GÖĞÜS CERRAHİSİ. Kırmızı Kitap. Prof. Dr. Mustafa YÜKSEL Prof. Dr. Akın Eraslan BALCI. İkinci Baskı

Transkript

1 GÖĞÜS CERRAHİSİ Kırmızı Kitap İkinci Baskı Prof. Dr. Mustafa YÜKSEL Prof. Dr. Akın Eraslan BALCI

2 Göğüs Cerrahisi Kırmızı Kitap İkinci Baskı Editörler Prof. Dr. Mustafa Yüksel Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı

3 2015 Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti. GÖĞÜS CERRAHİSİ Editörler: Prof. Dr. Mustafa Yüksel, Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı ISBN: Birinci Baskı ve 2936 sa yı lı Fi kir ve Sa nat Eser le ri ya sa sı hükümleri ge re ğince her han gi bir bö lü mü, res mi ve ya ya zı sı, yazarların ve yayınlayıcısının yazılı izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkarılamaz, fotokopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz. Yayımcı : Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti. Millet Cad. No: Fatih-İstanbul Yayımcı Sertifika No : Bas kı / Cilt : No-bel Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Kurtini Mevki, General Şükrü Kanatlı Cad. Ömerli - Hadımköy - İstanbul Matbaa Sertifika No : Sayfa Tasarımı - Düzenleme : Nobel Tıp Kitabevleri, Cenk Akay Kapak Tasarım : Cenk Akay Baskı Tarihi : Şubat İstanbul NOBEL TIP KİTABEVLERİ TİC. LTD. ŞTİ. MERKEZ - ÇAPA Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) Fax: (0212) CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) KADIKÖY Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: (0216) www. nobeltip. com ANKARA Sağlık Sokak No:17/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: (0312) ANTALYA Meltem Mah. Dumlupınar Bulv. Başkent Sitesi, B Blok No: 4 Meltem Tel: (0242) BURSA Sakarya Mah. Bahriye Üçok Cad. Menekşe Sok. N: 21/18 Görükle Nilüfer Tel: (0224) ELAZIĞ Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) İZMİR Kazım Dirik Mahallesi, 186 Sokak No: 21/B Bornova Tel: (0232) SAMSUN Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) BAKÜ / AZERBAYCAN Nesib bey Yusifbeyli Caddesi No: 43 Bakü / Azerbaycan Tel: +994 (0)

4 Prof. Dr. N. Göksel Kalaycı ( ) Op. Dr. Güven Çetin ( ) Sizleri Özlüyoruz... Prof. Dr. Mustafa Yüksel Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı

5 Verba volant, scripta manent Söz uçar, yazı kalır. (Anonim, pompei de bir evin duvarında bulunmuş)

6 Birinci Baskının Önsözü Geniş kapsamlı ve güncel Türkçe Göğüs Cerrahisi kitabı yazma fikri, 1996 yılında ilk Toraks Derneği kongresinde oluşmasına rağmen geçen 4 yılda gerçekleşme şansı bulamadı. Ancak 2000 yılı Kasım ayında yeniden alevlenen bu fikir, 1 yıl içinde tüm yurttan 52 yazar ve 34 kliniğin katılımı ile hayata geçirilerek Bilmedya grubunun özverili çalışması ile 970 sayfalı basılı Göğüs Cerrahisi kitabı haline geldi. Hedefimiz göğüs cerrahisi uzmanı, asistanı, tıp öğrencisi ve bu alana ilgi duyan tüm sağlık elemanlarının eline türkçe basılı bir kaynak ulaştırmaktı. Hedefimize ulaşmada yardımlarını esirgemeyen gece, gündüz, hafta sonu demeden çalışarak bize destek olan ve kitabın planlanan zamanda bitmesini sağlayan arkadaşlarımıza gönülden teşekkür eder birlikte daha iyi ürünler oluşturmayı dileriz. İstanbul 2001 Prof. Dr. N. Göksel Kalaycı Prof. Dr. Mustafa Yüksel v

7 Ægroto dum anima est, spes est Hasta nefes aldıkça, umut vardır. (Erasmus, Adages, )

