Bayram ertesi fiziksel aktivite önemli

Transkript

1 Bayram ertesi fiziksel aktivite önemli Ramazan ayı boyunca beslenme düzeni ile birlikte bireylerin fiziksel aktivite düzenleri de değişmektedir. Oruç tutan bireyler, fazla enerji harcamamak ve iftar vaktinden önce acıkmamak için daha önce uyguladıkları egzersiz programlarını bırakmaktadırlar. Bu durum ise gereğinden fazla beslenen ancak hareketsiz kalan bireylerde kilo artışına neden olabilmektedir. Ramazan ayı boyunca yavaşlayan metabolizmanın tekrar düzelebilmesi, vücut ağırlığının dengede tutulabilmesi için bayramdan sonra yeterli ve dengeli beslenme, öğün atlamama, bol su içme vb. sağlıklı beslenme ilkelerine uymanın yanısıra düzenli fiziksel aktivite yapmaya da özen gösterilmelidir. SAYFA 11 DE ÜCRETSİZDİR Üst solunum yolu hastalıklarını birbiriyle karıştırmayın! ÜST solunum yolları enfeksiyonları sıklıkla basit nezle, akut tonsillt, faranjit sinüzit ve gripal enfeksiyonlardır. Bu hastalıkların başlangıç belirtileri aynı olduğu için sıklıkla başlangıçta birbirleri ile karışabilir. Hemen hemen hepsinde ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, kırıklık ve kas ağrıları görülür. SAYFA 2'DE Ağız kokusuna karşı iftar ve sahurda dişler düzenli fırçalanmalı HALİTOZİS (ağız kokusu), toplumun büyük bir kısmını etkileyen ve sosyal problemlere yol açan bir semptomdur. Ağız kokusu genellikle dil sırtında ve diş aralarında biriken bakterilerin yemek artıklarını parçalamasıyla ortaya çıkan kükürtlü ve kükürtsüz gazlar sonucu meydana gelir. Bunun dışında çeşitli baharatlar da kendine has koku ve tatları nedeniyle ağız kokusu yapabilir. SAYFA 9 DA Diyabet hastaları Ramazan da nasıl beslenmeli? RAMAZAN ayı toplumsal olarak hayatımızda önemli bir yer teşkil etmekle birlikte bu ayda özellikle diyabetik hastalar oruç tutma konusunda endişeler yaşamaktadırlar. Aynı şekilde hekimlerimizin de bu konuda hastalarına yol gösterirken pek çok faktörü göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. SAYFA 16 DA Mangal ve Sağlık Yaşamımızın temel maddesi olan besinler, satın almadan tüketime kadar geçen aşamalarda sağlıklı hazırlama ve pişirme yöntemlerinin uygulanmaması ve hijyenik koşulların yeterince sağlanamaması nedeniyle zararlı hale gelebilmekte ve sağlığımız için gizli bir tehlike oluşturabilmektedir. SAY- FA 19 DA Bilgiyle, Güvenle, Sağlıkla... TEMMUZ-AĞUSTOS 2013 Ramazanda Beslenme Tuz tüketiminde nelere dikkat edilmeli? TUZ tüketimi ile hipertansiyon arasında yakın bir ilişki vardır. Ayrıca fazla tuz tüketimi idrarla kalsiyum atılmasını arttırarak kemiklerden kalsiyum kaybına neden olur. Tuz tüketimini azaltmak için; lezzetine bakılmadan yemeklere tuz eklenmemelidir. Daima taze ve aşırı tuz içermeyen besinler tercih edilmelidir. Satın alınan hazır ürünlerin etiketleri mutlaka okunmalıdır. Tuzsuz ya da tuzu azaltılmış besinler tercih edilmelidir. Uzak Durulacak Besinler Masada tuz kullanılmamalıdır. Baharat ve maydanoz, nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi aroma sağlayıcılar tuz yerine tercih edilmelidir. Turşu, ketçap, hardal, soya sosu vb. yiyeceklerin tuz içeriği çok fazladır. Bu besinlerden uzak durulmalı ya da az ve seyrek tüketilmelidir. Sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır. Bol su içilmelidir. Su genelde az sodyum içerir. Şişe suları ve maden sularının sodyum içeriğini etiketinden kontrol edilmelidir. Evde tansiyon ölçerken neler yapmalı... 3 Sıcak havalar kalbin düşmanı... 4 İftar abartılmamalı, sahura mutlaka kalkılmalı... 7 Bağışıklık sisteminizi güçlendirin Suyu dengeli tüketin Kronik hastalar hekime danışmalı YAZ aylarının başlamasıyla ile artan hava sıcaklıkları ve özellikle son bir kaç yıldır Ramazan ayının da yaza denek gelmesi birtakım sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Sağlık Problemlerine Dikkat Sıcaklıkların etkisiyle artan terleme ile birlikte su ve mineral kaybı sonucu, bayılma hissi, bulantı, baş dönmesi gibi sağlık problemleri de görülebilmektedir. SAYFA 10 DA Din İşleri Yüksek Kurulu Kararları DİN İşleri Yüksek Kurulu tarafından yapılan görüşmeler sonucunda, birçok kişinin, çeşitli sağlık problemleri nedeniyle tedavi görmekte olduğu ancak bu kişilerin bir kısmının tedavi görürken oruç tutmayı da istediği ifade edilerek, Ancak, bu tedavi ve muayene yöntemlerinin oruçlarına zarar verip vermeyeceği konusunda tereddüde düşmekte ve bu konuda Başkanlığımızdan bilgi istemektedirler." denildi. SAYFA 18 DE Prof. Dr. Nurullah Zengin Başyazı nurzengin@yahoo.com Ramazan Ayı Ramazan ayı toplumumuz için özel zaman dilimlerinden bir tanesidir. Oruç ve diğer ibadetlerin getirdiği hava, daha farklı bir ay geçirmemizi sağlar. Oruç bir yandan gönüllü bir açlık ile insan olarak irademizi güçlendirirken diğer yandan açların ve ihtiyaç sahiplerinin yaşadıklarını daha yakından anlamamızı mümkün kılar. SAYFA 11'DE

2 2 Temmuz-Ağustos 2013 Üst solunum yolu hastalıklarını birbiriyle karıştırmayın! Prof. Dr. Adil ERYILMAZ Op. Dr. Seçil KAYALI ANEAH Kulak Burun Boğaz Kliniği ÜST solunum yolları enfeksiyonları sıklıkla basit nezle, akut tonsillt, faranjit sinüzit ve gripal enfeksiyonlardır. Bu hastalıkların başlangıç belirtileri aynı olduğu için sıklıkla başlangıçta birbirleri ile karışabilir. Hemen hemen hepsinde ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, kırıklık ve kas ağrıları görülür. Etiyolojik Ajan Etiyolojik ajanın viral mi yoksa bakteriyel mi olduğunun ayırt edilmesi gerekir. Viral nedenler en sıkboğaz ağrısı nedenidir. Çoğu zaman ani gelişir ve kendi kendini sınırlar. Hastaya ağrı kesici, ağız gargarası ve bol sıvı alımı önerilir. Eğer etken bakteri ise boğaz ağrısının yanında ateş de oluşur. Ateş bu hastalıklarda ayırıcı tanıda en belirleyici bulgudur. Ateş vücudun enfeksiyonlara karşı göstermiş olduğu bir reaksiyondur ve 24 ila 72 saat devam eder. Viral hastalıklarda genellikle 38 dereceyi geçmez. Bu nedenle ateş 38 dereceyi geçmedikçe hastaya antibiyotik verilmemesi uygundur. Antibiyotiklere karşı direnç oluşması, yan etkileri ve maliyeti nedeniyle bu konuda çok dikkatli davranılmalıdır. Bol