya ilişkin olarak İtalyan merkez bankasının yaptığı bir tahmine göre, ülke ekonomisi 2010 yılında %0,7 oranında zayıf bir büyüme süreci izleyecektir yılının Şubat ayı için açıklanan verilere göre ülkede işsizlik üst üste 8. ayda artış göstererek 2004 yılından beri en yüksek düzey olan %8,5 oranına ulaşmıştır. İtalya da işsizlik oranı 2009 yılı Kasım ayında %8,3, Aralık ayında ise % 8,5 düzeyindeydi un son çeyreğinde İtalya ihracatı, önceki çeyreğe göre %0,1 artarken, 2008 in son çeyreğine göre ise %11,4 oranında daralma yaşamıştır. İtalya nın 2009 un son çeyreğinde ithalatında %3,2 yükselmeye karşılık, bir önceki yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında küçülme kaydedilmiştir.. 17

18 OECD ye göre, ülkede özel tüketim harcamaları 2009 yılı son çeyrek döneminde %1 oranında azalmıştır yılı 1. çeyrek döneminde ise harcamaların %0,6 artması beklenmektedir. İtalya genelinde toplam iç talebin 2010 yılı ilk çeyrek döneminde % 1,3 artması beklenmektedir. Rusya Ekonomisinde Büyük Daralma Gözleniyor Rus Federal İstatistik Servisi nce açıklanan verilere göre, Rus ekonomisi 2009 yılında %7,9 oranında küçülmüştür. Bu oran, 1994 yılından beri görülen en yüksek daralmaya işaret etmektedir. Söz konusu daralmanın en önemli nedeni olarak 2009 da petrol fiyatlarındaki düşüş gösterilmektedir. Böylece başlıca ihracat ürünü petrol olan Rusya nın gelirlerinde büyük bir düşüş yaşanmıştır. Devlet Başkanı Dmitry Medvedev, ülkenin borçlarını ödeyemez duruma düştüğü 1998 yılından sonra 2009 yılını en zorlu yıl olarak ilan etmiştir. Öte yandan, Dünya Bankası na göre petrol fiyatlarının yükselmesiyle beraber 2010 yılında Rus ekonomisi %3,2 büyüme gösterecektir. Nitekim 2009 un son çeyreğinde büyümede yıllık bazda %3,8 oranında diğer çeyreklere kıyasla görece düşük bir düşüş gerçekleşmiştir. Rusya da 2010 yılı Ocak ayında işsizlik oranı %9,2 ye yükselmiştir. Bu oran 2009 yılı Aralık ayı için %8,2 dir. Böylece Aralık ayında 6,2 milyon olan işsiz sayısı Ocak ta 6,8 milyona yükselmiştir. Ülkede işsizliğin arka arkaya dördüncü ayda da yükselmesi, tüketici harcamalarını ve Ocak ayında son bir yıldır ilk defa artış gösteren perakende satışları tehdit eder konuma gelmiştir. Öte yandan, Rus hükümetinin tahminine göre, 2010 yılında enflasyon oranı %6,5 ile %7,5 arasında gerçekleşirse perakende satışları %3,3, harcanabilir gelir ise %3 oranında artış gösterecektir. Rus hükümeti 2009 yılı Şubat ayında işsizlik oranının %9,4 e çıkması üzerine yaptığı 1,2 trilyon Ruble lik (yaklaşık 39,8 milyar dolar) harcama paketiyle Eylül ayında işsizlik oranının %7,6 ya düşmesini sağlamıştı yılı son çeyreğinde Rusya nın önceki çeyreğe göre ihracatı %16,2, ithalatı ise %22,1 artış göstermiştir. Öte yandan 2008 in son çeyreğine göre ihracatta %2,3, ithalatta ise %17,8 oranında düşüş söz konusudur. Rusya dış ticaret verileri, ülkenin 2010 a hızlı bir giriş yaptığını göstermektedir. Ocak ayı verilerine göre yıllık bazda %70 gibi yüksek bir artışla Rusya 15,7 milyar dolarlık dış ticaret fazlası vermiştir. Söz konusu fazla, 2009 yılı Ocak ayı değerinden 6,6 milyar dolar daha yüksektir. Rusya da perakende pazarı 2008 yılında %13,9, 2009 yılında ise %4 oranında büyüme göstermiştir yılı hane halkı harcaması %8,1 daralırken, 2010 yılı Ocak ayında perakende satışlarda yıllık bazda %0,3 artış kaydedilmiştir. Araştırma kuruluşu A.C Nielsen in tüketici davranışlarına ilişkin 2009 yılı Aralık ayında yayınlanan raporuna göre, Çin, Brezilya ve Rusya gibi yükselmekte olan pazarlarda internetten alışveriş yapan kullanıcı. 18