8 İkinci Baskıya Önsöz Göğüs Cerrahisi hekimlerinin Kırmızı Kitap olarak andıkları ilk kapsamlı kaynak olan Göğüs Cerrahisi kitabı 2001 yılında Prof. Dr. Mustafa Yüksel ve rahmetli Prof. Dr. Göksel Kalaycı tarafından yayınlandı. Kırmızı Kitap 13 yıl içerisinde en çok okunan ve başvurulan Türkçe kaynak kitap haline geldi. Güncellenerek yeniden yayınlanması beklentisi doğdu. İkinci Baskıda da Göğüs Cerrahisi uzmanı, asistanı, tıp öğrencisi ve ilgi duyan herkesin uzun yıllar boyunca yararlanabileceği bir kaynak oluşturulmaya çalışıldı. Bir çığ gibi büyüyen bilimsel bilgi ve bunun internet ortamında ışık hızıyla yayılması güncel, geçerli ve kalıcı bir eser hazırlamayı daha da önemli kılarken, bir yandan da aşırı yoğun enformasyon yükü nedeniyle bilimsel bilginin aktarılmasıyla ilgili zorlukları artırdı. İlk baskısı 66 bölüm olan kitabın bu baskısı 118 bölüm içermektedir. Konu çeşitliliği ve içeriğindeki enformasyon artışına karşın, kitabın temel felsefesini oluşturan güncel, geçerli ve güvenilir olanı akılda kalıcı tarzda vermek prensibini korumaya azami gayret gösterdik. Tartışmalı kuramsal bilgiler ayıklanmış, cerrahi pratikte güvenirliği kanıtlanmış geçerli uygulamalar yansıtılmıştır. Akılda kalıcılığı artırmak amacıyla her bölümün önemli noktalarıyla ilgili sorular hazırlandı. Daha önce akademik sınavlarda sorulmuş sorular da kitaba eklendi. Bu yenilikleri okuyucuların da beğeneceğini ve kitaptan sağlanacak yararın artacağını tahmin ediyoruz. Bir yıldan fazla süren yoğun bir çaba ile ortaya çıkarılan bu eserde, bilgi ve deneyimlerini takdire değer bir emek ile aktaran yazarların önemi büyüktür. Tüm yazarlara katkıları için teşekkür ediyoruz. Ekim 2014 İstanbul, Elazığ Prof. Dr. Mustafa YÜKSEL Prof. Dr. Akın Eraslan BALCI vii

9 Disce quasi semper victurus vive quasi cras moriturus Hep yaşayacakmış gibi öğren, yarın ölecekmiş gibi yaşa.

10 İçindekiler KISIM I. GÖĞÜS CERRAHİSİNE GİRİŞ Yardımcı Editör: Doç. Dr. Mehmet Oğuzhan Özyurtkan 1. Türkiye de ve Dünya da Göğüs Cerrahisi... 1 Doç. Dr. Şeyda Örs Kaya 2. Göğüs Cerrahisinde Tıbbi ve Hukuki Sorumluluklar... 9 Prof. Dr. Mehmet Tokdemir, Yard. Doç. Dr. Abdurrahim Türkoğlu 3. Göğüs Cerrahisinde Deneysel Çalışmalar Doç. Dr. Erhan Ayan, Prof. Dr. Mehmet Oğuz Köksel 4. Temel Biyoistatistik Prof. Dr. Nural Bekiroğlu 5. Bilimsel Makale Yazımı Prof. Dr. Kansu Büyükafşar 6. Cerrahi Anatomi Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı 7. Solunum Sisteminin Fizyolojisi Doç. Dr. Teyfik Turgut, Yard. Doç. Dr. Erdal İn 8. Göğüs Cerrahisinde Görüntüleme Yöntemleri Doç. Dr. Nuri Çagatay Çimşit 9. Göğüs Cerrahisinde Nükleer Tıp a. Konvansiyonel Nükleer Tıp Teknikleri Doç. Dr. Tansel Ansal Balcı, Doç. Dr. Zehra Pınar Koç b. PET Doç. Dr. Tansel Ansal Balcı, Doç. Dr. Sevim Süreyya Çerçi 10. Göğüs Cerrahisinde İnvaziv Tanı Yöntemleri Doç. Dr. M. Muharrem Erol, Doç. Dr. Hüseyin Melek 11. Göğüs Cerrahisinde Preoperatif Değerlendirme Doç. Dr. Emin Maden 12. Göğüs Cerrahisinde Anestezi Doç. Dr. Zerrin Sungur Ülke 13. Torasik İnsizyonlar Op. Dr. R. Serdar Evman 14. Akciğer Rezeksiyonları Doç. Dr. Mehmet Oğuzhan Özyurtkan, Op. Dr. Muharrem Çakmak 15. Minimal İnvaziv Cerrahi a. Video-torakoskopik Cerrahi Prof. Dr. Alper Toker b. Robotik Cerrahi Op. Dr. Yusuf Bayrak, Prof. Dr. Şükrü Dilege 16. Perioperatif Bakım a. Postoperatif Bakımın Temel prensipleri Doç. Dr. Evren Şentürk b. Ağrı Tedavisi Prof. Dr. Ayşen Yücel c. Göğüs Cerrahi Sonrası Rehabilitasyon Prof. Dr. Gülseren Akyüz, Dr. Alp Eren Çelenlioğlu 17. Postoperatif Komplikasyonlar a. Erken Op. Dr. Yücel Akkaş, Doç. Dr. Ülkü Yazıcı b. Geç Doç. Dr. Ertan Aydın KISIM II. AKCİĞERİN BENİGN HASTALIKLARI Yardımcı Editör: Prof. Dr. Akif Turna 18. Masif Hemoptizi Prof. Dr. Akif Turna ix

