Gazi Üniversitesi Hukuk ve Eğitim Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Töre-Namus Cinayetleri Hakkındaki Bazı Görüşleri

Transkript

1 Sağlık ve Toplum Yıl:24, Sayı: 1 Ocak-Nian 2014 ARAŞTIRMALAR / Reearche Gazi Üniveritei Hukuk ve Eğitim Fakültei Birinci Sınıf Öğrencilerinin Töre-Namu Cinayetleri Hakkındaki Bazı Görüşleri The Opinion Of Gazi Univerity Education and Law Facultie Some Firt Cla Student' About Cutom/Honour Killing 1 Rabiye ERENOĞLU, 2Gülşen VURAL 2 ÖZET SUMMARY Amaç: Töre/namu cinayetleri Türkiye'de ık ratlanan genç neillerin duyarlılık kazanmaının önemli olduğu şiddet eylemlerindendir. Araştırma Gazi Üniveritei Eğitim Fakültei(GÜEF) ve Hukuk Fakültei(GÜHF) birinci ınıf öğrencilerinin töre/namu cinayetleri hakkındaki görüşlerini belirlemek amacıyla keitel olarak yapılmıştır. Yöntem: Örneklemi GÜEF ve GÜHF'inin birinci ınıfında bulunan tabakalı ratlantıal örnekleme yöntemi ile eçilen öğrenci oluşturmuştur. Veriler oru formu ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmeinde yüzdelik heaplamaı ve pearon ki-kare tetleri kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin 68,4'ü Namu, kadının evleninceye kadar bekaretini korumaıdır ifadeine katılıyorum/kımen katılıyorum yanıtını vermiştir. İnan ne için yaşar oruuna erkeklerin 40,8'i namuunu korumak için yanıtını çok önemli bulurken, kadınlarda bu cevabı verenler 25'dir. Namu, inanın toplumun kurallarına uygun şekilde yaşamaıdır önermeine öğrencilerin 71,5'inin yanıtı hayırdır. Namu yaşam ebebidir, namu olmaza yaşamın bir anlamı olmaz önermeine öğrencilerin 38,3'ü kımen katılıyorum yanıtını vermiştir. Sonuç: Öğrencilerin önemli bir bölümü namuu kadınla ilişkilendirirken, çoğunluğu namulu olmayı inan ilişkilerinde dürüt olmak olarak tanımlamışlardır. GÜEF ve GÜHF öğrencilerine toplumal ciniyet, kadın-erkek eşitliği ve inan hakları konularında eğitim verilmei önerilmektedir. Objective: Cutom/honour killing are frequently een in Turkey a violent action againt women which young generation' mut have enitivity. Thi reearch ha been done a cro-ectional to determine the opinion of Gazi Univerity Education(GUEF) and Law Facultie(GULF) firt cla tudent on cutom/ honour killing. Method: tudent in the firt cla of GUEF and GULF which choen by contitute method were taken in the ample of the reearch. Data were collected by a quetionnaire. Percentage and Pearon chi-quare tet have been ued for the evaluation of data. Reult: 68,4 of the participant anwered the meaning of honour i woman' protecting her virginity until he get married a I agree/partially agree. It ha been found that 40,8 of the male tated that To protect hi honour i very important a the anwer of what do human being live for. Thi repone wa given only 25 of the female. 71,5 of the tudent have given the anwer no to the propoition Honour i human being' living in accordance with ocial rule. 38,3 of the tudent' have given the anwer I partly agree to the propoition Honour i the reaon of life, without honour, life would have no meaning. Concluion: An important part of the tudent' explained honour with women, majority explained a being honourable in human relationhip. GUEF and GULF fir cla tudent' mut be educated on gender, equality of women and men and human right. Anahtar Kelimeler: Namu, Töre, Bekaret, Üniverite, Öğrenci Key Word: Honour, Cutom, Virginity, Univerity, Student GİRİŞ varayılan kadınlara yönelen ve yaşam hakkını elinden alan bu cinayetlerin nedenlerine bakıldığında;kadının, -Evlilik öncei bir erkekle ilişki kurmaı, - Radyodan şarkı itemei, - Kıa etek giymei, -Aileinin onaylamadığı bir erkekle evlenmei, - Evlilik