Enteral Beslenme Komplikasyonları ve Hemşirelik Bakım Uygulamaları
|
|
- Iskander Özçelik
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 DERLEME / Review Enteral Beslenme Komplikasyonları ve Hemşirelik Bakım Uygulamaları Enteral Feeding Complications and Nursing Care Intervention Zehra GÖK METİN1, Leyla ÖZDEMİR2 ÖZ ABSTRACT Enteral beslenme günümüzde yaygın olarak kullanılan uygulamalardan biridir. Enteral beslenme sağladığı pek çok yararın yanı sıra ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. Bu derlemede, enteral beslenme uygulaması, enteral beslenme komplikasyonları ve hemşirelik bakım uygulamaları hakkında hemşirelerin bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Enteral feeding is one of the commonly used methods currently. As well as enteral feeding provides many benefits, may cause severe complications. This review aimed to inform the nurses' enteral feeding, enteral feeding-related complications and nursing care interventions in enteral feeding. Anahtar Kelimeler: Enteral beslenme, komplikasyon, hasta, hemşirelik bakımı Keywords: Enteral feeding, complication, patient, nursing care GİRİŞ İnsanlar, günlük yaşamlarını devam ettirmek ve sağlıklarını korumak için yeterli ve dengeli beslenmeye gereksinim duymaktadırlar (1). Vücudun büyümesi, doku ve organların fonksiyonlarını gerçekleştirmeleri ve yenilenmeleri için gerekli olan tüm besin ögelerinin yeterli miktarda karşılanması ve vücutta uygun şekilde kullanılması yeterli ve dengeli beslenme şeklinde tanımlanmaktadır (2). Ye t e r l i b e s l e n m e n i n s a ğ l a n a m a m a s ı durumlarında malnütrisyon gelişebilmektedir. Literatürde beslenme gereksiniminin karşılanması için öncelikle oral yolun kullanılması gerektiği bildirilmektedir (3). Beslenmenin oral yolla karşılanamadığı durumlarda ise tıbbi beslenmeye gereksinim duyulmaktadır. Tıbbi yolla beslenme uygulamalarından biri olan enteral beslenme, operatif teknikler kullanarak mide ve ince bağırsaklar üzerinden hastaların sürekli, aralıklı ya da bolus şeklinde beslenmesi işlemidir (4, 5). Gastrointestinal sistem fonksiyonlarının normal ya da normale yakın olduğu durumlarda; besinler oral, nazoenterik, gastrostomi veya jejunostomi yollarından hastalara bir tüp yoluyla verilmektedir (4, 6). Enteral beslenme uygulamasının başlıca amaçları, beden kitle indeksinin korunması, immün sistemin desteklenmesi ve metabolik komplikasyonların önlenmesidir (7, 8). Enteral beslenme, oral alımın 5-7 günden daha uzun süre bozulması veya bozulma olasılığı olması, malnütrisyon gelişmesi, bilincin kapalı olması, yutma güçlüğünün bulunması, kısmi intestinal yetmezlik, gastrointestinal cerrahi sonrası, pankreatit ve anoreksiya nevroza gibi durumlarda kullanılmaktadır. Ayrıca travma ve yanık durumlarında da uygulanmaktadır (4, 9, 10, 11, 12). Enteral beslenme indikasyonu olan hastaların beslenme yolunun seçiminde; hastaların klinik durumu, geçirdiği ameliyatlar, mide-bağırsak motilitesi ve fonksiyonu, enteral yolla beslenme süresi, gastrointestinal sistem anatomisi ve aspirasyon riski gibi durumlar dikkate alınmaktadır. Hastalar klinik açıdan 1. Arş. Gör. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Sorumlu Yazar İletişim Adresi: zehragok85@hotmail.com 2. Doç. Dr. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Gönderim Tarihi: Kabul Tarihi:
2 Enteral Beslenme Komplikasyonları ve Hemşirelik Bakım Uygulamaları değerlendirildikten sonra, oral ya da tüp yoluyla (gastrik, duodenal, jejunal) beslenmektedir (13, 14). Enteral beslenme; hastaların doğal beslenme yolunun kullanılması, besinlerin daha doğru şekilde verilmesi, daha ucuz ve güvenli olması, bağırsağın yapı ve işlevlerini sürdürmesi nedenleriyle sıklıkla tercih edilmektedir (15). Ayrıca, enteral beslenmenin intestinal permeabiliteyi arttırma, bağırsak villüs atrofisini önleme, lokal ve sistemik immün yanıtı sağlama gibi yararları bulunmaktadır (16). Sayılan yararlarının yanı sıra, enteral yolla beslenen hastalarda gastrointestinal, mekanik ve metabolik komplikasyonlar gelişebilmektedir (17). Literatürde enteral beslenme ve komplikasyonları hakkında çok sayıda araştırma bulunmaktadır (5, 17, 18, 19). Ancak, enteral beslenme uygulamaları ve komplikasyonlarına yönelik hemşirelerin bilgi düzeylerinin yeterli olmadığı bildirilmektedir (37). Bu derleme makalede, enteral beslenme komplikasyonları ve hemşirelik bakım uygulamaları hakkında hemşirelerin bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Makalenin, enteral yolla beslenen hastalarda gelişen komplikasyonlara yönelik bakım uygulamalarının belirlenmesinde, gerekli önlemlerin alınmasında ve komplikasyon sıklığının azaltılmasında hemşirelere katkı sağlayacağı düşünülmüştür. kullanılması ve besinlerin uygun hızda gönderilmesi ile diyare önlenebilmektedir (23, 24). Ayrıca, diyarenin sıklığının ve miktarının kayıt edilmesi, dehidratasyon ve elektrolit dengesizliklerinin önlenmesi açısından son derece önemlidir. Enteral yolla beslenen hastaların %30-51'inde görülen diğer sorun, gastrik rezidüel volümün fazla olmasıdır (8). Gastrik rezidüel volüm, besin intoleransının belirlenmesinde kullanılan temel ölçüttür (18). Hastanın beslenme tüpünden enjektör yardımıyla mide içeriğinin aspire edilmesi ile bu volüm belirlenir (25). Hastaların gastrik rezüdüel volümlerinin yüksek olması, enteral beslenmenin engellenmesine neden olmaktadır. Ayrıca, gastrik rezüdü fazlalığı, aspirasyon riskini arttırmaktadır (16, 26). Literatürde gastrik rezüdüel volüm ölçümünün ml arasında değiştiği bildirilmektedir (8, 17, 27, 28, 29). Hastanın kan glukozunun izlenmesi, bilinç düzeyinin yakın takip edilmesi, gastrik motiliteyi etkileyen ilaçların iyi bilinmesi ve dikkatli kullanılması, elektrolit dengesizliklerinin izlenmesi, boşaltım problemlerinin tanılanması ve uygun girişimlerle çözümlenmesi gerekmektedir. Ayrıca, aralıklı enteral beslenen hastalarda her beslenme öğününden önce, sürekli beslenen hastalarda 6-8 saat aralıklarla gastrik rezüdü volüm kontrolü yapılmalıdır (18). Enteral yolla beslenen hastaların yaklaşık %20'sinde bulantı-kusma görülebilmektedir. Bulantı-kusmanın temel nedeni, mide boşalma süresinin uzamasıdır (17). Ayrıca, besinlerin bolus infüzyonla uygulanması, hastanın pozisyonu, besin intoleransı ve obstrüksiyon gibi durumlar bulantı-kusmaya neden olmaktadır (19). Hastalarda bulantı-kusmayı işaret eden en önemli bulgular, abdominal dolgunluk ve rahatsızlık hissidir. Bulantı-kusmanın önlenmesi için; beslenme öncesinde hastalara yarı-oturur pozisyon verilmesi, asepsi kurallarına dikkat edilmesi, beslenme solüsyonun soğuk olmaması, oda ısısında olması ve hastanın uygun hızda beslenmesi gerekmektedir. Gastrointestinal sistemde obstrüksiyon gelişmesi durumunda, enteral beslenmeye ara verilmesi ve hastaların gastrik rezüdüel volümlerinin ölçülmesi gerekmektedir. Uygun olması durumunda antiemetik ilaçlar uygulanabilmektedir (17, 30, 31). Enteral yolla beslenen hastalarda gelişen diğer bir komplikasyon, konstipasyondur. Uzun süren Enteral Beslenme Komplikasyonları ve Hemşirelik Bakım Uygulamaları Gastrointestinal Komplikasyonlar Literatürde enteral yolla beslenen hastaların %10-63'ünde gastrointestinal komplikasyonların görüldüğü belirlenmiştir (20, 21). Bu komplikasyonlar arasında en sık, diyare, gastrik rezidüel volümün fazla olması, bulantı-kusma, konstipasyon ve abdominal distansiyon sorunları görülmektedir. Diyare, enteral yolla beslenen hastalarda %2-63 arasında görülmektedir (17). Enteral beslenme solüsyonlarının kontamine olması, bakteri üremesi, yüksek ozmolariteli solüsyonların kullanımı, yağ intoleransı ve tedavide kullanılan sorbitol içeren ilaçlar ve antibiyotiklere bağlı hastalarda diyare gelişebilmektedir (19-22). Hijyen kurallarına uyulması, besinlerin uygun ısıda saklanması, açıldıktan sonra kalan ürünlerin buz dolabında saklanması ve 24 saat içerisinde tüketilmesi, ozmolaritesi düşük beslenme solüsyonlarının 29
3 hareketsizlik, barsak motilitesinin azalması, yoğun kalorili solüsyonların kullanılması, su alımında azalma, lif ve laktoz içeriği az olan solüsyonlarla beslenme gibi durumlar konstipasyon gelişmesine neden olmaktadır (17). Hastaların konstipasyon sorununun giderilmesinde; yeterli hidrasyon sağlanması, mobilizasyonun arttırılması, lifli ürünlerin kullanılması, gereksinim halinde laksatif ve lavman uygulanması, opioidler başta olmak üzere konstipasyonu tetikleyen ilaçların kontrol edilerek uygun olması halinde değiştirilmesi ve hipokalsemi ve hipomagnezemi gibi elektrolit dengesizliklerinin düzeltilmesi yararlı olmaktadır (17, 30). Enteral yolla beslenen hastalarda gelişen abdominal distansiyon, verilen beslenme solüsyonunun osmolaritesi, içerdiği yağ miktarı, hastanın kullandığı ilaçlar (opioidler, vb.), gastrik atoni gibi nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Ayrıca beslenme solüsyonun sıcak ya da soğuk olması da distansiyon gelişmesinde etkilidir. Distansiyonun önlenmesinde besinlerin uygun hızda verilmesi oldukça önemlidir (32). Ayrıca, hemşirelerin, enteral yolla beslenen hastaların karın çevresini umblikus hizasından başlayarak bir mezura yardımıyla ölçmeleri distansiyonda azalma ya da artma olduğunun belirlenmesini sağlamaktadır (33). ajitasyondur. Aspirasyonun önlenmesi için; hastanın yatak başının yükseltilmesi, gastrik rezüdüel volümün ölçülmesi, yüksek miktarda besin verilmemesi ve hastanın yakın takip edilmesi gereklidir (17, 23, 28, 33, 35). Ayrıca, endotrakeal tüp basıncının sık aralarla izlenmesi, hastaya uygun olan beslenme tüpünün seçilmesi ve beslenme tüpünün yerinin radyografik yöntemle belirlenmesi önerilmektedir (33, 36). Beslenme tüpünde tıkanıklık olması, enteral yolla beslenen hastalarda gelişen diğer bir mekanik komplikasyondur. Hastalara geniş hacimdeki beslenme solüsyonlarının verilmesi, ilaçların beslenme tüpünden uygulanması, ilaç uygulamalarından sonra gerekli olan yıkama işleminin yapılmamasına bağlı tüpte ilaç kalması, lümeni dar olan beslenme tüplerinin kullanımı gibi durumlar beslenme tüplerinde tıkanıklığa yol açmaktadır. Hastalara uygulanan ilaçların suda çözdürülmesi, her 4-6 saatte bir beslenme tüpünün ml su ile yıkanması tüp tıkanmasını önleyen en önemli uygulamalardır. Tıkanma durumunda ise ılık su ile yıkama yetersiz ise sodyum bikarbonatlı pankreatik enzim solüsyonu kullanılması, ilaçların sıvı formlarının tercih edilmesi, şiş, tel gibi sert ve sivri uçlu materyallerin kullanılmaması gerektiği belirtilmektedir (28, 29, 33). Mekanik Komplikasyonlar Enteral yolla beslenme sırasında %2-10 oranında gelişen mekanik komplikasyonlar, pulmoner aspirasyon, beslenme tüpünün yerinden çıkması, tıkanması veya trakeaya yerleştirilmesi, perforasyon ve intestinal tıkanıklık gibi sorunlardır (5, 17, 23, 28, 29, 33, 34). Mekanik komplikasyonlar arasında en önemli komplikasyon, hayatı tehdit edici nitelikteki pulmoner aspirasyondur. Literatürde sıklığı %14 arasında değişmektedir. Gastrik içeriğin aspirasyonu, bilinci açık hastaların %45'inde uyku sırasında görülürken, bu oran bilinci kapalı hastalarda %75'e ulaşmaktadır. Hastanın başının eleve edilmesi, bilinç ve sedasyon düzeyi, beslenme tüpünün yerleştirildiği bölge, gastrik rezidüel volüm miktarı, kusma, gastrik aspirasyon, opioid ilaç kullanımı, gastroözefajial sfinkter açıklığı ve gastroözefajial reflü hastalığı aspirasyon riskini oluşturan nedenler arasındadır (28, 35). Pulmoner aspirasyonun belirtileri, dispne, taşikardi, siyanoz, weezing ve Metabolik Komplikasyonlar Enteral beslenme sırasında gelişen metabolik komplikasyonlar arasında; refeeding sendromu, dehidratasyon, hiperglisemi, sodyum, potasyum ve fosfat dengesizlikleri yer almaktadır Refeeding sendromu, uzun süre devam eden açlık veya beslenememe sonrasında tekrar beslenme başlandığında gelişen ciddi elektrolit ve metabolik bozukluktur. Hastaların fosfor, potasyum, magnezyum düzeylerinde azalma, glikoz metabolizmasında bozulma, vitamin eksikliği meydana gelmekte ve hastanın sıvı g e r e k s i n i m i a r t m a k t a d ı r. B e s l e n m e y e başladıktan sonra, hastalara verilecek kalori miktarı, %10-15 oranında artırılmalı ve elektrolit düzeyleri yakın izlenmelidir (17, 20, 33). Enteral yolla beslenen hastalarda dehidratasyon diyare ve sıvı alım yetersizliğine bağlı gelişmektedir. Dehidratasyonun önlenmesinde, diyareye neden olan durumların araştırılması, kısıtlayıcı bir sebep yoksa hastanın sıvı alımının arttırılması, aldığı-çıkardığı izleminin yapılması, 30
4 Enteral Beslenme Komplikasyonları ve Hemşirelik Bakım Uygulamaları günlük kilo takibinin ve elektrolit değerlerinin izlenmesi gerekmektedir. Metabolik komplikasyonlardan bir diğeri olan hipergliseminin nedeni, hastalara fazla miktarda besin verilmesi ve yetersiz insülin uygulanmasıdır. Hipergliseminin kontrol altına alınması için hastaların enerji alımının izlenmesi, insülin dozlarının yeniden düzenlenmesi, kan şekeri takiplerinin yapılması ve hastaya uygun beslenme solüsyonunun verilmesi önemlidir (1, 5, 17). larının erken dönemde tanınması, hemşirelik bakımının güncel literatüre uygun olarak verilmesi ve kanıta dayalı araştırma sonuçlarının uygulamaya aktarılması ile enteral beslenme komplikasyonlarının azalabileceği, hastaların kurumda yatış sürelerinin kısalabileceği ve etkin maliyetin sağlanabileceği öngörülmektedir. Kaynaklar 1.Avcı G. (2001) Hemşirelerin Enteral Beslenmeye İlişkin Gereksinimleri. Yüksek Lisans. Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 2.Demirezen E. ve Coşansu G. (2005) Adölesan Çağı Öğrencilerde Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Sted.; cilt 14(8): Sobotka L. (2013) Gündoğdu H, editörler. Klinik N ü t r i s y o n u n Te m e l l e r i. 4. B a s k ı. A n k a r a : 4.Bankhead R., Boullata J., Brantley S., and et al. (2009) Enteral Nutrition Practice Recommendations. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition; 33: Ciğeroğlu Boz D. (2010) Evde Tüple Enteral Beslenen Hastaların Yaşadıkları Sorunlar ve Sorunlara Yönelik Yapılan Girişimlerin Belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara 6.American Society for Parenteral and Enteral N u t r i t i o n h t t p s : / / Erişim Tarihi: McClave SA., Martindale RG., Vanek VW., and et al. (2009) ASPEN. Board of Directors; American College of Critical Care Medicine; Society of Critical Care Medicine. Guidelines for the Provision and Assessment of Nutrition Support Therapy in the Adult Critically Ill Patient: 8.Mentec H., Dupont H., Bocchetti M., and et al. (2001) Upper Digestive Intolerance During Enteral Nutrition in Critically Ill Patients: Frequency, Risk Factors, and Complications, Critical Care Medicine, Vol 29(10): Persenius MW., Larsson BW., and Hall-Lord ML. (2005) Enteral nutrition in intensive care Nurses' perceptions and bedside observations, 22; Topeli A. (2001) Yoğun Bakım Ünitesinde Beslenme. Yoğun Bakım Dergisi, 1(1); Stroud M., Duncan H., and Nightingale J. (2003) Guidelines for enteral feeding in adult hospital patients. Gut; 52(Suppl VII): Kabaçam G. ve Özden A. (2009) Enteral Tüple Beslenme. Güncel Gastroenteroloji. 13(4): Gençer A. (2001) Majör Abdominal Kanser Cerrahisi Uygulanan Hastalarda Total Parenteral Nutrisyon ve Enteral İmmunonutrisyonun Karşılaştırılması. Uzmanlık Tezi. İstanbul: Gülhane Askeri Tıp Akademisi. Ankara 14.Akıncı S. (2011) Enteral Nutrisyon Uygulama Yöntemleri. Klinik Gelişim; 24: ASPEN: American Society for Parenteral and Enteral Nutrision: Guidliness for the use of parenteral and enteral nutrision in adult and pediatric patients (2002), Journal of Parenteral Enteral Nutr Deane A., Chapman MJ., Fraser RJ., and et al. (2007) Mechanisms underlying feed intolerance in thecritically ill: Implications for treatment. World Journal of Sodyum dengesizlikleri ise aşırı hidrasyon ya da yetersiz sıvı alımına bağlı gelişmektedir. Hastada hiponatremi gelişmişse, beslenme solüsyonunun değiştirilmesi, sıvı kısıtlaması, aldığı-çıkardığı izlemi ve elektrolit değerlerinin yakın takibi gereklidir. Hipernatremide ise hastanın serbest şekilde sıvı alımı arttırılmalıdır. Potasyum dengesizlikleri; refeeding sendromu, diyare, potasyumun fazla alınması veya renal fonksiyonlardaki yetersizlik nedeniyle oluşmaktadır. Hastada hiperkalemi olması durumunda, potasyumdan kısıtlı diyet uygulaması yapılır ve beslenme solüsyonu değiştirilir. Hipokalemi varlığında, potasyum alımı arttırılır, diyare nedenleri incelenir ve serum potasyum değerleri yakından takip edilir. Fosfat dengesizlikleri, refeeding sendromu ve böbrek fonksiyonlarındaki yetersizlikten kaynaklanmaktadır. Hipofosfatemi durumunda, fosfat alımının arttırılması, hiperfosfatemide ise beslenme solüsyonunun değiştirilmesi gerekmektedir (1, 5, 17, 20, 33). Sonuç Hastalar, enteral yolla beslendiği sürece gastrointestinal sistemle ilgili diyare, konstipasyon, bulantı ve kusma; beslenme tüpüyle ilgili olarak tüp tıkanması, tüpün yerinden çıkması, solunumla ilgili pulmoner aspirasyon ve metabolik açıdan hiperglisemi, dehidratasyon ve elektrolit değişiklikleri gibi komplikasyonlarla karşı karşıya kalabilir. Distansiyon, tüp tıkanması, tüpün yerinden çıkması, dehidratasyon ve pulmoner aspirasyon gibi komplikasyonların çoğu; uygun hemşirelik bakımı verilmediğinde gelişmektedir. Enteral yolla beslenen hastaların yeterli ve dengeli şekilde beslenmesi, malnütrisyonun önlenmesi veya tedavi edilmesi, enteral beslenme tedavilerinin etkin şekilde yürütülmesi ile sağlanabilir. Enteral beslenme komplikasyon- 31
5 Gastroenterology 7; 13(29): Bodoky G., and Kent-Smith L. (2009) Complications of enteral nutrition. ESPEN, the European Journal of Clinical Nutrition and Metabolism 4: Bowman A., Greiner JE., Doerschug KC., and et al. (2005) Implementation of an Evidence-Based Feeding Protocol and Aspiration Risk Reduction Algorithm, Critical Care Nursing Quarterly, Vol. 28(4): Utku T. (2011) Enteral ve Parenteral Nutrisyonun Takibi. Klinik Gelişim. 24: Büyükçoban S. (2008) Enteral Beslenme Uygulanan Yoğun Bakim Hastalarında İki Farklı Gastrik Rezidüel Volüm İzlem Protokolünün Karşılaştırılması. DEÜ Tıp Fak. Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, İzmir. 21.McClave SA., and Snider HL. (2002) Clinical Use of Gastric Residual Volume as a Monitor for Patient on Enteral Tube Feding, Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 26(6 Suppl): Forchielli M., and Bines J. (2008) Approach to Nutritional Support; Journal of Enteral Nutrition. 68(6): Kofralı G. (2008) Yoğun bakımda diyare-konstipasyon. Türk yoğun bakım dergisi, (6): 2: Seres D., Parsons P., Lipman T., and Finlay G. (2013) Editörler. Nutrition support in critically patients: Enteral Nutrition. Up To Date Subscription and License Agreement. 25.Hanko SM. (2008) The Effect Of Body Position, Angle Of Head Of Bed Elevation, Tube Size, Gender, And Age On Gastric Residual Volumes. Faculty of Graduate School of Saint Louis University, Degree of Doctor of Philosophy. 26.Heyland DK., Schroter-Noppe D., Drover JW., and et al. (2003) Nutrition Support İn The Critical Care Setting: Current Practice in Canadian ICU's-Opportunities for Improvoment? Journal of Parenteral and Enteral Nutrition; 27(1): McClave SA., Lukan JK., Stefater JA., and et al. (2005) Poor Validity of Residual Volumes as a Marker for Risk of Aspiration in Critically Ill Patients, Critical Care Medicine, Vol. 33(2): Keithley JK., and Swanson B. (2004) Enteral nutrition: An Update on Practice Recommendations, Medsurg Nursing, 13(2): Metheny NA., Stewart J., Nuetzel G., and et al. (2005) Effect of Feding-Tube Properties on Residual Volume Measurements in Tube-Fed Patients, Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 29(3): Demirel U., ve Bahçecioğlu İ. (2010) Enteral ve Parenteral Beslenmeye Klinik Yaklaşım. Güncel gastroenteroloji;14(3): Altınören B., Mutlu M., Çelik Ş. ve Göğüş N. (2006) Yoğun Bakımda Enteral Nutrisyonun Yararları ve Komplikasyonları; 81(1): Potter PA., and Perry AG. (1999) Basic Nursing A Critical Thinking Approach, Fourth Edition, Mosby. 33.Özbayır T. (1995) Yoğun Bakımda Tüple Beslenen Hastalarda, Kullanılan Yöntemin Diyare Oluşturma Sıklığına Etkisinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı Doktora Tezi, İzmir. 34.Delegge M. (2011) Nütrisyon ve Gastrointestinal Hastalık. Topgül K, Malazgirt Z. (Çev.) İstanbul. Nobel Tıp Kitapevleri 35.Serna E., and McCarthy M. (2006) Heads Up To Prevent Aspiration During Enteral Feeding, Nursing, Volume 36(1): Sanko JS. (2004) Aspiration Assessment and Prevention in Critically Ill Enterally Fed Patients Evidence-Based Recommendations for Practice, Gastroenterology Nursing, Vol. 27(6): Özbaş N. (2014) Hemşirelerin Tüple Enteral Beslenme Konusunda Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Hemşirelik Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 32
Bulunduğu Kaynaştırma
İşitme Engelli Öğrencilerin Bulunduğu Kaynaştırma Ortamlarında Fiziksel Düzenlemeler Araş. Gör. Duygu BÜYÜKKÖSE Araş. Gör. Hüseyin KOÇ Doç. Dr. Hasan GÜRGÜR ÖZEK 2015, Anadolu Üniversitesi Giriş İşitme
DetaylıNütrisyon Desteğinde Temel İlkeler
SUNUM PLANI Nütrisyon Desteğinde Temel İlkeler Malnütrisyonun tanımı Beslenme durumunun değerlendirilmesi Tarama testleri Beslenme desteğinin veriliş yolları Beslenme desteğinin izlenmesi Doç. Dr. Habibe
DetaylıÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi
KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,
DetaylıYoğun Bakımda Enteral Pompa ile Beslenen Hastalarda Gelişen Komplikasyonlar ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi
Yoğun Bakımda Enteral Pompa ile Beslenen Hastalarda Gelişen Komplikasyonlar ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Determination of Enteral Nutrition Complications and Influencing Factors in Patients with
DetaylıHASTA TRANSFER PROSEDÜRÜ
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 08.11.2012 Acil Servis Hemşire İzlem Formu ifadesi kaldırıldı. 01 Yerine Acil Servis hasta Değerlendirme ve Gözlem Formu ndaki hemşire izlem notları
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir.
KULLANMA TALİMATI KONTİL çiğneme tableti Ağızdan alınır. Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 725 mg (250 mg baza eşdeğer) Pirantel pamoat içerir. Yardımcı maddeler: Sodyum siklamat, povidon K-30, sukroz,
DetaylıVeri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün
Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi
DetaylıYÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini),
31 Mart 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28250 Selçuk Üniversitesinden: YÖNETMELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Detaylı2. Kapsam: Bu prosedür erişkin ve çocuk hastanın yoğun bakım ünitesine kabul edilmesinden taburcu edilmesine kadar yürütülen işlemleri kapsar.
1 / 5 1. Amaç: Bu prosedür, UÜ-SK da yaşam desteğine gerek duyan ve komadaki erişkin ve çocuk hastalara sunulacak yoğun bakım hizmetlerinin eşit, standart ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
DetaylıYOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.
YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği
DetaylıİKİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURUMLARININ (HASTANELERİN) ACİL SERVİSLERİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV TANIMLARI*
İKİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURUMLARININ (HASTANELERİN) ACİL SERVİSLERİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV TANIMLARI* Derleyen: Dr. Cem Oktay Türkiye Acil Tıp Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Görev tanımları:
DetaylıT.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ FAKÜLTE YÖNETİM KURULU TOPLANTI TUTANAĞI
T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ FAKÜLTE YÖNETİM KURULU TOPLANTI TUTANAĞI Toplantı Sayısı: 2014/134 Toplantı Tarihi: 25.02.2014 Salı Toplantı Saati: 16.00 Toplantı Yeri: Dekanlık Toplantı
DetaylıHEMŞİRELİKTE DEĞİŞİM VE ÖRGÜTLENME
HEMŞİRELİKTE DEĞİŞİM VE ÖRGÜTLENME Prof. Dr. Aytolan Yıldırım İstanbul Üniversitesi Hastaneleri Hemşirelik Direktörü İstanbul Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi THD İstanbul Şubesi Başkanı HEMŞİRELİK &
DetaylıÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ
HASTANEMİZ KOMİTE VE EKİPLERİN İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ 1.0 AMAÇ: Hastanedeki ekip, yönetim ekibi, komisyon ve komitelerin; hizmet kalite standartları ve kalite yönetim sistemine uygunluğunun ve devamlılığının
DetaylıT.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1)Yönergenin Amacı, Ağrı İbrahim Çeçen
DetaylıKULLANMA TALİMATI SOMATOSTATİN EUMEDICA 250 µg i.v. İnfüzyon için Liyofilize Toz içeren Flakon Damardan uygulanır. Etkin madde: Her flakonda etkin madde olarak, 250 µg somatostatine eşdeğer miktarda hidratlanmış
DetaylıHEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ
HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu
DetaylıBuzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi. Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210
Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210 KONU İLGİ Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Besleme TERCÜME VE DERLEME Ürün Müdürü Esra ÇINAR
DetaylıBUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)
BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) Buğday rüşeymi buğday başağının alt kısmında bulunan embriyodur. Buğdayın 1 tonundan sadece 1 kilogram rüşeym elde edilebilmektedir. Rüşeym özel yöntemlerle elde edilmediği
DetaylıMALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA
XVI. Akademik Bilişim Konferansı 5-7 Şubat 2014 Mersin Akademik Bilişim Mersin Üniversitesi MALZEMENİ SÖYLE TARİFİNİ AL : BİR MOBİL UYGULAMA N. Tuğbagül Altan Akın Enise Başaran Nilüfer Ceylan Ayşe Güler
DetaylıHEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRN PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRN PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu uygulama esaslarının amacı Şifa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
DetaylıHALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI İş Sağlığı Programı
HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI İş Sağlığı Programı Programa Kabul Koşulları: Yüksek Lisans: Sağlık alanında lisans düzeyinde bir Yükseköğretim kurumundan mezun olmak, Psikoloji, Sosyoloji, İşletme,İktisat
DetaylıHücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015
Hücre zedelenmesi etkenleri Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Homeostaz Homeostaz = hücre içindeki denge Hücrenin aktif olarak hayatını sürdürebilmesi için homeostaz korunmalıdır Hücre zedelenirse ne olur? Hücre
DetaylıHÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI PROJE FİŞİ
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI PROJE FİŞİ GİRİŞ Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeni yapısıyla göreve başladığı günden bugüne yargının daha etkin ve verimli bir
DetaylıPRETERM MAMALAR. Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar. Normal büyüme ve gelişimi destekler
PRETERM MAMALAR Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar Normal büyüme ve gelişimi destekler Preterm mamalarla artan büyüme oranları elde edilmiştir Ağırlık artışı Baş çevresi genişlemesi Prematüre
DetaylıHEMŞİRELERİN ENTERAL BESLENME İŞLEMİNE YÖNELİK UYGULAMA VE KAYITLARININ İNCELENMESİ *
ARAŞTIRMA HEMŞİRELERİN ENTERAL BESLENME İŞLEMİNE YÖNELİK UYGULAMA VE KAYITLARININ İNCELENMESİ * Nurcan UYSAL ** İsmet EŞER *** Leyla KHORSID *** Alınış Tarihi: 14.06.2010 Kabul Tarihi: 06.12.2010 ÖZET
DetaylıTÜRK SİLÂHLI KUVVETLERİ HASTA BESLEME KANUNU
10201 TÜRK SİLÂHLI KUVVETLERİ HASTA BESLEME KANUNU Kanun Numarası : 5715 Kabul Tarihi : 21/11/2007 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 4/12/2007 Sayı : 26720 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 47 Sayfa:
DetaylıYÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ
22 Mayıs 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28300 Kafkas Üniversitesinden: YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve
DetaylıKent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!
Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana
DetaylıÜniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi
Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI CASODEX 150 mg film tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: 150 mg bikalutamid Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, magnezyum stearat, polividon, sodyum nişasta glikolat, hipromelloz,
DetaylıNöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği. Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı
Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Nörolojik Yoğun Bakımda Nutrisyon Nörolojik hasta grubuna ait çalışma sayısı sınırlı
DetaylıAVRASYA ÜNİVERSİTESİ
Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Halk Sağlığı Hemşireliği Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans ( x) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim(
DetaylıPREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ
PREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ TANIMLAR Preterm/Prematüre Bebek- 37 gestasyon haftasından önce doğan Gestasyon yaşına göre sınıflandırma Prematüre (erken doğan)
DetaylıLENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.
LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,
DetaylıİSG Yasası & Uygulamalar
İSG Yasası & Uygulamalar Dr. Rana GÜVEN, MSc. PhD. Genel Md. Yrd. 24 Mayıs 2013, Bursa İÇERİK Güvenlik Kültürü Kavramı Dünyada ve Türkiye de İSG İSG Yasası İSG Hizmetleri Yetkilendirme Hizmetleri Çalışma
Detaylı2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU
2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına
DetaylıLaboratuar (saat/hafta) Mesleki İngilizce II BES310 6. Bahar 3 0 3 4
Mesleki İngilizce-II Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Laboratuar Mesleki İngilizce II BES310 6. Bahar 3 0 3 4 Önkoşullar Yok Dersin dili İngilizce Dersin Türü Zorunlu Dersin öğrenme ve Öğrencinin içinde bulunacağı
DetaylıNIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI
Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ
DetaylıANKARA NUMUNE EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ NEFROLOJİ KLİNİĞİ HEMODİYALİZ KURSU HEMŞİRE SINAV SORULARI 16.08.2011
ANKARA NUMUNE EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ NEFROLOJİ KLİNİĞİ HEMODİYALİZ KURSU HEMŞİRE SINAV SORULARI 16.08.2011 1. Hemodiyaliz sırasında kan akımının yetersizliğinin nedenleri nelerdir? (en az 4 adet)
DetaylıEĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA
EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ
KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi
DetaylıDanışma Kurulu Tüzüğü
Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu Otel Yöneticiliği Bölümü Danışma Kurulu Tüzüğü MADDE I Bölüm 1.1. GİRİŞ 1.1.1. AD Danışma Kurulu nun adı, Özyeğin Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu ve Otel
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıÖğr. Gör. Süleyman GÖKMEN
Öğr. Gör. Süleyman GÖKMEN GİRİŞ Fonksiyonel Gıda Tanımı Et Ürünlerine Tedbirli Yaklaşım Et ürünlerine Konjuge Linoleik asit ilavesi Et ürünlerine Diyet Lifi İlavesi Et ürünlerine Probiyotik İlavesi Et
DetaylıHipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;
PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu
DetaylıKULLANMA TALİMATI. 35, 50 ve 100 gramlık alüminyum tüplerde, uygulayıcısı ve kullanma talimatı ile birlikte karton kutuda kullanıma sunulmaktadır.
ESTRIOL Vajinal Krem, 1 mg Vajinal yolla veya haricen uygulanır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: 1 gramında 1 mg östriol bulunur. Yardımcı maddeler: Dekalinyum klorür, Parfüm yağı, Dokusat sodyum, Propilen
Detaylı6-8 Mayıs 2016 / 6-8 May 2016
WORKSHOP TEK TIP TEK SAĞLIK ; İNSAN VE HAYVAN HEKİMLİĞİNDE HOMEOPATİ WORKSHOP ONE HEALTH ONE MEDICINE; HOMEOPATHY ON HUMAN AND VETERINARY MEDICINE 6-8 Mayıs 2016 / 6-8 May 2016 ULUSLAR ARASI KATILIMLI
DetaylıKolonoskopi. Kalın bağırsak iç yüzey incelemesi. Kolonoskopi için randevu
Kolonoskopi Kalın bağırsak iç yüzey incelemesi Kolonoskopi için randevu Tarih:... Saat:... Randevu için geldiğinizi... bölümüne bildirin. Kan sulandırıcı ilaçlar Çıkma/durma tarihi:... Sizi tedavi eden
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.
DetaylıMorbıd obezite tedavisinde kullanılan endoskopik gastrıc balon kullanılması videoteknik sunum
Morbıd obezite tedavisinde kullanılan endoskopik gastrıc balon kullanılması videoteknik sunum R.Bademci, E. Altınlı,E. Eroglu,C.Camcı İstanbul bilim üniversitesi Morbıd obezite tedavisinde cerrahi prosedürlerin
DetaylıKİLO KONTROLÜ. Doç. Dr. FERDA GÜRSEL
KİLO KONTROLÜ Doç. Dr. FERDA GÜRSEL Sinsi sinsi artan Obesiti FE azalması metabolik hızın düşmesine neden olur. Harcanan enerji alınandan fazla değilse o zaman kilo alımı gerçekleşir. Aşırı Yağlılığın
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıBURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol
BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.
DetaylıİZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM
İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu
DetaylıHÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI 23-26 MAYIS 2013 - İZMİR Grup Adı : Özel Hukuk 1. Grup Konu : İş ve sosyal güvenlik davaları Grup Başkanı : Mehmet YILDIZ (Yargıtay Tetkik
DetaylıBÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1
1 BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 Belli bir özelliğe yönelik yapılandırılmış gözlemlerle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde bir çok istatistiksel işlem yapılabilmektedir. Bu işlemlerin bir kısmı
DetaylıBaşbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENELGE (2015/50) Bu Genelge, 25.05.2015
DetaylıSosyal Sigortalar Yönetmeliği İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Raporları
Sosyal Sigortalar Yönetmeliği İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Raporları Sosyal Sigortalar Yönetmeliği İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Raporları İş Kazası ve Meslek Hastalığı, Tanımı, Kapsamı, Bildirilmesi
DetaylıUÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ
Rev. No : 01 Rev.Tarihi : 13 Haziran 2012 1/ 1. Amaç: UÜ-SK da organ ve doku nakli hizmetlerinden yararlanacak hastaların ve/veya canlı vericilerinin başvuru kriterlerinin ve organ bekleme listelerine
DetaylıTarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON
1 Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Teknik Alan Buluş, sarkopeni nin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen Durumu Günümüzde sarkopeni,
DetaylıSİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TIPTA UZMANLIK KURULU. Endodonti Uzmanlık Eğitimi Müfredat Oluşturma ve Standart Belirleme Komisyonu
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TIPTA UZMANLIK KURULU Endodonti Uzmanlık Eğitimi Müfredat Oluşturma ve Standart Belirleme Komisyonu Endodonti Uzmanlık Eğitimi Çekirdek Eğitim Müfredatı 2011 Ankara 1 TUK Endodonti
DetaylıTÜRK ECZACILARI TEMEL ULUSAL YETKİNLİK ÇERÇEVESİ*
TÜRK ECZACILARI TEMEL ULUSAL YETKİNLİK ÇERÇEVESİ* *Bu çerçevede, FIP Eğitim girişimleri Çalışma Grubu nun koordinatörlüğünde hazırlanan Küresel Yetkinlik Çerçevesi nden yararlanılarak Türk Eczacıları için,
DetaylıD VİTAMİNİ TARİHSEL BAKI 01.11.2008. 25-D vitamini miktarına göre değişir. öğünde uskumru yesek de, böbrekler her
VİTAMİN BİYOKİMYASI D VİTAMİNİ BU BÖLÜMDE ANLATILACAK KONULAR: Tarihsel Bakış D vitamininin kimyasal ve biyolojik fonksiyonları Besin kaynakları Hazırlayan: V. Murat BOSTANCI Toksisite 1 2 TARİHSEL BAKI
DetaylıKaradeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Orman Endüstri Makinaları ve İşletme Anabilim Dalı 1. Proje Konusunun
DetaylıYÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (Değişik:RG-14/2/2014-28913) (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yükseköğrenim
DetaylıAra rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba
1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama
DetaylıPROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ. PROJE EKĠBĠ Süleyman SÖNMEZ Ercan AKÇAY Serkan DOĞAN. PROJE DANIġMANLARI
TÜBĠTAK-BĠDEB LĠSE ÖĞRETMENLERĠ (FĠZĠK, KĠMYA, BĠYOLOJĠ VE MATEMATĠK) PROJE DANIġMANLIĞI EĞĠTĠMĠ ÇALIġTAYLARI LĠSE-1 (ÇALIġTAY 2011) FĠZĠK GRUP SES-2011 PROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ
DetaylıGiresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi
Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı; Giresun Üniversitesi'nin akademik değerlendirme ve kalite geliştirme ile stratejik
DetaylıKULLANMA TALİMATI. ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır.
KULLANMA TALİMATI ONDAREN 8 mg/4 ml I.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ml çözelti 2 mg ondansetron baza eşdeğer miktarda ondansetron hidroklorür dihidrat
DetaylıELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ
Hukuk ve Danışmanlık ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ Türkiye de serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren,
DetaylıAMAÇ: Hastalarımızın ve hasta yakınlarının tedavi öncesi, tedavi sırasında ve tedavi sonrasında bilgilendirilmesini ve eğitilmesini sağlamak.
AMAÇ: Hastalarımızın ve hasta yakınlarının tedavi öncesi, tedavi sırasında ve tedavi sonrasında bilgilendirilmesini ve eğitilmesini sağlamak. KAPSAM: Tüm ayaktan ve yatarak tedavi gören hasta ve hasta
DetaylıTDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ
TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ Yrd.Doç.Dr. Soner METE Ders Hakkında Çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehdit eden etmenleri, bu etmenlerin önlenmesine ilişkin yürütülen politikalar, işverenlerin
DetaylıTürkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili?
Türkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti Hasan Çağlayan Dündar Araştırmacı Ayşegül Dinççağ Araştırmacı
DetaylıYAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ
YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
Detaylı17-19 EYLÜL 2010 TARİHLERİ ARASINDA MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİN DE YAPILAN ADIM ÜNİVERSİTELERİ İDARİ GRUP TOPLANTI KARARLARI
17-19 EYLÜL 2010 TARİHLERİ ARASINDA MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİN DE YAPILAN ADIM ÜNİVERSİTELERİ İDARİ GRUP TOPLANTI KARARLARI GENEL SEKRETERLER TOPLANTI TUTANAĞI 1-Bilginin elektronik ortamda paylaşımı
DetaylıDiyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet
Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları
DetaylıLif İçeren ve İçermeyen Enteral Ürünlerle Beslenen Hastalarda Gastrik Rezidüel Volüm ve Gastrointestinal Komplikasyonların Karşılaştırılması
Türk Yo un Bak m Derne i Dergisi Journal of the Turkish Society of Intensive Care DOI: 10.4274/Tybdd.10.08 Özgün Araştırma Original Research Lif İçeren ve İçermeyen Enteral Ürünlerle Beslenen Hastalarda
DetaylıSÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını
DetaylıTIPTA UZMANLIK KURULU. 23/06/2010 tarih ve 82 sayılı Karar Sayfa 1 / 14
Eğitimi Yılı /0/00 tarih ve 8 sayılı Karar Sayfa / ( Uzmanları için) Acil tıp (Toplam eğitim süresi ay) (0.0.0 tarih ve 7 No lu TUK Kararıyla ( Uzmanları için ) Acil tıp (Toplam eğitim süresi ay) (0.0.0
DetaylıÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu yönetmeliğin
Detaylı1. AMAÇ : Hastanenin tüm bölümlerini kapsayan enfeksiyonların önlenmesini sağlamak ve enfeksiyon kontrol programını sağlamak.
Ü VE 1. AMAÇ : Hastanenin tüm bölümlerini kapsayan enfeksiyonların önlenmesini sağlamak ve enfeksiyon kontrol programını sağlamak. 2. KAPSAM : Özel Yalova Hastanesi tüm bölümlerini ve tüm çalışanlarını
DetaylıŞeker Hastalığı Nedir? Neden Önemlidir?
Aile Hekimliği Sürekli Mesleki Gelişim Programı Hayatınız boyunca öngöremediğiniz ve hayat kalitenizi düşürecek pek çok sorun yaşayabilirsiniz. Şeker hastalığı(kısa olarak Diyabet diyebiliriz) ve obezite
DetaylıHEPATİT C SIK SORULAN SORULAR
HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri
DetaylıKISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul
KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a
DetaylıTMMOB EH R PLANCILARI ODASI TRABZON UBES III. DÖNEM (2014-2016) ÇALI MA PROGRAMI
TMMOB EH R PLANCILARI ODASI TRABZON UBES III. DÖNEM (2014-2016) ÇALI MA PROGRAMI I. KURUMSALLA MA VE ÖRGÜTLENMEN N GEL LMES Trabzon ubesi nin kurumsal ve örgütlenme yap güçlendirerek daha etkin ve verimli
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
AKILCI İLAÇ KULLANIMI PROJE YARIŞMASI BAŞVURU FORMU BAŞVURU SAHİBİNİN ADI SOYADI * BAŞVURU SAHİBİNİN MESLEĞİ BAŞVURU SAHİBİNİN YAŞI BAŞVURU SAHİBİNİN MEDENİ : DURUMU BAŞVURU SAHİBİNİN EĞİTİM DURUMU BAŞVURU
DetaylıÜniversite Hastaneleri Mali Sorunları ve Ortak Kullanım Yönetmeliği
Üniversite Hastaneleri Mali Sorunları ve Ortak Kullanım Yönetmeliği Beklentiler Sorunlar Dr. A. Sadık Kılıçturgay ÜHBD Yönetim Kurulu Üyesi, ÜHB Geri Ödeme Çalışma Kurulu Üyesi Üniversite Hastaneleri Mali
DetaylıRESTORANLARIN BELGELENDİRİLMESİ, DENETİMİ VE NİTELİKLERİNE İLİŞKİN TÜZÜK
RESTORANLARIN BELGELENDİRİLMESİ, DENETİMİ VE NİTELİKLERİNE İLİŞKİN TÜZÜK (13.4.2010 R.G. 60 EK III A.E. 239 Sayılı Tüzük) RESTORANCILAR BİRLİĞİ YASASI (46/2008 Sayılı Yasa) Madde 5 Tahtında Yapılan Tüzük
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
Detaylıİnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması
İnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması Latif Onur Uğur Süslü Sokak No: 4/2 Mebusevleri, Beşevler, 06580 Ankara E-Posta: latifugur@mynet.com, onurugurtr@yahoo.com
DetaylıBESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ
BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ 18 BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ Toplumun yaşam boyu yeterli ve dengeli beslenmesiyle sağlığın korunması, iyileştirilmesi, yaşam kalitesinin artırılması amacıyla uluslararası
DetaylıAVRASYA ÜNİVERSİTESİ
Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili İç Hastalıkları Hemşireliği Uygulama Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (x ) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X)
DetaylıKISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ 1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI. LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM
1. BEŞERĐ TIBBĐ ÜRÜNÜN ADI KISA ÜRÜN BĐLGĐSĐ LACDIGEST 2250 u/tab Çiğneme Tableti 2. KALĐTATĐF VE KANTĐTATĐF BĐLEŞĐM Etkin madde: Her bir çiğneme tableti 2250 ünite tilaktaz içerir. Yardımcı maddeler:
DetaylıEk 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler,
Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler, Bu araştırmada Fen Bilgisi sorularını anlama düzeyinizi belirlemek amaçlanmıştır. Bunun için hazırlanmış bu testte SBS de sorulmuş bazı sorular
DetaylıAnaliz aşaması sıralayıcı olurusa proje yapımında daha kolay ilerlemek mümkün olacaktır.
Analiz Raporu Kısa Özet Her geçen gün eczanecilik sektörü kendi içerisinde daha da yarışır hale geliyor. Teknolojinin getirdiği kolaylık ile eczane otomasyonu artık elinizin altında. Çoğu eczacılar hastalarına
DetaylıYEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler
YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin
Detaylı