EKONOMİ BÜLTENİ HAZİRAN 2013 SAYI:53

Transkript

1 EKONOMİK ARAŞTIRMALAR BİRİMİ EKONOMİ BÜLTENİ HAZİRAN 2013 SAYI:53 Dış Ticaret İ hracat Mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre %1,4 artarak 13 milyar 316 milyon dolara çıkarken; ithalat %6,7 artarak 23 milyar 209 milyon dolara ulaştı. Böylelikle, ihracatın ithalatı karşılama oranı 57,4 a yükseldi. Nisan 2013 te, geçen yılın aynı ayına kıyasla dış ticaret açığı %14,8 artarak 9 milyar 893 milyon dolar olarak gerçekleşti (Şekil 1). Dış ticaret açığındaki en büyük etkinin, altının dahil olduğu kıymetli taşlar faslındaki hareketten kaynaklandığını görüyoruz. Bu faslın ihracatta %58 düşüşü ve ithalattaki %90 artışı ile dış ticaret açığına net etkisi 2 milyar doların üzerinde olmuştur. Bu artışın iki sebebi olabilir (1) rezerv telafisi (2) sonradan ödeme aracı olarak kullanılmak üzere şimdiden ithalat yapma. Bilindiği üzere, İran amborgosundan dolayı İran dan alınan petrol Mal- Döviz şeklinde gerçekleşmiyor; Mal-Döviz-Döviz-Mal şeklinde oluyor. Bu bir bakıma dış ticaret dengesine olumlu yansısa da rezerv telafisi veya stok yapma döneminde dış ticaret açığı olumsuz etkileniyor. Şekil 1: Dış ticaret dengesi (milyon dolar) Bu sayıda; Dış Ticaret verileri (Mayıs 2013 dönemi) Kapasite kullanım Oranı (Haziran 2013 Dönemi) Ödemeler Dengesi (Nisan 2013 Dönemi) Reel Sektör Güven Endeksi (Haziran 2013 Dönemi) GSYH Büyüme Hızı (2013 İlk Çeyrek) İhracatın ithalatı karşılama oranı %57,4 e yükseldi İhracat İthalat Dış Tic. Açığı Kaynak: TUİK Şekil 2, ithalatın ekonomik gruplara göre bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzdelik değişimlerini gösteriyor. Buna göre, Mayıs ayında her üç ekonomik grupta da ithalat geçen yılın aynı ayına göre artış gösterdir. Tüketim mallarının ithalatı, Mayıs ayında 2012 Mayıs ayına göre %2,8 artarken, sermaye malları ithalatı %6,7 ve Ara Malları ithalatı ise %12,1 artış gösterdi. MÜSİAD Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Sütlüce Mah. İmrahor Cad. No: Beyoğlu İstanbul T. 0 (212) F. 0 (212)

2 2011-OCAK 2011-ŞUBAT 2011-MART 2011-NİSAN 2011-MAYIS 2011-HAZİRAN 2011-TEMMUZ 2011-AĞUSTOS 2011-EYLÜL 2011-EKİM 2011-KASIM 2011-ARALIK 2012-OCAK 2012-ŞUBAT 2012-MART 2012-NİSAN 2012-MAYIS 2012-HAZİRAN 2012-TEMMUZ 2012-AĞUSTOS 2012-EYLÜL 2012-EKİM 2012-KASIM 2012-ARALIK 2013-OCAK 2013-ŞUBAT 2013-MART 2013-NİSAN 2013-MAYIS AB nin ihracattaki payı %39 oldu Şekil 2: Ekonomik gruplara göre ithalat (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim) 40,0 20,0 0,0-20,0-40,0 Tüketim Sermaye Ara Kaynak: TUİK Afrika nın ihracattaki payı %10 a yükseldi Avrupa Birliği (AB) ülkeleri Türkiye nin ihracatından aldıkları pay Mayıs 2013 te 5 milyar 187 milyon dolar ile %39 olarak gerçekleşti. Ocak-Mayıs dönemi itibariyle ise AB nin Türkiye ihracatından aldığı pay %40,4 olurken, geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında 3,6 puan üstüne çıktı. Afrika ülkeleri Türkiye nin ihracatından aldıkları pay, geçen yılın Mayıs ayında 1 milyar 166 milyon dolar ile %8,9 seviyesinde iken; 2013 yılı Mayıs ayında bu oran 1 milyar 327 milyon dolar ile %10 düzeyine çıktı. Öte yandan, Ocak-Mayıs dönemi itibariyle ise Afrika nın Türkiye ihracatından aldığı pay %10,0 olurken, ki geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında, %9,1 lik bir artışa tekabül eder. İİT Ülkeleri ne ihracat düşüyor Türkiye nin İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) üye ülkelerine yaptığı ihracat Mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla %12,2 azalarak %34,4 e düşmüştür. Diğer yandan, OECD ülkelerinin Türkiye ihracatından aldığı pay %10 artarak %43,4 e yükselmiştir. Şekil 3: En çok ihracat & ithalat yapılan ülke payları (%) Diğerleri 71% İHRACAT Almanya 8% Irak 8% İngiltere 5% İtalya 4% Rusya Federasyonu 4% Diğerle ri 62% İTHALAT Çin 10% Almanya 9% Rusya Federasyonu 7% İsviçre 6% İran 6% - 2 -