Sıvı Alımı Basit nezle, virüslerin neden olduğu burun akıntısı, hafif ateş ve boğaz ağrısı ile karşımıza çıkan bir hastalıktır. Genellikle kendiliğinden bir haftada geçer. Hastanın bol sıvı alımı, ağrı kesicilerle şikâyetlerinde azalma görülür. Antibiyotik önerilmez. Grip ve Nezle Grip te genellikle nezle ile karıştırılır. Fakat gripte ateş daha yüksek olur ve Üst solunum yolları enfeksiyonları sıklıkla basit nezle, akut tonsillt, faranjit sinüzit ve gripal enfeksiyonlardır. Bu hastalıkların başlangıç belirtileri aynı olduğu için sıklıkla başlangıçta birbirleri ile karışabilir. Hemen hemen hepsinde ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, kırıklık ve kas ağrıları görülür. Tedavi süreçleri farklıdır. hastanın genel durumu daha ağırdır. Gripte de bol sıvı alımı ve ağrı kesiciler ile yatak istirahati önerilir. Akut Farenjit Akut farenjit boğazın arkasının yani farinksin iltihabıdır. Genellikle virüsler sebep olur. Hastada boğaz ağrısı olur. Bol sıvı alımı, ağız gargarası ve ağrı kesici ile şikayetleri geriler. Akut tonsillit ise bademcik iltihabıdır. Virüsler veya bakteriler neden olabilir. Hastada boğaz ağrısı en önemli şikâyettir. Eğer 38 dereceyi aşan ateş varsa bakterilerin neden olduğu düşünülür. Hastanın muayenesinde bademciklerin kızarık olduğu görülür. Kızarıklık dışında bademcikler üzerinde beyaz yapılar da görülebilir. Bademcik iltihabında boğaz kültürü alınması doğru tedavi uygulamamızda bize yol gösterici olur. Kültür sonucu Beta Hemolitik Streptokok tespit edilirse tercihan penisilin grubu bir antibiyotik 10 gün süre ile verilir. Penisilin alerjisi olanlarda diğer seçenekler yine en az 10 gün kullanılmalıdır. Ayrıca ağız gargarası ve ağrı kesici önerilir. Akut sinüzit burun etrafındaki havalı boşlukların yani sinüslerin enfeksiyonudur. Hastada burun tıkanıklığı, sarı-yeşil burun ve geniz akıntısı olur. Bunun dışında hastada yüzde basınç hissi ve baş ağrısı da olur. Tedavide on dört gün antibiyotik, ağrı kesici ve nazal dekonjestanlar kullanılır. Nazal dekonjestanlar beş günden fazla kullanılmaz. Boyuma göre uygun ağırlıkta mıyım? Uygun vücut ağırlığı Beden Kitle İndeksi (BKİ) hesaplanarak bulunur. BKİ formülü aşağıda verilmektedir. BKİ= Ağırlık (kg) / Boy uzunluğu (m)2 Örnek: 1.70 m boyunda ve 75 kg ağırlığında olan bir insanın BKİ değeri şöyle hesaplanır: BKİ= 75 / (1.70)2 = 75 / 2.89 = 26 Yetişkinler için, BKİ' nin 18.5 ile 24.9 arasında olması uygun vücut ağırlığına sahip olunduğunun göstergesidir. BKİ'nin18.5'dan düşük olması, zayıflığın 25 den yüksek olması şişmanlığın 30'un üzerinde olması ise obezitenin (aşırı şişmanlık) göstergesidir. Bel çevresi de vücut ağırlığının değerlendirilmesinde önemli bir ölçüttür. Bel çevresinin erkeklerde 102 cm ve kadınlarda 88 cm üzerine çıkması sağlık riskini arttırır. Aysun PALALI KÖKTAŞ Yazı aysunpalali@gmail.com "Oruç Tutunuz, Sıhhat Bulursunuz" İçinde bulunduğumuz mübarek ramazan ayında gazetemizin Oruç ve Sağlık içerikli özel sayısı ile tekrar sizlerle beraber olmanın mutluluğunu ve heyecanını yaşıyoruz. Bu sayımızda gerek oruç tutacak olan sağlıklı kişilerin, gerekse bazı hastaların bu ayda sağlık açısından dikkat etmeleri gereken kurallar, konularında uzman olan çok değerli hekimlerimiz tarafından açıklanmaktadır. Son yıllarda ramazan ayının yaz mevsimine denk gelmesi ile bu ibadeti yerine getirirken karşılaşıldığı düşünülen meşakkatlere sıcak havaların yoğun atmosferi de eklenmektedir. Tüm bu meşakkatlere rağmen oruç tutabilenlere ne mutlu. Hayatı ve öğretileri ile tüm insanlığa rehberlik eden Hz. Peygamberimizin de buyurduğu gibi, Oruç tutunuz, sıhhat bulursunuz. Sağlık açısından bir mahzuru bulunmayan Müslümanların tuttukları bu oruçlarının gerek sağlık açısından gerekse bedenen faydalarının yanı sıra bireylere ve toplumlara katacağı manevi katkıları da belirtmeden geçemeyiz. Her şeyden önce oruç bizlere sabırlı olmayı öğretir. Oruç tutan kişi belli bir zaman dilimi içinde yeme-içme gibi temel ihtiyaçlarına karşı koyarak karşısına çıkabilecek güçlüklere karşı daha sabırlı, daha dayanıklı olur ve insan bu sayede nefsine hükmeder ve böylece iradesi daha da güçlenir. Oruç tutmak toplumun ahlaki hayatını değiştirir, güzelleştirir. Oruç tutan kişi sürekli Allah ı hatırlar, Allah a kulluk görevini yerine getirirken kötülüklerden daha fazla sakınmaya çalışır, iyiye güzele yönelir. Oruç insanların merhamet duygularını uyandırır. Oruç ile vicdan duygumuz gelişir. Oruç tutan kişi açlığın, susuzluğun gerçekte ne demek olduğunun farkına varır. Aç insanların halini anlamaya yardımcı olur, oruç tutan yoksul insanlara karşı daha şefkatlimerhametli olur, yoksullara yardım eder. Böylelikle bireyler arasında sevgi, merhamet, yardımlaşma duyguları gelişir. Yukarıda sadece örnekleme olması amacıyla yazmaya çalıştığımız orucun bireyin ve toplumların manevi hayatlarına katkılarına daha birçok şey eklenebilir. Görünen veya görünmeyen, hissedilen veya hissedilmeyen, bilinen veya bilinmeyen yönleriyle onlarca faydası bulunan orucu huşu içinde karşılayanlara selam olsun. Millet olarak nice ramazanları da sağlık ve mutluluk ile geçirmeyi dilerken, tüm Türk - İslam alemine hayırlı bir Ramazan diliyorum

