UYKU VE DİNLENME. Doç. Dr. Şebnem ÇINAR YÜCEL

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "UYKU VE DİNLENME. Doç. Dr. Şebnem ÇINAR YÜCEL"

Transkript

1 UYKU VE DİNLENME Doç. Dr. Şebnem ÇINAR YÜCEL ÖĞRENME HEDEFLERİ 1. Konu içinde geçen kavramları tanımlayabilme 2. Uykunun evrelerini ve bu evrelerin özelliklerini sayabilme 3. Uyku yoksunluğu ve etkilerini tartışabilme 4. Uykuyu etkileyen etmenleri sayabilme 5. Farklı yaş dönemlerindeki normal uyku süresini tanımlayabilme KAVRAMLAR: Uyku, Sirkadiyen Ritm, Dinlenme, Dinlenme Türleri, Aktif Dinlenme, Pasif Dinlenme, Jet-Lag, Nonrem Uykusu, REM Uykusu (Paradoksal Uyku), İnsomnia, Hipersomnia, Parasomnia, Uyku Apnesi, Narkolepsi, Hipnotik, Sedatif. HEMŞİRELİK TANILARI: Uyku örüntüsünde bozulma, insomnia, uyku yoksunluğu, uykuyu güçlendirmeye hazır olma, KONU İÇERİK ÖZETİ Yaşamımızda uyku, yemek yeme, nefes alma, boşaltım kadar önemli bir faktördür ve insanın gerek fiziksel gerekse ruh sağlığı yönünden sağlıklı olması için önemli bir gereksinimdir. Uyku, insan yaşamının yaklaşık 1/3'ünü kapsar. Bireyin herhangi bir uyaranla uyandırılabileceği fizyolojik değişiklikler yanı sıra vücut fonksiyonlarında ve biyolojik ritimlerinde de değişikliklerin ortaya çıktığı farklı özellikteki evrelerin dönüşümlü olarak yaşanarak, organizmanın her türlü davranış ve tepkilerinin yavaşladığı bir durumdur. Uyku bedensel işlevler ile bağlantılı olan karmaşık bir biyolojik ritimdir. Vücut işlevlerinin düzenli olarak işleyişine CIRCADIEN RITM (uyku uyanıklık ritmi) adı verilmektedir. Circadien latince bir gün anlamındadır. Organizmada ritimlerin kontrolü; merkezi sinir sisteminde hipotalamus tarafından, uyku uyanıklık zamanlaması ise hipotalamusta suprachiasmatik nukleus tarafından düzenlenmektedir. UYKU VE DİNLENME Yaşamımızda uyku, yemek yeme, nefes alma, boşaltım kadar önemli bir faktördür ve insanın gerek fiziksel gerekse ruh sağlığı yönünden sağlıklı olması için önemli bir gereksinimdir. Uyku, insan yaşamının yaklaşık 1/3'ünü kapsar. Uyku bedensel işlevler ile bağlantılı olan karmaşık bir biyolojik ritimdir. Vücut işlevlerinin düzenli olarak işleyişine CIRCADIEN RITM (uyku uyanıklık ritmi) adı verilmektedir. Circadien latince bir gün anlamındadır. Organizmada ritimlerin kontrolü; merkezi sinir sisteminde hipotalamus tarafından, uyku uyanıklık zamanlaması ise hipotalamusta suprachiasmatik nukleus tarafından düzenlenmektedir. (Arıkan M K 1999, Reilly T. 1996) Uykusuz dinlenme mümkündür fakat uykusuz bir yaşam mümkün değildir. Öyleyse uyku nedir? Değişik tanımları yapılmıştır: Kişinin herhangi bir uyaranla uyandırılabileceği bağıntılı bir bilinçsizlik durumudur ve tekrardan oluşur. Bireyin herhangi bir uyaranla uyandırılabileceği fizyolojik değişiklikler yanı sıra vücut fonksiyonlarında ve biyolojik ritimlerinde de değişikliklerin ortaya çıktığı farklı özellikteki evrelerin dönüşümlü olarak yaşanarak, organizmanın her türlü davranış ve tepkilerinin yavaşladığı bir durumdur (Balkır K 1998). UYKUNUN FİZYOLOJİSİ Fizyolojik değişiklikler uykuya başlamadan gelişir; uykudan bir saat önce beden ısısı düşmeye başlar, uyku boyunca beden ısısında düşme hızı artar. Solunum yavaşlar, kan basıncı ve atım hızı düşer. Uyku sırasında mide asidi salgısının azaldığı görülmektedir. Ayrıca uyku sırasında büyüme hormonu, ACTH (adrenokortikotropik hormon), prolaktin salgılarının arttığı, ADH, TSH (tiroid stimülan hormon) salgılanmasının azaldığı düşünülmektedir. Beyin sapındaki iki özelleşmiş bölge uykunun kontrol edilmesinde önem taşımaktadır: 1. Beyin sapındaki retiküler aktive edici sistem (RAES). 1

2 2. Medulladaki bulber senkronize edici bölge. RAES: Görsel, işitsel, ağrı ve dokunma uyarıları biçiminde duygusal bilgiyi alır. Bu uyaranlar bireyin uyanık kalmasını sağlar. Bulber senkron edici bölge: Bu bölgenin aktivitesinin artması uykunun başlamasına neden olmaktadır, bireyin uyumasını sağlar.( Çoksevim, B. 2002, Işık E (1999) Kendisini uyandığı zaman dinlenmiş ve iyi hisseden kişi uykusunun iyi olduğunu düşünür. Oysa ki uykunun nitelik ve niceliği önemlidir. Nitelik ve niceliği etkileyen özellikler: 1. Uykuya dalmak için geçen sürenin uzunluğu, 2. Uykudan uyanma sayısı, 3. Uyku süresidir (Çakırcalı E 1998). UYKU EVRELERİ Uyku evrelerini kaydetmek için üç değerlendirme ölçütü gerekmektedir. Bunlar: Beyin dalgalarını kaydetmek için elektroensefalogram (EEG). Göz hareketlerini kaydetmek için elektrookülogram (EOG). Yanak kaslarının hareketleri için elektromyogram (EMG) (Aydın H 1994, Gözükırmızı E 1996) Uyku döngüsü birbirini izleyen iki devreden oluşmaktadır: 1. Non-rapid-eye-movement (NONREM-NREM) (derin uyku) 2. Rapid-eye-movement (REM) (paradoksal evre) NREM UYKUSU (hızlı olmayan göz hareketleri) Bu uykuya derin, sakin, rüyasız, delta dalgalı, normal uyku gibi değişik isimler verilmektedir. Dört evresi vardır: Birinci evre: Uyku ve uyanıklık arasında geçiş dönemi olup, uyku çok hafiftir. Göz küresi hareketleri vardır, birey hemen uyanabilir. Bu evre uykuya başlarken ve gece uykusunun bitiminde 1-7 dakika gibi kısa sürer. Tüm uykunun %5'ini kapsar. İkinci evre: Daha derin uyku olup uyandırma güçleşir. Tüm uykunun yaklaşık %45-50'sini kapsar. Gözler hareketsizdir, nabız ve solunum sayısı yavaş yavaş azalır. Beden sıcaklığı ve kan basıncı düşer dakika sürer. Üçüncü evre: Uykunun derinliği artmıştır, uyanmak daha zordur. Nabız ve solunum hızı düzenli, oldukça yavaş, beyin dalgaları düzensizdir. Bütün uykunun yaklaşık %1O'unu kapsar. Dördüncü evre: Çok derin uyku evresidir. Bireyi uyandırma çok güçtür. "Delta uykusu" olarak adlandırılır. EEG'de yavaş beyin dalgaları kaydedilir. Kan basıncı, nabız, solunum hızı, oksijen tüketimi normalin altına düşer. Kasların gevşediği ve dinlenmenin sağlandığı, vücudun iyileşme sürecinin yaşandığı evredir. Büyüme hormonu bu evrede daha çok salgılanır. NREM uykusunun bu dördüncü evresi özellikle asıl uykunun olduğu evre olup fiziksel sağlık ve iyi olma açısından gerekli bir bölümdür. Horlama, uykuda yatak ıslatma, uyurgezerlik bu evrede olur. Tüm uykunun %10 unu oluşturur. 2

