SOSYAL GÜVENL K REHBER 2008 SMMMO MEVZUAT SER S 7. Ali TEZEL SGK Baflmüfettifli. Resul KURT SGK Baflmüfettifli. Mehmet KOÇAK ÇSGB E.

Transkript

1 SMMMO MEVZUAT SER S 7 SOSYAL GÜVENL K KURUMU SOSYAL GÜVENL K REHBER 2008 Resul KURT SGK Baflmüfettifli Mustafa KURUCA stanbul Sosyal Güvenlik l Müdürü Ali TEZEL SGK Baflmüfettifli Mehmet KOÇAK ÇSGB E. fl Müfettifli stanbul,

2 SMMMO Mevzuat Serisi 7 SMMMO Yay nlar 112 Kapak Tasar m ve Uygulama: Evren Günay Bask ve Cilt MART MATBAACILIK SANATLARI T CARET VE SANAY LTD. fit. Mart Plaza, Merkez Mahallesi, Ceylan Sokak No: 24 Nurtepe-Ka thane/ STANBUL Telefon: (0212) Faks: (0212) SMMMO Kurtulufl Caddesi No: 114 fiiflli/ STANBUL Telefon: (0212) Faks: (0212) ismmmo@ismmmo.org.tr (Yay nda Kataloglama Bilgisi) Sosyal güvenlik rehberi./ Resul Kurt...[ve öte]. - stanbul: SMMMO s. ; 18 sm. - ( SMMMO Yay nlar ; Mevzuat Serisi;7) ISBN: Sosyal Güvenlik 362 Copyright Yay n ve sair haklar yazarlar na ve stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler Odas na ( SMMMO) aittir. Bu kitab n tümü ya da bir k sm yazar n yaz l izni al nmadan bas lamaz, k smen veya tamamen al nt yap lamaz, hiçbir flekilde kopya ve tercüme edilemez, ço alt lamaz ve manyetik ortamlara aktar lamaz say l ve 2936 say l Fikir ve Sanat eserleri ve Türk Ticaret Yasas gere ince fotokopi, tarama, yazma vesair baflka bir flekilde ço altarak sat n alan, satan veya bir kitaptan yazar n yaz l izni olmadan al nt yapan kifli ve kurumlar; Her bir kopya için 2 y ldan 6 y la kadar hapis cezas (para cezas na çevrilmeksizin), 10 bin YTL den 150 bin YTL ye kadar mahkemenin karar verece i para cezas, Meslekten men ve kopyalama ve bas m cihazlar na el konulmas, cezalar ile cezaland r l rlar. SUNUfi Kamuoyunda sosyal güvenlik reformu olarak bilinen 5510 say l Kanunla önemli de ifliklikler getirilmektedir. fiüphesiz SSK, Ba -Kur ve Emekli Sand n n birbirinden farkl uygulamalar n n meydana getirdi i rahats zl klar n giderilmesinde kamuoyunda sosyal güvenlik reformu olarak adland r lan 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu ile çal flanlar aras ndaki haks z ve anlams z ayr m sona erdirilecekti. Çal flanlar n eflit kurallara tabi olmas ve ayn haklara kavuflturulmas amac yla haz rlanan 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas n n haz rlanmas sürecinde sosyal taraflar n görüflleri yeterince dikkate al nmadan dar bir kadroyla gerçeklefltirilmifltir. Bu nedenle sosyal güvenlik reformu olarak adland r lan 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu eksik, yetersiz, anlafl lmaz, belirsiz, karmafl k ve at f maddeleri fazla olan bir yap dad r. Öyle ki, konunun uzmanlar bile, 5510 say l Kanunla getirilen düzenlemeleri anlamakta zorlanmaktad r. Anayasa Mahkemesinin, 5510 say l Kanunun baz maddelerini iptal etmesi, baz maddelerinin de yürürlü ünü durdurmas n n ard ndan Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu nun yürürlük tarihi önce , bilahare , daha sonra olarak de ifltirilmiflti. Ancak, 5754 say l Kanunla yürürlük maddesinde de ifliklikler yap larak yasan n büyük bölümünün tarihinde yürürlü e girece i öngörülmüfltür. Özellikle bilfiil uygulaman n içinde olan meslek mensuplar n n gerek uygulamada karfl laflabilecekleri yenilikleri bulabilecekleri ve gerekse de çal flmalar nda rehber olarak kullanabilecekleri bir yay na ihtiyaç duyulmaktayd Say l Sosyal Sigortalar Ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu uygulamas na iliflkin Sosyal Güvenlik Rehberi 2008 isimli bu çal flmay k sa bir sürede haz rlayarak, hem meslek mensuplar n n hem de ilgililerin istifadesine sunan SGK stanbul l Müdürü say n Mustafa KURUCA ya, SGK Baflmüfettifli say n Resul KURT a, SGK Baflmüfettifli say n Ali TEZEL e, E. fl Müfettifli say n Mehmet KOÇAK a, stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler Odas olarak teflekkür ederiz. Yahya ARIKAN SMMMO Baflkan 2 3

3 ÖNSÖZ 16 May s 2006 tarih 5502 say l Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu nun 20 May s 2006 tarihi itibariyle yürürlü e girmesi ile Ülkemizde k rk y l aflk n bir süredir tart fl lan tek çat uygulamas hayat bulmufltur say l Kanun ile uzun bir geçmifle sahip olan SSK, Ba -Kur ve Emekli Sand teflkilatlar Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesi içerisinde birlefltirilerek bu üç sosyal güvenlik kurumunun farkl uygulamalar kademeli bir biçimde kald r larak norm ve standart birli i sa lanmas na yönelik çal flmalar bafllat lm flt r. Buna paralel olarak tüm sosyal taraflar n görüflleri de al narak Sosyal Güvenlik Kurumu uygulamas na yön verecek 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu yasalaflt r l p geneli itibariyle tarihinde yürürlü e girmesi öngörülmüfltür. Özellikle meslek mensuplar ile Kurum personelinin reformla birlikte yürürlü e girecek uyulamalar konusunda bilgilendirilmesi amac yla böyle bir esere ihtiyaç vard. Bu ba lamda tarihinde yürürlü e girecek olan 5510 say l Kanunun uygulanmas na yönelik toplumu bilgilendirme anlam ndaki bu önemli eseri haz rlayan de erli arkadafllar m SGK Baflmüfettifli Ali TEZEL, SGK Baflmüfettifli Resul KURT ve E. fl Müfettifli Mehmet KOÇAK a, ayr ca katk lar ndan dolay stanbul Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler Odas Baflkan ve TÜRMOB Genel Baflkan Yard mc s Say n Yahya ARIKAN a teflekkürü borç biliyorum. Mustafa KURUCA Sosyal Güvenlik l Müdürü 4 5

4 Ç NDEK LER Birinci Bölüm Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda Kurumsal Yap Ve Tek Çat Sosyal Güvenlik Reformu Neden Yap ld Ve Sosyal Güvenlik Reformunda Son Durum Sosyal Güvenlik Kurumu nun Kurumsal Yap s Sosyal Güvenlik Sisteminin Denetimi Ve Teftifli...19 kinci Bölüm Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler Ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda (5510 Say l Kanunda) Sigortal Say lanlar Say l Kanunda Haklar nda Baz Sigorta Kollar Uygulanacak Sigortal lar (K smi Sigortal lar) Say l Kanunda Sigortal say lmayanlar (Tam Sigortal lar) flyerlerinin SGK ya Bildirilmesi ve Tescili flyerinin Nakli, Devri Ve ntikalinin Bildirilmesi flyeri Dosyalar n n fllemden Kald r lmas /A (SSK) Sigortal lar n n SGK ya Bildirimi /B (Ba -Kur) Sigortal lar n n SGK ya Bildirimi /C (Kamu Görevlileri) Sigortal lar n n SGK ya Bildirimi Kurum Ve Kurulufllar le Bankalar n Sorumluluklar Herkese Tek Sosyal Güvenlik Numaras Sigortal flten Ayr l fl Bildirgesi

