SULAMA YÖNETİMİNDE ETKİN SU KULLANIMI İÇİN SU DAĞITIM PROGRAMLARININ ÖNEMİ

Transkript

1 SULAMA YÖNETİMİNDE ETKİN SU KULLANIMI İÇİN SU DAĞITIM PROGRAMLARININ ÖNEMİ Filiz BULUT Ziraat Mühendisi, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, İşletme Şube Müdürlüğü Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ANKARA, ÖZET Sulamaya açılan alanlarda sulanan alanların değişimini en fazla etkileyen faktör sulu tarım kültürünün istenilen düzeyde geliştirilememesi ve çiftçilerin geleneksel tarım kültürü alışkanlıklarından kolaylıkla vazgeçmemesidir. Sulama yaparken bitki ihtiyacında büyük bir kısıntı yapılması söz konusu olamayacağına göre yapılacak su tasarrufunun, suyun iletiminde, dağıtımında, sistemin işletilmesinde ve arazide bitki kök bölgesine tatbikinde olacağı ortadadır. Suyun tasarruflu kullanımı, suyun etkin ve dengeli bir şekilde kullanımını sağlayacak bir sulama planlaması ve planlı su dağıtım çalışmaları ile mümkün olacaktır. DSİ tarafından yürütülen planlı su dağıtım çalışmaları; devredilen sulamalarda devir alan kurum ya da örgütçe, DSİ tarafından işletilen sulamalarda DSİ tarafından yapılmaktadır. Sulama tekniklerinin geliştirilmesi; sürdürülebilirliği esas alan sulama yöntemlerinin yaşama geçirilmesi; su kullanımında aşırı tüketime yol açan ve toprak yapısını bozan, ilkel sulama yöntemleri yerine modern sulama sistemlerinin kullanılması; çiftçilere bu konularda eğitimler verilerek katkı sağlanması hedeflenmelidir. Tarımda kullanılan su sektörler arasında büyük pay sahibi olmasının yanı sıra kıt olan su kaynaklarımızın daha etkin kullanılabilmesi ve sulu tarımda karşılaşılan sorunların giderilebilmesi; işletmede olan sulamaların izlenmesi, sulama sistemlerinin performanslarını değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. En uygun tarımsal üretimin sağlanması için, mevcut kaynakların ekonomik bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Bu amacın gerçekleştirilmesi için, sulama suyunun bir program dahilinde kullanılması büyük önem kazanmaktadır. Su dağıtım programları; sulama tesislerinin fiziki durumları, su mevcudiyeti, bitkinin özelliği, toprakların karakteri (bünye dağılımı ve tabansuyu durumu) ile çiftçi alışkanlıkları ve su talepleri gözönüne alınmak suretiyle haftalık, on günlük, aylık ve hatta mevsimlik hazırlanabilir. Günlük su dağıtımı ve uygulaması, hazırlanan bu programlardan elde edilen günlük su dağıtım kayıt cetvellerine göre yapılarak suyun etkin kullanımı sağlanmalıdır. Anahtar Kelimeler: sulama, su dağıtım programı, bitki su ihtiyacı, planlama, sulama yönetimi 1.GİRİŞ Sulama genel anlamda, bitkilerin ihtiyaç duyduğu suyun doğal yollarla karşılanamayan bölümünün, kaynaktan alınıp, bitki kök bölgesindeki toprağa, zamanında ve kontrollü bir şekilde verilmesi olarak tanımlanabilir. Sulama yönetiminin temel amacı da, en uygun tarımsal üretimin