YURTDIŞINA SEYAHAT AMAÇLI GİDEN VATANDAŞLARIMIZ VE TURİZM GİDERLERİ

Transkript

1 YURTDIŞINA SEYAHAT AMAÇLI GİDEN VATANDAŞLARIMIZ VE TURİZM GİDERLERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI 2013 Sosyal Sektör İstatistikleri Daire Başkanlığı Turizm İstatistikleri Grubu Kasım 2014

2 İÇİNDEKİLER 1. Giriş Çalışmadan Elde Edilen Temel Göstergeler... 3 i) Yurtdışında Seyahat Eden Vatandaş Sayısı... 3 ii) Vatandaşların Yurtdışına Seyahat Sebepleri... 5 iii) Yurtdışında Seyahat Eden Vatandaşların Eğitim Durumu... 8 iv) Yurtdışında Seyahat Eden Vatandaşların Genel Çalışma Durumu v) Yurtdışında Seyahat Eden Vatandaşların Gelir Düzeyi vi) Yurtdışında Seyahat Eden Vatandaşların Geceleme Sayısı vii) Turizm Gideri Genel Değerlendirmeler EKLER KAYNAKÇA... 29

3 YURTDIŞINA SEYAHAT AMAÇLI GİDEN VATANDAŞLARIMIZ VE TURİZM GİDERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI, Giriş Ülkemizin turizm giderini hesaplamak amacı ile 2003 yılından itibaren Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliği ile "Vatandaş Giriş Anketi" çalışmasına başlanmıştır. Ankette; yurtdışını ziyaret edip ülkemize giriş yapan ve yurt içinde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti pasaportu taşıyan vatandaşlarımızın profilinin (yaş, cinsiyet, eğitim durumu, çalışma durumu), gezi karakteristiklerinin (seyahat amacı, kalınan ülke, tesis türleri, geceleme sayıları, harcama durumları vb.) saptanması ve ülkemiz turizm giderinin hesaplanması amaçlanmıştır. Türkiye de ikamet eden ve yurt dışında geceleme yapıp ülkemize dönen vatandaşlar anket kapsamına alınmıştır. 15 yaşından küçükler kapsam dışı tutulmuştur. Anket Vatandaş Giriş Anketi soru formu kullanılarak üçer aylık dönemleri kapsayacak şekilde yıl içinde dört dönem olmak üzere yüz yüze görüşme yöntemi ile yapılmıştır. Dönemler I. Dönem: Ocak Şubat Mart II. Dönem: Nisan Mayıs Haziran III. Dönem: Temmuz Ağustos Eylül IV. Dönem: Ekim Kasım Aralık Anket uygulanacak yıla ait uygulama yapılan giriş kapıları, bir önceki yılın Emniyet Genel Müdürlüğü nce derlenen Türkiye Cumhuriyeti pasaportlu vatandaşların giriş rakamları incelenerek tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada Türkiye Cumhuriyeti pasaportlu vatandaş girişlerinin, giriş yolu ve dönemler itibariyle yurt içi ikametli oranları dikkate alınarak giriş yolları seçilmiştir. Giriş yollarına (hava yolu, kara yolu, deniz yolu, demir yolu) göre, Türkiye Cumhuriyeti pasaportlu vatandaşların yaklaşık %90 oranında giriş yaptığı belirlenen toplam 22 hudut kapısında alan uygulamasının yapılması uygun görülmüştür. Yurt dışında geceleme yapıp ülkemize giriş yapan ve yurt içinde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti pasaportlular için %0,1 örnek hacmi ile anket uygulaması yapılmıştır. Dönem bazında tahminler verilmiştir. Belirlenen hudut kapılarında, dönemlerin ortasına karşılık gelen 10 günlük zaman diliminde organizatör, kontrolör ve anketörler tarafından ülkemize giriş yapan vatandaşlara (yurtiçi ikametli olanlara) yüz yüze anket uygulaması şeklinde gerçekleştirilmiştir. 01 1

4 Sınır istatistikleri milliyet prensibine göre tutulmaktadır. Bu nedenle, giriş yapan vatandaşların nerede ikamet ettiğinin bilgisi Emniyet Genel Müdürlüğü kayıtlarında mevcut değildir. Vatandaş giriş anket çalışması yapıldığı dönemlerde, kapılarda Giriş Yapan Vatandaş İkamet Tespit Anketi adlı tek soruluk bir anket daha yapılmıştır. Bu ankette ülkemize giriş yapan tüm Türkiye Cumhuriyeti Pasaportlu vatandaşlara Nerede ikamet ediyorsunuz? sorusu sorulmuş ve buna göre kayıtlar tutulmuştur. Bunun sonucunda ise giriş yapan ziyaretçilerin yurt içi ikamet oranları bulunmuştur. Bu oranlar, Emniyet Genel Müdürlüğü vatandaş giriş sınır istatistiklerine uygulanarak, yurt içinde ikamet eden kişilerin sayısı tahmin edilmiştir. Bu sayılar vatandaş giriş anket çalışmasındaki kitleyi oluşturmaktadır. Turizm giderine; 2012 yılında geriye dönük yurt dışına giden vatandaşlar tarafından yapılan yabancı firmalar kullanılarak gerçekleştirilen uluslararası ulaşım harcamaları ve GSM dolaşım harcamaları dahil edilerek revizyon yapılmıştır. Ayrıca 2012 yılında yapılan araştırma ile paket tur fiyatından yurtdışına kalan oranlar yeniden hesaplanmış ve turizm gideri geriye dönük revize edilmiştir. 02 2