5 13- flveren, flveren Vekili, Geçici fl liflkisi Kurulan flveren Ve Alt flverenlerin Sorumluluklar Sigortal l k Hallerinin Birleflmesi Veya Çak flmas Alt flveren Ve Sigortal y Devir Alan n Bildirilmesi fl Kazalar nda dari fllemler flkazalar nda flverenin Ve Üçüncü Kiflilerin Sorumlulu u Sigortas z Çal flt r lan flçinin U rad flkazas nda flverenlerin Sorumlulu u Emekli Olduktan Sonra Çal flmaya Devam Edenlerin Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) Uygulamas Sigorta Primine Esas Kazançlar /(b) bendi (Ba -Kur) kapsam ndaki sigortal lar n prime esas kazançlar Sigorta Primine Esas Kazanc n Alt Ve Üst S n r K smi Süreli (Part-Time) Çal flmalarda Prim Ödeme Gün Say s Birden Fazla flte Çal fl lmas Nedeniyle Kuruma Prim Ödenmesi Asgarî flçilik Uygulamas Ve Uzlaflma Ayl k prim ve hizmet belgesinin düzenlenmesi, verilmesi ve saklanmas Sosyal Sigorta Ve Genel Sa l k Sigortas Prim Oranlar Günden Eksik Günlerin SGK na Bildirilmesi Belgenin Dayana Ve Kay tlar n Geçersiz Say lmas Ücret Tediye Bordrolar nda Dikkat Edilecek Konular? Ücret Tediye Bordrosunun Ayr Ayr Düzenlenmesi Ve Belgenin flyeri Kay tlar le Mutabakat flyeri Kay tlar n n saklama süresi flyeri Kay tlar n n Teftifle Sunulmas (Kurumun Denetim ve Kontrolle Görevli Memurlar na braz ) Sigorta Primlerinin Ödenmesi Sigorta Prim Borçlar na Halef Olma, Gecikme Cezas Ve Gecikme Zamm Prim adesi Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda SGK Taraf ndan Verilecek darî Para Cezalar darî Para Cezalar na tiraz flyeri Tehlike S n f Ve Derecelerini Etkileyebilecek De ifliklikler Sa l k Hizmeti Sunucular na Yönelik darî Yapt r mlar Ve Sözleflmenin Feshi...86 Üçüncü Bölüm Sosyal Güvenlik Reformunun Çal flanlar (SSK l lar) Aç s ndan Getirdikleri Sigortal lar n Çal flmaya Bafllad klar n SGK ya Bildirme Zorunlulu u Say l Kanunda Sigortal lar n flleri Nedeniyle Geçici Olarak Yurt D fl nda Bulunmalar Türk flverenler Taraf ndan Çal flt r lmak Üzere Götürülen Türk flçilerinin Sosyal Güvenli i Say l Kanunda fl Kazas n n Bildirilmesi Ve Soruflturulmas

6 Say l Kanunda fl Kazas, Meslek Hastal, Hastal k Ve Anal k Hallerinde Sa lanan Haklar Say l Kanunda Geçici fl Göremezlik Ödene i ( stirahat Paras ) Say l Kanunla Hak Sahiplerine Gelir Ba lanmas Say l Kanunla 5510 Say l Yasadan Önce Sosyal Güvenlik Kurumlar nda Evlenme Yard m ( kramiyesi) Say l Kanunda Cenaze Yard m Say l Kanunla Ölüm Sigortas nda Yap lan De ifliklikler Do al Afetlerde Prim Borcu Ertelenecek Ücretleri bankadan ödeme zorunlulu u Say l Kanunla Prim Borçlar nda Zamanafl m Süresi 10 Y l Olacak Say l Kanunla Prim Borçlar KDV ade Alaca ndan Mahsup Edilebilecek Sigortal lar Primlerini ade Alabilecek Sigortal lara borçlanma hakk Say l Kanunla Reformdan Sonra Askerlik Borçlanmas Artacak Say l Kanunla Do um Borçlanmas Gelecek Say l Kanunla Anlaflmal Boflanmaya Ceza Geliyor Say l Kanunla Ayl k Ba lama Oran Say l Kanunla Topluluk Sigortas Kalk yor! Anne-Babas n Kasten Öldürene Ayl k Yok Say l Kanunla Y pranma Pay Kalkt Dördüncü Bölüm Sosyal Güvenlik Reformunun Ba -Kur lular Aç s ndan Getirdikleri Ba -Kur lular Tehlike S n f Ve Derecelerini Etkileyen De ifliklikleri Bildirecek Ba -Kur lu emeklinin destek primi Say l Kanunla Ba -Kur luya 30 gün primle sa l k hizmeti Say l Kanunla Ba -Kur lu flçisinden Az Prim Ödeyemeyecek Say l Kanunla Ba -Kur lunun prim oran düflecek Say l Kanunla (Esnaf) Ba -Kur luya istirahat paras verilecek flverenler Kendi fiirketinden SSK l Olamayacak Say l Kanunla Ba -Kur lular n refakatçi giderleri ödenecek Say l Kanunla Emekli gelir ve ayl klar nafaka borçlar d fl nda haczedilemeyecek Say l Kanunla A.fi. Kurucu ortaklar Ba -Kur primi ödemeyecek Beflinci Bölüm Sosyal Güvenlik Reformu nda Genel Sa l k Sigortas Sosyal Güvenlik Reformu nda Genel Sa l k Sigortas Genel Sa l k Sigortal s Say lanlar Genel sa l k sigortal s n n bakmakla yükümlü oldu u kifliler Genel sa l k sigortal s ve bakmakla yükümlü olunan kifli say lmayanlar

7 5- Kimler Genel Sa l k Sigortas na prim ödeyecek? Sa l k Hizmetleri Ve Di er Haklar le Bunlardan Yararlanm Finansman Sa lanan Sa l k Hizmetleri Ve Süresi Kurumca Finansman Sa lanmayacak Sa l k Hizmetleri Sa l k Hizmetlerinden Yararlanma fiartlar Kat l m Pay Al nacak Olan Sa l k Hizmetleri Hizmet Basamaklar Ve Sevk Zinciri Tüp Bebek Uygulamas Alt nc Bölüm 5763 Say l Kanunla Getirilen Baz Önemli Teflvikler Kad n Ve Genç flçi stihdam n Teflvik Özürlü iflçinin SSK primini iflveren hissesi Hazine'ce karfl la nacak stihdam Teflviki le lgili Befl (5) Puanl k Prim Katk s Eski Hükümlü Ve Terör Ma duru Çal flt rma Zorunlulu u Kald r ld Özürlü flçiler fl-kur'dan Sa lanacak den Fazla flçi Çal flt ranlar Spor Tesisi Yapt rmayacak flyeri Sa l k Birimleri flyeri Sa l k Ve Güvenlik Birimi A r Ve Tehlikeli fllerde E itim Zorunlulu u Çal flma Bakanl flyeri Kurma zni Kald r l yor Risk Tan m Ve De erlemesi De Özellefltirilebilecek flverenin Ödeme Aczine Düflmesi B R NC BÖLÜM SOSYAL GÜVENL K REFORMU SONRASINDA KURUMSAL YAPI VE TEK ÇATI 12 13