sağlanması için, mevcut kaynakların ekonomik bir şekilde kullanılması için sulama suyunun bir program dahilinde kullanılmasıdır. Su dağıtımı çalışmalarının uygulanabilmesi için öncelikle, yeterli personel, makine parkı, birlik çiftçi ilişkilerinin iyi seviyede olması gerekmektedir Yapılan çalışmaların başarılı olabilmesi için ana yedek kanallar üzerindeki su kontrolünün birlik personeli tarafında kontrollü şekilde yapılması gerekmektedir. Su dağıtımı çalışmaları işletmeye açılan bütün sulama tesislerinde yapılması büyük önem arz etmektedir. İşletme ve bakım faaliyetleri kapsamında yürütülmekte olan su dağıtımı çalışmaları Planlı Su Dağıtımı çalışmaları olarak yürütülmektedir. Planlı su dağıtımı; sulama mevsiminden önce, sulamaya hazırlık çalışmaları ile genel sulama planlaması yapılması; sulama mevsimi içinde su dağıtım programlarının hazırlanması ve uygulanması ile şebekeye alınan suyun ölçülmesi; sulama mevsimi sonunda planlı su dağıtımı uygulama raporunun hazırlanması olarak, üç aşamada gerçekleştirilmektedir. 2.SU DAĞITIM PROGRAMI YAPILMASININ ÖNEMİ Su dağıtım programlarının yapılması kısıtlı olan su kaynaklarımızın etkin kullanım açısından büyük önem arz etmektedir. Su dağıtım programları Sulama Birliklerinin sulama sahalarında yapacakları çalışmalarla yürütülmektedir. Sulama sistemleri işletilmesi yöntemlerinden açık sulama kanallarında istek 1

2 yöntemine göre su dağıtımı gerçekleştirilirken, kuraklığın yaşandığı periyotlar da rotasyon yöntemi uygulanmaktadır. Pompaj sulamalarının işletilmesin de ise enerji maliyetlerinin azaltılması için rotasyon yöntemi uygulanmalıdır. Sulama sistemlerine göre seçilecek yöntemlerin işletilmesinde su dağıtım programlarının doğru ve zamanında yapılması önemlidir. Su dağıtım programları; sulama tesislerinin fiziki durumları, su mevcudiyeti, bitkinin özelliği, toprakların karakteri (bünye dağılımı ve tabansuyu durumu) ile çiftçi alışkanlıkları ve su talepleri göz önüne alınmak suretiyle haftalık, on günlük, aylık ve hatta mevsimlik hazırlanabilir. Günlük su dağıtımı ve uygulaması, hazırlanan bu programlardan elde edilen günlük su dağıtım kayıt cetvellerine göre yapılarak suyun etkin kullanımı sağlanmalıdır. 3.ESKİŞEHİR SULAMASI SU DAĞITIM PROGRAMI UYGULANMASI Eskişehir ili, Merkez ilçesinde bulunan Eskişehir Sulaması, 1958 yılında işletmeye açılmıştır. Toplam sulama alanı hektar olup işletme, bakım ve yönetim sorumluluğu tarihli Olur ile Eskişehir Sulama Birliği ne devredilmiştir. Su kaynağı Porsuk Barajıdır. Şebeke sulama suyunu Eskişehir ilinin 7 km güney batısındaki Karacaşehir Regülatöründen başlayarak sağ ve sol ana kanallar vasıtasıyla almaktadır. Sol ana kanal mᵌ /sn kapasite ve km uzunluğundadır. 