3 Temmuz-Ağustos Hipertansiyon ölümcül hastalıklara sebep olabilir 50 yaş üzerindeki iki kişiden biri tansiyon hastası Doç. Dr. Fatih DEDE ANEAH Başhekimi, Nefroloji Kliniği Eğitim ve İdari Sorumlusu Hipertansiyon kontrol ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavinin en önemli basamağı hastanın hastalığını ve sonuçlarını bilmesi ve düzenli takiplerine devam etmesidir. Hastaların takibinde evde kan basıncı ölçümü, tedavideyse yaşam tarzı değişiklikleri başarıya ulaşmanın temel unsurlarındandır. HİPERTANSİYON, 50 yaş üzerindeki her iki kişiden birinde mevcuttur. Kan basıncının (tansiyon) sürekli olarak, sistolik (büyük) 140 mmhg, diyastolik (küçük) 90 mmhg nin üzerinde saptanmasına hipertansiyon diyoruz. Kan basıncı ölçümü evde yapılıyorsa, 135/85 mmhg nin üzerindeki değerler hipertansiyon kabul edilir. Hipertansiyon erken dönemde belirgin bir şikâyete yol açmasa da; kalp ve damar hastalıkları, felç, görme kaybı ve böbrek yetmezliği gibi birçok ölümcül sağlık sorununa neden olabilir. Kırk yaş üzerindeki herkes, özellikle risk grubundaysa (ailede hipertansiyon öyküsü, şişmanlık, yetersiz egzersiz, stres, sigara, şeker hastalığı); muhakkak yılda en az 1 kez kan basıncını ölçtürmelidir. Hipertansiyonun tek teşhis yöntemi, koldan tansiyon ölçülmesidir. Hastalığın takibinde bilek veya koldan ölçüm yapan cihazlarla evde kan basıncı ölçümü önemlidir. Piyasada satılan cihazların bazıları bu işlem için uygun değildir. Özellikle bilekten ölçüm yapan cihazlarda hatalı ölçüm sıktır. Koldan ölçüm yapan cihazlar kullanılmalı ve doğru cihaz markası için hekimle görüşülmelidir. Kan basıncı ölçümü öncesi nelerden kaçınmalıyız? Ağrılı, yorgun, ateşli ve stresliyken ölçüm yapılmamalıdır. Yemek yenildikten sonra en az 2 saat; sigara, kahve, kolalı içecekler ve çay gibi gıda alımı varsa en az yarım saat ölçüm ertelenmelidir. Ölçüm sırasında idrar veya büyük abdeste sıkışık olmamalıdır. Ölçüm sırasında bacak bacak üstüne atılmamalı, avuç kapalı olmamalı, hareket edilmemeli ve konuşulmamalıdır. Yapmayın!.. Çok sık kan basıncı ölçmek, gereksiz streslere neden olabilir. Evde ölçümlere göre asla tedavinizi düzenlemeyin. Doktor kontrollerinde nelere dikkat edilmelidir? Kontrolden önceki 7 gün boyunca kan basıncı sabah ve akşam, 1-2 dakika arayla ikişer kez ölçülmeli ve günde toplam 4 ölçüm yapılmalıdır. Ölçümler ilaçlar alınmadan ve yemekten önce yapılmalıdır. Doktora giderken kayıtlar getirilmelidir. Cihazın hafızası varsa, aletin götürülmesi yararlıdır. Kontrole giderken ilaçlarınızı yanınıza alınız. Unutmayın!.. Manşeti kalp seviyesinden yüksekte tutarsanız, kan basıncınızı yanlışlıkla düşük ölçersiniz. Kontrol günü aç olarak kan vermeniz gerekse bile, ilaçlarınızı çok az bir suyla içebilirsiniz. Gün içi aktiviteler, yorgunluklar ve streslere bağlı kan basıncınızda değişimler olabilir. Bu anlık değişiklikler nedeniyle üzüntüye kapılmayın. Önemli olan bu değişimlerin sık, devamlı ve çok aşırı değerlerde olmasıdır. Böyle bir durumda, muhakkak hekime başvurun. Evde yapılan ölçümlerde, iki kol arasında 10 mmhg dan fazla fark varsa, yüksek olan koldan ölçüm yapılmalıdır. Hipertansiyon tedavi edilebilen bir hastalıktır Hipertansiyon tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavinin en önemli basamağı, yaşam tarzı değişiklikleri (tuz kısıtlaması, ideal kiloya ulaşmak, düzenli egzersiz, meyve ve sebze tüketimini arttırmak ve yağlardan kaçınmak) konusunda hastalarımızın yapacakları çok iş vardır. Hazır gıda tüketimi azaltılmalı ve tuz bir damak tadı ihtiyacı olarak tüketilmemelidir. Sigaranın mevcut riskleri ikiye katladığı unutulmamalıdır. Yaşam tarzı değişiklikleriyle sağlanan başarının, bir ve hatta iki ilaca karşılık geldiği unutulmamalıdır. Prof. Dr. Hürrem BODUR Editörden hurrembodur@gmail.com Yaz ve Mide Barsak Enfeksiyonları Yazın gelmesi ve sıcakların artması ile vücudumuzun günlük su ihtiyacı da artmaktadır. Bir de yaz aylarında açıkta, uygun saklama koşullarında bekletilmeyen gıdaların ve içeceklerin tüketilmesi, mide barsak enfeksiyonlarına açık davetiye çıkarmaktadır. Sıcak havalarda gıdaların üzerine hijyen kurallarına dikkat edilmediği için bulaşmış mikroorganizmalar hızla çoğalırlar. Gıdalara bulaşmış mikroorganizmaların ya da salgıladıkları toksinlerin etkileri ile bulantı, kusma, karın ağrısı bazen bunlara ateşin de eklenmesi ile besin zehirlenmesi dediğimiz hastalık tablosu ortaya çıkar. Sadece birkaç kez kusma veya hafif ishal tablosundan, bazen ölümcül olabilen ağır klinik tablolara kadar geniş bir yelpazede klinik belirtiler görülebilir. Besin zehirlenmelerinin en önemli sonucu vücuttan sıvı ve elektrolit kaybına neden olması ve ihtiyaç duyulan sıvı ve elektrolitlerin yeterince alınamamasıdır. Klinik durumun ağırlığı, etken mikroorganizmanın türü, alınan bozuk gıdanın miktarı ve kişinin direnci ile de ilgilidir. Hastalıktan en çok uç yaşlar dediğimiz bebekler, yaşlılar ile diyabet, böbrek yetmezliği gibi kronik hastalığı ve organ yetmezliği olanlar etkilenmektedir. Sıvı elektrolit kayıplarının bir başka tehlikesi ise inmeler, kalp krizi ve böbrek yetmezliklerine davetiye çıkarmalarıdır. Peki nelere dikkat etmeliyiz; 1- Açıkta satılan ve beklemiş gıdaları tüketmekten kaçınmalıyız 2- Sebze ve meyveleri taze olarak ve bol su ile iyice yıkadıktan sonra tüketmeliyiz 3- Taze pişirilmiş gıda tüketmeli ve temiz su içmeliyiz 4- Şüpheli bir gıda alımından sonra ishal veya kusma şikayetleri olduğunda yeterince sıvı alamıyorsak, hekime başvurmalıyız 5- Bebekler, yaşlılar, kronik hastalığı ve organ yetmezliği olanlarda sıvı kaybı ve diğer komplikasyonlar açısından daha dikkatli davranmalıyız ve hekime başvurmada gecikmemeliyiz 6- Hekim tavsiyesi olmadan rast gele ishal durdurucu veya antibiyotik türü ilaçları kullanmamalıyız. Evde tansiyon ölçerken neler yapmalı M Uluslararası güvenilirliği kanıtlanmış amblemin bulunduğu, pil gücü yeterli ve koldan ölçüm yapan cihaz kullanılmalıdır. M Cihazın kullanım kılavuzu dikkatlice okunmalıdır. M Manşeti (kola sarılan kısım) uygun bir cihaz alınmalıdır. M Ölçüm yapacağınız mekân rahat, ideal sıcaklıkta ve gürültüsüz olmalıdır. M Cihaz işlem esnasında kolaylıkla ulaşılabilecek şekilde hastanın yakınında olmalıdır. M Ölçümden önce en az 5 dakika dinlenilmelidir. M Ölçüm yapılan kol tamamen çıplak olmalı ve kolu sıkan giysiler çıkarılmalıdır. M Oturma pozisyonu rahat olmalıdır. Sırt yaslanmalı ve ayaklar yere tam basmalıdır. Ölçüm yapılacak kol, bir masa veya uygun bir destekle alttan desteklenmelidir. Avuç açık ve yukarı bakıyor olmalıdır. M Manşet sarılmadan önce kolun iç yüzündeki atardamar elle hissedilmeli, manşet atardamardan 2-3 cm yukarısından bağlanmalı, çok sıkı veya gevşek sarılmamalı ve manşetten çıkan hortum damarın üzerinde olmalıdır. M Manşet kalp seviyesinde olmalıdır. Ölçüm kaydedilmelidir. Tekrarlayan ölçümlerde manşetin havası tamamen boşaltılmalı ve 1-2 dakika beklenmelidir. Bilekten ölçüm yapan alet kullanılıyorsa, cihaz kalp seviyesinde tutulmalıdır.

