Mersin, Türkiye Ekim ncü TARÝH ÝÇÝNDE MERSÝN KOLOKYUMU Mersin Akdeniz Dünyasý ve Yirminci Yüzyýl - Kesiþen Yollar

Transkript

1 T.C. Mersin Üniversitesi Yayýnlarý, No:20 / Akdeniz Kent Araþtýrmalarý Merkezi Yayýnlarý, No: 03 Mersin, Türkiye Ekim ncü TARÝH ÝÇÝNDE MERSÝN KOLOKYUMU Mersin Akdeniz Dünyasý ve Yirminci Yüzyýl - Kesiþen Yollar Mersin, Turkey October 2008 MERSIN IN HISTORY COLLOQUIUM 3 rd Mersin, the Mediterranean World, and the Twentieth Century - Intersecting Trajectories I

2 3. TARÝH ÝÇÝNDE MERSÝN KOLOKYUMU Mersin Akdeniz Dünyasý ve Yirminci Yüzyýl - Kesiþen Yollar Mersin Üniversitesi AKDENÝZ KENT ARAÞTIRMALARI MERKEZÝ ISBN? MERSÝN, Ekim 2009 MERSIN IN HISTORY COLLOQUIUM 3 Mersin, the Mediterranean World, and the Twentieth Century - Intersecting Trajectories Mersin University CENTER for URBAN STUDIES Yayýna Hazýrlayan: Tülin Selvi Ünlü ve Melike Kara Kapak Fotografý: Tülin - Tolga Ünlü Arþivi Gündüz Artan Fotografý: Necdet Canaran Sayfa ve Kapak Tasarýmý: Oðuzhan Cengiz Kolokyuma Katký Saðlayanlar Acknowledges the contribution of ~Mersin II III

3 Bilim Kurulu/ Scientific Committee Tamer GÖK, Mersin Üniversitesi, Mersin University Þerife YORULMAZ, Mersin Üniversitesi, Mersin University Filiz YENÝÞEHÝRLÝOÐLU, Baþkent Üniversitesi, Baþkent University Eyüp ÖZVEREN, Ortadoðu Teknik Üniversitesi, Middle East Technical University Düzenleme Kurulu/ Organising Committee Tülin Selvi Ünlü, Mersin Üniversitesi, Mersin University Melike Kara, Mersin Üniversitesi, Mersin University Burak Beyhan, Mersin Üniversitesi Yayýna Hazýrlayan/Compiled By Tülin Selvi Ünlü, Mersin Üniversitesi, Mersin University Melike Kara, Mersin Üniversitesi, Mersin University Bant Çözümleri/Tape Decipher Sýrma Hasgül, Mersin Üniversitesi, Mersin University IV V

4 ÖNSÖZ FOREWORD Yaþadýðýmýz þehirler de týpký bizim gibi canlý organizmalardýr. Nefes alýrlar, sirkülasyonu saðlayan damarlarý vardýr, beyni, hafýzasý ve benzeri birçok yaþam karakteristikleri vardýr. Sanat, kültür, mimari güzellik ve zenginlik bakýmýndan birikimli þehirler þanslý þehirlerdir. Bir de yöneticileri bu tarihi mirasý koruyup deðerlendiriyor ve gelecek kuþaklara aktarýyorsa daha da þanslýdýrlar. Kentlerimiz ardý ardýna, üst üste konmuþ binalar ve yapýlarý birbirine baðlayan yollar yýðýnýndan ibaret deðildir. Her bir þehrin moda deyimiyle kent kimliði denen bir karakteri vardýr. Geçmiþten gelen bu deðerleri muhafaza ederek kimliði ortaya çýkarýyorsak farklýlýk ve yaþam zenginliði saðlýyoruz demektir. Ýþte Üniversitemizin Kent Araþtýrmalarý Merkezi þehrimizin saðlýklý, konforlu ve mutlu olmasý ve gelecek için sürdürülebilirliðin saðlanmasý için gerekli bilimsel ve mesleki çalýþmalarý yapmayý kendine ilke ve hedef seçmiþtir. Günümüzü ve geleceði pozitif kýlmak, mevcudun yöntemine uygun biçimde analizine ve geçmiþten bize miras kalan taþýnýr, taþýnmaz ve kültürel deðerlerin tespitine faydalý þekilde kullanýlmasýna baðlýdýr. Diðer araþtýrma, toplantý ve yayýnlarýn yanýsýra, üçüncüsünü gerçekleþtirdiðimiz Tarih Kolokyumu hedeflenen gayelere eriþmek yolunda baþarýlý bir çizgi izlemektedir: a) Mersin'in de bir parçasý olduðu, Doðu Akdeniz Dünyasý üzerine çalýþan uluslararasý bilim adamý, uzmaný ve akademisyenleri bir araya getirerek þehrimiz ve bölgemiz için bilgi ve görüþ üretilmektedir. b) Üniversitemiz mensuplarý, bölge hakkýnda metodik araþtýrma ve yayýnlar yapmaktadýr. c) Toplum üyeleri veya sivil inisiyatif; yerel tarih, sözlü tarih ve kent araþtýrmalarý konusunda amatör ve fakat gayet bilinçli çalýþmalar yapmaktadýr. Bu süreçte önemli bir mertebe kent belleðini ve belgeliðini oluþturmaktýr. Popüler adýyla Mersin Kent Müzesinin kurulmasýnýn saðlanmasýdýr. Kolokyum bu