Derleme / Review Venöz Tromboembolizm Profilaksisi Prophylaxis of Venous Thromboembolism
|
|
- Emine Gültekin
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ISSN Derleme / Review Venöz Tromboembolizm Profilaksisi Hatice Kılıç 1, Nazmiye Kapusuz 2, H. Canan Hasanoğlu 3 1 Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, Ankara 2 Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kalp Damar Cerrahisi Kliniği, Ankara 3 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara Geliş tarihi:05/11/2013 Kabul tarihi:19/02/2014 Özet Hastanedeki ölümlerin en yaygın nedenlerinden birisi pulmoner embolism dir (PE). Rutin otopsiler, Hastanedeki tüm ölümlerin %10-25 ini PE lerin oluşturduğunu göstermektedir. Bu hastaların bir kısmında PE ye yol açan terminal hastalıklar mevcutken önemli bir kısmınında tamamen sağlıklı bireyler oldukları gözlendi. Hastanede yatan her 100 hastadan yaklaşık birinin PE ye bağlı öldüğü tahmin edilmektedir. Bu hastaların yarısından fazlasının etkin profilaksi ile kurtarılması mümkündür. PE lerin %90 dan fazlasının bacaklardaki derin ven trombozu orijinli olduğu saptanmıştır. DVT ise genellikle uzun dönemde proksimal ven trombozlu hastalarda kronik bacak ülserleri ve postromboflebitik sendrom gibi komplikasyonlara yol açabilen bir durumdur. PE hastanedeki ölümlerin önlenebilir en yaygın nedenidir. Bununla birlikte PE sıklıkla silik bir kliniğe sahiptir ve tüm DVT olgularının %80 den fazlası klinik bulgu vermez. Bu nedenle PE ve DVT olgularının etkin bir şekilde profilaksi ile önlenmesi, olası birçok komplikasyonun üstesinden gelinmesini sağlayabilir. Bu derlemede dahili ve cerrahi hastalarda venöz tromboembolizm profilaksisinin ACCP 2013 klavuzundaki güncellenen bilgiler ışığında incelenmesi amaçlandı. Zamanında ve etkin bir şekilde yapılan tedavi yaklaşımı ile VTE ye bağlı gelişebilecek mortalite ve morbiditeyi en aza indirgemek mümkündür. Üstelik, PE ve DVT ye karşı alınan önlemlerin maliyeti, bu hastalıklar geliştiğindeki tedaviye göre maliyet yarar ilşkisi açısından daha ekonomiktir. Anahtar Kelimeler: Pulmoner emboli, derin ven trombozu, profilaksi, ACCP 2013 rehberi Abstract One of the most common causes of death in the hospitalized patient is pulmonary embolism (PE). Routine autopsies estimate that from 10 to 25 percent of all deaths in hospital involve emboli in the lung. While many of these individuals may have had a terminal illness leading to embolism, a significant number of deaths occur in patients who might otherwise have lived normal and healthy lives. It is estimated that one in 100 patients admitted to a hospital dies because of PE. It appears possible than more than one-half of these at-risk patients could be saved if effective prophylaxis was used. In more than 90 percent of cases of PE, the thrombosis originates in the deep veins of the legs. Deep vein thrombosis (DVT) is a condition that leads to long-term complications such as the post-phlebitic syndrome and chronic leg ulcers in a large proportion of patients who have proximal vein thrombosis. Pulmonary embolism remains the most common preventable cause of death in hospital. However, PE is often silent and more than 80 percent of all deep vein thrombi too have no clinical signs. Clearly, if both PE and DVT can be prevented from occurring in the first place with a effective prophylaxi, many of these problems could be overcome. It was aimed to investigate prophylaxis of venous tromboembolism in medical and surgical patients in the light of current information of ACCP 2013 in this review. With a timely and effective prophylaxis of venous tromboembolism, it is possible to reduce the incidence of mortality and morbidity related with this complication. Keywords: Pulmonary embolism, deep vein thrombosis, prophylaxis, ACCP 2013 guideline İletişim adresi: Hatice Kılıç Ankara Atatürk Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, Ankara, Türkiye Tel.: ; Faks: ; drhaticeb@yahoo.com Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tüm hakları saklıdır, tamamen ve kısmen tıpkıbasımı yasaktır
2 Venöz tromboembolismin (VTE) akut ve kronik komplikasyonları hasta ve toplum için büyük bir yük oluşturmaktadır. Venöz tromboembolizme bağlı hastalıkların oluşturduğu yükü azaltmak, etkili bir birincil koruma, doğru tanı, akut trombozun uygun tedavisi ve uzun dönem etkili bir ikincil koruma yaklaşımıyla olanaklıdır (1). Venöz tromboembolizm, hastane ölümlerinin yaklaşık %10 undan sorumludur (2-5). Ölen hastaların %25 i cerrahi kliniklerinde, %75 i dahili kliniklerde yatmakta olan hastalardır. Tromboprofilaksinin amacı riskli hastalarda henüz DVT oluşmadan, DVT ve PTE tehdidinin önlenmesidir. Buna primer profilaksi adı verilmektedir. Primer profilaksi hastalıktan korunmada en etkin yoldur. Buna karşın, hem cerrahi hem de medikal hastalarda çoğu kez ihmal edilir ya da doğru uygulanmaz. Venöz tromboembolide profilaksi derin ven trombozu ve pulmoner emboliyi önlemek amacı ile yüksek riskli hasta grubunda uygulanmaktadır. Profilaksi üzerine çalışmalar yıllardır yürütülmesine rağmen tedavide elde edilen başarılar kadar başarılı sonuçlar elde edilememistir. Bütün cerrahi işlemler, cerrahi teknik, yandaş hastalıklar, trombofili ve fiziksel durumlar venöz tromboemboli riskini arttırır. Cerrahi teknikte, örneğin laparatomi, artroplasti, turnike kullanmak, primer veya sekonder cerrahi komplikasyonlar, genel anestezi veya epidural anestezi, cerrahi tanıda gecikme venöz tromboemboli riskini arttırmaktadır. Ancak bu risklere ragmen profilaksi yapılmasında en çok tartışılan konu kanama riskinin de artacağı düsüncesidir. Venöz tromboemboli riski önemsenmemekle birlikte, cerrahlarda bilinçsiz bir kanama riski korkusu vardır. Halbuki yüksek riskli hastalarda proflaksi yapılsa bile pulmoner emboli riski ortadan kaldırılamamaktadır. Amerika Birlesik Devletlerinde yaygın proflaksi kullanılmasına rağmen pulmoner emboliye bağlı hastane ölümleri yılda bin civarındadır. Bu nedenle terazinin bir yanına pulmoner emboliyi diğer yanına da kanama riskini koyarak karar vermek gerekir. Cerrahi hastalarda venöz tromboemboli riski artmakla beraber trombofili araştırılması yapılmadığı için esas risk bilinemez. Bu nedenle tüm cerrahi ve medikal vakalarda riskler değerlendirilerek proflaksi risk grupları belirlenir. Unutulmamalıdır ki en düşük risklilerde bile PE riski vardır. Venöz tromboemboli riski medikal hastalarda çok daha önemlidir ve pulmoner embolilerin % 75 i hastanede yatan ciddi medikal gruptaki hastalarda görülür. Cerrahi hastalardaki risk seviyeleri hem ameliyata bağlı risk faktörü hem de hastaya ait risk faktörleri ile ilişkilidir. Düşük riskli cerrahi geçirecek bir hastanın örneğin paraplejisi varsa, hastanın DVT riski yükselir (6). Tromboprofilakside Kullanılan İlaçlar Venöz tromboembolizmin korunma ve tedavisinde kullanılan mevcut antikoagülan ilaçlar varfarin, standart heparin (SH), düşük molekül ağırlıklı heparin (DMAH), faktör Xa inhibitörleri ve direkt trombin inhibitörleridir (7). Ülkemizde var olan ilaçlar ve ruhsatlar endikasyon alanları Tablo 1 de verilmiştir. Tablo-1: Ülkemizde kullanılan ilaçlar ve ruhsatları İlaçlar Medikal hastalarda VTE tromboprofilaksi Cerrahi hastalarda VTE tromboprofilaksi VTE tedavi Standart heparin DMAH Enoksaparin Dalteparin Bemiparin Nadroparin Tinzaparin Parnaparin K vitamini antagonisti