OTİZM NEDİR? ABA NEDİR? NİYE ABA? 3/3/12. Kişileş0rilmiş, Kullanım alanı geniş Bilimsel araş^rma kökenli Somut verilere dayalı Görsel değerlendirme

Transkript

1 OTİZM NEDİR? O0zm, yaşamın ilk 3 yılında ortaya çıkan, beynin sosyal ve komünikasyon beceri alanlarında normal fonksiyonunu etkileyen yaygın bir gelişim bozukluğudur. Genel olarak zorluk çek0kleri alanlar: Pretend oyun Sosyal ilişkiler Sözlü ve sözsüz komünikasyon ABA NEDİR? ABA, 3 davranış analizi dalından biridir. ABA, bilimsel teknikleri uygulayarak insan davranışını anlamayı ve bireyin toplum içindeki yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlar. Kullanıldığı Alanlar: Özel eği0m Genel eği0m Kurumsal organizasyonlar O0zm Ağır akıl hastalıkları, vs.. NİYE ABA? Kişileş0rilmiş, Kullanım alanı geniş Bilimsel araş^rma kökenli Somut verilere dayalı Görsel değerlendirme 1

2 OTİZM DE KULLANILAN DİĞER TERAPİ VE YAKLAŞIMLAR Fizyoterapi Occupa0onal terapi Oksijen terapi Floor0me Konuşma terapisi Glutein/casein diyet Brain balance Beslenme terapisi Bio- medical treatment TEACHH, vs. ABA DE KULLANILAN DİĞER YÖNTEMLER DTT ( Discrete Trail Traning)/bire- bir öğre0m oturumu VB (verbal behavior)/ sözel davranış NET ( natural environment teaching)/ doğal ortamda öğre0m FBA (Func0onal Behavioral analysis) fonksiyonel davranış analizi Uygulamalı Davranışçı Anali0k Teknolojik Sistema0k Tesirli Genelleş0rme ABA nin 7 KARAKTERİSTİK ÖZELLİĞİ 2

3 ABC MODELİNİN TEMELİ Davranış Analizi sadece Lovaas değildir ABA, birey ile çevresi arasındaki ilişkiyi öğrenmeye yönelik kullanılan bir yöntemdir Müdehaleler çevre üzerinde yapılacak değişikliklerle davranışı değiş0rmek üzerine programlanmaktadır A- B- C / ANTECEDENT (UYARI) Uyarı ( Antecedent nedir? Uyarı, davranışa eşlik eden bir veya birden fazla uyarıcılardır e davranistan önce ortaya çıkar Davranış (Behavior ) nedir? Canlının yap^ğı gözlenebilir, ölçülebilir, öncesinde ve sonrasında ne olduğundan etkilenen hareke0dir. Sonuç ( Consequences) nedir? Davranış sonrası bireyin bir sonraki davranışı tekrarlamasını yada tekrarlamasını etkileyecek durumdur. Davranış üzerinde yap^ğı etkiye göre ödül veya ceza olarak tanımlanırlar REINFORCEMENT (Ödül) Davranışdan sonra meydana gelir ve davranışın tekrarlama yüzdesini yüksel0r. Pozi0f ödül; istenilen birşeye sahip olma Nega0f ödül: İstenmeyen birşeyden kurtulma 3

4 PUNISHMENT ( CEZA) Davranıştan sonra meydana gelen istenmeyen durumun, davranışın tekrarlanma olasılığını düşürmesidir Pozi0f ceza: İstenmeyen birşeye sahip olma Nega0f ceza: İstenen birşeyin elinden alınması PROMPTING ( İPUCU) Ne zaman Yeni becerinin sunulması Daha önce uzmanlaş^ğı beceride arka arkaya yapılan yanlışlarda Komuta uymama durumlarında Nasıl Uyarıcı verilir verilmez hemen arkasından Fading Sistema0k olarak ipucunun azal^lma süreci. Fiziksel prompt Örnek prompt Mimikli prompt Sözlü prompt Pozisyon prompt EN YAYGIN KULLANILAN PROMPTING YÖNTEMLERİ 4

5 PROMPTING HİYERARŞİ En azdan en çoka En çoktan en aza Zaman gecikmeli S0mulus fading/ şekillendirme Zincirleme SHAPING ( ŞEKİLLENDİRME) Hedeflenen davranışa yönelik ardışık yaklaşımların seçici olarak pekiş0rilmesinden oluşan bir teknik. Motor ve sesli tepkilerde kullanılır. ŞEKİLLENDİRME BASAMAKLARI 1) Hedef davranışı seç ve başarı kriterini belirle 2) Verilebilecek tepki olasılıklarını analiz et 3) Ödüllendirilecek ilk tepkiyi belirle 4) Aşamalı olarak başla 5) Bir sonraki basamaktaki davranış gerçekleş0ğinde bir önceki davranışı ödüllendirmeyi bırak 6) Hedef davranışa ulaşıldığı zaman bile hedef davranışı ödülllendirmeye devam et 5

6 CHAINING (ZİNCİRLEME) Belli bir sıralamaya uyan karmaşık bir davranış zincirinin istenen davranış kompleksinin tamamı gerçekleşinceye kadar teker teker pekiş0rilmesini içeren bir işlemsel şartlandırma yöntemidir. Böylece bir tepki bir sonraki tepki için bir uyarım olmaktadır. ZİNCİRLEME YÖNTEMİ ÇEŞİTLERİ 1) Forward Chaining (İleriye doğru zincirleme) 2) Backward Chaning (Geriye doğru zincirleme) 3) Total task chaining (Bütün görev zincirleme) 6