dışı çocuk ahibi olmaı, -Evliyken eşini terk edip başka bir erkekle birlikte yaşamaı, - Bar/pavyon gibi iş yerlerinde çalışmaı benzeri davranışlar olduğu görülmektedir(3). Türkiye'de Emniyet Genel Müdürlüğünün Dünyanın bir çok yerinde görülen töre/namu cinayetlerine ülkemizde de ıklıkla ratlanmaktadır. Çoğunlukla kız çocuklarına, kadınlara ve bazen de erkeklere yönelen bu cinayetler kadına yönelik şiddetin en acımaız türlerinden biri olarak tanımlanmaktadır (1,2). Toplumun biçtiği rollerin veya ahlaki normların dışına çıktığı 1.Araş. Gör., Erciye Üniveritei Sağlık Bilimleri Fakültei Hemşirelik Bölümü, Kayeri 2.Prof.Dr., Sanko Üniveritei Sağlık Bilimleri Fakültei Hemşirelik Bölümü, Ankara 32

2 Gazi Üniveritei Hukuk ve Eğitim Fakültei Birinci Sınıf Öğrencilerinin Töre-Namu Cinayetleri Hakkındaki Bazı Görüşleri yaptığı çalışmada(.(2006) yılları araında gerçekleşen cinayetlerin 1091'inin töre/namu cinayeti olduğu bildirilmiştir. Bu cinayetlerde 1190 kişinin öldüğü, ölenlerin 710'unun erkek, 480'inin kadın olduğu belirlenmiştir(4). Başbakanlık İnan Hakları Başkanlığı(2006) tarafından yayınlanan Töre ve Namu Cinayetleri Raporunda her yıl yaklaşık 200'ü aşkın inanımızın bu cinayetlere kurban olduğu belirtilmektedir. 81 ilimizin İnan Hakları Kurullarından alınan raporlar dikkate alındığında 2006 yılına göre, 2007 yılında töre ve namu cinayetlerinde ciddi bir değişiklik gözlenmemektedir. Türkiye'de 2003 yılında töre/namu cinayetleri nedeni ile ölenlerin ayıı 159 iken, 2006 yılında bu ayı 233, 2007 yılında ie 231 olmuştur. Son beş yılda töre ve namu cinayetlerinden ölenlerin ayıı 1'ü aşmış durumdadır(5). GÜHF'nin tabaka ağırlığı 155/2179=0.07olarak bulunmuştur. Her bir tabakanın ağırlığı örnekleme alınacak toplam öğrenci ayıı (n) ile çarpılarak heaplanmıştır (ni=ai x n). Bu işleme göre; GÜEF'den (0.93 x ) işlemi ile 302 öğrencinin GÜHF'den (0.07 x ) işlemi ile 24 öğrencinin örneklemi oluşturmaı kararlaştırılmıştır. Her bir tabakadan örneklemi oluşturacak öğrencilerin eçimi için Bait Ratgele Örnekleme Yöntemi kullanılmıştır. Tabakalardaki öğrencilere numara verilerek bait ratgele ayılar tablou yardımı ile örnekleme alınacak öğrenciler ınıf liteinden ratgele eçilmiş ve öğrencilere anket formlarını cevaplamak iteyip itemedikleri orulmuştur. Anket uygulamaına katılan öğrencilerin dışındaki öğrenciler ınıf dışına çıkartılmış, çalışmaya katılan öğrenciler araştırmacı gözetiminde anketi cevaplamışlardır. Gazi Üniveritei Türkiye'nin değişik bölgelerinden gelen öğrenci gruplarından oluşmaktadır. Çalışmada yer alan birinci ınıf öğrencilerinin üniverite yaşamının ve üniveritenin bulunduğu şehrin (Ankara) etkiini daha az taşıdıkları düşünülerek töre/namu cinayetleri ile ilgili görüşlerinin daha az değiştiği öngörülmüş ve bu nedenle araştırma kapamına alınmışlardır. Kadın cinelliğinin kontrol edilmei amacıyla görülen töre/namu cinayetleri orununun çözümünde pek çok melek grubunun önemli rolü olduğu düşünülmektedir. Bu gruplardan birii de genç neillerin yetişmeinde rol alan öğretmenler ve kadına yönelik şiddetin karar mercinde yer alan yargı menuplarıdır. Bu nedenle araştırma GÜEFve GÜHF'inin birinci ınıfında bulunan bazı öğrencilerin töre/namu cinayetleri konuundaki görüşlerinin belirlenmei amacıyla keitel olarak yapılmıştır. Veri toplamak amacıyla araştımacılar tarafından literatüre dayalı olarak geliştirilen anket formu kullanılmıştır. Anket formları öğrencilerin ınav ya da der aatlerine denk gelmeyecek şekilde, orumlu öğretim elemanları tarafından planlanan bir aatte uygulanmıştır. Anket formunun uygulanmaı için Gazi Üniveritei Eğitim ve Hukuk Fakültei Dekanlığı'ndan yazılı izin alınmıştır. Ayrıca, örnekleme alınan öğrencilere araştırmanın amacı açıklanarak özel onamları alınmıştır. Hukuk fakülteinden 10, eğitim fakülteinden de 21 öğrenci çalışmaya katılmayı reddetmiştir. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmanın evrenini, eğitim öğretim yılında GÜEF ve GÜHF'lerinin birinci ınıflarında öğrenim gören 2179 öğrenci oluşturmaktadır. GÜEF'nin birinci ınıfında 2024 öğrenci, GÜHF'nin birinci ınıfında 155 öğrenci bulunmaktadır. Örneklem ayıını heaplamak için olayın görülme olaılığı (p) 0.5, görülmeme olaılığı (q) 0.5 ve apma (d) 0.05 alınarak yapılan heaplama onucunda toplam öğrencinin örnekleme alınmaı aptanmıştır. Örneklemi oluşturacak öğrencilerin eçimi için Tabakalı Örnekleme Yöntemi kullanılmıştır. Bu amaçla, GÜEF ve GÜHF birinci ınıf öğrencileri tabakaları oluşturmuştur. Her tabakadaki öğrenci ayıı (Ni) toplam öğrenci ayıına (N) bölünerek her bir tabakanın ağırlığı (ai) heaplanmıştır. Bu işleme göre; GÜEF'nin tabaka ağırlığı 2024/2179=0.93 Elde edilen veriler Statitical Package Social Science (SPSS) for Window verion 11.0 paket programı kullanılarak yüzdelik ve pearon kikare tetleri ile değerlendirilmiştir. ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI Çalışma Gazi Üniveritei Eğitim ve Hukuk Fakültelerinin birinci ınıfında okuyan 33

3 Sağlık ve Toplum Yıl:24, Sayı: 1 Ocak-Nian 2014 Tablo 1:Gazi üniveritei eğitim ve hukuk fakültei birinci ınıf öğrencilerinin namuun tanımıyla ilgili önermelere katılma durumlarının dağılımı (Ankara, 2006) NAMUSUN TANIMI Namu inanın onuru, benliğidir KATILIYORUM KATILMIYORUM TOPLAM , , , , , , , , , , , , , , , ,8 Namu, inanın kendine olan aygııdır Namu, inan ilişkilerinde dürüt olmaktır Namu, bireyin toplumun ahlak kurallarına göre yaşamaıdır Namu, inanın toplumun kurallarına uygun şekilde yaşamaıdır Namu, herkein yaşam hakkı olduğunun bilincinde olmaktır Namu, evlilik dışı cinel ilişkide bulunmamaktır Namu, başkalarına karşı aygılı olmaktır öğrencilerle ınırlandırılmıştır. Bu nedenle bütün Gazi Üniveritei öğrencilerine genellenemez. öğrencilerin 33,7' inin katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir (Tablo 1). BULGULAR Araştırmamızda öğrencilerin namua ilişkin verdikleri yanıtların dağılımına bakıldığında Bir ailenin namuundan en başta o ailenin kadınları orumludur önermeine öğrencilerin 45,2''i katılıyorum/kımen katılıyorum yanıtlarını vermiştir. Namulu olmak inan ilişkilerinde dürüt olmaktır önermeine öğrencilerin büyük çoğunluğu (73,1) katılıyorum yanıtını vermiştir. Bir erkek en yakınındaki kadınların (karıının, anneinin, kız kardeşinin) namuundan orumludur önermeine öğrencilerin yarıından fazlaı (56,7) katılıyorum yanıtını vermiştir (Tablo 2). Araştırma kapamına alınan öğrencilerin 63,2'i kız, 36,8'i erkektir. Öğrencilerin 59,8'i yaş grubunda yer almaktadır. Öğrencilerin 54'ünün en uzun üre il merkezinde, 40,5'nin de yurtta yaşadıkları görülmektedir. Öğrencilerin 36,1'inin 3 ve üzeri ayıda kardeşi olduğu, 34,4'ünün babalarının, 63,8'nin annelerinin eğitim düzeylerinin ilkokul ve altında olduğu aptanmıştır. Araştırmamızda öğrencilerin namuun tanımına ilişkin verdikleri yanıtlara bakıldığında Namu inanın onuru, benliğidir önermeine öğrencilerin 68,7'i katılıyorum yanıtını vermiştir. Namu bireyin toplumun ahlak kurallarına göre yaşamaıdır önermeine öğrencilerin 43,3'ü katılıyorum yanıtını vermiştir. Namu, evlilik dışı cinel ilişkide bulunmamaktır önermeine Araştırmamızda Namu, kadının evleninceye kadar bekaretini korumaıdır ifadeine öğrencilerin katılma düzeylerine bakıldığında; 68,4'ünün katılıyorum/kımen katılıyorum şeklinde yanıt verdiği aptanmıştır(tablo 2). 34