5 2. Çal şmadan Elde Edilen Temel Göstergeler Çalışmadan elde edilen sonuçlar; Yurtdışına seyahat eden vatandaş sayısı Vatandaşların yurtdışına seyahat sebepleri Yurtdışına seyahat eden vatandaşların eğitim durumu Yurtdışına seyahat eden vatandaşların çalışma durumu Yurtdışına seyahat eden vatandaşların gelir düzeyi Yurtdışına seyahat eden vatandaşların geceleme sayısı Turizm Gideri Ayırımında Türkiye tahmini bazında incelenmiş ve elde edilen bulgular özetlenmiştir. i) Yurtd ş nda Seyahat Eden Vatandaş Say s 2013 yılında yurt dışına giden vatandaşlar; 2012 yılına göre %29,7, 2003 yılına göre %120,4 artış göstermiştir. Tablo 1. Vatandaş Giriş Say s ve Önceki Y llara Göre Değişim, Y l Kişi say s (Türkiye'de ikamet eden) Bir önceki y la göre değişim oran (%) , , , , , , , , , ,7 03 3

6 Grafik 1. Y llara Göre Yurtd ş na Giden Vatandaş Say s Tablo 2. Gidilen Ülkelere Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar, 2013 Toplam içindeki oran Ülke 2013 Toplam Batı Asya ülkeleri ,3 Gürcistan ,6 Bulgaristan ,8 Yunanistan ,0 Diğer Avrupa ülkeleri ,4 Azerbaycan ,9 Almanya ,2 İtalya ,1 İran ,7 Afrika ülkeleri ,9 Bağımsız Devletler ,9 Topluluğu Rusya Federasyonu ,5 Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları dahil değildir yılında Türkiye de ikamet eden vatandaşların en fazla ziyaret ettiği ülke ve ülke grupları Tablo 2 de yer almaktadır. Bu ülke ve ülke gruplarını ziyaret eden kişi sayısı toplam kişi sayısının %91,4 ünü kapsamaktadır. Batı Asya ülkelerinin ilk sırada olmasının sebebi; bu ülke grubunun içinde Suudi Arabistan, KKTC ve Irak gibi Türk vatandaşlarının en çok gittiği ülkelerin yer almasıdır. Suudi Arabistan a Hac/Umre için gidilmektedir. Irak iş ilişkileri ve akraba ziyareti için tercih edilmektedir. KKTC ise gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler, eğitim vb. sebepler ile gidilmektedir. Gürcistan a gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amaçlı giden vatandaşlarımız oldukça fazladır. 04 4

7 Tablo 3. Gidilen Ülkelere Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar, 2003 Toplam içindeki Ülke 2003 oran(%) Toplam Batı Asya ülkeleri ,0 Bulgaristan ,7 Almanya ,7 Suriye ,1 İran ,0 Yunanistan ,6 Diğer Avrupa ülkeleri ,1 A.B.D ,8 Azerbaycan ,6 Rusya Federasyonu ,0 İtalya ,5 Fransa ,7 Hollanda ,4 Avusturya ,3 Bağımsız Devletler ,2 Topluluğu Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları dahil değildir 2003 yılında Türkiye de ikamet eden vatandaşlar en fazla gittiği ülke ve ülke grupları Tablo 3 de yer almaktadır. Bunlar toplam gidişlerin %85,8 ini kapsamaktadır. Batı Asya ülkeleri ilk sırada olmasına rağmen diğer ülke sıralaması 2013 yılına göre oldukça farklıdır. ii) Vatandaşlar n Yurtd ş na Seyahat Sebepleri 2013 yılında vatandaşların %37,7 si gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler, %19,6 sı ise akraba ve arkadaş ziyareti sebebi ile yurtdışına gitmişlerdir yılında bu oranlar sırasıyla %19,2 ve %25,9 olarak gerçekleşmişti yılında vatandaşların %22,4 ü iş amaçlı yurtdışına giderken, 2003 yılında bu oran %31,1 olmuştu. 05 5