Varfarin sodyum Faktör Xa inhibitörü Fondaparinuks Faktör Xa inhibitörü Apixoban (Eluquil jenerik adı) (Ülkemizde yakın zamanda piyasada olması bekleniyor, atrial fibrilasyonda endikasyonu mevcut) Faktör Xa inhibitörü Rivaroxaban (Xarelto:jenerik adı) Direkt trombin inhibitörü Dabigatran (Pradaxa:jenerik adı) (Atrial fibrilasyonda endikasyonu mevcut) Abdominal ve majör ortopedik cerrahi Düşük doz fraksiyone olmamış heparin (SH) Venöz tromboembolizm (VTE) koruyucu tedavisinde ilk kullanılan ilaç SH dir. Fraksiyone olmamış heparinler plaseboya göre DVT ve PTE oluşma riskini sırasıyla %56 ve %58 oranında azaltmaktadır (8). DMAH lerle kıyaslandığında VTE insidansı ve mortalitesi üzerine etkileri eşittir. Günde 2-3 kez 5000 IU subkutan olarak uygulanır (9). Yüksek riskli hastalarda günde üç kez 5000 IU olarak kullanılmalıdır. Uygulama biçimi ve medikal hastalarda profilaktik etkileri konusunda kanıtların daha az olması dezavantajlarıdır. Bu nedenle medikal hastaların profilaksisinde daha az sıklıkta kullanılmakta ve kılavuzlar tarafından daha az önerilmektedir (10). Düşük molekül ağırlıklı heparinler (DMAH) Medikal hastaların VTE profilaksisi için rutin olarak önerilen ilaçlar DMAH lerdir. Heparinlerin koruyucu tedavi dozları Tablo 2 de verilmiştir (11-13). Düşük molekül ağırlıklı heparinlerin, standart heparine kıyasla avantajları, biyoyararlanımlarının yüksek (%25-30 a karşılık %90-95), plazma yarı ömürlerinin uzun olması; trombosit, hemoastaz ve osteoporoz yan etkilerinin standart heparine göre daha az olmasıdır. - H. Kılıç et al. 119
3 Tablo- 2: Medikal hastalarda VTE profilaksisinde kullanılan ilaçlar ve dozları İlaçlar Fondaparinuks Fraksiyone olmamış heparin (SH) Enoksaparin Dalteparin Nadroparin Tinzaparin Parnaparin Doz 2.5 mg/gün S.C IU 2-3* doz/gün S.C. 1 mg/kg/12 saat veya 1.5 mg/kg/24 saat (180 mg ı geçmeyecek; 1 mg =100 U) (40 mg/gün S.C) 100 IU/kg/12 saat veya 200 IU/kg/24 saat (18000 IU yi geçmeyecek) (5000 IU/gün S.C.) 85.5 IU/kg/12saat veya 171 IU/kg/24 saat (17100 IU yi geçmeyecek) (3400 IU/gün S.C.) 175 IU/kg/24 saat 6400 IU/24 saat *Riski yüksek hastalarda günde üç doz (ağır medikal hastalık ve trombofili öyküsü, alt ekstremite paralazisi gibi) Fondaparinuks Medikal hastaların VTE profilaksinde, faktör Xa inhibitörü olan fondaparinuks yeni bir tedavi seçeneğidir. Akut kalp ve solunum hastalıkları, infeksiyon ve inflamatuar barsak hastalıkları nedeniyle yatmakta olan hastalarda fondaparinuks günde 2.5 mg sc olarak uygulanmalıdır (14). Tedavi dozu 50 kg altında hastalarda 5 mg/gün, kg arası hastalarda 7.5 mg/gün ve 100 kg ın üstü hastalarda 10 mg/gün dür. Fondaparinuksun ülkemizde bu endikasyonda ruhsatı bulunmamaktadır (14). Mekanik yöntemler Mekanik yöntemler olarak intermittan pnömatik kompresyon (İPK) ve elastik çoraplar kullanılabilir. Ancak medikal hastalarda mekanik yöntemlerin tek başlarına etkili oldukları konusunda yeterli kanıt yoktur. Bu nedenle medikal hastalarda rutin kullanımları önerilmemektedir (2, 10, 11). Mekanik koruyucu tedavi yöntemleri; antikoagülan tedavinin kontrendike olduğu hallerde ve kanama riski yüksek hastalarda kullanılmalıdır. Koruyucu etkiyi artırmak amacı ile antikoagülan tedaviye ek olarak da uygulanabilir. Pnömatik kompresyonun hastayı hareketsiz kılması paradoks olarak VTE riskini artırabilir. Elastik çorapların ise hastanın konforunu bozması ve sürekli kullanılmaları gerektiğinden hastanın tedaviye uyumunu olumsuz etkiler. Bu nedenle hastaların eğitilmesi ve uyumun izlenmesi gerekir. Profilaktik tedavi için genel öneriler: Düşük molekül ağırlıklı heparin ve düşük doz SH eşit etkiye sahiptir (8, 15). DMAH ler, yan etki profili ve kullanım kolaylığı açısından daha avantajlıdırlar (12, 13, 16). VTE profilaksisinde aspirinin yeri olmadığı düşünülmektedir. Ancak son yıllarda profilakside kullanımının faydalı olduğuna dair çalışmalar mevcuttur (17). Profilaksi dozları belirlenirken böbrek fonksiyonları dikkate alınmalıdır. Özellikle yaşlı hastalarda ve kanama riski yüksek hastalarda bu konuda özen gösterilmelidir. Profilaksi uygulanan hastalarda spinal ya da epidural anestezi yapılacaksa dikkatli olmak gerekir. Tedavi süresi konusunda yeterli veri yoktur. Ancak bu süre en az yirmisekiz gün olmalıdır (12,13). Yeni rehberlerde ise hasta mobilize olana kadar profilaksiye devam edilmesi önerilmektedir. Tedavi süresi riskin devamlılığına göre daha da uzun olabilir (18). Profilaksi, kanama riskini artırmaksızın VTE riskini % oranında azaltır. Mekanik koruyucu tedavi yöntemleri kanama riski yüksek hastalara önerilir veya antikoagülan tedavinin yanı sıra verilebilir. Medikal Hastalarda VTE Profilaksisi Medikal hastalarda VTE profilaksisi, bugün için hastalığın önlenmesinde en etkili ve güvenli yöntemdir. Bu olgularda koruyucu tedavi yapılmadığı durumlarda, hastanede DVT oluşma riski %10-40 dır (19, 20). Hastaların %84 ünde birden fazla risk birlikte bulunmaktadır (21-24). Bu hastalarda profilaksi kararını; yatış nedeni olan hastalıklar, eşlik eden diğer hastalıklar (medikal risk faktörleri) ve kolaylaştırıcı ek risk faktörlerinin (yaş, obezite, immobilizasyon gibi) varlığı belirler. Hasta aşağıda belirtilen risk faktörleri ve eşlik eden medikal hastalıkları açısından değerlendirilir (Şekil 1). Bu değerlendirme sonucuna göre hastaya uygun profilaksi belirlenir. ACCP 2013 rehberinde dahili hastalıkların profilaksisine dair belirtilen durumlar 2008 den farklı olarak vurgulanmıştır: Kritik dahili hastalığı olan hastalarda DVT açısından rutin ultrason önerilir. Bu grup hastalarda DMAH, düşük doz SH ya da fondaparinuks önerilir (Grade 2C). Kritik hastalığı olan dahili hastalarda; kanama riski yüksek ya da kanaması varsa; kademeli artan basınçlı varis çorabı (Grade 2C) ya da intermittant pnömotik kompresör (İPK) uygulanır (Grade 2C). Bu grup hastalarda; kanama riski düştüğünde mekanik yerine farmakolojik profilaksi uygulanır (Grade 2B). PTE açısından ilave risk faktörleri olmayan kanser hastalarında DMAH, düşük doz SH önerilmez (Grade 2B) ya da Warfarin önerilmez (Grade 1B). PTE açısından ilave risk faktörleri olan (daha önce geçirilmiş VTE; immobilizasyon; hormonal terapi; talidomid, lenalidomid, anjiogenez inhibitörleri ile tedavi) kanser hastalarında DMAH, düşük doz SH önerilir (Grade 2B). Santral venöz katater takılan kanser hastalarında rutin DMAH, düşük doz SH profilaksisi önerilmez (Grade 2B) ya da Warfarin önerilmez (Grade 2C). Evde kronik immobil ya da hemşire bakımındaki hastalara rutin tromboflaksi önerilmez (Grade 2C). Artmış PTE riski olan hastalar; daha önce PTE geçirenler, yakın zamanda cerrahi ya da travma öyküsü olanlar, aktif kanseri olanlar, gebeler, östrojen kullanımı, ilerlemiş yaş, hareket kısıtlılığı, morbid obezite, ya da bilinen trombofili öyküsü olan hastalar uzun süreli yolculuk yapacaksalar belirtilen kurallara göre yolculuk olmalıdır: Baldır kası egzersizi, sık ambulasyon, koridor boşluğu olan koltuklarda yolculuk önerilir. Bu grup hastalarda mmhg basınçlı diz altı varis çorabı önerilir. Diğer uzun yolculuk yapacak olan hastalara varis çorabı önerilmez. Uzun süre yolculuk yapacak olanların aspirin ya da antikoagulan kullanmaları gerekmez. Daha önce PTE öyküsü olmaksızın asemptomatik trombofilisi olanlara uzun süreli günlük mekanik ya da farmakolojik profilaksi önerilmez (Grade 1C) (6). 119 Venöz Tromboembolizm Profilaksisi H. Kılıç ve ark.