16 adet sulama kanalları ve buna bağlı tersiyer kanallar vasıtasıyla sulama yapılmaktadır. Sağ ana kanal ise mᵌ /sn kapasite ve km uzunluğunda olup 8 adet yedek sulama kanalı ve bunlara bağlı tersiyer kanallar vasıtasıyla sulama yapılmaktadır. Porsuk barajı hizmet hisseleri % 36 sulama, % 21 içme, % 28 Taşkın, % 15 Enerji dir. Maksimum depolama hacmi 525 hmᵌ,aktif hacmi 438 hmᵌ dür. Eskişehir yurdumuzun önemli tarım merkezlerinden biridir. Özellikle tahıl üretiminde önemli paylara sahip olan Eskişehir, şeker pancarı gibi bitkilerin üretiminde de önemli yer teşkil etmektedir. Yıl Aralığı Sulamaya ait bilgiler Tablo 1 de belirtilmiştir. Şebekeye Alınan Su (hm3) Net Su ıhtiyacı (m3/ha) Brüt Su ıhtiyacı (m3/ha) Hektara DüŞen Su (m3/ha) Sulama Randımanı (%) ıhtiyacın KarŞılanma Oranı Sulamaya Açılan Alan (ha) Sulanan Alan I. Ürün (ha) , , , , , , , , , ,7 Eskişehir Sulaması son 5 yıllık sulama oranı incelendiğinde % 65, sulama randımanı ise % 34 olarak gerçekleşmiştir. Yağmurlama oranı % 24, Damla oranı %1 olarak gerçekleşmiştir. Sulama randımanı ideal randıman olan % 50 nin altında gerçekleşmesinin nedeni toprak olan sulama kanallarında kayıpların yoğunluğudur. Sağ ana kanal 38 km, sol ana kanal ise 91,51 km. olması nedeni ile su iletmekte sorunlar yaşanmaktadır. Eskişehir Sulama Birliği nin rehabilitasyon talebi ise gündemde bulunmaktadır. Su Dağıtımı Programlarının yürütülmesinde ve arazi ölçümlerinde önem arz eden işletme haritaları; sulama alanındaki tüm parseller, kanallar, yollar, sanat yapıları, yerleşim alanları ve kanallara ait sulama alanları ile toprak bünye dağılımlarının gösterildiği 1: ölçekli haritalar olup, genellikle topografik haritalar ile kadastro paftalarının üst üste çakıştırılması ile elde edilir. Sulamaya ait işletme haritaları varsa güncelleştirilmeli, yok veya eksikse hazırlanmalıdır. Standart işletme haritası olmayan sulamalarda mevcut kadastro paftalarından yararlanılarak geçici işletme haritaları yapılmalıdır. Eskişehir Sulamasında su dağıtım çalışmalarının yürütülmesi ve yapılan geçici işletme haritalarına altlık oluşturmak için köy, şebeke içi ve şebeke dışı parsel sayısı Tablo 2 de düzenlenmiştir. 2

3 TAPUYA GÖRE HAZIRLANAN DÖKÜM LİSTESİTESİ SIRA ŞEBEKE İÇİ ŞEBEKE İÇİ ŞEBEKE DIŞI ŞEBEKE DIŞI NO KOY PARSEL SAYISI TOPLAM ALAN PARSEL SAYISI TOPLAM ALAN 1 ODUNPAZARIBLD KARACAHOYUK YASSIHOYUK SEVİNÇ CAVLUM AGAPINAR ALPU ESENCE YESILDON ÇUKURHI SAR 34 10* OSMANİYE KARA KAMIŞ BAHÇECİK 340 9e GÜNDÜZLER YAKA KA Yİ KIZILCAOREN DANIŞMENT GOKDERE CUMHURİYET MUTTALIP TEPEBAŞI BELD KARAHOYUK BAHÇEÇIK İLAVE ALPU İLAVE GÜNDÜZLER 2 72 MUTTALIP GENEL TOPLAM Tablo 2 Sevinç Köyü nün kanal numarasına göre mevkileri ise şu şekildedir. -Bakırca - Buzağı Korusu - Dağyolu -Ağılaltı -Karakuyu - Şehiryolu - Dikilitaş (Şebeke Dışı-1) -Sınır - Beyaztepe - Baklalık -Şablahöyük - Ortaseki - Koyunpınarı (Şebeke Dışı-2) Su dağıtım çalışmalarının bir sonraki aşamasında Eskişehir Sulama Birliği köy bazında yapılan alan listesinin kanal numarasına göre ayrı bir düzenleme yapmaktadır. Tapu bilgilerine dayanılarak hazırlanan kanal numarasına göre Sevinç Köyü alanları Tablo 3de görülmektedir. 3