hususta da faydalý olacak sunumlar ve görüþler geliþtirmiþtir. Dileðimiz ve beklentimiz, Mersindeki belediye yönetimlerinin üzerlerine düþen görevleri yaparak kültür mirasýnýn korunmasý, kent kimliðinin layýkýyla tanýmlanmasý yönünde somut adýmlar atmalarýdýr. Tamer Gök The cities we live in are living organisms just like us. They breathe, they have veins providing circulation, they have brains, memories and other features that are observed in living organisms. The cities with a stock of art, architecture and culture are the lucky ones; they are the luckiest if their administrators protect their historical heritage and pass it on to the following generations. The cities are not merely the sum of the rows of buildings and the streets connecting them. Each city has certain characteristics which is nowadays called a city's identity. We can maintain cultural differences and a plurality of lifestyles only if we can preserve the historical values that exist in our cities and manage to uncover their identities. The Center for Urban Studies at Mersin University conducts scientific and professional investigations towards contributing to the sustainability of urban culture in our city. In order to maintain a positive approach toward building a better future for our city, it is necessary to analyze the particular ways to manage the specific aspects of our region through the documentation and the preservation of the cultural heritage. In addition to other research projects, scientific meetings and publications, the History Colloquium, the third of which has recently been organized, was an important event in our efforts towards the objectives mentioned above: a) The Colloquium has brought together a group of international scholars working on the Eastern Mediterranean World, which served to the production of knowledge regarding our city and region. b) Our faculty conducts research and produce publications regarding the region. c) Members of the urban community pursue amateur -yet conscious- efforts in local history, oral history and urban studies. Within this context, a major task is to create a city archive, which would serve as the city's collective memory. The institution to contain this archive shall be the Mersin City Museum. The colloquium was a stage for valuable discussions and presentations, which will surely be helpful in this regard. We hope and expect that the local administrations in Mersin will take on their duties towards the preservation of the cultural heritage and exercise concrete measures for the development of our city's identity. Tamer Gök VI VII

5 GÝRÝÞ Bazý kentler vardýr içine kapalý ve sessizdir, bazýlarý gürültülü, baðýran, kendini ön plana çýkarmak isteyen kentlerdir. Kimileri duraðan gibi gözükür ama içlerinde hýzlý bir dinamizm, dýþa abartalý bir biçimde taþmayan dinginlikleri ve koþullara göre uyum saðladýklarý üretkenlikleri vardýr. Bu kentler güçlüdür, kendine güvenli, kentlisine sevgisi ve saygýsý olan yerlerdir. Günlük yaþamý, olaylarý, yaþam biçimlerini, insan iliþkilerini, hikayeleri, fotoðraflarý, görülen ve görülmüþ olan imgeleri saklar, depolar, arzu duyulduðunda onlarý tekrar ortaya çýkarýr. O kentten olanlar bu zenginliðin farkýndadýrlar; geçmiþ onlar için bir yük deðil onlara deðiþik katmanlarda destek saðlayan, yaþamý zevkli kýlan bir güvencedir. Bu güvenceyi geleceðe de býrakmak isterler. Araþtýrýr, gösterir,anlatýr, belgeler ve bildiklerini diðer hemþerileri ile paylaþmak isterler. Mersin tarihi ve gündelik yaþamý üzerine çalýþanlar uzun yýllar akademisyenler deðil, Mersin'lilerin kendileri olmuþtur. Bir kentin tarihinin yazýlmasýnda kentlilerin bu kadar ön planda olduðu bir yerleþim