4 Hastada aşağıdaki medikal hastalık ya da koşullardan biri var mı? Kanıtlanmış Akut MI Akut kalp yetersizliği NYHA III/IV Aktif kanser-tedavi gerektiren Ağır infeksiyon hast./sepsis Solunumsal hastalıklar (solunum yetersizliği ± mekanik ventilasyon; kronik solunumsal hastalığın akut alevlenmesi) Romatizmal hastalıklar (alt ektremite akut artriti ve vertebra kompresyonu dahil) İskemik inme Parapleji Sadece konsensus Inflamatuar hastalık ve yatağa bağımlılık Inflamatuar barsak hastalığı Farmakolojik profilaksinin kontrendikasyonu var mı? HAYIR DMAH (1x1), SH (2-3x1) veya fondaparinuks (Süre 6-14 gün) Dahili hastalığı olan tüm olgular profilaksi açısından değerlendirilmelidir. Hasta> 40 yaş ise ve Hareket kısıtlılığı mevcutsa EVET Şekil 1: Dahili Hastalarda VTE profilaksisi Hastada aşağıdaki predispozan risk faktörlerinden biri var mı? Akut medikal hastalığı olan hastada kanıtlanmış VTE öyküsü Kanser öyküsü Komplike akut infeksiyon hastalığı Yaş > 75 years Konsensus güçlü kanıtlara dayanan Uzamış yatağa bağımlılık Yaş > 60 Variköz venler Obezite Hormon tedavisi Gebelik/post-partum Nefrotik sendrom Dehidratasyon Thrombofili ya da trombositos Farmakolojik profilaksinin kontrendikasyonu var Mekanik tromboprofilaksi yöntemleri: İntermittan pnömatik kompresyon, elastik kompresyon bandajı veya varis çorabı uygulanır Cerrahi Hastalarında VTE Profilaksisi Cerrahi hastalarda yaş, obezite, malignite, geçirilmiş VTE öyküsü, variköz venler, trombofilik bozukluklar VTE riskini artırmakta olup yapılan operasyon tipi ve süresi, anestezi yöntemi, immobilizasyon, dehidratasyon ve sepsis de DVT gelişiminde etkili risk faktörleridir (25, 26). Derin ven trombozu sonrası obstrüksiyon ve venöz reflüye bağlı olarak post-trombotik sendrom tablosu sıklıkla (%25-65) gelişebilmektedir. Günümüzde cerrahi uygulanan olgularda; erken mobilizasyon, gelişmiş perioperatif bakım, tromboprofilaksinin uygulanması ile DVT komplikasyonlarının gelişim riski azaltılabilmektedir. Düşük doz, fraksiyone olmamış heparin (SH) ve DMAH ile cerrahi olgularda yapılan profilaksi, DVT gelişimini %68-76 oranında azaltmaktadır (27, 28). Cerrahi olgular arasında DVT gelişim insidansı risk sınıflamasına göre dört grup tanımlanmıştır. Risk sınıflması için ACCP 2013 rehberinde 2008 den farklı olarak risk skorlamaları ön plana çıkarılmıştır. Büyük serili çalışmaları ile validasyonu yapılmış Roger ve Caprini skorlamaları risk sınıflmasında kullanılmaktadır (Tablo 3 ve tablo 4) (6, 29, 30). Her bir gruptaki olgular için DVT önleme stratejileri geliştirilmiştir. Bu gruplar ve her gruba uygun profilaksi önerileri Tablo 5 de özetlenmiştir (2, 6, 25). ACCP 2013 rehberinde hastaların kanama riskleri ön plana alınarak profilaksi önerileri yapılmıştır. Ayrıca nonortopedik olgulardaki cerrahi risk skorlamalarına göre VTE profilaksi önerilerinde bulunulnuştur (Tablo 6). İlk defa profilakside düşük doz aspirin rehberde yer almıştır. Ortopedik cerrahi hastalarında ise Total kalça artroplastisi (TKA), Total diz artroplastisi (TDA), Total kalça kırığı (TKK) operasyonu yapılacak hastalara preoperatif 12 saat önce DMAH başlanır, postoperatif en az 12 saat devam edilir. TKA, TDA yapılacak hastalara DMAH a ilaveten IPK kullanılır. DMAH alternatifleri: fondaparinux, apixaban, dabigatran, rivaroxaban, düşük doz SH (hepsi Grade 2B), warfarin, veya aspirin (hepsi Grade 2C). Major ortopedik cerrahilerde artmış kanama riski varlığında IPK önerilir (Grade 2C). Enjeksiyon veya IPK e uyum güçlüğü olan hastalarda fondaparinux, apixaban veya dabigatran (alternatifi rivaroxaban veya warfarin (hepsi Grade 1B) uygulanır (6). Tablo 3: Genel cerrahi ve vasküler cerrahi hastalarında venöz tromboemboli risk indeksi (Roger Skoru)*. Risk faktörü Endokrin cerrahi dışındaki cerrahiler Solunumsal ve hemic 9 Torakoabdominal anevrizma, embolektomi/trombektomi, venöz rekonstrüksiyon ve endovasküler onarım Anevrizma 4 Ağız, damak 4 Mide, barsak 4 Cilt 3 Herni 2 ASA ya* göre fiziksel durum değerlendirmesi 3, 4 veya Bayan cinsiyet 1 İşle ilgili relatif değer > Her bir durumun varlığı iki puan 2 İlerlemiş kanser Postoperatif 30 gün için kemoterapi öyküsü Preoperatif serum sodyum düzeyi< 145 mmol/l Preoperatif 72 saat önce 4 ünite eritrosit transfüzyonu Hastanın entübe olması Her bir durumun varlığı bir puan 1 Yaranın temiz veya kontamine olması Preoperatif hematokrit<38% Preoperatif bilirubin düzeyi 1.0 mg/dl Dispne varlığı Serum Albumin düzeyi < 3.5 mg/dl Hastanın klinik aciliyeti Her bir durumun varlığı sıfır puan 0 ASA ya* göre fiziksel durum sınıfı 1 İşle ilgili relatif değer <10 Erkek cinsiyet Risk Skoru Kısaltmalar: ASA, American Society of Anesthesiologists; RVU, relative value unit. (*6, 29). 7 H. Kılıç et al. 120
5 Tablo 4: Cerrahi hastalarda Pulmoner Emboli açısından risk katsayıları (Caprini Skorlaması*). Düzeyi Profilaksi uygulanmadığında DVT riski (%) 1 Puan Değerinde Risk Faktörü yaş 2. Planlanmış minör cerrahi 3. Geçirilmiş majör cerrahi (<1 ay) 4. Varis Risk 5. Enflamatuvar bağırsak hastalığı hikayesi 6. Bacakta şişlik 7. Obezite (VKİ >25) 8. Akut miyokart enfarktüsü 9. Konjestif kalp yetersizliği (<1 ay) 10.Sepsis (<1 ay) 11.Ciddi akciğer hastalığı (pnömoni dahil) (<1ay) 12. Anormal akciğer fonksiyonları (KOAH) 13. Hastanın yatak istirahatinde olması 14. Diğer risk faktörleri 2 Puan Değerinde Risk Faktörleri yaş 2. Artroskopik cerrahi 3. Mevcut ya da geçirilmiş kanser 4. Majör cerrahi (>45 dakika) 5. Laparoskopik cerrahi (45 dakika) 6. Yatağa bağımlı hasta 7. Sabitleyici alçı/atel/sargı (<1ay) 8. Santral venöz girişim 3 Puan Değerinde Risk Faktörleri >75 yaş 2. DVT/PE hikayesi 3. Ailevi tromboz hikayesi 4. Faktör-V-Leiden pozitifliği 5. Protrombin 20210A pozitifliği 6. Yüksek serum homosistein değerleri 7. Lupus antikoagülan pozitifliği 8. Antikardiyolipin antikorları pozitifliği 9. Heparine bağlı trombositopeni (HIT) 10. Diğer konjenital veya edinsel trombofililer var ise tipi 5 Puan Değerinde Risk Faktörleri Elektif majör alt ekstremite artroplastisi 2. Kalça, pelvis, veya bacak kırığı (<1ay) 3. İnme (<1ay) 4. Politravma (<1ay) 5. Akut spinal kord hasarı (felç) (<1ay) Risk Durumu Düşük (Risk Skoru:0-1) Orta (Risk Skoru:2) Yüksek (Risk Skoru:3-4) Çok yüksek (Risk Skoru 5) Kadınlarla İlgili Risk Faktörleri (Her Biri 1 Puan) 1. Oral kontraseptif veya HRT kullanımı 2. Hamilelik veya postpartum (<1 ay) 3. Açıklanamayan ölü doğum, toksemili veya gelişme gerilikli prematüre doğum, tekrarlayan spontan düşük 3 ACCP 2013 rehberinde risk skorlamalarına göre profilaksi ön plana çıkmıştır. Hastaların demografik verileri, genetik alt yapıları, klinik ve loboratuvar değerleri ve komorbit hastalıklarına göre risk değerlendirmesi yapılmaktadır. ACCP 2013 rehberinde validasyonu yapılmış Caprini veya Roger skorları önerilmektedir. Tabloda Caprini risk skorlaması izlenmektedir (*6, 30). Tablo 5: Cerrahi olgularda VTE riskine göre profilaksi önerileri. Risk Düzeyi Profilaksi uygulanmadığında DVT riski (%) Düşük risk <10 Ek risk faktörü* olmayan <40 yaş olguda minör cerrahi Orta risk Ek risk faktörü olan olguda minör cerrahi Ek risk faktörü olmayan yaş olguda cerrahi Orta riskli olguda kanama riski yüksek ise Yüksek risk >60 yaş olguda cerrahi Ek risk faktörü olan yaş olguda cerrahi Yüksek riskli olguda kanama riski yüksek ise Çok yüksek risk Multiple risk faktörü varlığında cerrahi, diz veya kalça artroplastisi, kalça kırığı cerrahisi, major travma, spinal kord yaralanması Çok yüksek riskli olguda kanama riski yüksek ise Profilaksi önerileri Tromboprofilaksiye gerek yok. Erken ve etkin mobilizasyon önerilir. DMAH (1x1), SH (2-3x1) veya fondaparinuks Mekanik tromboprofilaksi** DMAH (1x1), SH (2-3x1) veya fondaparinuks Mekanik tromboprofilaksi** DMAH (1x1), fondaparinuks, oral vitamin K antagonistleri veya Mekanik tromboprofilaksi + DMAH/SH Mekanik tromboprofilaksi** *Ek risk faktörleri: Geçirilmiş VTE, malignite varlığı, moleküler hiperkoagülabilite **Mekanik tromboprofilaksi yöntemleri: İntermittan pnömatik kompresyon, elastik kompresyon bandajı veya çorabıdır. Yüksek kanama riski azaldığında antikoagülan profilaksiye geçiş düşünülmelidir. Tromboembolizm Tanı Ve Tedavi Uzlaşı Raporu (2010) ndan alınmıştır (28). ACCP 2013 rehberinde ise tablodaki bilgilerde değişiklik izlenmemiştir (6). 121 Venöz Tromboembolizm Profilaksisi H. Kılıç ve ark.