3 Nrem Uykusu - Rüya görmeme - Derin dinlenme - Düşük kan basıncı - Düşük solunum hızı - Düşük metabolik hız - Yavaş göz hareketleri - Vücudun iyileşme sürecidir - Büyüme hormonu salgılanır - Fiziksel sağlık ve iyi olma sürecidir REM UYKUSU Aktif uyku ya da desenkronize uyku da denir. NREM'in dördüncü evre uykusuna eklenerek sürer.normal bir gece uykusunda 5-20 dakika süren paradoksal uyku periyodları ortalama 90 dakikada bir ortaya çıkar. Yetişkinlerde gece uykusunun %25'sini kapsar. Rem Uykusunun Özellikleri rastlanır) Aktif rüya görme (canlı, duygusal ve gerçekçi rüyalar) Kas tonüsünün azalması Kalp ve solunum hızı sıklıkla düzensiz ve yüksektir (kalp krizi en çok bu evrede olur) Bir kaç düzensiz kas hareketi olur, özellikle hızlı göz hareketleri. Gastrik salgısında artış (peptik ülserli bireylerin bu evrede salgı artışı nedeniyle akut ağrı ile uyanmalarına sık Metabolizma hızında artış. Ruhsal açıdan dinlenme ve onarılma evresidir (beyin sorunları çözer ya da sorunlu konular hakkında daha fazla çözümler üretir) Öğrenme, hafıza ve psikolojik uyum açısından önemlidir (Gözükırmızı E 1996, Kayalı 2001) UYKU İŞLEYİŞİ Her uyku döngüsünün ilerleyişi sıra ile olur. Hafif uykudan derin uykuya geçilir. Birey uykunun herhangi bir evresinde uyanırsa tekrar uykunun başlangıç evresi olan NREM 1'e döner, kaldığı yerden sürdüremez. Bir uyku döngüsü yaklaşık 90 dakika sürer. Bütün evrelerin yaşanması için 1.5 saat uyumak gerekir. Herkes uykuda 4-5 döngüden geçer. NREM dördüncü evre gittikçe azalır, REM uykusu artar. NREM dördüncü evrenin çoğu gecenin erken saatlerinde, REM uykusunun çoğu ise kalkmadan önceki bir kaç saat içinde gerçekleşir. İnsanlar bu yüzden uyanmadan önce daha fazla rüya gördüklerini belirtirler. Uyandırmak NREM uykusuna göre daha zordur (Çelikkol 1996, Gözükırmızı E 1996, Kayalı 2001). 3

4 UYKU GEREKSİNİMİ Yetişkin bireyin günlük uyku gereksinimi ortalama 7-8 saattir. Fakat bu gereksinim bireyden bireye değişir. Günde 3-4 saat uykuyla yetinen bireyler olduğu gibi, 8-9 saat uykunun yetmediği bireyler de vardır. Uyku miktarındaki gereksiniminin değişmesi biyolojik etkenler yanı sıra yıllar boyu süren öğrenme ve alışma etkenlerine de bağlıdır. Kısa uyuyanlar genellikle hızlı çalışan, hırslı, sosyal yönden aktif ve doyumlu kişilerdir. Uzun uyuyanlar ise depresyona meyilli, anksiyöz, çok fazla sosyal alışkanlıkları olmayan kişilerdir. Uyku ihtiyacının artması, fiziksel çalışma, egzersiz, hastalık, stres, gebelik ve mental aktivitenin artmasıyla ilişkilidir. Yaşlara göre uyku gereksinimleri şöyledir: Yenidoğan bebeklerde: Yeni doğanlar birinci ayın sonuna kadar 17 saat uyurlar. Uykunun %50'sini REM dönemi kapsar. Birinci yılın sonuna doğru bir bebek gündüz 1-2 defa uyur ve bir gün boyunca yaklaşık 14 saat uykudadır. Yeni yürümeye başlayan çocuklarda (1-3 yaş): Günde saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Uykularının %20-30'u REM evresidir. Okul öncesi çocuklarda (3-6 yaş): Günde 11 saat uyku gereksinimleri vardır. Uykularının %20'si REM evresidir. Okul çağındaki çocuklarda: Günde 10 saat uyku gereksinimleri vardır. Uykularının %18.5'i REM evresidir. Adölesanlarda: Günde yaklaşık 7,5 saat uyurlar. Uykunun %20'si REM evresidir. Yetişkinlerde: Her birey kendi gereksinimlerine göre uyku gereksinimlerini ayarlar. Çoğu genç yetişkin için günlük 7-8 saat uyku yeterlidir. Uykunun % 20-25'i REM evresidir. Orta yaş bireylerde: Ortalama 7 saat uyurlar. Uykunun 4. evresi kısalır. REM dönemi sürelerinde hafif bir artış görülür. Yaşlı bireylerde: Günde 6 saat uyku gereksinimleri vardır. Uykunun 4. evresi tamamen kaybolmuştur. Uykunun %20-25'i REM evresidir (Kaynak H 1998, Kaynak H 2003, Öztürk M O 1997). Uykuyu Etkileyen Etmenler Fizyolojik, psikolojik, çevresel faktörler ve yaş gibi etmenler uykunun kalite ve miktarını değiştirebilir. Yaş: Yaş tek başına, kişinin uyku fizyolojisinin en güçlü belirleyicisidir. Bebekler zamanlarının çoğunu uykuda geçirirken, yaşlılar daha az uyurlar. Gençlere göre yaşlılar uykuya dalmak için daha fazla zamana gerek duyarlar. Gece daha sık ve çabuk uyanırlar. Sabah erken kalkarlar. Cinsiyet: Yapılan araştırmalar erkeklerin kadınlara oranla daha az uyku düzeni bozukluklarından yakındıklarını göstermektedir. Hastalıklar: Hastalıklar fizyolojik ve ruhsal etkileri ile uyku düzenini bozarlar. Hasta olan kişiler normal kişilere göre daha çok uyumaya gereksinim duyarlar. Ağrı, solunum sıkıntısı olan, koroner kalp hastalıkları, gastrik ya da duodenal ülseri olan hastalar, bazı endokrin bozukluklar uyumayı etkiler (Hipertroidizm uykuya dalmayı uzatır veya zorlaştırır. Hipotroidizm ise uykunun 4.evresini azaltır). Gece boyunca idrara çıkma, uyku düzenini etkiler. Depresyon, mizaç bozukluğu uyku düzenini bozar. Çevre: Çevre kimi zaman uyumaya yardımcı olduğu gibi, kimi zamanda uykuyu engelleyen bir faktördür. Ses, aydınlatma, ortam ısısı uykuyu etkilemektedir. Bazı kişiler sessiz, sakin, ışıksız bir ortamda uyuyabilirken, kimileri de hafif ışıklı ortamı tercih edebilir. Egzersiz ve Yorgunluk: Gün boyunca aktif olan ve spor yapan kişilerin gece daha kolay uyuyabildiklerine inanılır. Yapılan araştırmalar orta derecedeki yorgunlukların rahat bir uyku sağladığını göstermekle birlikte uyku evrelerini etkilediğini göstermektedir. REM evresi aşırı yorgunluk durumlarında kısalmaktadır. Fakat egzersizlerin uyku saatinden en az 2 saat önce olması gerekmektedir. Sabah erken saatte yapılan egzersizin gece uykusuna katkısı çok azdır. Aynı şekilde yatmadan önce yapılan egzersizde olumsuz etki yapar. Egzersiz yapanların iyi uyumalarının nedeni yorgunluk değildir. Egzersiz sırasında bedende salgılanan serotonin adlı madde derin dinlenmeyi sağlar ve delta uykusunu düzenler. Emosyonel Durum: Günlük yaşamdaki anksiyete, stres, korku, üzüntü, yas, kuşku veya sevinç bireyin gevşemesini ve 4