3 2009-OCAK 2009-MART 2009-MAYIS 2009-TEMMUZ 2009-EYLÜL 2009-KASIM 2010-OCAK 2010-MART 2010-MAYIS 2010-TEMMUZ 2010-EYLÜL 2010-KASIM 2011-OCAK 2011-MART 2011-MAYIS 2011-TEMMUZ 2011-EYLÜL 2011-KASIM 2012-OCAK 2012-MART 2012-MAYIS 2012-TEMMUZ 2012-EYLÜL 2012-KASIM 2013-OCAK 2013-MART 2013-MAYIS Türkiye nin en fazla ihracat yaptığı ülke 2013 yılı Mayıs ayında 1 milyar 104 milyon dolar (%8,3) ile Almanya olurken, onu 1 milyar 7 milyon dolar ile Irak (%7,6) takip etti. İthalat tarafında ise en büyük payı 2 milyar 201 milyon dolar (%9,5) ile Çin alırken, Çin i 2 milyar 148 milyon dolar (%9,3) ile Almanya takip etti (Şekil 3). Kapasite Kullanım Oranı T ürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nın imalat sanayi kapasite kullanım verilerine göre, Türkiye nin Haziran 2013 dönemi kapasite kullanım oranı imalat sanayi genelinde geçen yılın aynı ayına göre 0,7 puan artarak %75,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Buna göre, kapasite kullanım oranın Şubat 2013 ten itibaren artış trendini sürdürdüğü gözlenmiştir. Bununla birlikte, 2013 ün ilk yarısı için KKO, 2011 in ve 2012 nin aynı dönem ortalamasının altında (2013 te 73,5; 2012 de 74,1; 2011 de 74,6). Kapasite Kullanım Oranı: İmalat Sanayi Geneli (%) 75,0 65,0 55,0 50,0 74,6 74,8 74,3 74,0 74,9 74,0 73,6 72,4 72,2 72,7 73,6 74,8 75,3 Kapasite Kullanım Oranı 5 aylık artış trendini sürdürüyor Kaynak: TCMB Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0,2 puan artarak %74,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kapasite Kullanım Oranı- Mevsimsel Etkilerden Arındırılmış: İmalat Sanayi Geneli (%) 75,0 65,0 55,0 50,0 KKO KKO-MA - 3 -

4 Kaynak: TCMB Kapasite kullanım oranlarına mal gruplarına göre bakıldığında, geçen yılın aynı ayına göre, yatırım malları, gıda ve içecekler ve ara mallarında artış gözlenirken; dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında azalış gözlenmiştir. Mal Gruplarına Göre Kapasite Kullanım Oranları 78,0 76,0 74,0 72,0 68,0 66,0 Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları 78,0 76,0 74,0 72,0 68,0 66,0 Dayanıklı Tüketim Malları Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Kaynak: TCMB Ödemeler Dengesi Son 12 ayın en yüksek cari açığı: 8 milyar 170 milyon dolar T ürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nın ödemeler dengesi verilerine göre, Türkiye nin Nisan 2013 dönemi cari işlemler açığı 8 milyar 170 milyon dolar olurken, yıllıklandırılmış bazda 51 milyar 301 milyon dolar olarak gerçekleşti yılı Ocak-Nisan cari işlemler açığı, 2012 yılı aynı dönemine göre 3 milyar 572 milyon dolar artarak 24 milyar 335 milyon dolara çıktı. Bu artışta dış ticaret açığının 3 milyar 675 milyon dolar artarak 25 milyar 607 milyon dolara yükselmesine karşın hizmetler dengesindeki net gelirlerin 821 milyon dolar artması ve 3 milyar 700 milyon dolara yükselmesi etkili oldu