6 Tedavi süresi Mevcut kanıtlar en az 28 gün koruyucu tedavi önermektedir (12, 13). Ancak dört haftalık profilaksinin yeterli olup olmadığı tartışma konusudur. ACCP 2013 rehberinde güçlü öneri 35 gün mutlaka verilmeli, risk devam ettiği sürece tedavi uzatılması önerilmektedir (Örneğin postoperatif dönemde hasta mobilize oluncaya kadar) (6). Profilakside uygulama yöntemleri Düşük doz standart heparin (SH) (2-3 x 5000 IU) ve düşük moleküler ağırlıklı heparin (DMAH) (enoksoparin 40 mg/gün, dalteparin 5000 IU/gün, nadroparin 3400 IU/gün), DVT insidansını azaltmada eşit derecede etkin tedaviler olup, %68-76 risk azalması sağlarlar (6, 28). Düşük molekül ağırlıklı heparin ile daha az yara hematomu ve majör kanama komplikasyonu bildirilmektedir. Ortopedik olgularda yeni antikoagülanlardan fondaparinuks (2.5 mg/gün S.C.) profilakside DMAH kadar etkindir. Aspirin kullanımının cerrahi olgularda da profilakside kullanılmamaktadır (5, 25). Rehber bilgileri bu yönde iken ACCP 2013 rehberinde major ortopedik cerrahiler olan total kalça kırığı (Grade 1B), total kalça artroplastisi (Grade 1B), total diz artroplastisi (Grade 2C), yapılacak hastalarda profilakside aspirin önerilmektedir (6). Mekanik yöntemlerden, intermittan pnömatik kompresyon (İPK) cihazları her dakikada 10 saniye süreli mmhg eksternal ritmik kompresyon sağlayarak etki gösterir (6, 31). Elastik kompresyon bandajı ve/veya İPK; antikoagülanların kontrendike oldukları orta riskli hastalarda tek başına kullanıldıklarında da etkilidirler. Ayrıca yüksek riskli hastaları korumada antikoagülanlarla birlikte kullanıldıklarında daha etkili olmaktadırlar. Diz uzunluğunda bandajlar baldır uzunluğundaki bandajlara göre eşit ölçüde etkili, daha ucuz, hasta uyumu açısından daha iyidir. Elastik kompresyon bandajı ya da çorabı asemptomatik DVT gelişimini %50-60, İPK ise %69 oranında azaltır. Ancak bu yöntemlerin tek başına PTE profilaksisindeki etkinlikleri daha azdır (6, 28). İntermittan pnömatik kompresyon veya elastik kompresyon çoraplarının kullanılamadığı veya antikoagülanların kontrendike olduğu, çok yüksek riskli olgularda vena kava inferior filtreleri kullanılabilir. Yüksek riskli cerrahi olgularda tek ajanla profilaksi yerine, günümüzde optimum profilaksinin elastik kompresyon bandajı/ipk ve DMAH gibi kombinasyonlar ile elde edilmesi önerilir (6, 25, 28, 31). Farmakolojik tromboprofilaksi veya antikoagülan kullanımına karar verildiğinde kanamayı kolaylaştıran durumlar ve risk faktörleri mutlaka gözden geçirilmelidir. Günümüzde profilaktik filtre kullanımı multi-travmatik hastalarda PE oluşmasını engellemek içindir. Filtre kullanımının gerektiği travma hasta grupları; aktif kanama ve spinal kord hasarına bağlı quadripleji ya da paraplejidir. Profilaksinin çeşidini, süresini ve yoğunluğunu içinde olduğu risk sınıfı tayin eder. Düşük riskli hasta grubunda erken mobilizasyon yeterli olmakla beraber kalan tüm risk gruplarında DMAH ler rutin olarak kullanılmaktadırlar. Risk sınıfı arttıkça DMAH lerin dozları da artmakta ve en yüksek risk grubunda profilaksiye İPK da eklenmelidir. Genel cerrahi hastaları için en etkili profilaktik ajanın DMAH olduguna dair çok sayıda çalışmalar vardır (6, 25, 28). Bu çalışmalarda DMAH ile sırası ile düşük doz heparin, aspirin ve warfarin karşılaştırıldığında gerek güvenilirlilik açısından gerekse etkinlik açısından DMAH ler üstün bulunmuştur (32-36). Yoğun bakımda yapılan bir çalışmada profilaksiye rağmen %39 DVT tespit edilmistir. Üst ektremitede görülen tüm DVT lerin hemen hepsi santral katatere bağlı iken, alt ekstremitedekilerin %33 ü katater nedeni ile oluşmuştur. Bu çarpıcı sonuç nedeni ile uzun süre katater takılacak hastalarda DMAH ile profilaksi önerilmektedir (37, 38). Profilakside dikkat edilmesi gereken diğer bir konu da profilaksinin ne kadar devam etmesi gerektiğidir. Yapılan tüm çalışmalar göstermiştir ki, venöz tromboz süreci hastahaneden taburcu olduktan sonraki ilk 2 ay içinde de devam etmektedir. Özellikle günümüzde hastaneden mümkün olduğunca erken taburcu ettiğimiz hastaların evde de profilaksilerinin devam etmesi gerektiğini unutmamak gerekir. Örneğin kalça ameliyatlarında proflaksi yapılmazsa hastaneden çıktıktan sonra da risk iki aya kadar devam eder. Cerrahi sonrası hastalar için hastanede yapılan proflaksi ile yeterli olmamaktadır. Erken taburcu edildikleri, çıkış öncesi DVT taraması yapılmadıkları için asemptomatik hastalar belirlenemez veya bir kısmında evlerinde geç DVT görülebilir, bu nedenle pulmoner emboli gelişip ölüme sebep olabilmektedir. Günümüzde uzun dönem proflaksi gittikçe yerleşmeye başlamıştır. Özellikle ortopedik hastalarda erken mobilize edilmelerine rağmen hastalar hastaneden de erken çıkarıldıkları için ortalama % 25 inde iki aya kadar pulmoner emboli gelişebilmektedir ve bu yüzden yüksek riskli ortopedi grubunda proflaksi uzun dönem yani 1 ile 1.5 ay arası yapılmaktadır. ENOXACAN II çalışmasında abdominal kanser cerrahisi sonrası 6-10 gün ve gün 40 mg /gün enoksaparin kullanan hasta grupları karşılaştırıldığında; uzun dönem kullanan grupta VTE insidansı %60 oranında azalmıştır ve bu yarar 3 aylık takip döneminde de sürmüştür. Uzatılmış profilaksi, kanama insidansında artışa sebep olmamıştır. Uzun dönem proflaksiye ekonomik açıdan bakacak olursa taburcu olduktan sonra üç hafta devamlı proflaksi bir milyonda 601 kişinin hayatını kurtarmaktadır ve her kurtarılan hastanın hayatının maliyeti para ile ölçülemeyeceği gibi ölçüldüğü zamanda bunun çok yüksek olduğu gösterilmektedir (30, 39). VTE profilaksisinde ACCP 2013 rehberinde önerilen yeni jenerasyon antikoagulanlar farmakolojik olarak iki grupta incelenmektedir: 1-Antifaktör Xa inhibitörleri: a)rivaroxoban: 10 mg formda 10 ve 30 tablet; 15 mg formda ise 28 tablet içermektedir. Türkiye rutin dışı endikasyonla, sağlık bakanlığına ilgili formları ile bildirilerek hastaya reçete edilebilmektedir. Hastalarda kanama yan etkisi ile etkinlik arası denge gözetilerek tedavi kararı verilmelidir. Hastalarda warfa- H. Kılıç et al. 122
7 rine göre düzenli kan takibi ile monitorizasyonu gerekmemesi avantajına sahiptir. b)apiksoban: Ülkemizde yakın zamanda piyasada olması bekleniyor, atrial fibrilasyonda endikasyonu mevcut. 25 mg 2x1 düşük dozda önerilmektedir. Büyük serili bir çalışmada 5mg 2x1 dozda uygulandığında arteryel trombotik komplikasyonlar bildirilmiştir (40). Özellikle major ortopedik cerrahi (TKK, TKA ve TDA) hastalarında endikasyonu mevcuttur (6). 