11 x İçindekiler 19. Soliter Pulmoner Nodül ve Buzlu Cam Dansitesi Doç. Dr. Burçin Çelik 20. Akciğerin Doğumsal Anomalileri Doç. Dr. Adnan Narcı, Doç. Dr. Okan Solak 21. Bronşektazi Doç. Dr. Hakkı Ulutaş 22. Bakteri Enfeksiyonları ve Akciğer Apsesi Doç. Dr. Bülent Koçer 23. Akciğer Tüberkülozunda Cerrahi Doç. Dr. Mertol Gökçe 24. Akciğerin Hidatik Kist Hastalığı Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı 25. Akciğer Hacim Küçültücü Cerrahi ve Endobronşiyal Valf Uygulaması Doç. Dr. Korkut Bostancı 26. Büllöz Hastalıkta Cerrahi Doç. Dr. Volkan Baysungur 27. Akciğer Transplantasyonu Prof. Dr. İlhan İnci 28. Tromboendarterektomi Prof. Dr. Bedrettin Yıldızeli 29. Benign Akciğer Tümörleri Doç. Dr. Rasih Yazkan 30. Bronşiyal Gland Tümörleri Op. Dr. Ezel Erşen KISIM III. AKCİĞERİN MALİGN HASTALIKLARI Yardımcı Editör: Prof. Dr. Nezih Özdemir 31. Akciğer Kanserinin Moleküler Biyolojisi Yard. Doç. Dr. Nüket Yürür Kutlay 32. Akciğer Kanserinin Patolojisi Prof. Dr. E. Handan Zeren, Prof. Dr. Derya Gümürdülü 33. Akciğer Kanserinde Tarama Prof. Dr. Erkan Yılmaz 34. Akciğer Kanserinde Tanı Op. Dr. R. Serdar Evman 35. Akciğer Kanserinin Evrelemesi ve Metastaz Yolları Prof. Dr. Turgut Işıtmangil 36. Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde Cerrahi Tedavi Prof. Dr. Hakan Kutlay 37. Operabl Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde Neoadjuvan ve Adjuvan Tedavi a. Radyoterapinin Yeri Doç. Dr. Uğur Selek, Uzm. Dr. Yasemin Bölükbaşı b. Kemoterapinin Yeri Prof. Dr. Nil Molinas Mandel 38. Inoperabl Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanserinde Tedavi Prof. Dr. Esra Kaytan Sağlam, Doç. Dr. Burçak Karaca 39. Küçük Hücreli Akciğer Kanseri Prof. Dr. Rıza Çetingöz, Prof. Dr. P. Fulden Yumuk 40. Akciğer Metastazlarında Cerrahi Rezeksiyon Yard. Doç. Dr. Volkan Karaçam 41. Superor Sulkus Tümörlerinde Cerrahi Dr. Zeynep Bilgi, Prof. Dr. Bedrettin Yıldızeli 42. Genişletilmiş Akciğer Rezeksiyonları Prof. Dr. Bülent Tunçözgür 43. Mediyasten Lenf Nodu Diseksiyonu Prof. Dr. Nezih Özdemir, Op. Dr. Hasan Ersöz KISIM IV. PLEVRA Yardımcı Editör: Prof. Dr. Tahir Şevval Eren 44. Kapalı Göğüs Drenajı Doç. Dr. Figen Türk, Yard. Doç. Dr. Ümit Aydoğmuş 45. Açık Drenaj Yard. Doç. Dr. İsa Döngel 46. Torakoplasti Op. Dr. Selim Şakir Erkmen Gülhan, Op. Dr. Güven Çetin 47. Fibrotoraks ve Dekortikasyon Op. Dr. Halil Tözüm, Prof. Dr. Tahir Şevval Eren 48. Difüz Malign Mezotelyoma a. Klinik özellikler ve palyatif tedavi Op. Dr. Seray Hazer Kalaycıoğlu, Doç. Dr. Göktürk Fındık b. Radikal tedavi yöntemleri ve ekstraplevral pnömonektomi Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı

12 İçindekiler xi 49. Plevral Efüzyonlar ve Tedavisi ve Plevra Tüberkülozu Prof. Dr. Ali Özdülger, Prof. Dr. Bahar Ulubaş 50. Ampiyemde cerrahi Doç. Dr. Celal Tekinbaş, Doç. Dr. Sami Karapolat 51. Bronkoplevral Fistül Yard. Doç. Dr. Fatih Meteroğlu, Prof. Dr. Tahir Şevval Eren 52. Pnömotoraks ve Pnömomediasten Doç. Dr. Y. Altemur Karamustafaoğlu 53. Duktus Torasikus ve Şilotoraks Doç. Dr. Erhan Ayan KISIM V. GÖĞÜS DUVARI VE STERNUM Yardımcı Editör: Prof. Dr. Tamer Altınok 54. Göğüs Duvarı Kitleleri ve Cerrahi Tedavisi Doç. Dr. Korkut Bostancı 55. Meme Hastalıkları ve Cerrahisi Dr. Hüseyin Kadıoğlu, Prof. Dr. Mahmut Müslümanoğlu, Prof. Dr. Ömer Soysal 56. Göğüs Duvarının Rekonstrüksiyonu Prof. Dr. Mehmet Bayramiçli 57. Göğüs Duvarının Radyonekrozu ve Enfeksiyonu Op. Dr. Mustafa Gültekin, Prof. Dr. Tamer Altınok 58. Sternal Dehisens ve Tedavisi Op. Dr. Serdar Evman, Prof. Dr. Mustafa Yüksel 59. Göğüs Duvar Deformiteleri ve Cerrahi Tedavisi a. Açık Cerrahi Prof. Dr. Şinasi Yavuzer b. Minimal İnvaziv Cerrahi Prof. Dr. Mustafa Yüksel, Yard. Doç. Dr. Murat Öncel, Prof. Dr. Güven Sadi Sunam c. Nadir Konjenital Göğüs Duvarı Deformitelerinin Cerrahi Tedavisi Op. Dr. Adamu Issaka, Prof. Dr. Mustafa Yüksel 60. Hiperhidrozis a. Hiperhidrozis Yard. Doç. Dr. Burhan Apilioğulları b. Buerger ve Raynaud Hastalığında Torakoskopik Sempatektominin Yeri Op. Dr. Uğur Temel 61. Torasik Outlet Sendromu Doç. Dr. Y. Altemur Karamustafoğlu, Prof. Dr. Yener Yörük 62. Rekürren Torasik Outlet Sendromunda Reoperasyon Prof. Dr. Cengiz Gebitekin, Doç. Dr. M. Muharrem Erol KISIM VI. DİAFRAGMA Yardımcı Editör: Prof. Dr. Şerife Tuba Liman 63. Diyafragmada Cerrahi Teknikler Doç. Dr. Ali Kılıçgün, Doç. Dr. Sami Karapolat 64. Diafragmanın Konjenital Hernileri Op. Dr. Aykut Eliçora, Prof. Dr. Şerife Tuba Liman 65. Diyafragma Plikasyonu Teknikleri Doç. Dr. Mertol Gökçe 66. Diyafragma Elevasyonu ve Evantrasyonu Doç. Dr. Muhammet Reha Çelik 67. Frenik Sinir Cerrahisi ve Diapragma Pacing Prof. Dr. Aydın Şanlı KISIM VII. MEDİYASTEN Yardımcı Editör: Prof. Dr. Ufuk Çağırıcı 68. Akut Nekrotizan Mediyastinit Doç. Dr. Maruf Şanlı 69. Kronik Mediyastinit Yard. Doç. Dr. Ümit Aydoğmuş, Prof. Dr. Gökhan Yuncu 70. Perikard Hastalıklarında Cerrahi Prof. Dr. Ahmet Feridun Işık 71. Myastenia Gravis Cerrahisi Prof. Dr. Alper Toker 72. Mediyasten Kist ve Duplikasyonları Op. Dr. Ahmet Gökhan Gündoğdu, Op. Dr. Gültekin Gülbahar, Doç. Dr. Bülent Koçer 73. Timik Tümörler Prof. Dr. Ufuk Çağırıcı 74. Mediyasten Germ Hücreli Tümörleri Op. Dr. Banu Aktin Yoldaş 75. Mediyasten Lenfomaları Doç. Dr. Timuçin Alar 76. Mediyastenin Nörojenik Tümörleri Prof. Dr. Serdar Şen

