METAL İŞKOLU ÇALIŞANLARI İÇİN SAĞLIKLI YAŞAM REHBERİ. Editörler: Doç. Dr. M. Nihal ESİN Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "METAL İŞKOLU ÇALIŞANLARI İÇİN SAĞLIKLI YAŞAM REHBERİ. Editörler: Doç. Dr. M. Nihal ESİN Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ"

Transkript

1 METAL İŞKOLU ÇALIŞANLARI İÇİN SAĞLIKLI YAŞAM REHBERİ Editörler: Doç. Dr. M. Nihal ESİN Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ

2 SUNUŞ Sağlıklı ve güvenlikli bir ortamda çalışmanın sağlanması, devletin, işverenlerin ve sendikaların başlıca görevlerinden biridir. Nitekim, bu yönde yasal çalışmalar yapılmakta, iyi niyetli işverenlerimiz bu konulara kaynak ayırmakta, sendikalarımız da eğitimleri ve diğer çalışmalarıyla bu sürece katkıda bulunmaktadır. Türk Metal olarak her zaman ifade ediyoruz: Sağlıklı yaşamak her birey için temel bir insan hakkıdır. Bunun iki yolu vardır. Birincisi, sağlıklı ve güvenlikli bir çalışma ortamında çalışmak, diğeri de iş yaşamımız dışında yaşamımızı sağlıklı bir biçimde sürdürmek. Bunlar en temel insan haklarındandır. Birleşmiş Milletler, Uluslararası Çalışma Örgütü, Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşların sözleşmeleri, direktifleri ve metinleri de bu yöndedir. METAL İŞKOLU ÇALIŞANLARI İÇİN SAĞLIKLI YAŞAM REHBERİ Editörler: Doç. Dr. M. Nihal ESİN Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ 1. Basım: Şubat 2014 ISBN: İletişim: Türk Metal Sendikası Genel Merkezi Beştepeler Mah. Yaşam Cad. Nergiz Sokak No: Sögütözü-Yenimahalle / Ankara e-posta: bilgiislem@turkmetal.org.tr Baskı: Ziraat Gurup Matbaacılık A.Ş. Tel: (0.312) Ancak sağlıklı olmak için yapmamız gereken diğer birçok şey, insanın bireysel yaşamıyla ilgilidir. Burada en büyük görev bizlere düşmektedir. Zaman ayırıp spor yapmak, mümkün olduğunca doğal besinlerle beslenmek, zararlı ürünleri tüketmemek, sigaradan uzak durmak gibi Bu noktada özellikle beslenme büyük önem kazanmaktadır. Çünkü bildiğiniz gibi, beslenme alışkanlıklarımızda ortaya çıkan değişiklikler, tükettiğimiz gıdaların doğallığını yitirmesi gibi nedenlerle, beslenmemizden kaynaklanan sorunlar her geçen gün artmaktadır. Bu sorunlar yeni birtakım hastalıkların baş göstermesine, birçoğumuzun genç yaşta kalıcı hastalıklara yakalanmasına ve başka birçok sağlık sorununa yol açmaktadır. İşte, Hacettepe Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Meslek Hastalıkları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü, değerli hocamız Prof. Dr. Ali Naci Yıldız ve Doç. Dr. M. Nihal Esin in editör- 3

3 lüğünde hazırlanan bu kitap, üyelerimize sağlıklı yaşamın yollarını göstermesi açısından önemli bir kaynak olmuştur. Hepimiz için yararlı bilgiler içeren bu kitabın, üyelerimizin sağlıklı bir biçimde yaşamlarını sürdürmelerine katkı vermesini dilerim. Pevrul KAVLAK TÜRK-İŞ Genel Sekreteri Türk Metal Sendikası Genel Başkanı ÖNSÖZ Çalışma ve bir şeyler üretme tüm insanların yaptığı ortak faaliyettir. İnsanların büyük bölümü, yaşamlarını devam ettirmek için gerekli olan fiziksel, ruhsal ve sosyal olanakları sağlayabilmek için bir ücret karşılığında çalışmaktadır. Çalışma ortamında insan sağlığını olumsuz etkileyecek birçok tehlike ve bu tehlikelerle ilişkili riskler bulunmaktadır. Metal işkolu da yapılan işler ve çalışma ortamından kaynaklanan birçok sağlık riskini içermektedir. Çalışanların sağlıklı ve güvenlikli ortamda çalışma hakkı, işverenlerin bu ortamı oluşturma yükümlülüğü vardır. Eğer, çalışan bireyin genel sağlık özellikleri de kötüyse, çalışma ortamının olumsuz etkisi daha da artmaktadır. Bu nedenle çalışan sağlığının korunması ve geliştirilmesinde, sağlıklı ve güvenlikli çalışma ortamı oluşturulmasının yanı sıra çalışanın genel sağlığının korunmasına yönelik önlemlerin de alınması gereklidir. Günlük yaşamda sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi sağlıklı yaşama katkı sağlayacaktır. Bu kitap, metal işkolu çalışanlarına yönelik olarak çalışanları, çalışırken ve günlük yaşamlarındaki sağlık uygulamaları konusunda bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Kitap üç temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, çalışma ortamında sağlığın korunması ile ilgili bilgiler, ikinci bölümde sağlığın korunması ile ilgili bilgiler ve üçüncü bölümde ise çalışanların sağlık düzeyini koruma ve geliştirmede hizmet veren iş sağlığı hemşirelerinin konuyla ilgili uygulamalarını tanıtan bilgiler yer almaktadır. İş sağlığı ve güvenliği alanındaki uğraşlara, çalışanların sağlık düzeyinin artırılması uğraşlarına katkıları nedeni ile Türk Metal Sendikası yetkililerine teşekkür ederiz. Doç. Dr. M. Nihal ESİN Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ 4 5

4 İÇİNDEKİLER Sunuş...3 Önsöz...5 BÖLÜM 1. ÇALIŞMA HAYATI ve SAĞLIĞINIZ İş ve Sağlık İlişkileri Metal İşkolu Çalışanlarının Sıklıkla Yaptıkları İşler, Tehlikeler ve Sağlık Sorunları Çalışma Ortamında Tehlikelerden Korunma - İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri...21 BÖLÜM 2. SAĞLIKLI YAŞAM İLKELERİ Sağlığımızı Koruma ve Geliştirmek İçin Bazı Temel Sağlık Uygulamaları Sağlıklı beslenme ve şişmanlığın önlenmesi Fiziksel aktivite - egzersiz yapmak Sigara içmemek Alkol kullanmamak Stresle baş etme Yeterli ve düzenli uyku Sık Görülen Kronik Hastalıklar Hakkında Bazı Bilgiler Kalp Damar Sistemi (Kardiyovasküler) Hastalıkları Şeker Hastalığı (Diyabetes Mellitus) Böbrek Hastalıkları Erken Tanı Amacı İle Yapılması Gereken Tarama Muayeneleri...74 BÖLÜM 3. ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞININ KORUNMASINDA İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ UYGULAMALARI...79 KAYNAKLAR

5 BÖLÜM YAZARLARI 1. BÖLÜM: Çalışma Hayatı ve Sağlığınız Öğr. Gör. Özlem KÖSEOĞLU Öğr. Gör. Duygu SEZGİN Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ 2. BÖLÜM: Sağlıklı Yaşam İlkeleri Doç. Dr. M. Nihal ESİN Öğr. Gör. Özlem KÖSEOĞLU Öğr. Gör. Duygu SEZGİN 3. BÖLÜM: Çalışanların Sağlığının Korunmasında İş Sağlığı Hemşireliği Uygulamaları Doç. Dr. M. Nihal ESİN Öğr. Gör. Duygu SEZGİN Öğr. Gör. Özlem KÖSEOĞLU Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Hacettepe Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Meslek Hastalıkları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. M. Nihal ESİN İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Öğr. Gör. Özlem KÖSEOĞLU İstanbul Bilgi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü Öğr. Gör. Duygu SEZGİN Bezmialem Vakıf Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü 8 9

6 BÖLÜM 1 ÇALIŞMA HAYATI VE SAĞLIĞINIZ 10 11

7 Sağlık, bedensel, ruhsal ve sosyal tam bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Doğumsal bazı ender sorunlar dışında insanlar sağlıklı olarak dünyaya gelirler ve doğdukları zaman sağlık bakımından bir sermayeye sahiptir. Önemli olan bu sermayeyi iyi kullanmak ve geliştirmektir. Olumsuz yaşam koşulları ve sağlıksız davranışlar doğumda var olan sağlık sermayesinin tükenmesine yol açar. Buna karşılık sağlık sermayesini korumak, hatta artırmak, yani geliştirmek de olanaklıdır (1). Sağlık durumu başlıca iki temel öge tarafından belirlenir, bunlar çevre koşulları ile bireysel özelliklerdir. Bireysel özellikler arasında kişinin yaşı ve cinsiyeti ile genel sağlık durumu, sağlık davranışları, alışkanlıkları, beslenme durumu gibi konular sayılabilir. Çevre faktörleri ise insanın çevresinde bulunabilecek her türlü faktördür ve sayıca çok fazladır. İşyeri ortamında bulunan ve çalışanların sağlık durumu üzerinde bir takım olumsuz sonuçlara yol açan etkenler bazı bireysel faktörlerle bir araya geldiğinde daha büyük olumsuzluklara dönüşebilir. Örneğin, işyerinde tozlar kontrol altına alınmadığında çalışanın akciğerlerine girerek orada yerleşir ve çalışanların solunum sisteminde hastalıklara yol açabilir. İşyerinde toz maruziyeti olan çalışan, bireysel özellik olarak bir de sigara kullanıyorsa, hastalığı sigara alışkanlığı nedeniyle olumsuz etkilenir, hastalık daha erken olarak ortaya çıkar ve daha ileri belirtilerle seyreder. Çalışma hayatının sağlık üzerinde önemli etkileri vardır. Bu etkiler çalışanların sağlığı ile ilgili olabildiği gibi çevre ve toplum sağlığı bakımından da önem taşır. Çalışanlar (işçiler vd) için başlıca çevre faktörleri, işyeri ortamında bulunan etkenler ve çalışma koşullarıdır. İnsanlar çalıştıkları işyerlerinde çok değişik madde ve etkenlerle karşılaşırlar. Farklı işyerlerinde bu faktörlerden bir ya da birkaçı bulunabilir. Diğer çevresel faktörlerin yanı sıra bu faktörler bireysel özellikleri ile birlikte çalışan kişinin sağlık durumunu belirler. Metal işkolunda hemen hemen tamamı çok tehlikeli sınıfta yer alan birçok faaliyet sürdürülmekte, bunlar da çalışanların sağlık ve güvenliği için riskler içermektedir

