DİPSİZ KUYUNUN ÜZERİNDEKİ KARANLIK ; Afetin Ardından Kriz Müdahale Ekiplerine Süpervizyon Sağlamak *Prof. Mooli Lahad

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DİPSİZ KUYUNUN ÜZERİNDEKİ KARANLIK ; Afetin Ardından Kriz Müdahale Ekiplerine Süpervizyon Sağlamak *Prof. Mooli Lahad"

Transkript

1 Bu makale NATO PROGRAMME SECURITY THROUGH SCIENCE kapsamında, CSPC, Tel Hai Üniversitesi ve Bahçeşehir Üniversitesi işbirliğiyle gerçekleştirilen Terör ve Felaketlerin yarattığı Travmalara Bireysel ve Toplumsal Düzeyde Psiko-Sosyal İlk Yardım konulu Virtual Silk Road (Sanal İpek Yolu) projesi kapsamında, Uzm. Psk. Danışman Fulya Kurter tarafından çevrilmiştir. Yazarın izniyle ARKABAHÇE Psikolojik Gelişim, Eğitim ve Danışmanlık Merkezi sitesinde yayınlanmaktadır. DİPSİZ KUYUNUN ÜZERİNDEKİ KARANLIK ; Afetin Ardından Kriz Müdahale Ekiplerine Süpervizyon Sağlamak *Prof. Mooli Lahad Önceden kullanılan İkincil travmatik stres bozukluğu kavramına (McCann 1990) alternatif olarak, Figley (1995) tarafından, şefkat yorgunluğu veya eşduyum yorgunluğu olarak çevrilebilecek (compassion fatigue) terimi önerilmiştir. Her iki terim de, ruh sağlığı alanında çalışan uzmanlarının, travma sonrası stres bozukluğu (Post traumatic stress disorder, PTSD) yaşayan afetzedelere yaptıkları müdahaleler veya onlarla yaşadıkları teröpatik karşılaşmanın etkilerini tanımlamaktadır. Burada, kriz müdahale esnasında ve duygusal travma yaşayan efetzedelere hemen afet sonrası müdahalede bulunan profesyonel yardım sağlayıcılarının süpervizyonu esnasında edindiğim deneyimler sonucundaki gözlemlerimi paylaşmaya çalışacağım. Bu makalenin amacı, yaşanan olaylara dramateröpatik bir perspektiften bakarak yeni bir anlayış ve bakış açısı kazandırmaktadır. Bu bakış açısı kendini durumdan ayıran koruma ritüellerinin eksikliğine ve metaforik mit ve törenleri hayata geçirmeye değinmekte, aynı zamanda olguyu anlamaya yardımcı olmak amacıyla psikososyal ve antropolojik açıklamalar kullanmaktadır. Bu izlenimler, yardım sağlayıcıların afetzedelerle ve aile üyeleriyle iletişiminden hemen sonra, onların supervizörü olarak yaptığım gözlemlere ve kendimin de parçası olduğum bu tür olaylardaki deneyimlerime dayanmaktadır. İlk olarak, şafkat yorgunluğu terimine ve ne anlatmak istediğine bakalım. Şefkat yorgunluğunda afetzedelere yardımcı olan kişilerde, bu deneyimi yaşamış olanlarda ortaya çıkan psikolojik, duygusal ve bilişsel belirtilere benzeyen belirtiler çıkmaktadır. Bu durum o kadar ciddi olabilmektedir ki, %3 ila %7 oranında, profesyonel olarak yardım sağlayanların kendileri de, tüm uzun vadeli göstergeleriyle birlikte travma sonrası stres bozukluğu yaşayabilmektedir (Hodgkinson & Stewart 1991). Ruh sağlığı alanında çalışanlar arasında duygusal tükenmişlik konusu geniş çaplı olarak araştırılmıştır (Freudenbeyer 1974; Maslach 1982; Maslach ve Jackson 1981; Pines 1993). Literatür, sürekli tükenmişik sürecini üç bileşeniyle tarif etmektedir: Duygusal, psikolojik ve zihinsel (Pines ve Aronson 1988). Ancak, tükenmişlik yavaş yavaş gelişirken, daha önceden duygusal yorgunluk, asabiyet, konsantrasyon bozukluğu ve diğer fizyolojik ve zihinsel belirtiler şeklinde bazı uyarılarda bulunabilir. Bunun yanı sıra, öncesinden hiçbir işaret vermeksizin birdenbire de belirebilir (Figley 1995). Bunun yanı sıra, Figley (1995) zihinsel tükenmişlikten farklı olarak bu durumda, güçlü bir çaresizlik duygusu, zihin karışıklığı ve her türlü destekten yoksunmuş olduğu hissinin varlığına değinmektedir. Ayrıca, bu kişiler sağ kalanlara veya afetzedelere benzeyen psikosomatik beliritiler gösterebilmektedir. Buna rağmen, iyileşme genellikle oldukça hızlı olmaktadır. Şefkat yorgunluğu kavramı ilk Joinson (1992) tarafından öne sürülmüş, daha sonraları Figley tarafından uyarlanmıştır. Webster in New Collegiate sözlüğünde (1989) şefkat/merhamet (compassion) karşısındakinin duygularına katılarak bir diğerinin acısının idrakında olup bu duygusunu hafifletme isteği

2 içinde olmak olarak tanımlanmıştır. (Türk Dil Kurumu sözlüğü nde ise şefkat acıyarak ve koruyarak sevme, sevecenlik olarak geçmektedir). Şefkat Yorgunluğundan en çok kimler muzdarip olabilir? Figley (1995) şefkat yorgunluğuna yol açan iki ana bileşen tanımlamıştır: bunlar empati ve maruz kalmadır. İkisi birden olmaksızın, şefkat yorgunluğunun gelişme olasılığı düşüktür. Prensipte, Figley e ve diğer araştırmacılara göre, travma mağdurları, ( hayatta kalanlar, aile yakınları ve yararlılar), yardımda bulunanlar ve müdahalede bulunarak travmayı başlatan etmenlere yoğun bir şekilde maruz görenlerdir. Bu savunmasızlık, incinmeye açık olma farklı nedenlere bağlanmaktadır: Empati, yardım ederken, bir müdahale programını planlarken ve görülen zararı değerlendirirken en temel araçtır. Harris (1995) krizle çalışan psikolojik danışmanlar arasında travmatik olayın kişinin içine girmesi, nüfuz etmesi nde en temel faktörün empati olduğunu savunmuştur. Müdahalede bulunanların da çoğunluğu kendi hayatlarında travmatik durumlar yaşamışlardır. Çünkü, yardımda bulunanlar travma sonrası farklı olaylarla başetmekte ve bazen kaçınılmaz olarak kendi yaşamlarındaki travmaya benzer durumlarla karşılaşabilmektedir. Yardımda bulunanların kendilerinin çözümlenmemiş travmaları olabilmaktedir. Özelliklede travmadaki çocuklarla karşılaşma, yardım sağlayanlar üzerinde güçlü bir etki bırakmaktadır (Beaton ve Murphy 1995). Afetlerde Yardım Sağlayanların Kırılganlığını Anlamak Şimdiki tartışma, süpervizör ve müdahalede bulunan bir uzman olarak yaptığım gözlemlere ve İsrail de (Tel Aviv, Kudüs, Kiryat Shmona), eski Yugoslav Federe Cumhuriyetleri nde ve Kuzey İrlanda da psikososyal müdahalelerde bulunan profesyonel yardım personeliyle yaptığım konuşmalara dayanmaktadır. Hazır Olamama veya Sahneyi Kuramama Afetler genellikle bir uyarı vermeksizin gerçekleşir. Her an, her yerde ve herkese olabilirler. Olayın, toptan ve yoğun bir şekilde yaşamlarımıza nüfuz etmesi ( felaketin yaşandığı yerden yapılan televizyon yayınları, sesler ve o an duruma şahit olanlar) yardım personelinin gidecekleri afet bölgesini onlara hemen yaşatır. Önceden duruma uygun bir ısınma olmaksızın işin içine çağırıldıkları için, durumu ve sahneyi kontrol edebilme yönündeki günlük yetileri dağılır. Telekomünikasyon ve Ruh Sağlığı Uzmanlarının Rolü- Mit ve Felaketlere Antropolojik yaklaşım: 1991 deki Körfez Savaşı na kadar, sivil olarak ruh sağlığı alanında çalışanlar, eş zamanlı olarak afet durumlarına pek fazla doğrudan ve anbean maruz kalmamıştı. Önceden olan yaklaşım, psikolojik yardım sağlayanların kurbanlarla acil yardım merkezlerinde veya kliniklerde karşılaşması veya çok nadir olarak da aileleri evlerinde ziyaret etmek veya mezarlıklarda onlara yardım etmeleri yönünüdeydi. Bir başka değişle, psikolojik yardım sağlayanların, afet bölgesiyle aralarında fiziksel bir mesafe bulunmaktaydı. İkinci olarak, telekominikasyon teknolojisi stüdyo gerektirdiği için bir afetin yayınını yapmak zaman almaya alıyordu. Basın kuruluşları tarafından benimsenen etik sınırlamalar ve medya üzerindeki mutlak bir devlet kontrolü de bazı görüntülerin yayınlanmasını engelledi. Böylelikle, travma mağdurlarıyla çalışan profesyoneller hem zaman, hem uzaklık olarak durumu belirli bir mesafeden takip etmiş ve böylelikle