13 xii İçindekiler 77. Mediyastinal Tiroid, Paratiroid ve Tümörleri Yard. Doç. Dr. Mehmet Sadık Yaldız 78. Superior Vena Kava Obstrüksiyonu Op. Dr. Ayşegül Ergönül KISIM VIII. TRAVMA Yardımcı Editör: Prof. Dr. Refik Ülkü 79. Travmada Erken Dönem Tedavisi Prof. Dr. Serdar Onat 80. Larinks Travmaları Prof. Dr. İsmail Topçu 81. Trakeobronşiyal Travma Prof. Dr. Refik Ülkü 82. Özofagus Travmaları Prof. Dr. Atilla Eroğlu, Doç. Dr. Yener Aydın, Yard. Doç. Dr. Bayram Altuntaş 83. Künt Göğüs Travmaları Prof. Dr. Ufuk Çobanoğlu 84. Penetran Toraks Travmaları Uzm. Dr. Sezai Çubuk, Doç. Dr. Orhan Yücel 85. Kalp ve Büyük Damarların Yaralanmaları Prof. Dr. Rıza Doğan, Dr. Şafak Alpat 86. Travmada Geç Sekel Doç. Dr. Hakkı Ulutaş, Doç. Dr. Muhammet Reha Çelik, Prof. Dr. Akın Kuzucu KISIM IX. ÖZOFAGUS Yardımcı Editör: Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel 87. Özofagusun Gelişimi, Anatomi ve Fizyolojisi Doç. Dr. Volkan Baysungur 88. Özofagus Hastalıklarında Fizyolojik Tanı Yöntemleri Doç. Dr. Adnan Giral 89. Özofagus Hastalıklarında Radyolojik Tanı Yöntemleri Prof. Dr. Davut Tüney, Doç. Dr. Çagatay Çimşit, Yard. Doç. Dr. Rabia Ergelen 90. Konjenital Özofagus Anomalileri Prof. Dr. Alpay Sarper 91. Vasküler Trakeoözofageal Kompresyon Doç. Dr. Volkan Baysungur 92. Gastroözofageal Reflü Hastalığı ve Cerrahisi Yard. Doç. Dr. Tunç Laçin 93. Hiyatus Hernileri Dr. Zeynep Bilgi, Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel 94. Fundoplikasyon ve Onarım Yöntemleri (Belsey ve Hill) Prof. Dr. Güven Sadi Sunam, Yard. Doç. Dr. Bayram Altuntaş 95. Reflü Cerrahisinin Komplikasyonları Yard. Doç. Dr. Tunç Laçin 96. Barret Özofagusu Doç. Dr. Adnan Giral 97. Benign Özofagus Tümörleri Doç. Dr. İrfan Yalçınkaya 98. Özofagus Kanserinde Tanı ve Evreleme Yard. Doç. Dr. Bayram Metin, Prof. Dr. Olgun Kadir Arıbaş 99. Özofagus Kanserinde Cerrahi Tedavi Prof. Dr. Atilla Eroğlu, Doç. Dr. Yener Aydın, Yard. Doç. Dr. Bayram Altuntaş 100. Özofagus Kanserinde Lenf Nodu Diseksiyonu Prof. Dr. Atilla Eroğlu 101. Özofagus Cerrahisinin Komplikasyonları Doç. Dr. Atilla Türkyılmaz 102. Özofagus Kanserinde Palyatif Cerrahi Prof. Dr. Atilla Eroğlu, Doç. Dr. Yener Aydın, Yard. Doç. Dr. Bayram Altuntaş 103. Özofagus Kanserinde Radyoterapi ve Kemoterapi Yard. Doç. Dr. Ajlan Atasoy, Prof. Dr. P. Fulden Yumuk 104. Özofagus Yabancı Cisimleri Prof. Dr. Melih Kaptanoğlu 105. Özofagus Koroziv Yanıkları Yard. Doç. Dr. Tevfik Kaplan, Prof. Dr. Serdar Han 106. Özofagusun Minimal İnvaziv Cerrahisi Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel

14 İçindekiler xiii KISIM X. TRAKEA ve ANA BRONŞLAR Yardımcı Editör: Prof. Dr. Sina Ercan 107. Trakeanın Cerrahi Anatomisi Prof. Dr. Sina Ercan 108. Endoskopik Girişimler Doç. Dr. Levent Dalar, Uzm. Dr. Ahmet Levent Karasulu, Op. Dr. Cengiz Özdemir 109. Konjenital Anomaliler Dr. Celal Buğra Sezen, Doç. Dr. İsmail Cüneyt Kurul 110. Entübasyon Hasarı Yard. Doç. Dr. Tunç Laçin 111. İdyopatik Laringotrakeal Stenoz Prof. Dr. Sina Ercan 112. Trakeomalazi Doç. Dr. Mehmet Ali Bedirhan 113. Trakeoözofageal Fistül Prof. Dr. Ahmet Sami Bayram, Prof. Dr. Cengiz Gebitekin 114. Trakeanın Primer Tümörleri Op. Dr. Ali Çelik, Prof. Dr. A. İrfan Taştepe 115. Trakeanın Sekonder Tümörleri Doç. Dr. Çağatay Tezel 116. Trakeobronşiyal Yabancı Cisimler Yard. Doç. Dr. Aslı Gül Akgül KISIM XI. EK KONULAR Yardımcı Editör: Prof. Dr. Ali Özdülger 117. Açık Kalp Cerrahisiyle Birlikte Yapılan Akciğer Operasyonları Doç. Dr. Tamer Okay 118. Akademik Sorular Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı, Prof. Dr. Mustafa Yüksel

15 Tempus fugit, aeternitas manet Zaman uçar, sonsuzluk kalır. (Anonim)

16 Katkıda Bulunanlar Yardımcı Editörler KISIM I. KISIM II. KISIM III. KISIM IV. KISIM V. KISIM VI. Doç. Dr. M. Oğuzhan Özyurtkan Prof. Dr. Akif Turna Prof. Dr. Nezih Özdemir Prof. Dr. Tahir Şevval Eren Prof. Dr. Tamer Altınok Prof. Dr. Şerife Tuba Liman KISIM VII. Prof. Dr. Ufuk Çağırıcı KISIM VIII. Prof. Dr. Refik Ülkü KISIM IX. Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel KISIM X. Prof. Dr. Sina Ercan KISIM XI. Prof. Dr. Ali Özdülger Yazarlar Prof. Dr. A. İrfan Taştepe Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Prof. Dr. Ahmet Feridun Işık Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Gaziantep Prof. Dr. Ahmet Sami Bayram Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Bursa Prof. Dr. Akın Eraslan Balcı Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Elazığ Prof. Dr. Akın Kuzucu İnönü Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Malatya Prof. Dr. Akif Turna İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Ali Özdülger Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Mersin Prof. Dr. Alpay Sarper Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Antalya Prof. Dr. Alper Toker İstanbul Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Atilla Eroğlu Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Erzurum Prof. Dr. Aydın Şanlı Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmir Prof. Dr. Ayşen Yücel Anadolu Sağlık Merkezi, Algoloji Kliniği, Gebze - Kocaeli Prof. Dr. Bahar Ulubaş Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları A.D., Mersin Prof. Dr. Bedrettin Yıldızeli Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi, A.D., İstanbul Prof. Dr. Bülent Tunçözgür Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Gaziantep Prof. Dr. Cengiz Gebitekin Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Bursa Prof. Dr. Davut Tüney Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji A.D., İstanbul Prof. Dr. Derya Gümürdülü Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Patoloji A.D., Adana Prof. Dr. E. Handan Zeren Acıbadem Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Patoloji A.D., İstanbul Prof. Dr. Erkan Yılmaz Şifa Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji A.D., İzmir Prof. Dr. Esra Kaytan Sağlam İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Gökhan Yuncu Liv Hospital Ulus Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Prof. Dr. Gülseren Akyüz Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.D., İstanbul

