SERİN İKLİM TAHILLARI ÇEŞİT TESCİL RAPORU

Transkript

1 T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI BİTKİSEL ÜRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TOHUMLUK TESCİL VE SERTİFİKASYON MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ SERİN İKLİM TAHILLARI ÇEŞİT TESCİL RAPORU 2015 ANKARA

2 TTSM Yayın Kurulu Başkan Mehmet ŞAHİN Yayına Hazırlayanlar Muhittin BAĞCI Orhan BALCI Mustafa KIZMAZ Erdal YOLCU Grafik-Tasarım Erdal YOLCU Raporları Hazırlayan Dr. Bekir AKTAŞ TTSM Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü Yenimahalle / ANKARA Tel : (0312) (pbx) Faks : (0312) Web :

3 İÇİNDEKİLER Sayfa SUNUŞ 5 SERİN İKLİM TAHILLARI 7 1. EKMEKLİK BUĞDAY ALTINÖZ (2012 AEBVD 2), ALADA (MAİM 2012 K-8), NUSRAT (MAİM 2012 B-26), EFE, TIGRE, KALE (ADAY 14), CENDERE (OLGUN-13), SARIMUSTAFA (TR 5958), SERTORI, KÖPRÜ (TE ), SOLVEIG,HAMZA 9 2. MAKARNALIK BUĞDAY EKER (2012 AMBVD 016), AYZER (2012 AMBVD 017), MAESTRALE, ALATAY, PERRE (OLGUN 19), HASANBEY (GAPUTAEM 09M 2012), NKÜZİRAAT (NZFAM 2), UNIYA ARPA BARIŞ (GAPUTAEM-23-A-2012), SEYMEN (TR 5320), SCARPIA, RAMATA, CAMPAGNE, SULTAN YULAF HASKARA (META-Y ), ALBATROS TRİTİKALE COLLEGIAL 239

4

5 SUNUŞ Dünyada olduğu gibi Ülkemizde de yeni bitki çeşitlerini ve bunlardan elde edilen kaliteli tohumlukların, tarımsal üretim artışındaki önemli unsurlardan olduğu kabul edilir bir gerçektir. Yeni, farklı, agronomik ve ekonomik değerleri bakımından üstün olan çeşitlerin, tohumluk üretim programında ve bitkisel üretimde yer almaları konusunda sürekliliğin sağlanması, kamu ve özel sektör araştırma kuruluşları ile üniversiteler tarafından geliştirilen çeşitlerin çiftçilerin ve sanayicilerin hizmetine sunulması tarımsal üretimde beklenen kalkınmayı ve ilerlemeyi artıracaktır. Tohumluk endüstrisinin temelini bitki ıslahı veya genetiği alanındaki çalışmalar oluşturmaktadır. Bu çalışmaların son hedefi ise çeşit geliştirmektir. Ülkemizde yeni bitki çeşit adayları ile ilgili tescil işlemleri, 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu ve buna ilişkin yönetmelik ve talimatlar çerçevesinde Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü tarafından eş zamanlı olarak ülkemizin farklı ekolojilerinde çok sayıda lokasyonda aday çeşitlerin özelliklerine uygun standart çeşitlerle mukayeseli olarak tarımsal değerleri ölçme (TDÖ) denemeleri ile aday çeşitlerin mevcutlardan farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun belirlendiği farklılık, yeknesaklık, durulmuşluk (FYD) testleri şeklinde yapılmaktadır. Çeşit tescil denemelerindeki sürelerini tamamlayan 6 arpa, 2 yulaf, 8 makarnalık buğday, 12 ekmeklik buğday ve 1 tritikale aday çeşidi tarihinde toplanan Serin İklim Tahılları tescil komitesince verim, kalite değerleri, hastalık-zararlılara dayanıklılık ve diğer özellikleri yönü ile standart çeşitlerden daha üstün yada eşdeğer görülerek kayıt altına alınmıştır. Aynı komite tarafından, 5 ekmeklik buğday aday çeşidinin tescili yeterli görülmeyerek reddedilmiştir. Kuruluşumuz koordinatörlüğünde, kamu - özel sektör araştırma kuruluşları ve üniversiteler ile işbirliği içinde yürütülüp kuruluşumuzca değerlendirilen çeşit tescil denemelerinde emeği geçen; başta kuruluşumuz personeli olmak üzere tüm ilgili kuruluşlara ve temsilcilerine teşekkürlerimi sunar, yeni çeşitlerin çiftçilere ve Türk tarımına yararlı olmasını dilerim. Mehmet ŞAHİN Müdür 5