3 deneyimleri çalıştıkları mağdurların yaşadıkları korku tasvirleriyle veya yazdıkları raporlarla ve televizyonda veya gazetede gördükleri fotoğraflarla sınırlanmıştı. Israil de Körfez savaşından sonra, sivil ruh sağlığı çalışanlarının da ( sosyal hizmet uzmanları, psikologlar vb.) afet bölgesine gelmeleri ve çalışmaları kararlaştırılmıştır. Israil in savunma güçleri ruh sağlığı üniteleri tarafından bundan uzun yıllar önce uyarlanmış olan Salmon nun (1919) Yakınlık, doğrudanlık ve beklenti modeli (PIE) bulunmaktadır (Solomon, 1993). Buradaki temel düşünce, olayın gerçekleştirdiği yere yakın anında müdahalede bulunmanın, iyileşmeyi beraberinde getirebileceği beklentisiyle mağdurlarda, hayatta kalanlarda, duruma tanıklık edenlerde ve aile yakınları arasında travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) olası gelişimini azaltabileceği yönündeydi. Psikososyal takımın, aynı zamanda, araştırmaların da gösterdiği üzere travma sonrası stes bozukluğu yaşamaya eğilimli olan kurtarma ekiplerine de destek vermesi bekleniyordu (Hodgkinson & Stewart 1991). Kurtarma operasyonu esnasında veya sonunda olması planlanan bu tür müdahaleler, psikososyal yardımda bulunanları afetin dehşet verici görünütleriyle daha fazla başa başa bırakmaktadır. Bunun da ötesinde, olay yerine hemen ulaşabilen, çabucak ekipmanın kurulabildiği ve herhangi bir düzeltme yapmaksızın canlı yayının yapılabildiği CNN modeline dayalı elektronik medya da yaygınlaşmıştır. Dolayısıyla, afeti yakından yaşamış olan mağdurlarla temasta olup onlarla ilgilenenler, bölgeye ulaşmadan çok daha önce korkunun sesleri ve görüntüleriyle buluşmaktadır. Hatta yardım sağlayanlar, kurbanların kendisinden daha fazla şeye tanıklık etmiş daha çok şey görmüş olmaktadır. Afet bölgesine varmadan önce, neredeyse gerçekten orada olanları yaşamış gibi bir duruma maruz kalıyor olması, onlar için mesafeyi korumayı güçleştirmekte ve hayatta kalanların anlattıklarıyla hemen bir özdeşim kurulmasına yol açmaktadır. Bu kişiler, anlatılan tanımlarla yalnızca bir dinleyici gibi değil, güçlü duygular uyandıran olayla ilgili resimlerlerle birlikte bazen oradakilerle eşit düzeyde hatta daha fazla bilgi sahibi birer eşlikçi gibi özdeşim kurabilmektedirler. Bu durum yardım sağlayan kişinin, empati derecesini, olayı içselleştirmesini ve durumla özdeşimini arttırmaktadır. Bu tür görüntülerin tekrar ve tekrar yayınlanıyor olması, genellikle kişiyi sahneleri izleme konusunda kendine doğru çekerek yarı-hipnotik bir durum yarattığı söylenebilir. Tıpkı kabusta olduğu gibi, görüntüler insanın üstüne gelmeye devam etmekte ve onları adeta aynı olayın aktörleri, şahitleri ve bazen görünmez kurtulanlardan biri olarak hissetmelerine neden olmaktadır. Bir Engel Olarak Giriş /Kabul Ritüellerinin Eksikliği Şefkat yorgunluğunun savunma etmenleri Günlük hayatta bir ruh sağlığı çalışanı, fazla yüklü ve marazi bilginin hayatına nüfüz etmesine engel olan ve kendisini ayrıştıran bazı ritüeller geliştirmiştir. Bu ritüeller, rolün içine girmek açısından çok yararlıdır. Bunlardan önemli olan bir tanesi de danışan ile temasın ilk aşamasını oluşturan ön görüşme dir. Bu, aşamda, uzman görüşmeyi yapacak kişinin kendisi olacağı hakkında kişiyi bilgilendirir ve bu görüşmede kendisinin ve danışanın kendi içinde bulunduğu durumu ve koşullarını daha iyi anlayabilmesine yardımcı olabilecek bazı bilgilerin toplanacağı bilgisini paylaşır. Terapist, kaydeder, danışan yanıt verir. Böylece, ikisi arasındaki sınır çizilmiş olur. Tanışma ritüeli zamanla sınırlı olmayabilir, bir veya birden fazla ön görüşmeye yayılabilir. Ancak, bu tür tek bir görüşme yapılıyorsa, terapistin elde ettiği bilgiler üzerinde çalışması (danışan evine gittikten sonra), danışanın sorunlarını kavramsallaştırmasında ona yardımcı olur ve böylelikle danışan ve ona yardım sağlayan kişi ayrımı netleşir. Zamanın ayarlanması da bir o kadar önem taşımaktadır. Terapist danışanın ihtiyaçlarını dikkate alıyor dahi olsa zamanın belirlenmesi genellikle terapistin kontrolü altındadır. Bu ritüelde, terapist çok temel bir

4 bileşeni denetimi altında tutar; bu da görüşmenin ne kadar süreceği ve ne zaman olacağıdır. İlgili uygulamaya gelince bu genellikle 50 kutsal dakika şeklindedir. Aynı derecede yer de bir o kadar önem taşımaktadır. Bu da tamamen, yardım sağlayan kişini kararına bağlıdır. Bu yer genellikle kendi alanı olarak tasarlanmış ve az çok buna uygun dekore edilmiş olan ofisi veya görüşme odasıdır. Bunun dışında karşılama ve uğurlama gibi ritüeller de bulunmaktadır. Bir afet durumunda anında müdahale bu tür ritüellerin kullanımını devre dışı kalır. Derinlemesine bir anamnez almaya zaman yoktur, hatta bunun aksine literatürün belirttiği üzere yakın zaman önce yaşanmış acıyla (akut stres reaksiyonu) tarihsel bir bağlantı kurmak ve travma sonrası durumlar (PTSD) iyileşmeyi ters etkilemektedir. (Witstom 1989). Dolayısıyla çok temel bir mekanizma olan ayrıştırma süreci ortadan kalkmış olur. Müdahalenin nerede yapılacağına ilişkin kararı terapist de veremez. Günümüzde, ikincil müdahaleler olayın gerçekleştiği bölgeye yakın bir yerde başlamaktadır tıpkı İsrail den 1995 ten beri cenazelerde ve son dönemlerde 1998 Ağustos unda Kuzey İrlanda daki Omagh katliamında olduğu gibi. Bu tür müdahaleler yas tutan aileleri evlerinde veya yakın çevrelerinde ziyaret etme veya mağdurun okulunu ziyaret etme şeklinde olabilir. Her oyun için can alıcı bir özellik olan performansın uzunluğu bile tanımlanmamıştır. Vardiyalar 18 saat ve hatta daha fazla olabilmektedir. Bazen, müdahaleler her gün yapılan görüşmelerle günlerce sürebilir veya gün içinde pek çok kere tekrarlanabilir ve iş daima çok yoğun geçer. Kfir in (1990) değindiği üzere, olaya yakın zamanlarda afetzedelerle günlük olarak bir araya gelmek bazen saatlerce sürebilir. Dolayısıyla, psikolojik yardım sağlayanların ulaşılabilir olması ve uygun ritüeller olmaksızın yoğun temasta bulunuyor olması, bu kişileri afetin yoğunluğuna daha da zorlayıcı bir şekilde maruz bırakmaktadır. Coğrafi Yakınlık ve Psikolojik Yakınlık ( mesafenin yokluğu); Psikososyal kriz müdahaleceiler genellikle çalıştıkları veya yaşadıkları yere yakın olan yerlerde müdahalede bulunmaları için çağırılırlar. Bu yakınlık, hemen özdeşim yaratmakta ve ramak kaldı duygusuna yol açmaktadır; onlar da kurban durumunda olacakken, şimdi yardım etmek üzere çağırılmaktadırlar. Bu durum, yardım eden kişilerin olayla arasındaki mesafeyi korumasını zorlaştırmaktadır. Afet bölgesi yardım eden kişinin yaşadığı doğal ortam olduğu için, kişi eve gittiğinde olayın gerçekleştiği zamana, sahneye ve deneyime yeniden gitmektedir. Bu durum dolayısıyla, bu benim de başıma gelebilirdi düşüncesini sürekli hatırlatmakta ve kişinin savunma mekanizmalarını zayıflatmaktadır. Buna coğrafi yakınlık denmektedir. Afetzedeler veya akrabalarıyla yardım eden kişinin hayatındaki benzerlikler veya bazen arkadaş grubu veya ailesiyle olan benzerlikler psikososyal yakınlık olarak anılmaktadır. Bu türü durumlar da çok büyük zorluk yaratabilmektedir. Örneğin, Dizengoff Alışveriş Merkezi nde olan bir felaket, (Tel Aviv, Israil, Nisan 1996) Apropos cafe de olan bir facia, (Tel Aviv, Israil, Mart 1997) yardım sağlayanların pek çoğunun oldukça aşina oldukları bölgelerde gerçekleşti. Kurbanlar yaş ve sosyo ekonomik düzey olarak yardıma koşanlarla benzerlik taşıyordu. (Dizengoff Alışveriş Merkezi faciasında çocukların yarlanması ve ölümü, durumun hassasiyetini arttırmıştı. Apropos cafe de ise üç sosyal hizmet görevlisi kazazede olup, yardıma gidenlerin arkadaşlarıydı) Dolayısıyla, yardım eden ile kazazede arasındaki olası benzerlik, yukarıda bahsedilen coğrafi yakınlığı ve faciaların rastgele ve tesadüfen olma durumu dikkate alındığında kurbanla olan ödeşim ihtimalini ve

5 onların öykülerinde geçen bu benim parçam kısmını özümseme ihtimalini arttırmaktadır. Mağdurun hikayesinin içine girmek, özdeşim kurmak, karşı aktarım özdeşimi ve karşı aktarım genellikle terapistlerin eğitimi ve süpervizyonu esnasında ve kriz müdahalede tartışılan teröpatik sürecin iyi bilinen özellikleridir. Ancak, burada açıklandığı üzere, mağdurların akrabalarıyla temasta bulunurken bu iki durum belirli bir yoğunluk yaratabilir ve müdahalede bulunanlardan ağır bir bedel isteryebilir. Ruh sağlığı çalışanları çalışırken danışanlarıyla dolaysız bir şekilde yüzleşerek veya farklı yollarla durumu işleyerek, aktarımla doğrudan başetme konusuna önem verirler. Ancak, yardım eden kişi, kendisine sen bana oğlumu hatırlatıyorsun veya seni akrabammış gibi hissediyorum diyen hayatta kalmayı başarmış bir afetzedeyle karşılaştığında, kişinin bununla başetmesi veya bir aktarım olarak üzerinde çalışması o kişi için zor olmaktadır. Bu durum yardım eden kişiler tarafından yumuşak karına darbe yemiş gibiyim, onlar için çok önemli olduğumu hissederken, diğer taraftan, üzerimde inanılmaz bir duygusal yük hissediyordum şeklinde ifade edilmiştir. Yardım sağlayanlar, aile üyelerinden birine veya arkadaşa ait hayali rolü ( karşıaktarımsal) doldurarak bu duruma uyum sağlamaya çalışmaktadırlar. Mağdurla kurulan özdeşimin yarattığı duygusal yük, hayatta kalanlar ve aileleriyle kurulan yoğun ilişkilerin gelişmesiyle genellikle ifade bulmaktadır. Bu durum ise genellikle müdahale veya terapinin ötesinde yapılan ev ziyaretleri ve telefon görüşmeleriyle gerçekleşmektedir; Yardımda bulunanlar bu durumu şöyle açıklamaktadır; bu onlar için çok önemliydi, bana çok fazla ihtiyaçları vardı. Bu fenomen benim ölmüş olanın izini sürmek (the imprint of death) diye tanımladığım kavramla ilişkildir. Geride kalan kişi veya aile üyesi karşılaştıkları ilk hayat kurtarıcı nın imgesinde kaybettikleri kişinin izini sürer. Yardımda bulunan kişi de benzer bir sürece girerek kaybedilmiş olana ( kurbana) tutunur, sarılır. Bu durum genellikle düzensiz çalışma saatleri içinde o kişiyle görüşme yapmak veya iş tanımından saparak danışan adına farklı kuruluşları aramak gibi normalde yapılmayan bazı işleri danışan adına üstlemekle ortaya çıkar. Ayrıca, mağdurlar, aile üyeleri ve diğer hayatta kalanlardan uzaklaşmak bu kişiler için çok güç olabilir ve onlar için her türlü küçük işleri halledebilirler. Özdeşim sürecinin bir diğer ifadesi ise acı hissetme veya genellikle işbirliği içerisinde çalıştıkları kurumlara, organizasyonlara ve hizmet kuruluşlarına yönelik yoğun kızgınlık duyma gibi afetzedelerin yaşadıklarına benzeyen fiziksel semptomların geliştirilmesidir. Bazıları, olayla ilgili veya mağdur ve aileleriyle ilgili rüya gördüklerini ve aynı zamanda konsantrasyon bozukluğu ve günlük yaşamda apati (duygu donukluğu; yas tutma ve hafif depresyondakine benzeyen bir durum) yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Şefkat Yorgunluğu Nasıl Gelişir? Bir kaç saat içinde geliştiğine tanıklık ettiğim olmuştur. Yardımcılar bunalırlar ancak bu insanları şimdi bırakamam ve onlar için çok önemliyim. Başka kimseyle bağlantı kuramazlar düşüncesi veya söylemiyle eve gitmeyi reddederler. Ya da yardım sağlayanlar, kendilerini ilgilendikleri aileleri daha bir kaç saat önce görmüş olmalarına ve bir başkası görevi devralmış olmasına rağmen birden onları telefonla ararken bulurlar. Diğer durumlarda ise yardım edenler aileyi tek bir gün bile görmeden geçirmedilerini, geçerken bir merhaba demek için uğradım diyerek çok fazla bağlandıkları yönünde açıklamalarda bulunmaktadırlar. Buna bir örnek verilecek olursa, çok deneyimli bir sosyal hizmet uzmanı müdahalede bulunan kişi olarak cenazede ailenin daha yeni ev taşıdığını öğrenir ve göründüğü kadarıyla salonlarında mobilyaları yoktur. Bunu farkeden uzman yakınlardaki oğlunun evinden mobilyaları alır ve aileye sadece yedi günlük yas dönemi için teslim eder.