8 Tablo 4. Gidiş Nedenine Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), Gidiş nedeni Gezi, eğlence, Akraba Eğitim Sağl k ve t bbi İş amaçl sportif ve ve staj (1 nedenler (konferans, Y l kültürel Toplam faaliyetler arkadaş ziyareti yıldan az) (1 yıldan az) Al şveriş toplantı, görev vb.) Diğer ,0 19,2 25,9 4,1 1,2 5,3 31,1 13, ,0 17,6 22,3 3,3 1,7 3,8 37,1 14, ,0 16,3 24,0 2,0 1,2 2,6 30,4 23, ,0 16,2 24,0 3,2 1,1 1,3 29,7 24, ,0 24,7 23,9 3,4 0,4 1,3 34,1 12, ,0 23,1 26,2 3,9 0,4 1,6 31,4 13, ,0 18,7 28,1 3,1 0,6 2,4 32,9 14, ,0 23,1 28,1 3,8 0,3 4,0 29,1 11, ,0 23,3 24,6 2,5 0,2 3,0 31,2 15, ,0 29,0 21,7 2,4 0,4 2,6 32,2 10, ,0 37,7 19,6 1,9 0,2 1,0 22,4 11,2 Not: Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır. Grafik 2. En Yüksek Paya Sahip Gidiş Nedenlerine Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), İş amaçlı olarak yapılan seyahatler yıllarında en fazla paya sahip iken, 2013 yılında gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amacı ile yapılan seyahatler %37,7 ile en yüksek paya sahip olmuştur. 06 6

9 Tablo 5. Gidiş Nedeni ve Yaş Gruplar na Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), 2013 Yaş grubu Gidiş Nedeni Toplam Toplam 100,0 9,2 51,9 33,0 5,9 Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler 100,0 10,2 49,6 34,4 5,8 Yakınları ziyaret 100,0 7,2 41,7 42,4 8,7 Sağlık 100,0 3,3 36,9 39,4 20,4 Alışveriş 100,0 8,7 57,6 30,8 2,8 Eğitim 100,0 60,8 36,7 2,5 0,0 İş amaçlı(konferans, toplantı, görev vb.) 100,0 5,3 66,9 26,9 0,9 Dini/hac 100,0 0,0 11,1 66,1 22,9 Diğer 100,0 9,4 52,6 28,6 9,4 Not: Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır yılında yurtdışına gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler için giden vatandaşların %84 ü yaş aralığındadır. Yakınları ziyaret için giden vatandaşların %84,1 i de aynı yaş aralığındadır. Sağlık amaçlı gidenlerin %96,7 si yaş grubundan büyük kişilerdir. Eğitim amaçlı gidenlerin %97,5 i 45 yaşından küçüktür. Alışveriş amaçlı gidenlerin %88,4 ü ve iş amaçlı gidenlerin %93,8 i yaş aralığındadır yılında eğitim amacıyla yurtdışına giden vatandaşların %60,8 i yaş grubunda iken iş amaçlı olarak yurtdışına gidenlerin %66,9 u yaş grubundadır yılında da 2013 ile benzer bir yapı görülmektedir sağlık amacıyla yurtdışına giden vatandaşların çoğunluğu (%39,4) yaş grubunda iken 2003 yılında çoğunluğu (%46) yaş grubundadır. 07 7

10 Tablo 6. Gidiş Nedeni ve Yaş Gruplar na Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), 2003 Yaş grubu Gidiş Nedeni Toplam Toplam 100,0 11,7 60,2 25,2 2,9 Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler 100,0 18,5 54,0 24,8 2,7 Yakınları ziyaret 100,0 7,9 49,8 36,0 6,3 Sağlık 100,0 6,0 46,0 41,7 6,3 Alışveriş 100,0 9,7 65,4 23,7 1,2 Eğitim 100,0 68,3 30,2 1,6 0,0 İş amaçlı(konferans, toplantı, görev vb.) 100,0 3,9 72,5 22,9 0,7 Diğer 100,0 11,4 68,9 16,8 2,9 Not: Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır yılında yurtdışına gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler için giden vatandaşların %78,8 i yaş aralığındadır. Yakınları ziyaret için giden vatandaşların %85,8 i de aynı yaş aralığındadır. Sağlık amaçlı gidenlerin %94 ü yaş grubundan büyük kişilerdir. Eğitim amaçlı gidenlerin %98,5 i 45 yaşından küçüktür. Alışveriş amaçlı gidenlerin %89,1 i ve iş amaçlı gidenlerin %95,4 ü yaş aralığındadır. iii) Yurtd ş nda Seyahat Eden Vatandaşlar n Eğitim Durumu 2013 yılında yurtdışına giden vatandaşların %62,2 si en az lise ve dengi okul bitirmiştir yılında bu oran %57,8 olmuştur yılında yurtdışına giden vatandaşlarda lise ve dengi okul mezunları %29,7 ile en yüksek paya sahiptir. Bunu %27,9 pay ile fakülte ve yüksek okul mezunları ve %21,3 pay ile ilkokul mezunları takip etmektedir yılında yurtdışına giden vatandaşların çoğunluğu yine lise ve dengi okul mezunu iken bunu ilkokul ve fakülte veya yüksekokul mezunları sırasıyla %24,6 ve %22,5 oran ile takip etmektedir. 08 8