5 uyumasını engeller. Ayrıca depresyonda uyku durumunu bozar. Depresyondaki bireyler uykuya dalmada güçlük çeker ve sık uyanırlar. Günlük yaşamlarından memnun olmayan endişeli ve mutsuz bireylerin uykularının doyumsuz ve endişeli olduğu görülür. Diyet: Besinlerle alınan aminoasit L-triptofan uykuyu başlatan en önemli nörotransmitter olan serotonin ön maddesidir. L-triptofan en çok ve en kullanılabilir haliyle sütte bulunmaktadır. Çağlayan ve Oktay, sütün uyku bozuklukları tedavisinde hemşirelik bakımı ve ilaç tedavisinden daha etkin olduğunu göstermişlerdir. Esansiyel aminoasitlerden yoksun diyet uykuyu bozarken, yeterli protein içeren diyet uykuyu arttırır. Kilo kaybetme ve kilo almanın da uykuyu etkilediği tespit edilmiştir. Kilo kaybı kesintili uyumaya, erken uyanmaya ve toplam uyku süresinin azalmasına neden olurken, kilo alımı uykuda geçen süreyi arttırmaktadır. Ayrıca sabah geç uyanmaya neden olur. İlaçlar: Bazı ilaçlar uyku düzenini etkiler; uyarıcılar, antidepresanlar, trankilizanlar, sedatifler, hipnotikler, ağrı ve bulantı için verilen ilaçlar uyku düzenini bozarlar. Barbituratlar, amfetaminler ve depresanlar REM uykusunu azaltırken, diüretikler uyanma sayısını arttırarak uykuyu olumsuz yönde etkilerler. Alkol ve Uyarıcılar: Fazla miktarda alkol kullanan bireylerin genellikle uyku düzeninde bozukluklar olduğu gözlenmiştir. Alkollü içecekler düzenli olarak kullanıldığında uykuya yardımcı olduğu görülmekle beraber, aşırı ve uzun süreli kullanımlarda REM ve DEL TA uykusunu sınırladığı saptanmıştır. Sigara: Nikotinin uyarıcı etkisi nedeni ile sigara içen bireyler uykuya dalmakta zorlanırlar, kolay uyanırlar ve kendilerini uykulu olarak tanımlarlar. Kafeinli İçecekler: Kafein merkezi sinir sistemini uyarır. Birçok bireyde uykuya dalma yeteneği zorlaşır. Kahve, çay, kakao, çikolata kafein içerir. Yaşam Tarzı: Değişik yaşam tarzları bireylerin uyku düzenlerini etkiler. Vardiya ve gece çalışmaları uyku düzenini etkilemektedir. Genel olarak gece çalışmalarından sonra gündüz uyuma süreleri kısa ve uykuya dalmak zordur. (Çetin T. A.1997, Çakırcalı 1998, Potter ve Perry 1997). UYKU BOZUKLUKLARI İnsanların 1/3'ünden fazlasında uyku problemi olduğu bilinmektedir. En sık rastlanan uyku bozuklukları yetişkinlerde insomnia, çocuklarda parasomniya'dır. 1) Insomnia (Uykusuzluk) Uykuya dalmada, uykuyu sürdürme de güçlük ya da uyuduğu halde bireyin uykusunu almamış, dinlenmemiş hissetmesidir. En yaygın uyku bozukluğu olan insomnia özellikle kadınlar ve yaşlılar olmak üzere her yıl erişkinlerin %20-40'ını etkilemektedir. Uykusuzluk 3 şekilde karşımıza çıkar Ruhsal bozukluğa bağlı uykusuzluk. Bilinen bir organik bozukluğa ya da ilaçlara bağlı uykusuzluk (artrit, parkinson, anjina pektoris, astım gibi bir fiziksel hastalığa ya da amfetamin, steroid, antidepresan, fazla çay-kahve alımına bağlı oluşan bozukluk). Belirgin bir ruhsal ya da bedensel sorun yok: Uyku bireyde saplantı durumu olmuştur. Bu kişiler uykusuz kalma paniği içinde uyanık kalırlar ve bu konudaki anksiyeteleri nedeniyle uyuyamazlar. 2) Hıpersomniya (Aşırı Uyku) En az 1 ay süren aşırı uykulu olma durumudur. Gece uykuları 8-12 saattir. Buna rağmen sabahları güçlükle uyanırlar. Hemen her gün, gündüz uyku epizodlarının olması ya da uzaması en önemli özelliğidir. Birey otururken, TV seyrederken, araba kullanırken aniden uykuya dalar. Bazı böbrek hastalıkları, karaciğer ve metabolik bozukluklarda, merkezi sinir sistemi hasarında, depresyon ve anksiyete de meydana gelebilir. 3) Parasomniya Uyku esnasında ortaya çıkan birtakım anormal davranış ya da fizyolojik durumlarla belirli bozukluklardır. Bu bozukluklar: A) Uyurgezerlik (Somnambulism): 5

6 5-12 yaş arasındaki çocuklarda daha çok ve erişkinlerde %1-7 arasında görülmektedir. Şahsın normal uyurken yatağından kalkması, gezinmesi ve tekrarlayan motor davranışları göstermesidir. B) Uykuda korku nöbeti: Uykuda iken kişide ani korkuların olması ve çığlık ya da ağlama ile uyanmasıdır. Uyuduktan birkaç saat sonra NREM döneminde rüya görülmeksizin uyanılır. Sabah bir şey hatırlanmaz. Uykuda korku bozukluğu 4-12 yaşlarında, erişkinlerde yaş civarında daha çoktur. C) Enürezis: Çocuklarda sık yetişkinlerde nadir görülen, uykuda yatağı ıslatmadır. Çeşitli hastalıklar, kardeş kıskançlığı, ailede ölüm, ayrılıklar, okulda başarısızlıklar enürezise neden olabilir. D)Narkolepsi: Gündüzleri kontrol edilemeyen tekrarlayıcı uyku nöbetleri, kaslarda ani geçici tonüs kaybı (katapleksi), uyku ile uyanma arasındaki geçişte ortaya çıkan hareketsiz kalma atakları (uyku paralizisi) görülür. E) Uyku Apnesi: Uyku esnasında solunumun yineleyen nöbetler şeklinde durmasıdır. Nöbetler 15 saniyeden 1-2 dakikaya kadar sürebilir. Bireyin kan basıncının ani düşmesine ve kardiyak arreste neden olabilir. Jet Lag Uzun uçuşlarda ortaya çıkan Jet lag, uzun uçuş yapan yolcular da çok sıklıkla görülür. Bir hastalık olmamakla birlikte daha çok bir düzensizlik olarak bilinmektedir. Genellikle Atlantik aşımı veya uzak doğu uçuşları sonrasında ortaya çıkar. Kişinin biyolojik saatinin ileri gitmesi veya geri kalması şeklinde tanımlanır. Vardığınız ülke ile yola çıktığımız ülkeler arasında zaman farkının olması insanlarda uçuş sonrası eski saate uyumlu olmak zorunluluğu doğurur. Vardığınız ülkede öğleden sonra saatin 3 olması ile günü hala yaşıyor olsanız bile ülkenizdeki saat gece yarısı olduğundan doğal olarak uykunuz gelecektir. Vücudun direnmesi ve uyku ihtiyacına karşı koymanız bazı dengelerin değişmesine de neden olacaktır. Bundan mümkün olduğunca az etkilenmek için saatinizi yolculuk esnasında sık sık ayarlayarak beyninizi buna alıştırmalı, vücudunuzu, ellerinizi ve ayaklarınızı hareket ettirmelisiniz. Saat başı sık sık su içmekle vücudunuzdaki su oranını dengelemeli ve kan dolaşımınızı hızlandırmalısınız (Ardıç S. 2003, Balkır K. 1998, Barthlen G. B. 2002, Çelikkol A. 1996, Kaplan, H.1991, Kayalı M. 2001,Yetkin, S. ve Özgen, F. 2007). Bireylerin Uyku Gereksinimlerinin Karşılanmasına Yönelik Girişimler A) Uykuyu Tanılama 1) Uyku Öyküsü: Bireyden ayrıntılı bir hikaye alınmalıdır. Bu hikayede bireyin uyku süresine ilişkin sorular: Yatağına yatma saati Uykuya dalma süresi Uyanma Gün içinde uyuyup uyuyamadığı Bireyin uyku öncesi alışkanlıkları Uyku için tercih ettiği ortam Bireyin günlük aktiviteleri İlaç kullanma durumu Kafeinli içecek tüketimi ile ilgili sorular sorulur. 2) Uyku Probleminin Klinik Tanılaması: Yetersiz uykunun bazı bulgu ve semptomlarını içeren fiziksel değerlendirmenin yapılması gerekir. a) Yetersiz uykunun bazı erken belirti ve semptomları: Yorgunluk hissinin ifade edilmesi, 6

7 Huzursuzluk, Halsizlik ve apati, Gözlerin etrafında koyuluk, mor halkalar ve gözlerin yanması, Dikkat dağınıklığı, Baş ağrısı, Mide bulantısı b) Uzun süreli uyku kaybı uyku yoksunluğunda: Saldırganlık, İçe kapanıklık, Depresyon gibi davranış değişiklikleri, Sürekli hareketsiz kalmayı isteme, Algılamada bozukluklar, Duyusal halüsinasyonlar, Zamana ve yere göre uyumsuzluk, Koordinasyon bozukluğu, Anlamsız konuşma olabilir (Kara M. ve Yetkin A. 1997). B) Hemşirelik Bakımını Planlama - Hemşirelik Girişimleri 1) Uykusuzluğa neden olan ve uykusuzluk yaratan faktörlerin tespiti: Uyku bozukluğunun nedenleri çok çeşitlidir. Hastaneye yatan hastaların uyku problemleri, genellikle hastane ortamından ya da hastalıklardan kaynaklanabilir (bazen bir ağrı bazen de yan odada birinin horlaması). Kişinin uykusunu değerlendirmede en iyi kaynak kendisidir. Genellikle kişi uyku probleminin kaynağını bilir. Kişinin yatağını ya da odasını paylaştığı kişi de probleme neden olan faktörlerin tespitinde kaynaktır. 2) Uyku bölünmesinin ve ortama ait bozuklukların düzeltilmesine yönelik girişimler: Ortama ait bozukluklar, hastaneye yatan hasta için problem yaratır. Bunlar şu şekilde giderilebilir: Hastanın yattığı odanın kapısının kapatılması Hastanın yatağının çevresindeki perdelerin çekilmesi. Telefon sesinin kısılması Aydınlatmanın azaltılması İstenildiğinde gece lambasının temin edilmesi Hastanede çalışan personelin yüksek sesli konuşmaların azaltılması Hastanın kendisi ile uyum sağlayabileceği bir oda arkadaşı ile aynı odaya yerleştirilmesi Rahat, güvenli bir yatak Uygun yastık Temiz yatak takımların temini Odanın ısısı Uygun havalandırma sistemi Ayrıca hastanın uykusu mümkün olduğunca bölünmemelidir. Örneğin, hasta enjeksiyon için uyandırıldığında, yaşamsal belirtileri ve pozisyonu değiştirme işlemleri de yapılmalıdır. 3) Günlük aktivitelerin planlanması: Gündüz çok uyuyan hastalar gece uyuyamazlar. Bu nedenle hastaların sağlık durumları da göz önünde bulundurularak gündüz uyanık kalmayı sağlayacak bazı aktiviteler planlanması gece iyi bir uyku uyunmasına yardımcı olabilir. Bu 7