6 Ancak, en çok rastllanan belirtiler fiziksel ağrılar, yakınmalar ve iştahta, değişim, uyku bozuklukları ve hepsinden öte günlük yaşam etkinliklerine ve günlük işyüküne yönelik duyulan ilginin azalması şeklindedir. Bu belirtiler çarpışma yorgunluğu (combat fatigue) denilen durumla benzerlik göstermektedir. Çabuk ortaya çıkar, fiziksel ve duygusal belirtiler genellikle üç dört gün içinde geçmekte ancak tamamiyle normale dönmek genellikle daha çok zaman almaktadır. Humpty Dumpty, kurtarıcı miti veya parçaları yeniden bir araya getirmek için duyulan zorlayıcı isteği anlamamıza yardımcı olmaktadır. ( Humpty Dumpy, Lewis Carrol un Alis Harikalar Ülkesinde kitabının ikincisi olan Aynanın İçinden kitabındaki yüksek bir duvarın üzerinde oturan yumurta biçimindeki bir adamdır. Dolayısıyla her an düşüp kırılabilir Kitabın Tomris Uyar tarafından yapılmış olan Türkçe Çevirisinde karakterin adı Kumkuma olarak geçmektedir. Bu çeviride de bu isimle anılacaktır.) Sepet sepet yumurta Kumkuma yı unutma, Bir gün duvardan düşmüş İmdada Kral koşmuş ama boşuna. Kumkuma nın parçalarını yeniden bir araya getirmek, yalnızca müdahalede bulunmak için değil aynı zamanda parçaları eski yerlerine tastamam koymaya çalışmak, bir kahramanın veya kurtarıcının yardım etme isteği üzerine verilebilecek harika bir örnektir. Bu oluşum, şefkat yorgunluğunda kesinlikle çok ana bir rol oynamaktadır. Bu durumda, Kumkuma ve Kralın adamları arasındaki karşılıklı oyun nedir? Felaketler, bizim devamlılığımızda ani bir kırılmaya neden olur. (Omer & Inbar 1991; Winnicott,1971). Bu devamlılıklar, sabit olduğumuza, hayatın mantıklı olduğuna, dünyanın adaletli, makul ve güvenli bir yer olduğuna ve iyi insanların başına iyi şeylerin geleceğine dair inancımızı destekleyen, bugünden yarını kestirebilmeyi sağlama almak adına kendimiz için oluşturduğumuz köprülerdir. Facialar, bizim iyi bir dünyaya olan inancımızı kırar ve birdenbire bizi kaosla yüzleştirir. Buna karşın tipik tepkiler: Neyin olduğunu anlamıyorum ( bilişsel devamlılık); kendimi bilmiyorum ( tarihsel devamlılık); Ne yapacağımı, burada nasıl davranacağımı bilmiyorum, yoksun bırakılmış, yaralı ve yaralanmış biri olmak nasıldır bilmiyorum (rol devamlılığı); Herkes nerede, çok yalnızım, sevdiklerim nerede? (sosyal devamlılık) Deneyimlerime dayanarak, şunu tespit ettim ki, mağdurların akıllarından birbiriyle çelişen iki düşünce geçmektedir: Bu bir kâbus, şimdi uyanacağım ve herşeyin eskisi gibi olduğunu göreceğim ve her şey daha da kötüleşecek, bu işte herşeyin sonu, korkunç bir şey bu, bir felaket, her türlü acıdan daha da fazla acı veriyor. Felaket gerçek olduğu ve gerçekten de olmuş olduğu için, ilk düşünce oldukça çabuk solar gider ve mağdur genellikle herşeyin her geçen gün daha da kötüye gideceğine dair feci düşünceler üretmeye doğru ilerler. Dışarıdan kişiyi düzene sokacak, ona gerçekte dayanak noktası oluşturacak, onu güvenli

7 olabilecek bir yere götürebilecek birine duyulan olağanüstü ihtiyaç, genellikle bazı mağdurların yardım elini uzatanlara çok güçlü duygusal ve fiziksel bir güçle tutunmasına neden olmaktadır. Mağdurlar tıpkı Kumkuma gibi sözel ve sözel olmayan bana yardım edin, bana bunun doğru olmadığını söyleyin, herşeyi eski haline geri getirin şeklinde varoluşsal mesajlar yansıtmaktadırlar. Buna paralel olarak, yardım eden kişi de benzer bir deneyime sahiptir. Diğer taraftan, bir görev duygusuyla ve yardım etme arzusuyla, kendisinin herşeyi yeniden yerli yerine koyabileceğine dikerek tutturabileceğine dair (tüm gücü yeterlik) duyduğu inanç olağanüstü bir gelecek vaadi yaratmaktadır. Diğer yanda ise, değersizlik duygusu bulunmaktadır. Grafiksel olarak durum aşağıdaki gibi gösterilebilir: Mağdur: Bu bir kâbus, Yapılacak hiçbirşey yok. Birazdan uyanacağım ve yalnızca herşey daha da kötüye gidecek. Yardım eden. Yardım edebilirim; Bu tam bir felaket. Ben çok önemliyim. Anlamı yok. Ben çok önemsizim Mağdur, tüm gücü yeter olma beklentilerini bir nevi ebeveyn figürü olan, yardım eden kişiye yansıtır ve bu durum yardım eden kişinin tüm gücü yeten ebeveyn olma fantazisini karşılar. Valent (1995) bu durumda bağlanma terimini kullanır, ben ise buna ebeveynin sihirli dokunuşu diyorum. Hayatta kalanlarla olan teması, incinmiş küçük bir çocuğun anne babası tarafından sakinleştirilmesi gibi görüyorum. Güvenli bağlanma da yardım çağırmak ve ağlamak bu ihtiyaçların giderilmesine ve yardım etme ihtiyaçlarının yatıştırılmasına yol açar. ( sarılma, öpme, fiziksel temasta bulunma) Bağlanma nesnesiyle bütünleşme kişide güvenlik, doyum ve rahatlama duygusu yaratır. Rutter a göre (1991) etolojik teori (karakter bilim) stresin bağlanma davranışını güçlendireceğini öngörmektedir. Valent a göre, bağlanma babaya veya gruptaki herhangi bir üyeye yönelebilir ve bu durum kırılganlığını hisseden yetişkinler için de geçerli olabilmektedir. Evrensel bir deneyim olan, küçük bir çocuğun acısını dindiren öpücük ve sarılma gibi ebeveynin sihirli dokunuşları, gözümün önüne yardım eden kişinin mutlak yeterli olma fantazisini getiriyor. İbrani çocuk kitaplarının yazarı, Devora Omer bu durumu şiirsel bir yolla anlatır. Kaybolan Öpücük öyküsünde bu durumu şöyle anlatır; bir kere anne öpücüğü bulunduğunda, ağlayan çocuğa sihir yapılmıştı, sihir çocuğu yatıştırdı. Bu deneyim, bağlanma ile yakından ilişkili olup pek çok yardım sağlayan kişinin herşeyi eski yerine koyabilme yetisi fantazisinin temelini oluşturduğunu aklıma getirmektedir. Maaleef, bu durum çocukluk büyüsü ortadan kalkınca yok olur ve sonrasında travmayla veya bir afetle karşılaşınca çoğunlukla böyle işlemez. Çok büyük çaresizlik ve acı yansıtan mağdur bize küçük bir çocuk gibi çaresiz görünür. Şiddetli koruma arzusu ebeveynin sihirli dokunuşu deneyimiyle bağlantılı olarak mutlak yeterli olma fantazisini harekete