11 Tablo 7. Eğitim Durumuna Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), Eğitim durumu Okur yazar değil veya bir okul İlkokul Ortaokul veya ilköğretim Lise ve dengi Fakülte veya yüksek Y l Toplam bitirmedi (5 yıllık) (8 yıllık) okul okul Yüksek lisans, doktora ,0 3,2 24,6 14,2 30,1 22,5 5, ,0 2,1 28,5 12,3 26,4 22,9 7, ,0 2,6 30,6 13,0 25,7 19,9 8, ,0 2,4 26,2 15,1 25,7 21,8 8, ,0 2,0 21,2 12,3 27,3 28,7 8, ,0 1,7 21,3 12,6 27,6 27,8 9, ,0 3,0 24,3 12,7 27,3 26,4 6, ,0 3,0 22,5 12,8 29,3 26,7 5, ,0 3,7 24,1 11,7 27,4 26,4 6, ,0 1,8 18,0 10,9 27,7 33,6 8, ,0 4,6 21,3 11,9 29,7 27,9 4,6 Not: Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır. Grafik 3. En Yüksek Paya Sahip İlk Üç Eğitim Durumuna Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), yılında yüksek lisans, doktora mezunlarının yaklaşık yarısı iş amaçlı sebeplerle yurtdışına çıkış yapmışlardır. Eğitim durumu okuryazar değil veya bir okul bitirmedi olanların yarıdan fazlası yakınları ziyaret sebebiyle yurtdışına çıkış yapmışlardır. 09 9

12 Tablo 8. Eğitim Durumu ve Gidiş Nedenlerine Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), 2003, 2013 Eğitim durumu Y l Toplam Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler Gidiş nedeni Yak nlar ziyaret Sağl k Al şveriş Eğitim İş amaçl (konferans, toplant, görev vb.) Dini/ hac Diğer Toplam ,0 19,2 25,9 1,2 5,3 4,1 31,1 13, ,0 37,7 19,6 0,2 1,0 1,9 22,4 0,8 16,4 Okuryazar değil veya bir okul ,0 13,2 50,5 3,0 12,9 0,6 11,5 8,2 bitirmedi ,0 6,7 57,7 1,2 4,2 0,0 9,8 1,9 18,4 İlkokul(5 y ll k) ,0 11,0 21,7 2,7 10,7 0,3 25,7 27, ,0 29,4 19,7 0,3 2,3 0,0 15,9 2,0 30,4 Ortaokul veya İlköğretim ,0 15,5 35,6 1,0 6,1 0,5 26,2 15,2 (8 y ll k) ,0 28,8 23,3 0,2 1,1 1,0 18,2 0,6 26,9 Lise ve dengi ,0 23,1 33,8 0,8 4,3 8,3 21,8 8,0 okul ,0 44,2 21,5 0,2 0,6 3,3 16,0 0,3 13,8 Fakülte veya ,0 26,2 14,9 0,3 0,1 5,1 48,0 5,4 yüksek okul ,0 45,9 11,8 0,1 0,0 2,3 33,4 0,4 6,1 Yüksek lisans, ,0 19,2 6,9 0,2 0,3 6,1 64,1 3,3 Doktora ,0 38,2 6,0 0,0 0,0 3,0 50,2 0,3 2,3 Diğer ,0 5,8 16,9 5,8 15,0 4,3 16,5 35, Not: Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır yılında ise eğitim durumu yüksek lisans, doktora olanların yarıdan fazlası, fakülte veya yüksek okul olanların yarıya yakını ve ilkokul (5 yıllık) olanların dörtte biri iş amaçlı sebeplerle yurtdışına çıkış yapmışlardır. Eğitim durumu okuryazar değil veya bir okul bitirmedi olanların yarıdan fazlası yakınları ziyaret sebebiyle yurtdışına çıkış yapmışlardır yılında gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amacıyla yurtdışına gitme nedeni, hiçbir eğitim durumunda birinci sırada yer almamıştır yılında ise eğitim durumu ortaokul veya ilköğretim, lise ve dengi okul ve fakülte veya yüksek okul olanlar ise en fazla gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler sebebiyle yurtdışına çıkış yapmışlardır. iv) Yurtd ş nda Seyahat Eden Vatandaşlar n Genel Çal şma Durumu Yurt dışına giden vatandaşların döneminde yaklaşık yarısı ücretli bir işte çalışmaktadır. Kendi işi var (kendi hesabına, işveren) olarak çalışanlar ikinci en büyük paya, emekliler ise üçüncü en büyük paya sahiptir