17 xvi Katkıda Bulunanlar Prof. Dr. Gürsu Kıyan Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Güven Sadi Sunam Selçuk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Konya Prof. Dr. Hakan Kutlay Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. İlhan İnci Zurih Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Zurih Prof. Dr. İsmail Topçu Dicle Üniversitesi, KBB Hastalıkları A.D., Diyarbakır Prof. Dr. Kansu Büyükafşar Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Farmakoloji A.D., Mersin Prof. Dr. Mahmut Müslümanoğlu Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi A.D., İstanbul Prof. Dr. Mehmet Bayramiçli Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi A.D., İstanbul Prof. Dr. Mehmet Oğuz Köksel Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Mersin Prof. Dr. Mehmet Tokdemir Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp A.D., Elazığ Prof. Dr. Melih Kaptanoğlu Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi, Sivas Prof. Dr. Mustafa Yüksel Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Nezih Özdemir Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmir Prof. Dr. Nil Molinas Mandel Amerikan Hastanesi, Medikal Onkoloji Bölümü, İstanbul Prof. Dr. Nural Bekiroğlu Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim A.D., İstanbul Prof. Dr. Olgun Kadir Arıbaş Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Prof. Dr. Ömer Soysal Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi A.D., İstanbul Prof. Dr. P. Fulden Yumuk Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları A.D., Tıbbi Onkoloji B. D., İstanbul Prof. Dr. Refik Ülkü Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Diyarbakır Prof. Dr. Rıza Çetingöz Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi A.D., İzmir Prof. Dr. Rıza Doğan Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs, Kalp ve Damar Cerrahisi A.D., Ankara Prof. Dr. Serdar Han Ufuk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Prof. Dr. Serdar Onat Dicle Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Diyarbakır Prof. Dr. Serdar Şen Adnan Menderes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Aydın Prof. Dr. Sina Ercan Yeditepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Şerife Tuba Liman Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmit Prof. Dr. Şinasi Yavuzer Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Prof. Dr. Şükrü Dilege Koç Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul Prof. Dr. Tahir Şevval Eren İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Göztepe EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Prof. Dr. Tamer Altınok Necmettin Erbakan Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Konya Prof. Dr. Turgut Işıtmangil Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Prof. Dr. Ufuk Çağırıcı Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmir Prof. Dr. Ufuk Çobanoğlu Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Van Prof. Dr. Yener Yörük Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Edirne Doç. Dr. Adnan Giral Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gastroentereloji B.D., İstanbul Doç. Dr. Adnan Narcı Şifa Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Cerrahisi A.D., İzmir Doç. Dr. Ali Kılıçgün Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Göğüs Cerrahisi, A.D., Bolu Doç. Dr. Altan Kır Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi, Gebze - Kocaeli Doç. Dr. Atilla Türkyılmaz Karadeniz Teknik Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Trabzon Doç. Dr. Burçak Karaca Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Medikal Onkoloji A.D., İzmir Doç. Dr. Burçin Çelik Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Samsun Doç. Dr. Bülent Koçer Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahi Kliniği, Ankara Doç. Dr. Celal Tekinbaş Karadeniz Teknik Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Trabzon Doç. Dr. Çağatay Tezel Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Doç. Dr. Emin Maden Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları A.D., Konya Doç. Dr. Erhan Ayan Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Mersin

18 Katkıda Bulunanlar xvii Doç. Dr. Ertan Aydın Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Doç. Dr. Evren Şentürk İstanbul Üniversitesi, Çapa Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, İstanbul Doç. Dr. Figen Türk Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Denizli Doç. Dr. Göktürk Fındık Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH, Ankara Doç. Dr. Hakkı Ulutaş İnönü Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Malatya Doç. Dr. Hüseyin Melek Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Bursa Doç. Dr. İrfan Yalçınkaya Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Doç. Dr. İsmail Cüneyt Kurul Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Doç. Dr. Koray Ak Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi A.D., İstanbul Doç. Dr. Korkut Bostancı Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Doç. Dr. Levent Dalar Florence Nightingale Hastanesi, Bilim Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları A.D., İstanbul Doç. Dr. M. Muharrem Erol Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Bursa Doç. Dr. Maruf Şanlı Gaziantep Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Gaziantep Doç. Dr. Mehmet Ali Bedirhan Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Doç. Dr. Mehmet Oğuzhan Özyurtkan Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi, A.D., Elazığ Doç. Dr. Mertol Gökçe Bülent Ecevit Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Zonguldak Doç. Dr. Muhammet Reha Çelik İnönü Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Malatya Doç. Dr. Nuri Çagatay Çimşit Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji A.D., İstanbul Doç. Dr. Okan Solak Afyon Kocatepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Afyon Doç. Dr. Orhan Yücel Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Doç. Dr. Rasih Yazkan Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Isparta Doç. Dr. Sami Karapolat Karadeniz Teknik Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Trabzon Doç. Dr. Sevim Süreyya Çerçi Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nükleer Tıp A.D., Isparta Doç. Dr. Şeyda Örs Kaya Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İzmir Doç. Dr. Tamer Okay Dr. Siyami Ersek Göğüs, Kalp ve Damar Cerrahisi EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Doç. Dr. Tansel Ansal Balcı Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nükleer Tıp A.D., Elazığ Doç. Dr. Teyfik Turgut Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları A.D., Elazığ Doç. Dr. Timuçin Alar Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Çanakkale Doç. Dr. Uğur Selek Koç Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyasyon Onkoljisi A.D., İstanbul / Teksas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi Radyasyon Onkolojisi, Teksas, Amerika Doç. Dr. Ülkü Yazıcı Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Doç. Dr. Volkan Baysungur Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Doç. Dr. Y. Altemur Karamustafaoğlu Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahi A.D., Edirne Doç. Dr. Yener Aydın Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Erzurum Doç. Dr. Zehra Pınar Koç Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nükleer Tıp A.D., Elazığ Doç. Dr. Zerrin Sungur Ülke İstanbul Üniversitesi, Çapa Tıp Fakültesi, Anestezi ve Reanimasyon A.D., İstanbul Yard. Doç. Dr. Abdurrahim Türkoğlu Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp A.D., Elazığ Yard. Doç. Dr. Ajlan Atasoy Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları A.D., Tıbbi Onkoloji B.D., İstanbul Yard. Doç. Dr. Aslı Gül Akgül Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmit Yard. Doç. Dr. Bayram Altuntaş Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Erzurum Yard. Doç. Dr. Bayram Metin Bozok Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Yozgat Yard. Doç. Dr. Burhan Apilioğulları Necmettin Erbakan Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Konya Yard. Doç. Dr. Erdal İn Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları A.D., Elazığ Yard. Doç. Dr. Fatih Meteroğlu Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Diyarbakır Yard. Doç. Dr. İsa Döngel Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Isparta Yard. Doç. Dr. Mehmet Sadık Yaldız Celal Bayar Üniversitesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Manisa