6 6

7 SERİN İKLİM TAHILLARI EKMEKLİK BUĞDAY MAKARNALIK BUĞDAY ARPA YULAF TRİTİKALE 7

8 8

9 EKMEKLİK BUĞDAY ALTINÖZ (2012 AEBVD 2) ALADA (MAİM 2012 K-8) NUSRAT (MAİM 2012 B-26) EFE TIGRE KALE (ADAY 14) CENDERE (OLGUN-13) SARIMUSTAFA (TR 5958) SERTORI KÖPRÜ (TE ) SOLVEIG HAMZA 9

10 ALTINÖZ (2012 AEBVD 2) EKMEKLİK BUĞDAY ÇEŞİDİNİN TESCİLİ HAKKINDA RAPOR Akdeniz (Çukurova) Bölgesi ekmeklik buğday tarımsal değerleri ölçme denemelerinde 2012 AEBVD 2 çeşit adayı 2 yıl süreyle yer almıştır. Bu denemelerin sonunda verim, kalite ve hastalık değerleri dikkate alınarak bir değerlendirme yapılmış ve karar aşamasına gelinmiştir. Tarımsal değerleri ölçme denemeleri Adana, Adana (Ceyhan), Kahramanmaraş ve Hatay da kurulmuştur. Bu denemelerde Osmaniyem, Ceyhan 99, Sagittoria, Pandas ve Karatopak standart çeşit olarak kullanılmıştır. TDÖ denemeleri ile birlikte Farklılık, Yeknesaklık ve Durulmuşluk (FYD) testleri 2 yıl süre ile Manisa da (Beydere) yapılmıştır. Çeşit adayının bu süre içinde UPOV prensiplerine uygun olarak her bir karakter için en uygun dönemde gözlemleri yapılmış ve çeşit özellik belgesi düzenlenmiştir AEBVD 2; tescil başvurusunu Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü nün yaptığı çeşit adayı aynı kuruluş tarafından 2012 yılında Adana da ıslah edilmiştir. Çeşit adayı; yazlık, orta boylu ve başaklanma zamanı erken-orta olup tarımsal değerleri ölçme denemelerinde kg/da ortalama verim ile ikinci sırada yer almıştır. Çeşit adayının verimi, kg/da olan standart çeşitler ortalamasının % 12.1 üzerindedir. Tekrarlamalı veriler üzerinden yapılan stabilite parametreleri incelendiğinde; 2012 AEBVD 2 çeşit adayı 1.29 b değeri ve negatif a değerine (-119.1) sahiptir. Kalite değerleri incelendiğinde; beyaz taneli olan çeşit adayının bin tane ağırlığı g, hektolitre ağırlığı kg/hl, protein oranı % , zeleny sedimentasyon ml, su absorbsiyonu % , alveograf enerji değeri , un verimi % arasında değişmektedir. Kuruluşumuzca Tescil Komitesine sunulan 2012 AEBVD 2 çeşit adayı Altınöz adıyla tarihinde yapılan Serin İklim Tahılları Tescil Komitesince tescil edilmiştir. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü 10

11 Çizelge 1. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekim Yılı Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Verim Sonuçları (kg/da) Adana Adana (Ceyhan) Hatay Kahramanmaraş Ortalama V.S. 1-Osmaniyem (st) e cde de bc 9 2-Ceyhan 99 (st) cd efg e c 12 3-Sagittoria (st) bcd cde b ab 8 4-Pandas (st) de bcd cd bc 10 5-Karatopak (st) abc bc cd a 7 6-Anforetta abc ab cd a abc abc cd a ab a de a AEBVD a g a a AEBVD ab de ab a 2 11-Azul abc fg bc c Masaccio abc def ab a 5 F CV LSD ** ** Ö.D ** Lokasyon Ort B D A C **