8 1.1. İş ve Sağlık İlişkileri (1, 2, 3) İş ve çalışma hayatı çalışan insanın sağlığı üzerinde etkili olurken, öte yandan çalışan kişinin sağlığı da iş üzerinde etkili olmaktadır. Yani, iş ile çalışanın sağlığı arasında iki yönlü bir ilişki söz konudur. Asıl ilgi, işin sağlık üzerindeki etkileri konusudur, bu etki de çoğu kez algılandığı gibi, olumsuz bir etkidir. Çalışanın sağlığının iş üzerindeki etkisi iş verimi ve üretimle yakından ilgilidir. Sağlıklı bir kişi, sağlıksız kişiye oranla çalışma hayatında daha verimlidir. Yani, çalışanların sağlık durumu iş verimini olumlu ya da olumsuz etkileyebilir. İşin sağlık üzerindeki etkisi de olumlu etki ve olumsuz etki olmak üzere iki şekilde olabilir. Çalışmak sağlık düzeyini olumlu etkileyebilmektedir. İşyerindeki risklerin yeterince kontrol altına alınmış olduğu ve kişiler arası ilişkilerin de olumlu olduğu bir ortamda çalışmak, bir üretim etkinliğinde bulunmak, kişinin sağlığı ile ilgili olarak her üç boyutu ile (hem bedensel, hem ruhsal ve hem de sosyal yönden) olumlu, geliştirici etki yapar. Çalışan kişi fizik aktivitesi olan bir kişidir. Fizik aktivitenin de kas-iskelet sistemi hastalıkları veya koroner kalp hastalığı gibi hastalıklar başta olmak üzere bazı sağlık sorunlarının ortaya çıkması bakımından koruyucu etki yaptığı bilinmektedir. Çalışan kişi bir sosyal ortamda bulunan, bir ortamı başkaları ile paylaşan ve diğer kişilerle aynı amaç için birlikte olan kişidir. Bu durum kişinin sosyal ilişkilerinin gelişmesine ve sonuç olarak ruhsal ve sosyal sağlığının olumlu gelişmesine neden olur. Öte yandan çalışmak, gelir sağlamak demektir ki geliri olan kişinin de bedensel ve ruhsal sağlık yönünden geliri olmayan kişiye oranla daha iyi durumda olması beklenir. Çalışmayan, işsiz kişilerin yaşadıkları bedensel sağlıklarına, ruhsal sağlıklarına ve sosyal hayata ilişkin sorunlar düşünüldüğünde konu daha iyi anlaşılacaktır. Ancak daha da önemli olan konu, işin sağlık üzerindeki olumsuz etkileridir. İşyeri ortamında çeşitli makineler, araç-gereç, kimyasal maddeler, soğuk-sıcak, radyasyon, gürültü, tozlar, bazı 14 iş türlerinde biyolojik ajanlar vb. çeşitli sağlık ve güvenlik riskleri bulunabilir. Bu etmenler çalışanın sağlığı üzerinde olumsuz etki yapar. İşyeri ortamında bulunan risk faktörlerinin etkisi sonucu çalışanlarda görülebilecek çalışma hayatına özgü sağlık sorunları başlıca iş kazaları ve meslek hastalıklarıdır. İşyeri ortam faktörleri sayıca çok fazladır. Bu faktörler gruplar halinde incelenmektedir. Fiziksel faktörler, kimyasal faktörler, tozlar, biyolojik faktörler, ergonomik faktörler, psikososyal faktörler şeklinde sayılabilir. Metal işkolu başta olmak üzere değişik iş türlerinde en sık karşılaşılan fiziksel faktörler sıcaklık ve gürültüdür. İyonizan ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, yüksek veya düşük basınç, titreşim gibi fiziksel etmenler de çalışanın sağlığı üzerinde belirleyici rol oynayabilir. Kimyasal faktörler sayıca en fazla olan gruptur. Başlıca kimyasal madde grupları olarak metaller, çözücüler (solvent), gazlar, pestisidler, kanserojen maddeler vs. sayılabilir. Diğer çevresel etkenlerde olduğu gibi çalışma ortamındaki etkenlerin de vücudu etkilemesi farklı yollardan olabilmektedir. İnsan vücudunun çeşitli yüzeyleri dış dünya ile temas halindedir. Bu yüzeyler deri, akciğerler, burun ve ağız ile sindirim, idrar ve üreme sistemleridir. İşyeri ortam faktörlerinden kimyasal maddeler ve biyolojik etkenler başlıca solunum yolu, deri ve ağız yoluyla vücuda girer. Zararlı etkenlerin vücuda en yaygın giriş yolları şunlardır: (a) Akciğerler yoluyla (solunum) (b) Deri yoluyla (absorbsiyon) (c) Ağız yoluyla (sindirim) Solunum Sistemi Yolu ile Etkilenme: Tehlikeli maddeler en çok solunum yolu ile insan vücuduna girer. Burun ve ağızla başlayan solunum sistemi toz, gaz, tütsü gibi zararlı etkenlerden korunmak için farklı savunma mekanizmalarına sahiptir. 15

9 Deri Yolu ile Etkilenme: Vücudun koruyucu tabakası olan ve çok geniş bir yüzeye sahip olan deri, iş yeri ortam faktörlerinden farklı şekillerde etkilenebilir. Kimyasal maddelerden bazıları deri yoluyla vücuda girebilir. Fiziksel etkenler de deri yolu ile etki yapabilir. Deriyi tahriş ettiği için, iş bitiminde ellerin benzin vb. çözücülerle temizlenmesi gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır. Sindirim Sistemi Yolu ile Etkilenme: Tehlikeli maddelerin ağızdan alınarak (yutmak suretiyle) vücuda girmesi çok sık görülen bir durum değildir. Tehlikeli maddelerle bulaşmış yiyecek ya da içeceklerin yenmesi ve içilmesi ile maruziyet söz konusu olabilir. Tehlikeli Etmenlerin Etki Yeri Bazı maddeler vücuda girdikleri yerde, bazıları diğer organlarda, bazıları ise her iki şekilde de etkisini gösterir. Lokal etkiler: Bazı maddelerin etkisi vücudun yalnızca bir bölümünde görülür, tehlikeli etmenin vücuda temas ettiği ya da vücuda girdiği bölgede sınırlı kalır. Sistemik etkiler: Sistemik etkiler, vücuda giren tehlikeli bir etmenin genel olarak vücut içinde yarattığı sorunlardır. Tehlikeli Etmenlerin Etkisinin Ortaya Çıkma Zamanı Tehlikeye maruz kalındığında hemen (dakikalar, saatler içinde) ortaya çıkan etkilere akut etki, zaman içinde (günler, aylar, yıllar sonra) ortaya çıkan etkilere kronik etki denir. Akut ya da kronik etkiler lokal ya da sistemik olabilir. İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının amacı, çalışanları işin sağlık üzerine olumsuz etkilerinden korumaktır. Çalışanlar için sağlıklı ve güvenlikli ortamda çalışma bir haktır. Çalışma ortamının sağlıklı ve güvenlikli hale getirilmesi, çalışanların sağlığının korunması işverenlerin yükümlülüğüdür. Bu konu mevzuatımızda da açıkça belirtilmiştir. 16 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun (30 Haziran 2012) 4. Maddesi de bu konuyu vurgulamakta ve konuya ilişkin hükmü içermektedir: 1. İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. 2. İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. 3. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez. 4. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz. Çalışma ortamının sağlıklı güvenlikli hale getirilmesi yükümlülüğü ve bunun nasıl yapılacağına ilişkin diğer yasal düzenlemeler (bu kapsamda çok sayıda Yönetmelik bulunmaktadır) ile çalışanların konuya ilişkin hakları mevzuatımızda ayrıntılı olarak yer almaktadır. Bu kapsamda çalışanların da konuya ilişin yükümlülükleri vardır: 17

10 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (30 Haziran 2012) MADDE Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. 2. Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır: a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek. b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek. ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile işbirliği yapmak. d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile işbirliği yapmak. Sağlık düzeyimizi belirleyen etkenlere ilişkin öz sorumluluklarımız da vardır. Çalışma ortamında çalışanların yukarda sıralanan yükümlülüklerini yerine getirmesi önemlidir. Benzer şekilde günlük yaşamda sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesi sağlıklı yaşama, sağlığın korunması ve geliştirilmesine katkı sağlayacaktır. Sonraki bölümlerde bu uygulamalara ilişkin bazı bilgiler sunulmuştur Metal İşkolu Çalışanlarının Sıklıkla Yaptıkları İşler, Tehlikeler ve Sağlık Sorunları (4, 5) Farklı alanlarda çalışan kişiler de işyerlerinde karşılaştıkları sağlık tehlikeleri nedeniyle özel bir risk grubu oluştururlar. Metal işkolu da bunlar arasında en başta gelenlerdendir. Metal İşkolunun Özellikleri Nelerdir? Metal işkoluna giren işkolları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Metal işkolunda çalışan üretim aşamalarında çalışan işçiler, büro çalışanları ve yöneticiler yaptıkları iş nedeniyle pek çok sağlık ve iş güvenliği sorununa maruz kalabilmektedirler. Tablo 1. Metal İşkolundaki Bazı Faaliyet Alanları Metalden eşya üretimi, Her türlü maden cevherlerinin ve bunların alaşım ve karışımlarının ergitilmesi, arıtılması, haddelenmesi, çekilmesi, dökülmesi ve şekillendirilmesi, Çelik sanayi, Madensel eşya yapımı, Makina yapımı, Elektrik makinaları, cihazları, araç ve gereçlerinin (deniz, demir ve hava yolları madeni taşıma araçları hariç) ve diğer madensel taşıtların yapımı ve onarımı Başkaca madensel eşya ve gereç yapımı, kurma (montaj) sanayii işleri. Bu işkolu çok çeşitli iş süreçlerini içermesine rağmen, çalışanların karşılaşabileceği sorunlar benzerdir, bunlardan başlıcaları yapılan işe göre aşağıda sıralanmıştır. 19