2-Direkt trombin inhibitörleri: a)dabigatran: Ülkemizde atrial fibrilasyonda endikasyonu mevcut. Dozu 150 mg 2x1 uygulanmaktadır. Büyük serili bir çalışmada plasebodan fazla warfarinden az kanama riskine sahip olduğu görülmüştür (41). Özellikle major ortopedik cerrahi (TKK, TKA ve TDA) hastalarında endikasyonu mevcuttur (6). Travmada profilaksi Travmalı hastalarda derin ven trombozu riskinin açıkça belirlenmesi üzerine rutin proflaksi uygulanmaya başlanmıştır. Profilaksi uygulamalarının etkinlikleri hakkında değişik yayınların olmasına rağmen venöz tromboembolizm oranını düşürdükleri gösterilmistir (6, 32, 36, 42). En çok uygulanan proflaksi yöntemi farmakolojik olandır. Cilt altına düşük doz klasik heparin (5.000 unite 2 veya 3x1 olarak kullanılır), düşük molekül agırlıklı heparinler, pnömotik kompresyon aletleri ve filtreler proflaktik yöntem olarak uygulanır. Her birinin kendine göre sınırlamaları vardır. Majör travma hastaları yüksek riskli ortopedik hastalar gibi kabul edilmelidir. Diğer bir proflaksi yöntemi olan intermittan pnömatik kompresyon aletleri kanama riski yüksek hastalarda yalnız başına veya farmakolojik profilaksiye ilave olarak uygulanmaktadır (6, 43). Teorik olarak İPK, stazı önleyip venöz velositeyi arttırırken, fibrinolitik akvitiyeyi azaltıp venöz dilatasyon sonucu oluşacak endotel harabiyetini azaltır. Travmada proflakside farklı sonuçları görmek travma hastalarında birden fazla faktörün olaylara karışması nedeni ile şaşırtıcı değildir. Her hastada travma sonrası VTE gelisimi; travmanın şiddeti ve kendine göre olan davranışı, staz, venöz harabiyet ve hiperkoagulabilite açısından farklı olmaktadır. Genel cerrahide kullanılan proflaksi yöntemleriyle travma hastalarında aynı etkinliği elde etmek mümkün değildir. Örneğin visseral organ yaralanmasına sebeb olmuş bir travma hastasında venöz tromboemboli proflaksisi, spinal kord yaralanması meydana gelmiş olana göre farklıdır. Özet Medikal hastalarda tromboprofilaksi önerileri: 1- Konjestif kalp yetersizliği, ağır bir solunum hastalığı, aktif kanser, akut iskemik inme, akut enfeksiyon hastalığı veya inflamatuar bir hastalık nedeniyle hastaneye yatırılan, yatağa bağımlı olan veya hastanede yatmakta olup VTE öyküsü bulunan, VTE gelişimi için bir veya daha fazla ek risk faktörü bulunan hastalarda, DMAH (enoksaparin 40 mg 1x1 veya dalteparin 5000 IU 1x1), düşük doz SH (5000 IU 3x1) ya da fondaparinuks ile tromboprofilaksi yapılmalıdır (Çok güçlü öneri). 2- Venöz tromboembolizm için risk faktörleri bulunan hastalarda farmakolojik tromboprofilaksi kontrendike ise, mekanik tromboprofilaksi uygulanmalıdır (Çok güçlü öneri). Kanama riski geçince farmakolojik profilaksiye başlanmalıdır. Akut medikal hastalık nedeniyle yatağa bağımlı olan kanser hastalarında, diğer yüksek riskli medikal hastalar gibi rutin tromboprofilaksi uygulanmalıdır. Kanser hastaları ek VTE risk faktörü varsa profilaksi uygulanmalıdır, başka faktör yok ise profilaksi önerilmez. (Çok güçlü öneri). 3- Yoğun bakım ünitesine alınan her hastada VTE risk değerlendirmesi yapılmalı, VTE riski orta-yüksek olanlarda DMAH ya da düşük doz SH ile tromboprofilaksi yapılmalıdır (Çok güçlü öneri). Yoğun bakım hastalarında rutin olarak yatak başı ultrason yapılmalıdır. 4- İskemik inmeli hastalarda DMAH, düşük doz SH (Çok güçlü öneri), erken mobilizasyon ve basınçlı elastik çorap (BEÇ) uygulanmalıdır (Zayıf öneri). 5- Hemorajik inmeli veya kanama riski bulunan iskemik inmeli hastalarda BEÇ ile birlikte Aralıklı pnömotik kompresör (APK) uygulanmalıdır (Zayıf öneri). 6- Sekiz saatten uzun süreyle uçak yolculuğu yapan kişilere rahat, bol giysiler giymeleri, bol sıvı tüketmeleri ve bacak kaslarını sıklıkla çalıştırmaları önerilmelidir (Güçlü öneri). 7- Evde kronik bakım hastası olan immobil hastalara rutin profilaksi önerilmez (Güçlü öneri). 8- Ek risk faktörleri bulunan ve uzun yolculuklar yapan kişilerin bu önlemlere ek olarak, ayak bileğinde mmhg basınç sağlayan diz altı BEÇ giymeleri (Zayıf öneri) veya uçak kalkmadan önce bir kez profilaktik dozda DMAH almaları önerilmelidir (Zayıf öneri). Bu yolcuların VTE profilaksisi amacıyla Aspirin ya da antikoagülan tedavi almaları önerilmez (Çok güçlü öneri). 9- Asemptomatik trombofilisi olan hastalara rutin profilaksi önerilmez. Tromboprofilaksinin zamanlaması önerileri: 1- Majör cerrahi girişimlerde tromboprofilaksi amacıyla DMAH kullanılan hastalarda, tromboprofilaksiye ameliyattan 12 saat önce başlanmalı ve postoperatif en az 12 saat devam edilmelidir (Çok güçlü öneri). 2- Majör cerrahi girişimlerde tromboprofilaksi amacıyla fondaparinuks kullanılan hastalarda, tromboprofilaksiye ameliyattan 6-8 saat sonra veya ertesi gün başlanmalıdır (Çok güçlü öneri). 3- Cerrahi girişimden önce yatmış olan hastalara profilaksi 12 saat önce, aynı gün gelmiş hastalarda 6-8 saat sonra başlanmalıdır (Çok güçlü öneri). 4- Üç günden uzun süreyle yatağa bağımlı olacak tahmin edilen riskli medikal hastalarda tromboprofilaksiye hemen başlanmalıdır (Çok güçlü öneri). 123 Venöz Tromboembolizm Profilaksisi H. Kılıç ve ark.
8 Tromboprofilaksi süresiyle ilgili öneriler: 1- Total kalça artroplastisi, total diz artroplastisi ya da kalça kırığı cerrahisi yapılan hastalarda tromboprofilaksi en az 10 gün süreyle yapılmalıdır (Çok güçlü öneri). 2- Total kalça artroplastisi ve kalça kırığı cerrahisi yapılan hastalarda, tromboprofilaksi cerrahi sonrası 35 güne kadar uzatılmalıdır (Çok güçlü öneri). 3- Total diz artroplastisi uygulanan hastalarda diğer VTE risk faktörleri dikkate alınarak tromboprofilaksinin cerrahi sonrası 35 güne kadar uzatılması düşünülmelidir. (Zayıf öneri). 4- Majör ortopedik cerrahi geçiren ve asemptomatik olan hastalarda taburcu edilirken rutin dopler US taraması yapılması önerilmez (Çok güçlü öneri). Ortopedi hastalarında tromboprofilaksi önerileri: 1- Ortopedik cerrahi hastalarında ise Total kalça artroplastisi (TKA), Total diz artroplastisi (TDA), Total kalça kırığı (TKK) operasyonu yapılacak hastalara preoperatif 12 saat önce DMAH (1 mg/kg/12 saat) ya da fondaparinuks (7,5 mg/gün) tedavi dozunda başlanır, postoperatif en az 12 saat devam edilir. 2- TKA, TDA yapılacak hastalara DMAH a ilaveten IPK kullanılır. DMAH alternatifleri: fondaparinux, apixaban, dabigatran, rivaroxaban, düşük doz SH (hepsi Grade 2B), varfarin, veya aspirin (hepsi Grade 2C). 3- Major ortopedik cerrahilerde artmış kanama riski varlığında APK önerilir (Grade 2C). Kanama riski azaldığında mekanik yöntemin yerine farmakolojik tromboprofilaksi uygulanmalı ya da ona eklenmelidir (Güçlü öneri). 4- Enjeksiyon veya APK e uyum güçlüğü olan hastalarda fondaparinux, apixaban veya dabigatran (alternatifi rivaroxaban veya warfarin (hepsi Grade 1B) uygulanır (6). 5- Elektif TKA, TDA hastalarında tromboprofilaksi için yalnız başina aspirin, düşük doz heparin ve tek başına mekanik profilaksi kullanılmamalıdır (Tümü çok güçlü öneri). 6- Ek tromboembolik risk faktörü bulunmayan, diagnostik artroskopi yapılan hastalarda, erken mobilizasyon dışında rutin olarak tromboprofilaksi uygulanmamalıdır (Zayıf öneri). 7- Artroskopik diz cerrahisi yapılan hastalarda, başka DVT risk faktörlerinin de varlığı söz konusu olduğunda veya komplikasyonlu bir girişimi takiben DMAH ile tromboprofilaksi yapılmalıdır (Çok güçlü öneri). 8- Nonortopedik cerrahi; major travma ve spinal kord cerrahisi olgularında hastalarında ise benzer ilkeler geçerlidir. Yüksek riskli olgularda kanama riski yok ise DMAH veya fondaparinuks ve APK birlikte uygulanır. Pulmoner embolizmin uzun süreli tedavisi (ikincil profilaksi) önerileri: 1- Geçici bir risk faktörüne ikincil gelişen PE si olan hastalarda, 3 ay boyunca warfarin ile tedavi uygulanmalıdır (Çok güçlü öneri). 2- Tetiklenmemiş PE hastalarında, en az 3 aylık varfarin tedavisi önerilmektedir (Çok güçlü öneri). Üç aylık antikoagülan tedaviden sonra, tüm hastalarda uzun süreli tedavinin risk-yarar oranı değerlendirilmelidir (Güçlü öneri). İlk atağını geçiren, kanama riski bulunmayan ve düzgün antikoagülan takibi yapılabilen hastalarda ve ikinci atağını geçirenlerde uzun süreli tedavi önerilir (Çok güçlü öneri). Pulmoner embolizm ve kanser hastalarında uzun süreli antikoagülan uygulamasının ilk 3-6 ayında DMAH uygulaması önerilir (Çok güçlü öneri). Daha sonra DMAH veya warfarin ile kanser iyileşene kadar veya uzun süreli olarak antikoagülasyon yapılmalıdır (Güçlü öneri). 3- Uzun süreli antikoagülasyon yapılan hastalarda tedavinin risk-yarar oranı düzenli aralıklarla değerlendirilmelidir (Güçlü öneri). 