19 sayısındaki artış en yüksek düzeydedir. Nielsen in Rusya daki anketine yanıt verenlerin %63 ü, 2009 un son çeyreğinde, alışverişlerini internet ortamında yaptıklarını belirtmiştir. Öte yandan, ankete katılanların %24 ü hazırgiyim, aksesuar ve ayakkabı alışverişlerini internet aracılığıyla yaptığını belirterek sıralamanın en üstünde yer almıştır. Rus haber ajansı Ria Novosti ye göre, Maliye Bakanlığı 2010 yılında bütçe açığının GSYH ya oranının %6,8 den %7,2 ye yükseleceğini öngörmüştür. Rusya Maliye Bakanlığı nca yapılan açıklamaya göre, 2010 yılında devletin bütçe gelirinde 38 milyar Ruble lik (yaklaşık 1,3 milyar dolar) bir düşüş beklenmektedir. Bununla beraber harcamalarda 128 milyar Rublelik (yaklaşık 4 milyar dolar) bir artış öngörülmektedir. Bu durum karşısında Rusya nın Maliye Bakan yardımcısı Tatyana Nesterenko, Şubat ayında basına verdiği bir demeçte, ülke bütçesinin söz konusu açık karşısında alarm zilleri çaldığını ve parlamentonun bütçe açığını artırıcı harcama kararlarına karşı hareket edeceklerini belirtmiştir. Japonya da 2009 un Son Çeyreğinde Sürpriz Büyüme Japon ekonomisine ilişkin açıklanan veriler, ülkenin GSYH sında 2009 yılı son çeyreğinde sürpriz bir büyüme gerçekleştiğini ortaya koymuştur. Böylece Japonya, ABD den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisi olma unvanını korumuştur yılı son çeyreğinde Japon ekonomisi 2008 in son çeyreğine kıyasla %4,6 oranında büyüme göstermiştir. Bir önceki çeyreğe göre ise ülke ekonomisi %1,1 büyümüştür. Japonya nın beklentilerin üzerinde bir büyüme performansı sergilemesinde dünya ekonomisindeki göreceli toparlanma ve ülke ihracatındaki artış belirleyici olmuştur. Bu gelişmelere karşın, Japon ekonomisi 2009 yılı bütününde %5 oranında daralmıştır. Ancak Japonya, 5,1 trilyon dolarlık milli geliriyle halen ABD nin ardından dünyanın en büyük ikinci ekonomisidir. Hemen ardından 4,9 trilyon dolarlık milli geliriyle Çin gelmektedir. Japonya dünyanın gelişmiş ve büyük ekonomileri arasında en düşük işsizlik oranına sahip ülkelerden birisidir yılı Ocak ayında açıklanan verilere göre ülkede işsizlik oranı %4,9 a düşmüştür. Bununla beraber 2009 un Ocak ayına göre %16,6 yükselme görülerek ülkede işsiz sayısı 3,2 milyona ulaşmıştır. Japon hükümetince açıklanan verilere göre, ülkede sanayi üretimi Ocak ayında bir önceki aya göre %2,5 oranında artış göstermiştir. Söz konusu artış sanayi üretiminde arka arkaya görülen 11. artıştır. Ayrıca, Japonya da işsizlik oranının düşmesinde önemli bir etkendir. Japonya nın 2009 yılı son çeyrek ihracatı bir önceki çeyreğe göre %13,3 artış, 2008 in aynı dönemine göre ise %1 düşüş göstermiştir. Ülkenin ithalatında ise önceki çeyreğe göre %9,1 artış gözlenirken, 2008 in aynı. 19

20 dönemine göre %15 düşüş kaydedilmiştir. Öte yandan 2010 un Ocak ayında Japonya nın ihracatında bir önceki yılın aynı ayına göre %42,5 gibi yüksek, önceki aya kıyasla ise %8 oranında düşük bir büyüme gerçekleşmiştir. Hükümet kaynaklarınca açıklanan ve bir diğer makro iktisadi gösterge olan tüketici harcamaları, Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre %1,7 artış göstermiştir. Çin Dünya nın En Büyük İkinci Ekonomisi Olmaya Aday Çin ekonomisi küresel krize karşın 2009 yılını %8,7 oranında büyümeyle kapamıştır un son çeyreğinde ise yıllık bazda %10,7 lik bir büyüme sergilemiştir. Dünya Bankası'nın Çin ekonomisiyle ilgili olarak Mart ayında yayınladığı üç aylık raporda, ülke ekonomisinin 2010 yılında yüzde 9.5 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Çin'de 2010 yılı için yüksek oranlı bir enflasyon beklenmediğine işaret edilen raporda, ülkenin dış ticaret fazlasında önemli bir değişiklik meydana gelmeyeceği de belirtilmiştir. Öte yandan Çin, ilk defa 