5 Cari İşlemler Dengesi: 2012 Ocak 2013 Nisan (milyon dolar) Kaynak: TCMB Toplam mal ihracatı, 2013 ün Ocak-Nisan döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %4,4 artarak 53 milyar 189 milyon dolar olarak gerçekleşirken; toplam mal ithalatı %8,2 artarak 78 milyar 796 milyon dolara yükseldi. Hizmetler dengesi alt kalemlerinden turizm dengesinde 2013 yılı Ocak-Nisan döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla net 929 milyon dolar gelir artışı gözlenirken, taşımacılık, inşaat ve sigorta hizmet gelirlerinde sırasıyla net 134 milyon, 96 milyon ve 146 milyon dolarlık net gelir azalışı kaydedildi. Geçtiğimiz ay Merkez Bankası nın faiz indirimlerinden sonra iç piyasadaki canlanmaya bağlı olarak cari açıkta artış beklentimiz doğrulandı. Nisan ayı cari açığı beklentiler düzeyinde geldi. Fakat belirtilmelidir ki, son 12 ayın en yüksek cari açığını bu ay 8 milyar 170 milyon dolar olarak gördük. Fakat alarm durumunun olmadığını belirtmekte yarar var. Reel Sektör Güven Endeksi B ir önceki aya kıyasla, hizmet sektörü güven endeksi 3 puan düşüşle 109,6 değerine inerken, perakende ticaret sektörü 1,1 puan azalışla 112,4 değerine ve inşaat sektörü güven endeksi ise 3,6 puan azalışla 87,9 a geriledi. Gezi olayları reel kesimin güvenini zedelemedi. Oransal olarak değerlendiğinde ise, hizmet sektörü güven endeksinde %2,6 lık azalış görülürken, inşaat sektörü güven endeksinde %4 ve perakende ticaret sektörü güven endeksinde ise %0,9 luk azalışlar görüldü. Güven endeksinde her üç sektörde de düşüş gözlense de; reel kesimin piyasaya güveninin devam ettiği söylenebilir. Bu anlamda Gezi olaylarının reel kesimin güvenini çok fazla zedelemediği söylenebilir

6 Sektörel Güven Endeksleri, Haziran ,0 120,0 110,0 100,0 90,0 Kaynak: TUİK 2013 yılı 1. Çeyrek büyümesi 2 Hizmet Perakende İnşaat 013 yılı ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi %3 lük bir büyüme gerçekleştirdi yılı 3. çeyrekteki %1,6 lık büyüme ve 4. çeyrekteki %1,4 lük büyümeden sonra baz etkisiyle beraber sonraki çeyreklerde daha büyük büyüme oranlarının yakalanması mümkün gözüküyor. GSYH büyüme hızı tekrar ivmeleniyor Büyümenin arkasında en büyük faktörlerin hanehalkı tüketimlerindeki %38,3 lük, kamu sektörü harcamalarında %81,9 luk ve makine teçhizatta %105,2 lik artışlar dikkat çekiyor. İç talep kaynaklı bir büyüme ile karşı karşıyayız. GSYH gelişme hızı, ilk çeyrek (%) 3,5 3,3 2,9 2,5 2,2 2,0 1,5 1,6 1,4 1,0 0,5 0, I.Ç Ç Ç Ç I.Ç Yıllar itibariyle büyüme hızı ve hanehalkaları tüketim hızları karşılaştırıldığında, 2012 yılı için iç talebi düşürmeye yönelik politikaların başarılı olduğu görülmüştür. Ertelenen iç talebin 2013 yılında tekrar canlandığı ilk çeyrek verisi itibariyle kendisini göstermiştir

7 GSYH gelişme hızı hanehalkı tüketim değişimi (yıllar, %) 9,2 10,0 8,8 7,7 6,7 5,0 2,2 0,7 0,0-0,3-0,7-5,0-2,3-4,8-10, GSYH Büyüme Hanehalkları Tüketim Değişme 2010 ilk çeyrekten 2013 ilk çeyreğe kadarki dönemde çeyrekler itibariyle GSYH büyüme hızı ve hanehalkaları yurt içi tüketim hızlarına bakıldığında, 2012 yılı içerisinde ekonomiyi soğutmaya yönelik programın iç tüketimi kısma ile başarılı olduğu görülmüştür. Diğer yandan, 2013 yılı ilk çeyreğinde ise büyüme hızı ve hanehalkaları iç tüketim hızında bir parallelik yakalanmıştır. GSYH gelişme hızı hanehalkı tüketim değişimi (çeyrekler, %) 12,6 7,9 10,4 5,3 6,8 9,3 8,9 12,4 9,3 12,5 8,7 8,1 7,5 5,3 3,3 3,3 2,9 1,6 1,4 büyüme hızı ve hanehalkaları iç tüketim hızında bir parallelik yakalanmıştır. -0,4-1,3-0,4-0,8 GSYH Büyüme Hanehalkları Tüketim Değişme - 7 -