az olsa gerek. On dokuzuncu yüzyýl ortalarýnda, Tanzimat Fermanýn'dan sonra ve yenileþme hareketlerinin ýþýðýnda geliþen bu kenti kuranlar, geliþtirenler, zenginleþtirenler insan kalitesini de önemsemiþlerdir. Zaman içerisinde oluþan kentsoylu kesim Cumhuriyet Dönemiyle sanat, edebiyat ve kültürü de ön plana alan bir insan dokusu geliþtirmiþtir. Mersin'deki kozmopolit yaþam biçimleri, ticaret iliþkilerinin yoðunluðu, Akdeniz'de bir liman kenti olmasý bu renkliliði ve zenginliði besleyen olgulardýr. Araþtýrmacýsý, tarihcisi, edebiyatçýsý, müzisyeni, þairi, mimarý, taþ ustasý, mühendisi, tüccarý ile yaþadýklarý yeri irdeleyen bu kentsoylular Mersin'in ana dokusunu oluþturmaktadýr. Mersin Üniversitesi tarafýndan üçüncüsü düzenlenen uluslar arasý Mersin sempozyumu da ayný anlayýþa baðlý olarak devam etmektedir. Mersin için araþtýrmalara destek vermek, bunlarýn sayýsýný arttýrtmak, Mersin tarihini, insanýný, yapýsýný, içerisinde bulunduðu coðrafi bölge ve çevresi ile iliþkilerini, ekonomik ve sosyal yaþamýmý ortaya çýkatmak sempozyumlarýn ana hedefleri arasýnda yer almýþtýr. Sempozyumlarýn sayýsý arttýkça Mersin'li araþtýrmacýlarýnýn sayýsýnýn da artmýþ olmasý heyecan verici bir geliþmedir. Üçüncü sempozyumda da bu baðlamda yurt içi ve yurt dýþýndan gelen Mersin'le ilgili araþtýrmacýlarýn ele aldýðý deðiþik konular bildiri olarak sunulmuþ, yukarýda sözü edilen bilgi birikimini somutlaþtýrabilmek için Kent Müzesi oluþturma sorunsalý ele alýnmýþ, Yerel Sesler Bölümünde Mersin tarihi araþtýrmalarýný baþlatan ünlü Mersin'liler yeni araþtýrmalarýný sunmuþ, Kent Belleði bölümünde de Mersin hayatýna katkýda bulunmuþ Mersin'lilerin anýlarý dinlenmiþtir. Akdeniz ve Akdeniz Dünyasý kendi içerisinde efsaneler yaratmýþ bir bölge olarak insanlarýn hayal dünyasýný her dönemde beslemiþtir. Akdeniz dünyasý Fransýz bilim adamlarýnýn oluþturduðu Les Annales okulu söylemleri ve Fernard Braudel'in yapýtlarýyla adeta somut bir kiþilik kazanmýþtýr. Ýþte elinizdeki bu sempozyum kitabýnýn yazýlarý da ona göre düzenlenmiþtir. Alisa Ginio'nun, Nahum Slouschz'un 1948 tarihli kitabýnda tartýþtýðý Akdeniz Dünyasý anlatýmlarý ve tanýmmýþ yazar Uður Kökden'in Akdeniz Dünyasýna Selçuklu Türklerinin katkýlarýný edebi bir dille anlatan çalýþmalarý bu açýdan farklý bakýþ açýlarý sunmaktadýr. Mersin'inin yeni bir kent olarak kurulmasýnda ve geliþmesinde göçler ve nüfus hareketliliði önem taþýmaktadýr. Bu nedenle Modern Dönemde Bölgeler Arasý Baðlantýlar bölümünde göç ve mübadele konularý ele alýnmýþtýr. 19.yy da Mersin ve Akdeniz Dünyasý baþlýklý ilk sempozyumda, Evengelia Balta Atina'daki Küçük Asys Araþtýrmalarý Enstitüsünde mübadele ile gidenlerin anlattýklarýnýda deðerlendirerek Mersin'deki Rumlarý Adana sancaðý ve tarihsel koþullar içerisinde anlatmýþtý. Bu kez Herkül Milas ayný Enstitüde yer alan anlatýlardan Mübadele ile Mersin'den Yunanistan'a giden Rumlarýn kimi anýlarýný deðerlendirmektedir. Katilena P. Stathaku,Girit'ten Anadolu'ya gelen göçmenlerin hikayesinde kendilerine geldikleri yerlerde uygulanan þiddetin rolünü vurgulamakta, Fahriye Emgili ve Melika Kara, Girit'ten Mersin'e gelenler hakkýnda bilgi vermekte; Ýrem Dizdar- Ýlknur Akýner, Mersin'e gelen göçmenler için hazýrlanan Ýhsaniye Mahallesindeki fiziki dokuyu incelemektedirler. Osmanlý Dönemin'de Girit göçmenleri önemli bir sorun oluþturmaktaydý. Padiþahýn himayesi altýnda olan bu göçmenler için özel kararlar alýnmýþ ve Anadolu kentlerine yerleþmeleri için bir çok kentte yeni mahalleler oluþturulmuþtur.cumhuriyet Döneminin baþýnda da devlet gelecek olan göçmenler için örnek mahalleler ve/veya köy planlarý hazýrlatýlmýþtýr. Üçüncü sempozyumun konularýný belirlerken Mersin'in