I. ÜLKENİN GENEL BİLGİLERİ

Transkript

1 İSRAİL ÜLKE RAPORU Eylül 2013 E.K. AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ

2 1

3 I. ÜLKENİN GENEL BİLGİLERİ Resmi Adı : İsrail Devleti Yönetim Şekli : Parlamenter Demokrasi Coğrafi Konumu : İsrail, Asya ile Afrika kıtalarının birleştiği bir noktada bulunmakta olup, batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün ve güneyinde Mısır ve Kızıldeniz ile çevrilidir. Yüzölçümü : km2 (% 13,68 ekilebilir alan) Nüfusu : 7,7 Milyon ( 2012) Başkenti : Tel-Aviv (3,2 Milyon) Başlıca Şehirleri : Kudüs, Tel-Aviv, Ashdod, Hayfa, Rishon Lezion, Petah Tikva Zaman Ayarı : GMT den 2 saat ileri, Türkiye ile aynı saat dilimindedir. Başlıca Sektörler : Ülke ileri teknolojinin her sektörde kendini gösterdiği piyasa ekonomisine sahiptir. Yüksek teknolojili donanım/ürünler, biyomedikal ve işlenmiş elmas ülkedeki başlıca ekonomik faaliyet alanlarıdır. Dili : İbranice, Arapça (İngilizce ve Rusça yaygın olarak kullanılmaktadır) Dini : Musevi %75, Müslüman %16, Hıristiyan %2, Diğer %7 Para Birimi : Yeni İsrail Şekeli (YİŞ) 1 YİŞ=100 Agorot Üyesi Olduğu Uluslar arası Kuruluşlar : BIS, BSEC, CERN, CICA, EBRD, FAO, IADB, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, IMSO, INTERPOL, IOC, IOM, IPU, ISO, OECD, OSCE, UN, UNESCO, UNWTO, UPU, WTO, WHO 2

4 II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 7.7 milyon (İsrail dışında 10 milyona yakın Musevi yaşamaktadır) Türk Nüfus Yaklaşık (Neredeyse tamamı İsrail e göç etmiş Musevi Türkler) Nüfus Yoğunluğu 358 kişi/km Yaşın Nüfusa Oranı % 62 Internet Kullanıcıları % 73.4 Her 100 kişiden 22 ü geniş bant internet kullanıcısı OECD Gelir Grubu Yüksek Beklenen Yaşam Süresi 81 Yıl CO2 Emisyonu (kişibaşı metrik ton) İşgücü İşsizliğin toplam işgücüne oranı Kaynak: World Bank, İhracat Bilgi Platformu, cia.gov 9 3,2 Milyon % 5,6 III. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR GSYİH (Milyar $) (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) GSYİH Dünya Sıralaması Kişi Başına GSYİH ($) Reel GSYİH Büyüme Hızı(%) Enflasyon Oranı (%) Para birimi: 1 USD $ = 3,55 NIS Yeni İsrail Şekeli 1 Euro = 4,72 NIS (NIS=ILS) 1 TL = 1,75 NIS ( ) Kaynak : World Bank, OANDA.com

5 IV. BİR BAKIŞTA İSRAİL DEVLETİ İsrail Devleti, Birleşik Krallığın Filistin topraklarındaki yönetiminden vazgeçmesi sonrasında 1947 yılında Birleşmiş Milletler Filistin topraklarında Arap Devleti, Yahudi Devleti ve Kudüs Şehri (vesayeti uluslararası bir sistem tarafından sağlanacak) olmak üzere üç bağımsız egemenliğin kararını almıştır. Karar Yahudi toplumu tarafından olumlu karşılanırken, Arap toplumu bu kararı kabul etmemiştir. Filistin deki Yahudi toplumunun lideri David Ben-Gurion 1948 Mayıs ayında bağımsız İsrail Devleti ni ilan etmiştir. Bağımsızlığın ilanı sonrası 1948 Arap-İsrail Savaşı patlak vermiştir. Mısır, Trans-Ürdün, Irak ve Suriye, İsrail güçlerine saldırmış bunun sonucu Filistinli topraklarından sürülmüş veya göç etmiş; Doğu Kudüs ve Batı Şeria Ürdün e bağlanmış; Gaza Şeridi Mısır egemenliğine geçerek İsrail in bugünkü sınırlarını oluşturmuştur. Bahsi geçen topraklar bugün Filistin otoritesi altında olup, İsrail işgali altındadır. İsrail Devleti, Orta Doğu da kültür ve inanışın dışında Filistin Sorunu nedeniyle bölge ülkeleriyle yaşamış olduğu sorunlardan dolayı komşularıyla sınırlı siyasi ve ticari ilişkiye sahip, bölgesinde tecrit edilmiş bir ülkedir. Bununla birlikte dünyanın en etkin lobilerden olan Musevi Lobisi nin desteği ile başta Amerika Birleşik Devleti olmak üzere batı dünyası gözünde özel bir yere sahiptir. Bölgedeki tecrit edilişinin aksine batı ülkeleriyle işbirliği ve bu ülkelerden ülkeye gelen sermayeler ve doğrudan yatırımlar ülke ekonomisinin başarısını sürdürülebilir kılmaktadır. İsrail, 2011 yılında 11 Milyar Dolar, 2012 yılında ise 10 Milyar Dolar seviyesinde doğrudan yabancı yatırıma ev sahipliği yapmıştır. İsrail ekonomisi, iç pazarın küçüklüğü nedeniyle ihracata dayalı bir büyüme sergilemektedir lı yıllarda korumacı politikalarla gelişen tekstil ve ayakkabı sektörü, 2000 lı yıllarda ihracatta nakliyesi -kolay- uygulanabilir, bilişim teknolojileri tabanlı katma değerli ürün üreten sektörlere yerini bırakmıştır. İsrailli firmalar teknoloji ve inovasyon alanındaki başarılarına bağlı olarak ABD de teknoloji şirketlerinin işlem gördüğü NASDAQ borsasında yer almaya başlamış; sayı olarak Amerikan ve Çin menşeli firmalardan sonra üçüncü sırada gelmektedir ( firma). 4