8 B R NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda Kurumsal Yap ve Tek Çat B R NC BÖLÜM SOSYAL GÜVENL K REFORMU SONRASINDA KURUMSAL YAPI VE TEK ÇATI 1- Sosyal Güvenlik Reformu Neden Yap ld Ve Sosyal Güvenlik Reformunda Son Durum Kamuoyunda sosyal güvenlik reformu olarak adland r lan de iflikliklerden önce, Türkiye de çeflitli kanunlara tabi olarak, sosyal sigortac l k ilkeleriyle sosyal güvenlik hizmeti veren farkl sosyal güvenlik kurumlar bulunmaktayd. Bunlar; 1- T.C. Emekli Sand, 2- Sosyal Sigortalar Kurumu, 3- Ba -Kur, 4- Bankalar, Sigorta ve Reasürans fiirketleri, Ticaret Odalar, Borsalar veya bunlar n teflekkül ettikleri birliklerinin personelinin sosyal güvenli inin sa lanmas amac yla oluflturduklar 17 emekli sand vakf, Olarak say labilecektir. Y llard r sosyal güvenlik sistemindeki yap sal sorunlar tart fl p, çözüm yollar aramaktay z. Ciddi, kapsaml ve gerçek anlamda bir sosyal güvenlik reformu yap lmas konusunda herkesin hemfikir oldu u söylenebilir. Ancak, reformun nas l olmas gerekti i konusunda farkl görüfller bulunmaktad r. Bir çok sendika, meslek odas, dernek ve üniversite taraf ndan çok say da raporlar haz rland, hükümetler taraf ndan çok say da yasalar ç kar ld, ama bugüne kadar sosyal güvenlik sistemimizdeki sorunlar maalesef çözülemedi. Sosyal güvenlik sistemimizdeki sorunlar n çözümü amac yla k sa 14 15

9 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo B R NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda Kurumsal Yap ve Tek Çat bir süre önce 5502 say l Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ve bu kurumun uygulayaca Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu ç kar ld say l kanundan sonra Sosyal Sigortalar Kurumu Baflkanl, Ba -Kur Genel Müdürlü ü, T.C. Emekli Sand Genel Müdürlü- ü ortadan kald r l p bu kurumlar n yerine, Sosyal Güvenlik Kurumu Baflkanl kurularak norm ve standart birli i sa lanmas yönünde önemli bir ad m at larak sosyal güvenlik kurumlar tek çat alt nda toplanm flt r say l Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu Anayasa Mahkemesi taraf ndan iptal edilmedi i gibi, Tek Çat olarak adland r lan kurumlar n birleflmesi uygulamas nda süreç tamamlanmak üzeredir. 506 say l Kanunun Geçici 20 nci maddesi kapsam ndaki bankalar, sigorta ve reasürans flirketleri, ticaret odalar, sanayi odalar, borsalar veya bunlar n teflkil ettikleri birlikler personeli için kurulmufl bulunan sand klar n ifltirakçileri ile ayl k veya gelir ba lanm fl olanlar ile bunlar n hak sahipleri herhangi bir iflleme gerek kalmaks z n tarihinden itibaren üç y l içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilerek 5510 say l Kanun kapsam na al nacak. Üç y ll k süre Bakanlar Kurulu karar ile en fazla iki y l daha uzat labilir. Devir tarihi itibar yla sand k ifltirakçileri bu Kanunun 4 üncü maddesinin (a) bendi kapsam nda sigortal say lacak say l Kanunun k sa vadeli sigorta kollar ve genel sa l k sigortas hariç di er hükümleri bak m ndan; vak f senetlerinde bu Kanuna ayk r hükümler bulunmas halinde, bu Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 5510 say l Kanun hükümleri uygulan r. 30/4/2008 tarihinden itibaren, bankalar, sigorta ve reasürans flirketleri, ticaret odalar, sanayi odalar, borsalar veya bunlar n teflkil ettikleri birlikler personeli için kurulmufl bulunan sand klarca ba lanm fl/ba lanacak olan gelir veya ayl klara yap lacak art fllar, 506 say l Kanuna göre ba lanan gelir veya ayl klara yap lan art fllardan fazla olamayacak. Yine, sosyal sigortalar ile genel sa l k sigortas bak m ndan kiflileri güvence alt na almak, bu sigortalardan yararlanacak kiflileri ve sa lanacak haklar, bu haklardan yararlanma flartlar ile finansman ve karfl lanma yöntemlerini belirlemek; sosyal sigortalar n ve genel sa l k sigortas n n iflleyifli ile ilgili usûl ve esaslar düzenlemek üzere haz rlanan 5489 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu TBMM de kabul edilmiflti. Ancak Cumhurbaflkan taraf ndan yay mlanmas uygun bulunmayan, 3, 28, 29, 31, 40, 46, 55, 63, 80, 82, geçici 1, geçici 2, geçici 4, geçici 6 ve geçici 9. maddelerinin bir kez daha görüflülmesi için, Anayasa'n n de iflik 89. ve 104. maddeleri uyar nca Türkiye Büyük Millet Meclisi Baflkanl 'na geri gönderilmiflti. TBMM de yeniden görüflülen ve herhangi bir de ifliklik yap lmadan aynen kabul edilen 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu tarih ve say l Resmi Gazetede yay nlanm flt r say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu ile TC Emekli Sand, Sosyal Sigortalar Kurumu, Ba -Kur ve banka ve ticaret odas sand klar taraf ndan sigortal lara verilen sa l k ve sosyal güvenlik haklar ndaki farkl l klar kald r larak, tüm vatandafllara eflit sa l k ve sosyal güvenlik hakk tan nmas amaçlanm flt. Reformun yürürlü e girmesiyle birlikte ilk defa memur, iflçi, köylü, esnaf ve ifladam aras nda sa l k ve sosyal güvenlik yönünden ayr cal kl uygulamalar n sona erdirilmesi düflünülmüfltü. Ancak Anayasa Mahkemesinin tarihli ve say l 5. Mükerrer Resmi Gazete'de yay mlanan tarihli E: 2006/111 ve K: 2006/11 say l karar ile, yürüttükleri kamu hizmetine ba l olarak hukuksal konumlar di er çal flanlardan farkl olan 16 17