2009 yılında 1,2 trilyon dolarlık ihracatıyla Almanya yı da geçerek dünyanın en büyük ihracatçısı durumuna gelmiştir. Aynı dönemde Çin in tekstil ihracatı %8,4 düşüşle 60 milyar dolar, hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı ise %11 lik düşüşle 107,1 milyar dolar olmuştur. Çin in ihracatı 2009 un Aralık ayında %17,7 artış göstererek son 14 ayda ilk kez yükselme kaydetmiştir. İthalatın %55,9 gibi yüksek bir oranda artış göstermesi ise Çin in ulusal para birimi Renminbi nin değer kazanmasına yönelik baskıları artırmıştır. Buna karşın, ekonomi çevrelerinde Çin hükümetinin ulusal para biriminin değerlenmesi için, ekonomide daha güçlü bir toparlanma, Amerikan ve Avrupa ekonomilerinin istikrar kazanması ve ülkenin ihracatında birkaç ay boyunca pozitif artışın yaşanmasını beklediği dile getirilmektedir un Şubat ayında ülkenin ihracatında geçen yılın aynı dönemine göre tahminlerin ötesinde %45,7, ithalatında ise %44,7 oranlarında artış kaydedilmiştir. Ekonomi çevrelerinde Çin in ihracatındaki hızlı yükselişin en önemli nedeni olarak, ülkenin küresel kriz kaynaklı en yüksek oranlı ihracat düşüşünü 2009 un Şubat ında sergilemesi gösterilmektedir. İthalattaki yüksek oranlı artış ise iç talebe dayandırılmaktadır. Çin ekonomisi Şubat ayında aşırı ısınma göstererek ülkede enflasyon oranı son 16 ayın en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Tüketici fiyatları geçen yılın Şubat ayına göre %2,7, bir önceki aya göre ise %1,5 artış göstermiştir. Sanayi üretiminde ise yıllık bazda %20,7 artış kaydedilmiştir. Öte yandan, perakende satışlarda tahminler doğrultusunda Ocak ve Şubat aylarında yıllık bazda %17,9, 2009 un Aralık ayına göre ise %15,8 yükselme görülmüştür.. 20

21 Şangay daki Çin Pazar Araştırması Grubu na göre, kadınlar Çin in iktisadi büyümesinde itici güçlerden biri olmuştur. Grubun bir araştırmasına göre Çin de beyaz yakalı, 32 yaş altı kadın çalışanların tasarruf oranı sıfırdır. Söz konusu Çinli kadınların ve Çin kentlerinde yaşayan üçüncü, dördüncü kuşak vatandaşların harcamalarıyla 2010 yılında ülkede perakende satışlarda %16-18 arasında hayli yüksek bir artış beklenmektedir. Buna göre yaş arası kadınların %80 inin 2010 yılının ilk yarısında 2009 un son altı ayına göre daha fazla harcama yapacağı öngörülmektedir. Öte yandan, Merkez Bankası verilerine göre, 2009 yılında Çin de tüketicilerin kredi kartı sahipliğinde %33 oranında artış saptanmıştır. Bu oran 2003 le kıyaslandığında 7 kat daha fazladır. Çin 2010 yılının hemen başında 10 ülkeden oluşan Güney-Doğu Asya Toplumları Birliği yle (ASEAN) kapsadığı nüfus itibariyle dünyanın en büyük bölgesel ticaret anlaşmasını imzalamıştır. Yaklaşık 1,9 milyar insanı ilgilendiren söz konusu serbest ticaret anlaşması ile Çin, ASEAN ülkeleriyle olan ticaretinde hayli yüksek bir fazla vermesine karşın, Avrupa ve Kuzey Amerika daki tüketicilere satışını yapamadığı ürünleri yeni Asya pazarlarına daha fazla ihraç etmek amacını gütmektedir. Çin ve ASEAN ülkeleri arasında sekiz yıldır süren görüşmeler uyarınca iki taraf arasında tarifeler 2005 yılından itibaren düşmüştür yılından itibaren ise Çin ve ASEAN ın çekirdek altı ülkesi (Endonezya, Filipinler, Tayland, Singapur, Malezya ve Brunei) arasında ticareti yapılan malların %90 ına tarife uygulanmayacaktır. Petrol Gelirlerinde Artış Ortadoğu Ülkelerinde Büyümeyi Hızlandıracak Ortadoğu ülkelerinin hızlı büyüme süreci, 2009 yılında küresel ekonominin sarsılması ile petrol üretimi ve fiyatlarının düşüşüne bağlı olarak ani bir duraksamayla karşı karşıya kalmıştır. Bölgede yer alan birçok ülke ekonomisi, uzun yıllardır ilk defa resesyona girmiştir. Söz konusu