8 aktiviteler; hastaların birbirleriyle iletişim kurmalarının sağlanması, TV izlenmesi, iskambil oyunları vs olabilir. 4) Uyumaya yardımcı olmak: Uyumaya yardımcı bazı rahatlatıcı işlemler vardır: Yatmadan önce duş alma Süt içme Kitap okuma Kişisel hijyenik alışkanlıkların yapılması (diş fırçalama,el-yüz yıkama) 5) Yaralanmaları azaltmak: Bazı hastalar yataktan düşmekten, bazıları çevredeki eşyalara çarpacak ve yaralanacaklarım düşündüklerinden uyumak istemezler. Gece lambalarının kullanımı, yatak yerinin ayarlanması, karyola kenarlarının çekilmesi, çağırma zillerinin olması gibi önlemler alınarak hastaların korkularının giderilmesine yardımcı olunmalı. 6) Stresin azaltılması ve rahatlamanın sağlanması: Korku, şüphe, üzüntü ya da sevinç hastanın gevşemesini ve uyumasını engeller. Hastalarla iyi bir iletişim kurarak korku ve endişeleri hafifletilebilir, hastalık ve durumu ile ilgili bilgilendirilmeleri onları rahatlatabilir. 7) Yaşa uygun, sağlığı ve uykuyu destekleyici bazı özel hemşirelik girişimlerinin uygulanması: Bu girişimler bebek, çocuk ve yetişkinlere göre değişmektedir. Örneğin, çocuklar da uyku öncesi kitap okuma alışkanlıklarının yerine getirilmesi, yetişkinlerde hafif masaj uygulaması ve bazı gevşeme egzersizlerinin yapılması. 8) Uyumaya yardımcı girişimler uygulanmadıkça, ilaç kullanılmamaya çalışılmalıdır (Kara M. ve Yetkin A. 1997, Köroğlu E. ve ark. 1991) C) UYKUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ Uyku problemi olan hastanın değerlendirilmesinde bazı kriterler vardır. Bu kriterler yanı sıra kullanılan görsel skalalarda uykunun kalitesinin değerlendirilmesinde ve uygulanan hemşirelik girişimlerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu çizelgelerde karşıt iki durum belirlenir. En iyi gece uykusu ve En kötü gece uykusu şeklinde milimetrik ve daha sıklıkla numaralı değerler hastaların memnuniyetlerini belirler. Değerlendirme yaparken bazı noktalar göz önünde bulundurulmalıdır: Hasta uyanmaksızın 8 saat uyuyabilmeli Uykuyu engelleyen faktörler azaltılmalı Uyumaya yardımcı olan yöntemler araştırılmalı Bireyin sağlık durumuna ve yaşına uygun aktivite ve dinlenme programı hazırlanmalı (Atalay, M. 1997) UYKU HİJYENİ İLE İLGİLİ KURALLAR Uyku süresini zamanında başlatmak ve uygun zaman süresinde uyumak Uykuyu azaltıcı içecekler: alkol, kolalı içecekler, kafein, çay, sigara gibi maddelerden uzak durmak Ortamın ısısı ne sıcak ne de soğuk olmalı Uyumak için kişi kendini zorlamamalı, uygun bir meşguliyet bulmalı ve uykusu gelince uyumalı Yatmadan önce mümkünse ılık duş almalı Gündüz düzenli aktivite yapılmalı Yukarıdaki kuralları uygulamadan önce hemen ilaç kullanılmamalı, ilaç seçiminde dikkat edilmeli. Özellikle alışkanlık yapmaması, kısa etkili olmasına dikkat edilmeli Tok ya da aç olarak yatağa girilmemeli (Taylor C. ve ark. 1993) 8

9 DİNLENME Dinlenme belli bir aktivitenin kısıtlı olarak kesilmesi, kişinin kendini rahatlatma girişimi olarak tanımlanabilir. Dinlenme sürekli hareketsizliği ifade etmez (aktif dinlenme). Hastalık durumunda yeterli dinlenme çok önemlidir. Bireyin hastaneye yatırılması birtakım engelleri ortaya çıkarır. Hastalığından dolayı kaygılı olan birey bilinmeyen bir çevreye, yeni yüzlere, alışık olmadığı gürültülere ve genellikle ağrılı ya da rahatsız edici olan tanı ve tedavi işlemleri ile karşı karşıyadır. Hastaya dinlendirici bir ortam sağlamak hemşirenin en önemli işlevidir. AKTİF DİNLENME; Aktif bir süreç olup, zamanı 5-10 dakikadan 4-5 haftaya kadar sürebilir. Aktiviteler: Gevşeme teknikleri (meditasyon, müzik, dinlenme vs.) Entelektüel uyaran (okuma, kurslara katılma, bulmaca çözme vs.) Fiziksel aktiviteler (Koşma, yürüme, spor yapma, egzersiz programları vs.) Yaratıcı aktiviteler (Örgü, bahçıvanlık vs.) Bireysel gereksinimleri karşılama (Banyo, alış-veriş yapma vs.) Sosyalizasyon (Arkadaşlıklar, klüpler, dernekler vs.) Yararları: Bireye; Güç kazandırır Motivasyonu arttırır Bir aktiviteden diğerine geçişi arttırır Mental ve fiziksel olarak rahatlatır Yaşam kalitesini arttırır Aktif dinlenmenin ön koşulları: Dinlenme gerektiğine inanma Kendine güvenin yeterli olması Kendini suçlu hissetmeme Öncelikleri belirleme yeteneği Aktif dinlenme sonucu kazanılan başarılar Aktif dinlenmeyi inhibe eden faktörler: Kültür, bilgi, mali durum (iki işte çalışma durumu), kişilik (işkolik, gergin olma), aile (kalabalık, hasta aile üyesi), çevre (gürültülü, mahremiyet). PASİF DİNLENME Özellikle hastalık nedeni ile hastaneye yatan hastayı örnek verebiliriz. Hasta çevresinde yapılanları kontrol edemez. Hemşirenin amacı, hastanın stresini mümkün olduğunca azaltmaktır. Böylelikle iyileşme süreci de hızlanır. Pasif dinlenmenin ön koşulları Hastanın belli aktiviteler ve tedavi programı arasında dinlenmesi için temel gereksinimleri karşılamalıdır. Hastanın kendini güvende hissetmelidir. Fiziksel ve psikolojik olarak rahat olmalıdır. Pasif dinlenmeyi sağlayacak faktörler Güvenlik (hastanın ihtiyacı olduğunda hemşire veya doktora ulaşabilmesi) Fiziksel rahatlık (ağrı gibi şikayetler engellenmelidir) Psikolojik güvenlik (hemşire kendini ve ortamı tanıtmalı) Kabul ve saygı görmesi (ismi ile hitap etmek, kültür veya farklılıkları göz önünde tutulmalı). Kendine güven (kendi ile ilgili kararlara bakımına katılmalı) Uyku ve Dinlenmenin Farkı: Kişi dinlenmede mental rahatlama hisseder, anksiyeteden uzaklaşır, psikolojik rahatlık sağlar. Her ne kadar dinlenme, sandalyeye yerleşmek, yatağa uzanmak olarak düşünülürse de, dinlenme hareketsizlik 9