4- Warfarin dozu hedef INR 2.5 ( ) olacak şekilde ayarlanmalıdır (Çok güçlü öneri). İlk 3 aylık uygulamayı takiben daha seyrek INR takibi yapılabilecek olan hastalarda, tedavinin kesilmesi yerine düşük yoğunluklu tedavi önerilir (INR aralığı: ), (Çok güçlü öneri). Kaynaklar 1. Ho WK, Hankey GJ, Lee CH, et al. Venous thromboembolism: diagnosis and management of deep venous thrombosis. MJA 2005;182: Geerts WH, Pineo GF, Heit JA, et al. Prevention of VTE. The seventh ACCP conference on antithrombotic and thrombolytic therapy. Chest 2004; 126: Lindblad B, Eriksson A. Autopsy verified PE in surgical department: analysis if period from1951 to Br J Surg 1991; 78: Stein PD, Henry JW. Prevelance of acute PE among patients in a general hospital and at autopsy. Chest 1995; 108: Anonymous: Collebarative overview ofrandomized trials of antiplatelet therapy: III. Reduction in venous thrombosis and pulmonary embolism by antiplatelet prophylaxis among surgical and medical patients. Antiplatelet trialists collebaration. Br Med J 1994; 108: Physicians Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis Panel Holger J. Schuünemann and for the American College of Chest Gordon H. Guyatt, Elie A. Akl, Mark Crowther, David D. Gutterman, Evidence-Based Clinical Practice Guidelines ed: American College of Chest Physicians Therapy and Prevention of Thrombosis, 9th Executive Summary: Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis Panel Chest 2012;141: Duhl AJ, Paidas MJ, Ural SH, et al. Antithrombotic therapy and pregnancy: consensus report and recommendations for prevention and treatment of venous thromboembolism and adverse pregnancy outcomes. Am J Obstet Gynecol 2007;197:457. H. Kılıç et al. 124
9 8. Mismetti P, Laporte-Simitsidis S, Tardy B, et al. Prevention of VTE in internal medicine with unfractionated heparin or LMWH: a meta-analysis of randomized clinical trials. Thrombosis Haemost 2000; 83: Piazza G, Goldhaber SZ. Acute pulmonary embolism Part II: Treatment and prophylaxis. Circulation 2006; 114: Turpie AGG, Leizorovicz A. Prevention of VTE in medicaly ill patients: Postgrad Med J 2006; 82: Nicolaides AN, et al. International Consensus Statement Guidelines compiled in accordance with the scientific evidence. Int Angiol 2006; 25: Samama MM, Cohen AT, Darmon JY, et al. A comparison of enoxaparine with placebo for the prevention of VTE in acutely ill medical patients. N Engl J Med 1999; 341: Leizorovicz A, Cohen AT, Turpie AG, et al. Randomized placebo controlled trial of daltaparine for the prevention of VTE in acutely ill patients. Circulation 2004; 110: Cohen AT, Davidson BL, Gallus AS,et al. Eficcacy and safety of fondaparinux for the prevention of VTE in older acute medical patients. BMJ 2006; 332: Kleber F-X, Witt C, Vogel G, et al. Randomized comparison of enoxaparine with SH for prevention of VTE in medical patients with heart failure and severe respiratory disease. Ann Heart J 2003; 145: Samama MM, Kleber F-X. An update on prevention of VTEin hospitalized acutely ill medical patients. Thromb J 2006; 4: Warkentin TE. Aspirin for Dual Prevention of Venous and Arterial Thrombosis. N Engl J Med 2012; 367: Hull RD, Schellong SM, tapson VF, et al. Extendedduration thromboprophylaxis in acutely ill medical patients with recent reduced mobility: methodology for the EXCLAIM study. J Thromb Thrombolysis. 2006; 22: Arcelus JI. Caprini JA. Prevention after hospital discharge. In: Goldhaber SZ. Etidor. Prevention of venous thromboembolism. New York: Marcel dekker. 1993; Anderson F, Wheeler HB. Venous thromboembolism risk factors and prophylaxis. Clin Chest Med 1995; 2: Value of the ventilation/perfusion scan in acute pulmonary embolism. Results of the prospective investigation of pulmonary embolism diagnosis (PIOPED). The PIOPED Investigators. JAMA 1990; 263: Anderson FA, Wheeler HB. The prevelance of risk factors for VTE among hospitilzed patients. Arch Intern Med 1992; 152: Heit JA, O Fallon WM, Petterson TM, et al. relative impact of risk factors for DVT and PE: a population based study. Arch Intern Med 2002; 162; Anderson FA, Spencer FA. Risk factors for VTE Circulation 2003: 107 (23 suppl 1): Geerts WH, Bergqvist D, Pineo GF, et al. Prevention of Venous Thromboembolism: (8th Edition). Evidence-Based Clinical Practice Guidelines American College of Chest Physicians. Chest 2008; 133: Nicolaides AN, Breddin HK, Carpentier P, et al. Thrombophilia and venous thromboembolism. International Consensus Statement. Int Angiol 2005; 24: Nicolaides AN, Fareed J, Kakkar AK, et al. Prevention and treatment of venous thromboembolism. International consensus statement. Guidelines according to scientific evidence. Int Angiol 2006; 25: Arseven O, Sevinç C, Alataş F, ve ark. Türk Toraks Derneği Pulmoner Tromboembolizm Tanı Ve Tedavi Uzlaşı Raporu 2010; 10 : Rogers SO, et al. Multivariable Predictors of Postoperative Venous Thromboembolic Events after General and Vascular Surgery: Results from the Patient Safety in Surgery Study J Am Coll Surg 2007;204: Kurtoğlu MH, Sivrikoz E. Derin Ven Trombozu: Tanı, Tedavi, Proflaksi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008;5 : Turpie AGG, Chin BSP, Lip GYH. Venous thromboembolism: pathophysiology, clinical features and prevention. BMJ 2002; 325: Knudson M, Morabito D, Paiement G, et al: Use of low molecular wieght heparin in preventing thromboembolism in trauma patients. J Trauma 1996; 41: Kurtoğlu M, Alimoğlu O, Ertekin C, ve ark. Yoğun bakım ünitesinde takibi gereken ciddi yanıkların değerlendirilmesi. Ulus Travma Derg, 2003; 9: Sipahi F: Pelvik tümör hastalarında venöz tromboemboli profilaksisi, Uzmanlık Tezi, Geerts W, Jay R, Code K, et al.a comparison of low dose heparin with low molecular weight heparin as prophylaxis against venous thromboembolism after major trauma. N Engl J Med 1996; 335: Kurtoglu M, Büyükkurt D, Kurtoglu M, ve ark. Politravmatize yogun bakım hastalarında düsük molekül agırlıklı heparin (DMAH) ile venöz tromboembolizm (VTE) proflaksisi (Genisletilmis Seri). Ulus Travma Derg. 2003; 9: Kurtoglu M, Büyükkurt D, Kurtoglu M, ve ark. Politravmatize yogun bakım hastalarında düsük molekül agırlıklı heparin (DMAH) ile venöz tromboembolizm (VTE) proflaksisi (Genisletilmis Seri). Ulus Travma Derg. 2003; 9: Bern M, Lokich JJ, Wallach SR, et al. Very low doses of warfarin can prevent thrombosis in central venous catheters: a randomized prospective trial. Ann Intern Med 1990; 112: Monreal M, Alastrue A, Rull M, et al. Upper extremity deep venous thromobosis in cancer patients with venous access devices: Prophylaxis with a low molecular weight heparin (fragmin) Thromb Haemost 1996; 75: Agnelli G, Buller HR, Cohen A, et al. Apixaban for Extended Treatment of Venous Thromboembolism. N Engl J Med 2013; 8: Schulman S, Kearon C, Kakar AK, et al. Extended Use of Da bi gat ran, Warfarin, or Placebo in Venous Thromboembolism. N Engl J Med 2013: 368;8: Torbicki A, Perrier A, Konstantinides S, et al. Guidelines on the diagnosis and management of acute pulmonary embolism: the Task Force for the Diagnosis and Management of Acute Pulmonary Embolism of the European Society of Cardiology (ESC). Eur Heart J 2008;29: Kurtoglu M, Yanar H, Bilsel Y, et al. Venous thromboembolism prophylaxis after head and spinal trauma: Intermittent pneumatic compression devices versus low molecular weight heparin. World J Surg 2004; 28: Venöz Tromboembolizm Profilaksisi H. Kılıç ve ark.