19 xviii Katkıda Bulunanlar Yard. Doç. Dr. Murat Öncel Selçuk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Konya Yard. Doç. Dr. Nüket Yürür Kutlay Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültei, Tıbbi Biyoloji ve Genetik A.D., Ankara Yard. Doç. Dr. Rabia Ergelen Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji A.D., İstanbul Yard. Doç. Dr. Tevfik Kaplan Ufuk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Yard. Doç. Dr. Tunç Laçin Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Yard. Doç. Dr. Ümit Aydoğmuş Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Denizli Yard. Doç. Dr. Volkan Karaçam Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmir Uzm. Dr. Ahmet Levent Karasulu Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH, Göğüs Hastalıkları Kliniği, İstanbul Uzm. Dr. Sezai Çubuk Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Uzm. Dr. Yasemin Bölükbaşı Koç Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyasyon Onkoljisi A.D., İstanbul / Teksas Üniversitesi, MD Anderson Kanser Merkezi, Radyasyon Onkolojisi, Teksas, Amerika Op. Dr. Adamu Issaka Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Op. Dr. Ahmet Gökhan Gündoğdu Dr. Nafiz Körez Sincan Devlet Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Op. Dr. Ali Çelik Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Op. Dr. Aykut Eliçora Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Zonguldak Op. Dr. Ayşegül Ergönül Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İzmir Op. Dr. Banu Aktin Yoldaş Konya EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Konya Op. Dr. Cengiz Özdemir Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH - Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Op. Dr. Ezel Erşen İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul Op. Dr. Gültekin Gülbahar Sincan Devlet Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Op. Dr. Güven Çetin Ankara Op. Dr. Halil Tözüm Medeniyet Üniversitesi, Göztepe EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Op. Dr. Hasan Ersöz Tepecik EAH - Göğüs Cerrahisi Kliniği, İzmir Op. Dr. Muharrem Çakmak Diyarbakır Eğitim Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Diyarbakır Op. Dr. Mustafa Gültekin Necmettin Erbakan Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Konya Op. Dr. Selim Ş akir Erkmen Gülhan Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Op. Dr. Seray Hazer Kalaycıoğlu Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Op. Dr. R. Serdar Evman Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Op. Dr. Uğur Temel Şişli Etfal EAH, Göğüs Cerrahisi Kliniği, İstanbul Op. Dr. Yusuf Bayrak VKV Amerikan Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Bölümü, İstanbul Op. Dr. Yücel Akkaş Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Cerrahisi Kliniği, Ankara Dr. Alp Eren Çelenlioğlu Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.D., İstanbul Dr. Celal Buğra Sezen Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., Ankara Dr. Hüseyin Kadıoğlu Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi A.D., İstanbul Dr. Şafak Alpat Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kalp ve Damar Cerrahisi A.D. Ankara Dr. Zeynep Bilgi Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Cerrahisi A.D., İstanbul