13 Tablo 9. Genel Çal şma Durumuna Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), Genel çal şma durumu Ücretli bir işte çal ş yor Kendi işi var (kendi hesabına işveren) İşi yok, iş Ev Y l Toplam ar yor Öğrenci Emekli kad n Diğer ,0 50,8 18,7 3,4 5,1 12,0 9,4 0, ,0 44,4 24,1 4,0 6,6 13,5 7,3 0, ,0 46,8 25,8 2,3 4,2 13,0 7,6 0, ,0 56,7 21,0 2,2 3,8 10,8 5,2 0, ,0 54,2 17,0 2,2 5,0 14,9 6,4 0,3 Grafik 4. En Yüksek Paya Sahip İlk Üç Çal şma Durumuna Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%),

14 Tablo 10. Çal şma Durumu ve Gidiş Nedenlerine Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), 2013 Gidiş nedeni Gezi, Çal şma eğlence, sportif ve kültürel Yak nlar İş amaçl (konferans, toplantı, durumu Toplam faaliyetler ziyaret Sağl k Al şveriş Eğitim görev vb.) Dini/Hac Diğer Toplam 100,0 37,7 19,6 0,2 1,0 1,9 22,4 0,8 16,4 Ücretli bir işte çalışıyor 100,0 35,5 13,2 0,1 0,3 0,6 28,3 0,2 21,8 Kendi işi var (kendi hesabına, işveren) 100,0 36,1 17,7 0,4 4,0 0,2 36,7 0,4 4,5 İşi yok, iş arıyor 100,0 28,9 44,8 1,0 2,0 3,6 12,5 0,5 6,7 Öğrenci 100,0 54,4 11,8 0,0 0,3 28,4 1,2 0,0 3,9 Emekli 100,0 45,5 31,0 0,4 0,2 0,1 3,1 2,8 17,0 Ev kadını 100,0 33,6 49,1 0,7 0,4 0,1 0,5 3,0 12,6 Diğer 100,0 5,3 41,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 53,4 Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır yılında yurt dışına giden çalışma durumu ev kadını ve işi yok iş arıyor olanların yarısına yakını yakınları ziyaret amacı ile seyahat yapmışlardır. Yurtdışına giden öğrenci ve emeklilerin yaklaşık yarısı gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amacı ile yurt dışına gitmişlerdir. Ücretli bir işte çalışanlar en fazla gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler ve iş amaçlı (konferans, toplantı, görev vb.) olarak yurt dışına gitmişlerdir. Kendi işi olanlar ise en çok iş amaçlı (konferans, toplantı, görev vb.) ve gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amaçlı olarak yurt dışına çıkış yapmıştır. v) Yurtd ş nda Seyahat Eden Vatandaşlar n Gelir Düzeyi Yüksek gelir düzeyine sahip olup yurtdışına giden vatandaşların oranlarında, son yedi yıllık süreçte yaklaşık yedi puanlık bir azalma görülmektedir yılında yurtdışına giden orta ve yüksek gelir grubu sırasıyla %63,8 ve %19,3 oranında iken 2013 yılında orta gelir grubu %75,9 a yükselmiş, yüksek gelir grubu ise %12,5 e gerilemiştir. Gelir düzeyi orta ve yüksek olanların oranları yıllara göre %80 92 arasında değişmektedir

15 yıllarında büyük bir çoğunlukla orta gelir düzeyine sahip vatandaşlarımız, yurtdışına seyahat yapmaktadır. Tablo 11. Gelir Düzeylerine Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), Y llar Toplam Çok düşük Düşük Orta Yüksek Çok yüksek ,0 1,3 15,1 63,8 19,3 0, ,0 1,4 15,2 64,7 18,2 0, ,0 2,3 16,6 65,0 15,5 0, ,0 1,2 13,0 70,2 15,1 0, ,0 0,8 11,2 73,2 14,3 0, ,0 0,3 7,4 76,9 15,0 0, ,0 0,8 10,5 75,9 12,5 0,3 Beraberinde giden (0 14 yaş grubu) kişi sayıları toplamdan çıkarıldıktan sonra oran alınmıştır. Grafik 5. En Yüksek Paya Sahip İlk Üç Gelir Düzeyine Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), vi) Yurtd ş nda Seyahat Eden Vatandaşlar n Geceleme Say s Yurtdışına giden vatandaşların konaklama türüne göre geceleme sayıları, otel, motel, pansiyon vb. de yıllar itibarı ile artmıştır. Kiralık ev ve arkadaş, akraba evinde yapılan geceleme sayıları düşmüştür yılında yurtdışında yapılan gecelemelerin %24,4 ü otel, motel, pansiyon vb. yerlerde yapılırken 2003 yılında bu oran sadece %13,7 idi. Kişilerin kendi evlerinde yaptıkları gecelemeler 2003 yılında %4,2 iken 2012 yılında %9,7 ye kadar çıkmış, 2013 yılında ise %5,3 seviyesine inmiştir. Ortalama geceleme sayısına bakıldığında sadece 2013 yılında 2012 yılına göre %4,5 artış görülmüş, diğer yıllara göre azalışlar olmuştur