yirminci yüzyýlýn ilk yarýsýnda yaþadýklarýný ele almanýn önemi üzerinde durulmuþtu. Bu nedenle iki büyük dünya savaþlarý arasýndaki dönemde Doðu Akdeniz Kentleri ve bunlarýn sosyal ekonomik yapýlarý ile yaþamlarý ile ilgili araþtýrmalar üzerinde durulmasýnda yarar görülmüþtü. Bu kapsamda yeni bir çok araþtýrma bu kitapta yer almaktadýr: Tolga Ünlü ve Tülin Selvi Ünlü yazýlarýnda uzun zamandýr ayrýntýlý olarak üzerinde araþtýrma yapmakta olduklarý, þehircilik ve ekonomik tarih açýsýndan inceledikleri Uray caddesi ve Mersin ticareti üzerinde durmaktalar. Þerife Yorulmaz ve Çiðdem Duman, Fransýz belgeleri ile de geliþtirilmesi gereken bir konuya, Fransýz Manda Yönetiminde Ýskederun'a deðinmekteler. Benzer bir çalýþmanýn Mersin üzerine de ileriki yýllarda yapýlacaðýndan eminiz. Türkiye tarihinde yeterince incelenmemiþ bir alan, iþgal altýndaki topraklarýn yönetimi ve sosyal yaþamýdýr. Bu tür bilgileri içeren arþiv belgeleri için deðiþik ülkelerin askeri arþivlerinde çalýþmalar yapmak gerekmektedir. Bu belgelerden bir çoðuda bulunduðu ülkelerde henüz kategorize edilmediði için ulaþýlmasý oldukça zordur. Ayrýca konu duygusal olarak hassasiyetini de korumaktadýr. Dolayýsýyla bu alan ihmal edilmiþ bir konu olmaya devam etmektedir. Halis Akder Çukurova'da ve Ege'de Pamuk Toplamak yazýsýyla, Türkiye'nin pamuk üretimi açýsýndan en önemli iki bölgesini Osmanlý döneminden itibaren karþýlaþtýrmalý olarak incelemekte ve buradan da günümüz ekonomik yaþamýna kadar gelen kimi önemli ve politik yansýmalarý olabilecek olgular üzerinde durmaktadýr. Antalya ve Mersin kentleri arasýndaki karþýlaþtýrmayý ise Ýhsan Ercan Sadi ve Necati Çelik'in makalesinden takip edilebilir. Ýskenderiye Akdeniz Araþtýrmalarý merkezinden Yasser Aref Kavalalý Mehmet Ali Paþa zamanýnda büyük geliþim gösteren bu kentte günümüzde yapýlacak olan mega- mimari projelerden söz ederek, ondokuzuncu yüzyýl kent dokusunu günümüze kadar devam ettirmiþ olan Osmanlý kentlerinin nasýl uluslararasý sermaye ile yeni dönüþümlere uðrayacaklarýný göstermektedir. Savaþtan sonra Beyrut örneði bu tür deðiþimler için örnek oluþturmuþ,küreselleþme politikalarý ise Dubai gibi kentler de etkin olarak bu tür mega mimari projeleri olmayan kentlere modeller üretmiþtir.. VIII IX

6 Yirminci yüzyýlýn ilk yarýsý sadece insanlarýn deðil ama kurumlarýn da savaþlar veya yeni düzenlemeler nedeniyle bir yerden bir yere taþýndýðý bir dönemdi. Mehmet Doðan ve Ýsmail Sözener ikinci dünya savaþý sýrasýnda Mersin'e taþýnan Deniz Harp Okulunu,Burak Beyhan ise sosyal bir mekan olarak otelleri anlatmaktadýr. Eski fotoðraflar bu kapsamda her iki yazý için de anýlarýn canlý görünümlerini oluþturmaktadýr. Kent müzelerinin kurulmasý ülkemizde giderek geliþmektedir. Büyük kent belediyeleri tarafýndan öncülüðü yapýlan kimi çalýþmalar içerisinde Bursa, Ýzmir ve hazýrlýk çalýþmalarý ne yazýk ki þimdilik ertelenen Antalya birbrinden farklý ama deðiþik örnekler oluþturmaktadýr. Oktay Gökdemir bu kapsamda Ahmet Priþtina Kent Belgeliliði tanýtmakta, Orhan Silier ise Antalya kent müzesini kurabilmek için kentlilerinde gönüllüolarak katýldýðý bir uygulama ile oluþturduðu sistemi anlatmaktadýr.ne yazýk ki bu çok önemli proje mali sýkýntýlar nedeniyle yakýn zamanda askýya alýnmýþtýr. Gündüz Artan, Þinasi Tekeli, Semihi Vural Mersin üzerine yaptýklarý araþtýrmalarý ile tanýnan ve hepimizi çalýþmalarý ve çok deðerli yayýnlarý ile bu kent hakkýnda bilgilendiren kiþilerdir. Onlarýn anlatýlarý her zaman bir vakanüvis titizliði ile Mersin'inde ki olaylarý aktaran çalýþmalardýr. Nihat Taner,Osman Mörel,Uður Ersoy, Marise Levante ise anýlarýnda yaþayan bilgileri günlük yaþamýn ayrýntýlarý ile birleþtirerek Mersin tarihine katkýda bulunmaktadýrlar. Mersin, Akdeniz Dünyasý ve Yirminci Yüzyýl Kesiþen Yollar konulu üçüncü uluslararasý sempozyumu düzenleyen Mersin Üniversitesi Kent Araþtýrmalarý Merkezi araþtýrmacýlarýna ve Prof. Dr. Tamer Gök 'e sempozyum geleneðini devam ettirdikleri ve her seferinde bildirileri kitap haline getirdikleri için teþekkür eder, bundan sonra yapýlacak araþtýrmalarýn, zamanýnda sivil giriþimcilikle kurulmuþ olan Mersin kenti tarihini daha da zenginleþtireceðine gönülden inanmaktayým. Filiz Yeniþehirlioðlu X XI