10 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo B R NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda Kurumsal Yap ve Tek Çat kamu görevlileri ile bunlar d fl nda kalan sigortal lar n ayn sisteme ba l tutulmas n Anayasan n 2, 10 ve 128 inci maddelerine ayk r bulmufl ve kamu görevlileri için statülerine ve yapt klar görevin gereklerine uygun, emeklileri için de önceki statüleri ile uyumlu ayr yasal düzenleme yap lmas n n zorunlu oldu una karar vererek, yasan n emeklilik ve sa l k sigortas na iliflkin hak ve yükümlülükleri düzenleyen madde ve hükümlerini kamu görevlileri yönünden iptal etmiflti. Anayasa Mahkemesinin 5510 say l Kanunun baz maddelerini iptal etmesi, baz maddelerinin de yürürlü ünü durdurmas n n ard ndan 5510 say l kanunun yürürlük tarihi önce tarihine, sonra tarihine, bilahare tarihine ve nihayet en son olarak 5754 say l Kanun'la, 2008 Ekim ay bafl olarak belirlendi say l Kanunla, 5510 say l Kanunda, adeta yasan n neredeyse tamam na yak n maddelerinde de ifliklikler yap lm flt r say l Kanun, tarih ve say l Resmi gazetede yay nlanarak yürürlü e girmifltir. Yine, 5763 ve 5797 say l Kanun larla da 5510 say l Kanunda baz de ifliklikler yap lm flt r. Di er bir deyiflle, sosyal güvenlik reformunun önemli bir bölümü 1 Ekim 2008 de yürürlü e girecektir. 2- Sosyal Güvenlik Kurumu nun Kurumsal Yap s Sosyal Güvenlik Kurumun organlar ; a) Genel Kurul. b) Yönetim Kurulu. c) Baflkanl k. Olarak düzenlenmifltir. Sosyal Güvenlik Kurumu Baflkanl n n ana hizmet birimleri ise afla da say lm flt r; a) Sosyal Sigortalar Genel Müdürlü ü. b) Genel Sa l k Sigortas Genel Müdürlü ü. c) Primsiz Ödemeler Genel Müdürlü ü. ç) Hizmet Sunumu Genel Müdürlü ü. d) Rehberlik ve Teftifl Baflkanl. e) Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Baflkanl. Her bir genel müdürlük bünyesinde, Yönetim Kurulu karar ile en fazla 8 adet daire baflkanl kurulabilir. Rehberlik ve Teftifl Baflkanl kurulmufl ve tüm kurumlardaki müfettifller tek çat alt nda toplanarak, Sosyal Güvenli in Denetimi etkin hale getirilmifltir. SSK nun Sigorta Teftifl Kurulu ile Teftifl Kurulu, Ba -Kur Teftifl Kurulu ve T.C. Emekli Sand Teftifl Kurulu bünyesinde çal flan müfettifller, Sosyal Güvenlik Teftifl ve Rehberlik Kurulu na ba l Sosyal Güvenlik Müfettifli olarak atanm fllard r. Sosyal Güvenlik Müfettiflleri, sosyal güvenli e iliflkin hükümlerin uygulanmas nda usûlsüzlükleri önleyici ve daha önceki uygulamalar n aksine e itici ve rehberlik yaklafl m n ön plâna ç karan bir anlay flla denetimlerde bulunacak, mükellef ve sigortal lar denetlerken ayn zamanda e iterek bilgilendireceklerdir. 3- Sosyal Güvenlik Sisteminin Denetimi Ve Teftifli Sosyal Güvenlik Sisteminin denetim ve teftifli, Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftifl Baflkanl taraf ndan yap lmaktad r. Rehberlik ve Teftifl Baflkanl, müfettifl nitelik ve yetkisini haiz bir Baflkan ile baflmüfettifl, müfettifl ve müfettifl yard mc lar ndan oluflur. Rehberlik ve Teftifl Baflkanl do rudan Baflkana ba l olup, müfettifller Baflkan ad na görev yapar. Rehberlik ve Teftifl Baflkanl, Baflkan ad na afla daki rehberlik ve teftifl görevlerini yapar; 18 19

11 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo * Sosyal güvenli e iliflkin hükümlerin uygulanmas n ; usûlsüzlükleri önleyici, e itici ve rehberlik yaklafl m n ön plâna ç karan bir anlay flla denetlemek. * Kay td fl istihdam önlemek, sosyal sigorta suiistimalleri ile mücadele etmek, bu amaçla sektörel analizlere dayal denetimleri yürütmek ve bu konularda al nmas gerekli tedbirleri önermek. * Prim ödeme yükümlülerini gruplar ve sektörler itibar yla analiz etmek, denetlenecek sektörleri her y l için belirlenecek risk de erlendirme kriterlerine göre s n fland rmak suretiyle riskli sektörlerin denetimine öncelik vermek. * Görevleriyle ilgili her türlü kay t ve belgeleri incelemek, ilgililerden bilgi istemek ve toplamak. * flin yürütümü aç s ndan gerekli olan asgarî iflçilik tutar n tespit etmek. * Y l boyunca müfettifller taraf ndan düzenlenen raporlar n sonuçlar n de erlendirmek, raporlar hakk nda istatistikî bilgiler ile birlikte uygulamadaki sorunlara ve yap lmas gereken mevzuat de iflikliklerine iliflkin öneriler sunmak. * Kurumun merkez ve taflra teflkilât ile personelinin idarî, malî ve hukukî ifllemleri hakk nda teftifl, inceleme ve soruflturma yapmak, sosyal güvenlik mevzuat n n verdi i yetkiye dayan larak Kurumla sözleflme yapm fl gerçek ve tüzel kifliler hakk nda ise inceleme ve soruflturma yapmak. * Müfettifller taraf ndan yap lacak denetimlere iliflkin yöntem ve teknikleri gelifltirmek, standart ve ilkelerin oluflturulmas n sa lamak, denetim rehberleri haz rlamak, denetimlerin etkilili ini ve verimlili ini art r c tedbirleri almak, bu konuda görüfl ve öneriler sunmak. * Baflkan taraf ndan verilecek benzer nitelikteki di er görevleri yapmak. K NC BÖLÜM SOSYAL GÜVENL K REFORMUNUN fiverenler VE BA IMSIZ ÇALIfiANLAR AÇISINDAN GET RD KLER 20 21

12 K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri K NC BÖLÜM SOSYAL GÜVENL K REFORMUNUN fiverenler VE BA IMSIZ ÇALIfiANLAR AÇISINDAN GET RD KLER 1- Sosyal Güvenlik Reformu Sonras nda (5510 Say l Kanunda) Sigortal Say lanlar 5510 say l Yasa öncesinde, Türkiye de, sigortal lar n hangi sosyal güvenlik kuruluflunun kapsam nda bulunaca statülerine göre belirlenmiflti. * Ba ms z çal flanlar, esnaf ve sanatkârlar ile flirket ortaklar ; Ba - Kur, * Devlet Memurlar ; T.C. Emekli Sand, * Bir ifl sözleflmesine dayanarak sigortal olarak çal flanlar ise SSK taraf ndan sosyal güvenceye kavuflturulmaktayd say l yasa kapsam nda sigortal olanlar 4/a, 4/b ve 4/c olarak s n fland rmak mümkündür. Yap lan düzenleme ile, daha önce SSK kapsam nda sigortal say lanlar, Ba -Kur sigortal lar ve T.C. Emekli sand ifltirakçilerinin hangi statüde sigortal say lacaklar 5510 say l Kanunun 4. Maddesinde aç klanm flt r. 4/A (SSK) S GORTALILARI; SSK l olarak bilinen hizmet akdiyle çal flanlar aynen bu maddeye de tafl nm fl olup 4/a sigortal s say lacaklard r. 506 say l kanun uygulamas nda topluluk sigortas kapsam nda SSK sigortal s say lan noter ve avukatlar 4/a kapsam d fl nda tutulmufltur. 1) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla iflveren taraf ndan çal flt r - lanlar, 22 23