4 4 Temmuz-Ağustos 2013 Sıcak havalar kalbin düşmanı! Dr. Hülya ÇİÇEKÇİOĞLU ANEAH Kardiyoloji Kliniği HAVA sıcaklıklarının artması ile birlikte kalp ve tansiyon ile ilgili şikayetler de artış gösteriyor. Kalp hastaları dört çeşit hastalık nedeniyle yazdan etkileniyor. Bunlar koroner arter hastalığı, kalp yetersizliği, hipertansiyon ve kalp kapak hastalıkları. Kalp yetersizliği ve kalp kapak hastalarının yazdan etkilenme nedeni idrar söktürücü kullanmalarından ileri geliyor. Çünkü bu hastalar vücutlarındaki fazla su ve tuzu idrarla atarlar. Ancak yazın çok terledikleri için terleme ile de tuz ve su atacaklarından özellikle tuz kayıpları aşırı miktarda olmaktadır. Bu da halsizlik, bitkinlik ve ritim bozukluğuna yol açabilir. O nedenle yazın idrar sökücü kullanan hastaların doktorlarına danışarak idrar söktürücü ilaç dozunu gerekli miktara gelecek şekilde azaltmaları gerekiyor. Koroner kalp hastaları bol su içmeli Koroner kalp hastalarında ise kan akışkanlığı çok önemli. Bu hastalara kan sulandırıcı ilaçlar veriliyor ki, kanlarının akışkanlığı artsın. Ancak koroner kalp hastaları yaz aylarında çok fazla terledikleri için 1-2 litrelik su kayıplarında kanları koyulaşıyor ve akışkanlığı da buna bağlı olarak azalıyor. Bu da çok kritik olmayan bir darlıkta oluşabilecek bir pıhtının hiç beklenmeyen ve sonu ölümle sonuçlanabilen bir enfarktüse neden olabilme ihtimalini artırıyor. Bu nedenle koroner kalp hastaları aşırı sıcaklardan kesinlikle kaçınmalılar, güneşin dik konumda olmadığı sabah erken ve akşamüstü saatlerinde denize girmeliler ve bol bol su içmeliler. Su, onların terlediklerinde kaybettikleri su miktarını geri kazandırıyor. Güneş altında alkol almayın Bütün kalp hastaları için önemli olan bir nokta da, güneş altında kesinlikle alkol almamaları. Özellikle yüksek tansiyonu olan hastalar güneş altında alkol almaktan kaçınmalı, az az sık sık yemeli, ağır ve yağlı beslenmekten kaçınmalıdır. Koroner hastalarının günde en az iki litre ve daha çok su içmeleri, ağır ve yağlı yemekler yerine günü sebze ve meyve ile geçirmeleri gerekmektedir. Sporu sabah ya da akşamüstü saatlerine bırakın Kalp hastaları kesinlikle güneşin dik geldiği ve güneş ışınlarının dik olarak geldiği saatleri arasında dışarıda dolaşmamalı, kesinlikle spor yapmamalı, yürüyüş için de sabah erken ya da güneşin batmak üzere olduğu saatleri tercih etmeliler. Denizden faydalanma konusunda ise bu kadar hassas olmalarına gerek yok. Kısa süreli denize girip tekrar gölgelik alanları tercih edebilirler. Hipertansiyon hastalarının ilaçları yaza göre düzenlenmeli Hipertansiyonu bulunan ve idrar söktürücü ilaçlar kullanan hastaların yeterli miktarda sıvı almaları çok önemlidir. Aksi takdirde ani tansiyon düşmeleri, böbrek fonksiyonlarında bozulmalar ortaya çıkabilir. Bunun yanında tansiyon düşürücü olarak kalsiyum kanal blokeri kullanan bazı hastaların sıcaklarla birlikte bacaklarında ve ayak bileklerinde gözlenebilen şişliklerde artış olmaktadır. Bu durumdaki hastalar tuz kısıtlamasına biraz daha fazla dikkat etmelidir. Hipertansiyon çoğunlukla herhangi bir şikayete yol açmayan bir hastalık olduğundan çoğu hasta kan basıncındaki değişikliklerin farkına varamaz. Özellikle mevsim değişikliği dönemlerinde kan basıncındaki değişiklikleri daha yakından izlemekte yarar vardır. Bu nedenle, yüksek tansiyonu bulunan hastalar yaz aylarında herhangi bir sorun yaşamamak için doktorlarına danışmalıdır. Böylelikle bu hastaların ilaç kullanımları eğer hekimleri tarafından gerekli görülürse yaz dönemi için yeniden düzenlenebilir. Aşırı sıcaklarda kalp krizleri artıyor Aşırı sıcak ve nemli günlerde, kalp krizi geçiren veya kalp ve damar hastalığı nedeni ile yaşamını yitirenlerin sayısı artış göstermektedir. Aşırı sıcak dalgalarının yaşandığı yıllarda yapılan gözlemsel çalışmalarda özellikle yaşlı ve yandaş hastalıkları olan hastaların daha fazla etkilendiği görülmüştür. Yazın kalp sağlığı nasıl korunur: $ Sıcak havanın metabolizmanın çalışmasını olumsuz etkilemesini engellemek ve yaz aylarını sağlıklı geçirmek için alınacak bazı temel tedbirleri ise şöyle sıralamak mümkün. $ Yaz aylarında açık renkli, rahat ve bol, terlemeyi artırmayan kumaştan yapılmış giysileri tercih edin. $ Ağır, yağlı yemeklerden kaçının, az ve sık aralıklarla, sebze ve meyveden zengin bir tarzda beslenmeye çalışın. $ Alkol alıyorsanız dikkatli olun. Özellikle güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde açık havada güneş altında kesinlikle alkol almayın. $ Yaz aylarında günlük sıvı ihtiyacı 2-3 litreye çıkmaktadır. Yazın günde litre su tüketmeye özen gösterin. $ Soda ve maden suyu tüketiminde dikkatli olmalıdır. Kontrolsüz maden suyu ve soda tüketimi tansiyonu yükselteceği gibi, kalp yetmezliği bulgularının da ortaya çıkmasına ya da daha ağırlaşmasına neden olabilir. $ Özellikle güneşin dik olduğu saatlerde açık havada dolaşmayın. $ Terle birlikte vücudumuzda elektrolit, özellikle de sodyum kaybı fazla olacağından, doktorunuzun fikri doğrultusunda tuz kullanın. $ Denize, sabah ve akşam saatlerinde aç karnına girin, kumda güneş banyosu yapmayın, denizde kıyıya paralel olarak yüzün. Açıklarda yüzmeyin. $ Doktorunuza danışarak hipertansiyon ilaçlarınızın yaza göre düzenlenmesini sağlayın. $ Uzun seyahate çıkmadan mutlaka kalbiniz ile ilgili kontrollerinizi yaptırın.