4 KANAL PARSEL ALAN KÖY NO ADEDİ m² SEVİNÇ 0 ÇIKIŞ ,67 SEVİNÇ Y5-03T ,1 SEVİNÇ Y5-04T ,33 SEVİNÇ Y5-05T 9 236,33 SEVİNÇ Y5-06T ,68 SEVİNÇ Y5-07T ,21 SEVİNÇ Y5-08T ,81 SEVİNÇ Y5-010T ,44 SEVİNÇ Y5-09T ,1 SEVİNÇ Y5-011T ,74 SEVİNÇ 010T-A ,39 SEVİNÇ 010T-B ,6 SEVİNÇ 7-03/04T ,68 SEVİNÇ Ş.İÇİ ,08 SEVİNÇ Ş.DIŞI ,3 SEVİNÇ Ş.DIŞI ,1 GENEL TOPLAM ,48 Tablo 3 Köy bazında yapılan çalışmanın sonraki aşaması Mevki bazında yapılan listeler parsel numaralarına göre mal sahibi kişi listeleri belirlenmesidir. Sevinç Köyü- Bakırca Mevki Y5-09T kanalının listesi Tablo 4 de görülmektedir. Eskişehir Sulamasında bulunan tüm mevki ve köylerin parsellerine göre sulama kanalları listelenmiştir. Tablo 4-Sevinç Köyü- Bakırca Mevki Y5-09T Kanalı Parsel Numarasına Göre Yapılan Mal Sahibi Listesi Su dağıtım çalışmalarının yapılabilmesi için ilk aşama Sulama Birliği yada Sulamayı yöneten kişi yada kurumlarca tüm alanın parsellere ayrılıp harita üzerinde işlendiği işletme haritalarının olması gerekmektedir. Eskişehir Sulamasının Sevinç Köyü Bakırca Mevki Tablo 5 de geçici işletme haritası görülmektedir. 4

5 SEVİNÇ KÖYÜ-Y5-09T-BAKIRCA MEVKİ Tablo 5 Şebekede bulunan ölçü tesislerinin amacı, şebekeye ihtiyaç duyulan miktarda suyun ölçülerek alınıp, ana kanaldan yedeklere, tersiyerlere ve prizlere kadar ölçülü olarak dağıtılmasını sağlamaktır. Eskişehir Sulama Birliği nin su dağıtım çalışmalarının sağlıklı yürütülmesi için yıl içinde kullandığı suyu tespit etmesi gerekmektedir. Suyun ölçülmesi su dağıtım programları yanında su dağıtım teknisyenlerinin kontrolü açısından da önemlidir. Tablo 6 da ana kanal eşel değerleri verilmektedir. P1 ANA KANALI EŞEL DEĞERLERİ Su Yük. EŞEL Debi l/sn P2 Ana Kanalı Eşel Değerleri Su Yük. EŞEL Debi l/sn P3 Ana Kanalı Eşel Değerleri Su Yük. EŞEL Debi l/sn 0,05 0, ,05 0, ,05 0,09 7,57 0,10 0, ,10 0, ,10 0,18 24,38 0,15 0, ,15 0, ,15 0,27 48,88 0,20 0, ,20 0, ,20 0,36 80,85 0,25 0, ,25 0, ,25 0,45 120,34 0,30 0, ,30 0, ,30 0,54 167,56 0,35 0, ,35 0, ,35 0,63 222,77 0,40 0, ,40 0, ,40 0,72 286,26 0,45 0, ,45 0, ,45 0,81 358,33 0,50 0, ,50 0, ,50 0,90 439,30 0,55 0, ,55 0, ,55 0,99 529,50 0,60 1, ,60 1, ,60 1,08 629,23 0,65 1, ,65 1, ,65 1,17 738,82 0,70 1, ,70 1, ,70 1,26 858,58 0,75 1, ,75 1, ,75 1,35 988,83 0,80 1, ,80 1, ,85 1, ,85 1, ,90 1, ,90 1, ,95 1, ,95 1, ,00 1, ,00 1, ,05 1, ,05 1, ,10 1, ,10 1, ,15 2, ,15 2, ,20 2, ,20 2, ,25 2, ,30 2, Tablo 6 5