8 geçirerek yardım sağlayan kişiyi mutlak güçlü hissettirir. Ancak kazazedeyle karşılaşmada sihirin başarısız olması yardım sağlayan kişiyi çaresiz, boş ve kendinden şüphe eder hissetmesinden sorumludur. Literatürde, bu deneyim tüm gücü yeterllik karşısında iktidarsızlık olarak geçmektedir. Yıllarca acil müdahalelerde bulundum ve bu terim daima bana yetersiz geldi taa ki bir gün nedenini farkedinceye kadar. Özetle, Dipsiz Kuyunun Üstündeki Karanlık, yardım sağlayan ile mağdur arasındaki karşılıklı oyununun mecazi idrakidir. Van der Kolk (1996) travmatik stres üzerine yazdığı son kitabında travmanın kara deliği üzerine bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölümde yazar, travmatik bir olayla karşılaşma deneyimini kara bir deliğe doğru çekilmek olmak tarif eder. Benim mağdurlarla ve oların aile yakınlarıyla karşılaşmalarımda ve gözlemlerimde sıklıkla buna benzer mecazi tanımlamalar duymuşumdur kara bir deliğe doğru düşüyorum, Kara uçsuz bucaksız bir kuyuya dalıyorum, Siyahla kuşatıldım veya adeta sonu gelmeyen bir delik İlginçtir ki, DSM 3 te (1980) ilk olarak TSSB, travma sonrası stres bozukluğu tanımlandığında, yazarlar Latince de geçen kaos, karmaşa terimine yakın olan bozukluk/ düzensizlik (disorder) gibi kavramlar kullanmışlardır. Dolayısıyla travmatik bir olayla karşılaşmayla beraber kaosu anlatan bir kavram üretilmiştir. Bazen bu durum hem mağdur hem de aile yakınlarıyla birlikte daima kalmaktadır. Dolayısıyla, burada yalnızca yetersizlikten bahsetmenin ötesinde çok daha geniş bir deneyimden bahsedildiğine inanıyorum; bu da insanın incinebilirliğidir. Kralın Adamları na Süpervizyon veya Yardım Edenlere Nasıl Yardım Sağlanabilir? Dünyadaki literatürde (Harris 1995; McCammon 1995; Pearlman 1995; Mitchell 1985; Dunning 1988; Dyregrov & Mitchell 1992; & Shepherd 1994) ve Israil deki kaynaklarda, (Shacham 1997; Lahad & Ayalon 1997; Klingman 1991) yardım edene yardım etmeyle ilgili, kişilerin kendilerini koruyabilmelerine yönelik pek çok sayıda farklı yaklaşımdan bahsetmektedir. Bunlardan birçoğu, CISD (Mitchell, 1985), de olduğu gibi ya yapılandırılmış prosedürleri içeren süpervizyonu ya da spontan iyileşmeyi içerir. Bu yaklaşımlar, çoklu bir model olan BASIC Ph modeline göre sınıflandırılmaktadır. (Lahad 1993): B Belief İnanç sistemi, umut, kendine güven, kontrol odağı A Affect Doğrudan veya dolaylı duygusal ifade S Social Arkadaşlar, rol ve aile I Imagination,- Hayal gücü ve yaratıcılık C Cognition, - Düşünce, mantık, gerçekçilik, bilişsel teknikler Ph Physical Fiziksel etkinlik, rahatlama ve eylem Tabi ki, bazı durumlar birden fazla kategoriyle bağlantılıdır. Bir olaya yeni bir anlam vermeyle bağlantılı olan inançlar ve değer sistemi, yara almış olan inanç sistemini beslemekte, acı çekmenin içinde anlam bulmaya yardımcı olmaktadır. (Ayalon & Lahad 1990; Frankel 1970; Lahad & Ayalon 1994; Perlman & Saakvinte 1995; White 1990).

9 Duygu ise olay sonrası konuşmayı cesaretlendirmeyi, duygunun doğrudan veya dolaylı bir şekilde meşrulaştırılması ve ifade bulmasına karşılık gelmektedir. (Dyregrov & Mitchell 1993), Lahad & Ayalon 1994.) Sosyal boyut ise, sosyal desteği, rol üstlenmeyi, bir yere ait olmayı içermekte olup, (Ayalon & Lahad 1990, Mitchell 1993, Elraz & Ozami 1994). Hodgkinson ve Stewart (1991), özellikle ekibin duygusal sağlığı ve fiziksel ihtiyaçları için olay yöneticisi olarak çalışan takımın lideri olma rolüne vurgu yapmaktadır. İş takvimlerinden sorumlu olan kişi diğerlerini yönlendirir, konuşmaları düzenler, yardımların ve çabalarının resmi bir şekilde tanınmasını sağlar. Hayal gücü ise yaratıcılığın kullanılmasına, oyunculuğa, yönlendirilmiş fantaziye, rahatlamaya ve oyalanmaya karşılık gelir. (Lahad & Ayalon 1990; Breznitz 1983, Shacham & Ayalon 1997 Moran ve Collers 1995). Bilişsel boyut ise olabileceklere önceden hazırlanmayı, sürecin gidişatını güncel tutmayı, rehberliği ve sorun çözmeyi ve hazır programlarının kullanılmasını ve CISD (Mitchell ve Bary 1990; Lahad &Ayalon 1994; Binyamini 1984; Cherney 1995) içierir. (Critical incident stress debriefing ; Kritik vaka stres debriefingi) içerir. Fiziksel boyutta ise odak, dinlenme, uyuma, rahatlama ve uygun yeme-içmeyi içeren stresi azaltan fiziksel etkinliklerdedir. (Kfir 1990; Figley 1995). Burada değinilen düşüncelerin üzerinden gidilmesi ve daha fazla araştırılması gerekmektedir. Ancak bunların sağladığı idrak, inanıyorum ki olayları anlamamıza ve onlarla baş etmemiz açısından bize yön gösterecektir. Makalenin Yayınlandığı Kaynak: Lahad, M. (2000) Darkness over the abyss: Supervising crisis intervention teams followingdisaster, Traumatology, 6 (1-4) *Psikolojik travma, kriz müdahale konularında uzmanlaşmış olan İsrailli Psikolog Prof.Dr. Mooli Lahad, CSPC The International Stress Prevention Center ın(toplumsal Stresi Önleme Merkezi) direktörü olup stres ile ilgili yaratıcı yöntem ve müdahaleleriyle tanınmaktadır. Kendisi aynı zamanda Tel Hai College de ve İngiltere, Surrey Üniversitesi nde dersler vermektedir. KAYNAKÇA American Psychiatric Association. (1980) Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders, 3rd Ed. Washington D.C. Artiss, Kenneth, (1963). Human behavior under stress, from combat to social psychiatry. Military Medicine, 128, Ayalon, A. & Shacham, A., (2000). Helping the Helpers: Teaching the salutogenic approach to colleagues coping with war trauma. In Klingman, A.,

10 Raviv, A., Stein, B., (eds.), Children Under Emergency and Stress: Characteristicsand Psychological Interventions. Jerusalem, Israel, Ministry of Education, Servicefor Psychology and Counseling. (Hebrew). Ayalon, A. & M. Lahad (1990). Life on the Edge. Haifa: Nord Publishers (Hebrew). Beaton, D.R. and Murphy, S.A. (1995) Working with people in crisis: research implications. in Figley, Ch. (Ed.) Compassion Fatigue. New York: Brunner/Mazel. Binyamini, K. (1984) the psychologist in the field tent: Introduction to professional camping. Israeli Journal of Psychology and Counseling in Education,pp (Hebrew). Breznitz, S. (1983) The Denial of Stress. New York: University Press. Cherney, M. (1995) Treating the "Heroic Treater".in Figley, Ch. (Ed.) Compassion Fatigue. New York: Brunner/Mazel. pp Dunning, C. (1988) Intervention strategies for emergency workers. in Lystad, M. (Ed.) Mental Health Response to Mass Emergencies. New York: Brunner/Mazel. Elraz, I. & R. Ozami (1994). Use of Supporting resources: during a progressive war incident, Psychology, vol. 4, pp ( Hebrew) Figley, Ch. (Ed.) Compassion Fatigue. New York: Brunner/Mazel. Frankel, V. (1970). Man in Search for Meaning. Tel Aviv: Dvir. (Hebrew) Freudenbeyer, H.J. (1974) Staff burnout. Journal of Social Issues. 30 (1). pp Harris, C.J. (1995) Sensory based therapy for crisis counselors. in Figley, Ch.(Ed.) Compassion Fatigue. New York: Brunner/Mazel. Hodgkinson, P. & Stewart, M. (1991) Coping with Catastrophes. London: Routledge. Hodgkinson, P. & Shepherd, M. (1994) The impact of disaster support work. Journal of Traumatic Stress. 7(4). Janoff-Bulman, Ronnie, (1985). The aftermath of victimization: Rebuilding shattered assumptions. in Charles R. Figley (ed), Trauma and Its Wake, Vol. I, The Study and Treatment of Post Traumatic Stress Disorder. Brunner/Mazel Psycho-social Stress Series No. 4. Janoff-Bulman, Ronnie, (1992). Shattered Assumptions: Towards a New Psychology of Trauma. The Free Press, A Division of Macmillan, Inc. New-York. Joinson, C. (1992) Coping with compassion fatigue. Nursing. 22(4). pp

11 Kfir, N. (1990). Like Ripples in the Water. Tel Aviv: Am Oved. (Hebrew) Klingman, A. (1991). Psychological and Educational Intervention in Disaster.Jerusalem: Ministry of Education. (Hebrew) Lahad, M. (1995). Masking the gas mask: Brief intervention using metaphor, imagery, movement and enactment. In A. Gersie (Ed.), Dramatic Approaches to Brief Therapy. London: Jessica Kingsley Lahad, M. & Ayalon, A., (1994). On Life anddeath. Haifa: Nord..( Hebrew) Lahad, M. & Cohen, A. (1997) (Eds.) Community Stress Prevention 1&2. KiryatShemona: Community Stress Prevention Centre. Lifton, R.J., (1967). Death in Life: Survivors of Hiroshima. New York, Random House. Maslach, C. & Jackson S.E. (1981) The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour. 2(2). pp Maslach, C. (1982) Burnout: The Cost of Caring. Engelwood Cliffs: Prentice Hall. McCann, L. (1990) Vicarious traumatization: A framework for understanding the psychological effects of working with victims. Journal of Traumatic Stress. 3 (1) pp McCammon, S.L. & Allison, E.J. Debriefing and treating emergency workers. in Figley, Ch.(Ed.) Compassion Fatigue. New York: Brunner/Mazel. Mitchell, J. (1985) When disaster strikes...the critical incident stress debriefing process. Journal of Emergency Medical Services. pp Mitchell, J. & Bary, G. (1990) Emergency Services Stress. Englewood Clift. N.J.: Prentice Hall. Mitchell, J. & Dyregrov, A. (1993) Traumatic stress in disaster workers and emergency personnel. in Wilson, J. & Raphael, B. (Eds.) The International Handbook of Traumatic Stress Syndromes. New York: Plenum Press. pp Moran, C. & Colless, E. (1995) Positive reactions following emergency and disaster responses. Disaster, Prevention and Management. University Press. 4(1) pp Noy, Shabtai, (1987). Combat psychiatry: The American and Israeli Experience. In Belenky, G.L. (ed.), Contemporary Studies in Psychiatry. Westport,CT., Greenwood Press. Noy, Shabtai, (1991). Can t Take it Anymore: Combat Stress Reactions. Tel-Aviv, Ministry of Defense Publications. (Hebrew). Noy, Shabtai, (1991a). Combat Stress Reactions. in Gal, R., & Mangelsorf, A. D., International Handbook of Military Psychology. John Wiley,