13 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri 2) Hizmet akdiyle çal flmad halde özel düzenlemelerle 4/a sigortal s say lanlar da bulunmaktad r. Buna göre; a) flçi sendikas yöneticileri b) Düflünürler, yazarlar ve sanatç lar c) Yabanc uyruklular d) Çiftçi Mallar n Koruma Bekçileri, e) Genelev kad nlar, f) Usta Ö retici. 4/B (BA -KUR) S GORTALILARI; Köy ve mahalle muhtarlar ile hizmet akdine ba l olmaks z n kendi ad na ve hesab na ba ms z çal flanlardan ise; 1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazanc nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, 2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kay tl olarak ba ms z faaliyetine devam edenler, 3) Anonim flirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklar, sermayesi paylara bölünmüfl komandit flirketlerin komandite ortaklar, di er flirket ve donatma ifltiraklerinin ise tüm ortaklar, 4) Tar msal faaliyette bulunanlar, 5) 10/7/1953 tarihli ve 6132 say l At Yar fllar Hakk nda Kanuna tabi jokey ve antrenörler, 4/b (Ba -Kur) sigortal s say lm fllard r. Afla da özellik arz eden baz meslek gruplar n n durumu aç klanm flt r. Jokey ve antrenörler Jokey ve antrenörler de 4/b (Ba -Kur) sigortal s say lacak. Jokey ve antrenörlerin, çal flmaya bafllad klar tarihten itibaren en geç bir ay içinde tescil eden kurulufl taraf ndan Kuruma bildirilecek. Kurum bu bildirimden itibaren bir ay içinde tescili yap lan kiflilere, sigortal l k hak ve yükümlülüklerinin bafllad n bildirecek. Avukat ve Noterler Esasen kendi bürosunda çal flan avukatlarla noterler, ba ms z çal flan serbest meslek erbab olmalar na ra men, 1186 say l Avukatl k Kanunu ile 1512 say l Noterlik Kanunu ile 506 say l Kanunun 86. maddesi gere ince Sosyal Sigortalar Kanununa tabi tutulmufllard. Bu nedenle benzer flekilde serbest meslek faaliyetinde bulunan doktor, difl hekimi, mali müflavirler 9 bin gün prim ödeyerek emekli olurken, avukat ve noterler 5 bin gün prim ödeyerek emekli oluyorlard say l Kanunla, bu husus düzeltilmifl ve avukatlarla noterlerin de di er serbest meslek erbab gibi 4/b sigortal l sa lanm flt r. Anonim flirketlerin kurucu ortaklar Anonim flirketlerin kurucu oraklar ndan daha önce 1479 say l kanunun 24'üncü maddesine tabi olarak sigortal olanlardan sigortal - l klar n devam ettirmek isteyenlerin 5510 say l kanunun yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içinde yaz l talepte bulunmalar halinde sigortal l klar aynen devam ettirilecek. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanlar n sigortal l klar ise 5510 say l kanunun yürürlük tarihi itibar yla sona erecek

14 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri 4/ (C) (MEMURLAR) SAYILANLARI Kamu idarelerinde; 1) 4/ (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çal fl p, ilgili kanunlar nda (a) bendi kapsam na girenler gibi sigortal olmas öngörülmemifl olanlar, 2) 4/(a) ve 4/(b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözleflmeli olarak çal fl p ilgili kanunlar nda (a) bendi kapsam na girenler gibi sigortal olmas öngörülmemifl olanlar ile 657 say l Devlet Memurlar Kanununun 86 nc maddesi uyar nca aç ktan vekil atananlar, Sigortal say l rlar a) Kurulufl ve personel kanunlar veya di er kanunlar gere ince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlar nda Devlet memurlar gibi emeklilik hakk tan nm fl olanlardan hizmet akdi ile çal flmayanlar, b) Baflbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye baflkanlar, il encümeninin seçimle gelen üyeleri, c) Birinci f kran n (c) bendi kapsam nda iken, bu kapsamdaki kiflilerin kurdu u sendikalar ve konfederasyonlar ile sendika flubelerinin baflkanl klar ve yönetim kurullar na seçilenlerden ayl ks z izne ayr lanlar, d) Harp okullar ile fakülte ve yüksek okullarda, Türk Silâhl Kuvvetleri hesab na okuyan veya kendi hesab na okumakta iken askerî ö renci olanlar ile astsubay meslek yüksek okullar ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik e itimine tâbi tutulan adaylar, e) Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlü ü hesab na okuyan veya kendi hesab na okumakta iken Emniyet Genel Müdürlü ü hesab na okumaya devam eden ö renciler, hakk nda da uygulan r. Harp okullar ile fakülte ve yüksek okullarda askerî ö renci olarak yada Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda Emniyet Genel Müdürlü ü hesab na okuyanlardan bu okullar tamamlamadan ayr lanlar ile bu okullar tamamlamalar na ra men görevlerine bafllamadan ayr lanlar n, bu okullarda geçen e itim süreleri sigortal - l klar ndan say lmaz say l Kanunun k sa vadeli sigorta kollar na iliflkin hükümleri 4/ (c) bendi kapsam nda sigortal say lanlara bu kapsamda olduklar sürece uygulanmaz say l Kanunla birlikte eski-yeni memur ayr m getirilmifltir. Buna göre; Yeni Memur tarihi ve öncesinde hiçbir sosyal güvenlik yasas kapsam nda çal flmas olmayanlardan Kamu idarelerinde iflçi ve sözleflmeli personel statüsünde olmayanlar ile hizmet akdi kapsam nda çal flmayanlardan memurlar, askerler (subay-astsubay-uzman erbafl), ö retim üye ve görevlileri, hakimler ve savc lar, 4/(a) ve 4/(b) bentlerine tabi olmayanlardan sözleflmeli olarak çal fl p ilgili kanunlar nda 4/(a) bendi kapsam na girenler gibi sigortal olmas öngörülmemifl olanlar ile 657 say l Devlet Memurlar Kanununun 86 nc maddesi uyar nca aç ktan vekil atananlar, 5510 say l kanuna göre 4/c sigortal s say lacaklard r. Eski Memur tarihi ve öncesinde herhangi bir sosyal güvenlik yasas 26 27

15 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri kapsam nda çal flmas olanlar ile halen memur olanlar n, ilerde 5510 say l Kanunun 4/c sigortal s say lmas n gerektiren bir faaliyette bulunmas halinde (Anayasa Mahkemesinin tarih ve E:2006/111 ve K:2006:11 say l karar gere ince) 5434 say l Kanun hükümlerine tabi olurlar Say l Kanunda Haklar nda Baz Sigorta Kollar Uygulanacak Sigortal lar (K smi Sigortal lar) K smi istisna kapsam nda sigortal lar hakk nda, baz sigorta kollar hükümleri uygulan r ve baz sigorta kollar da uygulanmaz. Haklar nda baz sigorta kollar uygulanacak sigortal lar ve sigorta kollar ; a) Hizmet akdi ile çal flmamakla birlikte, ceza infaz kurumlar ile tutukevleri bünyesinde oluflturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çal flt r lan hükümlü ve tutuklular hakk nda, Kanunun ifl kazas ve meslek hastal ile anal k hükümleri, b) 5/6/1986 tarihli ve 3308 say l Meslekî E itim Kanununda belirtilen aday ç rak, ç rak ve iflletmelerde meslekî e itim gören ö renciler hakk nda ifl kazas ve meslek hastal ile hastal k sigortas, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek ö renimleri s ras nda zorunlu staja tabi tutulan ö renciler hakk nda ise ifl kazas ve meslek hastal sigortas hükümleri, c) 1) Harp malûlleri ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 say l Terörle Mücadele Kanunu, 3/11/1980 tarihli ve 2330 say l Nakdi Tazminat ve Ayl k Ba lanmas Hakk nda Kanuna göre vazife malûllü ü ayl ba lanm fl malûllerden, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci f kras n n (a) ve (b) bentleri kapsam nda sigortal olarak çal flmaya bafllayanlar hakk nda ifl kazas ve meslek hastal sigortas hükümleri uygulan r, ancak uzun vadeli sigorta kollar na tabi olmay istemeleri halinde bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay bafl ndan itibaren, haklar nda uzun vadeli sigorta kollar uygulan r. 2) 4 /(c) bendi kapsam nda bir göreve bafllayan tüm vazife malûlleri hakk nda uzun vadeli sigorta kollar hükümleri uygulan r. 3) 4 / (a), (b) ve (c) bentleri kapsam nda sigortal olarak çal flmaya bafllad klar halde, ayl klar kesilmeyen harp ve vazife malûllerinden genel sa l k sigortas primi al nmaz. ç) Türkiye fl Kurumu taraf ndan düzenlenen meslek edindirme, gelifltirme ve de ifltirme e itimine kat lan kursiyerler hakk nda Kanunun ifl kazas ve meslek hastal hükümleri, d) Ülkemiz ile uluslararas sosyal güvenlik sözleflmesi bulunmayan ülkelerde ifl üstlenen iflverenlerce yurt d fl ndaki iflyerlerinde çal flt r lmak üzere götürülen Türk iflçileri hakk nda k sa vadeli sigorta kollar ile genel sa l k sigortas hükümleri, bu sigortal lar n uzun vadeli sigorta kollar na tabi olmak istemeleri halinde ise Kanunun 50 nci maddesinin ikinci f kras n n Türkiye de yasal olarak ikamet etme flart ile ayn f kran n (a) bendinde belirtilen flartlar aranmaks z n haklar nda genel sa l k sigortas primi hariç iste e ba l sigorta hükümleri, uygulan r Say l Kanunda Sigortal say lmayanlar (Tam Sigortal lar) 5510 say l Kanunun k sa ve uzun vadeli sigorta kollar hükümlerinin uygulanmas nda; a) flverenin iflyerinde ücretsiz çal flan efli, b) Ayn konutta birlikte yaflayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar h s mlar aras nda ve aralar na d flardan baflka kimse kat lmaks z n, yaflad klar konut içinde yap lan ifllerde çal flanlar, 28 29