6 Yapay ve doğal kanalların hızını ve debisini bulurken kanal en kesitinin R hidrolik yarıçapı ve kanal eğimi bulunduktan sonra n Manning katsayısı seçilerek hesaplar yapılır. Yapay kanallarda bu seçim nispeten kolaydır. Kanal kaplamasına bağlı olarak alışıla gelen değerlerden biri seçilebilir. Doğal ırmakların ve derelerin hız ve debisini bulurken de aynı şekilde bir n katsayısı seçilir. Bu seçim genelde oldukça kaba ve kanal boyunca değişmediği kabul edilerek yapılır. N katsayısının seçiminde aşağıdaki etkenlerin etkisini de göz önünde tutmak gerekir. Kanal tabanı (m ) Su yük. h (m) yan şev (m ) Eşel MANNİG FORMÜLÜNE GÖRE KANALLARDA DEBİ HESABI (TRAPEZ KESİTLİ KANAL) hxşev Islak Alan Islak Çevre Hid. Kanal Üst Y.çap R Genişlik R 2 / 3 Eğim % 1 / 2 Pürüzlülük S Katsayısı Tablo 7 da Mannig formülüne göre debi hesabı abaklarından da faydalanmaktadırlar. Birlik tarafından hazırlanan Tablo 8 yıl içinde sulayıcılara suyun dağıtımında kullanılacak cetveldir V (m/sn) Q m 3 /sn 3,00 0,05 0,09 0,08 0,15 3,18 0,05 3,15 0,135 0,0003 0,02 0,016 0,15 0,02 22,54 3,00 0,10 0,18 0,15 0,32 3,36 0,09 3,30 0,210 0,0003 0,02 0,016 0,23 0,07 71,48 3,00 0,12 0,22 0,18 0,38 3,43 0,11 3,36 0,235 0,0003 0,02 0,016 0,25 0,10 96,92 3,00 0,14 0,25 0,21 0,45 3,50 0,13 3,42 0,258 0,0003 0,02 0,016 0,28 0,13 125,41 3,00 0,16 0,29 0,24 0,52 3,58 0,14 3,48 0,279 0,0003 0,02 0,016 0,30 0,16 156,85 3,00 0,18 0,32 0,27 0,59 3,65 0,16 3,54 0,300 0,0003 0,02 0,016 0,32 0,19 191,12 3,00 0,20 0,36 0,30 0,66 3,72 0,18 3,60 0,319 0,0003 0,02 0,016 0,35 0,23 228,16 3,00 0,22 0,40 0,33 0,73 3,79 0,19 3,66 0,338 0,0003 0,02 0,016 0,37 0,27 267,90 3,00 0,24 0,43 0,36 0,81 3,87 0,21 3,72 0,355 0,0003 0,02 0,016 0,38 0,31 310,29 3,00 0,26 0,47 0,39 0,88 3,94 0,22 3,78 0,372 0,0003 0,02 0,016 0,40 0,36 355,29 3,00 0,28 0,50 0,42 0,96 4,01 0,24 3,84 0,389 0,0003 0,02 0,016 0,42 0,40 402,87 3,00 0,30 0,54 0,45 1,04 4,08 0,25 3,90 0,404 0,0003 0,02 0,016 0,44 0,45 452,99 3,00 0,32 0,58 0,48 1,11 4,15 0,27 3,96 0,419 0,0003 0,02 0,016 0,45 0,51 505,64 3,00 0,34 0,61 0,51 1,19 4,23 0,28 4,02 0,434 0,0003 0,02 0,016 0,47 0,56 560,79 3,00 0,36 0,65 0,54 1,27 4,30 0,30 4,08 0,448 0,0003 0,02 0,016 0,49 0,62 618,43 3,00 0,38 0,69 0,57 1,36 4,37 0,31 4,14 0,462 0,0003 0,02 0,016 0,50 0,68 678,56 3,00 0,40 0,72 0,60 1,44 4,44 0,32 4,20 0,475 0,0003 0,02 0,016 0,51 0,74 741,15 3,00 0,45 0,81 0,68 1,65 4,62 0,36 4,35 0,507 0,0003 0,02 0,016 0,55 0,91 908,41 3,00 0,50 0,90 0,75 1,88 4,80 0,39 4,50 0,538 0,0003 0,02 0,016 0,58 1, ,03 3,00 0,55 0,99 0,83 2,10 4,98 0,42 4,65 0,566 0,0003 0,02 0,016 0,61 1, ,03 3,00 0,60 1,08 0,90 2,34 5,16 0,45 4,80 0,593 0,0003 0,02 0,016 0,64 1, ,47 3,00 0,65 1,17 0,98 2,58 5,34 0,48 4,95 0,619 0,0003 0,02 0,016 0,67 1, ,43 3,00 0,70 1,26 1,05 2,84 5,52 0,51 5,10 0,644 0,0003 0,02 0,016 0,70 1, ,05 3,00 1,25 2,25 1,88 6,09 7,51 0,81 6,75 0,871 0,0003 0,02 0,016 0,94 5, ,36 3,00 1,30 2,34 1,95 6,44 7,69 0,84 6,90 0,889 0,0003 0,02 0,016 0,96 6, ,75 3,00 1,35 2,43 2,03 6,78 7,87 0,86 7,05 0,907 0,0003 0,02 0,016 0,98 6, ,30 3,00 1,40 2,52 2,10 7,14 8,05 0,89 7,20 0,924 0,0003 0,02 0,016 1,00 7, ,23 3,00 1,45 2,61 2,18 7,50 8,23 0,91 7,35 