5 Temmuz-Ağustos Dişleriniz Çürümeden Prof. Dr. Adil ERYILMAZ Beyaz Köşe Önlemini Alın Diş Hekimi Öztan YOSUN ANEAH Ağız ve Diş Sağlığı Birimi SİNDİRİM sisteminin başlangıç evresi ağız bölgesidir. Sağlıklı beslenmek yaşam kalitesini direkt ilgilendirir ki, ağız ve diş sağlığının en üst seviyede olması diş ve dişleri tutan tüm dokuların hijyenik, bakterilere karşı dirençli ve çiğneme fonksiyonlarını en iyi şekilde yerine getirmesi büyük önem taşımaktadır. Burada birinci görev mevcut olan dokuların kişi tarafından korunması, yani iyi bir hijyen sağlanması, diğer bir görev ise mevcut dokularda birçok sebebe bağlı olarak meydana gelen tüm harabiyetler, yıkımlar, diş kayıpları, ağrılı durumlar ve enfeksiyonların diş hekimi tarafından giderilmesidir. Öncelikle diş eti hastalıkları ve diş çürüklerinden bahsetmeliyiz. Dişler- Bebek (0-2yaş) ve çocukların (2-12 yaş) beslenmesinde neye dikkat edilmeli? Sahurda da yemek yedikten sonra diş fırçalamadan yatmamalıyız. Şayet fırçalamadan yatılır ise diş yüzeylerine biriken gıda artıkları gün boyunca kalacağı için kişinin kendisini ve çevresini rahatsız eden bir kokuya neden olur. de çürük yok olamayan ve hayat boyunca süreklilik gösteren bir hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir diğer sorun ise dişleri tutan dokuların hastalıklarıdır. Bu dokular ise diş etleri ve çene kemiğidir. Bebeklerin sıvı kaybını su ve ayranla giderin SICAK havada dikkat etmeniz gereken en önemli nokta çocuğunuzun artan sıvı ihtiyacıdır. Bebeğiniz ne kadar küçükse sıcak havadan o kadar fazla etkilenecektir. Çocuğunuzun ve bebeğinizin kaybettiği sıvıyı muhakkak yerine koymalısınız. Bebeğiniz için en uygun sıvı, 0-6 ay sadece anne sütü 6. ayın sonunda yoğurt, meyve püresi, yumurta sarısı, sebze çorbası gibi tamamlayıcı besinlere geçişle birlikte su da verilmeye başlanmalıdır. Daha büyük çocuklarınız için su, kefir, taze meyve suları ve ayran arasında tercih yapabilirsiniz. Yaz aylarında bebek ve çocuklarda yaygın olarak görülen ishallerin önlenmesinde el hijyeni ile sebze ve meyveleri yemeden önce iyice yıkamak çok önemlidir. İshali olanlar en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Dişlerimizi neler çürütüyor? Ağzımızda asite dönüşen her şey çürüğe neden olabilir; karbonhidratlı yiyecekler, şeker, çikolata, hatta pilav ve makarna da dahil! Ama bu, hiçbir şey yemeyeceğimiz anlamına gelmesin. Yediğimiz şeylerin asite dönüşmesini engellememiz gerekir. Bunun tek yolu da mekanik temizliktir. Dünya Sağlık Örgütü; diş çürüğünü davranış ve beslenme hastalığı olarak tanımlıyor. Asite dönüşen gıdaların sık tüketilmesi çürük riskini artırıyor. Bu nedenle karbonhidratlı besinlerin ana öğünlerde alınması öneriliyor. Mekanik temizlikten bahsettiğimiz günlük 3 defa diş fırçalanmasıdır. Bu olay aynı zamanda diş eti hastalıklarını da engellemektedir. Diş eti hastalıklarından nasıl korunuruz? Dişler kök yüzeylerindeki lifler aracılığıyla çene kemiğine tutunurlar. Bu yapının üst yüzeyi diş eti ve ağız dokusuyla kaplıdır. Yemeklerden sonra dişler fırçalanmaz ise gıda artıkları dişlerin yüzeylerinde birikir ve tükürük ile birleşip bakteri plağı adı verilen mikrop dolu plaklar şeklinde bu yüzeylere yapışır. Sonrasında diş etleri olaydan etkilenir. Doğal yapısını kaybeder. Şişer, kızarır, kanar. Ayrıca ağız kokusu da meydana gelir. Bu plaklar diş çürüğüne de neden olmaktadır. Daha ileri dönemlerde ise burada biriken mikroorganizmalar çene kemiğine de ilerleyip kemiği eriterek dişlerin sallanması ve kaybına neden olurlar. Sonuç olarak diş fırçalamak ağız sağlığının vazgeçilmezidir. Olası birçok ağız içi hastalık diş fırçalama ile engellenecektir. Ramazan ayında özellikle oruçluyken uzun bir süre boyunca ağız içine sıvı alınmadığı için ağız kuru kalacaktır. Arada bir ağız su ile çalkalanmalıdır ki birikintiler dişlerin arasından uzaklaştırılsın ve koku engellensin. Sahurda da yemek yedikten sonra diş fırçalamadan yatmamalıyız. Şayet fırçalamadan yatılır ise diş yüzeylerine biriken gıda artıkları gün boyunca kalacağı için kişinin kendisini ve çevresini rahatsız eden bir kokuya neden olur. adileryilmaz@yahoo.com Burun Kanamaları Çoğu kişi hayatında en az bir kez burun kanaması geçirmiştir. Kulak burun boğazda en sık gördüğümüz şikayetlerden biridir ve çoğu zaman can sıkıcıdır. Çoğu zaman kendiliğinden veya kolayca durdurulur. Fakat bazen korkutucu ve yaşamı tehdit edici olabilir. Burun kanamasının en sık nedeni travmadır. Özellikle küçük çocuklarda burun ile oynama en sık burun kanaması nedenidir. Bunun dışında burundaki eğrilik (kret) kabuklanma, çocuklarda yüksek ateş, iklim ve mevsim değişikliği(çok sıcak hava şartları), burunda yabancı cisim, kanama bozuklukları, hipertansiyon burun kanamasına neden olabilir. Burun içerisindeki damarların adele tabakası olmadığından kolayca kanama olur. Özellikle yüksek tansiyonu olanlarda burunda kanama olması daha hayati organların kanamasını engelleyebilir. Özellikle sıcak havalara bağlı ya da ateşi olan küçük çocuklarda burun kanaması olduğunda panik olunmaması gerekmektedir. Öncelikle bir yere oturduktan sonra burunun ucundaki yumuşak kısmı başparmakla diğer iki parmak arasına alınmalı ve beş dakika beklenmeli. Enseye, burun kenarlarına ve yanağa soğuk uygulanması doktora başvurmadan öncelikle ilk tedavi basamağı olmalıdır. Takibinde kanama durmaz ise mutlaka doktora başvurulması gerekmektedir. Doktora başvurulduğunda hastanın sistemik ve burun muayenesi yapılır. Kanamanın sistemik bir nedenden mi yoksa buruna ait bir nedenden mi olduğunun ayırt edilmesi gerekir. Öncelikle hasta sakinleştirilir, her iki nazal kavite temizlenir ve kanama odağı belirlenmeye çalışılır. Yaşlılarda genellikle burnun arka kısmında, çocuklar ve genç hastalarda burnun ön kısmında kanama odağına rastlanılır. Eğer kanama fazla değilse burnun içerisinde herhangi bir kitle ya da patoloji olup olmadığı belirlenir. Burnun endoskopik muayene yöntemi tanı da çok yararlandığımız bir muayene yöntemidir. Kanamanın durdurulması için yapılabilecek işlemlerden ilki burun mukozasının yakılmasıdır. Burun ön kısmındaki kanama odağına kimyasal maddeler uygulanarak kanama durdurulur. Yakılma işlemi tek taraflı yapılmalıdır. Burun her iki tarafına yakılma işlemi yapılırsa burun kemiğinde delinmeye neden olabilir. Diğer bir tedavi yöntemimiz ise burun içine tampon konulmasıdır. Burnun ön kısmından kaynaklanan kanamalarda anterior nazal tampon adını verdiğimiz tampon konulur.. Her iki nazal kaviteye uygulanmalıdır. Genellikle 48 saat burunda kalır. Hastaya enfeksiyonu önlemek amacıyla antibiyotik tedavisi ve hapşırmayı önlemek için antihistaminik tedavi başlanır. Genellikle kanama durur. Bunun dışında hastanın tansiyonu ölçülür ve başta kan tetkikleri olmak üzere gerekli tetkikler istenir. Tampon konulmuş ve ikinci kez hastaya müracaat edenler ya da aşırı kanaması olanlar mutlaka hastaneye yatırılır. Kanamanın burnun arka kısmından kökenli olduğu durumlarda posterior tampon ya da nazal balon katater konulur. Bunun için kullanılabilecek birkaç yöntem vardır. Posterior tampon konulan hasta muhakkak hospitalize edilir. Posterior tampon yerleştirildikten saat sonra çıkartılır. Burun kanamalarının sistemik nedenlere bağlı olanlarında hekim hastadan çok iyi hikaye almalı ve hastayı Dahili yada Hematoloji kliniğine mutlaka yönlendirmelidir.