16 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri c) Ücretle ve sürekli olarak çal flanlar hariç ev hizmetlerinde çal - flanlar, ç) Muvazzaf askerlik hizmetlerini er ve erbafl olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu ö rencileri, d) Yabanc bir ülkede kurulu herhangi bir kurulufl taraf ndan ve o kurulufl ad na ve hesab na Türkiye'ye bir ifl için gönderilen ve yabanc ülkede sosyal sigortaya tâbi oldu unu belgeleyen kifliler ile Türkiye'de kendi ad na ve hesab na ba ms z çal flanlardan, yurt d - fl nda ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuat na tâbi olanlar, e) Resmî meslek ve sanat okullar ile yetkili resmî makamlar n izniyle kurulan meslek veya sanat okullar nda ve yüksek okullarda fiilen normal e itim süreleri içinde yap lan, tatbikî mahiyetteki yap m ve üretim ifllerinde çal flan ö renciler, f) Sa l k hizmet sunucular taraf ndan ifle al flt r lmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malûller, g) 4/(b) ve 4/(c) bentleri gere i sigortal say lmas gerekenlerden 18 yafl n doldurmam fl olanlar 1, ) Kamu idareleri hariç olmak üzere, tar m ifllerinde veya orman ifllerinde hizmet akdiyle süreksiz ifllerde çal flanlar, h) Tar mda kendi ad na ve hesab na ba ms z çal flanlardan; tar msal faaliyette bulunan ve y ll k tar msal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete iliflkin masraflar düflüldükten sonra kalan tutar n ayl k ortalamas n n, Kanunda tan mlanan prime esas günlük kazanç alt s n - 1 Bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, 22/11/2001 tarihli ve 4721 say l Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin k l nmak suretiyle, ö renimleriyle ilgili görevlerde çal flanlar hakk nda 18 yafl n bitirilmifl olmas flart aranmaz. r n n otuz kat ndan az oldu una dair beyanlar n içeren baflvurular dikkate al narak ziraat odalar ndan, bunlar n bulunmad yerlerde tar m il/ilçe müdürlüklerinden alacaklar muafiyet belgesi ile belgeleyenler, ) Kendi ad na ve hesab na ba ms z çal flanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kay tl olanlardan, ayl k faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine iliflkin masraflar düflüldükten sonra kalan tutar, prime esas günlük kazanç alt s n r n n otuz kat ndan az oldu una dair beyanlar n içeren baflvurular dikkate al - narak, Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birli i nden, bunlar n bulunmad yerlerde meslek odalar ndan alacaklar muafiyet belgesi ile belgeleyenler. i) Kamu idarelerinin d fl temsilciliklerinde istihdam edilen ve temsilcili in bulundu u ülkede sürekli ikamet izni veya bu devletin vatandafll n da haiz bulunan Türk uyruklu sözleflmeli personelden, bulundu u ülkenin sosyal güvenlik kurumunda sigortal oldu unu belgeleyenler ile kamu idarelerinin d fl temsilciliklerinde istihdam edilen sözleflmeli personelin uluslararas sosyal güvenlik sözleflmeleri çerçevesinde ve temsilcili in bulundu u ülkenin ilgili mevzuat n n zorunlu k ld hallerde, iflverenleri taraf ndan bulunulan ülkede sosyal sigorta kapsam nda sigortal yap lanlar, sigortal say lmazlar. 4- flyerlerinin SGK ya Bildirilmesi ve Tescili flveren, iflyeri bildirgesini en geç sigortal çal flt rmaya bafllad tarihte, Kuruma vermekle yükümlüdür. fiirket kuruluflu aflamas nda, çal flt raca sigortal say s n ve bunlar n ifle bafllama tarihini, ticaret sicili memurluklar na bildiren iflverenlerin, bu bildirimleri Kuruma yap lm fl say l r. Ticaret sicili memurluklar, kendilerine yap lan bu bildirimi en geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundad r

17 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri 5510 say l Kanun uyar nca iflyerlerinin tescili 4 flekilde yap lmaktad r; 1) flyeri bildirgesiyle, 2) fiirket ilk kuruluflunda ticaret sicil memurlu unca yap lan bildirim üzerine tescil, 3) SGK Müfettiflleri, SGK Yoklama memurlar ve genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin denetim elemanlar nca yap lan tespit üzerine tescil, 4) hale makamlar, ruhsata tabi ifllerde (maden arama, inflaat, tafl oca vs.) ruhsat veren merciler ve di er resmi kurulufllardan al nan bilgilere istinaden tescil. flveren taraf ndan iflyeri bildirgesinin verilmemifl olmas halinde, iflyeri; a) Kurum veya kamu kurum ve kurulufllar n n denetim ve kontrollerinde düzenlenen, iflyeri bildirgesinde bulunmas gerekli bilgileri ihtiva eden durum tespit tutana na, b) hale makamlar, ruhsata tabi ifllerde ruhsat veren merciler (valilikler, kaymakaml klar, belediyeler, maden arama ve iflletme, inflaat, tafl oca ruhsat verenler ve benzeri), çal flma müdürlükleri, vergi daireleri, liman reislikleri, trafik müdürlükleri gibi resmi kurulufllardan ve bankalardan al nan bilgilere, c) Mahkeme kararlar na veya ilk flirket kuruluflunda ticaret sicil memurluklar nca yap lan bildirimlere, Dayan larak resen tescil edilecektir. flyerinde sigortal çal flt ran, böyle bir iflyerini devir alan veya bu nitelikte iflyeri kendisine intikal eden iflveren, yasal sürede vermekle yükümlü oldu u iflyeri bildirgesini düzenleyerek göndermek zorundad r. Ayn iflverenin, birden fazla iflyeri kurmas veya devir almas yahut kendisine intikal etmesi halinde her iflyeri için ayr iflyeri bildirgesi düzenlenecektir. 506 say l Kanuna iliflkin geçifl hükümleri belirtilmifltir. flyeri bildirgesi ile birlikte verilecek di er belgeler flverenler, iflyeri bildirgesi ekinde Kuruma vermesi gereken; a) Yerleflim belgesi ile imza sirkülerini, b) Varsa iflveren vekiline ait noterden onayl vekaletname ve imza sirkülerini, c) Di er kanunlar uyar nca tutmak zorunda olduklar defterin türünü gösteren resmi nitelikteki belgesini, bir ay içinde Kuruma elden vermek veya posta yoluyla göndermek zorundad r. flyerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde sosyal güvenlik kontrol memurlar nca yerinde durum tespiti yap larak iflyeri bildirgesinde yer alan bilgilerin do rulu u kontrol edilebilir. flverenden ifl alan alt iflverenler, iflyeri bildirgesi hariç yukar da say lan belgeleri Kuruma elden verir veya posta yoluyla gönderirler. Eskiden Tescil Edilmifl flyerlerinin Yeniden Tescili Yap lmayacak Halen 506 say l Kanun hükümlerine göre SSK sigorta müdürlüklerinde yap lm fl olan iflyeri tescilleri, 5510 say l Kanun hükümlerine göre yap lm fl say lacak. Yani, halen tescilli olan iflyerleri için herhangi bir ifllem yap lmas na gerek olmadan reforma göre bildirim yap lm fl say lacak. Ancak, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra iflyeri tescili yap lacak iflyerleri 5510 say l Kanuna göre tescil edilecek