12 Çizelge 2. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekim Yılı Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Verim Sonuçları (kg/da) Adana Hatay Kahramanmaraş Ortalama V.S. 1-Osmaniyem (st) cd a-d bc bcd 7 2-Ceyhan 99 (st) d cd b cd 8 3-Sagittoria (st) e cd bc ef 11 4-Pandas (st) e de bc f 12 5-Karatopak (st) bcd a-d ab bc 4 6-Çıfçıf e 82.2 f cd g 13 7-Zümrüt cd a-d b bcd 6 8-Yörük abc ab bc ab 2 9-Tekeli cd bcd d de AEBVD ab a-d b b AEBVD a a ab a 1 12-Toros bcd e ab de 9 13-Toros d abc a bc 5 F CV LSD ** ** ** Lokasyon Ort A B C **

13 Çizelge 3. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi 2013 ve 2014 Yılları Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Verim Sonuçları (kg/da) Adana Adana (Ceyhan) Hatay Kahramanmaraş Ortalama V.S. 1-Osmaniyem (st) c 4 2-Ceyhan 99 (st) cd 6 3-Sagittoria (st) cd 5 4-Pandas (st) d 7 5-Karatopak (st) b AEBVD ab AEBVD a 1 F :** %CV:11.2 LSD :

14 Grafik 1. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday Verim Grafiği LSD 0.05 :

15 Çizelge 4. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday Tarımsal Değerleri Ölçme Denemelerine Ait Bazı Stabilite Parametreleri Verim (kg/da) b +,- sh a V.K. R 2 1-Osmaniyem (st) Ceyhan 99 (st) Sagittoria (st) Pandas (st) Karatopak (st) AEBVD AEBVD Genel Ortalama Std. Ortalama

16 Grafik 2. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday Stabilite Grafiği 16

17 Grafik 3. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday Beklenen Verim Grafiği 17

18 Çizelge 5. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Kahramanmaraş-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Un Verimi 1-Osmaniyem (st) K Ceyhan 99 (st) B Sagittoria (st) K Pandas (st) K Karatopak (st) B Anforetta K B B AEBVD 2 B AEBVD 3 B Azul K Masaccio K

19 Çizelge 6. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Hatay-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) 1-Osmaniyem (st) K Ceyhan 99 (st) B Sagittoria (st) K Pandas (st) K Karatopak (st) B Çıfçıf B Zümrüt B Yörük B Tekeli K AEBVD 2 B AEBVD 3 B Toros06 K Toros03 B Un Verimi 19

20 Çizelge 7. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Kahramanmaraş-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) 1-Osmaniyem (st) K Ceyhan 99 (st) B Sagittoria (st) K Pandas (st) K Karatopak (st) B Çıfçıf B Zümrüt B Yörük B Tekeli K AEBVD 2 B AEBVD 3 B Toros06 K Toros03 B Un Verimi 20

21 Çizelge 8. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Adana-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) 1-Osmaniyem (st) K Ceyhan 99 (st) B Sagittoria (st) K Pandas (st) K Karatopak (st) B Çıfçıf B Zümrüt B Yörük B Tekeli K AEBVD 2 B AEBVD 3 B Toros06 K Toros03 B Un Verimi 21

22 Çizelge 9. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Ortalama ve Standart Sapma Değerleri Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Un Verimi 1-Osmaniyem (st) K 2-Ceyhan 99 (st) B 3-Sagittoria (st) K 4-Pandas (st) K 5-Karatopak (st) B AEBVD 2 B AEBVD 3 B

23 Çizelge 10. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Gözlem Sonuçları (2013) Bitki Boyu (cm) Başaklanma Tarihi (gün/ay) Sarı Pas*** Kara Pas*** Kahverengi Pas*** Septoria Verim (kg/da) Adana K.maraş Adana K.maraş Adana Adana Adana Adana Adana K.maraş 1-Osmaniyem (st) Ceyhan 99 (st) S 5 MR Sagittoria (st) MS Pandas (st) MS Karatopak (st) R Anforetta MR 0 10 MR MR MS AEBVD AEBVD Azul MS 60 S 50 S Masaccio MS ***Hastalık şiddeti ve reaksiyon tipi birlikte değerlendirilerek gözlemler alınır. Hastalık şiddeti: Sarı/kahverengi pasta bayrak yaprağında, kara pasta ise sap kısmında pas püstülleriyle kaplı olan alanın, toplam bayrak yaprağı/sap alanına olan oranının % olarak ifadesidir. Hastalık gözlemlerinde skalanın değerlendirilmesi genellikle izafi olduğundan hastalık şiddeti için yaklaşık olarak 0, iz (=T), 5, 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 ve 100 kademeleri kullanılır. Reaksiyon tipi: 0: Gözle görülür bir enfeksiyon yok. R (Dayanıklı): Nekrotik (ölü dokular) lekeler var. Bunlarda pas püstülleri yoktur veya çok küçüktürler. MR (Orta Dayanıklı):Nekrotik alanlarla çevrili küçük püstüller görülmektedir. MS (Orta Hassas): Küçükten orta büyüklüğe kadar püstüller görülmektedir. S (Hassas): Büyük püstüller var, nekrotik veya klorotik alan yoktur. 23