4 Gazi Üniveritei Hukuk ve Eğitim Fakültei Birinci Sınıf Öğrencilerinin Töre-Namu Cinayetleri Hakkındaki Bazı Görüşleri Tablo 2:Gazi üniveritei eğitim ve hukuk fakültei birinci ınıf öğrencilerinin namua ilişkin önermelere katılma durumlarının dağılımı (Ankara, 2006) ÖNERMELER KATILMIYORUM KISMEN KATILIYORUM TOPLAM KATILIYORUM Namuun kadının cinelliği 99 30, , ,5 * , , ,8 ** , , ,8 *** , ,1 **** , , , , , ,4 ** , , ,4 ***** , , ,0 * , , ,1 **** , , ,5 *** ,3 24 7,4 11 3,4 15 4,6 30, ,7 ile ilişkilendirilmei doğru değildir Bir ailenin namuundan en başta o ailenin kadınları orumludur Bir ailenin namuundan en başta o ailenin erkekleri orumludur Namulu olmak inan ilişkilerinde dürüt olmaktır Bir erkek en yakınındaki kadınların(karıının, anneinin, kız kardeşinin) namuundan orumludur Bir kadın kocaının namuunu(başka erkeklerle konuşmayarak, giyimine dikkat ederek, evinin dışında çok zaman geçirmeyerek vb.) korumalıdır Namu yaşam ebebidir, namu olmaza yaşamın bir anlamı olmaz. Namu, kadının evleninceye kadar bekaretini korumaıdır Kız evladın edepli olmaı gerekir, herkele konuşmaı yanlış olur. Kız evladın aileine, kardeşlerine aygılı olmaı gerekir Kızların çalışmamaı gerekir. Ayıptır Namu, bir inanın başkaının ekmeğinde, evinde, işinde gözünün olmamaıdır * Bu oruya 4 kişi yanıt vermemiştir. ** Bu oruya 1 kişi yanıt vermemiştir. **** Bu oruya 6 kişi yanıt vermemiştir. *****Bu oruya 2 kişi yanıt vermemiştir. 35 *** Bu oruya 5 kişi yanıt vermemiştir.

5 Sağlık ve Toplum Yıl:24, Sayı: 1 Ocak-Nian 2014 Tablo 3:Gazi Üniveritei eğitim ve hukuk fakültei birinci ınıf öğrencilerinin Bekaretini herhangi bir nedenle yitiren bir genç kıza naıl davranılmalıdır oruuna yanıtlarının dağılımı (Ankara, 2006) Öğrencilerin Bek aretini Her hangi Bir Nedenle Yitiren Bir Genç Kıza İlişkide bulunduğu kişi ile evlendirilmeli 35 10,7 Cezalandırılmalı 48 14,8 Cezalandırılmamalı, yardım edilmeli ,5 Toplam Yaklaşımları Tablo 4:Gazi üniveritei eğitim ve hukuk fakültei birinci ınıf öğrencilerinin "Türkiye'deki töre-namu cinayetleri neden işleniyor" oruuna verdikleri yanıtların dağılımı (Ankara, 2006) Türkiye de Töre-namu cinayetlerinin nedenleri Cehalet 94 28,8 Eğitimizlik 76 23,3 Gelenek görenek töre, toplumal kurallar nedeniyle ,3 Namu algıı, namua olan duyarlılık 27 8,4 Yaaların yeterizliği nedeniyle 4 1,2 Düşük oyo-ekonomik düzey nedeniyle 3 0,9 Evlilik dışı ilişki 5 1,5 Dini inançlar gereği 4 1,2 Medyanın etkii 1 0,3 Toplam Bir kadın kocaının namuunu (başka erkeklerle konuşmayarak, giyimine dikkat ederek, evinin dışında çok zaman geçirmeyerek vb.) korumalıdır önermeine öğrencilerin 59,4'ü katılıyorum ve kımen katılıyorum yanıtlarını vermiştir. Çalışmamızda Namu yaşam ebebidir, namu olmaza yaşamın bir anlamı olmaz önermeine katılıyorum/kımen katılıyorum cevabı öğrencilerin 70,7'i tarafından verilmiştir(tablo 2). "Türkiye'de töre-namu cinayetleri neden işleniyor" oruuna öğrencilerin 28,8'i Cehalet, 23,3'ü Eğitimizlik, 34,3'ü Gelenek-töre, toplumal kurallar olarak yanıtlamışlardır. Öğrencilerin 8,4'ü töre-namu cinayetlerinin nedenlerini Namu algıı, namua olan duyarlılık benzeri nedenlere dayandırarak yanıtlamışlardır(tablo 4). Öğrencilerin namu cinayeti için bir kişinin öldürülmeine ilişkin tavırlarına bakıldığında 92'inin Karşı çıkardım, 3,4'nün Ailenin kararına uyar öldürürdüm, 1,8'nin Yaptığımı doğru bulmaam da öldürürdüm yanıtlarını verdikleri aptanmıştır. Kızların 0,5'i Öldürürdüm yanıtını verirken, erkeklerin 13,8'i Öldürürdüm yanıtını vermişlerdir (Tablo 5). Namu cinayetleri için aile büyüklerinin kararı ile bir kişinin öldürülmei konuunda ne Araştırmamızda "Bekaretini herhangi bir nedenle yitiren bir genç kıza naıl davranılmalıdır" oruuna öğrencilerin 10,7' i İlişkide bulunduğu kişi ile evlendirilmeli, 14,8'i Cezalandırılmalı, 74,5'i Cezalandırılmamalı, yardım edilmeli yanıtlarını vermişlerdir(tablo 3). 36