12 London. Omer, H. and H. Inbar (1991). Mass disasters: The role of the emergency team. Sichot, The Israeli Jouranl of Psychotherapy, 2 (3): (Hebrew) Omer, D. (1978) The kiss that got lost.sherbrak, Tel Aviv.(Hebrew) Perlman, L. & Saakvinte, K. (1995) Treating therapists with vicarious traumatization and secondary traumatic stress disorders. in Figley, Ch. (Ed.) Compassion Fatigue. New York: Brunner/Mazel. pp Pines, A.M. (1993) Burnout. in Goldberger, L. & Breznitz, S. (Eds.) Handbook of Stress, 2nd Ed. New York: Free Press. pp Pines, A.M. & Aronson, E. (1988) Career Burnout Causes and Cures. New York: Free Press. Salmon, T.W. (1919) The war neuroses and their lessons. New York Journal of Medicine. p.109. Solmon, Z. (1993) Combat Stress Reaction, The Enduring Toll of War. New York: Plenum Press. Solomon, Z. (1995) From denial to recognition: Attitudes towards Holocaust survivors from World War II to the present. Journal of Traumatic Stress.Vol 8. pp Solomon, Z., Benbenisti, R.,Mikulincer, M., (1988). A followup of Israeli casualties of combat stress reactions (Battle Shock) in the 1982 Lelbanon war. The British Journal of Clinical Psychology, 27 (2), Solomon, Z., Benbenishti, R., Spiro, S., (1986). Evaluation of the effectiveness of forward treatment in Combat Stress Reactions in the Lebanon War. Israel Defense Forces, Medical Corp., Mental Health Dept., Research & Evaluation Branch. (Hebrew) Valent, P. (1995) Survival strategies: A framework for understanding secondary traumatic stress and coping in helpers. in Figley, Ch. (Ed.) CompassionFatigue. New York: Brunner/Mazel. van der Kolk, B.A. (1966) The black hole of trauma. in Van Der Kolk & McFarlane, A.C. & Weisaeth, L. (Eds.) Traumatic Stress. New York: The Guilford Press. Webster s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language. (1989) New York, Grainevay. White, M. (1990) Narrative Means to Therapeutic Ends. New York: Norton. Witstom, A. (1989). Crisis intervention and short-term psychotherapy. In H. Dasberg, I. Isaacson, G. Shefler, Short-term Psychotherapy. Jerusalem: Magnes, pp (Hebrew) Winnicot, D.W. (1971) A Play and Reality. London: Tavistock Publication.

ÇOCUKLAR İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI. Oyun Terapisi Nedir? Oyun Terapisti Kimdir?

ÇOCUKLAR İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI. Oyun Terapisi Nedir? Oyun Terapisti Kimdir? ÇOCUKLAR İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI Oyun Terapisi Nedir? Oyun Terapisti Kimdir? Ebeveynler için Notlar Bu kitapçık, yaklaşık 4 ila 12 yaş aralığındaki, psikoterapi düşünülmüş çocuklar

Detaylı

Deneyimsel Oyun Terapisi Đle Çocuklara Ulaşma

Deneyimsel Oyun Terapisi Đle Çocuklara Ulaşma Deneyimsel Oyun Terapisi Đle Çocuklara Ulaşma Oyun yoluyla çocuklarla çalışmayı isteyen profesyonellere özel bir atölye çalışması I. Düzey: 20 21 Ekim II. Düzey: 22 23 Ekim Deneyimsel Oyun Terapisi (Experiential

Detaylı

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Nedir? Günlük rutin işleyişi bozan, Aniden beklenmedik bir şekilde gelişen, Dehşet, kaygı ve panik yaratan, Kişinin anlamlandırma

Detaylı

Meslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD

Meslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Meslekte Ruh Sağlığı A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Çalışan Sağlığı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından sağlık, kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal bakımdan tam

Detaylı

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu)

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Huriye Tak Uzman Klinik Psikolog Türk Kızılayı Bağcılar Toplum Merkezi Sağlık ve Psikososyal Destek Programı Asistanı İÇERİK

Detaylı

AFET PSİKOLOJİSİ. GEA Acil Durum Yönetimi Eğitimleri

AFET PSİKOLOJİSİ. GEA Acil Durum Yönetimi Eğitimleri AFET PSİKOLOJİSİ GEA Acil Durum Yönetimi Eğitimleri Afet Sonrası Risk Altındaki Gruplar Doğrudan Etkilenenler Tanık olanlar İzleyiciler AFET SONRASI DUYGUSAL AŞAMALAR İLK VURMA AŞAMASI ACİL DURUM AŞAMASI

Detaylı

OLAĞANDIŞI KOŞULLARDA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLAR ve TERAPİ İLKELERİ. 21. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 2017

OLAĞANDIŞI KOŞULLARDA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLAR ve TERAPİ İLKELERİ. 21. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 2017 OLAĞANDIŞI KOŞULLARDA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLAR ve TERAPİ İLKELERİ 21. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 2017 Tanım Yaşamı ya da yaşama dair bütünlüğü tehdit eden olayların bütünüdür.

Detaylı

ULUSLARARASI TRAVMA ÇALIŞMALARI PROGRAMI - İSTANBUL - NEW YORK İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ

ULUSLARARASI TRAVMA ÇALIŞMALARI PROGRAMI - İSTANBUL - NEW YORK İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ BİRİNCİ AY EĞİTİMLERİ ULUSLARARASI TRAVMA ÇALIŞMALARI PROGRAMI - İSTANBUL - NEW YORK İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ Düzey Tarih Gün Zaman Seminerin Konusu Eğitimciler 25/10/13 26/10/13 27/12/13 Cuma 18:00-20:00

Detaylı

Bilişsel Davranışçı Terapi de Diploma Programı (BDT) Tanıtım Broşürü

Bilişsel Davranışçı Terapi de Diploma Programı (BDT) Tanıtım Broşürü Bilişsel Davranışçı Terapi de Diploma Programı (BDT) Tanıtım Broşürü PSİKOLOJİ DÜNYASINDAKİ EN İYİ YAKLAŞIMLARINDAN BİRİ İLE BİLGİNİZİ KEŞFETMEK İÇİN BİZE KATILIN Kıbrıs Türk Psikologlar Derneği ve Future

Detaylı

ÜMRANİYE REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ÜMRANİYE REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ KRİZ Tüm doğal afetler, yangın, bir öğrencinin veya öğretmenin ölümü, intihar vakaları, cinsel istismar, taciz, öğrencinin maruz kaldığı veya şahit olduğu şiddet durumlarında okulda yaşanan panik, korku,

Detaylı

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır Ruhsal Travma Değerlendirme Formu APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır A. SOSYODEMOGRAFİK BİLGİLER 1. Adı Soyadı:... 2. Protokol No:... 3. Başvuru Tarihi:...

Detaylı

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Tiedot turkiksi DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Çocukların oturup konsantre olmakta ve dürtülerini kontrol etmekte zorlanmaları normaldir. Ancak DEHB li (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu)

Detaylı

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARI ANLAMAK

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARI ANLAMAK ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARI ANLAMAK Yrd.Doç.Dr. Faruk Levent Marmara Üniversitesi 19 Şubat 2016 3.Marmara Pediatri Kongresi Hilton Kozyatağı, İstanbul ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUK ve ÜSTÜN YETENEKLİLİK KAVRAMI

Detaylı

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Information på turkiska DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Çocukların oturup konsantre olmakta ve dürtülerini kontrol etmekte zorlanmaları normaldir. Ancak DEHB li (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite

Detaylı

Psikolog Dr. Nedret ÖZTAN nedretoztan@gmail.com. Yüksek Lisans, Psikoloji, Catholic University of America, Washington, D.C., 1979.

Psikolog Dr. Nedret ÖZTAN nedretoztan@gmail.com. Yüksek Lisans, Psikoloji, Catholic University of America, Washington, D.C., 1979. Psikolog Dr. Nedret ÖZTAN nedretoztan@gmail.com EĞİTİM Doktora, Klinik Psikoloji, Ankara Üniversitesi, 1996. Yüksek Lisans, Psikoloji, Catholic University of America, Washington, D.C., 1979. Lisans, Sosyoloji,

Detaylı

Asistanlıkta Psikoterapi Eğitimi Neden Önemlidir? Doğan Şahin İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Sosyal Psikiyatri Servisi

Asistanlıkta Psikoterapi Eğitimi Neden Önemlidir? Doğan Şahin İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Sosyal Psikiyatri Servisi Asistanlıkta Psikoterapi Eğitimi Neden Önemlidir? Doğan Şahin İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Sosyal Psikiyatri Servisi Başta ABD olmak üzere birçok ülkede tıp ve uzmanlık eğitiminde (psikiyatri dışı)temel

Detaylı

ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI

ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI Bilgisayar ve internet kullanımı teknoloji çağı olarak adlandırabileceğimiz bu dönemde, artık hayatın önemli gereçleri haline gelmiştir. Bilgiye kolay, hızlı, ucuz ve güvenli

Detaylı

KRİZ ÖLÜM VE YAS PSİKOTERAPİSİ Eğitim Bilgilendirme Kataloğu

KRİZ ÖLÜM VE YAS PSİKOTERAPİSİ Eğitim Bilgilendirme Kataloğu KRİZ ÖLÜM VE YAS PSİKOTERAPİSİ Eğitim Bilgilendirme Kataloğu APAMER Aktüel Psikolojik Araştırmalar ve Eğitim Merkezi tarafından organize edilen ve Dr. Nevin DÖLEK tarafından verilecek olan "Kriz, Ölüm

Detaylı

OKAN EĞİTİM KURUMLARI PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ

OKAN EĞİTİM KURUMLARI PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ OKAN EĞİTİM KURUMLARI PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ AKRAN İLİŞKİLERİ VE AKRAN ZORBALIĞI AKRAN İLİŞKİLERİ Akran etkileşimi doğum itibariyle başlamaktadır. Ancak yaş ilerledikçe akranlarla geçirilen

Detaylı

Aşık olduğumuz kişiyi neden unutamayız?

Aşık olduğumuz kişiyi neden unutamayız? sağlık (/saglik) Aşık olduğumuz kişiyi neden unutamayız? 04.10.2016 Salı 13:11 3 0 Uzman Psikolog Özge Genlik aşık olduğumuz kişiyi neden unutamadığımızı anlattı Aşık olduğumuz kişiyi unutmak yerine anlamlandırmamız

Detaylı

Hani annemin en büyük yardımcısı olacaktım? Hani birlikte çok eğlenecektik? Kardeşime dokunmama bile izin vermiyor. Kucağıma almak da yasak.

Hani annemin en büyük yardımcısı olacaktım? Hani birlikte çok eğlenecektik? Kardeşime dokunmama bile izin vermiyor. Kucağıma almak da yasak. Bu ayki rehberlik bülteni konumuz Kardeş Kıskançlığı hakkındadır. Sizlere çocuğunuza bu süreçte nasıl yardımcı olabileceğiniz ile ilgili önerilerimiz olacaktır. KARDEŞ KISKANÇLIĞI Neler olduğunu hiç anlamıyorum!

Detaylı

Çocuklarınızın öfkelerini kontrol etmelerinde ve uygun yollarla ifade etmelerini sağlamakta aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz.