24 Çizelge 11. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Gözlem Sonuçları (2014) Bitki Boyu (cm) Başaklanma Tarihi (gün/ay) Sarı Pas*** Kara Pas*** Kahverengi Pas*** Külleme Adana K.maraş Adana K.maraş Adana Adana Adana Adana 1-Osmaniyem (st) /03 15/04 10MS 2-Ceyhan 99 (st) /03 16/04 10MS 80S 3-Sagittoria (st) /03 17/04 5S 40MS 86 4-Pandas (st) /03 15/04 20S 5-Karatopak (st) /03 14/04 5S 20S 6-Çıfçıf /03 15/04 40MS 7-Zümrüt /03 15/04 20MS 8-Yörük /03 15/04 50MS 85 9-Tekeli /03 13/04 10S AEBVD /03 15/04 50S 10S AEBVD /03 16/04 12-Toros /03 13/04 5MS 40S 13-Toros /03 13/04 20MS 10S 60S ***Hastalık şiddeti ve reaksiyon tipi birlikte değerlendirilerek gözlemler alınır. Hastalık şiddeti: Sarı/kahverengi pasta bayrak yaprağında, kara pasta ise sap kısmında pas püstülleriyle kaplı olan alanın, toplam bayrak yaprağı/sap alanına olan oranının % olarak ifadesidir. Hastalık gözlemlerinde skalanın değerlendirilmesi genellikle izafi olduğundan hastalık şiddeti için yaklaşık olarak 0, iz (T), 5, 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 ve 100 kademeleri kullanılır. Reaksiyon tipi: 0: Gözle görülür bir enfeksiyon yok. R (Dayanıklı): Nekrotik (ölü dokular) lekeler var. Bunlarda pas püstülleri yoktur veya çok küçüktürler. MR (Orta Dayanıklı):Nekrotik alanlarla çevrili küçük püstüller görülmektedir. MS (Orta Hassas): Küçükten orta büyüklüğe kadar püstüller görülmektedir. S (Hassas): Büyük püstüller var, nekrotik veya klorotik alan yoktur. 24

25 Çizelge 12. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Hastalık Test Sonuçları (2013) Sarı Pas Kahverengi Pas Kara Pas Sera Tarla* Fide* Fide* Sürmeli Başak Sayısı Sürme Toplam Başak Sayısı Sürme Başak Oranı 1-Osmaniyem (st) ; Ceyhan 99 (st) 7 60 MS Sagittoria (st) MS-S ; Pandas (st) Karatopak (st) 2 0 ; Anforetta 1 0/7 (1B) 70 S X ; T - MS AEBVD AEBVD Azul MS Masaccio MS ; ; Not: 1-İlaçlı genotipler * = maksimum skor 25

26 Çizelge 13. Akdeniz (Çukurova) Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Hastalık Testleri (2014) Sarı Pas Kahverengi Pas Kara Pas Sürme Sera Tarla Sera Sera İkizce 1-Osmaniyem (st) İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 2-Ceyhan 99 (st) İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 3-Sagittoria (st) İlaçlı 30 MS İlaçlı İlaçlı İlaçlı 4-Pandas (st) İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 5-Karatopak (st) İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 6-Çıfçıf İlaçlı 30 MS İlaçlı İlaçlı İlaçlı 7-Zümrüt İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 8-Yörük İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 9-Tekeli İlaçlı 10/70 MR/MS İlaçlı İlaçlı İlaçlı AEBVD 2 İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı AEBVD 3 İlaçlı 0 İlaçlı İlaçlı İlaçlı 12-Toros S Toros S/ Sera: Sarı pas hastalığı 0-9 skalası ile değerlendirilmiş olup 0-6 dayanıklı, 7-9 hassas olarak yorumlanmalıdır. Sera: Kahverengi ve kara pas hastalıkları 0-4 skalası ile değerlendirilmiş olup 0-2 dayanıklı, 3-4 hassas olarak yorumlanmalıdır. Tarla: Sarı pas hastalığı, Modiye Cobb skalasına göre değerlendirme yapılmıştır. Tarla: Sürme hastalığı, enfekteli ve sağlam başaklar sayılmış ve oranlanarak % olarak verilmiştir. 26