10 anlamına gelmez. Dinlenme, bedensel çalışmanın azaltıldığı durumdur ki bu durum kişinin canlanmasını, kendini genç hissetmesini, günlük aktivitelere yeniden başlamaya hazır hale gelmesini sağlar. Uyku, dinlenme durumudur ki bu durum sürekli periyotlardan meydana gelmektedir. Uyku vücut sistemlerinin iyileşmesini sağlar. Uykudaki kişi çevreyle iletişimini en aza indirmiştir. Uyku kişinin enerji depolamasını ve iyi hissetmesini sağlar. Hemşire, dinlenme için bireyin ihtiyaçlarının farkında olmalıdır. Uygun dinlenme olmadığında kişi yorgundur, tedirgindir ve doğru kararlar alabilme yeteneği azalır. Hemşireler, bireye dinlenmenin önemi ve sağlanmasına yönelik girişimler konusunda, farkındalıklarını attırma açısından önemli rol oynar (Atalay, M. 1997, Kaynak H. 2003). KAYNAKLAR 1. Akpınar RV (2012). Hemşirelik Esasları. Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. Ekim Akademi Basın ve Yayıncılık. 2. Ardıç S (2003). Uyku Hastalıkları, tr net/uykubozukluklari1 shtml/baslik5 shtml (erişim tarihi: ) 3. Ay, F.A., (2007), Temel Hemşirelik, Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar, İstanbul Medikal Yayıncılık, İstanbul. 4. Barthlen G B (2002). Obstructive Sleep Apnea Syndrome, Restless Legs Syndrome and Insomnia In Geriatric Patients, Geriatrics, 57: 11, Çakırcalı E (1998). Uyku ve Dinlenme, Hemşirelikte Temel İlke ve Uygulamalar, Geliştirilmiş 2 Baskı, İzmir. 6. Çelikkol, A., Uyku Bozuklukları, Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, Cilt 1, Sayı:1, 1996, İzmir 7. Çetin T A(1997). Hastanede Yatan Yetişkin Hastaların Uyku Gereksinimlerini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 8. Çoksevim, B., Fizyoloji Notları, Kayseri, Işık E (1999). Uyku Fizyolojisi, Organik Psikiyatri, Kaplan, H., Sadock, B., "Normal Sleep and Sleep Disorders", 7th edit., USA, Kara M, Yetkin A (1997). Hastanede Yatan Hastaların Uyku ile İlgili Sorunları ve Hemşirelerin Bu Soruna İlişkin Tutumları, V Ulusal Hemşirelik Kongresi Dokuz Eylül Üniversitesi Sabancı Kültür Sarayı, İzmir: Kayalı M (2001). Uyku ve Uyku Bozuklukları, (içinde) Yüksel N (ed). Ruhsal Hastalıklar, 2 Baskı, Kaynak H (1998). Uyku, Milliyet Yayınları, İstanbul. 14. Kaynak H (2003). Uyku İle İlgili Genel Bilgiler, tsrs org tr/uyku htm (erişim tarihi: ) 15. Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A (2012). Fundamentals of Nursing, The C.V. Mosby Company, Toronto, 8th Edition. 16. Reilly T.: Circadien Rhytms, Oxford Textbook of Sports Medicine, Ed.: Harris M, Williams C, Stanish WD, Micheli LJ, Oxford University Press, pp249-2s4, Yetkin, S., Özgen, F., (2007), Uyku Bozuklukları. Köroğlu, E., Güleç, C., (editörler), Psikiyatri Temel Kitabı,2. Baskı, Ankara: HYB Basın Yayın. Bölüm 50, s:

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. Uyku tanımı Uyku Fizyolojisi (uyku evreleri) Sirkadiyen ritim Uyku yoksunluğu İdeal uyku Uyku ile ilgili bazı hastalıklar

Detaylı

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

BİLİNÇ. Doç. Dr.Lütfullah Beşiroğlu

BİLİNÇ. Doç. Dr.Lütfullah Beşiroğlu BİLİNÇ Doç. Dr.Lütfullah Beşiroğlu 1 Tanım Belirli bir anda aktif olan düşünce, duygu, algı ve anıların tümüne olan FARKINDALIK hali. İzlenimlerimiz ve eylemlerimiz üzerinde bilgi sahibi olmak Farkındalık

Detaylı

BİLİNÇ FARKLI BİLİNÇ DURUMLARI. PSİ153 Psikolojiye Giriş I- Prof.Dr. Hacer HARLAK

BİLİNÇ FARKLI BİLİNÇ DURUMLARI. PSİ153 Psikolojiye Giriş I- Prof.Dr. Hacer HARLAK BİLİNÇ FARKLI BİLİNÇ DURUMLARI Bilinç durumları Uyku, rüyalar, uyanıklık, hipnoz, meditasyon BİLİNÇ Bilinç= Zihin mi? Bireyin dışsal ve içsel uyaranların - yani çevredeki olayların, bedensel duyuların,

Detaylı

EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ

EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ FARKLI GELİŞENLERDE UYKU SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ www.algiabaterapi.com Uyku karmaşık, beyin işlevi ve psikoloji ile ilgili yaşamsal bir durumdur. Uyku, çocuğun biyolojik

Detaylı

PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ

PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ 17.02.2014 PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ Yrd. Doç. Dr. Aydoğan: Uykusuzluk Sağlık Sorunlarına Davetiye Çıkarıyor Güzel bir uykunun önemini en iyi uykusuzluk çekenler bilir. Güzel, dinlendirici bir uyku,

Detaylı

Menopozda Öz-bakım. Doç.Dr.Nevin Hotun Şahin İ.Ü Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Öğretim Üyesi

Menopozda Öz-bakım. Doç.Dr.Nevin Hotun Şahin İ.Ü Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Öğretim Üyesi Menopozda Öz-bakım Doç.Dr.Nevin Hotun Şahin İ.Ü Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Öğretim Üyesi Yapılan araştırmalar, kadınların menopozun ne olduğunu, bedenlerinde meydana gelen değişikliklerin

Detaylı

ICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa

ICSD3: Parasomniler. Farklar & Yenilikler. Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa ICSD3: Parasomniler Farklar & Yenilikler Dr. Hikmet YILMAZ CBÜ Nöroloji AD, Manisa Uyku bozuklukları sınıflaması Ortak bilimsel dil kullanmak Standart tanı ve tedavi yaklaşımları için uygun zemin Hastalık

Detaylı

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları Dr.İbrahim Öztura Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku-uyanıklık ritmi Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu uyku ve

Detaylı

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 20082010 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU VE UYKU Hypnos (Uyku Tanrısı) Nyks (Gece Tanrısı) Hypnos (uyku tanrısı) ve Thanatos (ölüm tanrısı) Morpheus

Detaylı

Perakende. Fiyat Listesi

Perakende. Fiyat Listesi Perakende 2016 Fiyat Listesi Neden Yatağımızı Değiştirmeliyiz? Omurga ağrıları ile uyanıyorsanız, Yatağınızda yer yer çökmeler varsa, Uyandığınızda yorgunluk hissi duyuyorsanız, Yatağınızı 5 yılı aşkındır

Detaylı

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler

Detaylı

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Prof. Dr. Hakan Kaynak Uykum Uyku Bozuklukları Merkezi Normal Uyku Uykunun Dönemleri Nasıl Uyuyoruz? Richardson GS: The human circadian system

Detaylı

REM UYKU ĠLĠġKĠLĠ PARASOMNĠLER. Dr Selda KORKMAZ 25-26 Ģubat 2012

REM UYKU ĠLĠġKĠLĠ PARASOMNĠLER. Dr Selda KORKMAZ 25-26 Ģubat 2012 REM UYKU ĠLĠġKĠLĠ PARASOMNĠLER Dr Selda KORKMAZ 25-26 Ģubat 2012 REM uyku iliģkili parasomniler; REM uyku davranıģ bozukluğu Tekrarlayan izole uyku paralizisi Kabus bozukluğu REM UYKU DAVRANIġ BOZUKLUĞU

Detaylı

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması. Dr. Fuat Özgen

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması. Dr. Fuat Özgen ICDS 3 İnsomnia sınıflaması Dr. Fuat Özgen Uykusuzluğun Genel Kriterleri: A. Uykuya başlamada güçlük, uykuya devam ettirmede güçlük ya da çok erken uyanma ya da kronik nitelikte dinlendirici olmayan düşük

Detaylı

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Birçok kişi için = Uyku ilacı Uyku hekimi için =??? Kabus 1979 Sınıflaması Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders

Detaylı

Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri. GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP

Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri. GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP Uyku nedir? Vücudumuzun dinlenmesi, beynimizin mola verebilmesi için gerekli olan bir döngüdür. İnsan ömrünün

Detaylı

PARASOMNİ. Prof.Dr.E.Esra OKUYUCU MKÜ Tıp Fak, Hatay

PARASOMNİ. Prof.Dr.E.Esra OKUYUCU MKÜ Tıp Fak, Hatay PARASOMNİ Prof.Dr.E.Esra OKUYUCU MKÜ Tıp Fak, Hatay Sunum Plan: Giriş REM/nREM Nedenler Tedavi Parasomniler Uyku, kısmi uyanıklık ya da uykuya geçiş sırasında yapılan anormal hareket ve davranışlardır