16 Tablo 12. Konaklama Türlerindeki Geceleme Say lar na Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), Otel, Y llar Toplam motel, pansiyon vb. Kendi evi Kiral k ev Arkadaş, akraba evi Diğer ,0 13,7 4,2 24,2 28,8 29, ,0 16,7 4,5 20,9 26,6 31, ,0 18,2 5,9 13,1 22,1 40, ,0 22,8 8,1 12,3 23,0 33, ,0 18,0 8,1 13,2 25,5 35, ,0 14,9 6,9 17,9 25,4 35, ,0 17,1 7,3 19,8 26,6 29, ,0 14,7 6,8 22,0 27,2 29, ,0 25,1 8,4 14,1 25,3 27, ,0 22,9 9,7 17,8 23,5 26, ,0 24,4 5,3 13,6 19,9 36,9 Grafik 6. En Yüksek Paya Sahip İlk Üç Konaklama Türünde Yap lan Gecelemelere Göre Yurtd ş na Giden Vatandaşlar (%), Yurtdışına giden vatandaşlarımız en çok diğer konaklama türünde geceleme yapmaktadır. Diğer konaklama türünde; şantiye, şirket evi, misafirhane, yurt vb. yerlerdeki gecelemeler mevcuttur yılında yurtdışına giden vatandaşlar en çok 13 ülke ve ülke grubunda geceleme yapmıştır. Buradaki geceleme sayısı toplam geceleme sayısının %91,2 sini oluşturmaktadır. Batı Asya ülkeleri toplam geceleme sayısının yarısına yakınını kapsamaktadır. Bu grupta bulunan Suudi Arabistan a Hac/Umre amaçlı gidilmekte ve geceleme sayısı ortalama geceyi bulmaktadır. Aynı şekilde bu gruptaki Irak ve KKTC de geceleme sayıları yüksektir

17 Tablo13. Gidilen Ülkelere Göre Giriş Yapan Vatandaş Geceleme Say s, 2013 Toplam içindeki Ülke 2013 oran(%) Toplam Batı Asya ülkeleri ,3 Almanya ,9 Azerbaycan ,3 Rusya Federasyonu ,1 Afrika ülkeleri ,4 Bulgaristan ,0 Bağımsız Devletler Topluluğu ,8 Gürcistan ,9 A.B.D ,8 Diğer Avrupa ülkeleri ,7 Yunanistan ,4 İran ,8 OECD Ülkeleri(Diğer) ,6 vii) Turizm Gideri Turizm giderinde artış olmasına rağmen, kişi başı ortalama harcama 2013 yılında 2012 yılına göre %11,8, 2011 yılına göre %20,7, 2010 yılına göre %22,1 ve 2009 yılına göre %23,7 oranında düşmüştür. Tablo 14. Turizm Gideri ve Kişi Baş Ortalama Harcama, Y l Turizm gideri (Bin $) Kişi baş ortalama Harcama ($)

18 Turizm gideri 2013 yılında 2012 yılına göre %14, yılına göre %116,7 artış göstermiştir. Tablo 15. Seyahatin Organize Biçimine Göre Turizm Gideri Oranlar (%), Paket tur Y l Toplam Kişisel harcamalar harcamalar (Yurt dışı payı) ,0 90,7 9, ,0 91,9 8, ,0 90,7 9, ,0 88,6 11, ,0 86,3 13, ,0 88,7 11, ,0 85,5 14, ,0 88,5 11, ,0 88,8 11, ,0 89,8 10, ,0 81,6 18,4 Yurtdışına giden vatandaşlar seyahatlerini kişisel veya paket tur olarak düzenlemektedirler. Toplam turizm gideri içinde kişisel harcamalar ve paket tur harcamalarının payları Tablo 15 de yer almaktadır. Buna göre kişisel harcama oranları giderek azalmakta, paket tur harcamaları oranları yükselmektedir yılında kişisel harcamaların toplam turizm gideri içindeki oranı %90,7, paket tur harcamalarının oranı %9,3 iken bu oranlar 2013 yılında sırasıyla %81,6 ve %18,4 olmuştur. Tablo 16. Toplam Turizm Gideri, Kişisel ve Paket Tur Harcamalar n n Bir Önceki Y la Göre Değişim Oranlar (%), Turizm gideri Kişisel harcamalar Paket tur harcamalar (Yurt dışı payı) Y l ,8 23,5 5, ,9 13,3 33, ,6 5,8 17, ,6 20,3 49, ,5 8,5 13, ,3 15,1 52, ,4 19,4 8, ,8 5,6 8, ,0 16,0 24, ,4 3,9 106,