18 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri 5- flyerinin Nakli, Devri Ve ntikalinin Bildirilmesi Sigortal çal flt r lan bir iflyerinin; (a) Faaliyette bulundu u adresten baflka bir ildeki adrese nakledilmesi halinde nakleden iflverence, baflka bir iflverene devredilmesi halinde devralan iflverence; nakil veya devir tarihini takip eden on gün içinde; (b) flverenin ölümü ile iflyerinin mirasç lar na intikali halinde ise mirasç lar nca ölüm tarihinden itibaren üç ay içinde, iflyeri bildirgesi verilir. flyerinin ayn il içinde baflka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi halinde iflyeri bildirgesi verilmez, ancak nakil tarihinden itibaren 10 gün içinde durum yeni üniteye bir yaz ile bildirilir. Eski ünitedeki iflyeri dosyas ndaki tescile esas bilgi ve belgelerin birer örne i yeni ünitede aç lan dosyaya konulur. Yeni ünite nakil bilgilerine dayanarak bu dosyaya yeni bir iflyeri numaras verir. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi flirketlerin nevilerinin de- iflmesi, birleflmesi, bölünmesi veya di er bir flirkete kat lmas durumunda, bu hususlar n ticaret siciline tesciline iliflkin ilân tarihini; adi flirketlerde ise flirkete yeni ortak al nmas durumunda en geç yeni orta n al nd tarihi takip eden 10 gün içinde, iflverenlerce iflyeri bildirgesi ile Kuruma bildirilmek zorundad r. flvereni gerçek kifli olan iflyerlerinde, isim de iflikli i, tüzel kifli olan iflyerlerinde ise ünvan de iflikliklerinde iflyeri bildirgesi verilmesine gerek olmay p durumun de iflikli in yay nland Ticaret Sicil Gazetesinin de ekli oldu u bir yaz ile bildirilmesi yeterlidir. 6- flyeri Dosyalar n n fllemden Kald r lmas flyerinin yanl fl veya yersiz olarak tescil edildi inin tespiti halinde, ünitece tescil iflleminin iptali yap l r. Ayn ifl veya iflyerine birden fazla sicil numaras verilmifl oldu unun anlafl lmas halinde, sonradan verilen numaralar ünitece resen iptal edilir. ptal edilen numaralar baflka iflyerine verilmez. Ancak ifllemler sonradan verilen numaradan yürütülmüflse geriye dönük ifllem yapmamak için di er numaralar, ifllem gören iflyeri dosyas - n n numaras nda birlefltirilir. nflaat ve ihale konusu iflyerleri hariç olmak üzere, kapanma, terk veya tasfiye olmad halde, iflyerinde en az iki y ll k bir süreden beri sigortal çal flt r lmad, iflverenler taraf ndan bildirilen veya Kurumca tespit edilen iflyeri dosyalar, sigortal çal flt r lmaya son verilen tarih itibariyle ünitece Kanun kapsam ndan ç kar l r ve taahhütlü bir yaz yla iflverene bildirilir. 7-4/A (SSK) Sigortal lar n n SGK ya Bildirimi SGK kapsam ndaki sigortal lar n, çal flt r lmaya bafllanmas halinde bu durumun sigortal ifle girifl bildirgesi ile SGK na bildirilmesi gerekmektedir. Sigortal lar n bildirimleri afla daki sürelerde sigortal ifle girifl bildirgesiyle SSK na bildirilecektir. a) Herhangi bir istisna kapsam na girmeyen sigortal lar n, ifle bafllat lmadan önce sigortal ifle girifl bildirgesiyle bildirilmesi, b) nflaat, bal kç l k ve tar m iflyerlerinde ifle bafllat lacak sigortal - lar için, en geç çal flmaya bafllat ld gün, sigortal ifle girifl bildirgesiyle SGK na bildirilmesi, c) Yabanc ülkelere sefer yapan ulaflt rma araçlar na sefer esnas nda al narak çal flt r lanlar için, çal flmaya bafllad klar tarihten itibaren en geç bir ayl k sürenin doldu u tarihe kadar, d) Kuruma ilk defa iflyeri bildirgesi verilecek iflyerlerinde; ilk defa sigortal çal flt rmaya bafllan lan tarihten itibaren bir ay içinde çal fl