0,941 0,0003 0,02 0,016 1,02 7, ,76 3,00 1,50 2,70 2,25 7,88 8,41 0,94 7,50 0,958 0,0003 0,02 0,016 1,04 8, ,10 3,00 1,55 2,79 2,33 8,25 8,59 0,96 7,65 0,974 0,0003 0,02 0,016 1,05 8, ,48 Q l /sn Tablo 8 Su dağıtım çalışmalarının son aşaması olan mesaha çalışmaları ise Tablo 9 de görüldüğü gibi yapılmaktadır. Eskişehir Sulama Birliği tarafından yapılacak tahakkukların tespitinde kullanılmaktadır. Eskişehir Sulama Birliği tarafında yapılan tahsilat miktarı diğer sulama birliklerine göre oldukça yüksektir. 6

7 SOL ANA KANAL BİTKİ DESENİ KNLLAR Hub. Ş.Pn Ync Fiğ Mısır Kv-Or Bakl A.çk. Sebze Bstan Sğn Patt. Fidn Çyr myv anız boş toplam Yedek T Sarısu Yedek Szva Ş.D T Yedek T T E.Tp.Ş.D 0 E.Tp dşrj 0 Mttp Ş.D T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T Mutt dşrj Cum ş.d T Sol A.Dşrj T T T T T T Danş Ş.D 0 Gök.Ş.D Yedek T T T T T Syfa Top Tablo 9 7

8 SOL ANA KANAL Kanal Brüt Sulama Sulama Dışı Porsuk Kuyu Sul. Nadas sulnmayan Net Sulama No Sahası Sahası Sahası Sahası Sahası Saha Sahası Yedek T Sarısu Yedek Szva Ş.D T Yedek T T -B 3-02T -B E.Tp dşrj Mttp Ş.D T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T Mutt dşrj Cum ş.d T Sol A.Dşrj T T T T T T Danş Ş.D Gök.Ş.D Yedek6 6-01T T T T T Toplam Tablo 10 4.ESKİŞEHİR SULAMASI DÖNEM BAZINDA İSLETME FAALİYETLERİ Eskişehir Sulama Birliğinde görevli Personel tarafından sulama dönemi boyunca yapılan işlemler aşağıda sırasıyla listelenmiştir. 1- Sulama Birliğimiz ve Mükellefimiz arasında uyulması gereken kuralları belirten Mükellef Sulama Hizmet Sözleşmesi bir defaya mahsus olmak üzere imzalanır. 2- Sulama sezonu önem Ocak- Nisan dönemi arasında. Mükelleflerimizden o yılki sulama planlamasını yapmak amacıyla Sulayıcı Bilgi Formu alınır. Bu form sayesinde hazırlanan raporlarla DSI' den talep edilecek su miktarı tespit edilmektedir. Bu formları sulama yapacak olan mükelleflerin vermesi zorunludur. Ancak mükellefler- beyanname vermezlerse Sulama ve Kurutma tesisleri İşletme w Bakım Ücret Tarifeleri Uygulama Esasları 'nın 9 maddesinde belirtilen hüküm gereğince %10 beyanname vermeme cezası uygulanır. 3- Sulama sezonunun başlamasıyla birlikte çiftçinin tarlasına almış olduğu sulama suyunun takibi amacıyla bölgesinden sorumlu Su Dağıtım Teknisyeninin tutması /orunlu matbu evrak olan Günlük Salama Planı çizelgesi. İşletme Teknisyeni tarafından gün sonunda toplanır w Birlik personeli tarafından bilgisayar ortamına kaydedilir. Bu kaşıt sayesinde günlük olarak sulama faaliyetleri takip edilmektedir 4- Tarlasının sulamasını bitiren çiftçi, matbu evrak olan Su Kullanma Fişi üzerindeki bilgileri kontrol ederek imzalar Bu fişler her bir parsel için yazılmış olup İşletme Teknisyeni tarafından toplanarak Birliğin idari bürosuna teslim edilir, idari büroda bu fişlerle Günlük Sulama Planlamasın da belirtilen sulamalar karşılaştırılır ve Su Kullanma Fişlerinin eksiksiz olarak tamamlanması sağlanır. 8