6 6 Temmuz-Ağustos 2013 Ramazan Bayramı'nda ve sonrasında beslenmede nelere dikkat etmeliyiz Bayramda aşırı yemekten kaçının SAĞLIĞIN korunması ve geliştirilmesinde hayatımızın her döneminde yeterli ve dengeli beslenme en önemli faktörlerden biridir. Ancak, Ramazan ayı boyunca oruç tutan kişiler, günlük öğün sayısını azaltmaları ve beslenme düzeninde meydana gelen değişiklikler nedeniyle, bayramda normal yeme düzenine geçtiklerinde psikolojik olarak daha fazla yemek yeme eğilimine girmektedirler. Kimi kişiler hala kendilerini oruç tutuyor zannederken, kimi kişiler ise 'oruç bitti şimdi yeme zamanı' diyerek aşırı miktarda besin tüketirler. Bayram sonrası aşırı yemek yeme ile bazı problemler kaçınılmaz olur. Bunların en önemlisi hazımsızlık ve mide problemleridir. Ayrıca, gelenek üzere bayramda tatlı tüketimi de artmaktadır. Bayramda birdenbire aşırı yemek yemek, şeker, çikolata, ağır hamur işleri ve diğer tatlıları aşırı tüketmek, sindirim sisteminde ve diğer organlarda çeşitli rahatsızlıklara yol açacaktır. Vatandaşların bu nedenle bayram ziyaretlerinde sunulan ikramlara dikkat etmeleri gerekmektedir. Ramazan bayramı ve sonrasında sağlıklı beslenmeye yönelik öneriler aşağıda belirtilmiştir. BAYRAM VE BAYRAM SONRASI SAĞLIKLI BESLENME ÖNERİLERİ 1. Yaşamın her döneminde yeterli ve dengeli beslenme sağlığın korunması için esastır. Bu nedenle, dört besin grubunda bulunan çeşitli besinler en az 3 ana ve 2 ara öğünde yeterli miktarlarda alınmalıdır. Süt grubunda yer alan süt, yoğurt, et grubunda yer alan et, tavuk, yumurta, peynir, kuru baklagiller, sebze ve meyve grubu ve tahıl grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç vb. besinlerin her öğünde yeterli miktarlarda tüketilmesi önerilmektedir. 2. Hafif bir kahvaltı ile güne başlanmalı ve gün boyu öğün atlanmamalıdır. 3. Besinler iyi çiğnenmeli, yavaş yavaş, azar azar ve sık yenilmelidir. 4. Ramazan bayramı boyunca tatlı, çikolata tüketimine dikkat edilmeli, çevrenin ısrarcı tutumlarından ve aşırı yeme eğiliminden mümkün olduğunca uzak kalınmalıdır. Eğer tatlı tüketmek çok isteniyorsa hamurlu, şerbetli tatlılar yerine sütlü tatlılar tercih edilmelidir. 5. Bayram süresince ve bayramdan sonra da sıvı alımı arttırılmalı, günde yaklaşık litre su içilmeli, sıvı tüketimini artırmak amacıyla öğünlere ayran, komposto gibi sıvı gıdalar eklenmelidir. 6. Ramazan ayı süresince oruç tutma nedeniyle yaşanan kabızlık gibi bazı sindirim sistemi rahatsızlıklarının önlenmesi açısından mevsiminde bol sebze ve meyve tüketimi önemlidir. Yetişkin bireylerin imkanlar dahilinde günde 5 porsiyon sebze ve meyve tüketmeleri önerilmektedir. 7. Şeker, kalp ve yüksek tansiyon hastaları ile kronik hastaların, sürdürdükleri diyete bayram süresince de özen göstermeleri önemlidir. Ayrıca, 0-12 yaş grubu bebek ve çocukların, büyüme ve gelişime katkısı olmayan, boş kalori kaynağı şeker ve şekerli besinlerden uzak tutulmaları, bu tür besinlerin tüketiminden sonra diş temizliğine özen gösterilmesi gerekmektedir. 8. Özellikle yaşlılar ve tansiyon hastalarının gün boyu kahve ve çay tüketimlerine dikkat etmeleri, bitki çaylarını tercih etmeleri, günde 2 fincandan fazla kahve tüketmekten kaçınmaları önerilmektedir. 9. Ramazan boyunca önerilen sahur yemekleri ramazan sonrası gece yemek seklinde sürdürülmemeli, gece öğününde meyve, yoğurt gibi besinlerin tüketimi tercih edilmelidir. 10. Şeker ve şekerli ürünleri satın alırken Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'ndan izinli olmasına, son kullanma tarihi geçmemiş ve ambalajı bozulmamış olmasına dikkat edilmelidir. 11. Her gün düzenli yapılan fiziksel aktivite, fiziksel ve zihinsel sağlığı olumlu yönde etkilemekte, oruç tutma nedeniyle azalan metabolizma hızının artmasına imkan sağlamaktadır. Bu nedenle, "yaşam stili aktiviteleri" olarak adlandırılan yürüyüş, bahçe işi ile uğraşma, araba yıkama, bisiklete binme, merdiven kullanma vb. gibi aktivitelerle aktif bir yaşama başlamaya karar verilerek düzenli aktivite yaşamın bir parçası haline getirilmelidir. BU AYLARDA DONDURMA Tüketimine DİKKAT SICAK yaz günlerinin gelişiyle birlikte başta dondurma olmak üzere buzlu gıdaların tüketimi de artmaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme için her gün tüketilmesi gereken süt ve süt ürünleri grubunda yer alan dondurma; protein, karbonhidrat ve yağın yanı sıra A, B, C, D, E vitaminleri, kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ve çinko gibi mineralleri içerir. Dondurmanın temel yapımında sütün yanı sıra şeker, çeşitli meyveler, çikolata, kakao, fındık, fıstık, karamel vb, glikoz şurubu, bitkisel yağ, süt yağı, sahlep, kıvam vericiler, doğal ve doğala özdeş aromalar da bulunabilmektedir. Ancak sağlıklı bir dondurma ve buzlu gıda üretiminde kullanılan bu tür katkı maddeleri Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından izin verilen Türk Gıda Kodeksine uygun katkı maddelerini içermelidir. Dondurma her ne kadar besleyici değeri yüksek bir gıda olsa da sağlıklı koşullarda üretilmemiş veya saklanmamış dondurmalar sağlığı tehdit eder hale gelebilir. Bu nedenle sağlık koşullarına uygun ortamda üretilen, gerektiği şekilde korunan ve sağlıklı ambalajlarda satışa sunulan dondurmalar ve buzlu içecekler tüketilmeli; bu tür besinler güvenilir olmayan yerlerden satın alınmamalıdır. Peki, dondurmayı tüketirken nelere dikkat etmeliyiz? Dondurma tüketilirken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, sağlıklı ve hijyenik şartlarda hazırlanmış dondurmanın tüketilmesidir. Bunun için de dondurmanın pastörize sütten yapılması ve hijyenik koşullarda üretilmesi çok önemlidir. Süt, mikroorganizmaların üremesi için çok iyi bir ortamdır. Sağlıksız koşullarda üretilen dondurmada bakteriler kolaylıkla üreyebilir ve zevkle yediğimiz dondurma sağlığı bozucu hale gelebilir. Bu nedenle özellikle açıkta satılan dondurmalar ve buzlu içecekler satın alınırken dikkatli olunmalı, güvenilir olmayan yerlerden, sokak satıcılarından dondurma satın alınmamalıdır. Paketlenmiş dondurmalar ve buzlu gıdalarda ise paket üzerindeki etiket okunmalı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı üretim/ithalat izninin olup olmadığına, son kullanma tarihine dikkat edilmeli, izinsiz ve/veya son kullanma tarihi geçmiş ürünler asla satın alınmamalıdır. Ayrıca bu tür gıdaların servis edildiği soğutucunun yeterli soğuklukta ve çalışıyor durumda olması da göz ardı edilmemelidir.