Detaylı

09/11/2015 ANEMİ (KANSIZLIK)

09/11/2015 ANEMİ (KANSIZLIK) ANEMİ (KANSIZLIK) Vücut dokularında enerji oluşumu için gerekli kimyasal işlemlerde kullanılacak oksijeni taşıyacak yeterlilikte kırmızı kan hücresi bulunamaması veya bulunanların bu görevi yapamayacak

Detaylı

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen hemen tüm insanlar değişik nedenlerle baş ağrısından

Detaylı

Gündüz Uykuluğunu Değerlendiren Nesnel Yöntemler

Gündüz Uykuluğunu Değerlendiren Nesnel Yöntemler Gündüz Uykuluğunu Değerlendiren Nesnel Yöntemler ÇOKLU UYKU LATANS TESTİ UYANIKLIĞI SÜRDÜRME TESTİ Dr. Sinan YETKİN 1 Amaç ÇOKLU UYKU LATANS TESTİ (Multiple Sleep Latency Test) Doğrudan uykululuk düzeyi

Detaylı

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara,

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Nedir? Günlük rutin işleyişi bozan, Aniden beklenmedik bir şekilde gelişen, Dehşet, kaygı ve panik yaratan, Kişinin anlamlandırma

Detaylı

Uyku skorlama-2 (Temel EEG grafo elemanlar)

Uyku skorlama-2 (Temel EEG grafo elemanlar) Uyku skorlama-2 (Temel EEG grafo elemanlar) Dr. Hikmet YILMAZ XVII. Uyku Tıbbı Hekimliği Sertifikasyon Kursu Uyku Tıbbı Teknisyenliği Sertifikasyon Kursu 26 Şubat-2 Mart 2014 Spice Otel, Belek, Antalya

Detaylı

Aripiprazole Bağlı NREM Parasomni Olgusu

Aripiprazole Bağlı NREM Parasomni Olgusu Aripiprazole Bağlı NREM Parasomni Olgusu D O K U Z E Y L Ü L Ü N I V E R S I T E S I N Ö R O L O J I A N A B I L I M D A L ı ( D a m l a Ç e l i k, Ö z l e m A k d o ğ a n, N u r h a k D e m i r, U l u

Detaylı

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Müracaat eden herkese muayenede uyku durumu sorulmalı İnsomnia (Uykusuzluk)

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Dr. Hasan KARADAĞ Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Gündüz aşırı uykululukta genel popülasyonun % 4-6

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

ECZACI GÜZİN VELİTTİN BEKRİOĞLU MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ

ECZACI GÜZİN VELİTTİN BEKRİOĞLU MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ECZACI GÜZİN VELİTTİN BEKRİOĞLU MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ETKİLİ İLETİŞİM VE STRES YÖNETİMİ ŞEKİLLER DÖNÜYOR MU? DÖNÜYOR İSE HIZLI MI YOKSA YAVAŞ MI? STRES NEDİR? İç ve dış etkenlerden dolayı

Detaylı

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Yasemin ELİTOK Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Tanı olanaklarının gelişmesi ve sağlık kuruluşlarından yararlanma olanaklarının artması, Toplumun bilgi seviyesinin

Detaylı

Bebeklerde Uyku Sorunları. Prof.Dr. Nurdan Evliyaoğlu Çukurova Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Sosyal Pediatri Bilim Dalı

Bebeklerde Uyku Sorunları. Prof.Dr. Nurdan Evliyaoğlu Çukurova Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Sosyal Pediatri Bilim Dalı Bebeklerde Uyku Sorunları Prof.Dr. Nurdan Evliyaoğlu Çukurova Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Sosyal Pediatri Bilim Dalı Sunum planı Normal uyku düzeni Güvenli uyku prensipleri Sık görülen

Detaylı

Çocuklarda Uyku ve İlgili Sorunlar

Çocuklarda Uyku ve İlgili Sorunlar Çocuklarda Uyku ve İlgili Sorunlar Doç. Dr. Osman Sabuncuoğlu Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocukluk ve Uyku elele gider Anne baba ve hekimler

Detaylı

Yazar Ad 41 Prof. Dr. Haluk ÖZEN Cinsel hayat çocuk yaştan itibaren hayatımızın önemli bir kesimini oluşturur. Yaşlılık döneminde cinsellik ayrı bir özellik taşır. Yaşlı erkek kimdir, hangi yaş yaşlanma

Detaylı

PIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI }EDOKSABAN (LİXİANA)

PIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI }EDOKSABAN (LİXİANA) 1 EDOKSABAN (LİXİANA) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı oluşmasını ve oluşan pıhtının büyümesini

Detaylı

UYKU: Dış uyaranlara karşı bilincin tümden ya da bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı doğal

UYKU: Dış uyaranlara karşı bilincin tümden ya da bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı doğal Uyku Bozuklukları UYKU: Dış uyaranlara karşı bilincin tümden ya da bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı doğal dinlenme durumu. 24 saatlik endojen

Detaylı

MADDE BAĞIMLILIĞINDAN KORUNMA

MADDE BAĞIMLILIĞINDAN KORUNMA MADDE BAĞIMLILIĞINDAN KORUNMA Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Sunum İçeriği Madde Bağımlılığı Nedir? Madde Bağımlılığının Nedenleri Madde Bağımlılığında Risk Faktörleri Bağımlılık Nasıl Gelişir?

Detaylı

UYKU ADLİ TIBBI. Psk. Çiğdem Ünlü Çeber

UYKU ADLİ TIBBI. Psk. Çiğdem Ünlü Çeber UYKU ADLİ TIBBI Psk. Çiğdem Ünlü Çeber Adli Psikoloji Günleri 21-22 Mart 2013 Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesi 50. Yıl Amfisi ANKARA Uyku nedir? Uyku, organizmanın çevreyle iletişiminin,

Detaylı

BESLENME VE UYKU DÜZENİNİN SINAV İÇİN ÖNEMİ

BESLENME VE UYKU DÜZENİNİN SINAV İÇİN ÖNEMİ BESLENME VE UYKU DÜZENİNİN SINAV İÇİN ÖNEMİ Beslenme ve uyku düzeni ders çalışma süreci ve sınavlar için çok önemlidir. Zihinsel ve bedensel enerjiyi en fazla etkileyen faktörlerden biri yemek yeme biçimidir.

Detaylı

YAŞLI DEĞERLENDİRME FORMU. Boy/kilo / BKİ):

YAŞLI DEĞERLENDİRME FORMU. Boy/kilo / BKİ): ÖYKÜ YAŞLI DEĞERLENDİRME FORMU Adı Soyadı: Doğum tarihi/yaş: Cinsiyeti: Eğitimi: Medeni durumu: Çocuk sayısı: İşi-mesleği: Gelir kaynakları: Boy/kilo / BKİ): Şu anki sağlık sorunları: Sosyal güvence: Emeklilik

Detaylı

Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları. Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU

Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları. Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU ICSD-2 (International Classification of Sleep Disorders-version 2) 2005 Huzursuz bacaklar sendromu Uykuda periyodik hareket bozukluğu Uykuyla

Detaylı

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler

Detaylı

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır.

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır. Alzheimer hastalığı nedir, neden olur? Alzheimer hastalığı, yaşlılıkla beraber ortaya çıkan ve başta unutkanlık olmak üzere çeşitli zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açan ilerleyici bir beyin hastalığıdır.

Detaylı

GEBELİK VE LOHUSALIK

GEBELİK VE LOHUSALIK GEBELİK VE LOHUSALIK ANA SAĞLIĞI Sağlık hizmetleri açısından doğurganlık çağındaki (15-49 yaş arası) tüm kadınlara ana denir. 15-49 yaş doğurganlık çağındaki kadınlar nüfusumuzun % 27 sini oluşturmaktadır.

Detaylı

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün; Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak

Detaylı

Eğer metabolizmanızda bir sorun varsa, başta kilo kontrolünüz olmak üzere vücudunuzdaki pek çok şey problemli hale gelir.

Eğer metabolizmanızda bir sorun varsa, başta kilo kontrolünüz olmak üzere vücudunuzdaki pek çok şey problemli hale gelir. Metabolizma, bedeninizdeki kimyasal tepkimelerin toplamını ifade eden sihirli bir sözcüktür. Özellikle orta yaşlar ve sonrasında görülen kilo artışlarının, çabuk yorulma, halsizlik ve yorgunlukların başlıca

Detaylı

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A) BİYOLOJİK ETMENLER KALITIM İÇ SALGI BEZLERİ B) ÇEVRE A) BİYOLOJİK ETMENLER 1. KALITIM Anne ve babadan genler yoluyla bebeğe geçen özelliklerdir.