6 Gazi Üniveritei Hukuk ve Eğitim Fakültei Birinci Sınıf Öğrencilerinin Töre-Namu Cinayetleri Hakkındaki Bazı Görüşleri luk olarak adlandırılmaktadır (8).Ulutaşdemir'in (2002) yaptığı araştırmada da, katılımcıların 2,9'u namuu ahlak, terbiye kendi değerlerini koruma olarak tanımlamışlardır(9).tüm bu ifadelerden de anlaşılacağı gibi ülkemizde namuun önemli ve vazgeçilmez bir olgu konumunda olduğu görülmektedir. Tablo 5:Gazi üniveritei eğitim ve hukuk fakültei birinci ınıf öğrencilerinin aile büyüklerinin kararı gereği namu nedeni ile bir kişinin öldürülmeine ilişkin görüşlerinin dağılımı (Ankara, 2006) Öğrencilerin Görüşleri Karşı çıkardım ,0 Ailenin kararına uyar öldürürüm 11 3,4 Yaptığımı doğru bulmaam da öldürürdüm 6 1,8 *Diğer 9 2,8 Toplam,0 Namu evlilik dışı cinel ilişkide bulunmamaktır önermeine öğrencilerin üçte biri katılıyorum yanıtını vermiştir(tablo 1). Ütün ve Bora (2005) yaptıkları araştırmada namuun bekaretle neredeye aynı şey olarak görülmei, bu konudaki değerlerin, algıların ve düşüncelerin, uygulamaların, aıl olarak kadın bedeninin ve cinelliğinin denetlenmeine yönelik olarak değerlendirildiğini götermektedir (10).Türkiye'nin namu anlayışına göre evlilik öncei cinel ilişki kabul edilemez. Aki şekilde davranan kadınlar toplumdan dışlanırlar. Doğaner ve arkadaşlarının(2007) yaptığı çalışmada öğrencilerin 77,9'u bekaretin önemli olduğunu, evlilik öncei bekaretini kaybeden kadınların toplumdan dışlanacağını, uçluluk hiedeceğini ve evliliğinde cinellikle ilgili orun yaşayacağını belirtmişlerdir (11). Okyay (2007) tarafından yapılan bir çalışmada öğrencilerin 42,5'inin kadınların evlenene kadar bakire kalmaları gerektiği fikrinde olduğu aptanmıştır. Aynı çalışmada öğrencilerin 26'ı kadınların namuunun cinel davranışlarla ilintili olduğu belirtilmektedir(12).kaya ve arkadaşlarının (2007) üniverite öğrencileriyle yaptıkları bir araştırmada bekareti önemeyenlerin oranı kızlar araında 39, erkekler araında 43 olarak aptanmıştır(13). *(Buna karar verenleri öldürürüm, aileine danışaydı, şiddetli bir şekilde karşı çıkardım, onunla yapıcı konuşmalar yaparım, bu olayı güvenlik güçlerine bildiririm vb. açıklamaları içermektedir) düşünürünüz konuunda ciniyetler araındaki fark itatitikel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). TARTIŞMA Araştırmamızda öğrencilerin çoğunluğu namuu İnanın onuru, benliği olarak tanımlamışlardır (Tablo 1). Şanlıurfa'da Kardam ve arkadaşlarının (2005) yaptıkları çalışmada; 59 yaşında, ilkokul mezunu bir erkek katılımcı namuu Şeref, hayiyet, dürütlük olarak tanımlamış ve namuun inanın beyninin içinde olduğunu belirtmiştir(6). Ceyhan'ın (2005) 136 üniverite öğrencii ile yaptığı çalışmada; namu kavramını dürütlük olarak açıklayan bireylerin oranın 16,2 olarak aptanmıştır(7). Namu, bireyin toplumun ahlak kurallarına göre yaşamaıdır yanıtını veren öğrencilerin oranı 43,3'tür (Tablo 1). Kardam ve arkadaşlarının (2005) yaptıkları çalışmada;32 yaşında avukat bir kadın katılımcının konu ilgili açıklamalarına bakıldığında; Namuun kişiyle bire bir ilgili olmadığını, toplumla ilgili bir değer olduğu nu belirttiği görülmektedir(6). Öztürk ve Demirdağ'ın(2013) mahkumlarla yaptığı çalışmada bir katılımcı uyuşturucu bağımlıı olan dayıının oğlunu öldürme nedenini şöyle açıklamıştır. Öldürdüğüm akrabam, aile şerefimizi beş paralık etmişti. Uyuşturucu kullanıyordu, hep