7 Temmuz-Ağustos İFTAR SAHURA Oruç tutan kişiler iftar ve sahur menülerinden nelere dikkat etmeli? RAMAZAN aylarında sahur normal kahvaltıdan, iftar ise akşam yemeğinden daha zengin hazırlanır; bu nedenle, beslenme alışkanlıklarında da büyük değişiklikler olur. Ramazan ayında da amaç, yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayabilmektir. Yeterli ve dengeli beslenmenin Ramazan ayında da sağlanabilmesi için gün içerisinde en az üç öğünü tamamlamak adına, sahur öğününün mutlaka atlanmaması gerekir. Sahurda sadece su içerek niyetlenmenin veya gece yatmadan önce yemek yemenin son YAZ ayları ve sıcakların göz üzerine etkilerinden bahseder misiniz? Yaz aylarında Ultraviole ışınlarına daha fazla maruz kaldığımız için göz yönünden birkaç noktaya dikkat etmemiz gerekir. Bildiğimiz gibi UV(Ultraviole) güneş ışınlarının gözümüz tarafından algılanmayan bir grup dalga boyunu ifade etmektedir. Bunlar A, B ve c diye sınıflanırlar. Bunlardan UVC atmosferdeki ozon tabakasından emildiklerinden bizim için tehdit oluşturmazlar. UVA ve UVB ise gözümüz ve cildimiz üzerinde olumsuz etkilere yol açabilirler. Bunlardan kısa sürede oluşan etkilerden bahsetmek gerekirse; fotokeratit dediğimiz, gözün en dış ve önünde bulunan kornea tabakasının inflamasyonudur. İnflamasyon mikrobik olmayan bir iltihaplanmadır. Aslında bu durum yüksek ve karlı yerlerde daha sık görülür. Çünkü yansıyan UV göze daha çok temas eder. Gözde ağrı ve sulanma olur. Genellik kendi başına abartılmamalı, mutlaka kalkılmalı derece zararlı olduğu unutulmamalıdır. Çünkü bu beslenme tarzı, yaklaşık 16 saat olan açlığı, ortalama 20 saate çıkarıyor ki bu da açlık kan şekerinin daha erken saatlerde düşmesine ve buna bağlı olarak günün daha verimsiz geçmesine neden oluyor. Bu durumun aksine eğer sahur öğünü ağır yemeklerden oluşursa; gece metabolizma hızı düştüğü için yemeklerin yağa dönüşme hızı yükselir ve kilo alma riski artar. Bu nedenle sahura mutlaka kalkılmalı ve bu öğünde ya hafif bir kahvaltı yapılmalı (süt, yumurta, peynir vs.)ya da çorba, az yağlı yapılmış sebze ve zeytinyağlı yemeklerden oluşan bir öğün şekli tercih geçer. Gözü bir süre kapamak ve antinflamatuar veya antibiotikli damlalar kullanmak yeterlidir. Bu durum aslında koruyucu gözlük kullanmadan yapılan kaynak sonrası oluşan durumla aynıdır. Çünkü kaynak cihazı da UV yayar. UV nin uzun dönem etkilerine bakacak olursak, bunlar süreyle ortaya çıkan durumlardır ve UV ye ne kadar çok maruz kalırsak görülme sıklıkları da o kadar artarlar. Erken dönemde ortaya çıkıp hastaya oldukça rahatsız eden fotokeratittden daha ciddidirler. Lensin şeffaflığını kaybetmesi olan katarakt, gözün iç duvarını oluşturan, retina dediğimiz ağ tabakadaki dejenerasyon, kornea dediğimiz şeffaf tabakanın kenarında oluşan ve bazen korneanın ortasına kadar ilerleyen Pterjium, yine kornanın buruna yakın tarafında gelişip korneaya ya ilerlemeyen pinguakula, kapak ve çevresinde oluşan cilt kanserleri bunlar arasında sayılabilir. Korunmak için yapabileceğimiz bir takım şeyler vardır. Bunlar içerisinede güneş gözlükleri kullanmak oldukça önemlidir. Her ne edilmelidir. Aşırı tuz kullanımından kaçınılmalıdır. Günün ilk öğünü olan iftar, hurma veya zeytin, bir kase çorba, 1 dilim ekmek veya küçük bir parça pide, salata ile açılmalı ve bir süre ara verildikten sonra (en az dk. sonra) ana yemeğe geçilmelidir. Hurma yağ, karbonhidrat ve proteini bünyesinde tek başına barındıran bir meyve olması nedeniyle beslenme açısından oldukça faydalıdır. Başlangıç için beyine doygunluk hissi veren çorba en uygun yiyecektir. İftarda yavaş yavaş ve az miktarda yemek yenilmelidir. Dengeli olmak kaydı ile iftar ile sahur arasına da mutlaka bir ara öğün eklenmelidir. Ara öğünde özellikle aşırı sıcaklar göz önüne alınarak sulu meyveler (karpuz, kavun, üzüm vs.) tercih edilmelidir. Ramazan ayında oruç tutarken beslenmeye daha çok özen gösterilmeli ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Yemeklerin ağır olmamasına, az yağlı ve yağda kızartılmadan yapılmış yiyeceklerin seçilmesine, sık aralıklarla az yemek tüketilmesine ve özellikle yeteri kadar sıvı alımına dikkat edilmelidir. Gözünüzü güneşten koruyun! Yaz aylarında aşırı sıcaklarla birlikte istenmeyen bazı sağlık sorunları da yaşanabiliyor. Bu sorunlardan biri de güneş ışınlarına daha çok maruz kalanların gözlerde oluşan hastalıklar. Hikmet Sarıkatipoğlu, güneş ışınlarının gözünüze verdiği zararlar ve bunlardan korunmak için yapmanız gerekenleri anlattı. kadar boyalı, her türlü cam 'UV' yi belli bir miktarda bloke etse de, tercihimiz en az yüzde 99 luk bir blokajı temin etmelidir. Aynı zamanda gözün dış kısımlarına kadar uzanarak çerçevenin kenarından UV nin göze ulaşmasını en aza indirmelidir. Sadece yaz aylarında ve güneşin yoğun olduğu durumlarda değil bulutlu ve kış günlerinde de kullanmaya özen gösterilmelidir. Açık alanda çalışanlar geniş kenarlı şapka kullanarak kapak ve yüz bölgelerini korumalıdırlar. Oruç tutmanın göz üzerine etkisi var mıdır? Oruç tutmanın sağlıklı gözlerde bilinen bir etkisi yoktur. Glokom, retina dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı), şaşılık, gözlük kullanımını gerektiren bozukluklar ve benzeri hiçbir göz hastalığını doğrudan etkilemez. Ama diabet, hipertansiyon gibi sistemik hastalıklarda oruç nedeniyle hastalık kötüye giderse, gözde bundan dolaylı olarak etkilenir. Bu sebeple bu tip hastalar ancak ilgili doktora danışarak oruç tutabilirler. Doç. Dr. Fatih DEDE Pencere fatded@yahoo.com İlaç Tüketimi ve Böbrek Sağlığı Denge yaşamın ve doğanın her köşesinde kendini göstermektedir. İnsan vücudu da bunun en güzel örneklerindendir. Ama bazen, işlerin hepimiz için yolunda gitmediği de bir gerçek. Vücuttaki dengenin değiştiği durumlar, yani hastalıklar; bir yandan günlük yaşantımızda sıkıntılara neden olmakla birlikte; birçok hastalığın tedavisi için ilaçların kullanımda olması bize güven vermektedir. Hastalığa yakalandığımızda ilaçlar en yakın dostlarımız belki ama bu ilaçlar bu kadar güvenli midir? Daha doğrusu bir yandan tedaviyi yaparken, diğer taraftan vücudumuza zarar verebilirler mi? Yaşamın her alanında artan tüketim çılgınlığı, aşırılıkların bu alana da yansıması olarak ortaya çıkan bu önemli sorun; mutlak gereksinim olmadığı durumlarda ilaçlarla teskin olma hali ne kadar doğrudur? İlaçların vücuttan temizlendiği iki ana organ, böbrek ve karaciğerdir. Bu iki organ ilaçlara bağlı zararlı etkilere sıkça maruz kalabilmektedir. Yeterli süre ve dozda ilaç kullanımı faydalıyken; gereksiz ilaç kullanılması ve bazı hastalıkların varlığında ilaçların yan etkilerinin artabileceği unutulmamalıdır. Özellikle ileri yaşlı ve çocuk hastalar, bunama veya zihin özürlü kişiler, su tüketimi az olan veya ishal, kusma gibi su kaybıyla giden hastalıkları olanlar (günlük ideal su tüketimi litre olmalıdır), fazla sıvı kaybının olduğu meslekler (sıcak ortamlarda ve bedenen ağır çalışma gerektiren işler), ağır ateşli enfeksiyonlar, büyük ameliyat veya kazalar sonrası evde tedavi gören hastalar, kanser, organ nakli, kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliği, şeker hastalığı, böbrek yetmezliği ve kontrolsüz kan basıncı olan hastalar (çok düşük veya yüksek kan basıncı varlığı) ve gebeler; ilaçlara bağlı böbrek hasarı gelişmesi için risk taşırlar. Özellikle terleme yoluyla su kaybının arttığı yaz aylarında, bu risklerin daha da artacağı kaçınılmaz bir gerçektir. Toplumda kullanılan en sık ilaçlar ağrı kesiciler ve antibiyotiklerdir. Maalesef bu ilaçlara bağlı böbrek hasarları azımsanmayacak sıklıktadır. Bu ilaçlar genelde eczanelerden hekime danışılmadan alınmakta olup; yukarıda geçen ek hastalıkların varlığında, tek doz kullanımlarında bile kalıcı böbrek yetmezliğine kadar gidebilecek yan etkilere neden olabilirler. Hastalıkların tedavisindeki başrol oyuncuları olan ilaçlardan vazgeçilmesi mümkün değildir. Ama bunun kuralları olmalıdır. Hekim kontrolünde, gerekli süre ve dozlarda ilaç kullanılmazsa, bunun zararları beklenmedik derecede ağır olabilir. Hekimlerin size çok uzak olmadığını ve her ağrının tek çaresinin ilaç olmadığını hatırlatarak, sağlıklı günler dileğiyle..