Pulmoner Emboli Profilaksisi. Tanım. Giriş. Giriş 12.06.2010. Dr. Mustafa YILDIZ Fırat Üniversitesi Acil Tıp AD. Pulmoneremboli(PE):
Pulmoner Emboli Profilaksisi Dr. Mustafa YILDIZ Fırat Üniversitesi Acil Tıp AD m Pulmoneremboli(PE): Bir pulmonerartere kan pıhtısının yerleşmesi Distaldeki akciğer parankimine kan sağlanaması Giriş Tipik
Detaylıü Çoğunlukla neden bacak derin venlerinde oluşan trombüslerdir (DVT) ü Koparak AC gelenler pulmoner emboli (PE) ve morbidite/mortalite
Venöz Tromboembolizm (VTE) Çoğunlukla neden bacak derin venlerinde oluşan trombüslerdir (DVT) Tromboemboli Medikal ve Mekanik Profilaksi Koparak AC gelenler pulmoner emboli (PE) ve morbidite/mortalite
DetaylıVenöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma)
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Kanama ve Tromboza E ilim Sempozyum Dizisi No: 36 Kas m 2003; s. 185-189 Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil
DetaylıTotal Kalça ve Diz Artroplasti Cerrahisi Sonrası Derin Ven Trombozu Proflaksisi: Yeni Nesil Antikoagülan (Rivaroxaban) Sonuçları
Total Kalça ve Diz Artroplasti Cerrahisi Sonrası Derin Ven Trombozu Proflaksisi: Yeni Nesil Antikoagülan (Rivaroxaban) Sonuçları Burak Bağ, Berk Batman, Mert Çimeli, Aykut Kılıç, Karl Michael Lux Danışman:
DetaylıTromboz ve tromboz tedavisi komplikasyonları. Prof. Dr. Özcan Bör Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi
Tromboz ve tromboz tedavisi komplikasyonları Prof. Dr. Özcan Bör Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Trombozun komplikasyonları Trombozun kliniği; tromboembolik olayın yerine,
Detaylıdeğerlendirilmelidir.
VENÖZ TROMBOEMBOLİZM PROFİLAKSİSİ Venöz tromboembolizm, hastanede yatan hastalarda en sık rastlanan ve buna karşılık önlenebilir bir ölüm nedenidir (1-4). Derin ven trombozu insidansı kadın ve erkekte
DetaylıTedavi. Tedavi hedefleri;
Doç. Dr. Onur POLAT Tedavi DVT tanısı konduktan sonra doğal gidişine bırakılırsa, ölümcül komplikasyonu olan PE ve uzun dönemde sakatlık oranı son derece yüksek olan posttromboflebitik sendrom ve Pulmoner
DetaylıGebelik ve Postpartum dönemde Demir Eksikliği Anemisi Yeni Tedaviler. Prof. Dr. Cansun Demir
Gebelik ve Postpartum dönemde Demir Eksikliği Anemisi Yeni Tedaviler Prof. Dr. Cansun Demir Neden Önemli? Demir eksikliği Dünyada en sık rastlanan anemi Demir eksikliği 4-5 milyar (dünya nüfusunun %66
DetaylıKOLON VE REKTUM CERRAHİSİ HASTALARINDA VENÖZ TROMBOEMBOLİZİMİ (VTE) ÖNLEMEDE GÜNCEL YAKLAŞIM
KOLON VE REKTUM CERRAHİSİ HASTALARINDA VENÖZ TROMBOEMBOLİZİMİ (VTE) ÖNLEMEDE GÜNCEL YAKLAŞIM Kolon ve rektum cerrahisi geçiren hastalarda, venöz tromboembolizm (VTE) gelişimi ve hayatı tehdit eden komplikasyonu
DetaylıPeriferik Vasküler Hastalıklarda Kanıta Dayalı Yaklaşım
Periferik Vasküler Hastalıklarda Kanıta Dayalı Yaklaşım Dr. Cenker EKEN AÜTF Acil Tıp AnabilimDalı Cochrane Veritabanı MEDLINE Tarama Yöntemi thrombosis thrombosism Amaç: DVT de thrombolizisin etkinliğini
DetaylıFİBRİN YIKIM ÜRÜNLERİ
FİBRİN YIKIM ÜRÜNLERİ Fibrin degradation products; FDP testi; FDPs; FSPs; Fibrin split products; Fibrin breakdown products; Fibrin yıkım ürünleri bir pıhtının parçalanması sırasında ortaya çıkan maddelerdir.
DetaylıDERİN VEN TROMBOZU & PULMONER EMBOLİ. Dr. Cengiz Köksal Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
DERİN VEN TROMBOZU & PULMONER EMBOLİ Dr. Cengiz Köksal Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Akut Derin Ven trombozu-etyoloji Staz (İmmobilizasyon) STAZ Erken mobilizasyon İntermittant
DetaylıYoğun Bakım Ünitesinde Venöz Tromboembolizm Profilaksisi
Yoğun Bakım Ünitesinde Venöz Tromboembolizm Profilaksisi H. Gül ÖNGEN* * İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İSTANBUL Venous Thromboembolism Prophylaxis in
DetaylıVENÖZ TROMBOEMBOLİZM PROFİLAKSİSİ
VENÖZ TROMBOEMBOLİZM PROFİLAKSİSİ 70 GİRİŞ Venöz tromboembolizmin (VTE) nedeni, çoğunlukla bacak derin venlerinde oluşan trombüslerdir. Bu trombüslerden bir kısmı koparak dolaşım yolu ile akciğerlere gelir
DetaylıDr. Mustafa Hasbahçeci
Dr. Mustafa Hasbahçeci Kaynaklar Brunicardi FC, et al. 2010. Schwartz s Principles of Surgery, 9th Ed. USA, The McGraw Hill. Townsend CM, et al. 2008. Sabiston Textbook of Surgery, 18. Baskı. Philadelphia,
DetaylıAkut koroner sendromlarda yeni antiagreganlar. Yrd.Doç.Dr.Mehmet DOKUR Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi/Acil Tıp AD.
Akut koroner sendromlarda yeni antiagreganlar Yrd.Doç.Dr.Mehmet DOKUR Zirve Üniversitesi Emine-Bahaeddin Nakıboğlu Tıp Fakültesi/Acil Tıp AD. Akut Koroner Sendrom(ACS) ST Segment Elevasyonlu Miyokart İnfarktüsü(STEMI)
DetaylıVenöz Tromboembolizm 95. K lavuz genel özeti
Venöz Tromboembolizm 95 K lavuz genel özeti Bu k lavuzda yer alan leri genel bir çerçeveye oturtmak amac yla bu özet haz rlanm flt r. Ancak hastalarda yap lacak olan bireysel risk de erlendirilmesinin
DetaylıHepatit C virüs enfeksiyonunun laboratuar testleri:
HEPATİT C TESTLERİ Hepatit C virüs enfeksiyonunun laboratuar testleri: * Anti HCV ve * HCV RNA PCR dır. Bu testler hepatit C hastası olup olmadığınızı, hepatit C taşıyıp taşımadığınızı, kronik hepatit
DetaylıTrombozlu Hastaya Yaklaşım. Dr. Figen Atalay
Trombozlu Hastaya Yaklaşım Dr. Figen Atalay Sunum Planı Tanımlamalar Epidemiyoloji Patogenez Tanısal yaklaşım Risk belirlemesi Tedavi Tanımlamalar Tromboz: Arteryel ve venöz tromboembolizm (VTE) dolaşımda
DetaylıKürşat SERİN, 1 Hakan YANAR, 1 Yaşar ÖZDENKAYA, 1 Simru TUĞRUL, 2 Mehmet KURTOĞLU 1
Turkish Journal of Trauma & Emergency Surgery Original Article Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2010;16 (2):130-134 Klinik Çalışma Travma ve acil cerrahi yoğun bakım hastalarında venöz tromboemboli profilaksisi:
DetaylıBiçimli ve güzel bacaklara sahip olmak isteyen kadınlar, estetik cerrahların
Plastik Cerrahlar Biçimli Bacaklar için Çalışıyor Biçimli ve güzel bacaklara sahip olmak isteyen kadınlar, estetik cerrahların kapısını çalıyor. Estetik ve Plastik Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Akın Yücel,
DetaylıDVT PROFLAKSİ & TEDAVİ. Doç. Dr. Ali Özdemir FSM Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği
DVT PROFLAKSİ & TEDAVİ Doç. Dr. Ali Özdemir FSM Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği Derin ven trombozu (DVT) Pulmoner embolizm (PE) Venöz tromboembolizm (VTE) Yıllık insidensi %0,1(60 yaş
DetaylıTopluma Hizmet Uygulamaları ve Altındağ Belediyesi İş Birliği Örneği
Topluma Hizmet Uygulamaları ve Altındağ Belediyesi İş Birliği Örneği Yrd.Doç.Dr. İlknur M. GÖNENÇ Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ebelik Bölümü ANKARA ÜNİVERSİTESİ-ALTINDAĞ BELEDİYESi İŞ
DetaylıPULMONER EMBOLİDE TROMBOLİTİK TEDAVİ
PULMONER EMBOLİDE Yrd. Doç. Dr Halil KAYA Harran Üniv. Tıp Fak. Acil Tıp AD ŞANLIURFA 1* Hemodinamik ve solunum desteği 2* Antikoagülan tedavi 3* Trombolitik tedavi 4* Cerrahi veya perkütan embolektomi
DetaylıGebelik ve Postpartum Venöz Tromboproflaksi. Dr. Füsun Varol Trakya Üniversitesi TMFT 2014
Gebelik ve Postpartum Venöz Tromboproflaksi Dr. Füsun Varol Trakya Üniversitesi TMFT 2014 Venöz sistemde gelişebilecek trombusler oluşmadan önce antitrombotik Uygulamalar CHEST Suppl www.chestpubs.org
DetaylıHiperkoagülabilite Trombofili Tarama ve Tedavi DR ERMAN ÖZTÜRK
Hiperkoagülabilite Trombofili Tarama ve Tedavi DR ERMAN ÖZTÜRK Hiperkoagülobilite / Trombofili Nedir? Neden test ediyoruz? Kimlerde test edelim? Neyi test edelim? Tedaviye katkısı? Ne ile tedavi? Ne süre
DetaylıDepresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?