19 Turizm gideri 2011 ve 2012 yılındaki düşüşün ardından 2013 yılında artmıştır. Kişisel harcamalar ve paket tur harcamaları da buna paralel olarak artmıştır. Tablo 17. En Yüksek Paya Sahip İlk Üç Harcama Türünün Toplam Turizm Gideri İçindeki Oranlar (%), Y l Yemeiçme Diğer mal ve hizmetler Konaklama ,9 31,4 16, ,8 26,3 19, ,6 29,2 17, ,5 24,8 16, ,6 22,9 15, ,0 22,6 17, ,8 20,0 17, ,6 18,1 19, ,1 18,5 19, ,6 17,3 22, ,1 19,7 19,2 Yeme içme harcamalarının toplam harcama içerisindeki payı döneminde sürekli artarak %21,9 dan %28,1 e yükselmiştir. Konaklama harcamalarının payı genel olarak %20 düzeyindedir. Diğer mal ve hizmetler; Giyecek ve ayakkabı, hediyelik eşya, halı, kilim vb. harcamalardan oluşmaktadır. Diğer mal ve hizmetler harcamaları ise %30 lardan %20 lere inmiştir. Buda bize vatandaşların yurtdışında daha az alış veriş yaptığını göstermektedir. Grafik 7. En Yüksek Paya Sahip İlk Üç Harcama Türünün Toplam Turizm Gideri İçindeki Oranlar (%),

20 Harcama türlerine göre turizm giderinde 2003 ve 2005 yılında en fazla Diğer mal ve hizmetler iken diğer yıllarda Yeme içme harcamaları toplam içinde en fazla paya sahiptir. Tablo 18. Toplam Nüfus İçinde Yurtd ş n Ziyaret Eden Vatandaş Oran (%), Türkiye nüfusu ('000) Yurtd ş n ziyaret eden vatandaş say s Toplam nüfus içinde yurtd ş n ziyaret eden vatandaş oran (%) Y l , , , , , , , , , , , dönemi için güncellenen nüfus tahminleridir dönemi için Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçları temel alınmıştır için Nüfus Projeksiyonları sonuçları temel alınmıştır. Nüfus verileri yıl ortası nüfus tahminlerinden alınmıştır. Yurtdışına giden vatandaş sayısı, nüfus sayısı içindeki orana göre 2003 yılından 2013 yılına kadar iki misli artarak yaklaşık %10 seviyesine gelmiştir

21 3. Genel Değerlendirmeler Bu raporda Türkiye de ikamet Türk pasaportlu vatandaşların yılları arasında yurtdışına yapmış oldukları seyahat bilgileri incelenmiştir. Profil (eğitim durumu, çalışma durumu, gelir düzeyi, gidiş sebebi, yaş grubu, gidilen ülkeler, geceleme sayıları) ve turizm gideri hakkındaki bilgiler özetlenmiştir. Elde edilen temel bulgulara göre, 2013 yılında yurt dışına giden vatandaşlar; 2012 yılına göre %29, yılına göre %120,4 artış göstermiştir. Türkiye de ikamet eden vatandaşlarımız 2013 yılında en çok Batı Asya Ülkeleri(Suudi Arabistan, KKTC, Irak vb.), Gürcistan, Bulgaristan, Yunanistan a gitmiştir. Bu ülkelere gitme oranı toplamda %65,7 olmuştur yılında ise bu sıralama Batı Asya Ülkeleri, Bulgaristan, Almanya ve Suriye olmuştur. Bu ülkelere gitme oranı %53,5 olmuştur. Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amacı ile yurt dışına giden kişi sayısının toplam kişi sayısı içindeki oranı 2012 yılında %29 iken 2013'te %37,7'ye çıkmıştır yılında iş amaçlı seyahatler %31,1 ile en yüksek paya sahipken, 2013 yılında gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amaçlı seyahatler %37,7 ile en yüksek paya sahip olmuştur. Yurtdışına giden vatandaşların yarıdan fazlası orta yaş grubu olan arasında bulunmaktadır yılında yurtdışına giden vatandaşların %84,9 u yaş aralığındadır yılında da bu orana çok yakındır. Yurtdışına giden vatandaşların eğitim durumları yükselmiştir. Örneğin 2003 yılında en az "lise ve dengi okul" bitirenlerin oranı yaklaşık %58 iken, bu oran 2013 yılında yaklaşık %62 ye yükselmiştir yılında eğitim durumu yüksek lisans, doktora olup yurt dışına giden vatandaşların %50,2 si iş amaçlı seyahat yapmaktadır. Eğitim durumu okuryazar değil veya bir okul bitirmedi olanların %57,7 si yakınları ziyaret amaçlı yurt dışı seyahati yapmışlardır. Eğitim durumu fakülte veya yüksek okul olanların %45,9 u, lise ve dengi olanların %44,2 si, ilkokul olanların %29,4 ü ve ortaokul veya ilköğretim olanların %28,8 i gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amacı ile yurt dışına gitmişlerdir. Yurtdışına giden vatandaşların genel çalışma durumlarına göre, 2009, 2012 ve 2013 yıllarında yarıdan fazlası ücretli bir işte çalışmaktadır yıllarında kendi hesabına, işveren olarak çalışanlar yaklaşık %20, emekliler ise yaklaşık %15 düzeyindedir. Çalışma durumu ücretli bir işte çalışanlar en fazla gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler ve iş amaçlı (konferans, toplantı, görev vb.) sebebi ile yurt dışına gitmişlerdir. Çalışma durumu kendi işi var (kendi hesabına, işveren) olanlar ise en çok iş amaçlı (konferans, toplantı, görev vb.) sonra gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyetler amaçlı yurt dışına çıkış yapmıştır

