Sağlıksız diyet, Fiziksel inaktivite,

Transkript

1 Çocuk Beslenmesi ve Gelişiminde Zeytinyağın y ğ Yeri Dr. Yahya Laleli Düzen Laboratuvarlar Grubu 6 Kasım 2008, Kırıkkale

2 Dünya Sağlık Örgütüne göre bulaşıcı olmayan hastalıklarda risk faktörleri: Sağlıksız diyet, Fiziksel inaktivite, Gıda kaynaklıkl diğer alan Yenidoğan ve genç çocukta yetersiz besin, Mikronutrient eksiklikleri dir. World Health Organization

3 Beslenme, Çevre ve Sosyal Faktörlerin Hayat Gelişimine ş Etkisi At Artmış ölüm hızı Azalmış kollama kapasitesi Fetüs ve yenidoğan Beslenme Bozukluğu ğ Bozulmuş zihinsel gelişme Uygunsuz/vakitsiz emzirme Sık görülen enfeksiyon Dengesiz beslenme, sağlık ve korunma Yetişkin Beslenme Bozukluğu Yetersiz Fetal Beslenme Hızlı Büyüme Çocuk Beslenme Bozukluğu Dengesiz beslenme, Sağlık ve korunma Yetişkin Beslenme Bozukluğu Gebelik Düşük Kilo kazanımı Artmış anne ölümü Visseral Obezite Hipertansiyon Diyabet Adolesan Beslenme Bozukluğu Dengesiz beslenme sağlık ve korunma Düşük Entelektüel Potansiyel Düşük Entelektüel Potansiyel Dengesiz beslenme, Sağlık ve korunma PublicHealthNutrition:7(1A), Fig.1. Lifecourse:theproposedcausallinks.Source:adaptedfromACC/SCN,2000

4 Nesiller e Arası Etkiler 1. Zayıf büyüyen genç kızlar, çelimsiz kadınlar olarak yetişmekte ve düşük kilolu bebek doğumlarına ve onlarında çelimsiz olmaları nedeniyle bir döngü başlamasına sebep olmaktadır. 2. Doğum öncesi annenin beden olcusu çocuk bedeninin önemli bir belirleyicisidir, 3. Obesite, bel çevresi, gebelik diyabeti ve doğum kilosu gibi faktörler nesillere taşınır, 4. Sağlıksız ğ hayat tarzı, bir sonraki jenerasyonun sağlığına direkt etkide bulunabilir, (hamilelik döneminde sigara kullanımı gibi.) Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases Geneva, 28 January--1 February 2002

5

6

7 Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada 400 milyonun üzerinde obez ve yaklaşık 1.6 milyar fazla kilolu birey bulunuyor yılında ise, obez sayısının 700 milyona, fazla kilolu birey sayısının ise 2.3 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor. Türkiye de de büyükük bir hızla yayılıyor. Sağlık Bakanlığı bilgilerine göre, obezite günümüzde Türkiye de, özellikle çocukluk k çağınınğ en sık görülen kronik hastalıklarından biri olarak kabul ediliyor. Ek Erkeklerdekl obezite sıklığı ğ yüzde iken, bu oran kadınlarda yüzde 41.5 e kadar çıkıyor. Obezite başlama yaşı 6 ya kadar düştü.

8

9 3.3.Türkiye de Obezite ile Mevcut Durum Çocuklardave Adolesanda Obezite Prevelansı İl N Yaş Zayıf Kilolu Obez Kayseri İstanbul,, Ankara, İzmir İstanbul, Kız Ankara, İzmir Erk 15.1 Yeditepe 1669 Yuva Kız 16.7 Üniv. Erk Kız Erk 34.4 Muğla Kız 7.6 Erk 9.1 Çocukluk obezitesi 20 yılda %6.7 den %15 16 ya çıktı.

10 Kardiyovasküler hastalıklar kanser osteoporoz ve yaşlanma üzerine besin etkileri ile ilgili yeni araştırmalar zeytınyağının bu durumlara karşı koruyucu olarak etkin olduğunu göstermiştir.

11 Hamilelikte Anne; Günde ilave 300 kaloriye ihtiyacı vardır. Zeytinyağ iyi bir enerji kaynağıdır. Sadece 25 ml virgin zeytinyağı bu ihtiyacın 225 kalorisini karşılar. Ayrıca esansiyel yağ asitleri, E vitamini ve antioksidanları, minör nutrientleri (Kalsiyum, demir, magnezyum gibi) sağlaması yanında eksokrin sindirim salgılarını uyarır ve hafif laksatif etkisi vardır.

12 Hamilelik/Uterus İçi Büyüme, II Plasenta yağ ğ asitleri il i sentezleyemez, Annenin linoleic (W-6) ve linolenic (W3) asitlere ihtiyacı vardır. Balık yağı W-3 ve W-6 için iyi bir kaynaktır k fakat aşırı miktarı plasentada aşırı büyümeye sebep olabilir. Zeytinyağındaki y ğ w-3/w-6 oranı anne sütüne çok yakındır.

13 Hamilelik/Uterus İçi Büyüme, I Tarihsel kayıtlar ve geriye dönük çalışmalardan bililiyoruzki: IUGR (Geri kalmış fetal büyüme) artmış koroner kalp hastalığı, ğ inme ve diyabet riski ile ilişkilendirilmiştir. i

14 Hamilelik/Uterus içi Büyüme, II Doğum ğ Sonrası Gelişme ; Hamilelik döneminde zeytinyağı kullanan annelerin bebekleri, doğum sonrası daha iyi gelişim ve motor hareket refleksleri göstermektedir.

15 Emzirme, anne yönünden 25 ml Natürel Zeytiyağ Annenin enerji ihtiyacı >500 kalori/gün ihtiyacının i yarısını karşılarken; Yenidoğanın gelişimi için gerekli esansiyel yağ asitlerini anne sütüne benzer oranda linoleic/linolenic asit içerir ve yeterli miktarda karşılar. Natürel Zeytinyağ küçük ama etkin antioksidan (polifenol), antienflamatuvar ve Vit.E kaynağıdır. ğ Oleik asidin büyüme ve kemik mineralizasyonu üzerinde olumlu etkisi vardır. Barak hareketlerinde ve mineraller dahil besinlerin emilmesinde etkinlik sağlar. Emzirme çocuklukta gözlenen düşük kan basıncı düzeyleri ile ilişkilendirilmiştir. Singhal et al. anne sütü yerine folmula tüketiminn ileri yaşlarda diastolik ve ortalama atreal kan basıncını arttırdığını göstermistir.

16 Emzirme, bebek yönünden Annenin tükettiği Natürel Zeytiyağın anne sütüne etkisi, i Fetüs ile olan fonksiyonel ilişkide ş annede gerçekleşen metabolik adaptasyona yardımcı olur. Sütteki yağ asitleri içinde: küçük,orta uzunluktaki yağ asitlerin (C10:0-C16:0) oranı azalır, C18:0 ve cis-9c18:1) oranı artar, Linoleik asit isomerlerinin (GLA) oranı azalır. Fetüsün beyin ve kemik gelişimini destekler. Aşırı kilo alınımı görülmez.

17 Aşırı kilo bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar için ana risk faktörüdür Ateroskleroz çocuk yaş grubunda başlar ve ileri yaşlarda bulgu verir Çocukluk çağı obezitesi, metabolik sendrom ve koroner arter hastalığına zemin hazırlamaktadır Erişkin obezlerin çoğu çocukken de obezdir. obezitenin sağlık bakımı ve üretken olamama durumu gibi indirekt etkilerle topluma yüklediği finansal yük oldukça belirgindir belirgindir. World Health Organization

18 Sınıfa göre çocuklarda VKI durumları % zayıf normal riskli fazla kilolu hazırlık S1 S2 Dr.S.Yalçın verilerinden

19 ADOLESCENCE ÇAĞDA OBEZİTE Çocukluk ve adolesanlık gibi erken dönemlerinde d bile bozulmuş glukoz toleransı ve aykırı lipid profili gözlenmektedir. Yüksek k kan basıncı, bozulmuş glukoz toleransı ve dilipidemi (metabolik sendrom) daha çok sağlıksız yaşam tarzı ve diyeti olan çocuk ve adolesan kümelerinde görülmektedir. Riski arttıran faktorler çok fazla satüre yağ, ğ kolesterol l ve tuz alımı ile yetersiz lifli gıda alımı egzersiz eksikliği ve hareketsizlik (uzun süre televizyon seyretme) dir dir. Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases Geneva, 28 January--1 February 2002

20 Okullara göre çocuklarda VKI durumları % SİOO TKİOO 0 zayıf normal riskli fazla kilolu Dr.S.Yalçın verilerinden

21 Diyet Yağ Tipleri Çok plak oluşturan Az plak oluşturan Diyet Yağlar Doymuş Yağ Asitleri Doymamış Yağ Asitleri Domuz, Dana, Koyun, Kuzu Hidrojenize bitkisel yağlar Kakoa yağı, Hindistan cevizi yağı, Palmiye yağı Çoklu doymamış yağ ğ asitleri i Tekli doymamış yağ ğ asitleri i Trans yağ asitleri, Margarin Omega-6 Omega-3 Zeytinyağı, Kanola yağı, Fındık, Avokado Mısır, Safran, Ayçiçek yağı Soya fasulyesi Balık, Keten tohumu Soya fasulyesi, Deniz yosunu

22 The greatest exponent of olive oil is monounsaturated fat. Olive oil is the only vegetable oil that can be consumed as it is freshly pressed from the fruit. Olive oil is a natural juice which preserves the taste, aroma, vitamins and properties of the olive fruit. Primary component of the Mediterranean Diet.

23

24 Asetate Stearik asit Oleik asit dönüşümüş

25 Zeytinyağın Biyoaktif Komponentleri A Vitamini E Vitamin Alfa Olivoferol Beta-Sitosterol 5-Anemosterol Kampesterol Stigmasterol Fosfotidil-Colin Fosfotidil- Etanolamin Fosfotidil-Serin Fosfotidil-Inozitol Beta Karotenler Tekli doymamış yağ asitleri ve esansiyel yağ asitleri Tokoferoller Skualene Steroller Aromatik Maddeler Fosfolipidler Polifenoller ll Terpenik Asit Oleik Asit Linoleik Asit Linolenik Asit Palmitik Asit Hekzanal 3 Metil Butanal 1-Pentan-3-En 3-Hekzanal Hk Oktan-3-en 3 Hekzanil Asetat Nonanal Vanilin Orto-difenol Vanilik Asit Para Hidroksbenzoik Asit Siringik Asit Safeic Asit Para-Kumarik Asit Sinopik Asit Sinamik Asit

26 Types of Dietary Fat and Risk of Coronary Heart Disease: A Critical Review Fig. 2. Effects of lauric (12:0), myristic (14:0), palmitic (16:0), elaidic (trans-18:1), stearic (18:0), oleic (cis- 18:1), and linoleic (18:2n-6) acids on total cholesterol (TC), LDL cholesterol (LDL-C) and HDL cholesterol (HDL-C). (Reproduced from [15] with permission of the American Society for Clinical Nutrition.) Journal of the American College of Nutrition, Vol. 20, No. 1, 5-19 (2001)

27 Olive Oil Evidence

28 High monounsaturated fatty acid diets lower both plasma cholesterol l and triacylglycerol l l concentrations ti Step I or Step II diets are for lowering blood cholesterol concentrations. The primary objective of these diets is to lower saturated fat (8 10% and <7% of energy, respectively), cholesterol (300 or 200 mg/d), and total fat (<30% of energy). Step I diet lowers total t cholesterol and LDL cholesterol by 5 7% Step II diet can lower total cholesterol and LDL cholesterol an additional 3 7% In these diets, saturated fat energy is replaced by carbohydrate, resulting in a low-fat, high-carbohydrate diet. FIGURE 3. Effects of LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, and triacylglycerol (TG) concentrations on cardiovascular disease (CVD) risk reduction in response to Step II, olive oil (OO), peanut oil (PO), and peanut and peanut butter (PPB) diets (n = 22). * Significantly different from the other 3 diets, P = Values are least-squares means ± SEs. American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 70, No. 6, , December American Society for Clinical Nutrition

29 Effect of replacing mixed fat in the average American diet with carbohydrate or various fat sources at 10% of total energy Source: Mensink et. al. Am. J. Clin. Nutr. 77:1146 (2003)

30 PowerPoint/phytonutrients_files/frame.htm#slide0068.htm

31 Olive Oils High in Phenolic Compounds Modulate Oxidative/Antioxidative Status in Men FIGURE 1 The percentage change in plasma oxidized LDL (A), 8-oxo-dG in mitdna (B), and urine (C), malondialdehyde ao dade in urine e( (D), plasma a GSH-Px activity ty (E), and serum HDL-C C( (F) in men after 4 d of sustained consumption of olive oil with low (LPC), moderate (MPC), and high (HPC) phenolic content. Values are means ± SEM, n = 12. Weinbrenner et al, J. Nutr. 134: , September 2004

32 Phytochemistry: y Ibuprofen-like e activity tyin extra-virgin olive oil Gary K. Beauchamp, Russell S. J. Keast, Diane Morel, Jianming Lin, Jana Pika, Qiang Han, Chi-Ho Lee, Amos B. Smith and Paul A. S. Breslin Nature 437, (September 2005) Extra-virgin olive oil has similar activity to ibuprofen. A recent study has shown that oleocanthal, a component of extra-virgin olive oil, has an anti-inflammatory inflammatory profile and potency 'strikingly' similar to the nonsteroidal anti-inflammatory drug ibuprofen. Although the two molecules are structurally dissimilar, they both produce a strong stinging sensation in the throat, and inhibit the same cyclooxygenase (COX) enzymes in the prostaglandin biosynthesis pathway. Phenol compounds in newly pressed olive oils contribute to a unique balance of flavours. One, an aldehyde derivative of deacetoxy-ligstroside aglycone (oleocanthal), may do rather more than that. Its pungency induces a stinging in the throat similar to that caused by the non-steroidal anti-inflammatory drug (NSAID) ibuprofen. Now it seems that this similar perception also indicates a shared pharmacological activity. Oleocanthal acts as a natural anti-inflammatory compound with a potency and profile very like that of ibuprofen. Is it coincidence that some of the health benefits claimed for a Mediterranean diet, rich in olive oil, overlap with those attributed to NSAIDs? How they underpin the similar throat-irritating and pharmacological properties of the two compounds is unclear as yet..

33 Under normal conditions in a yeast cell, the longevity protein Sir2 uses NAD as a cofactor to produce nicotinamide, which then inhibits Sir2 in a negative feedback loop. But when the cell is exposed to environmental stresses like calorie restriction, heat shock, or osmotic stress (top), PNC1 gets switched on. The Pnc1 protein converts nicotinamide to nicotinic acid, a molecule that has no effect on Sir2. No longer inhibited by nicotinamide, Sir2 becomes more active and yeast live longer.

34

35 HYDROXYBENZOIC ACIDS R 2 R 1 R 3 COOH R 4 R 1 =R 2 =R 4 =H, R 3 =OH p-hydroxybenzoic acid R 2 =R 3 =R 4 =H, R 1 =OH Salicylic acid R 1 =H, R 2 =R 3 =R 4 =OH Gallic acid R 1 =R 4 =H, R 2 =R 3 =OH Gentisic acid

36

37

38 British Naturopathic Journal, Vol. 23, No. 1, 2006

39

40 Yüksek orandamısır diyeti, DMBA grade sıçanlarda dimetilbenz(a)anthracene bağlı adeno karsinomaya neden olurken diyete, aynı oranda ilave edilen zeytinyağı promotor inhibitörü olarak davranmaktadır. Breast Cancer Research and Treatment 2004; Zeytinyağı(MUFA): Her 2/neu ifadesinibaskılar baskılar. Herceptin Tm nin büyüme kısıtlatıcı etkisine sinerjistir. Annals of Oncology 2005 ;