paraya ihtiyacı vardı. Tüm akraba ve tanıdıklarımıza muallat olmuştu. Bu vakada görüldüğü gibi bazı topluluklarca benimenen ahlak kurallarının dışında davranış göteren bireylerin uygulamaları da namuuz- Bir ailenin namuundan en başta o ailenin kadınları orumludur önermeine öğrencilerin yarıya yakını katılıyorum/kımen katılıyorum yanıtlarını vermiştir(tablo 2). Kardam ve arkadaşlarının yaptıkları çalışmada (2005); Batman'lı bir kadın ivil toplum kuruluşu çalışanı bölgede yapılan araştırmaların 70'inde Namu nedir oruuna özellikle kadınlardan kadındır yanıtının alındığı belirtmiştir(6). Bu yanıt bize namu algıının kadın üzerinden tanımlandığını ve ciniyet temelli şiddeti var ettiğini düşündürmektedir. Namulu olmak inan ilişkilerinde dürüt olmaktır önermeine öğrencilerin yaklaşık 37

7 Sağlık ve Toplum Yıl:24, Sayı: 1 Ocak-Nian 2014 dörtte biri kımen katılıyorum yanıtını v e r m i ş t i r ( Ta b l o 2 ). K a r d a m ' ı n ( ) çalışmaında bazı katılımcılar namuu dürüt olmak olarak tanımlamışlardır(6). meli, 14,8'i cezalandırılmalı, 74,5'i cezalandırılmamalı, yardım edilmeli yanıtlarını vermişlerdir(tablo 3). Gerami(1996) ailenin namuuna zarar veren kadınların cezalandırılmaları gerektiğini belirtmektedir(21). Araştırma bulgularımızın akine Sır tarafından (2006) yapılan bir çalışma; evlilik dışı cinel ilişkide bulunan bir kadına verilmei gereken cezaya ilişkin katılımcıların 37,4'ü namu cinayetinden yana olduklarını belirtmişlerdir. Böyle bir durumda kadının intihar etmeini ağlayacaklarını, zehirleyeceklerini, burnunu ve kulaklarını keeceklerini ifade etmişlerdir (22). Bekaretini herhangi bir nedenle yitiren bir genç kıza yaklaşım konuunda iki çalışma araında fark olmaı bize bölgeler araında fark olduğunu götermektedir. Bir erkek en yakınındaki kadınların (karıının, anneinin, kız kardeşinin) namuundan orumludur önermeine öğrencilerin yarıından fazlaı katılıyorum yanıtını vermiştir(tablo 2). Tahincioğlu'nun(2010) yaptığı çalışmada da erkeklerin yakınlarındaki kadınların namularını korumaları gerektiği belirtilmiştir(14). Namu kadının evleninceye kadar bekaretini korumaıdır ifadeine öğrencilerin katılma düzeylerine bakıldığında 28'inin katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Araştırmamızda bu önermeye katılım oranının yükek olmaı bize kadın bedeni üzerinden namuun tanımının yapıldığını götermektedir. Civil ve Yıldız'ın(2010) çalışmaında öğrencilerin önemli bir bölümü bekaretin önemli olduğunu ifade etmiştir(15). Dilbaz ve arkadaşlarının (1992) üniverite öğrencileriyle yaptığı araştırmada da erkeklerin 85'inin evlenecekleri kadında bekaret aradıkları belirtilmiştir (16). Yine Öztürk'ün(1998) yaptığı bir araştırmada öğrencilerin 55'inin bekaretin önemli olduğunu ifade ettiği belirtilmiştir(17). Güroy ve Vural'ın(2003) çalışmaında da ebe-hemşirelerin 56,4'ünün bekaretin önemli olduğunu avundukları görülmektedir(18). Berberoğlu (2011) ve Zeyneloğlu(2012) ve arkadaşlarının öğrencilerle yaptığı çalışmada katılımcıların büyük bir çoğunluğu; evlilik öncei cinel ilişkiye girmenin yanlış olduğunu belirtmiştir (19,20). Araştırmamızda öğrencilerin 28,8'i töre namu cinayetlerinin cehalet, 23,3'ü eğitimizlik, 34'ü gelenek-töre, toplumal kurallar, 8,4'ü namu algıı, namua olan duyarlılık benzeri nedenlerle işlendiğini belirtmişlerdir(tablo 4). Başbakanlık İnan Hakları Birimi(2006) tarafından yapılan bir çalışmada katılımcıların 33'ü töre/namu cinayetlerinin nedenini namu algıı olarak açıklamışlardır. Katılımcıların 2'i törenin önemli bir ölüm nedeni olduğunu belirtmiştir (5). Öğrencilerin namu cinayeti için bir kişinin öldürülmeine ilişkin görüşlerine