8 8 Temmuz-Ağustos 2013 Astımlı ve KOAH lı hastalar Ramazan Uyarısı ANEAH Göğüs Hastalıkları Bölümü nden Uz. Dr. Serpil Arıkan, son dönemlerde (KOAH) veya astımlı bir çok hastanın kendilerine başvurarak, Bizler oruç tutabilir miyiz?, Oruç tutarken dikkat etmesi gereken durumlar nelerdir? gibi sorular yönelttiğini belirterek, önemli açıklamalarda bulundu. Uz. Dr. Arıkan, Ramazan ayında özellikle ağır astımlı, ağır KOAH lı ve solunum yetmezliği olan hastaların daha dikkatli olması, Ramazan ile ilgili olarak takip eden doktorlarının önerilerine mutlaka uymaları gerektiğini ifade etti. ANKARA - ANEAH Göğüs Hastalıkları Bölümü nden Uz. Dr. Serpil Arıkan, Ramazan ayına hazırlık olarak oruç tutarken dikkat edilmesi gereken durumları tekrar hatırlamamız, hastalarımıza hatırlatmamız ve tedavi planları, beslenme önerileri konusunda uyarılarda bulunmamız gerekiyor dedi. Obstrüktif Akciğer Hastalığı Dr. Serpil Arıkan, son dönemlerde Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) veya astımlı bir çok hastanın kendilerine başvurarak, "Astımlı ya da KOAH lı hasta oruç tutabilir mi? Oruç tutarken dikkat etmesi gereken durumlar nelerdir? İlaçlarını Ramazanda nasıl kullanmalılar? Nefes açıcı ilaçlar orucu bozar mı? sorularını yönelttiğini belirterek, Ramazan ve Solunum Sistemi hastalıkları ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Hışıltılı Solunum Astım hastalığının, özellikle gece yarısı veya sabaha karşı hışıltılı solunum, nefes darlığı, göğüste sıkışıklık ve öksürük nöbetlerine yol açtığını ve bu atakların genellikle değişen derecede havayolu obstrüksiyonu ile birlikte olup, sıklıkla tedaviyle veya kendiliğinden düzeldiğini kaydeden Uz. Dr. Serpil Arıkan, bu hastaların sigara dumanı, hava kirliliği olan ortamlardan uzak durmaları gerektiğini söyledi. Zararlı Gaz Kronik obstrüktif akciğer hastalığının ise (KOAH); tam olarak geri dönüşümlü olmayan, ilerleyici hava akımı kısıtlanması ile karakterize bir hastalık olduğuna değinen Arıkan, hastalığın zararlı gaz ve partiküllere özellikle sigara dumanına karşı oluşan inflamatuvar bir süreç sonucu geliştiğini kaydetti. KOAH için bilinen en önemli risk faktörünün tütün kullanımı olduğuna dikkat çeken Dr. Serpil Arıkan, Astım ve KOAH ta tedavi başarısının tedavinin önerildiği şekilde ve düzenli olarak uygulanması, sigara içiminden ve sigara dumanı başta olmak diğer risk faktörlerinden kaçınılması ile mümkün olabileceğini anlattı. Güneş vegebelik ANKARA - ANEAH Kadın hastalıkları Klinik Şef Yardımcısı Doç. Dr. Cemal Atalay, gebelikte güneş ışınlarının etkileri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Gebe olsun ya da olmasın güneş veya ultraviyole ışınlarının kişi üzerinde pek çok faydasının yanında güneş yanığı, çeşitli alerjik reaksiyonlar, erken deri yaşlanması ve deri kanseri oluşumu gibi göz ardı edilemeyecek zararlarının da olduğunun unutulmaması gerektiğine işaret eden Doç. Dr. Cemal Atalay, Yaşamın diğer dönemlerinde olduğu gibi gebelikte de güneşten bilinçli bir şekilde yararlanılma- lıdır. Güneş ışığı içerdiği ultraviyole ışınları sayesinde cilt altı yağ dokusunda aktif D vitamini oluşmasını sağlar dedi. Kalsiyum Emilimi D vitamininin esas olarak bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırarak, gebelikte artan kalsiyum ihtiyacının karşılanmasını sağladığını ifade eden Cemal Atalay, Bu sayede bebek için gereken kalsiyum annenin kalsiyum depoları yerine, yiyeceklerden karşılanmış olur. Bu da annenin ileri yaşlarda kemik erimesi riskini azaltan bir faktördür diye konuştu. Normal insanlara göre gebelerin güneş ışınlarından daha fazla etkilendiklerine de işaret eden Doç. Dr. Cemal Atalay, Gebelik döneminde hormon düzeylerinde yaşanan değişikliklere bağlı olarak deri güneş ışınlarına karşı daha duyarlı hale geldiğinden, daha kısa sürede güneş yanıkları oluşabilir. Pigment yapıcı melanositleri uyaran hormon düzey- Solunum Yetmezliği Ramazan ayında özellikle ağır astımlı, ağır KOAH lı ve solunum yetmezliği olan hastaların daha dikkatli olması, Ramazan ile ilgili olarak takib eden doktorlarının önerilerine mutlaka uymaları gerektiğini ifade eden Dr. Serpil Arıkan, bu hastaların özellikle günü en sıcak saatleri olan saatleri arasında mutlaka evde kalmaları, her gün iftardan sahura kadar en az 2-2,5 litre su içmeleri, aşırı hareketten kaçmaları ve ılık suyla duş almaları, sahurda yemekten hemen sonra yatılması yine reflüyü arttıracağından yemekten hemen sonra yatmamaları gerektiğini vurguladı. leri yükseldiğinden aşırı pigmentasyona karşı da duyarlılık artar şeklinde konuştu. Aşırı sıcaklarda gebelerin dikkat etmesi gereken diğer önemli bir konunun da sıvı tüketimi olduğunu anlatan Cemal Atalay, sözlerini şöyle sürdürdü : Bul sıvı tüketilmelidir. Aşırı terlemeyle vücuttan atılan su, tuz ve mineraller yerine konmalıdır. Fazla sıvı kaybı bebeğe giden kan miktarında azalmaya yol açabilmesi nedeniyle çok önemlidir. Bu nedenle gebelerin bugünlerde sıvı alımını normalin en az iki katına çıkarmaları gerekmektedir Direk Güneş Işınları ANEAH Kadın hastalıkları Klinik Şef Yardımcısı Doç. Dr. Cemal Atalay, gebelikte güneşten nasıl korunmak gerektiği konusunda da şu önerilerde bulundu : Saat arasında direk güneş ışınları altında bulunmaktan kaçınmalı, En az 15 koruma faktörlü, geniş spektrumlu, parfümsüz bir güneş koruyucu kullanmalı. Güneş koruyucuyu 2 saatte bir yenilemeli, parfüm ve losyonlar fotosensitivite yaratarak deride reaksiyona yol açabileceğinden bu tür ürünlerden kaçınılmalı, güneş ışınlarını yansıtacak açık renkli giysiler giyilmeli, yüz e boyunu koruyacak geniş kenarlı bir şapka kullanmalı.