7 INTRODUCTION Some cities are introvert and are soundless places, some are loud and noisy; they cry out and are presumptuous, trying to show and assert themselves among others. Some seem to be static but they have a subtle dynamism, a certain serenity that endows an ability to adapt to different conditions resulting in a sustainable development. These later are powerful entities, they have self-confidence, and they have esteem and love for their citizens. Details of every day life, activities, life styles, encounters, human relations, stories, photographs, visible and veiled images are preserved and conserved and restored again when asked for.their citizens are conscience of this rich surrounding environment that they live in: the past for them is not a burden but a strong hold and a joy that support them at various levels of every day life. They would like to transmit this traditional wisdom to the future generations: they investigate, they explain, they document, they narrate and they share their knowledge and memories with their fellow citizens. Those who have worked for many years on the history of Mersin have not been scientific researchers and professional historians but the citizens of Mersin itself. It is rare to find such an accumulation of knowledge coming from its inhabitants in other cities of Turkey.Mersin was founded after the Tanzimat regulations during the Ottoman period in the nineteenth century. The founders who have developed and enriched the city have also valued intellectual quality of its citizens. The formation of middle and high middle classes during the years cultivated the formation of a society where art, literature and cultural activities together with national and international commerce created the quality of the city. The cosmopolitan life style of the city, its commercial activities as a Mediterranean port-city encouraged the existence of a lively, colorful and rich population. Thus researchers, popular historians, architects, musicians, poets, novelists, engineers, masons, merchants all together formed during the Republican era the enlightened public of Mersin. The organization of a third international symposium on Mersin show the continuation of such an understanding.the main aim of these symposia is to investigate the history of the city in its regional Mediterranean context, explore with its citizens its social,economic and cultural life, its architectural history. It is exciting to see the increase in the number of young scholars working on Mersin as the number of symposia augments. Different topics were thus presented at this third meeting by scholars coming from Turkey and abroad; the necessity to form a city museum was initiated; eminent personalities of Mersin presented their studies and narrated their memories. The Mediterranean region as a source for mythologies has always nourished the imagination of its peoples. The studies of Fernard Braudel and the writings of the members of the group Les Annales have almost endowed a physical personality to the region. The papers in this book have been thus organized accordingly and starts with Alisa Ginio's study on Nahum