19 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri maya bafllayan sigortal lar için, çal flmaya bafllad klar tarihten itibaren en geç söz konusu bir ayl k sürenin doldu u tarihe kadar, e) Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 say l flsizlik Sigortas Kanununa göre iflsizlik sigortas na tabi olmayan sözleflmeli personel ile kamu idarelerince yurt d fl görevde çal flmak üzere ifle al - nanlar n, çal flmaya bafllad klar tarihten itibaren bir ay içinde, Kuruma verilmesi halinde, sigortal l k bafllang c ndan önce bildirilmifl say lacakt r. Böylece yürürlükteki uygulamaya benzer bir düzenleme getirilmifl olacak. Belirtilen sürenin d fl nda Kuruma bildirildi i yada hiç bildirilmedi i tespit edilen sigortal lar için idari para cezas uygulanmaktad r. 8-4/B (Ba -Kur) Sigortal lar n n SGK ya Bildirimi 5510 say l Kanunla birlikte önemli bir de ifliklikte, 4/b (Ba -Kur) sigortal lar n n tesciline iliflkin yap lm flt r say l Ba -Kur Kanununda sigortal lar n kendilerinin 3 ayl k bir süre içinde kay t ve tescil yapt rmakla yükümlü olmas na ra men, reformla birlikte Köy ve mahalle muhtarlar ile hizmet akdine ba l olmaks z n kendi ad na ve hesab na ba ms z çal flanlardan ise; ticarî kazanç veya serbest meslek kazanc nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kay tl olanlar, anonim flirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklar, sermayesi paylara bölünmüfl komandit flirketlerin komandite ortaklar, di er flirket ve donatma ifltiraklerinin ise tüm ortaklar için sigortal l k bafllang c ndan itibaren en geç 15 gün içinde kendi mevzuat na göre kay t veya tescili yapan ilgili kurum, kurulufl ve birlikler, vergi daireleri ve esnaf sicil memurlu u taraf ndan SGK na bildirilecek. Tar msal faaliyette bulunmas ndan dolay sigortal say lanlar için ise kanunla kurulu meslek kurulufllar na kay t tarihinden itibaren kendi mevzuat na göre kay t veya tescili yapan ilgili kurum, kurulufl ve birlikler, vergi daireleri ve esnaf sicil memurlu u sigortal ifle girifl bildirgesi düzenleyerek ise en geç bir ay içinde Kuruma vermekle yükümlüdür. 9-4/C (Kamu Görevlileri) Sigortal lar n n SGK ya Bildirimi Sosyal güvenlik reformunda en büyük s k nt y kamu kurum ve kurulufllar n n çekece i görülmektedir. Zira, kamu kurumlar reformla birlikte iflyeri bildirimi, sigortal bildirimi, ayl k prim ve hizmet belgesi bildirimi gibi konularla karfl laflacakt r. 4 / (c) bendi kapsam nda sigortal say lan kiflileri çal flt racak iflverenler, bu kapsamda ilk defa veya tekrar çal flt rmaya bafllatt klar kiflileri, göreve bafllad klar veya fakülte ve yüksek okullarda TSK ve Emniyet hesab na yada askeri ve polis okullar nda ö renime bafllad klar tarihten itibaren, onbefl gün içinde sigortal ifle girifl bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Ayn kamu idaresinin farkl birimleri aras ndaki naklen tayin ve görevlendirmelerde bildirim yap lmayacakt r. 10- Kurum Ve Kurulufllar le Bankalar n Sorumluluklar Di er taraftan, kamu kurum ve kurulufllar ile bankalara flayet yapt klar ifllem, ifllemi yapt klar kiflinin sigortal olmas n gerektiriyorsa, bu kiflilerin sigortal l k durumlar n Kurum veri taban ndan araflt rmalar, sigortas z oldu u anlafl lan kiflileri Kuruma bildirme yükümlülü ü getirilmifl, bu suretle kay t d fl sigorta ile mücadelede yeni bir araç tan mlanm flt r. Kamu idareleri ile bankalar taraf ndan yap lacak kontrol ve bildirim yükümlülü ünün Kurumca belirlenecek ifllemlerle s n rlamak amac yla haz rlanm flt r. Örne in, bir bankadan kredi almak için baflvuran müflterinin ibraz etti i belgelerden çal flmas na ra men SGK na bildiriminin yap lmad n n tespiti halinde bu durumu SGK na bildirecekler

20 Sosyal Güvenlik Rehberi stanbul smmmo K NC BÖLÜM - Sosyal Güvenlik Reformunun flverenler ve Ba ms z Çal flanlar Aç s ndan Getirdikleri 11- Herkese Tek Sosyal Güvenlik Numaras SSK, Ba -Kur ve Emekli Sand taraf ndan farkl sicil numaral kullan lmakta, bazen ayn kurumun birden fazla sicil numaras verdi i de görülmektedir. Farkl sosyal güvenlik numaralar n n kullan lmas sigortal lar n günlerinin tespitinde zorluklara yol açt gibi, kurumlar n da ifl yükünü artt r yordu say l Kanun yürürlü e girmeden önce mevcut sosyal güvenlik kurumlar nda tescili yap lan sigortal lar ve ilk defa tescili yap - lacak sigortal lar ile bunlar n hak sahipleri için ortak bilgi bankas oluflturulacak. Bu sigortal lar ile sisteme yeni kat lacak sigortal lar n tescilinde, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralar sosyal güvenlik sicil numaras olarak esas al nacak. Sigortal lar, iste e ba l sigortal lar ile bunlar n hak sahiplerinin; genel sa l k sigortal lar ve bunlar n bakmakla yükümlü oldu u kiflilerin tescil ve di er tüm ifllemlerinde sosyal güvenlik sicil numaras olarak Türk vatandafllar için T. C. kimlik numaras, yabanc uyruklu kifliler için ise Nüfus ve Vatandafll k flleri Genel Müdürlü ünce verilen kimlik numaras sosyal güvenlik sicil numaras olarak kullan lacakt r. Sigortal lar n eski sigorta sicil numaralar, 5510 say l Kanuna göre tescil edilecekleri tarihe kadar kullan lmaya devam edilecek. 12- Sigortal flten Ayr l fl Bildirgesi Sigortal l n n sona ermesine iliflkin bildirimler, sigortal iflten ayr l fl bildirgesi ile ilgili üniteye e-sigorta ile yap lacak. Sigortal iflten ç k fl bildirgesine kaydedilen bilgiler, ayr ca ilgili ayl k prim ve hizmet belgesinde de gösterilecek. Ayl k prim ve hizmet belgesi ile sigortal iflten ç k fl bildirgesi aras ndaki mutabakats zl k, iflverenle yap lacak yaz flma sonucunda giderilecek. 4/(b) sigortal lar için 2 nüsha düzenlenecek. Biri ünitede, di eri bildirgenin düzenlendi i kurulufla iade edilecek. Sigortal ya iflten ayr ld yaz ile bildirilecek. Bu da özellikle iflçilerin bilgi ve iradeleri d fl nda iflverenler taraf ndan girifl-ç k fl ifllemi yap lmas suretiyle ma duriyetlerini önlenecek. Yasal süresi dolmad için henüz Kuruma verilmeyen ayl k prim ve hizmet belgesinde yer alacak sigortal çal flmalar n n Kurumca bilinmesini gerektiren di er hallerde de, bu madde gere ince ifllem yap lacak. 4/c li olarak sigortal say lanlar n, yer de ifltirme suretiyle farkl iflyerine atananlar ile bir kurumdan di er kuruma veya ayn kurumda farkl birim veya ünitelerde farkl iflyerine nakledilenler hakk nda sigortal ifle girifl bildirgesi ve sigortal iflten ayr l fl bildirgesi ile gerekli bildirimler yap lacak. Bu sigortal lar n, malullük, yafll l k tahsis taleplerinde aranan sigortal iflten ayr l fl bildirgesi yerine emekliye sevk onay gönderilmesi yeterlidir. 13- flveren, flveren Vekili, Geçici fl liflkisi Kurulan flveren Ve Alt flverenlerin Sorumluluklar 4/(a) ve 4/(c) bentlerine göre sigortal say lan kiflileri çal flt ran gerçek veya tüzel kifliler ile tüzel kiflili i olmayan kurum ve kurulufllar iflverendir. flveren ad na ve hesab na, iflin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse, iflveren vekilidir. Bu Kanunda geçen iflveren deyimi, iflveren vekilini de kapsar. flveren vekili ve 4857 say l fl Kanununda tan mlanan geçici ifl iliflkisi kurulan iflveren, bu Kanunda belirtilen yükümlülüklerinden dolay iflveren ile birlikte müfltereken ve müteselsilen sorumludur. Bir iflverenden, iflyerinde yürüttü ü mal veya hizmet üretimine iliflkin bir iflte veya bir iflin bölüm veya eklentilerinde, ifl alan ve bu ifl için görevlendirdi i sigortal lar çal flt ran üçüncü kifliye alt iflveren denir. Sigortal lar, üçüncü bir kiflinin arac l ile ifle girmifl ve bunlarla sözleflme yapm fl olsalar dahi, as l iflveren, bu Kanunun iflve