11 Eritme ve Arıtma Oluşabilecek tehlikeler: Kimyasal maddelerin toz, gaz ve dumanlarına maruz kalma, yüksek ısı, radyasyon, yanıklar, elektrik ile ilgili tehlikeler, uygun olmayan vücudun duruşu (postürü) ile çalışma. Oluşabilecek sağlık sorunları: Göz yaralanmaları, yanıklar, sırt, omuz ve üst ekstremitede kas iskelet sistemi problemleri. Kaynakçılık ve Sıcak Kesme Oluşabilecek tehlikeler: Yangın, patlama, yüksek ısı, elektrik ile ilgili tehlikeler, gürültü. Oluşabilecek sağlık sorunları: Yanıklar, fiziksel zorlanma, aşırı yorgunluk, kas iskelet hasarları, göz yaralanmalar. Tornalama Oluşabilecek tehlikeler: Metal işleme sıvılarında bakteriyel kirlenme, gürültü, vibrasyon. Oluşabilecek sağlık sorunları: Akciğer hastalıkları, el yaralanmaları, metal talaşı sıçramalarına bağlı göz ve vücut yaralanmaları. Zımparalama ve Parlatma Oluşabilecek tehlikeler: Taşlama taşlarında bulunan alüminyum oksit ve silikon karbür, zımpara ve parlatma bantlarında kullanılan alüminyum oksit, silisyum karbür, zımpara, granat ve çakmak taşı. Oluşabilecek sağlık sorunları: Göz hasarları, vibrasyon, akciğer hastalıkları. Endüstriyel Yağlar, Metal İşleme Sıvıları İle Çalışma Oluşabilecek tehlikeler: Sıcak, toz, buhar, duman, metal tozları, kimyasallar ve katkı maddeleri, yağlar. 20 Oluşabilecek sağlık sorunları: Dermatit, solunabilir çaptaki aerosollere bağlı olarak çeşitli akciğer hastalıkları. Metallerin Yüzey İşlemleri Oluşabilecek tehlikeler: Kostik ve korozif kimyasallar, hidroflorik asit krom ve nikel maruziyeti, metal yeniden kazanma. Oluşabilecek sağlık sorunları: Yanıklar, elektrik çarpması, ıslak çalışmaya bağlı kayma ve düşme tehlikeleri, toz patlamaları, ergonomik tehlikeler Çalışma Ortamında Tehlikelerden Korunma İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri Tehlikelerden korunmanın veya tehlikelerle karşılaşma risk oranını azaltmanın birçok yöntem ve yolları bulunmaktadır. Çalışanlar korunma önlemlerini bilmesi, bu önlemleri uygulamalarını kolaylaştıracaktır. Çalışanlar aşağıda belirtilen davranışlara sahip olmalıdır; 1. Yaptığınız iş ve bulunduğunuz iş çevresinde bulunan tehlikeleri ve riskleri tanımalısınız. 2. Çalıştığınız kurumda yapılan eğitim faaliyetlerine düzenli olarak katılmalısınız. 3. Sağlığınız ile ilgili olarak çalışma ortamından kaynaklanan bir tehdit algıladığınızda, vakit geçirmeden işyeri hekimi, hemşiresi veya iş güvenliği uzmanına bildiriniz. 4. Kişisel koruyucu malzemelerinizi size gösterildiği şekilde kullanınız. 5. İşe giriş ve periyodik muayenelerde hekim veya hemşirenin önerilerini dikkate alınız, sizin hissettiğiniz belirtiler varsa paylaşınız. 21

12 Temel Koruma Önlemleri Nelerdir? Çalışanlar potansiyel risklere karşı korunmalıdır. İş ortamının havalandırılması çok etkin şekilde sağlanmalıdır. Tehlike risk faktörleri veya belirtileri fark edildiğinde çalışanların işverenle uygun iletişim mekanizmaları ve güveni sağlanarak sorunların iletişim sağlanmalıdır. Sağlık taramaları ve kontrolleri yapılmalıdır. Periyodik tıbbi testler yapılarak erken teşhis sağlanmalıdır. İşverenler, bütün çalışanların ve özellikle operatörlerin kendi çalışma alanlarına hakim ve gerekli bilgi ve eğitime sahip olmalarını sağlamalıdırlar. Bununla birlikte, işverenler, makinaların kullanımı, denetimi, analizi, kontrolü ve test uygulamalarını da içine dahil edecek şekilde günlük kontrol listeleri (chek-listler) yapılarak iş güvenliği sağlamalıdırlar (1, 4-8). Teknik Uygulamalar Mühendislik önlemleri ve iş yeri uygulama kontrolleri bir işveren tarafından sağlanması gereken en önemli gerekliliklerdir. Bunların sağlanması ile çalışanların iş ortamı, geri dönüşüm metalleri gibi tehlikeli toksik maddelere maruz kalma riskini azaltmaktadır (1, 4-8). 22 Çok zararlı maddeyi aynı işlevi gören daha az zararlı madde ile değiştirmek. Çalışanın direk makinanın üretim kullanım alanına girmesi gerekmiyorsa, üretimi çevrelemek. Egzos siteminin kurulmasını sağlayarak toksik maddelerin havada yakalanmasını sağlamak. Yanıcı maddelere veya patlamalara karşı korunma araçlarının sağlanması Uygun işe uygun çalışanların verilmesi Çalışanın yaptığı işe göre riskli davranışlar hakkında eğitim verilmeli ( örneğin; patlama, yanıcı maddelerin olduğu ortamda kesinlikle yanıcı maddenin kullanılmaması) Kişisel Koruyucu Kullanımı Çalışanlar, yaptıkları iş ve bulundukları çalışma ortamına uygun olarak kendilerine verilen kişisel koruyucuları kullanmak zorundadırlar. Sadece işyeri uygulama ve mühendislik kontrolleri ile çalışanları tehlikelerden korumak mümkün değildir. İşverenler, ücreti ne olursa olsun çalışanlara koruyucu malzemeleri sağlamak ve kullanımını denetlemekle yükümlüdürler (1, 4-8). Bu koruyucular; Gaz/tozmaskesi Eldiven Gözlük Korucu elbise/tulum Başı koruyucu kask Kulak tıkayıcı Yüz siperleri olarak sıralanmaktadır. İşe Bağlı Kas İskelet Sistemi Rahatsızlıkları Nasıl Önlenebilir? Çalışanlarda görülen ergonomik sorunların önlenmesine yönelik bazı öneriler bulunmaktadır: Sizden uzakta bulunan cisimlere uzanmak, kas iskelet sistemi sorunlarını arttırmaktadır. Kullanacağınız cisimleri ya- 23

13 kınınızda bulundurunuz. Kol-omuz bölgesindeki sorunları önlemek için uzanmaları en aza indiriniz. Metalleri kesme ve doğrama gibi işlemlerde çalışma tezgahına olabildiğince yakın bulununuz. Böylece uzanma ve eğilmeler azalacak, diz ve ayaklara daha az yüklenme olacaktır. Çalışma sırasında gereksiz eğilme, uzanma, çekme ve dönme gibi hareketleri engellemek için, kullanacağınız tüm malzemeleri uygun alanlara yerleştiriniz. Yere eğilmeniz gerekiyorsa, öne doğru sarkmadan, omurganız dik bir şekilde dizlerinizi katlayarak eğilmeyi tercih ediniz. Ağır malzemeleri taşımak için tekerlekli yardımcıları, tezgah ya da liftleri kullanınız. Gerektiğinde birden fazla çalışanın yardımıyla kaldırınız. Malzemeleri taşımanız gerekiyorsa, kaldırmak yerine itme ve çekmeyi tercih ediniz. Çalışma sırasında kısa süreli dinlenme araları vererek, kaslarınızın gevşemesini sağlayınız. Bütün işlemlerde mutlaka kişisel koruyucularınızı kullanınız (4, 9-12). Tehlike/Kriz Yönetimi Hakkında Bilinmesi Gerekenler Öncelikle, işveren çalışanların geri dönüşüm süreçleri dahil bütün düzeylerde ortaya çıkan maddelerin özellikleri, etkileri, tehlike sınırları ve korunma yöntemleri hakkında gerekli eğitim ve donanıma sahip olmasını sağlamak yükümlüdür. Bununla birlikte, bütün çalışanların kişisel koruyucu malzemelerinin temin edilmesi, kullanılması ve gerekli durumlarda denetimi sağlanmalıdır. Ancak, oluşabilecek kaza veya kriz durumunda etkili iletişimin ve korunmanın sağlanması için bir işyerinde bulunan bütün bireylerin görev tanımları yapılarak acil 24 durumda afet/kriz yönetme şeması oluşturulmalıdır ve ön uygulaması yapılmalıdır. Yapılan ön uygulama sonrasında, eksikler tespit edilerek giderilmelidir. Ayrıca, işverenler standartları temel alarak bütün makinaların, metallerin kullanım talimatları, etkileri ve korunma yöntemlerini yazılı hale getirerek standartlar oluşturmalıdır (6, 8, 13, 14). İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri Sağlıklı ve güvenlikli işyeri oluşturma uğraşları sistematik bir yaklaşımla İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri başlığı altında sıralanabilir (1); 1. Uygun işe yerleştirme, 2. İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi, 3. Sağlık risklerinin kontrolü, 4. Aralıklı kontrol muayeneleri, 5. İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmeti sunulması, 6. Sağlık ve güvenlik eğitimi, danışmanlık 1. Uygun İşe Yerleştirme Burada amaç, çalışanın sağlığının korunmasıdır. Çalışmaya aday olan bir kişinin işe başlamadan önce bir değerlendirmeden geçirilerek niteliklerinin belirlenmesi ve bu nitelikleri ile uyumlu bir işe yerleştirilmesi, sağlıklı çalışan amacına ulaşmak bakımından çok temel bir uygulamadır. Bu amaçla yapılan muayeneye işe giriş muayenesi adı verilmektedir. Örneğin alerji öyküsü olan bir kişinin alerjik deri hastalığı olasılığı bulunan bir işte (deterjan vb. temizlik maddelerinin üretildiği veya çok kullanıldığı bir işte) çalışması önlenebilir. Böylelikle kişinin özellikleri ile işyeri koşulları bir arada düşünüldüğünde, olası bazı sağlık sorunlarının önüne geçilmiş olur. İşe giriş muayenesinin anlamı, bir kişinin bazı işlerde çalışmasını engellemek değil, kişinin nitelik- 25