Detaylı

UYKU HASTASINA KLİNİK YAKLAŞIM. Dr.Burcu Oktay Mardin Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği

UYKU HASTASINA KLİNİK YAKLAŞIM. Dr.Burcu Oktay Mardin Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği UYKU HASTASINA KLİNİK YAKLAŞIM Dr.Burcu Oktay Mardin Devlet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği Uyku ile ilişkili yakınmalar genel popülasyonda oldukça yaygındır. 7 kişiden 1 i kronik uyku problemi Uykusuzluk

Detaylı

Narkolepsi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi

Narkolepsi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi Narkolepsi Doç.Dr.Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi Klasik Tanım Gündüz z aşıa şırı uykululuk Katapleksi Uyku paralizisi Hipnogojik halüsinasyonlar Genişletilmi letilmiş

Detaylı

ÇOCUK VE AİLENİN SERVİSE KABULU

ÇOCUK VE AİLENİN SERVİSE KABULU ÇOCUK VE AİLENİN SERVİSE KABULU Hemşire Deniz YALÇIN Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma Ve Uygulama Merkezi Pediatri Hematoloji Onkoloji Kliniği Servis Sorumlu Hemşiresi Sunum Planı Hastanın servise kabulü

Detaylı

Pediatrik Uyku Evrelemesi Ve Yetişkinle Karşılaştırması

Pediatrik Uyku Evrelemesi Ve Yetişkinle Karşılaştırması Pediatrik Uyku Evrelemesi Ve Yetişkinle Karşılaştırması Doç.Dr.Nalan Kayrak Nöroloji ve Klinik Nörofizyoloji İstanbul Cerrahi Hastanesi Çocuklarda Uyku Yapısı Erişkinlerdekinden Farklıdır REM süresi daha

Detaylı

9. Sigarayı bırakma zamanı

9. Sigarayı bırakma zamanı 9. Sigarayı bırakma zamanı 1 9. Sigarayı bırakma zamanı Dünyada 8 saniyede 1 can alan, yılda 4 milyon kişinin ölümüne neden olan, dünyada her 10 erişkinden birinin ölüm nedeni sayılan sigarayı bırakmak

Detaylı

REHBERLİK SERVİSİ. Anne-Babalar Okula Hazır Mıyız?

REHBERLİK SERVİSİ. Anne-Babalar Okula Hazır Mıyız? REHBERLİK SERVİSİ Anne-Babalar Okula Hazır Mıyız? OKULA GİTTİĞİNİZ İLK GÜNÜ HATIRLIYOR MUSUNUZ? Hayatınızda yeni bir sayfa açılıyor. Bu başlangıç hem onun hem de sizlerin hayatında yepyeni bir dönemin

Detaylı

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır.

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Lohusalık döneminde ruhsal hastalıklar: risk etkenleri ve klinik gidiş Doç.Dr. Leyla Gülseren 25 Eylül 2013 49. Ulusal

Detaylı

ÖLÜM VE ÖLÜMCÜL HASTANIN BAKIMI

ÖLÜM VE ÖLÜMCÜL HASTANIN BAKIMI ÖLÜM VE ÖLÜMCÜL HASTANIN BAKIMI İçerik ÖLÜMDEN SONRA CESEDİN BAKIMI ÖLÜMÜ YAKLAŞAN HASTANIN DUYGULARI ÖLÜMCÜL HASTAYA YAKLAŞIM YAKLAŞAN ÖLÜM BELİRTİLERİ ÖLÜMCÜL VE AĞIR HASTANIN FİZİKSEL GEREKSİNİMLERİNİN

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;

Detaylı

UYKUNUZU NASIL ALIRDINIZ?

UYKUNUZU NASIL ALIRDINIZ? Değerli Ebeveynler, Hızlı akan yaşam tempomuzun içinde, sizlerle iletişimde olmanın verimli yollarından birinin bültenler olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle, her ay bir makale konusuyla birlikte olacağız.

Detaylı

4. BÖLÜM EGZERSİZ VE TOPARLANMA

4. BÖLÜM EGZERSİZ VE TOPARLANMA 4. BÖLÜM EGZERSİZ VE TOPARLANMA EGZERSİZ SONRASI TOPARLANMA Toparlanma, organizmanın egzersiz sonrasında istirahat seviyesine dönmesi olarak tanımlanabilir ve toparlanma süreci 4 ana başlık altında incelenir;

Detaylı

UZ. DR. GÖNÜL ERDAL DAĞISTANLI

UZ. DR. GÖNÜL ERDAL DAĞISTANLI GÜRÜLTÜ = HOŞA GİTMEYEN SES GÜRÜLTÜNÜN SÜRESİ ŞİDDETİ ZAMANI TÜRÜ GÜRÜLTÜ FİZYOLOJİK TEPKİLER RUHSAL TEPKİLER FİZYOLOJİK TEPKİLER ANĠ GÜRÜLTÜDE KAS GERĠLMELERĠ BAġ DÖNMESĠ YORGUNLUK ĠġĠTME KAYIPLARI METOBALĠZMA

Detaylı

ALARM DURUMUNDA BEDENİMİZDE MEYDANA GELEN BAZI ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER

ALARM DURUMUNDA BEDENİMİZDE MEYDANA GELEN BAZI ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER STRES VE SAĞLIK 1 ALARM DURUMUNDA BEDENİMİZDE MEYDANA GELEN BAZI ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER GÖZBEBEKLERİ BÜYÜR (Daha fazla ışık alınarak algıyı güçlendirmeye yardımcı olunur) SOLUNUM SAYISI ARTAR (Bedene daha

Detaylı

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER Uykuyla ilgili sorunlar sadece bebeklik döneminde yaşanmaz.okul öncesi dönemde ki çocuklarda çeşitli uyku sorunu yaşarlar.uykuya dalmada güçlük,gece terörleri

Detaylı

HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ

HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ Doç.Dr. Cemil ÇELİK Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Sunumun Hedefleri Genel Bilgiler mtbi

Detaylı

Uyku Bozuklukları. Dursun Karaman, Koray Kara, İbrahim Durukan

Uyku Bozuklukları. Dursun Karaman, Koray Kara, İbrahim Durukan Dursun Karaman, Koray Kara, İbrahim Durukan Giriş İnsan hayatını uyku ve uyanık olarak bir periyodik döngü içerisinde geçirir. Her canlının genetik olarak düzenlenen bir iç saati yani endojen ritmi vardır.

Detaylı

SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM

SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM Günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri de kalp hastalıklarıdır. Bu kavram içinde birçok farklı hastalık bulunsa da, dünyada ve ülkemizde

Detaylı

Beynimizi Zinde Tutmak. Dr. Emre Esen Bilecik Devlet Hastanesi 11.03.2015

Beynimizi Zinde Tutmak. Dr. Emre Esen Bilecik Devlet Hastanesi 11.03.2015 Beynimizi Zinde Tutmak Dr. Emre Esen Bilecik Devlet Hastanesi 11.03.2015 Beyin Farkındalığı Haftası Beynin fonksiyonları, Beyin sağlığı, Beyin araştırmalarının yararları hakkında; Toplumda farkındalık

Detaylı

UYKU BOZUKLUKLARI. Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte

UYKU BOZUKLUKLARI. Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte UYKU BOZUKLUKLARI Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte biri uykuda geçmektedir. Bundan da anlaşılabileceği gibi uyku, organizma için yemek, su, nefes alma gibi

Detaylı

Uykunun işlevleri nelerdir?

Uykunun işlevleri nelerdir? UYKU BOZUKLUKLARI Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte biri uykuda geçmektedir. Bundan da anlaşılabileceği gibi uyku, organizma için yemek, su, nefes alma gibi

Detaylı

Beyin kan dolaşımının bozulması sonucu, dokunma ve sesli uyarılara cevap verememe haline BİLİNÇ KAYBI denir. KOMA UYKU

Beyin kan dolaşımının bozulması sonucu, dokunma ve sesli uyarılara cevap verememe haline BİLİNÇ KAYBI denir. KOMA UYKU Beyin kan dolaşımının bozulması sonucu, dokunma ve sesli uyarılara cevap verememe haline BİLİNÇ KAYBI denir. UYKU KOMA 03.01.2013 10:18 1 Bilinç Bozukluğuna Neden Olan Durumlar? Bayılma, Ateşe bağlı Havale

Detaylı

ÖNSÖZ... IX 1. 10 12 13 10 14 2. 15 15 3. 20 20 24 27 28 29 30 30 33 34 36 39 40 41 42 III

ÖNSÖZ... IX 1. 10 12 13 10 14 2. 15 15 3. 20 20 24 27 28 29 30 30 33 34 36 39 40 41 42 III İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... IX 1. Çocuklara Zarar Veren Anne-Baba Davranışları...1 Aşırı Koruyuculuk ve Kısıtlayıcılık...2 Reddetme; Maskelenmiş Mahrumiyet...4 Aşırı Hoşgörü ve Şımartma...5 Aşırı Beklentiler...6