bakıldığında 92'inin karşı çıkardım, 3,4'nün ailenin kararına uyar öldürürdüm, 1,8'nin yaptığımı doğru bulmaam da öldürürdüm yanıtını verdikleri aptanmıştır(tablo 5). Çalışmamızda öğrencilerin töre/namu cinayetlerini haklı bulma oranları düşük bulunmakla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı(2008) tarafından yapılan bir çalışmada öğrencilerin 10,5'i, ebevenylerin de 10'u namu cinayetlerini haklı bulmuşlardır (23). Bir kadın kocaının namuunu (başka erkeklerle konuşmayarak, giyimine dikkat ederek, evinin dışında çok zaman geçirmeyerek vb.) korumalıdır önermeine öğrencilerin 59,4'ü katılıyorum ve kımen katılıyorum yanıtlarını vermiştir(tablo 2). Tahincioğlu'nun (2010) çalışmaında bir katılımcı kadınların giyimlerine dikkat ederek ve yabancı erkeklerle konuşmayarak namularını koruyabileceklerini ifade etmiştir (10). Namu cinayeti için aile büyüklerinin kararı ile bir kişinin öldürülmei konuunda ne düşünürünüz" oruuna kızların 99,5'i karşı çıkardım yanıtını verirken, erkeklerin 86,2'i karşı çıkardım yanıtını vermişlerdir. "Namu cinayeti için aile büyüklerinin kararı ile bir kişinin öldürülmei konuunda ne düşünürünüz" oruuna verilen cevaplar ciniyet açıından itatitikel olarak anlamlı bulunmuş- "Bekaretini herhangi bir nedenle yitiren bir genç kıza naıl davranılmalıdır" oruuna öğrencilerin 10,7'i ilişkide bulunduğu kişi ile evlendiril- 38

8 Gazi Üniveritei Hukuk ve Eğitim Fakültei Birinci Sınıf Öğrencilerinin Töre-Namu Cinayetleri Hakkındaki Bazı Görüşleri KAYNAKLAR tur(p<0,05). Gezik'in çalışmaında(2004) Gaziantep'ten, kadın katılımcının namu ile ilgili konularda büyüklerinden böyle bir görevi aldığında tereddüt etmeden öldürebileceğini belirttiği görülmektedir. Rize'den, kadın katılımcının namuuna dokunanı çekinmeden vurabileceği görüşünde olduğu belirtilmiştir (24). 1.Ünal, E. (2002) Yılları Araında Adana İli Kozan İlçei Adli Yargı Çevrelerinde Namu Saiki İle İşlenen Katen Adam Öldürmek Suçları.(Yayınlanmamış yükek lian tezi). İtanbul Üniveritei/Soyal Bilimler Entitüü, İtanbul. 2.Tezcan, M. (1999). Ülkemizde Aile İçi Töre Ya da Namu Cinayetleri. Töre Cinayetleri, T.C. Başbakanlık Kadın Statüü Ve Sorunları Genel Müdürlüğü: KSSGM İçinde (2127). Ankara: Beyda Ofet. 3.Yirmibeşoğlu, V. (2006). Toprağa Düşen Sevdalar. İtanbul: Hürriyet Gazetei Yayınları 4.Durukan, A.(2006). Emniyet'ten 15 ilin töre cinayeti haritaı. 5.T.C Başbakanlık Kadının Statüü Genel Müdürlüğü. (2006). Töre Namu Cinayetleri İle Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınmaı Gereken Önlemlerin Belirlenmei Amacıyla Kurulan TBMM Araştırma Komiyonu Raporu. Ankara: Can Ofet Matbaa. 6.Kardam, F. (2005). Türkiye'deki Namu Cinayetlerinin Dinamikleri: Eylem Programı İçin Öneriler Sonuç Raporu(1.Bakı). Ankara: Koza Yayınevi. 7.Ceyhan, M.Ş. (2005). Üniverite Gençliğinin Cinelliğe Bakış Açıı DTCF Son Sınıf Öğrencilerinin Cinelliğe Bakış Açılarının Soyal Antropolojik İncelemei. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniveritei/Soyal Bilimler Entitüü, Ankara. 8.Öztürk, M., Demirdağ, M.A.(2013). Namuu Kanla Temizleyenler: Mardin Ceza Evinde Namu Davaı Nedeni İle Yatan Mahkumlar Üzerine Bir Araştırma. Soyal Politika Çalışmaları,7( 30 Ocak- Haziran), Ulutaşdemir, N. (2002). Kadına Yönelik Şiddet. Sağlık ve Toplum Dergii, 4(Ekim-Aralık), Bora, A., Ütün, İ.( 2005) Sıcak Aile Ortamı, Demokratikleşme Sürecinde Kadın Ve Erkekler, İtanbul: Teev Yayınları. 11.Doğaner, G., Yıldız, A., Azizoğlu, F.(2007). Cumhuriyet Üniveritei Kampüünde Okuyan Kız Öğrencilerin Kızlık Zarı Hakkındaki Görüş Ve Bilgi Düzeylerinin Belirlenmei. Sağlık ve Toplum Dergii, 17(2), Okyay, G. (2007). Women victimization: In the cae of family honor in Turkey. (Yayınlanmamış yükek lian tezi). Orta Doğu Teknik Üniveritei, Ankara. 