27 ALADA (MAİM 2012 K-8), NUSRAT (MAİM 2012 B-26), EFE VE TIGRE EKMEKLİK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNİN TESCİLİ HAKKINDA RAPOR Ege-Güney Marmara Bölgesi ekmeklik buğday tarımsal değerleri ölçme denemelerinde MAİM 2012 K-8, MAİM 2012 B-26, Efe ve Tigre çeşit adayları 2 yıl süreyle yer almıştır. Bu denemelerin sonunda verim, kalite ve hastalık değerleri dikkate alınarak bir değerlendirme yapılmış ve karar aşamasına gelinmiştir. Tarımsal değerleri ölçme denemeleri Sakarya, Sakarya (Pamukova), Bursa (Karacabey), İzmir (Menemen), Manisa (Beydere), Muğla (Dalaman), Aydın (Söke), Denizli ve Balıkesir (Bandırma) da kurulmuştur. Bu denemelerde Tahirova 2000, Hanlı, Ziyabey 98, Basri Bey 95, Gönen 98, Pamukova 97 ve Sagittario standart çeşitleri kullanılmıştır. TDÖ denemeleri ile birlikte Farklılık, Yeknesaklık ve Durulmuşluk (FYD) testleri 2 yıl süre ile Manisa da (Beydere) yapılmıştır. MAİM 2012 K-8, MAİM 2012 B-26 ve Efe çeşit adaylarının bu süre içinde UPOV prensiplerine uygun olarak her bir karakter için en uygun dönemde gözlemleri yapılmış ve çeşit özellik belgesi düzenlenmiştir. MAİM 2012 K-8; tescil başvurusunu Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü nün yaptığı çeşit adayı aynı kuruluş tarafından 2012 yılında Sakarya da ıslah edilmiştir. Çeşit adayı; alternatif, orta boylu ve başaklanma zamanı erken-orta olup tarımsal değerleri ölçme denemelerinde kg/da ortalama verim ile ikinci sırada yer almıştır. Çeşit adayının verimi, kg/da olan standart çeşitler ortalamasının % 11.3 üzerindedir. Tekrarlamalı veriler üzerinden yapılan stabilite parametreleri incelendiğinde; MAİM 2012 K-8 çeşit adayı 0.91 b değeri ve pozitif a değerine (107.2) sahiptir. Kalite değerleri incelendiğinde; kırmızı taneli olan çeşit adayının bin tane ağırlığı g, hektolitre ağırlığı kg/hl, protein oranı % , zeleny sedimentasyon ml, su absorbsiyonu % , alveograf enerji değeri , un verimi % arasında değişmektedir. MAİM 2012 B-26; tescil başvurusunu Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü nün yaptığı çeşit adayı aynı kuruluş tarafından 2012 yılında Sakarya da ıslah edilmiştir. Çeşit adayı; alternatif, orta boylu ve başaklanma zamanı orta olup tarımsal değerleri ölçme denemelerinde kg/da ortalama verim ile dördüncü sırada yer almıştır. Çeşit adayının verimi, kg/da olan standart çeşitler ortalamasının % 8.1 üzerindedir. Tekrarlamalı veriler üzerinden yapılan stabilite parametreleri incelendiğinde; MAİM 2012 B-26 çeşit adayı 0.98 b değeri ve pozitif a değerine (52.7) sahiptir. Kalite değerleri incelendiğinde; beyaz taneli olan çeşit adayının bin tane ağırlığı g, hektolitre ağırlığı kg/hl, protein oranı % , zeleny sedimentasyon ml, 27