14 lerine uygun bir işe yerleştirilmesini sağlamak şeklinde yorumlanmalıdır. Herkesin nitelikleri ile uyumlu bir işte çalıştırılması bir Anayasa hükmüdür (Madde 50). Bireysel özellikler ve iş koşulları dikkate alındığında çalışma hayatı bakımından bazı risk grupları ifade edilebilir. Çalışma hayatında risk grupları iki şekilde değerlendirilebilir. Bir yaklaşıma göre iş türleri bakımından risk değerlendirmesi yapılabilir. Örneğin metal işkolu öteden beri riskli bir iş olarak bilinir. Çalışma koşulları dikkate alındığında metal işkolundan başka inşaat işleri, petrokimya endüstrisi gibi işler de riskli işlerdir. Bu işlerde hem iş kazası riski, hem de meslek hastalığı gelişme olasılığı yüksektir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatta işyerleri tehlike derecelerine göre az tehlikeli-tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Bir işyerinin hangi risk grubuna gireceği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından belirlenmektedir. Bakanlık tarafından yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Listesi Tebliği nde gruplandırılmaktadır. Risk değerlendirmesinde diğer yaklaşım, çalışanların demografik ve bireysel özellikleri bakımından olan riskli durumlardır. Bu yaklaşıma göre başlıca risk grupları çocuklar ve gençler, kadınlar, yaşlılar ile hasta ve sakat olanlar şeklinde sıralanabilir (1, 3, 6). 2. İşyeri Ortam Faktörlerinin Değerlendirilmesi İşyeri ortamında bulunan faktörlerin kontrol altına alınması için öncelikle işyerinde hangi faktörlerin var olduğu ve ne düzeyde olduğu bilinmelidir. İşin niteliğine göre bir işyerinde ne tür faktörlerin bulunabileceği tahmin edilebilir. Bu konuda uzman kişiler tarafından yapılan gözlem ve değerlendirmeler de yararlıdır. Hatta çalışanların bu konudaki ifadeleri de bir işyerinde bulunan sağlık tehlikeleri hakkında fikir verebilir. Ancak, işyeri ortamında bulunan faktörün ortamdaki düzeyi, ölçümlere dayalı olarak belirlenmelidir. Risk değerlendirmesi yapılmalıdır (1, 4-5) Sağlık Risklerinin Kontrolü Çalışanları sağlığının korunması bakımından en etkili yaklaşım risklerin önlenmesi ve gerektiğinde koruma sağlanmasıdır. İşyeri ortamındaki sağlık ve güvenlik tehlikelerinin kontrol altında tutulması, mümkünse tam olarak yok edilmesi, bunun mümkün olmadığı durumlarda kişiye zarar vermeyecek düzeye indirilmesi gerekir. Sağlık risklerinin kontrolünde amaç, risk etkeni ile çalışan kişinin temasını kesmektir. Bunun için öncelikle yapılması gereken, riskin kaynağında kontrolüdür. Bu şekilde riskin çalışan kişiye ulaşması tam olarak önlenmektedir. Bu amaçla yapılacak en etkili uygulama riskli maddenin hiç kullanılmaması ve yerine tehlikesiz veya daha az tehlikeli bir başka maddenin kullanıma sokulmasıdır (ikame, substitüsyon). Bu sağlanamadığında, bir yandan tehlikeli olduğu bilinen maddenin kullanımı sürerken, bir yandan da bu maddenin, çalışanların sağlığına zarar vermemesi için bazı uygulamaların yapılması gerekir. Bu amaçla sık yapılan uygulamalar arasında etkili havalandırma sistemleri kurulması, kapatma, işlemin kapalı düzenekler içinde yapılması, ayırma, üretimde kullanılan yöntemi değiştirme gibi zararlı etkenin çalışana ulaşmasını engellemeyi amaçlayan yöntem ve uygulamalar sayılabilir. Böylece, riskin kaynağında kontrolü nü sağlama amaçlanmaktadır. Kaynakta kontrol amacı ile sık olarak yapılan bir uygulama havalandırma sistemi kurulmasıdır. Ancak etkili bir havalandırmanın zararlı maddeyi, kişinin solunum düzeyinin daha altındaki bir düzeyden emerek ortamdan uzaklaştırması gerekir. Bu tür havalandırmaya boşaltıcı havalandırma (exhaust ventilation) adı verilir. Bu şekilde, solunum yolundan vücuda girecek olan bir maddenin vücuda girmesi önlenmiş olur. Tavandan veya yüksek seviyeden yapılacak bir havalandırma düzeneği, hava akımının zorunlu olarak kişinin solunum düzeyinden geçmesine, dolayısı ile kişinin daha çok etkilemesine yol açar ve yarar sağlamaz (1, 4-6, 11). 27

15 Çalışanların sağlığının korunması bakımından, tehlikenin kaynakta kontrolü öncelikli olmakla birlikte, kimi zaman buna olanak bulunamaz. Bazen de kaynakta kontrol uygulamaları tehlikenin tam olarak kontrol edilmesine olanak vermez. Bu durumda tehlikenin, kaynaktan çıkıp işçiye ulaşmasına kadar olan yolda bazı koruyucu uygulamalar yapılabilir. Aradaki mesafenin artırılması, araya engeller ve yansıtıcı düzenekler konulması, işyeri ortamında tertip ve düzenin sağlanması gibi uygulamalar da önemlidir. Özellikle fiziksel etkenlerden korunma bakımından mesafenin artırılması da yarar sağlar. Örneğin gürültü kaynağı ile kişi arasındaki mesafe artırıldığında, gürültünün etkisi mesafenin karesi ile ters orantılı olarak azalır. Gürültü kaynağı ile kişi arasına gürültüyü engelleyecek fiziksel bariyerler konulması veya gürültüyü absorbe eden veya yansıtan yüzeylerin yerleştirilmesi de yararlıdır (1,4-6,11). Bütün çabalara rağmen risk etmeninin yeterince kontrol altına alınamadığı veya işin niteliği bakımından yukarıda sayılan uygulamaların yapılamadığı durumlarda, risk etmeni çalışan işçiye ulaşacaktır. Bu durumda da işçiye yönelik bazı uygulamalar vardır ki bunlara da kişisel koruyucu uygulamaları adı verilir. Maske, gözlük, eldiven, baret, iş elbisesi, koruyucu ayakkabı vb. araçlar bu amaçla sık kullanılan örneklerdir. Ancak burada üzerinde durulması gereken önemli bir nokta, risklerin kontrolünde asıl yapılması gerekenin kaynakta kontrol olduğu ve kişisel koruyucu uygulamalarının son çare olarak saklanması gerektiğidir. Riskin kaynağında kontrolü amacı ile yapılması gerekenler uygulandıktan sonra halen süren bir tehlike söz konusu olduğunda kişisel koruyucu donanım kullanılması kaçınılmaz olacaktır. Ancak, kaynakta kontrol uygulamalarını yapmadan önce kişisel koruyucu malzeme kullanılması, çalışanın sağlığının korunması bakımından doğru yaklaşım değildir (1, 4-6, 11). Bazı durumlarda kişisel koruyucu kullanımı, kaynakta kontrol amacı ile yapılacak uygulamalara göre daha kolay ve ucuz görülmekte ve tercih edilebilmektedir. Oysa kişisel koruyucu 28 uygulamalarının, çalışanın sağlığının korunması bakımından yararı sınırlıdır. Örneğin toz ya da gaza karşı maskenin kullanımı ya da gürültüye karşı kulak koruyucusu kullanımı sıklıkla ihmal edilebilmektedir. Bir kulak koruyucusunun, 8 saatlik bir çalışma gününde yarım saat süreli olarak takılmaması, kulaklığın koruyuculuğunun yarıya inmesine neden olmaktadır. Bu durumda kulak koruyucusundan beklenen yarar sağlanamayacaktır. Benzeri şekilde bir koruyucu gözlüğün kısa süreli takılmaması durumunda göze bir yabancı cisim kaçması, diğer zamanlarda gözlük takmanın yararını ortadan kaldırmaktadır. Bu türden sakıncaların önüne geçmek için makineler üzerine koruyucu (makine koruyucusu) takılması şeklinde uygulamalar geliştirilmektedir. Örneğin torna tezgahı üzerine yerleştirilen koruyucu plaka, bir parçanın koparak işçiye çarpmasını önleme bakımından yarar sağlar (1, 4-6, 11, 13). Çalışanları işyerindeki tehlikelerden korumak amacı ile yukarıda sayılan teknik uygulamalar çok önemlidir. Bununla birlikte kimi zaman, özellikle tehlikenin daha fazla olduğu durumlarda, yönetsel olarak da bazı uygulamalar yapılabilir. Bunlar arasında tehlikenin daha fazla olduğu bölümlerde çalışan sayısının azaltılması, çalışma süresinin kısaltılması veya bu bölümlerde dönüşümlü olarak (rotasyonla) çalışılması bu konuya örnek olabilir (1, 4-5, 11). 4. Aralıklı Kontrol Muayenesi Çalışanların sağlığını korumak bakımından uygun bir işe yerleştirme ve işyeri ortamındaki risklerin kontrol altın alınması çok önemlidir. Ancak bu yöndeki bütün çabalara rağmen, çalışan kişilerin bazı etkilenmeleri ve bazı sağlık sorunları olabilir. İşte bu sağlık sorunlarını erken dönemde yakalamak amacı ile çalışanlar belirli aralıklarla sağlık kontrolünden geçirilir. Tozlu işyerlerinde çalışanlar için akciğer filmleri, gürültülü işyerlerinde çalışanlar için işitme testleri örnek olarak verilebilir. Bir hastalığın erken dönemde yakalanmış olması tedavinin başarısını artırmaktadır. 29

16 İşin ve riskin niteliğine göre aralıklı kontrol muayenelerinin içeriği ve sıklığı değişmektedir. Aralıklı kontrol muayenelerinde çalışma koşullarına bağlı olarak ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarına yönelik değerlendirmeler yapılabildiği gibi, genel anlamda sağlık değerlendirmeleri de (hipertansiyon, diyabetes mellitus, beslenme alışkanlığı, koroner kalp hastalığı risk faktörleri vb.) yapılabilir (1,4-6,11). sağlıklı yaşam biçimi gibi pek çok konu da, sağlık eğitimi çalışmalarının kapsamına alınabilir. Sağlık eğitimi çalışmalarında özellikle sağlıklı beslenme, sigara vb. sağlığa zararlı alışkanlıklardan uzak kalma, düzenli egzersiz yapma gibi konulara yer vererek, pek çok kronik hastalık bakımından korunma sağlamaya yönelik çalışmalar yapılabilir (1,11,48). 5. İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Hizmeti Sağlanması İşyerlerinde öncelikle koruyucu hizmetleri sürdürmek üzere sağlık ve güvenlik hizmeti verilmesi yasa (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, No. 6331, 20 Haziran 2012) gereğidir ve işveren yükümlülüğüdür. Bu hizmetler işyeri içinde kurulacak bir sağlık ve güvenlik birimi tarafından yerine getirilebileceği gibi, işveren bu hizmetlerin bir kısmını veya tamamını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu hizmetler halen İş Sağlığı ve Güvenliği Birimlerince, Ortak İş Sağlığı ve Güvenliği Birimlerince ve Toplum Sağlığı Merkezlerince verilmektedir. Kanun işyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin görev ve sorumlulukları olarak risk değerlendirilmesi, acil durum planı, çalışanların sağlık gözetimi, çalışanların eğitim ve bilgilendirilmesi gibi görev ve sorumluluklar tarif etmektedir (3). 6. Sağlık ve Güvenlik Eğitimi Sağlığın korunması bakımından iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim önemli bir ögedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu na göre işyerlerinde çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi işverenin yasal yükümlülükleri arasındadır (Madde 16 ve 17). Bu eğitimlerde öncelikle işyerinde olabilecek risk etmenleri, bunların sağlık etkileri, belirtileri ve korunma yolları konusunda bilgilendirmeler yapılır. İşyerindeki sağlık ve güvenlik eğitimi etkinliklerinde doğrudan işyeri risklerine yönelik olan bu eğitimlerin yanı sıra, genel anlamda sağlığın korunması şeklinde de eğitimler yapılabilir. Kişisel temizlik, beslenme, aile planlaması, aşılama, çocuk bakımı, 30 31

17 BÖLÜM 2 SAĞLIKLI YAŞAM İLKELERİ 32 33

18 Sağlıklı yaşam tarzı (healthy lifestyle) yaklaşımı egzersiz programları şeklinde başlamıştır. Hareketsiz (sedanter) yaşam ve yüksek kalorili beslenme sonucunda şişmanlığın toplumsal düzeyde bir sorun haline gelmesi üzerine, kişileri hareket etmeleri yönünde teşvik etmek amacı ile çeşitli egzersiz programları geliştirilmiştir (1). Gerçekte hareketsiz yaşam ve yüksek kalori içeren gıdalarla beslenme, kalp-damar sistemi hastalıkları, bazı kanserler, şeker hastalığı (diyabetes mellitus), kas-iskelet sistemi sorunları, osteoporoz vb. pek çok sağlık sorununun ortaya çıkmasında başlıca etkendir. Bu yaşam şekline sigara kullanımının da eklenmesi, sağlık sorunlarını artırıcı etki yapmaktadır. Sağlıklı yaşam hedefine ulaşmak için bu faktörlerle mücadele edilmesi, bu özelliklerin olumlu hale getirilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Böylelikle sağlıklı yaşam ilkeleri olarak üç temel ilke belirlenmiştir. Bunlar; sigara içilmemesi, sağlıklı beslenme ve fizik egzersiz yapılması şeklinde ifade edilmektedir. Bu üç konuya son yıllarda stres konusu da eklenmektedir (1) Sağlığımızı Koruma Ve Geliştirmek İçin Bazı Temel Sağlık Uygulamaları Sağlımızı koruma ve geliştirmede yapmamız gereken davranışları açıklamadan önce, Sağlık kavramı üzerinde düşünelim: SAĞLIĞI NASIL TANIMLARSINIZ? Fiziksel olarak sağlıklı olmak mı? (hasta olmamak zinde olmak vb.) Ruhsal olarak sağlıklı olmak mı? (akıl sağlığının iyi olması, mutlu olmak vb.) Sosyal açıdan sağlıklı olmak mı? (kişilerarası ilişkiler, yaşam çevresi, iş çevresi vb.) 34 35