6 Sektörlerin GSYİH a Katma Değer Oranı: Tarım % 2,5 Sanayi % 31,4 Hizmetler % 66,2 Kaynak: World Bank, cia.gov Global Markaları İsrail ile ilintili küresel markalar iki katmanda incelenebilir. Birinci grupta İsrail Devleti içinde gelişim sağlayan rekabetçi firmalar yer alırken, ikinci grupta dünya üzerinde bilinir, yüksek cirolar gerçekleştiren ve hatta global ekonomiye yön verebilecek Musevi sermayeli firmalar yer almaktadır. İkinci grupta onlarca firma bulunmaktadır. İsrail deki Önemli Markalar (İlk 10) Marka Marka Değeri Sektör Bank Hapoalim 792 Milyon USD Finans B Communications 722 Milyon USD Telekomünikasyon Leumi 692 Milyon USD Finans Bezeg 585 Milyon USD Telekomünikasyon Internet Gold 485 Milyon USD Telekomünikasyon Suny Electronic 479 Milyon USD Telekomünikasyon Israil Discount Bank 417 Milyon USD Finans Cellcom 394 Milyon USD Telekomünikasyon Mizrahi Tefahot 212 Milyon USD Finans Merkezi İsrail dışında bulunan uluslararası Musevi yatırımları, başta Kuzey Amerika da bulunanlar olmak üzere birçoğu İsrail Devleti ile organik bağa sahip olup, İsrail Devleti ne önemli miktarlarda para yardımı yapmaktadırlar. Musevi vatandaşlar tarafından yapılan yatırımların arasında Google, Facebook, Dell, FOX TV, New York Times, Oracle, Pay-Pal, Calvin Klein, Starbucks, Goldman Sachs, Ralph Lauren, Warner Music, Alfa Group gibi dünyaca ünlü markalar ve gruplar bulunmaktadır. 5

7 V. GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ (MİLYAR $) YILLAR İHRACATI İTHALATI TİCARET HACMİ TİCARET DENGESİ Kaynak: World Bank, International Trade Center Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012) : ABD 27.8%, Hong Kong 7.7%, Birleşik Krallık 5.7%, Belçika 4.6%, Çin 4.3% Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012) : ABD 12.9%, Çin 7.3%, Almanya 6.3%, İsviçre 5.5%, Belçika 4.8%, Başlıca İhraç Ürünleri (2012) Başlıca İthal Ürünleri (2012) : : Makine ve Ekipmanlar Bilgisayar Programları İşlenmiş Taşlar Tarımsal Ürünler Kimyevi Maddeler Tekstil ve Giyim Eşyaları Petrol ve Petrol Ürünleri Askeri Ekipmanlar İşlenmemiş Taşlar Hızlı Tüketim Malzemeleri Tahıl Ürünleri Organik kimyasallar Kaynak: T.C. Tel Aviv Ticaret Müşavirliği Raporu / CIA Factbook 6

8 VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ Yıllar TÜRKİYE - İSRAİL TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret İhracatı İthalatı Hacmi Ticaret Dengesi (Ocak Temmuz) Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir, Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) TÜRKİYE - İSRAİL DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ (Milyar ABD Doları) 2,5 2 1,5 1 0,5 İhracat İthalat

9 Türkiye nin İsrail e İhracatında İlk 10 Ürün Grubu Demir ve çelik Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı Elektrikli makine ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları; aksam-parça-aksesuarı Kazanlar, makineler, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları Plastikler ve mamulleri Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı Tuz; kükürt; topraklar ve taşlar; alçılar, kireçler ve çimento Seramik mamulleri Demir veya çelikten eşya Türkiye nin İsrail den İthalatında İlk 10 Ürün Grubu Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar Plastikler ve mamulleri Organik kimyasal ürünler Demir ve çelik Elektrikli makine ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları; aksam-parça-aksesuarı Kazanlar, makineler, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve aksesuarı Kâğıt ve karton; kâğıt hamurundan, kâğıttan veya kartondan eşya Eczacılık ürünleri 8