28 su absorbsiyonu % , alveograf enerji değeri , un verimi % arasında değişmektedir. Efe; tescil başvurusunu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü nün yaptığı çeşit adayı aynı kuruluş tarafından 2011 yılında İzmir de ıslah edilmiştir. Çeşit adayı; yazlık, orta-uzun boylu ve başaklanma zamanı erken-orta olup tarımsal değerleri ölçme denemelerinde kg/da ortalama verim ile onuncu sırada yer almıştır. Çeşit adayının verimi, kg/da olan standart çeşitler ortalamasının % 3.3 gerisindedir. Tekrarlamalı veriler üzerinden yapılan stabilite parametreleri incelendiğinde; Efe çeşit adayı 0.96 b değeri ve negatif a değerine (-1.9) sahiptir. Kalite değerleri incelendiğinde; beyaz taneli olan çeşit adayının bin tane ağırlığı g, hektolitre ağırlığı kg/hl, protein oranı % , zeleny sedimentasyon ml, su absorbsiyonu % , alveograf enerji değeri , un verimi % arasında değişmektedir. Tigre; tescil başvurusunu Alfa Tohum Tarım Gıda İnş. Hay. Paz. San. Tic. Ltd. Şti. nin yaptığı çeşit adayı INRA tarafından 1993 yılında Fransa da ıslah edilmiştir. Çeşit adayı; yazlık, kısa-orta boylu ve başaklanma zamanı erken olup tarımsal değerleri ölçme denemelerinde kg/da ortalama verim ile dokuzuncu sırada yer almıştır. Çeşit adayının verimi, kg/da olan standart çeşitler ortalamasının % 2.6 gerisindedir. Tekrarlamalı veriler üzerinden yapılan stabilite parametreleri incelendiğinde; Tigre çeşit adayı 1.13 b değeri ve negatif a değerine (-91.2) sahiptir. Kalite değerleri incelendiğinde; beyaz taneli olan çeşit adayının bin tane ağırlığı g, hektolitre ağırlığı kg/hl, protein oranı % , zeleny sedimentasyon ml, su absorbsiyonu % , alveograf enerji değeri un verimi % arasında değişmektedir. Kuruluşumuzca Tescil Komitesine sunulan MAİM 2012 K-8 çeşit adayı Alada, MAİM 2012 B-26 çeşit adayı Nusrat, Efe ve Tigre çeşit adayları ise aynı isimlerle tarihinde yapılan Serin İklim Tahılları Tescil Komitesince tescil edilmiştir. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü 28

29 Çizelge 1. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekim Yılı Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Verim Sonuçları (kg/da) Sakarya Sakarya (Pamukova) Bursa (Karacabey) İzmir (Menemen) Aydın (Söke) Denizli Balıkesir (Bandırma) Ortalama V.S. 1-Tahirova 2000 (st) cd c-f c-f d e-h d c-f efg 11 2-Hanlı (st) d-g a-e b-e d bc bc bcd c 4 3-Ziyabey 98 (st) f-ı ab a ab ab a c-f ab 2 4-Basri Bey 95 (st) e-h abc bcd de cde c b cd 5 5-Gönen 98 (st) ghı g cde de e-h c c-f gh 13 6-Pamukova 97 (st) ı d-g e-h de ı c def hıj 15 7-Sagittario (st) ghı efg d-h cd abc d bcd fg 12 8-Sakarya MAİM2011B ab b-e b-e cd efg d f def 10 9-Sakarya MAİM2011K d-h fg gh de e-h d ef ıj MAİM 2012 K bcd a b c bc bc bc b 3 11-MAİM 2012 K de a-d fgh f a c b cd 7 12-MAİM 2012 B a c-f c-g de def d c-f c-f 9 13-META-E d-h abc c-f ef cde a def cde 8 14-META-E abc b-e bc a def a a a 1 15-Efe cd d-g hı g fgh d cde j Zeybek def c-g h de ghı c def ghı Pamukkale de h ı g hı e ef k Tigre hı a-e c-f b bcd ab ef cd 6 F CV LSD ** ** ** ** * ** ** ** Lokasyon Ort D A C B F E G 29

30 Çizelge 2. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekim Yılı Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Verim Sonuçları (kg/da) Sakarya Sakarya (Pamukova) Bursa (Karacabey) İzmir (Menemen) Denizli Muğla (Dalaman) Manisa (Beydere ) Balıkesir (Bandırma) Ortalama 1-Tahirova 2000 (st) efg e-h c ıj fg c-f b-e fgh ıj 13 2-Hanlı (st) fgh d-g bc fg bcd a b-e bc cd 6 3-Ziyabey 98 (st) cde e-h cd c a e-h bcd c-g de 7 4-Basri Bey 95 (st) efg f-ı c ı cde cd b-e fgh hı 12 5-Gönen 98 (st) ghı ghı e gh h gh efg efg k 17 6-Pamukova 97 (st) f-ı e-h c h fg h b-e gh ıj 15 7-Sagittario (st) efg a-e a def g abc d-g c-f def 8 8-Ant f-ı a-d cd cd g cde g ab efg 9 9-MAİM 2013 K b-e c-g ab ab efg d-g a-d ab bc 5 10-MAİM 2012 K bdc a ab bc cde bc abc bcd ab 3 11-MAİM 2012 K def abc ab f cde ab ab a ab 2 12-MAİM 2012 B abc b-f a cd def def bcd ab bc 4 13-Efe hı c-g de cd cd c-f c-f d-g fgh Zeybek ab ghı c de ab h b-e h gh Kayra a ab a a bcd fgh a b-e a 1 16-Pamukkale 451.1fgh ı cd ef fg fgh fg fgh ıj Tigre ı hı a j bc h bcd fgh j 16 F CV LSD ** ** ** ** ** ** ** ** ** Lokasyon Ort E A D C C D B E V.S. 30

31 Çizelge 3. Ege-Güney Marmara Bölgesi 2013 ve 2014 Yılları Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Verim Sonuçları (kg/da) Sakarya Sakarya (Pamukova) Bursa (Karacabey) İzmir (Menemen) Aydın (Söke) Denizli Balıkesir (Bandırma) Muğla (Dalaman) Manisa (Beydere) Genel Ortalama 1-Tahirova 2000 (st) f 11 2-Hanlı (st) c 5 3-Ziyabey 98 (st) bc 3 4-Basri Bey 95 (st) de 7 5-Gönen 98 (st) gh 13 6-Pamukova 97 (st) g 12 7-Sagittario (st) d 6 8-MAİM 2012 K a 1 9-MAİM 2012 K ab 2 10-MAİM 2012 B bc 4 11-Efe f Zeybek ef 8 13-Pamukkale h Tigre f 9 F :** %CV:9.2 LSD :18.3 V. S. 31

32 Grafik 1. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Verim Grafiği LSD 0.05 :

33 Çizelge 4. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Tarımsal Değerleri Ölçme Denemelerine Ait Bazı Stabilite Parametreleri Verim (kg/da) b +,- sh a V.K. R 2 1-Tahirova 2000 (st) Hanlı (st) Ziyabey 98 (st) Basri Bey 95 (st) Gönen 98 (st) Pamukova 97 (st) Sagittario (st) MAİM 2012 K MAİM 2012 K MAİM 2012 B Efe Zeybek Pamukkale Tigre Genel Ortalama Std. Ortalama

34 Grafik 2. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Stabilite Grafiği 34

35 Grafik 3. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Beklenen Verim Grafiği 35

36 Çizelge 5. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Sakarya-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sedimentasyon (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Sakarya MAİM2011B-2 B Sakarya MAİM2011K-24 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B META-E B META-E B Efe B Zeybek B Pamukkale B Tigre B Un Verimi 36

37 Çizelge 6. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Bursa-Karacabey-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sedimentasyon (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Sakarya MAİM2011B-2 B Sakarya MAİM2011K-24 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B META-E B META-E B Efe B Zeybek B Pamukkale B Tigre B Un Verimi 37

38 Çizelge 7. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Sakarya-Pamukova-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sedimentasyon (ml) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Sakarya MAİM2011B-2 B Sakarya MAİM2011K-24 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B META-E B META-E B Efe B Zeybek B Pamukkale B Tigre B

39 Çizelge 8. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Denizli-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sedimentasyon (ml) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Sakarya MAİM2011B-2 B Sakarya MAİM2011K-24 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B META-E B META-E B Efe B Zeybek B Pamukkale B Tigre B

40 Çizelge 9. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (İzmir-Menemen-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sedimentasyon (ml) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Sakarya MAİM2011B-2 B Sakarya MAİM2011K-24 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B META-E B META-E B Efe B Zeybek B Pamukkale B Tigre B

41 Çizelge 10. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Aydın-Söke-2013) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sedimentasyon (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Sakarya MAİM2011B-2 B Sakarya MAİM2011K-24 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B META-E B META-E B Efe B Zeybek B Pamukkale B Tigre B Un Verimi 41