19 SAĞLIK; Her üç konuyu kapsayan bir terimdir Fiziksel, ruhsal, sosyal tam iyilik hali olarak tanımlanmıştır (WHO 1950) Bu durumda, örneğin fiziksel olarak kendimizi iyi hissettiğimiz ancak stres içinde olduğumuz zaman sağlıklı değilizdir. Sağlığımızı korumak ve geliştirmek için fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlığımızı koruyan ve geliştiren davranışları sergilemememiz gereklidir. Sizce tüm dünyada ve Türkiye de en sık görülen ve ölüme neden olan hastalıklar nelerdir? Bu hastalıklar; Kalp hastalıkları Kanser İnfeksiyon hastalıkları Kazalar olarak belirtilmiştir. Bu hastalıkların nedenleri nelerdir? Bu hastalıkların nedenleri değerlendirildiğinde; Beslenme Sigara Stres Egzersiz davranışları ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu nedenler incelendiğinde, ÖNLENEBİLİR NEDENLER olduğu görülmektedir. Bu nedenle eğer; Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına sahip olursak hastalanma riskimiz azalacaktır (11). Bu davranışlardan bazı önemlileri şunlardır: 36 Sağlıklı beslenme ve şişmanlığın önlenmesi, Fiziksel aktivite - egzersiz yapmak, Sigara içmemek, Alkol kullanmamak, Stresle baş etme, Yeterli ve düzenli uyku Sağlıklı Beslenme ve Şişmanlığın Önlenmesi Beslenmede yapılan hatalı uygulamalar ile kalp-damar sistemi hastalıkları, şişmanlık, hipetansiyon, osteoporoz ve bazı kanserlerin gelişmesi arasında ilişkiler vardır. Yeterli ve dengeli beslenme sağlıklı beslenme davranışı olarak tanımlanmaktadır. Yani, günlük diyetle alınan toplam enerji miktarının gereksinim duyulan kadar olmalı ve çeşitli besin ögelerini dengeli bir şekilde içermelidir (1). Çeşitli çalışmalarda uygun diyet programları ile kan kolesterol düzeyinde önemli azalmalar sağlandığı gösterilmiştir. Böylelikle başta koroner kalp hastalıkları olmak üzere çeşitli hastalıklar bakımından birincil düzeyde korunma sağlanmış olmaktadır. Benzeri şekilde diyetle alınan tuz miktarının azaltılması ile hipertansiyon kontrolü konusunda başarı sağlanmaktadır. Diyetteki tuz miktarının azaltılması kan basıncı normal olan kişilerde herhangi etki yapmazken, hipertansiyonu olanlarda kan basıncında düşmeye yol açmaktadır. Son yıllarda tuz tüketimi ile mide kanseri arasında ilişkilerin ortaya konması üzerine çoğu ülkede tuz tüketiminin sınırlandırılması yönünde etkili çabalar gösterilmektedir. Diyetle kalsiyum ve diğer minerallerin yeterli olarak alınması ile de osteoporozun önlenmesine katkıda bulunmak mümkün olmaktadır. Öte yandan beslenme yetersizliği olan kişilerin, işyerindeki bazı zehirli (toksik) kimyasal maddeleri uzaklaştırma (detoksifiye etme) bakımından sorunları olabilmektedir (1). 37

20 İşyerleri çalışan kişilerin en az bir öğün yemek yedikleri bir ortam olduğundan buradaki beslenme programının sağlıklı olması, kişilerin genel yaşamlarında da daha sağlıklı bir beslenme alışkanlığına sahip olmaları bakımından önem taşımaktadır. Beslenmenin sağlıklı olması, yani çeşitli besin ögelerinin yeterli ve dengeli şekilde tüketilmesi genel anlamda sağlığı koruyucu bir uygulamadır. Sağlıklı beslenmenin bir diğer olumlu yönü ise şişmanlığın önlenmesidir. Yüksek enerjili besinlerin tüketilmesi, beslenmede denge unsuruna özen gösterilmemesi sonucunda vücut ağırlığında artış ve şişmanlık gündeme gelebilir. Şişmanlık ile bazı ciddi sağlık problemleri arasında ilişkiler olduğu bilinmektedir. Kalın barsak kanseri, meme ve rahim (endometrium) kanserlerinin şişmanlık ile ilişkisi vardır. Şişmanlarda kalp damar hastalıkları riski de yüksektir. Çoğu batılı ülkede olduğu gibi ülkemizde de şişmanlıkta artış olduğu saptanmaktadır. Uygun beslenme ve egzersiz programları ile şişmanlığın önlenmesi sağlığın geliştirilmesi bakımından önemli bir uygulamadır (1, 15, 17-20). Sağlıklı beslenme, iyi bir sağlığın en hayati öğesidir. Vücudumuzun beslenmesini sağlayacak gıdaların alınması sürecidir. Büyüme, gelişme, sağlıklı ve verimli olarak uzun süre yaşamak için gerekli olan besin öğelerinin her birini yeterli miktarda alınması gereklidir (15, 16). Yemek tüm insanları ilgilendirir. Yaşamın başlıca zevklerinden ve hayat veren bir alışkanlıktır (17). Yeterli ve Dengeli Beslenme Ne Demektir? İyi bir beslenme ile vücut farklı besin gruplarından ihtiyacı olan besin öğelerini dengeli miktarda alabilir. Dengeli bir diyet: 38 İdeal vücut ağırlığının korunmasına yardım eder, Enerjinin sürdürülmesini sağlar, Kalp sağlığınıza faydalıdır, Sağlıklı bir uyku sağlar, Sağlıklı kemikleriniz olmasını sağlar (18, 19). Yeterli ve Dengeli Beslenme Neden Önemlidir? İyi bir beslenme fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik için gereklidir. Besin öğeleri vücudun; Sindirim Solunum Vücut dokularının yapımı ve gelişimi Kalp fonksiyonları Hastalıklardan korunma süreçlerinde önemli bir rol oynamaktadır (20, 21). Sağlıksız Beslenme Nedir? Kötü beslenme şu şekillerde tanımlanabilir: 1. Yetersiz beslenme: vücudun ihtiyacı olandan daha az besin ve enerji alındığı durumlar. 2. Aşırı beslenme: vücudun ihtiyacı olandan daha fazla besin ve enerjinin alındığı durumlar. Sağlıksız Beslenme Neden Zararlıdır? Yetersiz beslenme; hamile kadınlarda ve çocuklarda ilerleyen yıllarda kronik hastalıklara yakalanma olasılığını arttıracaktır. Aynı zamanda yetersiz beslenen çocukların fiziksel büyümeleri ve beyin gelişimi yavaşlayabilir. Zayıf çocukların ishal ve zatürre gibi enfeksiyon hastalıklarına bağlı ölüm riski daha yüksektir. Yetişkinlerde ise, zayıf olmak ilerleyen yıllarda ciddi hastalıklara yol açabilmektedir (22, 23). 39

21 Aşırı beslenme; şişmanlığa neden olabilmektedir. Bu durumun nedeni, fiziksel olarak aktif olmamakla birlikte, şeker ve doymuş yağ içeren besinleri vücudun gereksiniminden daha fazla olacak şekilde tüketmektir. Fazla kilolu olmak, diyabet, artrit ve kanser gibi uzun süreli sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Ayrıca, yüksek kan basıncı ve kolesterol gibi risk faktörleri ile ilişkili olması nedeniyle kalp hastalıklarına yol açabilmektedir (17, 24). Kötü beslenme ve fiziksel aktivite yetersizliği aşağıdaki durumlara yol açabilir: Kalp hastalıkları İnme Tip 2 diyabet (şeker hastalığı) Böbrek hastalıkları Yüksek tansiyon Şişmanlık (obezite) Bazı kanser türleri Kemik erimesi ve kemikte kırıklar Ayrıca; enfeksiyon hastalıklarına yatkınlık Fiziksel ve zeka gelişiminde yetersizlik Çalışma yeteneğinde azalma, öğrenme güçlüğü (19, 21). İnsanların Kötü Beslenmesine Yol Açan Faktörler Nelerdir? 40 Sağlıklı beslenme ve sağlıklı besin hazırlama ile ilgili bilgi ve beceri eksikliği, Çevresel imkansızlıklar, Besinlere erişim ve saklama imkanlarında yetersizlik olması, sağlıklı, taze besinlerin genelde hazır gıdalara kıyasla daha pahalı olması, Bazı bölgelerde taze ve sağlıklı besinlere ulaşmanın daha zor ve pahalı olması, Fazla tuz, şeker ve yağ içeren besinlerin lezzet açıdan daha tatmin edici olmasıdır (15, 16, 18, 19). Yanlış ve kötü beslenmenin önemli sonuçlarından birisi de şişmanlıktır Hepimizin İdeal Ağırlığımızı Bilmemiz Gerekir. İdeal ağırlığımızı BEDEN KÜTLE İNDEKSİNİ (BKİ = vücut ağırlığı (kg) / boy (m) 2 ) kullanarak aşağıdaki formülü kullanarak kolaylıkla hesaplayabiliriz: Bulunan değer; 18,5 ve altı ise: zayıf, 18,5-24,9 ise: normal, 25,0-29,9 ise: fazla kilolu, 30,0 ve üzeri: şişman - obezite olarak değerlendirilir. ÖRNEK BKİ = vücut ağırlığı (kg) / boy (m) 2 Örneğin boy: 160 cm, Vücut ağırlığı: 80 kg olsun BKİ= 80/1.6 2 =31,25 Bu birey şişmanlık (obezite) sınırları içerisinde değerlendirilir Beden kütle indeksinin yanı sıra BEL ÇEVRESİ de, özellikle kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarına yakalanma riski bakımından önemlidir (23, 24). Aşağıda özetlendiği gibi kadın ve erkekler için farklı olmak üzere riskli ve çok riskli olarak değerlendirilmektedir. 41