Çocuklarınızın öfkelerini kontrol etmelerinde ve uygun yollarla ifade etmelerini sağlamakta aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz. Çocuklar, yetişkinler gibi kaygılanabilir ve stres yaşayabilirler. Ölüm, hastalık, boşanma, taşınma gibi hayat değişimleriyle başa çıkmaya ek olarak özgüven ve aidiyet duygularıyla mücadele ederler. Herkes

Detaylı

Kanserli Hasta Yönetiminde Danışman Hemşirenin Rolü

Kanserli Hasta Yönetiminde Danışman Hemşirenin Rolü Kanserli Hasta Yönetiminde Danışman Hemşirenin Rolü Yük. Hem. Gül Şav Özaydemir Danışman Hemşire EUKAM E.Ü.T.F. Radyasyon Onkolojisi ABD XIX. Ege Onkoloji Günleri 6-7 Nisan 2015 İzmir «Kanserle mücadele

Detaylı

a. Koç, hedeflere ulaşmak, problemleri çözmek, öğrenmek ve geliştirmek için yardım etmeye çalışan ortaktır.

a. Koç, hedeflere ulaşmak, problemleri çözmek, öğrenmek ve geliştirmek için yardım etmeye çalışan ortaktır. 1 Koç ile ilgili verilmiş olan bilgilerden hangisi yanlıştır? a. Koç, hedeflere ulaşmak, problemleri çözmek, öğrenmek ve geliştirmek için yardım etmeye çalışan ortaktır. b. Koç; ilgili yasal süreçler,

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ Dr. Hayal Yavuz Güzel ÖZGEÇMİŞ E-Posta : hyguzel@hacettepe.edu.tr Telefon : +90 (312) 7805336 Adres : Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi

Detaylı

EBEVEYNLER İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI

EBEVEYNLER İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI EBEVEYNLER İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI Oyun Terapisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular Oyun Terapisi Nedir? Büyükler için danışmanlık neyse çocuklar için oyun terapisi odur. Yetişkinlerin

Detaylı

BAĞLANMA ve TERAPİ DE BAĞLANMA YRD.DOÇ.DR.ESRA PORGALI ZAYMAN İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD

BAĞLANMA ve TERAPİ DE BAĞLANMA YRD.DOÇ.DR.ESRA PORGALI ZAYMAN İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD BAĞLANMA ve TERAPİ DE BAĞLANMA YRD.DOÇ.DR.ESRA PORGALI ZAYMAN İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD BAĞLANMA NEDİR? Çocuk ile bakım veren kişi arasında gelişen ilişkide, çocuğun bakım veren kişiyle

Detaylı

Ön Söz. Charles E. Schaefer. vii

Ön Söz. Charles E. Schaefer. vii Ön Söz Oyun terapisi, 20. yüzyılın başlangıcından bu yana çocuklarla kullanılan başlıca psikoterapötik müdahale olagelmiştir. Oyun Terapisinin Temelleri (İkinci Basım) kitabının amacı, okuyucunun oyun

Detaylı

İTHAF... 3 İÇİNDEKİLER... 4 TABLO LİSTESİ ŞEKİL LİSTESİ ÖNSÖZ GİRİŞ...

İTHAF... 3 İÇİNDEKİLER... 4 TABLO LİSTESİ ŞEKİL LİSTESİ ÖNSÖZ GİRİŞ... İÇİNDEKİLER İTHAF... 3 İÇİNDEKİLER... 4 TABLO LİSTESİ... 13 ŞEKİL LİSTESİ... 13 ÖNSÖZ... 14 GİRİŞ... 18 Ebeveynlerin Önemi... 18 Üstün Yetenekli Çocuğun Ebeveyni Olmak Benzersiz Bir Deneyimdir 19 Üstün

Detaylı

Bilgilendirme Toplantısı Boşanma ve Çocuk

Bilgilendirme Toplantısı Boşanma ve Çocuk 11.03.2016 Bilgilendirme Toplantısı Boşanma ve Çocuk Cemre Soysal Uzman Klinik Psikolog Boşanma kararına doğru.. Boşanma çocukların başına gelebilecek en sarsıcı olaylardan biridir. Çocukların değişikliklere

Detaylı

TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) OPERASYON

TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) OPERASYON TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ HASTANE AFET PLANI (HAP) OPERASYON Olay Komuta Sistemi HAP Başkanı Operasyon Şefi Alan Yönetimi Tıbbı Bakım Sorumlusu Tehlikeli Madde Direktörü Hastane Ünitesi Acil

Detaylı

REHBERLİK SERVİSİ. Anne-Babalar Okula Hazır Mıyız?

REHBERLİK SERVİSİ. Anne-Babalar Okula Hazır Mıyız? REHBERLİK SERVİSİ Anne-Babalar Okula Hazır Mıyız? OKULA GİTTİĞİNİZ İLK GÜNÜ HATIRLIYOR MUSUNUZ? Hayatınızda yeni bir sayfa açılıyor. Bu başlangıç hem onun hem de sizlerin hayatında yepyeni bir dönemin

Detaylı

Benjamin Beit-Hallahmi, Prolegomena to The Psychological Study of Religion, London and Toronto: Associated University Press, 1989.

Benjamin Beit-Hallahmi, Prolegomena to The Psychological Study of Religion, London and Toronto: Associated University Press, 1989. Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Temmuz-Aralık 2002 KİTAP TANITIMI Yrd. Doç. Dr. Hasan KAYIKLIK Çukurova Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Benjamin Beit-Hallahmi, Prolegomena to The Psychological

Detaylı

İletişimin Bileşenleri

İletişimin Bileşenleri Düşünce, bilgi ve duyguların; sözcük, yazı ve resim gibi semboller kullanarak anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve etkileşim sağlanmasıdır. İletişim Sürecinde; Dönüt (feedback) sağlanamıyorsa iletişim

Detaylı

Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü 1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) Dersin Kodu Türü Türkçe Adı İngilizce Adı T U Kredi AKTS ATA101 Z

Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü 1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) Dersin Kodu Türü Türkçe Adı İngilizce Adı T U Kredi AKTS ATA101 Z 1. Sınıf Güz Yarıyılı (1. Yarıyıl) ATA101 Z Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I History of Turkish Revolution and Ataturk's Principles I 2 0 2 2 TDL101 Z Türk Dili I Turkish Language I 2 0 2 2 İNG101

Detaylı

İnsan-Merkezli Hizmet Tasarımı. 21. yüzyılda mükemmel hizmet deneyimleri yaratmak

İnsan-Merkezli Hizmet Tasarımı. 21. yüzyılda mükemmel hizmet deneyimleri yaratmak İnsan-Merkezli Hizmet Tasarımı 21. yüzyılda mükemmel hizmet deneyimleri yaratmak Bana göre insani merkezli olmak, davranış ve anlayışın işbirliği içinde olduğu, insan yapımı her şeyin kullanıcıların kavradığı

Detaylı

Hem. Dr. SONGÜL KAMIŞLI Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Prevantif Onkoloji A.B.D. Psikososyal Onkoloji Birimi

Hem. Dr. SONGÜL KAMIŞLI Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Prevantif Onkoloji A.B.D. Psikososyal Onkoloji Birimi Kanserli Hastalar Tarafından Sık Sorulan Sorular Hem. Dr. SONGÜL KAMIŞLI Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Prevantif Onkoloji A.B.D. Psikososyal Onkoloji Birimi Hastaların Soruları Tıbbi tedavi Otonomi

Detaylı

DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DAÜ-PDRAM

DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DAÜ-PDRAM DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DAÜ-PDRAM Yayına Hazırlayan: DAÜ-PDRAM Kataloğu Hazırlayan: Funda Ortunç Haziran 2013 (2. Baskı) Yayın no:16 1 2 DAÜ ÇALIŞANLARI

Detaylı

Yrd.Doç. Dr. Selma KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. Fatma ERSİN Dersin Amacı

Yrd.Doç. Dr. Selma KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. Fatma ERSİN Dersin Amacı HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Halk Sağlığı Hemşireliği 2801801 Bahar 6+12 12 14 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu Dersi

Detaylı

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç Aile Krizleri 1. Normal gelişimsel krizler (Yaşam döngüsü aşamaları) 2. Aileye özgü krizler (Ailede hastalıklar, ölümler, boşanmalar, göç,

Detaylı

BİREYLERE YÖNELİK HİZMETLER

BİREYLERE YÖNELİK HİZMETLER EKİBİMİZ Altis; 1989 yılında Dr. Bülent Madi tarafından nöroloji ve sanat çalışmalarının birlikteliği amacıyla kurulmuştur. İki yıl süren çalışmalarının ardından 1991 yılında diğer bilim dalları ile interdisipliner

Detaylı

OYUN VE ÇOCUK. -Çocuğun iç dünyasını anlayabilmek. -Çocuğun olayları anlamasına yardım etmek. -Çocuğa olaylarla baş etme becerileri kazandırmak

OYUN VE ÇOCUK. -Çocuğun iç dünyasını anlayabilmek. -Çocuğun olayları anlamasına yardım etmek. -Çocuğa olaylarla baş etme becerileri kazandırmak OYUN VE ÇOCUK Oyun oynamak çocukluk çağına özgü psikolojik, fizyolojik ve sosyal içerikli bir olgudur. Oyun hem zihinsel gelişimin aynası olan hem sosyal becerilerin öğrenildiği hem de duygusal boşalımın

Detaylı

TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKOKULU SOSYAL BECERİ GELİŞTİRME GRUP ÇALIŞMAMIZ. REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ

TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKOKULU SOSYAL BECERİ GELİŞTİRME GRUP ÇALIŞMAMIZ. REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKOKULU SOSYAL BECERİ GELİŞTİRME GRUP ÇALIŞMAMIZ REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ Çocuklar büyüklerini dinlemede asla iyi değildirler. Ama onların davranışlarını benimsemede

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Zeynep Çatay Çalışkan 2. Doğum Tarihi: 18 Şubat 1975 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Boğaziçi Üniversitesi 1996 Y. Lisans

Detaylı

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ Psikolojik Danışma ve Rehberlik RPD 201 Not II Uz. Gizem ÖNERİ UZUN Eğitimde Rehberlik *Rehberlik, bireyin en verimli bir şekilde gelişmesini ve doyum verici

Detaylı

Etkinlik Listesi BÖLÜM II İLİŞKİLENDİRME AŞAMASI 67

Etkinlik Listesi BÖLÜM II İLİŞKİLENDİRME AŞAMASI 67 İçindekiler Etkinlik Listesi Önsöz XII XIV BÖLÜM I GİRİŞ 1 1. Danışmanlık ve yardım nedir? 3 Bölüm sonuçları 3 Danışmanlık, psikoterapi ve yardım 4 Danışmanlık nedir? 9 Yaşam becerileri danışmanlığı yaklaşımı

Detaylı

Akut dönemde psikososyal müdahaleler CEYDA YILMAZÇETİN UZMAN PSİKOLOG

Akut dönemde psikososyal müdahaleler CEYDA YILMAZÇETİN UZMAN PSİKOLOG Akut dönemde psikososyal müdahaleler CEYDA YILMAZÇETİN UZMAN PSİKOLOG AKUT DÖNEMDE DESTEK TEMEL İHTİYAÇLARIN VE GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI Barınma, beslenme, sağlık ve güvenliğin sağlanması için yardım çalışanlarına

Detaylı

PROQUEST NURSING & ALLIED HEALTH SOURCE

PROQUEST NURSING & ALLIED HEALTH SOURCE PROQUEST NURSING & ALLIED HEALTH SOURCE ProQuest Nursing & Allied Health SourceTM kullanıcılara hemşirelik, müttefik sağlık, alternatif ve tamamlayıcı tıp ve sağlık alanı ile ilgili daha birçok konuda

Detaylı

Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim

Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve 12-13 / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim uygulanmaktadır.) Katılımcı Sayısı: 50 kişi ile sınırlıdır.