9 5- Sulama dönemi içerisinde günde bir bölgelerinden sorumlu Su dağılım Teknisyenleri büroya çağrılarak yapılan sulamalar işletme haritası üzerinden kontrol edilmektedir 6- Sulama sezonunun yavaşlamasıyla birlikte Temmuz ayı başında Su dağıtım Teknisyenleri bölgesine ait sulamaların gösteren Mükelleflere göre köy bazında Sulama Mesaha Cetveli hazırlayarak idari büroya verir. 7- İdari büro bu mesaha cetvellerini bilgisayara girerek ikişer suret çıkartır, bu suretlerden biri Su Dağıtım Teknisyeni ve İşletme Teknisyeni tarafından kontrol edileni Askıda ilan edilmek üzere hazır hale getirilir. 8- Bilgisayar çıktısı olarak hazırlanan Mesaha cetvelleri düzenlenen bir Teslim Tutanağıyla 15 gün süreyle askıda ilan edilmek üzere Köy Muhtarlığına teslim edilir. Ayrıca diğer suret Su Dağıtım Teknisyeninde kalarak mükelleflerin takip etmeleri kolaylaştırılır. 9- İlan suresi sonunda mesaha cetvelleri toplanarak varsa itirazlar değerlendirilir. 15 günlük bir bekleme süresi daha ilave edilerek Ödeme Emri Pusulası hazırlanır. 10- Ödeme emri pusulaları birlikçe hazırlanan Ödeme Emri Tebliğ Çizelgesine Birlik personeli vasıtasıyla imzaları alınmak suretiyle elden dağıtılır. Adresinde bulunmayan veya ödeme emri pusulasını teslim almayan mükelleflerin ödeme emirleri yoluyla dağıtır. 11- Ödeme yapmayan mükelleflere belli bir süre sonra (1-2 yıl) tekrar ödeme emri pusulası gönderilerek icra yoluna başvurulacağı haber verilmektedir. 5.SONUÇ OLARAK Eskişehir Sulamasında Su Dağıtım çalışmalarını yürüten Birlik Müdürü nün bulunması sulamanın gelişmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Eskişehir Sulamasında Su Dağıtım çalışmalarını yürüten 8 adet teknisyen bulunmaktadır. Sulama sezonu hazırlık çalışmalarında sulayıcı bilgi formlarının toplandığı sulama sezonu için hazırlıkların yapılmakta olduğu anlaşılmaktadır. Eskişehir Sulamasında yaşanan kurak periyotla birlikte su sıkıntısı yaşandığı, tarla içi sulama yöntemlerinin geliştirilmesi su dağıtım programının başarı ile yürütülmesi bakımından önemlidir. Ana kanalların büyük bir kısmının toprak oluşu nedeniyle su kaybı fazladır. Toprak kanallardan sızan sular ekili arazide tabansuyunu yükselterek mahsul zararına sebep olmaktadır. Yağışlı geçen yıllarda hububat sulaması yapılmadığından sulama oranı düşmektedir. Şebeke dahilinde bulunan 10 m den az kuyuların kayıt altına alınması ile sulama oranı artmıştır. Sulama kanallarının büyük bir çoğunluğunun toprak ve sulama şebekesinin eski, yıpranmış olması nedeniyle su kayıpları çok fazladır. Kapalı sulama sistemine geçilerek su tasarrufu yönünde çalışmalar yapılacaktır. Eskişehir Sulama Birliği nin ha alanda su dağıtım programını uygulaması sonucu kurak yıllarda yaşanan sorunları daha az yaşadığı ortadadır. Etkin ve uygulanabilir su dağıtımı ile sulamaların gelişimi sağlanacaktır. 9