22 Bel çevresi Riskli Yüksek riskli Erkek 94 cm ve daha fazla 102 cm ve daha fazla Kadın 80 cm ve daha fazla 88 cm ve daha fazla Yiyeceklerdeki besin öğeleri: 6 farklı besin öğesi bulunmaktadır: Proteinler Yağlar Karbonhidratlar Vitaminler Mineraller Su İnsanların farklı özellikleri nedeniyle besin gereksinimleri farklı olabilmektedir. Yaş Cinsiyet Boy-Vücut ağırlığı Fiziksel aktivite düzeyi Büyüme- gelişme hızı, beslenme ihtiyacı üzerinde etkilidir (19, 20, 25). Besin grupları. Besinler, içerdikleri besleyici öğelere göre sınıflandırılabilir. Dört temel besin grubu bulunmaktadır: 42 Sebzeler ve meyveler Ekmek, pirinç ve tahıllar Süt, yoğurt ve peynir Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, kuru baklagiller ve yağlı tohumlar (15, 19). Bireyin besin ihtiyacını hiçbir zaman tek bir besin grubu ile karşılayamaz. Bu nedenle beslenme uzmanları tarafından, bu besin gruplarının her birinin her gün belirli miktarda tüketilmesi önerilmektedir (17, 20, 26, 27). Temel Beslenme Davranışları Düzenli olarak 3 ana öğün yemek Her gün en az 5 porsiyon sebze-meyve tüketmek Her gün en az 6-8 bardak su içmek Kola ve şekerli içecek içmemek Yaşa, boya ve cinse uygun kiloda olmak Tam tahıllı ekmek tüketmek Her gün iyi bir kahvaltı yapmak Düzenli olarak vücut ağırlığını ölçmek (tartılmak) (15, 17, 18, 25) Fiziksel Aktivite - Egzersiz Yapma Geçtiğimiz yüzyılın ikinci yarısında giderek daha çok önem kazanan bir konu, hareketsiz yaşam ve hareketsizliğe bağlı sağlık sorunları olmuştur. Modern teknoloji bir yandan insanlara daha konforlu bir yaşam olanağı sağlarken, bunun yanı sıra insanların hareket etme yollarını büyük ölçüde da kapatmıştır. Günümüzden 100 yıl kadar öncesinde işyerlerinde kullanılan enerjinin yaklaşık üçte birlik bölümü insan gücü olarak sağlanırken, bu gün bazı işyerlerinde bu oran yüzde bir düzeyine kadar düşmüştür. Bu paralelde şişmanlık, hipertansiyon, osteoporoz, şeker hastalığı (diyabetes mellitus), kalp hastalıkları gibi hareketsiz (sedanter) yaşamın ortaya çıkardığı sağlık sorunlarında artma gözlenmiştir. Buna karşılık düzenli olarak fizik egzersiz yapanlarda da bu hastalıklardan korunma sağlandığı konusunda bilgiler vardır (1). 43

23 İşyerleri düzenli fizik egzersiz programlarının uygulanması bakımından da önemli olanaklar sağlar. Günün değişik saatlerinde organize edilebilecek olan egzersiz programları bir yandan çalışanlar arasında daha sıcak ilişkilerin gelişmesine olanak verir, iş motivasyonunu artırır, öte yandan hastalıklardan korunma ve sağlığın geliştirilmesi bakımından yarar sağlar. İngiltere de 1950 li yıllardan beri bu konuda sürdürülen çalışmalarda düzenli olarak fizik egzersiz yapanlarda, egzersiz yapmayanlara göre koroner kalp hastalığı riskinde %50 ve kalp krizi geçirme riskinde de %60 oranında azalma olduğu saptanmıştır. Bu çalışma sonucuna göre egzersiz süresi 30 dakikadan az olmamalı ve bir hafta boyunca en az 1 saat süreli egzersiz yapılmalıdır. Düzenli fizik egzersiz ile kardiyovasküler verimlilik artar, sistolik ve diyastolik kan basıncında 13 mm.hg ve 10 mm.hg düşme meydana gelir. Egzersiz yapmakla total kolesterol düzeyinde önemli bir değişiklik olmamakla birlikte egzersizin kalp hastalıklarından koruyucu kolesterol olarak bilinen HDL kolesterol düzeyini artırdığı bilinmektedir. ABD de 6351 liman çalışanı günlük aktivite düzeylerine göre hafif-ortayüksek fizik aktivite yapanlar olarak gruplanmış ve gruplar yılları arasında izlenmiştir. Sonuçta sedanter çalışanlarda fatal koroner kalp hastalığı riskinin, yüksek fizik aktivite gösterenlerden % 80 daha fazla olduğu bulunmuştur (1). Düzenli olarak fizik aktivite yapanlarda hem egzersiz sırasında hem de egzersizden sonraki birkaç saat boyunca enerji kullanımı artar. Bu durum bir yandan şişmanlığın kontrolü bakımından yarar sağlar, diğer taraftan dokuların insuline duyarlılığı arttığı için özellikle Tip II diyabet hastalığının kontrolü (regülasyonu) kolaylaşır. Düzenli egzersiz yapmakla osteoporoz gelişmesi bakımından da korunma sağlanır (1). Fiziksel aktivite, yani beden hareketi ya da egzersiz, sağlıklı yaşamın önemli bir parçasıdır. Yürüyüş ya da bahçede çalışma gibi yapılandırılmış egzersiz ve spor hareketlerini içermektedir (4, 28). Fiziksel aktivite, harcanan enerji düzeyine göre düşük, orta ve yüksek olarak sınıflandırılmaktadır: 44 Düşük Düzey Bir Fiziksel Aktiviteye Örnekler Yavaş yürümek Ev işleri yapmak Bahçede çalışmak Orta Düzey Bir Fiziksel Aktiviteye Örnekler Hızlı yürümek Dans etmek Bisiklet sürmek Yüksek Düzey Bir Fiziksel Aktiviteye Örnekler Koşmak Yüzmek Futbol maçı gibi spor oyunlarına katılmak (4, 28, 29). Fiziksel Açıdan Aktif Olmanın Yolları Bir insanın fiziksel açıdan aktif olması için planlanmış bir spor aktivitesine katılması gerekmemektedir. Günlük yaşamda fiziksel açıdan aktif olmanın birçok yolu bulunmaktadır: İşe ya da okula yürüyerek gitmek Kültürel aktivitelere ve toplantılara katılmak Doğada yürümek, yürüyüşlere çıkmak Yüzmek Balık tutmak Bahçe işleri ile uğraşmak Bisiklet sürmek Ev işleri yapmak Toplumsal aktivitelere katılmak (9, 28, 30). 45

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YASASI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YASASI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI HOŞGELDİNİZ 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YASASI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 24.10.2013 İÇERİK İSG Açısından Devletin Sorumlulukları 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşverenlerin Yükümlülükleri

Detaylı

Prof.Dr. Nadi Bakırcı Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı A.D.

Prof.Dr. Nadi Bakırcı Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı A.D. Prof.Dr. Nadi Bakırcı Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı A.D. İhmal edilen bir konu olarak iş sağlığı ve güvenliği Bu konuda ihmal edilen bir grup olarak sağlık çalışanları Sağlık hizmeti

Detaylı

HAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ

HAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ HAS223-26 İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ İSG Kanunu Haziran 2012 MADDE 4- (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; İŞ SAĞLIĞI

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.

İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu. İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde

Detaylı

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur?

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur? ÇALIŞMA SORULARI-İŞ KAZALARI-Bilal ÇOLAK 1. Aşağıda verilenlerden hangisi tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda riskin elimine edilmesi ya da azaltılması adına diğerlerine göre önceliğe sahiptir?

Detaylı

İş sağlığı, İş Sağlığı İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ. Uluslararası Çalışma Örgütü ne (ILO) göre; ILO rakamlarına göre;

İş sağlığı, İş Sağlığı İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ. Uluslararası Çalışma Örgütü ne (ILO) göre; ILO rakamlarına göre; İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ İş Sağlığı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) nün yaptığı tanıma göre iş sağlığı, bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal

Detaylı

Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği

Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Deniz BOZ ERAVCI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanı 1 İçerik - İş Sağlığı ve Güvenliği - İlgili

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI Konu Başlıkları 1. Temel Kavramlar ve Tanımlar 2. İlgili Mevzuat 3. Risklerden Korunma Yöntemleri

Detaylı

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve

Detaylı

Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Sunum planı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı Çalışanların sağlığının

Detaylı

MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065

MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ

Detaylı

İşçi ve İşveren Tanımları

İşçi ve İşveren Tanımları Kanun un Amacı Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)

Detaylı

Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi

Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi 1 Amaç: Katılımcıların; işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını hazırlamalarına ve uygulamadaki gerekli temel bilgileri kazandırmalarına yardımcı olmaktır.

Detaylı

YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIKLI YAŞAMI DESTEKLEME PROGRAMI. Dr. Metin SABUNCU YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRÜ

YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIKLI YAŞAMI DESTEKLEME PROGRAMI. Dr. Metin SABUNCU YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRÜ YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIKLI YAŞAMI DESTEKLEME PROGRAMI Dr. Metin SABUNCU YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRÜ Dünyada 13.5 milyon koroner kalp hastası var. Yılda 1.5 milyon insan kalp krizi geçiriyor.

Detaylı

MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ

MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ 15.10.2018 www.sakarya.edu.tr 1 Çalışanların sağlık sorunları Çalışanların sağlık sorunları 3 gruba ayrılır; 1. Genel hastalıklar ÜSYE, vs. 2. İşe özgü sağlık sorunları

Detaylı

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Risk Değerlendirme Yükümlülüğü İLKER KIYAK MAKİNA MÜHENDİSİ İSG UZMANI ( A SINIFI ) www.ilkmak.com Risk Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka

Detaylı

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ Dr. Fatma IŞIK COŞKUNSES İSG Uzmanı / İSGÜM Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda

Detaylı

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ 7.Hafta: Risk ve Risk Analizi DYA 114 Çevre Koruma BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ RİSK ve RİSK ANALİZİ Risk Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı

Detaylı

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME. Volkan Dündar

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME. Volkan Dündar UYGUN İŞE YERLEŞTİRME Volkan Dündar UYGUN İŞE YERLEŞTİRME KAPSAMI İşe giriş muayenesi ve işe yerleştirme birbirini tamamlayan kavramlardır. İşe Giriş Muayenesi Aralıklı Kontrol Muayenesi Erken Kontrol

Detaylı

Obezite Nedir? Harun AKTAŞ - Trabzon

Obezite Nedir? Harun AKTAŞ - Trabzon Obezite Nedir? Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması

Detaylı

İŞÇİLERDE, SPORCULARDA VE YAŞLILARDA BESLENME

İŞÇİLERDE, SPORCULARDA VE YAŞLILARDA BESLENME İŞÇİLERDE, SPORCULARDA VE YAŞLILARDA BESLENME Besinlerle alınan enerjinin başlıca kaynağı olan besin öğeleri proteinler, karbonhidratlar ve yağlardır. Enerji gereksinimi ne olursa olsun, günlük alınan

Detaylı

İş Sağlığı Güvenliğine Genel Bakış ve Güvenlik Kültürü Güvenlik, yapılan işin ve/veya çalışma şartlarının zarar ve/veya tehlike içermeme durumudur. Güvenliği sağlamanın üç ana kuralı vardır; 1- Güvenliği

Detaylı

AHMET DEMİR ÖRTÜN GENEL RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU FULYA MAH.MEVLUT PEHLİVAN.SOK.NO8/1 D.10 ŞİŞLİ-İSTANBUL

AHMET DEMİR ÖRTÜN GENEL RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU FULYA MAH.MEVLUT PEHLİVAN.SOK.NO8/1 D.10 ŞİŞLİ-İSTANBUL Risk Değerlendirme No: 1 S.M.M.M AHMET DEMİR ÖRTÜN GENEL RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU Tarih: 31.12.2012 İşveren: Risk Değerlendirilmesinin Geçerlilik Tarihi İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? AHMET DEMİR ÖRTÜN

Detaylı

Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi

Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü 10 Ekim 2014 nbilir@hacettepe.edu.tr Sunum Planı Sağlık Hizmetlerinin Gelişmesi

Detaylı

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve MESLEKİ RİSKLER VE İŞ HİJYENİ İş Hijyeni; İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik ilik halini i bozan, işçiler il ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik

Detaylı

MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ

MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ S O N U Ç R A P O R U MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ ISBN: 978-605-5307-07-3 Mebusevleri Mah. Şerefli Sk. No:27/3 Tandoğan / ANKARA T: 0312 222 03 55 F: 0312 222 03 09 MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ

Detaylı

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda. İşveren Yükümlülükleri -II- Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşveren Yükümlülükleri -II-

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda. İşveren Yükümlülükleri -II- Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşveren Yükümlülükleri -II- Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda İşveren Yükümlülükleri -II- 1 / 10 Yusuf DOĞAN Mali Müşavirlik 4. İşverenin Risk Değerlendirmesi Yükümlülüğü İşveren, güvenlik tedbirleri ve koruyucu ekipmanlar ile

Detaylı

Doç. Dr. Pir Ali KAYA

Doç. Dr. Pir Ali KAYA 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda İşverenin Yükümlülükleri Doç. Dr. Pir Ali KAYA Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü 1 I. 6331 Sayılı Kanuna Göre İşverenin

Detaylı

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU Risk Değerlendirme No: Tarih: İşveren: İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? (Kısaca açıklayınız) İşçi sayısı: Erkek Kadın Çocuk Çırak Öğrenci RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMASININ

Detaylı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı çeken sigara vücuda birçok zarar vermekte ve uzun süre

Detaylı

Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan

Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz Diyetisyen Serap Orak Tufan İstanbul 2015 NEDEN OKULA GİDERİZ? PEKİ NEDEN YEMEK YERİZ? Hastalanmamak için Daha Güçlü olmak için Daha çabuk büyümek için Karnımızı

Detaylı

Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler

Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler 1. Aşağıdakilerden hangisi İş Yerinde Görülen Psikososyal Etmenlerdendir A) Çalışma ortamı B) Çalışma süresi C) Ücretler D) Yönetsel ve çalışanlarla ilgili faktörler

Detaylı

Apartmanlarda İSG ve Risk Analizleri

Apartmanlarda İSG ve Risk Analizleri Apartmanlarda İSG ve Risk Analizleri 1 Tanımlar (4857) Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir. İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara

Detaylı

112 ASHİ VE AMBULANSLARDA. ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ Kalite Yönetim Birimi

112 ASHİ VE AMBULANSLARDA. ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ Kalite Yönetim Birimi 112 ASHİ VE AMBULANSLARDA ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ Kalite Yönetim Birimi EĞİTİMİN AMACI Çalışanlarının işlerindeki tehlikeleri farketmeleri, Güvensiz durum davranışların neden olduğu iş kazaları ve önlemlerin

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler

İKİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç GEBE VEYA EMZİREN KADINLARIN ÇALIŞTIRILMA ŞARTLARIYLA EMZİRME ODALARI VE ÇOCUK BAKIM YURTLARINA DAİR YÖNETMELİK (14 Temmuz 2004 tarih ve 25522 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,

Detaylı

Dünya genelinde her 3 4 kişiden biri kronik hastalıklıdır. (Ülkemizde Kronik Hastalıklar Raporu na göre,

Dünya genelinde her 3 4 kişiden biri kronik hastalıklıdır. (Ülkemizde Kronik Hastalıklar Raporu na göre, KRONİK HASTALIKLAR *Genellikle tam iyileştirilmeleri söz konusu olmayan, *Sürekli, *Yavaş ilerleyen, *Çoğu kez kalıcı sakatlıklar bırakan, *Oluşmasında kişisel ve genetik etkenlerin rol oynadığı, *Genellikle

Detaylı

İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar

İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar İSG 5003 İş ve Sağlık İlişkisinde Temel Kavramlar Güz 2014 Prof.Dr.O.Alp ERGÖR DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD DEÜ İş Sağlığı Araştırma ve Uygulama Merkezi İSAMER DEÜ Hastanesi Çalışan Sağlığı Birimi

Detaylı

METAL İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI. Dr. Buhara ÖNAL (PhD, İş Sağlığı) Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ

METAL İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI. Dr. Buhara ÖNAL (PhD, İş Sağlığı) Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ METAL İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI Dr. Buhara ÖNAL (PhD, İş Sağlığı) Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ SUNUŞ Son yıllarda, iş sağlığı ve güvenliği alanında çok sayıda araştırma yapılıyor. Bu araştırmalar da gösteriyor

Detaylı

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN

Detaylı

Kimyasal Maddeler. Tehlikeli Kimyasal Maddeler. Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler

Kimyasal Maddeler. Tehlikeli Kimyasal Maddeler. Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler Kimyasal Maddeler Tehlikeli Kimyasal Maddeler Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler Kimya sanayinin faaliyet alanı doğal maddelerin kimyasal yapısını değiştirerek diğer endüstrilerde

Detaylı

Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır.

Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. ŞİŞMANLIK (OBEZİTE) Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. Yağ dokusunun oranı; Yetişkin erkeklerde % 12 15, Yetişkin kadınlarda %20 27 arasındadır. Bu oranların

Detaylı

OKUL ÇAĞINDA BESLENME

OKUL ÇAĞINDA BESLENME OKUL ÇAĞINDA BESLENME Doç. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Nisan 2008-İZMİR ADÖLESAN DÖNEM 1. Biyolojik değişim BÜYÜME

Detaylı

İŞVERENİN ÖNLEM ALMA BORCU

İŞVERENİN ÖNLEM ALMA BORCU İŞVERENİN ÖNLEM ALMA BORCU İş kazaları ve meslek hastalıkları işyerlerinde meydana gelmektedir. Başka bir ifade ile iş kazası ve meslek hastalıklarının nedeni işyeri koşullarıdır. İşyerlerindeki kuralları

Detaylı

İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI

İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI 1 İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI 2 Önleme: Bir şeyin olmasına veya yapılmasına engel olmak, Ortaya çıkan veya çıkacağı düşünülen bir tehlikeyi durdurmak, önüne geçmek. 3 Koruma: Bir kimseyi veya bir şeyi dış

Detaylı

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN Sağlık Kavramı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ne göre sağlık; Sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halidir.

Detaylı

Diyabette Beslenme. Diyabet

Diyabette Beslenme. Diyabet Diyabette Beslenme Diyabet BR.HLİ.044 Diyabet Hastası Nasıl Beslenmeli? Halk arasında şeker hastalığı olarak adlandırılan diyabet, düzenli beslenme programı gerektirir. Düzenli ve bilinçli bir beslenme

Detaylı

Boss Yönetişim Yeni İş sağlığı ve İş güvenliği

Boss Yönetişim Yeni İş sağlığı ve İş güvenliği Boss Yönetişim Yeni İş sağlığı ve İş güvenliği 6331 Sayılı Kanun Genel Çalışanlarınsağlıkvegüvenliklerinikorumaktemel anayasal bir haktır.işhukukunun temel ilkesi olan işçiyikorumailkesininhayatageçirilmesinin

Detaylı

TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI

TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI Türkiye beslenme durumu yönünden hem gelişmekte olan, hem de gelişmiş ülkelerin sorunlarını birlikte içeren bir görünüme sahiptir. Ülkemizde halkın beslenme

Detaylı

Doktora 6. Yarıyıl DERS KODU DERSLER TEO. UYG. KRD. AKTS Z/S. Doktora 8. Yarıyıl

Doktora 6. Yarıyıl DERS KODU DERSLER TEO. UYG. KRD. AKTS Z/S. Doktora 8. Yarıyıl AVRASYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DOKTORA PROGRAMI DERSLERİ VE DERS İÇERİKLERİ Doktora 1. Yarıyıl ISGD 601 İş Sağlığı ve İş Hijyeni 3 2 3 Z ISGD 603 Meslek Hastalıkları

Detaylı

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Ak Uzay OSGB (Ortak Sağlık Güvenlik Birimi) 1. TEKLİF TALEBİNDE BULUNAN FİRMANIN BİLGİLERİ TEKLİF ALANIN Kurum Ünvanı Mersin Diş Hekimleri Odası Telefon (0324)

Detaylı

ÇALIŞMA MEVZUATI İLE İLGİLİ BİLGİLER

ÇALIŞMA MEVZUATI İLE İLGİLİ BİLGİLER ÇALIŞMA MEVZUATI İLE İLGİLİ BİLGİLER 30.06.2012 Resmi Gazete 01.01.2013 yürürlüğe girdi KAPSAM Kamu ve özel bütün işyerleri Memur ve işçi bütün çalışanlar Çırak ve stajyerler de dahil İLGİLİ MEVZUAT 6331

Detaylı

BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE WEB TABANLI İŞ KAZASI BİLDİRİM SİSTEMİ PİLOT ÇALIŞMA SONUÇLARI

BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE WEB TABANLI İŞ KAZASI BİLDİRİM SİSTEMİ PİLOT ÇALIŞMA SONUÇLARI BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE WEB TABANLI İŞ KAZASI BİLDİRİM SİSTEMİ PİLOT ÇALIŞMA SONUÇLARI Anahtar Sözcükler: Sağlık çalışanı, İş kazası, Kaza bildirim sistemi Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Çalışan

Detaylı

Bilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır

Bilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır OBEZİTE Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu

Detaylı

Tarım Sektöründe İş Hijyeninin Önemi

Tarım Sektöründe İş Hijyeninin Önemi Tarım Sektöründe İş Hijyeninin Önemi Tarım Çalışanlarının İşyeri Ortam Koşulları Tarım sektörü, erken ölüm, yaralanma ve hastalık açısından inşaat ve madencilikten sonra en tehlikeli üçüncü iş koludur.

Detaylı

Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi. Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi. Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi Doç. Dr. Bülent Özdemir Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Kalp Krizini Tetikleyen Durumlar ve Tedavisi KALP KRİZİ Kalp krizi (miyokard

Detaylı

TİTREŞİM. Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir.