Slouschz work of 1948 on the Mediterranean and Uður Kökden's paper on the role of the Anatolian Seljuk dynasty to this same region.both studies have introduced news ways of looking at this well known but rich and intense topic. The immigration of populations to Mersin from Beirut, Syria, Cyprus,Central Anatolia was crucial to the formation of the city in the mid- nineteenth century.thus, the mobility of populations and the results of the forced exchange between Greece and Turkey in formed the basis of the papers presented under the section on Regional Relations in Modern Times. In the first symposium on Mersin entitled Mersin in the 19th century and the Mediterranean World, Evangelia Balta had presented a paper on the Greeks of Mersin after the archives of the Asia Minor Institute in Athens. She had placed the subject on a historical understanding of the Sancak of Adana. This time Herkül Milas focused on memories of a small number of these immigrants. Katilena P. Stathaku presented her interviews among the emigrants coming from Crete to Adana and Mersin and illustrated the hardship they had to encounter. Fahriye Emgili and Melika Kara's paper gives a general summary of emigrants living in Mersin and Ýrem Dizdar- Ýlknur Akýner study the physical urban texture of the neighborhood prepared specially for these emigrants. The high number of emigrants from Crete was a social problem since the late Ottoman century. Being under the moral patronage of the Sultan himself, special measures were taken for them among which the construction of a new neighborhood in already existing cities. During the early days of the Republican era, similar attention was given to the emigrants and exemplary villages and/or neighborhoods were formed for them. While preparing this third meeting, the twentieth century was considered to be an important period for Mersin. It was intended to have papers on the social and economic structure of the Eastern Mediterranean cities in between the two world wars. Innovative studies enriched this section of the meeting. Tolga Ünlü and Tülin Selvi 's article summarizes the in depth studies they have been conducting on the commercial activities of the Uray Street in Mersin that grouped the main import-export activities related to the port. Þerife Yorulmaz and Çiðdem Duman, using the Turkish sources explain Ýskenderun during the French Mandate period. Such a study is also needed for Mersin. In fact, research on the cities of Turkey during the occupation period after the treaty of Sèvres that divided Turkey into various regions under the control of the French, English, Italian and Greek is quiet restrained. The necessity to work in different archives of relevant countries and the fact that those archives in most cases have not yet been categorized scientifically limit research on this topic. On the other hand, emotionally it might still be considered a delicate topic. The development of Mersin was highly related to the cotton production of Çukurova. Halis Akder's article analyses an important issue for the Adana region and compares the cotton production in Çukurova and in the Aegean region during the Ottoman period and points out the facts that have been influential to the formation of the social and economic organization of both regions during the Republican era. Another comparative study, this time between Antalya and Mersin is the theme of Ýhsan Ercan and Necati Çelik's paper. Yasser Araf representing the Mediterranean Research Centre of Alexandria in Egypt, presents the mega architectural projects to be implemented in this modest city that had developed in the 19th century, during the reign of Mehmet Ali