iktisadi duraksama her ülkeyi aynı ölçüde etkilememiş, Katar, Yemen ve Mısır gibi Ortadoğu ülkelerinin ekonomileri büyüme göstermiştir. Umman ve Yemen gibi OPEC üyesi olmayan ülkeler ise üretim miktarlarını kısmamalarına karşın petrol fiyatlarındaki düşüşten olumsuz biçimde etkilenmiştir. Ekonomi çevrelerinde 2009 yılında varili 62 dolar olan petrolün 2010 da 90 dolara dek yükselişiyle, tüm bölge ekonomilerinin pozitif büyüme göstereceği öngörülmektedir. En büyük Arap ekonomisi olan Suudi Arabistan, IMF verilerine göre 2009 yılında %0,9 küçülmüştür yılında ise %4 büyümesi öngörülmektedir. Suudi Arabistan Krallığı nca 2010 yılında bütçe açığının 70 milyar riyale yükseleceği tahmin edilmekle beraber, ülkede yatırım harcamalarının arttığı gözlenmektedir. Nitekim Suudi Arabistan da önümüzdeki 5 yıl içerisinde. 21

22 ekonomiyi güçlendirmek üzere harcanması öngörülen 400 milyar doların 70 milyar doları 2010 için ayrılmıştır. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poors a göre, 2010 yılında Suudi Hükümeti bütçesi dengede kapanacaktır. Ülke notlarını en zor yükselten kredi derecelendirme kuruluşu Moody s ise Suudi Arabistan ın borç notunu A1 den dördüncü en yüksek düzey olan Aa3 e çıkarmıştır. Bu düzey Suudi Arabistan ın komşuları olan Abu Dabi, Kuveyt, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri nin bir derece altıdır. Moody s e göre krallığın bankacılık sistemi küresel bunalım sürecinde istikrarı sürdüren birkaç sistemden biri olmuştur. Mısırlı bir yatırım bankasının tahminine göre ise, ülkede 2010 yılında bütçe fazlasının GSYH ya oranı %0,6 olarak gerçekleşecektir. Bir diğer Ortadoğu ülkesi olan Suriye de, IMF verilerine göre, GSYH 2009 yılında %3 büyüme göstermiştir da ise büyümenin %4,2 oranında gerçekleşmesi öngörülmektedir. Ülkede 2009 yılı enflasyon oranı %7,5 dir yılı için tahmini oran ise %6 dır. Suriye nin dış ticaret hacmi geçtiğimiz yıl 34,3 milyar dolara ulaşmıştır. Ülkenin ihracatı 2000 yılından beri ortalama %14 artış gösterirken, ithalatı %18 artmaktadır. Bir başka Ortadoğu ülkesi Irak ın ekonomisi 2009 yılında %4,3 büyümüştür. IMF nin 2010 büyüme tahmini %5,8 dir. Ülkede 2009 yılı enflasyonu %6,9, 2010 tahmini %6 dır. İhracatının yaklaşık %80 i petrolden oluşan Irak ın 2010 yılında petrol fiyatlarının artışıyla %28 olan cari hesap açığı/gsyh oranının önemli ölçüde kapanması beklenmektedir. Dünyada en çok gaz rezervlerine sahip ülkeler arasında yer alan ve tüketim maddelerinin neredeyse tamamını ithal eden Katar ın, IMF ye göre 2010 yılında %18,5 büyümesi öngörülmektedir. Nitekim gaz talebine bağlı olarak, %11,8 gibi yüksek bir oranla, 2009 yılında Ortadoğu ülkeleri içerisinde en yüksek büyüme performansını gerçekleştiren Katar, %7 yle ikinci en yüksek ekonomik büyümeyi gerçekleştiren Lübnan a açık ara fark atmıştır. Türkiye Ekonomisi Resesyondan Çıktı Kesintisiz olarak 27 çeyrek boyunca büyümenin ardından 2008 yılı son çeyreğinden itibaren dört çeyrek üst üste daralan Türkiye ekonomisi, 2009 yılı dördüncü çeyrek büyüme oranı göz önünde tutulduğunda resesyondan çıkmıştır yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre, gayri safi yurtiçi hasıla sabit fiyatlarla %6 artmıştır yılı bütününde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre GSYH nın sabit fiyatlarla, orta vadeli programda yer alan %6 küçülme tahmininin altında olarak, %4,7 azaldığı görülmektedir. Böylece Türkiye ekonomisi 2001 yılındaki %5,7 oranında küçülmenin ardından ilk defa daralma göstermiştir yılında sektörel olarak en yüksek daralma, sabit fiyatlarla, %16,3 le inşaat sektöründe görülmüştür. Küçülen diğer sektörler ise madencilik ve. 22