13.Kaya, F, Serin, Ö., Genç, A.(2007). Eğitim Fakültei Birinci Sınıf Öğrencilerinin Cinel Yaşamlarına İlişkin Yaklaşımlarının Belirlenmei. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), Tahincioğlu, Y. (2010). Namuun Ve Namu Cinayetlerinin Ciniyet Eşitizlikleri Bağlamında Analizi. Kültür ve İletişim, 13(2), Civil, B., Yıldız, H.(2010). Erkek Öğrencilerin Cinel Deneyimleri Ve Toplumdaki Cinel Tabulara Yönelik Görüşleri. Dokuz Eylül Üniveritei Hemşirelik Yükek okulu Dergii,3 (2), Dilbaz ve ark.(1992). Üniverite Öğrencilerinin Cinellikle İlgili Tutumları. Ankara Tıp Dergii,14(1), Öztürk, E.(1998). Üniverite Öğrencilerinde Aşk Ve Cinellik. 7. Anadolu Pikiyatri Günleri Kongre Bildirii, Malatya. 18.Güroy, E., Vural, G.(2003).Nure' and Midwive on A p p ro a c h e t o H y m e n E x a m i n a t i o n, N u r i n g Araştırmamızda inan ne için yaşar oruuna erkeklerin 40,8'inde namuunu korumak için yanıtı çok önemli bulunurken, kızların 25'inde namuunu korumak için yanıtının çok önemli olduğu belirtilmiştir. Öztürk ve Demirdağ'ın (2013) Mardin cezaevinde yaptığı çalışmada bir erkek görüşmeci namuu; Namu hayatımızın ebebidir, namu olmaza hayatımızın anlamı olmaz, inan başka niçin yaşar? şeklinde tanımlayarak namuu, hayatı anlamlandıran varoluşal bir olgu olarak nitelendirmiştir (8). Açık ve Canatan'ın(2007) yapmış olduğu çalışmada öğrenciler kendileri için en önemli şeyin ikinci ırada namu olduğunu belirtmişlerdir (25). SONUÇ Çalışmamızda GÜEF ve GÜHF öğrencilerinin önemli bir bölümünün namuu inanın onuru benliği olarak tanımladığı belirlenmekle birlikte, yarıya yakınının namuu toplumun ahlak kurallarına göre yaşamak olarak tanımladığı da görülmektedir. Öğrencilerin yaklaşık üçte biri namuu evlilik dışı cinel ilişkide bulunmamak olarak tanımlamakta ve yarıya yakını da ailenin namuuna ait orumluluğu kadınla ilişkilendirmektedir. Çalışmanın onuçları öğrencilerin verdikleri yanıtların hem gelenekel değerleri içerdiğini hem de gelenekel yaklaşımların dışındaki değerlerle namu algılarını ifade ettiklerini düşündürmektedir. Bu nedenle gelecek neillerin eğitiminde önemli rolü olan GÜEF ve yargıya yanıyan olaylarda kadın hakları konuunda duyarlı davranabilmei için GÜHF birinci ınıf öğrencilerine toplumal ciniyet, kadın-erkek eşitliği ve haklar konularında eğitim verilmei önerilebilir. Çalışmanın planlanmaında bilimel katkıı olan ayın Doç. Dr. Filiz Kardam'a teşekkür ederiz. 39

9 Sağlık ve Toplum Yıl:24, Sayı: 1 Ocak-Nian 2014 Ethic,10(5), Berberoğlu, U., Saraçoğlu, GV., Çelikkalp, Ü.(2011). Sağlık Yükekokulu Öğrencilerinin Evlilik Dışı Cinel İlişki, İtemli Düşükler Ve Kontraeptif Kullanımı Konuundaki Görüşleri. Türkiye Halk Sağlığı Dergii, 9(3), Zeyneloğlu, S., Kıa, S., Yılmaz, D.(2012). Turkih Nuring Student' Knowledge And Perception Regarding Vi rg i n i t y. N u r e E d u c. To d a y. doi: /j.nedt ). 21.Gerami, Shahin 1996 Women and Fundamentalim: Ilam and Chritianity. New York: Garland Pub. 22. eki.bianet.org/2005/04/29/kameranket.pp, Erişim tarihi: TC Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairei Başkanlığı(EARGED). (2008). Medya Töre ve Namu Cinayetlerinin Yanımaları, Veliler ve Öğrenciler Üzerindeki Etkileri. Ankara. Erişim Tarihi: , (egitek.meb.gov.tr/tamamlanan/tore_namu_ etkileri.pdf ). 24.Gezik, E. (2003).Şeref, Kimlik Ve Cinayet. Ankara: Kalan Yayınları. 25.Açık, F Canatan A (2007) Yükek öğrenimli T ü r k i t a n l ı l a r ı n o y o - k ü l t ü re l t e rc i h l e r i ( LERI/fatma_acik_aye_cana) Erişim tarihi: