ARAZI TOPLULASTIRMASINDA PLANLAMA AMACLI CALIS MALARDA GIS DESTEKLI BILGI SISTEMININ GELIS TIRILMESI

Transkript

1 ARAZI TOPLULASTIRMASINDA PLANLAMA AMACLI CALIS MALARDA GIS DESTEKLI BILGI SISTEMININ GELIS TIRILMESI S.Tu lin AKKAYA ASLAN * Kemal S.GU NDOG DU ** Ismet ARICI *** Mu ge KO SEOG LU * KISA O ZET Arazi toplulas tçrma calçs malarçnçn yurutulmesinde bircok sayçsal, metinsel ve grafiksel bilgiler ile hçzlçve hatasçz calçs maya, bu nedenle de bilgisayar ortamçnçn yarattçgçkolaylçklardan yararlanmaya gereksinim vardçr. Ayrçca farklçdisiplinlerin birlikte calçs ma zorunluluklarçbulunmaktadçr. U lkemizde bugune kadar yapçlan arazi toplulas tçrma calçs malarç genel olarak ko y bazçnda gercekles tirilmis tir. Bu nedenle arazi toplulas tçrmasçndan beklenen azami fayda sag lanamamçs, calçs ma alanlarç istenildig i gibi genis letilememis tir. Buna kars çn, ulke genelinde arazi toplulas tçrmasç yapçlmasç ve calçs malarçn yaygçnlas tçrçlmasçzorunlulug u vardçr. Arazi toplulas tçrmasçcalçs malarçnda bir taraftan genis alanlarda calçs ma olanag çyaratmak, bo ylece arazi toplulas tçrmasçnda calçs malarçhçzlandçrmak ve teknolojiden yararlanmayçdaha da arttçrmak, o bur taraftan planlama ve projelemeye genis alanlarda bir butun olarak girebilmek, boylece bir yandan isletmelerin arazi kayçplarçnda adaleti sag lamak dig er yandan alt yapç sistemlerini bir butun olarak deg erlendirmek amacçyla ko y bazçnda arazi toplulas tçrmasçyerine havza ya da ko y gruplarçbazçnda arazi toplulas tçrmasçyapçlmalçdçr. Genis alanlarda yapçlacak bo yle bir calçs ma ise, cok yog un bilgi giris i, bu bilgiler arasçnda iyi ve duzenli ilis kilerin kurulmasçnçgerektirir. Bu calçs ma da ulkemizde ko y gruplarç bazçnda arazi toplulas tçrma uygulamasçna olanak yaratmak, uygulayçcçnçn planlama yapmasçnçve karar vermesini kolaylas tçrmak, genis o lcekli arazi toplulas tçrmasçnçn ve dig er elemanlarçn planlama ve projelemesinde gereksinim duyulan bilgi sistemini olus turmada cografi bilgi sisteminin (GIS) yetenek ve o zelliklerini kullanarak bir model olus turmak, o rnek bir proje alanç bilgilerini girerek modelin sçnanmasçnçyapmak amaclanmçs tçr. ABSTRACT DEVELOPMENT OF GIS-BASED INFORMATION SYSTEM IN PLANING PHASE OF LAND CONSOLIDATION WORKS In order to carry out land consolidation works, fastly and currently, it is needed to use computers so that it would be possible to work with graphical, numeric and alfanumeric data. In Turkey, land consolidation works have been realized in a village basis up to now. For that reason, it could not be obtained the expected results, and land consolidation application could not be extended as desired. In fact, it is needed that land consolidation works should be extended over the whole country. Land consolidation works should be realized in basis or village groups basis instead of village-basis in order to extend the works to the wider area so that it would be possible to accelerate the works and benefit from the technology one one hand, and on the other hand in order to carry out planning and design studies in large areas as an integrated way so that it would be possible to make fair allocation and evaluate the infrastructure as whole. Such a study done in large areas requires very intensive data input and formation of systematic relationships among data. In this study, it is aimed the importance of emphasize land consolidation works in village group basis, make designers planing studies and decision making process easier, develop a model by means of GIS in creating information system which is required in design and planing process of large scale land consolidation works and related components, and test the model created by input the information about a sample project area. GIRIS Kçrsal alançn yeniden duzenlenmesinde, kçrsal alanda calçs ma ve yas ama kos ullarçnçn iyiles tirilmesinde, kçrsal cevrenin ve dog al yapçnçn korunarak gelis tirilmesinde, tarla ici hizmetlerin etkin bicimde uygulanmasçnda, cag das ve rasyonel bir is letmecilig in kurulmasçnda o nemli bir o nlem olan arazi toplulas tçrmasç, bir cok disiplinin birlikte calçs t çg ç, genis caplç bilgiye gereksinimin oldug u, planlama ve projeleme as amalarçnda teknik kos ullar, arazinin deg erlendirilmesi, is letmelerin durumu ve ciftcilerin istekleri gibi bir cok etmenlerin go z o nunde tutulmasçnçn gerekli oldug u bir calçs madçr. * Aras.Go r.; Uludag U niv.ziraat Fakultesi Tarçmsal Yapçlar ve Sulama Bo lumu Ogretim Elemanç ** Doc.Dr.; Uludag U niv.ziraat Fakultesi Tarçmsal Yapçlar ve Sulama Bo lumu Ogretim U yesi *** Prof.Dr.; Uludag U niv.ziraat Fakultesi Tarçmsal Yapçlar ve Sulama Bo lumu Ogretim U yesi

2 Arazi toplulas tçrmasçnçn bir taraftan hçzlandçrçlmasçve bas arçorançnçn arttçrçlmasç, dig er yandan daha genis alanlarç proje kapsamçna almak amacçyla teknolojiden yararlanma zorunlulug u dog mus tur(gundog du, 1993). Kçrsal alanda var olan yapçsal sorunlarçn co zumunde, kçrsal ve tarçmsal alt yapçnçn, tarçmsal is letmelerin yapçsal sorunlarçnçn giderilmesinde, bo ylece tarçmsal verimlilig in arttçrçlmasçnda ve is letmelerin rekabet guclerinin arttçrçlmasçnda temel amac olan arazi toplulas tçrmasçnçn acilen ulke geneline yayçlmasçnda zorunluluk vardçr(anonim, 1997; Anonim, 2001). Kapsamç ve ilis kili oldug u konularç son derece genis olan arazi toplulas tçrmasçnda, is letmelerin mal varlçgçna mudahale edilmesi nedeniyle, guvenilir olma ve kçsa zamanda bitirilme zorunlulug u bulunmaktadçr. Bu ise calçs malarçn ces itli asamalarçnda teknolojik gelis melerden etkin olarak yararlançlmasçnçzorunlu kçlmaktadçr. C alçs malarda iyi dusunulmus kararlara varçlmasçve iyi bir uygulamaya ulas çlmasçicin sayçsçz bilgilerin toplanmasç, hazçrlanmasç ve deg erlendirilmesi gerekmektedir. Arazi toplula s tçrma projelemesi, bu nedenle bilgi de g erlendirme is leminin birbirini izlemesi biciminde de tançmlanabilir(fritzsche 1983). Bu ise amaca uygun bir bilgi sisteminin olu s turulmasçile mumkundur. Planlama as amasçnda kullançlacak bilgilerin buyuk cog unlug unu grafiksel ve bunlarla dog rudan ilis kili bilgiler olus turmaktadçr. Toplulas tçrma projesinin temel o zellig i planlama as amasçndaki verilerin arazi duzenlemesi asamasçnda da kullançlabilir o zellikte olmasçdçr. Arazi toplulas tçrmasçnda bir cok bilginin yançnda bu bilgilerin amaca uygun duzenlenmesine ve tekrar kullançlabilmesine gereksinim vardçr. Bu bilgilerin cog una sçk sçk gereksinim duyulur. O nedenle uygun bicimde duzenlenmesi ve birbirleriyle ilis kilendirilmesi gerekir. Kullan çmç kolay ve anlas çlçr bir bilgi sistemi, hata orançnç azaltacak, calçs ma hçzçnçve ciftcilerin guvenini artçracaktçr. Bununla birlikte, ciftcinin yasal haklarçna ilis kin bilgileri elde etmek ve ortaya cçkabilecek anlas mazlçklarç gidermek kolaylas acaktçr. Bilgi sistemi aktarçlabilir ve tekrar kullançlabilir o zellikte olmalçdçr. Arazi toplulas tçrma planlamalarçna giren bilgilerin konularçna go re sçnçflandçrçlmasç, yapçsal olarak ele alçnmasçve analiz edilmesi gerekir. Bu konularçn cog u yo reseldir ve temel bilgiler ile planlama bilgilerinden olu s ur. Bilgi sistemi, istenilen verilere kolaylçkla ulas çlabilir, istenmeyenlerinde islem dçsçnda bçrakçlabileceg i o zellikte olmalçdçr. Arazi kullançm durumu, su yapçlarç, sulama sistemleri, kçrsal yerles imler, yol ve dig er sistemlere ilis kin bilgilerle, arazi sahipleri ve parsellere ili s kin bilgilerin birlikte calçs tçrçlmasçso z konusu oldug undan, ilis kilendirilmis grafik bilgi sistemine gereksinim vard çr(stark, 1991). Arazi toplulas tçrma calçs malarçnda yapçlan uygulamalardan dog an aksaklçklarç azaltçp, duzenleme sahasçndaki butun parsellerin plan deg is ikliklerinden aynçoranda etkilenmesini sag lamak bas lçca hedef olmalçdçr. Bo yle bir yaklas çm karmas çk bir yapçya sahip olup, bilgisayar kullançmçnç kacçnçlmaz kçlar. Ozellikle gunumuzde haritacçlçk alançnda etkin bir s ekilde kullançlmakta olan Cog rafi Bilgi Sistemi, boyle bir islemin gercekles tirilmesi icin gerekli grafiksel bilgi analizini kolayca sag lamaktadçr (Yomralçog lu, 1992). Arazi Toplulas tçrmasç calçs malarç, bilgisayar destekli olarak Cog rafi Bilgi Sistemi olmaksçzçn da yapçlabilir. Ancak CBS ile yapçlacak arazi toplulas tçrma projesinin elle veya sadece bilgisayar desteg i ile yapçlacak arazi toplulas tçrma projesine gore bir cok ustunlukleri vardçr. Toplulas tçrmançn karmasçk yapçsç ve bir cok farklç bilgiyi icermesi bireysel koy bazçndaki ozellikle de buyuk bir bo lgede(o rneg in bir havza bazçnda) toplulas tçrma projesini cog rafi bilgi sistemiine dayalç olarak gercekles tirmenin ces itli yo nlerden bir cok yararç vardçr. Cog rafi bilgi sistemi ile arazi toplulas tçrmasçndaki bircok is lemler icin buyuk o lcekli o lcum ve genis kapsamlçbilgi sistemi calçs malarç yurutulebilmekte, deg is tirilebilmekte, analiz edilmekte ve sonu clarç sunulabilmektedir (Thurmaier, 1997). Arazi toplulas tçrmasç, genel olarak kçrsal alançn entegre yapçlanmasçnda bir eleman olarak ele alçnmaktadçr. Toplulas tçrmançn bu toplumsal go revinin yerine getirilmesinde genis alanlarda calçs masç gerekmektedir. U lkemizde bugun yaygçn olarak yapçldçgçgibi arazi toplulas tçrmasç, koy bazçndaki uygulamalardan kurtularak, koy gruplarç bazçnda yada havza bazçnda uygulanmasç gerekmektedir. Buyuk su kaynaklarçnçn gelis tirilmesi ile ugras an DSI Genel Mudurlugu cogunlukla havza bazçnda ug ras tçgçndan bu dusunce 2 kurumun aynç alanda calçs abilmesi olanag çnç dog urmaktadçr. Nitekim benzer dusunce ile Tarçm Reformu Genel Mudurlugu, genis alanlarda ve DSIİ nin sulama alançnçn butununde arazi toplulas tçrma uygulamalarçnçyurutmektedir. Genis alanlarda yapçlan butun Kulturteknik hizmetleri mutlak suretle o n etut ve planlama calçs malarçna gereksinim duymaktadçr. Dig er muhendislik calçs malarçnda oldug u gibi, arazi toplulas tçrma calçs malarçnda is in kapsamçnçn, belirlenmesi ve maliyeti konusunda analiz yap çlmasçile projenin yo redeki hem sosyal hem de ekonomik getirilerinin neler olabilece g i konusunun calçs malar o n etud ve planlama as amasçnda gercekles tirilmektedir. Arazi Toplulas tçrma projelerinin, daha genis bir cercevede kçrsal gelis im projeleri olarak ele alçnmasç daha gercekci, bir yaklas çm olacaktçr. Bu

3 durumda bo lgesel tum verilerin bir araya getirilmesi ve is lenmesi, projelerin olus turulabilmesi icin temel s artlardan biri olacaktçr. Bu da gunumuz teknolojik olanaklarçndan cog rafi bilgi sistemlerinin kullançlmasçile daha kolay bir bicimde gercekles tirilecektir. Bu calçs ma ile planlama as amasçnda gereksinim duyulan veya duyulacak olan bilgilerin belirli bir sistem icerisinde, kolay ulasçlabilir, sorgulanabilir, analiz edilebilir bir yap çda olmasç, gunumuz teknolojisi olan cog rafi bilgi sistemi olanaklarçnçn kullançlmasçile gercekles tirilmesi amaclanmçs tçr. MATERYAL VE YO NTEM MATERYAL Aras tçrmada, Ko y Hizmetleri ve Tarçm Reformu Genel Mudurluklerinin arazi toplulas tçrmasçnda planlama calçs malarç kapsamçna giren butun kaynaklar materyal olarak kullançlmçs t çr. C alçs malarda kullançlan gerek sayçsal ve sayçsal olmayan gerekse grafiksel verilerin is lenebileceg i, birbirleri ile entegre edilebilece g i, gerekli deg erlendirmenin yapçlabileceg i PC ortamçnda calçs an Arc/Info Cog rafi Bilgi Sistemi(GIS) ve Windows NT is letim sistemi kullançlmçs tçr. Gerekli menulerin ve alt programlarçn yazçlmasçnda ise Arc/MACRO programlama dili, uydu goruntulerinin is lenmesi icin ERDAS Image programçkullançlmçs tçr. Windows NT isletim sisteminde calçs an 256 MB ana belleg e sahip 6 GB kapasiteli ana bilgisayar ve buna yerel bilgisayar ag çile bag lç6 adet terminal bilgisayar, A0 GTCO sayçsallas tçrçcç, A0 TruScan Scanner ve A0 HP 450C DesignJet yazçcçkullançlmçs tçr. YO NTEM Arazi toplulas tçrmasçnda planlama amaclç calçs malarda bilgi sisteminin olus turulabilmesi icin o ncelikle geleneksel planlama calçs malarçnda kullançlan tum bilgilerin neler oldug u belirlenmeye calçsçlmçs tçr. Bu bilgilerin, bir bilgi sistemine dahil olabilmesi icin ces itli sçnçflama kriterleri kullançlarak sçnçflandçrçlmçs lardçr. Bilgi sistemi olus turulurken bir taraftan kurumlarçmçzçn geleneksel uygulamalarçna paralellik sag lanmaya, o bur taraftan Cog rafi Bilgi Sisteminin sundug u olanaklar ve o zelliklerin kullançlmasçna o zen go sterilmis tir. Belirlenen tum veriler; elde edilis s ekli; bilgilerin tipleri ve sisteme aktar çlçs s ekli, o zellikleri(sayçsal, metinsel ve grafiksel), kullan çm sçklçgçve kullançcç duzeyi ve duzenlenis bicimine go re sçnçflandçrçlmçs tçr. Bu sçnçflandçrma as agçda verilmis tir. 1. Bilgilerin elde edilis sekli, Modelde kullançlan bilgilerin bazçlarç, o zel calçs malarla elde edilebilirken bazçlarç, kamu ve o zel kurumlarca o nceden yapçlan calçs malardan temin edilebilmektedir. Arazi toplula s tçrma alançnda farklçkurumlarçn, daha o nce yapmçs olduklarçcalçs malar ile elde ettikleri bilgiler calçs ma suresini azaltacaktçr. Bo ylece proje maliyetinin dusurulmesi belki de mumkun olabilecektir. Bu bilgiler: Arazi o lcumleri(o zel o lcum bilgileri) Uydu go runtuleri(o zel calçs ma bilgileri) Kamu kurum ve kurulus larç(var olan bilgiler) bilgileri. 2. Bilgi tipleri ve sisteme aktarölös sekli Modelde kullançlacak ces itli o zellikte bilgilerin CBS ortamçnda deg erlendirilmesi icin bilgisayar ortamçna aktarçlmasç gereklidir. Bu bilgilerin aktarçlmasç el ile ya da dog rudan otomatik olarak yapçlabilmektedir. Bunlar: Sayçsal Bilgiler Arazi o lcumlerinden elde edilen bilgilerin koordinatlar çnçn ve o zelliklerinin - El ile girilmesi - Kayçt edici cihazlardan RS-232 bilgisayar ara ba g lantçsçile bilgisayara aktarçlmasç Uydu go runtuleri(raster formatçnda), CD ile Mevcut Haritalardan Scanner Sayçsallas tçrma Harita Genel Mudurlugunden sayçsallas tçrçlmçs formunun CD uzerine kayçt edilmis formunun alçnmasç Dokumanlar ve kayçtlar - Tapu Kayçtlarçnçn el ile bilgisayara girilmesi - Tapu Kadastro Bilgi Sisteminden bilgilerin otomatik aktar çlmasç

4 Dig er veri tipleri Ucak fotog raflarç Sayçsal kamera verileri Yersel fotog raflar Farklçbilgisayar ortamlarçndan alçnan veriler Farklçbilgi sistemlerinden aktarçlan bilgiler 3. Bilgilerin ozellikleri Kullançlacak tum bilgiler, her bir verinin birbirinden ba gçmsçz sorgulamasçnçn yapçlabilmesi icin ayrç kapsamda(coverage) bilgisayar ortamçna girilebilir. Cunku her kapsam ancak belli o zellikteki bilgilerin GIS ortamçnda islenmesine olanak vermektedir. Bu yapç aynç zamanda olasç karçsçklçklarç da o nlemektedir. Bilgiler: Raster verileri Vekto r verileri Noktasal veriler C izgisel veriler Poligon o zellikli veriler Info verileri bicimindedir. 4. Kullanöm söklögöve du zeyi, Arazi toplulas tçrma calçs malarçnçn o zellig i gereg i bazçbilgilere daha sçk bazçlarçna ise daha seyrek bas vurulmaktadçr. Olus turulmaya calçsçlan bilgi sisteminde sçkca kullançlan bilgilere kullançcçnçn daha az adçmda ulas masç sag lanmaya calçsçlmçs tçr. Bunun yançnda sçkca kullançlacak sorgulamalar icin sorgulama sonucunun kçsa surede kullançcçya sunulmasç icin gerekli algoritma olus turulmaya calçsçlmçs t çr. Bilgi sistemi kullançcçlarçnçn birbirlerinden farklç istekleri olabilmektedir. Bazçlarç sadece sistemin bilgi giris i ile ilgilenirken, bazçlarçgirilen bilgilerin kontrolu ile ilgilenmekte, bazçlarçsadece sorgulama ve analiz calçs malarç yonu ile sistem ile calçs abilmektedir. Bu amacla kullançcç isteklerine gore bir yetkilendirme duzeyinin sisteme eklenmesi gercekles tirilmeye calçsçlmçs tçr. Bo ylece o rneg in sorgulama ve analiz yetkisine sahip kullançcç hicbir zaman verilerin deg is tirilmesi ve silinmesi seceneklerini kullanamayacaktçr. Bo ylece her kullançcçancak kendine verilen yetki sçnçrlarçicerisinde bilgi sistemi ile calçs abilecektir. a. Kullanöm söklögö Sçk sçk kullançlacak bilgiler(kadastro bilgileri, tapu, arazi derecelendirme bilgileri gibi), Belli aralçklarla kullançlacak bilgiler(sit alanlarç, go l alançvb.), Az kullançlacak bilgiler(direk,iletim hatlar çvb. ), b. Kullanöcödu zeyi Yo netici Proje muhendisi Operato r Genel kullançcç 5. Bilgilerin Du zenlenisi Bilgi sistemi, farklç bilgi sistemlerinden veri alabildi g i gibi, bas ka bilgi sistemlerine de veri sag layacaktçr. Bu nedenle bilgi sistemi olus turulurken belli standartlara uyulmas ç gerekir. Model de standart, ilgili kurumlarçn calçs malarç alçnan bilgilerin o zellikleri ve saklanma durumlarç gozetilerek olus turulmaya calçsçlmçs tçr. Sisteme dahil olacak bilgilerin belirlenmesinden sonra birbirleri ile ili s kili bilgiler belirlenmeye calçsçlmçs tçr. Bu ilis kilerin nasçl gercekles eceg i ve bu is lem icin hangi veri alanlarçnçn kullançlacag çgibi sorulara yançt verilmeye calçsçlmçs t çr. Boylece, sisteme aynç bilginin farklç ortamlarda tekrar tekrar girilmesi o nlenmeye calçsçlmçs tçr. Ilis kisel veri yapçsçnçn olus turulmasçile hem bilgisayar uzerinde daha az hafçza alançkullançlmasçsag lanmçs hem de sorgulama ve analiz as amasçnda gerekli olan bilgilere ulasçm icin gerekli zemin hazçrlanmçs olmaktadçr. Arazi toplulas tçrma bilgi sistemi olus turma calçs masçnda, proje alançna birden fazla il, ilce ve ko y girebilir. Bo ylece her bir verinin her bir il, ilce ve ko y icin ayrçayrçgirilmesi gerekir. Bu verilerin birbiri ile karçs mamasçicin o zel kodlama yapçlmçs tçr. Bilgi sisteminde girilecek sabit veriler icin bir kodlama sistemi olus turulmus tur. Cunku tum bu veriler farklç zamanlarda farklç kis iler tarafçndan girilecektir. Veri giris i sçrasçnda olus abilecek hatalarç gidermek icin her veri grubu icin sabit bilgilerin kodlanmas çgercekles tirilmis tir.

5 Planlama bilgi sisteminin elemanlar ç ile ilgili info tablolarçnçn olus turulmasçndan sonra, bu veri dosyalarçnçn birbirleri ile ilis kileri ortaya konulmaya calçs çlmçs t çr. Bo ylece sorgulamalar ve analizler yapçlçr hale gelmis tir. Verilerin girilmesinde ve tekrar ekranda goruntulenmesinde kullançcçnçn komut yazmasçna gereksinim olmamasçicin tum bilgi sistemi is lemleri bir ana menu catçsçaltçna toplanmçs, tum is lemler ana menu ve buna bag lç olarak calçs an alt menuler ile gercekles ecek bicimde organize edilmis tir. Bo ylece kullançcç Windows is letim sisteminin olanaklarçnç kullanarak go rsel bicimde is lemlerini gercekles tirebilecektir. Model olus turulmasç tamamlandçktan sonra sçnanmasç dus unulmektedir. Bu amacla Ko y Hizmetleri Genel Mudurlugunce uygulamasç yapçlan Bursa-Karacabey Ovasç Arazi Toplulas tçrma Projeleri planlama bilgileri girilecek, bilgiler birbirleri ile ili s kilendirilecek, hedeflenen sorgulamalar çve analizleri yapçlacaktçr. ELDE EDILEN SONUCLAR VE TARTISMA Arazi toplulas tçrmasç calçs malarç o ncelikli olarak DSI buyuk sulama alanlarçnda gercekles tirilmektedir. Arazi toplulas tçrmasçnda planlama amaclç calçs malar bu nedenle bir havzaya yo nelik olacaktçr. Model bu yonu ile bir havza da yada birden fazla koyu icerecek bicimde olus turulmus tur. Bu amaca yo nelik olarak o ncelikle ARTOP adç ile bir Temel Bilgi Sistemi tasarlanmçs t çr. Bu bilgi sisteminde planlama asamasçnda gerekli olan ve kullançlan tum bilgilerin belirli bir duzen icerisinde sisteme girilebilmesi ve sorgulanmas çicin gerekli alt yapçolus turulmaya calçs çlmçs tçr. Bu yapç icerisinde mevcut bilgiler, C izelge 1İde de goruldugu gibi grafiksel ve grafiksel olmayan bilgiler biciminde gruplandçrçlmçs tçr. Temel bilgi sistemin olus turan elemanlardan mulkiyete ilis kin bilgiler, topografik bilgileri, toptak etud harita bilgileri, ko y yerles im bilgileri, yol sistemi bilgileri, sulama sistemi bilgileri, drenaj sistemi bilgileri ve arazi kullançm durumu bilgilerinin sisteme girilmesi icin ayrç ayrç secenekler olus turulmus tur. Cunku bu bilgiler birbirlerinden farklço zellikli bilgilerdir. Cizelge 1. Arazi toplulastörmasöplanlama asamasönda kullanölan grafiksel, sayösal ve sayösal olmayan bilgiler Grafiksel Bilgiler Sayösal ve Sayösal Olmayan Bilgiler Proje sçnçrçbilgileri Ko y sçnçrçbilgileri Ko y yerles im yeri bilgileri Kadastro bilgileri Sulama sistemi bilgileri Drenaj sistemi bilgileri Yol sistemi bilgileri Toprak etud haritasçbilgileri Sabit tesis bilgileri Arazi kullançm durumu bilgileri Topografya bilgileri Proje bilgileri Ko y bilgisi Mulkiyet bilgileri Sulama kanal bilgileri Drenaj kanal bilgileri Yol bilgileri Toprak etud bilgileri Sabit tesis bilgileri Bitki bilgileri C izelge 1İde de goruldugu gibi bu elemanlarda kapsam adç, kapsama aktarçlacak bilginin o zellig i ve bu bilgi ile ilgili girilecek o zellik verilmis tir. Orneg in; ko y yerles imi ile ilgili girilecek bilgiler alan, yani poligon o zellikli olacak ve proje alançnda birden fazla koy var ise bu koyleri birbirinden ayçracak o zellik ko y numarasç olacaktçr. Kadastro bilgileri yine alan o zellig inde olup, her bir parseli tançmlayan o zellik koy numarasç ve parsel numarasç olarak belirlenmis tir. Boylece bilgi sistemine birden fazla ko ye ait bilgiler girilebilmesine olanak tan çnmçs tçr. Girilen ces itli o zellikteki bilgiler GIS o zellig i icerisinde kullançlçr, deg erlendirilir bicime do nus turulerek, arazi toplulas tçrma calçs malarçnçn bir elemançdurumuna getirilmis tir(c izelge 2). Cizelge 2. Grafiksel bilgilerin, ozelikleri ve oz nitelik alanlarö Kapsam Adö O zelligi O z Niteligi Proje sçnçrç Alan Proje no Ko y sçnçrç Alan Ko y no Ko y yerles im Alan Ko y no Kadastro bilgileri Alan Ko y no Parsel no Sulama sistemi C izgi Kanal adç

6 Drenaj sistemi C izgi Kanal adç Yol sistemi C izgi Yol adç Toprak etud haritasç Alan Adç Arazi kullançm durumu Alan Toprak sçnçfç Topografik harita C izgi Yukseklik Dog al yapçlar Alan Adç Sabit tesisler Nokta Adç Bilgi sisteminde sorgulamalar ve analizlerin kolay s ekilde yapçlmasçnç sag lamak icin her bir grafiksel bilgi icin ayrç kapsamlar, sayçsal ve sayçsal olmayan bilgiler icin ise ayrç tablolar olus turulmus tur. Buna karsçn bazçbilgiler sayçsal ve metinsel karakterlidir. Sayçsal ve sayçsal olmayan bilgiler icin info tablolarçolus turulmus tur(c izelge 3). Cizelge de go ruldugu gibi her bir tablo altçndaki bilgiler ve o zellikleri verilmis tir. C izelge 3. Mulkiyet bilgileri info tablosunun icerig i Alan Adö Genisligi Tamsayö Ondalök O zelligi Ko y no 8 - Tamsayç Parsel no 8 - Tamsayç Pafta 35 - Karakter Ada 35 - Karakter Mevkii 35 - Karakter Is letme no 8 - Tamsayç Adç 35 - Karakter Soyadç 35 - Karakter Baba adç 35 - Karakter Kullançm durumu 35 - Karakter Alan 12 3 Sayç Hisse 12 3 Sayç Pay 12 3 Sayç Bilgi sisteminde olus turulacak kapsamlar ve info tablolarç belirlendikten sonra kapsamlar ve info tablolarç arasçndaki ilis kilerde kurulmus tur. Boylece herhangi bir kapsam uzerinde iken o kapsamla ilgili info tablosu uzerinden sorgulama veya analiz yapçlmakta aynçs ekilde herhangi bir info tablosu uzerinde iken ilis kili oldug u kapsam uzerinden sorgulama veya analiz yapçlabilmektedir(c izelge 4). Bo ylece arazi toplulas tçrma planlama calçs malarçnda deg erlendirmeler kolaylas makta, planlama raporu bilgileri haz çr bicime sokulabilmektedir. Bu bilgiler do g al olarak arazi toplulas tçrma projeleme calçs malarçnda altlçk bilgileri olacaktçr. C izelge 4İde kadastro kapsamçile mulkiyet bilgileri info tablosu arasçndaki ilis ki go sterilmis tir. Kadastro kapsamçndan 2 nolu parsel secildig inde; kadastro kapsamçna ait o z nitelik tablosu koy numarasç ve parsel numarasç alanlarç yardçmçyla mulkiyet bilgileri info tablosu ile ilis ki kurularak parsele ait mulkiyet bilgilere ulasçlmaktadçr. Planlama calçs malarçnçn esas elemanlarçndan birini de alt yapç nitelig indeki tesisler olus turmaktadçr. Planlama asamasçnda yapçlacak calçs malarda proje alançnda gercekles tirilecek calçs malarçn neler olacagçkonusu oldukca o nemlidir. Bu amacla proje alançnda sulama sistemi, yol sistemi, tesviye ve drenaj vb. gereksinme duyulan tesislerin o zelliklerinin belirlenebilmesi icin o ncelikle var olan durumlarçnçn ortaya konulmasçgerekmektedir. Olus turulan sistem ile bu mumkun olabilmis ve kullançcçnçn gereksinim duydug u bilgileri verecek bir yapçolus turulmus tur. Sistem planlama raporu icin gerekli bazç verileri sag layabilmektedir. Yalnçz sistemde bu raporun hazçrlanmasç is inin otomatik olarak yapçlmasç henuz gercekles tirilememis tir. Sadece rapor icin gerekli verilerin istenilen duzende sistemden alçnmasçve bazçsorgulamalarçnçn sisteme yaptçrçlmasçis lemleri gercekles tirilmis tir. Cizelge 4. Kadastro kapsamöile mu lkiyet info tablosu arasöndaki iliski Kadastro kapsam Kadastro oz nitelik tablosu Koy no Parsel no

7 Mulkiyet bilgileri info tablosu Koy no Parsel Baba Kullanöm Pafta Ada Mevkii Adö Soyadö no adö durumu Alan Hisse Pay H21 A5 Ali Kaya Ahmet Tarla H21 A5 Ays e Kaya Musa Tarla H21 A5 Ali Ak Mehmet Tarla H21 A5 Efe Solmaz Isa Tarla Sistemin calçs abilmesi icin sag lçklç olarak verilerin elde edilebilir olmas ç, birim maliyetin dus urulebilmesi icin ise proje alançnçn havza boyutunda tutulmasç gerekmektedir. Bo ylece o rneg in uzaktan algçlama verilerinin kullançlma olanag çdog mus olacaktçr. Sistem, mevcut durumu sayçsal arazi modeli ile birlikte planlayçcçya sunmakta ve karar destek sistemi olarak islev gormektedir. Sistem genis alanlarda gercekles tirilecek calçs malarda daha etkin bir bicimde planlayçcçya yardçmcçolmakta, oldukca fazla veri yçg çnçnçn planlayçcçnçn isteklerine go re sçnçflandçrçlçp, sorgulanmasçnçsag lamaktadçr. Olus turulan sistemin olumsuz yo nunu ilk maliyetinin yuksek olmasç ve Arc/Info programçna gereksinmesinin duymasçsayçlabilir. Ancak kurulacak bir merkez ile terminaller ve olu s turulacak online sistemi aracçlçgçile genis alanlara hizmet eder duruma getirilebilir ve verimlilik art çrçlabilir. KAYNAKLAR 1. Anonim, Tarçm Surasç, Ankara. 2. Anonim, Turkiye nin Avrupa Toplulug una Uyum Programç, Ortak Tarçm Politikalarç, Resmi gazete, Sayç 24352, Ankara. 3. FRITZCHE, H., Zur Abgrengung des Gestaltungsrahmens eines computergestutzten Informationssystems fur die Flurbereinigung, Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Reihe C, H.284, Munchen. 4. GU NDOG DU, K.S.,1993. Arazi Toplulas tçrmasçnda Bilgisayar Destekli Bir Dagçtçm Modelinin Gelis tirilmesi ve UygulanmasçU zerine Bir Aras tçrma. Doktora Tezi, BURSA. 5. LINTHORST, J., van KLEEF, H.A:, A Geographic Information System for Land_Use Managment, Proceeding of the first Europen Conference on Geografical Information systems, Amstermdam. 6. SCHNEIDER, E., Die Zusammmenarbeit zwischen Flurbereinnigun und Grundstucksdatenbank, Berichte aus der Flurbereinigunug, H STARK, A., Konzeption eines Planungsinformationssystems fur die Flurbereinigung, Vermessungswesen und Raumordnung, H.1., 53.Jahrgang, s THURMAIER, C Informationssystem fur die Flurbereinigung. Geo-Informationssysteme, H.3, Herbert Wichmann Verlag, Heidelberg. 9. YOMRALIOG LU, T., Arazi Duzenlemelerinde Parsel Deg erinin Cog rafi Bilgi Sistemleri Ile Belirlenmesi, MilletlerarasçTarçm Reformu ve Kçrsal Kalkçnma Kongresi Teblig ler, T.C. Tarçm ve Ko y Is leri Bakanlçgç, Tarçm Reformu Genel Mudurlugu, s , Ankara.