Detaylı

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu AİLE İÇİ İLETİŞİM

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu AİLE İÇİ İLETİŞİM PDR BÜLTENİ Bülten Tarihi: Aralık 2016 Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu AİLE İÇİ İLETİŞİM Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Psikolojik Danışma ve

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

IŞIK LI ANNE BABA REHBERİ

IŞIK LI ANNE BABA REHBERİ Rehberlik Bilgi Bülteni Ekim 2014 IŞIK LI ANNE BABA REHBERİ İLKOKUL ÇAĞI ÇOCUKLARDA RUHSAL OKUL SÜREÇLERİ KAYGILAR VE SORUMLULUKLAR EYVAH ÖDEVİM VAR! 1 Sevgili Velilerimiz, En değerli varlıklarımız olan

Detaylı

Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar. Doç. Dr. Ersin KAVİ

Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar. Doç. Dr. Ersin KAVİ Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar Doç. Dr. Ersin KAVİ Davranış Nedir? İnsan hem içten,hem dıştan gelen uyarıcıların karmaşık etkisi (güdü) ile faaliyete geçer ve birtakım hareketlerde (tepki) bulunur.

Detaylı

CİNSEL TERAPİ EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMI

CİNSEL TERAPİ EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMI CİNSEL TERAPİ EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMI Bu programın amacı cinsellik, cinsel gelişim, cinsel bozukluklar, cinsel kimlik durumları, cinsel yönelim, parafililer, cinsel istismar ve cinsel işlev bozuklukları

Detaylı

İnternet Teknolojisi. İnternet Teknolojisi. Bilgisayar-II - 4. Hafta. Öğrt. Gör. Alper ASLAN 1. Öğrt. Gör. Alper Aslan. İnternet Nedir?

İnternet Teknolojisi. İnternet Teknolojisi. Bilgisayar-II - 4. Hafta. Öğrt. Gör. Alper ASLAN 1. Öğrt. Gör. Alper Aslan. İnternet Nedir? İnternet Teknolojisi Öğrt. Gör. Alper Aslan ENF102 Bilgisayar - II İnternet Teknolojisi İnternet Nedir? İnternet Kime Aittir İnternet in Türkiye deki Gelişimi İnternet in Türkiye de Kullanımı Yakın Gelecekte

Detaylı

Kısa Süreli Dinamik Psikoterapi (TLDP) Eğitimi Modül-I Ağustos 2016 İbrahim Sarı MD, MSc

Kısa Süreli Dinamik Psikoterapi (TLDP) Eğitimi Modül-I Ağustos 2016 İbrahim Sarı MD, MSc Kısa Süreli Dinamik Psikoterapi (TLDP) Eğitimi Modül-I 20-21 Ağustos 2016 İbrahim Sarı MD, MSc PSİKOTERAPİ-DER Telefon: 0(532) 160 23 78, 0(541) 963 89 87 Email: psikoterapider@gmail.com www.psikoterapiegitimleridernegi.org

Detaylı

UZMAN ÇOCUK GÜVENLİĞİ TAVSİYE VE DESTEK

UZMAN ÇOCUK GÜVENLİĞİ TAVSİYE VE DESTEK UZMAN ÇOCUK GÜVENLİĞİ TAVSİYE VE DESTEK KCS Danışmanlık Uluslararası okulları ve organizasyonları çocuklarınız için daha güvenli hale getirir Uluslararası lider uzamanlardan ve kuruluşlardan direk bilgiye

Detaylı

Düşüncelerimizi, duygularımızı ve kültürümüzü oyunlar aracılığı ile ifade ederiz.

Düşüncelerimizi, duygularımızı ve kültürümüzü oyunlar aracılığı ile ifade ederiz. ANASINIFI PYP VELİ BÜLTENİ (8 Aralık 2014-23 Ocak 2015 ) Sayın Velimiz, Okulumuzda yürütülen PYP çalışmaları kapsamında; disiplinler üstü temalarımız ile ilgili uygulama bilgileri size tüm yıl boyunca

Detaylı

Projenin Adı: Çocuklarla Birlikte Projesi

Projenin Adı: Çocuklarla Birlikte Projesi Projenin Adı: Çocuklarla Birlikte Projesi Proje Yürütücüsünün Adı ve Soyadı, Fakültesi/Bölümü: Dr.Özden Bademci, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü Projenin Yürütüleceği Kurum/Kurumlar ya da Yapılacağı

Detaylı

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz.

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz. 2018-2019 Eğitim- Öğretim Yılı Özel Ümraniye Gökkuşağı İlkokulu Sorgulama Programı Kim Olduğumuz Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal

Detaylı

ÇOCUK-EBEVEYN İLİŞKİSİ EĞİTİMİ=FİLİAL TERAPİ UZM. KLİNİK PSİKOLOG&OYUN TERAPİSTİ ZEYNEP BETÜL TORUN

ÇOCUK-EBEVEYN İLİŞKİSİ EĞİTİMİ=FİLİAL TERAPİ UZM. KLİNİK PSİKOLOG&OYUN TERAPİSTİ ZEYNEP BETÜL TORUN ÇOCUK-EBEVEYN İLİŞKİSİ EĞİTİMİ=FİLİAL TERAPİ UZM. KLİNİK PSİKOLOG&OYUN TERAPİSTİ ZEYNEP BETÜL TORUN ÇOCUĞUNUZUN OYUN TERAPİSTİ OLMAK İSTER MİSİNİZ? 2-8 YAŞ ARALIĞINDA ÇOCUĞUNUZ VARSA, BU EĞİTİM TAM SİZE

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

İş Yerinde Ruh Sağlığı

İş Yerinde Ruh Sağlığı İş Yerinde Ruh Sağlığı Yeni bir Yaklaşım Freud a göre, bir insan sevebiliyor ve çalışabiliyorsa ruh sağlığı yerindedir. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımına göre de ruh sağlığı, yalnızca ruhsal bir rahatsızlık

Detaylı

Suriyeli Mülteci Çocuklar ile Dışavurumcu Sanat

Suriyeli Mülteci Çocuklar ile Dışavurumcu Sanat Suriyeli Mülteci Çocuklar ile Dışavurumcu Sanat Ezgi İçöz, MA 24 Haziran 14 Salı Tammam Azam Inside Outside Project: Gazeteci ve fotoğrafçılar ile çalışmak Motivasyon farklılıkları ve etik Çalışma süresi

Detaylı

Türkiye'de Ruh Saðlýðý Alanýnda Travma Maðdurlarýyla Çalýþanlarda Ýkincil Travmatik Stres

Türkiye'de Ruh Saðlýðý Alanýnda Travma Maðdurlarýyla Çalýþanlarda Ýkincil Travmatik Stres ARAÞTIRMA Türkiye'de Ruh Saðlýðý Alanýnda Travma Maðdurlarýyla Çalýþanlarda Ýkincil Travmatik Stres Secondary Traumatic Stress in Mental Health Workers in Turkey Ayten Zara 1, Ferhat Jak Ýçöz 2 1 Doç.Dr.,

Detaylı

1. Hafta İlişkilerin Önemi

1. Hafta İlişkilerin Önemi 1. Hafta İlişkilerin Önemi Ø İnsanlar hiç değilse, en az sayıda, kalıcı olumlu ve anlamlı kişilerarası ilişkiler geliştirmek ve sürdürmek için yaygın bir güdüye sahiptirler. Ø İnsanlar diğer insanlara

Detaylı

Çocuklar İçin Bilişsel Davranışçı Terapi ÇOCUK BDT EĞİTİMİ. Bilgilendirme Kataloğu

Çocuklar İçin Bilişsel Davranışçı Terapi ÇOCUK BDT EĞİTİMİ. Bilgilendirme Kataloğu Çocuklar İçin Bilişsel Davranışçı Terapi ÇOCUK BDT EĞİTİMİ Bilgilendirme Kataloğu Apamer Aktüel Psikolojik Araştırmalar Merkezi Çocuklar İçin APAMER Aktüel Psikolojik Araştırmalar ve Eğitim Merkezi tarafından

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI 3-4 Aile bireyleri birbirlerine yardımcı olurlar. Anahtar kavramlar: şekil, işlev, roller, haklar, Aileyi aile yapan unsurlar Aileler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar Aile üyelerinin farklı rolleri

Detaylı

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur.

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Gençlerde DEHB nin Öğrenim Hayatı Üzerine Etkileri Dr Aytül Karabekiroğlu Samsun Mehmet Aydın Eğitim ve Araştırma

Detaylı

13 Mart 2009 Cuma, 12:20 GÜNCEL. A.A Nursel Gürdilek. İşitme engelli çocuklar için Türk-İsrail işbirliği

13 Mart 2009 Cuma, 12:20 GÜNCEL. A.A Nursel Gürdilek. İşitme engelli çocuklar için Türk-İsrail işbirliği 13 Mart 2009 Cuma, 12:20 GÜNCEL A.A Nursel Gürdilek İşitme engelli çocuklar için Türk-İsrail işbirliği Türkiye ile İsrail arasında bir yılı aşkın süredir devam eden "işitme engelli çocuklara daha iyi bir

Detaylı

Öğrenme nedir? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana gelen nispeten kalıcı etkisi uzun süre

Öğrenme nedir? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana gelen nispeten kalıcı etkisi uzun süre Öğrenme nedir? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana gelen nispeten kalıcı etkisi uzun süre değişimlerdir. Öğrenmede değişen ne???? İnsan ve hayvan arasında

Detaylı

ile yalnız kalma, içe kapanma, sürekli öfke duyma ve yoğun çatışmalar ile kendini gösterir.

ile yalnız kalma, içe kapanma, sürekli öfke duyma ve yoğun çatışmalar ile kendini gösterir. C Bir çocuğun kardeşini kıskanması doğal bir duygu olarak tanımlanabilir. Her birey özel olmak, ilk olmak, öncelikli olmak, tercih edilmek, beğenilmek isteyebilir. Karşıdaki kardeş olsa bile bu duyguların

Detaylı

Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres

Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 Stres Nedir? Stres bir insan için baskı, gerginlik, rahatsız edici çevresel faktörler veya duygusal tepkiler anlamında gelmektedir. Kişinin bedensel

Detaylı

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ------------------------------------------

Detaylı

Can kardeş Rehberlik ve Psikolojik Danışma Birimi Nisan Ayı Rehberlik Bülteni Can Velimiz ;