Detaylı

EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME. (Eye Movement Desensitization and Reprossesing)

EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME. (Eye Movement Desensitization and Reprossesing) EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME (Eye Movement Desensitization and Reprossesing) Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Panik Atak ve Sınav Kaygısı ndan Kısa Sürede Kurtulmanın

Detaylı

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık yaşlılığın doğal bir sonucu değildir.. Demansın en sık nedeni ALZHEİMER HASTALIĞI DIR. Yaşla gelen unutkanlık ALZHEİMER HASTALIĞI nın habercisi olabilir!!! ALZHEİMER

Detaylı

Psikofarmakolojiye giriş

Psikofarmakolojiye giriş Psikofarmakolojiye giriş Genel bilgiler Beyin 100 milyar nöron (sinir hücresi) içerir. Beyin hücresinin i diğer beyin hücreleri ile 1,000 ile 50,000 bağlantısı. Beynin sağ tarafı solu, sol tarafı sağı

Detaylı

MÜZİĞİN KANSER HASTALARININ UYKU KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ

MÜZİĞİN KANSER HASTALARININ UYKU KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI MÜZİĞİN KANSER HASTALARININ UYKU KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ DİĞDEM LAFÇI YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMANI DOÇ. DR. GÜRSEL ÖZTUNÇ

Detaylı

altında/rehberle yapar. özen gösterir. uygun çözüm yolları üretir. yapar.

altında/rehberle yapar. özen gösterir. uygun çözüm yolları üretir. yapar. HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Hemşirelik Esasları 2801201 II 6+12 12 14 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersi Veren

Detaylı

Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi. Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi. Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi KALP KRİZİ Kalp krizi (miyokard

Detaylı

UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI SINIFLAMA VE TANIMLAR

UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI SINIFLAMA VE TANIMLAR UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI SINIFLAMA VE TANIMLAR Dr. Sibel Özkurt Pamukkale Üniversitesi Tıp T p Fak. Göğüs s Hastalıklar kları Anabilim Dalı Organizmanın çevreyle iletişiminin değişik şiddette uyaranlar

Detaylı

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır Ruhsal Travma Değerlendirme Formu APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır A. SOSYODEMOGRAFİK BİLGİLER 1. Adı Soyadı:... 2. Protokol No:... 3. Başvuru Tarihi:...

Detaylı

Dr.İbrahim Öztura. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı

Dr.İbrahim Öztura. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Dr.İbrahim Öztura Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı & Dokuz Eylül Üniversite Hastanesi Uyku Bozuklukları ve Epilepsi İzlem Merkezi Gündüz(asıl) uyanıklık dönemi boyunca ortaya

Detaylı

BARİATRİK AMELİYATLARIN KİLO VERMENİN ÖTESİNDE 7 ÖNEMLİ YARARI

BARİATRİK AMELİYATLARIN KİLO VERMENİN ÖTESİNDE 7 ÖNEMLİ YARARI BARİATRİK AMELİYATLARIN KİLO VERMENİN ÖTESİNDE 7 ÖNEMLİ YARARI Bariatrik ameliyatlar sadece kilo kaybı sağlayarak fiziksel değişim sağlamazlar, asıl önemli olan kilo kaybı sonrası vücudumuz için bu 7 önemli

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine

Detaylı

SINAV KAYGISI. Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir? * Fiziksel Belirtiler

SINAV KAYGISI. Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir? * Fiziksel Belirtiler SINAV KAYGISI Kaygı, stresli bir durum karşısında hepimizin yaşadığı uyarılmışlık halidir. Ancak kaygının belli bir miktarda yaşanmasının olumlu işlevleri de vardır. Bir miktar kaygı günlük hayatta bizi

Detaylı

İLKYARDIM. www.hiasd.org

İLKYARDIM. www.hiasd.org İLKYARDIM www.hiasd.org Misyon & Vizyon Plan İlkyardım tanımı İlkyardım malzemeleri Haberleşme Kırık-çıkık Kanama Yanık Sara Hayvan dostlarımız Zehirlenme Duman zehirlenmesi Elektrik çarpması Kalp krizi

Detaylı

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

İNME. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak İNME Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND ye aittir. Kaynak

Detaylı

DAVRANIŞ BİLİMLERİ STRES

DAVRANIŞ BİLİMLERİ STRES DAVRANIŞ BİLİMLERİ STRES 1 2 Stres nedir? bireyin fizik ve sosyal çevredeki uyumsuz koşullar nedeniyle, bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayrettir 3 Stres nedir? EUSTRESS: Hedefler,

Detaylı

GENEL ANTRENMAN BİLGİSİ

GENEL ANTRENMAN BİLGİSİ HİTİT ÜNİVERİSTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEK OKULU ANTRENÖRLÜK BÖLÜMÜ GENEL ANTRENMAN BİLGİSİ ANTRENMAN DURUMLARI ANTRENMAN DURUMLARI I-FORM(PEAKING) Sporcunun bir sezon içerisinde yakaladığı en iyi

Detaylı

YATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

YATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hasta Değerlendirme Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. AMAÇ Bu prosedürün

Detaylı

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ MENOPOZ DÖNEMİ BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? Menopoz nedir?

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ. Ergonomi. Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ. Ergonomi. Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Ergonomi Prof.Dr.M.Sarper Erdoğan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD İçerik Ergonomi tanımı, temel kavramları İş fizyolojisi ve biyomekanik Stres Zorlanma Yorgunluk Ergonomi Yunanca; Ergon = Çalışma,

Detaylı

ÇOCUKLARIN AKADEMİK BAŞARILARINDA YETERLİ VE DENGELİ BESLENME İLE HAREKETLİ YAŞAMIN ÖNEMİ VE ESASLARI

ÇOCUKLARIN AKADEMİK BAŞARILARINDA YETERLİ VE DENGELİ BESLENME İLE HAREKETLİ YAŞAMIN ÖNEMİ VE ESASLARI ÇOCUKLARIN AKADEMİK BAŞARILARINDA YETERLİ VE DENGELİ BESLENME İLE HAREKETLİ YAŞAMIN ÖNEMİ VE ESASLARI Beslenme yetersizlikleri ve yetersiz fiziksel aktivite çocuğun sosyal ve akademik başarısını etkileyen

Detaylı

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011

Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011 Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını

Detaylı

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ Kortizol süpresyon testi; ACTH süpresyon testi; Deksametazon süpresyon testi Hipotalamus ve hipofiz bezinin kortizole cevabını ölçen laboratuar testidir. Kortizol Hipotalamus

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND

Detaylı

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Birlikte Şehrin Gürültü Haritasının Çıkarılması Amaç ve İçerik Projenin temel amacı şehrin farklı bölgelerinde İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nün yönlendirmesi ile gürültü

Detaylı

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR?

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR? Yaşlılık YAŞ NEDİR? Yaş;Kronolojik ve Biyolojik yaş olarak iki biçimde açıklanmaktadır. İnsan yaşamının, doğumdan içinde bulunulan ana kadar olan bütün dönemlerini kapsayan süreci kronolojik yaş ; içinde

Detaylı

GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTE ve EGZERSİZ

GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTE ve EGZERSİZ GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTE ve EGZERSİZ Prof. Dr. Reyhan Çeliker Acıbadem Maslak Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bölümü Fiziksel Aktivite Gebelikte oluşan değişiklikler ile başetmenin en kolay

Detaylı

TRSM de Rehabilitasyonun

TRSM de Rehabilitasyonun TRSM de Rehabilitasyonun Yeri Dr. Ayla Yazıcı BRSHH Gündüz Hastanesi ve Rehabilitasyon Merkezi Koordinatörü 7.10.2010 Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım

Detaylı

Kayıp, Ölüm ve Yas Süreci. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN

Kayıp, Ölüm ve Yas Süreci. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Kayıp, Ölüm ve Yas Süreci Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Kayıp Kayıp, yaşam döngüsünün her evresinde yaşanır. bağımsızlık kaybı ilişki kaybı, sağlık kaybı, iş kaybı, ekonomik kayıp, evcil hayvan kaybı, organ

Detaylı

MSLT ve MWT çekimi. Prof. Dr. Serhan Sevim Mersin Ün. Tıp Fakültesi Nöroloji A. D. 11. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi, 2010, Antalya

MSLT ve MWT çekimi. Prof. Dr. Serhan Sevim Mersin Ün. Tıp Fakültesi Nöroloji A. D. 11. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi, 2010, Antalya MSLT ve MWT çekimi Prof. Dr. Serhan Sevim Mersin Ün. Tıp Fakültesi Nöroloji A. D. 11. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi, 2010, Antalya İçerik Gündüz Uykuluk Nedenleri MSLT (ÇULT) uygulaması ve alanları MWT (UST)

Detaylı