42 Çizelge 11. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Dalaman-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B Un Verimi 42

43 Çizelge 12. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Menemen-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B Un Verimi 43

44 Çizelge 13. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Denizli-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) Un Verimi 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B

45 Çizelge 14. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Bandırma-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) Un Verimi 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B

46 Çizelge 15. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Karacabey-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) Un Verimi 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B

47 Çizelge 16. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Sakarya-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) Un Verimi 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B

48 Çizelge 17. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Değerleri (Pamukova-2014) Tane Rengi Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Beklemeli Zeleny Sed. (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) Un Verimi 1-Tahirova 2000 (st) B Hanlı (st) K Ziyabey 98 (st) B Basri Bey 95 (st) B Gönen 98 (st) B Pamukova 97 (st) K Sagittario (st) K Ant B MAİM 2013 K-3 K MAİM 2012 K-2 K MAİM 2012 K-8 K MAİM 2012 B-26 B Efe B Zeybek B Kayra K Pamukkale B Tigre B

49 Çizelge 18. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemelerine Ait Teknolojik Analiz Ortalama ve Standart Sapma Değerleri 1-Tahirova 2000 (st) 2-Hanlı (st) 3-Ziyabey 98 (st) 4-Basri Bey 95 (st) 5-Gönen 98 (st) 6-Pamukova 97 (st) 7-Sagittario (st) 8-MAİM 2012 K-2 9-MAİM 2012 K-8 10-MAİM 2012 B Efe 12-Zeybek 13-Pamukkale 14-Tigre Tane Rengi B K B B B K K K K B B B B B Bin Tane Ağırlığı (g) Hektolitre Ağırlığı (kg/hl) Protein Zeleny Sedimentasyon (ml) Alveograf Enerji Değeri (W) Su Absorbsiyonu (Farinograf) Yumuşama Derecesi (Farinograf) (BU) Un Verimi

50 Menemen Sakarya Menemen Sakarya Pamukova Karacabey Bandırma Menemen Sakarya Menemen Sakarya Pamukova Karacabey Bandırma Çizelge 19. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Gözlem Sonuçları (2013) Bitki Boyu (cm) Yatma Başaklanma Tarihi (gün/ay) Verim (kg/da) 1-Tahirova 2000 (st) / /04 08/ Hanlı (st) / /04 10/ Ziyabey 98 (st) / /04 02/ Basri Bey 95 (st) / /04 03/ Gönen 98 (st) /04 02/ Pamukova 97 (st) /04 30/ Sagittario (st) /04 08/ Sakarya MAİM2011B / /04 08/ Sakarya MAİM2011K /04 09/ MAİM 2012 K / /04 09/ MAİM 2012 K / /04 09/ MAİM 2012 B /04 10/ META-E /04 30/ META-E /04 01/ Efe / /04 07/ Zeybek / /04 28/ Pamukkale /04 31/ Tigre /04 03/

51 Çizelge 20. Ege-Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday TDÖ Denemeleri Gözlem Sonuçları (2013) Sarı Pas İzmir-Menemen Kara Kahverengi Pas Pas Sarı Pas Sakarya Kahverengi Külleme (0-9/0-100) Pas 1-Tahirova 2000 (st) 30 S S 9/20 2-Hanlı (st) 5 MS 5 S 5 S S 9/10 3-Ziyabey 98 (st) 5 MR 30 S 30 S 0 60 S 9/40 4-Basri Bey 95 (st) 90 S MS 9/30 5-Gönen 98 (st) 10 S 5 S 60 S 0 80 S 7/80 6-Pamukova 97 (st) 50 S 0 20 S 0 60 S 9/60 7-Sagittario (st) 0 90 S 50 S S 9/50 8-Sakarya MAİM2011B-2 20 S 0 50 S 0 80 S 9/20 9-Sakarya MAİM2011K S 0 30 S 9/20 10-MAİM 2012 K-2 TMS 20 S 30 S 0 40 S 9/40 11-MAİM 2012 K S S 7/40 12-MAİM 2012 B S MR 9/5 13-META-E MS /80 14-META-E MS 20 S MS 9/5 15-Efe MS 7/40 16-Zeybek 5 MS 5 S S 9/40 17-Pamukkale 40 S MS 7/30 18-Tigre 50 S 40 S 5 S 0 80 S 9/40 51