22 yılarında yurtdışına giden vatandaşların gelir düzeyi durumlarına göre %70 den fazlası "orta" gelir düzeyine sahip oldukları görülmektedir. Geceleme sayısına göre; toplamda 2013 yılında 2012 yılına göre %35,5 artış olmasına rağmen ortalama geceleme sayısına bakıldığında sadece 2013 yılında 2012 yılına göre %4,5 artış görülmüş, diğer yıllara göre ise düşme gözlemlenmiştir. Bu durum bize vatandaşların kısa süreli seyahatler yaptıklarını göstermektedir yıllarında yurtdışına giden vatandaşlarımız en çok diğer konaklama türünde geceleme yapmaktadır. Diğer konaklama türünde; şantiye, şirket evi, misafirhane, yurt vb konaklamalar mevcuttur. Yurtdışına giden vatandaşlarımız 2013 yılında en çok Batı Asya Ülkeleri, Almanya, Azerbaycan ve Rusya Federasyonu nda geceleme yapmışlardır. Buradaki toplam geceleme yapma oranı %64,6 dır. Turizm gideri 2013 yılında 2012 yılına göre %14, yılına göre %116,7 artış olmuştur. Turizm giderinde artış olmasına rağmen, kişi başı ortalama harcamalarda 2013 yılında diğer yıllara göre düşüşler görülmüştür. Mesela 2012 yılına göre %11,8, 2011 yılına göre %20,7, 2010 yılına göre %22,1 ve 2009 yılına göre %23,7 düşüş olduğu belirlenmiştir yılından günümüze kadar kişisel harcamalar azalmış, paket tur harcamaları yükselmiştir. Yurt dışına giden vatandaşların harcama türlerinde, ilk yıllarda alışveriş harcamaları en yüksek iken, son yıllarda yeme içme harcamaları öne geçmiştir. Yurtdışına giden vatandaş sayısı, nüfus sayısı içindeki orana göre 2003 yılında %5,1 iken 2013 yılında yaklaşık iki misli artarak %9,9 olmuştur

23 EKLER Ek 1: Yurtdışında Seyahat Eden Vatandaş Sayısı ve Kişi Başı Ortalama Geceleme, Ek 2: Gidiş Nedenine Göre Giriş Yapan Vatandaşlar, Ek 3: Eğitim Durumuna Göre Giriş Yapan Vatandaşlar, Ek 4: Eğitim Durumuna ve Yurtdışı Gidiş Sebeplerine Göre Giriş Yapan Vatandaş Sayısı, 2013 Ek 5: Eğitim Durumuna ve Yurtdışı Gidiş Sebeplerine Göre Giriş Yapan Vatandaş Sayısı, 2003 Ek 6: Genel Çalışma Durumuna Göre Giriş Yapan Vatandaşlar, Ek 7: Çalışma Durumuna ve Yurtdışına Gidiş Sebeplerine Göre Giriş Yapan Vatandaş Sayısı, 2013 Ek 8: Gelir Düzeyine Göre Giriş Yapan Vatandaş Sayısı, Ek 9: Yurtdışı Gidiş Sebepleri ve Yaş Grubuna Göre Giriş Yapan Vatandaş Sayısı, 2013 Ek 10: Yurtdışı Gidiş Sebepleri ve Yaş Grubuna Göre Giriş Yapan Vatandaş Sayısı, 2003 Ek 11: Konaklama Türlerine ve Geceleme Sayılarına Göre Giriş Yapan Vatandaşlar, Ek 12: Harcama Türlerine Göre Turizm Gideri, Ek 13: Harcama Türlerine Göre Turizm Giderinin Toplam İçindeki Oranları,