TİTREŞİM. Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİM Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİMİN ÖZELLİĞİNİ 1 Frekansı ve 2 Şiddeti belirler. Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına titreşimin

Detaylı

27.09.2012 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Çok Ciddi Yükümlülükleri ve Büyük Cezalar Geliyor Pazartesi, 12 Kasım 2012 18:55

27.09.2012 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Çok Ciddi Yükümlülükleri ve Büyük Cezalar Geliyor Pazartesi, 12 Kasım 2012 18:55 I- GİRİŞ: Bilindiği gibi, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30.06.2012 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak, bir kısım maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girdiği halde, diğer bir kısım maddeleri

Detaylı

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için

Detaylı

Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU

Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU Yazar Ad 61 Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU Ülkemizde kalp damar hastalıkları erişkinlerde en önemli ölüm ve hastalık nedeni olup kanser veya trafik kazalarına bağlı ölümlerden daha sık görülmektedir. Halkımızda

Detaylı

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının Çalışma Hayatına Getirdiği Yenilikler/ Yükümlülükler

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının Çalışma Hayatına Getirdiği Yenilikler/ Yükümlülükler 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının Çalışma Hayatına Getirdiği Yenilikler/ Yükümlülükler MsC.M.Ayhan KENTBUĞA Gelişim Üniversitesi Öğr.Grv. www.kentbuga.com 533 955 69 88 10.11.2012 1 ayhan@kentbuga.com

Detaylı

ADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ. Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu

ADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ. Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu ADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri Ergenin yaşına, gelişim düzeyine uygun Bireysel, kültürel ve sosyoekonomik farklılıklara

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

DENGELİ BESLENME NEDİR?

DENGELİ BESLENME NEDİR? DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken dört temel besin grubu olan; süt ve ürünleri, et ve benzeri, sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllar dan hergün sizin için gerekli

Detaylı

AVUKAT BÜROSU RİSK DEĞERLENDİRME FORMU

AVUKAT BÜROSU RİSK DEĞERLENDİRME FORMU AVUKAT BÜROSU RİSK DEĞERLENDİRME FORMU İşveren Büro Adresi Yapılan İş Çalışan Sayısı Toplam: Hukuki Danışmanlık, Dava ve İcra İşlemleri Takibi Erkek Kadın Çocuk Stajyer Öğrenci RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMASININ

Detaylı

GRİP İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008

GRİP İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008 GRİP İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008 GRİP HAKKINDA BİLMEMİZ GEREKENLER Gribin nasıl bir hastalık olduğunu, Gripten korunmak için neler yapmamız gerektiğini, Grip aşısını ve ne zaman aşı olmamız

Detaylı

İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ

İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ Dr. Sema ÖZBAŞ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanı Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLAR (KKE) EĞİTİMİ

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLAR (KKE) EĞİTİMİ KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLAR (KKE) EĞİTİMİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN GENEL PRENSİPLERİ İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ? ÇALIŞANI KORUMAK ÜRETİM GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK İŞLETME GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK. KİŞİSEL KORUYUCU

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIġMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK TASLAĞI

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIġMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK TASLAĞI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIġMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠK TASLAĞI BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE

Detaylı

SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM

SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM SAĞLIKLI KALP İÇİN AKTİF YAŞAM Günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri de kalp hastalıklarıdır. Bu kavram içinde birçok farklı hastalık bulunsa da, dünyada ve ülkemizde

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ 1. Yıl - GÜZ DÖNEMİ ZORUNLU DERSLER İş Sağlığı Epidemiyolojisi ISG701 1 3 + 0 6 İş sağlığı ve epidemiyoloji kavramlarının

Detaylı

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler

Detaylı

ÇALIŞMA YAŞAMINDA SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ. Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD) İş Sağlığı (Halk Sağlığı) Uzmanı (MSc) Kamu Yönetimi Uzmanı (MSc)

ÇALIŞMA YAŞAMINDA SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ. Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD) İş Sağlığı (Halk Sağlığı) Uzmanı (MSc) Kamu Yönetimi Uzmanı (MSc) ÇALIŞMA YAŞAMINDA SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD) İş Sağlığı (Halk Sağlığı) Uzmanı (MSc) Kamu Yönetimi Uzmanı (MSc) DERSİN AMACI Katılımcıların, işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını

Detaylı

Kronik Hastalıklar Epidemiyolojisi (Noncommunicable Diseases) Doç. Dr. Emel ĐRGĐL

Kronik Hastalıklar Epidemiyolojisi (Noncommunicable Diseases) Doç. Dr. Emel ĐRGĐL Kronik Hastalıklar Epidemiyolojisi (Noncommunicable Diseases) Doç. Dr. Emel ĐRGĐL Kronik hastalıkların genellikle, çok belirgin olmayan etyolojileri, çok çeşitli risk faktörleri, çok uzun latent dönemleri

Detaylı

Çocukluk Çağı Obezitesi

Çocukluk Çağı Obezitesi Çocukluk Çağı Obezitesi Prof. Dr. Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü hozcebe@hacettepe.edu.tr Çocuklarda Obezite Son yıllarda önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmesi Gelişmiş

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık hizmeti sunumu sırasında sağlık çalışanları, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden sağlıklarını tehdit eden pek çok riske maruz

Detaylı

Çalışma yaşamında sağlık ve güvenlik arasındaki ilişki nedir? Çalışma yaşamında sağlık ve mühendislik uygulamaları nelerdir?

Çalışma yaşamında sağlık ve güvenlik arasındaki ilişki nedir? Çalışma yaşamında sağlık ve mühendislik uygulamaları nelerdir? İSG 5003 Çalışma yaşamında sağlık ve güvenlik arasındaki ilişki nedir? Çalışma yaşamında sağlık ve mühendislik uygulamaları nelerdir? Güz 2014 Prof.Dr.O.Alp ERGÖR DEÜ Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD DEÜ

Detaylı

KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ

KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ 1. TARAFLAR İŞVEREN: Aşağıda bilgileri yazılı olan şirket bu sözleşmenin bir tarafı olup bundan sonra işveren olarak adlandırılacaktır. Belirtilen adres ve elektronik posta adresi

Detaylı

Op Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi

Op Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi Sağlıklı bir anne için Sağlıklı beslenme Düzenli hekim kontrolü Gebelik öncesi hastalıkların sıkı takibi Sağlıklı bir yaşam tarzı Huzurlu bir gebelik süreci Sağlıklı beslenme = Dengeli beslenme Proteinler

Detaylı

TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİNDE KULLANILACAK TEHLİKE SEMBOL VE İŞARETLERİ

TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİNDE KULLANILACAK TEHLİKE SEMBOL VE İŞARETLERİ EKIV TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLENMESİNDE KULLANILACAK TEHLİKE SEMBOL VE İŞARETLERİ TEHLİKE ÖZELLİĞİ İŞARETİ SEMBOLÜ (Turuncu zemin üzerine siyah baskı) PATLAYICI E OKSİTLEYİCİ O ALEVLENİR

Detaylı

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir GAV yayınıdır. GAV Yayın No:

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel

Detaylı

Sağlık ve Sağlıklı Yaşam

Sağlık ve Sağlıklı Yaşam Sağlık ve Sağlıklı Yaşam Amaç Bu sunumu dinleyen katılımcılar sağlıklı olabilmek ve/veya sağlıklı olma halini sürdürebilmek için yapılması gereken temel adımları bilecekler ve bu adımları yaşamlarında

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK; Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. BESLENME; Büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken

Detaylı

EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr

EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr Ağacın kökü toprak İnsanın kökü EKMEK tir. 2 BİR AYDA 7-12 KG. VERMEK

Detaylı

GÜNLÜK OLARAK NEDEN YETERLİ MİKTARDA KALSİYUM ALMALIYIZ?

GÜNLÜK OLARAK NEDEN YETERLİ MİKTARDA KALSİYUM ALMALIYIZ? GÜNLÜK OLARAK NEDEN YETERLİ MİKTARDA KALSİYUM ALMALIYIZ? Kalsiyum bir çok kişinin bildiği gibi kemik ve dişlerin yapı, oluşum ve sürdürülmesinde temel bir gereksinimdir. Kemik erimesini azaltmada yardımcı

Detaylı

İş Sağlığı ve İş Güvenliğinde Çalışan Katılımının Önemi

İş Sağlığı ve İş Güvenliğinde Çalışan Katılımının Önemi İş Sağlığı ve İş Güvenliğinde Çalışan Katılımının Önemi Y.Doç.Dr.Nezih VAROL, Halk Sağlığı & Adli Tıp Uzmanı Biruni Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hastanelerde İSG Sempozyumu 27.05.2014 Dünya

Detaylı

23 MAYIS 2015 C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI SORULARI

23 MAYIS 2015 C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI SORULARI 1)Duyma eşiği kaç desibeldir?.0.87.80. 30.50 23 MAYIS 2015 C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI SORULARI 2)işveren kulaklık almakla almamak arasında kalmıştır işyerinde gürültü seviyesi kaç db(a) ise

Detaylı

www.ankaraisguvenligi.com

www.ankaraisguvenligi.com İş sağlığı ve güvenliği temel prensiplerini ve güvenlik kültürünün önemini kavramak. Güvenlik kültürünün işletmeye faydalarını öğrenmek, Güvenlik kültürünün oluşturulmasını ve sürdürülmesi sağlamak. ILO

Detaylı

TRAVMADAN KORUNMA. Doç Dr. Onur POLAT Acil Tıp Anabilim Dalı

TRAVMADAN KORUNMA. Doç Dr. Onur POLAT Acil Tıp Anabilim Dalı TRAVMADAN KORUNMA Doç Dr. Onur POLAT Acil Tıp Anabilim Dalı Travma önceden ve nereden geleceği bilinmeyen bir darbeye benzetilebileceği gibi, toplumun yeterli özeni göstermediği bir hastalığı olarak da

Detaylı

ŞİDDET ŞİDDETİN DERECELENDİRME BASAMAKLARI

ŞİDDET ŞİDDETİN DERECELENDİRME BASAMAKLARI ŞİDDET ŞİDDETİN DERECELENDİRME BASAMAKLARI ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ AMAÇ: Hastane hizmetlerinin sunumu esnasında meydana gelebilecek riskleri belirlemek ve ortadan kaldırmak için gerekli yöntemleri

Detaylı

BUNAMA (DEMANS) NEDİR?

BUNAMA (DEMANS) NEDİR? BUNAMA (DEMANS) NEDİR? Bunama, genellikle 60 yaşın üzerindeki bireylerde çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan, başta hafıza olmak üzere zihinsel işlevlerin zayıfladığı, uzun süreli bir sağlık sorunudur.

Detaylı

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Yasemen YANAR Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölüm Başkanı Tarih boyunca medeniyetler

Detaylı

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır.

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır. Alfalino Omega 3 nedir? Omega 3 yağ asitleri vücut için gerekli olan ama vücudun üretemediği yağ asitleridir. Besinlerle alınamadığı durumlarda gıda takviyeleri ile alınmaları gerekmektedir. Temel Omega-3

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Burhanettin KURT, İSG Uzmanı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Burhanettin KURT, İSG Uzmanı T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Burhanettin KURT, İSG Uzmanı Mayıs, 2013 Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum; gerçekleşme ihtimali bulunan

Detaylı

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve güvenliği açısından en uygun tehlike tanımıdır? a) Büyük zarara yol açabilecek durum b) Malın, malzemenin ya da işyeri

Detaylı

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi olarak yetkilendirildik. Tek amacımız iş sağlığı ve güvenliğini yasal bir zorunluluk olmaktan

Detaylı