Pasha, the Khedive of Egypt. The reconstruction of Beirut after the last civil war introduced the ways of transformation to the urban texture of 19th century Ottoman cities.globalization effects in economy had in its turn innovated new mega models such as the ones in Dubai which seems to become the new trend to be later used in other cities of the Eastern Mediterranean region. The formation of city museum is a recent development in Turkey. Financially supported by municipalities, Bursa and Ýzmir museums have been pioneers even though very different from each other in their concepts of origin. Oktay Gökdemir explains the content of the Ýzmir Ahmet Priþtina City Documentation Centre. Orhan Silier on the other hand has been working on a new organizational system for forming a city museum in Antalya. XII XIII

8 INTRODUCTION He writes about his experiences and how he has initiated the volunteer participation if its citizens in the formation of the city museum. Unfortunately the project has been recently suspended due to financial problems. Well known and eminent personalities of Mersin Gündüz Artan, Þinasi Tekeli and Semihi Vural have all educated us with their precious and detailed studies on Mersin ; Nihat Taner,Osman Mörel,Uður Ersoy, Marise Levante on the other hand contribute their memories of everyday life to the history of Mersin. I would like to thank to the young scholars of Mersin University Urban Research Center and to Prof. Dr. Tamer Gök in organizing this third symposium and publishing the papers on Mersin, the Mediterranean World, Crossroads in the Twentieth Century and I believe that new research will continue in the future to enrich the studies on the History of Mersin, a city founded by its peoples with civil initiative. Filiz Yeniþehirlioðlu XIV XV

9 ÝÇÝNDEKÝLER Akdeniz Dünyasýna Yaklaþýmlar Alisa Ginio (Tel Aviv Ü., Tarih Bölümü) Nahu ò m Slouschz'un ( ) 1948 tarihli 'Denizin Kitabý' isimli Çalýþmasýnda Tartýþýldýðý Þekliyle Akdeniz Dünyasý Uður Kökden (Yazar) "Bizim (Doðu) Akdeniz Yakýndan" Yasser Aref (Ýskenderiye ve Akdeniz Araþtýrmalarý Merkezi) "Ýskenderiye; Görkemli Geçmiþ, Sorunlu Bugün ve Ümit Veren Gelecek" Hareket Halindeki Ýnsanlar ve Kurumlar Mehmet Doðan-Ýsmail Sözener (Mersin Ü., Atatürk Ýlkeleri ve Ýnkýlap Tarihi Bölümü/ Deniz Kuvvetleri Komutanlýðý) "Mersin Deniz Harp Okulu ( )" Modern Dönemde Bölgeler Arasý Baðlantýlar Katilena P. Stathakou (Girit Ü., Arkeoloji ve Tarih Bölümü) Maðdur Edenler ya da Edilenler? 19. Yüzyýlýn Sonunda Giritli Müslümanlarýn Gönüllü Göç Ediþinde, Hýristiyanlarýn Uyguladýðý Þiddetin Önemi Herkul Millas (Atina Ü., Türk ve Modern Asya Araþtýrmalarý Bölümü) "20. Yüzyýl Baþýnda Mersin ve Rumlarýn Geçmise Bakýþý" Fahriye Emgili Melike Kara (Ankara Ü., Tarih Bölümü / Mersin Ü., Atatürk Ýlkeleri ve Ýnkýlap Tarihi Araþtýrma ve Uygulama Merkezi) "Girit'ten Mersin'e; Kurulan Yeni Yaþamlar" Burak Beyhan (Mersin Ü., Þehir ve Bölge Planlama Bölümü) "Mersin Otelleri: Kronolojik ve Mekansal Bir Ýrdeleme" PANEL I - Kent Müzesi Oktay Gökdemir (Ýzmir Büyükþehir Belediyesi Ahmet Piriþtina Kent Arþivi ve Müzesi) Ýzmir Kent Müzesi Deneyimleri Orhan Silier (Antalya Kent Müzesi) "Antalya Kent Müzesi Deneyimleri" PANEL II - Yerel Sesler-Özel Oturum Ýrem Dizdar-Ýlknur Akýner (Mersin Ü., Mimarlýk Bölümü) "Girit Göçmen Konutlarýnýn Yorumlanmasýnda Bir Örnek: Ýhsaniye Mahallesi" Ýki Savaþ Arasý Dönemde Doðu Akdeniz Kentleri Gündüz Artan - Mersin'nin Ekonomik Özelliðine Atatürk'ün Verdiði Önem ve Deðer Þinasi Develi - Mersin Tüccar Kulübü Semihi Vural - Mersin Halk Evi Nihat Taner - Muhtar Berker Tolga Ünlü-Tülin Selvi Ünlü (Mersin Ü., Þehir ve Bölge Planlama Bölümü/ Mersin Ü., Akdeniz Kent Araþtýrmalarý Merkezi) "20. Yüzyýl Baþýnda Mersin'de Ticaretin Geliþimi: Ticaretin Ana Omurgasý Olarak Uray Caddesi" Selçuk Durak "1929 Dünya Ekonomik Buhraný ve Mersin Limaný" PANEL III - Kent Belleði Osman Mörel Uður Ersoy Marise Levante Þerife Yorulmaz-Çiðdem Duman (Mersin Ü., Tarih Bölümü/ Mersin Ü., Tarsus Meslek Yüksek Okulu) "Fransýz Manda Yönetiminde Ýskenderun" Mersin ve Hinterlandýna Karþýlaþtýrmalý Yaklaþýmlar Deðerlendirme Alisa Ginio (Tel Aviv Ü., Tarih Bölümü) Eyüp Özveren (ODTÜ, Ekonomi Bölümü) Halis Akder (ODTÜ, Ekonomi Bölümü) Çukurova'da ve Ege'de Pamuk Toplamak Ýhsan Ercan Sadi-Necati Çelik (New York Ü., Sosyoloji Bölümü/ ODTÜ, Ekonomi Bölümü) Antalya ve Mersin: Çok-Boyutlu Karþýlaþtýrmalý Bir Yaklaþým XVI XVII

10 INDEX Approaches to Mediterrenean World Alisa Ginio (Department of History, Tel Aviv University) "The Mediterranean World Discussed by Nahu ò m Slouschz ( ) in His Work The Book of The Sea (1948)" Uður Kökden (Author) "Our (Eastern) Mediterranean" Interregional Linkages During the Modern Era Katilena P. Stathakou (Department of History and Archeology University of Crete) "Victimisers or Victimised? The significance of Christian violence on the voluntary emigration of Cretan Muslims, in the end of the 19th Century" Herkul Millas (Department of Turkish and Modern Asian Studies, University of Athens) "Mersin at the beginning of 20th Century, and A Retrospect of Greeks" Fahriye Emgili-Melike Kara (Department of History, Ankara University-The Center for Study of Atatürk's Principles and Reforms, Mersin University) "From Crete to Mersin; New Lives Formed" Ýrem Dizdar-Ýlknur Akýner (Faculty of Architecture, Mersin University/ Faculty of Architecture, Mersin University) Evaluation of Cretan Immigrants Housing: Ihsaniye Neighbourhood Case" Eastern Mediterranean Cities During the Interwar Period Tolga Ünlü-Tülin Selvi Ünlü (Department of City and Regional Planning, Mersin University/ Center for Urban Studies, Mersin University) "Commercial Development in Mersin at the Beginning of Twentieth Century: Uray Street as the Spine of Commerce" Selçuk Durak "The World Economic Depression in 1929 and The Mersin Port" Þerife Yorulmaz - Çiðdem Duman (Department of History, Mersin University/Department of History, Mersin University) "Ýskenderun During the Mandate Government" Comparative Perspectives on Mersin and its Hinterland Ýhsan Ercan Sadi-Necati Çelik (Department of Sociology, New York University, Department of Economics, Middle East Technical University) "Antalya and Mersin: Multi-Dimensional Comparative Approach" Yasser Aref (The Alexandria and Mediterranean Research Center) "Alexandria: A Glorious Past, Troubled Present and Promising Future" Peoples and Institutions on the Move Mehmet Doðan-Ýsmail Sözener (Mersin University, Turkish Naval Forces) "Naval Schools in Mersin ( )" Burak Beyhan (Department of City and Regional Planning, Mersin University) "Mersin Hotels: A Chronological and Spatial Inquiry" PANEL I - City Museum Oktay Gökdemir (Ýzmir Metropolitan Municipality City Museum) "Ýzmir City Museum" Orhan Silier (Historian) "Antalya City Museum" PANEL II - Local Voices-Special Session Gündüz Artan - The Value and Importance Attached by Atatürk to the Economical Characteristics of Mersin Þinasi Develi - Mersin Merchant's Club Semihi Vural - Mersin People' s Hous Nihat Taner - Muhtar Berker PANEL III - Urban Memory Uður Ersoy Osman Mörel Marise Levante Concluding Remarks Alisa Ginio (Department of History, Tel Aviv University) Eyüp Özveren (METU-Department of Economics) Halis Akder (Department of Economics, Middle East Technical University) "Cotton Picking in Cilicia and Aegean" XVIII XIX