Can kardeş Rehberlik ve Psikolojik Danışma Birimi Nisan Ayı Rehberlik Bülteni Can Velimiz ; Can kardeş Rehberlik ve Psikolojik Danışma Birimi Nisan Ayı Rehberlik Bülteni Can Velimiz ; Anne babalar için çocuklarının ilk kelimelerini duymak heyecan verici bir deneyimdir. Duyduğu yeni kelimeleri

Detaylı

PSK474 - MÜLTECİ PSİKOLOJİSİ. DOÇ. DR. OKAN CEM ÇIRAKOĞLU

PSK474 - MÜLTECİ PSİKOLOJİSİ. DOÇ. DR. OKAN CEM ÇIRAKOĞLU PSK474 - MÜLTECİ PSİKOLOJİSİ DOÇ. DR. OKAN CEM ÇIRAKOĞLU okanc@baskent.edu.tr 1 PSK474 - MÜLTECİ PSİKOLOJİSİ Mülteci Psikolojisi dersin amacı nedir? Bu dersin temel amacı öğrencilere sığınmacı ve mülteciler

Detaylı

Erken Bo alma. (Prematür ejakülasyon) ile ilgili Bilgilendirme Bro ürü. www.späterkommen.de

Erken Bo alma. (Prematür ejakülasyon) ile ilgili Bilgilendirme Bro ürü. www.späterkommen.de Erken Bo alma (Prematür ejakülasyon) ile ilgili Bilgilendirme Bro ürü www.späterkommen.de Erken bo alma sorununuz var ml test edin Erken boşalma riskinizi, aşağıdaki uzman kişilerce hazırlanmış sorulara

Detaylı

Doç. Dr. Tuncay ERGENE Türk PDR-DER Genel BaĢkanı

Doç. Dr. Tuncay ERGENE Türk PDR-DER Genel BaĢkanı Doç. Dr. Tuncay ERGENE Türk PDR-DER Genel BaĢkanı 1964 yılında Ankara da doğmuştur. Lisans eğitimini 1986 yılında Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü, Psikolojik Danışma ve

Detaylı

BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ

BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ Öğr. Gör. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN DANIŞMAN Prof.Dr. Besti ÜSTÜN Tanımlayıcı Tükenmişlik Araştırmaları Randomize değil Kesitsel

Detaylı

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERSLERİ

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERSLERİ YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ LİSANS PROGRAMI DERSLERİ 1. SINIF GÜZ DÖNEMİ DERSLERİ (saat) SHB101 Sosyal e Giriş Introduction to Social Work Z 3/0 5 SHB103

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ VE TEŞEKKÜR KİTABIN YAPISI VE KAPSAMI YAZAR HAKKINDA 1. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE

İÇİNDEKİLER SUNUŞ VE TEŞEKKÜR KİTABIN YAPISI VE KAPSAMI YAZAR HAKKINDA 1. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE İÇİNDEKİLER SUNUŞ VE TEŞEKKÜR... v KİTABIN YAPISI VE KAPSAMI... vii YAZAR HAKKINDA... ix 1. BÖLÜM ÜSTÜN YETENEKLİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMSAL ÇERÇEVE 1.1. ÜSTÜN YETENEKLİLİĞE TARİHSEL BAKIŞ...

Detaylı

Twi$er: @acarbaltas @BaltasBilgievi

Twi$er: @acarbaltas @BaltasBilgievi Twi$er: @acarbaltas @BaltasBilgievi REKABETE HAZIRLIK KENDİ YILDIZINI YAKALAMAK Prof. Dr. Acar Baltaş Psikolog 28 Şubat 2014 MOTİVASYON Davranışa enerji ve yön veren, harekete geçiren güç Davranışı tetikleme

Detaylı

BİR ÇOCUĞUN OYUN TERAPİSİ HAKKINDAKİ İLK KİTABI

BİR ÇOCUĞUN OYUN TERAPİSİ HAKKINDAKİ İLK KİTABI BİR ÇOCUĞUN OYUN TERAPİSİ HAKKINDAKİ İLK KİTABI Ebeveynler için Notlar Bu kitap, yaklaşık 4 ila 12 yaş aralığındaki, psikoterapi düşünülmüş çocuklar için planlanmıştır. Kitabı çocuğunuza sizin okuyabileceğiniz

Detaylı

APAMER APAMER Corparation 2013-2015

APAMER APAMER Corparation 2013-2015 APAMER APAMER Aktüel Psikolojik Araştırmalar Eğitim Organizasyon Hizmetleri Ltd. Şti Zuhuratbaba Mah. Akmescit Sokak Çiğdem Apartmanı No:12 Daire:3 Bakırköy / İstanbul www.apamer.com.tr E-Posta: bilgi@apamer.com.tr

Detaylı

GÖÇMEN/MÜLTECİLERLE ÇALIŞMAK

GÖÇMEN/MÜLTECİLERLE ÇALIŞMAK GÖÇMEN/MÜLTECİLERLE ÇALIŞMAK Dr. Ersin UYGUN Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Hastanesi,Psikiyatri Kliniği AÇIKLAMA (2013-2016) Danışman: Araştırmacı: Konuşmacı: Sunum Akışı Hizmet verilen bölgenin

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Sayfa GÜVENLİ OKULLAR... 1 Giriş... 1 Güvenli Okulların Bileşenleri... 3 Acil Durumlarda Okullar... 8 Okulların Acil Durum Yönetimine İlişkin Araştırmalar... 10 Okullarımızda Acil Durum

Detaylı

Travmaya Maruz Kalmɩş Çocuklarda Saldɩrganlɩk. Victoria Condon and Panos Vostanis

Travmaya Maruz Kalmɩş Çocuklarda Saldɩrganlɩk. Victoria Condon and Panos Vostanis Travmaya Maruz Kalmɩş Çocuklarda Saldɩrganlɩk Victoria Condon and Panos Vostanis Bir çocuğun yetişkinlere ve akranlarɩna karşı sık sɩk agresif davranışta bulunmasɩ, çocuğun sınırları zorlamasından daha

Detaylı

Theraplay Oyun Terapisi

Theraplay Oyun Terapisi Theraplay Oyun Terapisi & Marschak Etkileşim Metodu (MEM) Sertifika Eğitimleri 1. Seviye Theraplay ve MEM Eğitimi: 1-4 Ekim 2015 Grup Theraplay Eğitimi: 5 Ekim 2015 2. Seviye Theraplay ve MEM Eğitimi:

Detaylı

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2017; 9(4):

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2017; 9(4): Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2017; 9(4):478-485 Konu Dizini Subject Index (ENGLISH) A addiction 398 adult 263 alcohol use disorders 63 anorexia nervosa 301, 329 antidepressant

Detaylı

Transkültürel psychosomatik rehabilitasyon tedavisi

Transkültürel psychosomatik rehabilitasyon tedavisi Transkültürel psychosomatik rehabilitasyon tedavisi MediClin Klinik am Vogelsang Donaueschingen Psikosomatik ve davranışsal tıp alanında uzman klinik Prävention l Akut l Reha l Pflege MediClin Ein Unternehmen

Detaylı

ISBN

ISBN Bu kitapta verilen örnek ve öykülerde ve kitabın metnindeki açıklamalarda sağlık, hukuk, yatırım gibi çeşitli alanlardan uzmanlık bilgilerine yer verilmiştir. Bu uzmanlık bilgileri sadece kitabın konusuyla

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ A u ok na lu ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - MART 2014 ANAOKULLARI BÜLTENİ ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ Okul öncesi dönem, gelişimin hızlı olması ve

Detaylı

9. HAFTA PFS102 SINIF YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Ali Çağatay KILINÇ. cagataykilinc@karabuk.edu.tr

9. HAFTA PFS102 SINIF YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Ali Çağatay KILINÇ. cagataykilinc@karabuk.edu.tr 9. HAFTA PFS102 Yrd. Doç. Dr. Ali Çağatay KILINÇ cagataykilinc@karabuk.edu.tr Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 İÇİNDEKİLER MOTİVASYON Motivasyon Teorileri Kapsam Teorileri

Detaylı

Hizmetiçi Eğitimler.

Hizmetiçi Eğitimler. Hizmetiçi Eğitimler Altis; 1989 yılında Dr. Bülent Madi tarafından nöroloji ve sanat çalışmalarının birlikteliği amacıyla kurulmuştur. İki yıl süren çalışmalarının ardından, 1991 yılında diğer bilim dalları

Detaylı

MÜLTECİ ÇOCUKLARIN RUH SAĞLIĞI İHTİYAÇLARI HAKKINDA

MÜLTECİ ÇOCUKLARIN RUH SAĞLIĞI İHTİYAÇLARI HAKKINDA MÜLTECİ ÇOCUKLARIN RUH SAĞLIĞI İHTİYAÇLARI HAKKINDA AHMET ÖZASLAN Bu kitapçığın amacı, mülteci çocuklara yardım etmek isteyen; yardım kuruluşları, öğretmenler, sosyal hizmet görevlileri, toplum önderleri

Detaylı

SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI

SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI HAZIRLAYAN MUHAMMED PAMUK DİĞER DÖKÜMANLARIMIZI REHBERLİK İÇİN YAPILMIŞ YAZILIMLARIMIZI GÖRMEK İÇİN FACEBOOK GRUBUMUZA BEKLERİZ. LİNK: https://www.facebook.com/groups/teknorehbe

Detaylı

Çocuğunuz ne kadar zeki?

Çocuğunuz ne kadar zeki? On5yirmi5.com Çocuğunuz ne kadar zeki? Psikolojik Danışman Yusuf Menki ile zeka testi konusunu konuştuk. Yayın Tarihi : 20 Aralık 2012 Perşembe (oluşturma : 1/4/2016) Gizem Gül'ün röportajı Hepimiz zeki

Detaylı

GÜZ YARIYILI ( 1. YARIYIL) KREDİ DAĞILIMI TÜRKÇE ADI İNGİLİZCE ADI T U L

GÜZ YARIYILI ( 1. YARIYIL) KREDİ DAĞILIMI TÜRKÇE ADI İNGİLİZCE ADI T U L TÜR Ü 1. YIL GÜZ YARIYILI ( 1. YARIYIL) TÜRKÇE ADI İNGİLİZCE ADI T U L Z Anatomi- İşitme ve Konuşma Anatomy Anatomy of Hearing and Speech 3 0 0 3 6 DKT 101 Organları Anatomisi Organs DKT 103 Z İşitme Bilimine

Detaylı

1 of 5 14/10/2010. Stresle Başa Çıkma

1 of 5 14/10/2010. Stresle Başa Çıkma 1 of 5 14/10/2010 Stresle Başa Çıkma Stres bizim baskıya karşı duygusal ve fiziksel tepkimizdir. Bu baskı dışsal faktörlerden kendimizin ya da bir yakınımızın yaşam etkinliklerinden, hastalıklarından yaşam

Detaylı

ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ

ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ Projenin Süresi Projenin amaçları Ortaklar Hedef gruplar Nihai Yararlanıcılar 1 Beklenen Sonuçlar 15 ay Genel Amaç: Cinsel istismara uğramış ve bu nedenden dolayı sosyal

Detaylı