10 VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ Türkiye Cumhuriyeti ve İsrail Devleti arasında siyasi ve ticari ilişkilerin geçmişi 1949 yılına dayanmaktadır. Nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ülkeler arasında İsrail Devleti ni ilk tanıyan ülke olarak, Türkiye ile İsrail arasındaki özellikle siyasi alandaki ilişkileri belirleyen etkenler Filistin Sorunu ve Orta Doğu politikalarıdır. Bu konudaki siyasi gelişmelere (Gazze Savaşı, Alçak Koltuk Krizi, Mavi Marmara Baskını) bağlı olarak ikili ilişkiler değişkenlik göstermektedir. Siyasi arenada yaşanan olumsuzluklar, iktisadi ve ticari imkânların gelişimini engellemektedir. Bununla beraber iki ülke işadamları arasında karşılıklı değerlendirilebilecek birden fazla sektörde mevcut işbirliği imkânı mevcuttur. Serbest Ticaret Anlaşması nın da getirmiş olduğu esneklik sayesinde tekstil, inşaat, bilişim teknolojileri, tarım (gıda ürünlerinin ticaretinde koşer sertifikası çoğu zaman talep edilmektedir) ve enerji her iki ülke işadamları için yatırıma uygun sektörlerdir. İsrail tarafında her ne kadar vize temininden yabancı işçi çalıştırılmasına uzanan farklı bürokratik işlemlerde önemli kısıtlamalar olsa da, ülkenin Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu ile olan özel ilişkileri, İsrail de iş yapacak Türk firmalarının bu iki ülkeye erişiminde kolaylık sağlayabilir. Türkiye de 200 yakın İsrailli firma faaliyet gösterirken, İsrail de faaliyet gösteren Türkiye merkezli firmaların sayısı çok azdır. Türkiye den enerji alanında Zorlu Holding İsrail piyasasında çalışmalar yürütürken, müteahhitlik ve inşaat alanlarında Yılmazlar İnşaat İsrail de yer edinmiş ve saygın bir marka olmuştur. İsrail in, Türkiye deki yatırımlarının en başına Gebze de kurulan Gebze Organize Sanayi Bölgesi Teknopark ı yerleştirilebilir. İsrailli Stif Wertheimer in kurucusu olduğu Tefen Endüstri Parkları nın, Gebze Organize Sanayi Bölgesi ile işbirliğine giderek kurduğu teknopark 2005 yılında faaliyete geçmiştir. İsrailli ortak GOSB Teknopark ta % 49,06 hisse ile temsil edilmektedir. GOSB Teknopark ta bugün 90 a yakın teknoloji firması bulunmaktadır. 9

11 VIII. İKİLİ ANLAŞMALAR Türkiye Cumhuriyeti ve İsrail Devleti arasında ikili işbirliğinin geliştirilmesine, arttırılmasına yönelik tedbirleri içeren anlaşmalar mevcut olup, bunlardan en önemlisi 14 Mart 1996 tarihinde imzalanan ve 1 Mayıs 1997 tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması dır. Bu anlaşma kapsamında yaklaşık 200 ürüne uygulanan gümrük vergileri kaldırılmıştır. Bu çerçeve anlaşmanın dışında iki ülke arasında aşağıdaki anlaşmalar yürürlüktedir. Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (1996) Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi (1996) Ticari, Ekonomik, Sınaî, Teknik ve Bilimsel İşbirliği (1996) Sağlık ve Tıp Alanında İşbirliği (1995) IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ TEL AVİV BÜYÜKELÇİLİĞİ ADRES: 202, HAYARKON STREET, TEL AVIV - ISRAEL TELEFON: / / FAKS: / embassy.telaviv@mfa.gov.tr GÖREV BÖLGESİ: Tüm İsrail SİLAHLI KUVVETLER ATAŞELİĞİ ADRES: 202, HAYARKON STREET, TEL AVIV - ISRAEL TELEFON:

12 FAKS: silkuvtela@yahoo.com GÖREV BÖLGESİ: Tüm İsrail TANITMA MÜŞAVİRLİĞİ ADRES: 1 BEN YEHUDA STREET TEL AVIV - ISRAEL TELEFON: FAKS: info@gototurkey.co.il GÖREV BÖLGESİ: Tüm İsrail TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ ADRES: 202, HAYARKON STREET, TEL AVIV - ISRAEL TELEFON: FAKS: dttel@netvision.net.il GÖREV BÖLGESİ: Tüm İsrail X. FAYDALI LİNKLER Siyasi Ekonomik

13