1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik
DetaylıEDİNSEL KANAMA BOZUKLUKLARI VE KALITSAL TROMBOFİLİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU I. BÖLÜM TROMBOTİK TROMBOSİTOPENİK PURPURA TANI VE TEDAVİ KILAVUZU...
EDİNSEL KANAMA BOZUKLUKLARI VE KALITSAL TROMBOFİLİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU İÇİNDEKİLER Önsöz...iii Ulusal Tanı ve Tedavi Kılavuzu Çalışma Grupları... iv Kısaltmalar... vii Tablolar Listesi... xv Şekiller
DetaylıGebelikte Tromboz ve Tromboproflaksi. Dr Şahika Zeynep Akı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı
Gebelikte Tromboz ve Tromboproflaksi Dr Şahika Zeynep Akı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Gebelikte Ölüm Nedenleri Roos- Hesselink JW Heart 2009 Gebelikte Tromboembolik Olay Epidemiyoloji
DetaylıVenöz Tromboembolizm
Venöz Tromboembolizm 65 Medikal Hastalarda Venöz Tromboembolizm ve Tromboprofilaksi Akut dahili hastal klar nedeniyle hastaneye yatan hastalar VTE aç s ndan önemli bir risk alt ndad rlar. Genel medikal
Detaylı-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir.
Bursa nın 25 Büyük Firması araştırması; -Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir. -Bu çalışma Bursa il genelinde yapılmış,
DetaylıCerrahi Kliniklerde Venöz Tromboembolinin Önlenmesi*
Cerrahi Kliniklerde Venöz Tromboembolinin Önlenmesi* Elif DİRİMEŞE**, Meryem YAVUZ*** ÖZET Venöz tromboemboli, derin ven trombozu ve pulmoner embolinin neden olduğu uluslararası önemli bir sağlık sorunudur.
DetaylıHEREDITARY THROMBOPHILIAS AND LOW MOLECULAR WEIGHT HEPARIN (HEREDİTER TROMBOFİLİLERDE DÜŞÜK MOLEKÜLER AĞIRLIKLI HEPARİN KULLANIMI)
HEREDITARY THROMBOPHILIAS AND LOW MOLECULAR WEIGHT HEPARIN (HEREDİTER TROMBOFİLİLERDE DÜŞÜK MOLEKÜLER AĞIRLIKLI HEPARİN KULLANIMI) Prof Dr Rıza Madazlı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum
DetaylıTransfer Fiyatland rmas Uygulamas
Transfer Fiyatland rmas Uygulamas Transfer Fiyatland rmas ile lgili Gündemdeki S cak Konular 10 Nisan 2008 Dokümantasyon le lgili Süreler Uzayacak M? Dokümantasyona tabi olanlar n kapsam n n geni belirlenmi
DetaylıORİJİNAL ARAŞTIRMA ORIGINAL RESEARCH. www.turkplastsurg.org GİRİŞ
ORİJİNAL ARAŞTIRMA ORIGINAL RESEARCH TÜRK PLASTİK REKONSTRÜKTİF ve ESTETİK CERRAHİ DERGİSİ 2013 Cilt 21 / Sayı 2 VENÖZ TROMBOEMBOLİYİ YETERİNCE TANIYOR MUYUZ? TÜRK PLASTİK, REKONSTRÜKTİF VE ESTETİK CERRAHLARIN
DetaylıYENİ ORAL ANTİKOAGÜLANLAR PROF. DR. TUFAN TÜKEK
YENİ ORAL ANTİKOAGÜLANLAR PROF. DR. TUFAN TÜKEK İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ABD Varfarin etkinliğinin kanıtlanmış olmasına rağmen suboptimal ve düşük kullanım oranı nedeniyle yeni oral antikoagülan
DetaylıMajör ortopedik cerrahilerde venöz tromboemboli profilaksisi: Çokmerkezli, prospektif, gözlem çalışması
ACTA ORTHOPAEDICA et TRAUMATOLOGICA TURCICA Acta Orthop Traumatol Turc 2008;42(5):322-327 doi:10.3944/aott.2008.322 Majör ortopedik cerrahilerde venöz tromboemboli profilaksisi: Çokmerkezli, prospektif,
DetaylıVenöz Tromboemboliden Korunma: Kime, Ne, Nasıl?
54 Derleme Review Venöz Tromboemboliden Korunma: Kime, Ne, Nasıl? Prophylaxis of Venous Thromboembolism: To whom, which, how? Dr. Ayşegül KARALEZLİ 1, Dr. Ebru Şengül PARLAK 2 1 Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
DetaylıYAZARIN ÇEVİRİSİ. Acta Orthop Traumatol Turc 2015;49(3):255 259 künyeli yazının Türkçe çevirisi
ORİJİNAL MAKALE Acta Orthop Traumatol Turc 2015;49(3):255 259 künyeli yazının Türkçe çevirisi Diz ve kalça artroplastisi sonrası ardışık terapi modalitelerinin (enoksaparin sonrası rivaroksaban veya dabigatran)
DetaylıİYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : TEORİK BİLGİLER :
Gazi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III DENEY NO : 3b İYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : İyon değişim kolonunun yükleme ve/veya geri kazanma işlemi sırasındaki davranışını
Detaylıuzman yaklaşımı Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı Dr. Levent VEZNEDAROĞLU
Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı de yer alan öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı sorularının çoğunluğu kolay, bir kısmı da orta düzeydedir. Sınavda siz öğretmen adaylarını
DetaylıKanıta Dayalı Tıp (KDT)
KANITA DAYALI TIP Kanıta Dayalı Tıp (KDT) Kişinin bireysel klinik deneyimi ile sistemik taramalar sonucunda elde edilen en iyi bilimsel ve klinik kanıtları birleştirerek kullanması bir başka deyişle Hastaların
DetaylıTNSA-2003 BÖLGE TOPLANTISI-V ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI
TNSA-2003 BÖLGE TOPLANTISI-V ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI Prof. Dr. Sabahat Tezcan H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü Müdürü 22 Haziran 2005 - İSTANBUL Bebek ve Çocuk Ölümlülüğü 0-4 Yaş Dönemindeki Ölümler Perinatal
DetaylıDerin Ven Trombozu: Tanı, Tedavi, Proflaksi
Derin Ven Trombozu: Tanı, Tedavi, Proflaksi Mehmet H. KURTOĞLU, Emre SİVRİKOZ İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Acil Cerrahi Birimi Giriş Derin Ven Trombozu ();
DetaylıYOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.
YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği
DetaylıUterus Myomu Tarafından Basıya Uğrayan Sol iliac Venin Neden Olduğu Derin Ven Trombozunda Venöz Stent Uygulaması
Uterus Myomu Tarafından Basıya Uğrayan Sol iliac Venin Neden Olduğu Derin Ven Trombozunda Venöz Stent Uygulaması Dr. Seda TANYERİ Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kartal Koşuyolu Y.İ.E.A.H Kardiyoloji Asistanı
DetaylıSAĞLIKTA DÖNÜŞÜM; AKILCI İLAÇ KULLANIMI
SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM; AKILCI İLAÇ KULLANIMI Doç. Dr. Hanefi Özbek Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Sağlık Hakkı Sağlık, kaliteli yaşamın en temel yapı taşıdır. İnsan
DetaylıSANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI
SANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI 23 Kasım 2013 Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), hazırladığı araştırmaya dayalı olarak aşağıdaki görüşleri bildirdi: 2001 Krizi sonrasında
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıGörsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi
Görsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi Cahit CENGİZHAN Duygu ATEŞ Öğretim Görevlisi Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
DetaylıYOĞUN BAKIMDA PROFİLAKSİ UYGULAMALARI 29.09.2012,DİYARBAKIR
YOĞUN BAKIMDA PROFİLAKSİ UYGULAMALARI 29.09.2012,DİYARBAKIR Doç.Dr. Canan Eren Dağlı Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Yoğun Bakım Ünitesi Sunum Planı Venöz Tromboemboli (VTE) Profilaksisi Stres
DetaylıÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi
KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,
DetaylıMESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ
MESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ MESS üyelerinde iş kazaları genellikle organlara göre el parmakları, el bilekleri ve ellerde; iki nesne arasında sıkışma ve bir nesnenin
DetaylıDavranışçı Yaklaşımda Öğrenme Kuramları
Davranışçı Yaklaşımda Öğrenme Kuramları K LASİK K O ŞULLA M A : I. PAVL O V E D İMSE L K O ŞULLAMA: B U R K HUS F R E D E R IC SKıNNER KLASİK KOŞULLAMA Pavlov un, köpeklerin mide ve tükürük salgılarını
DetaylıD- BU AMELİYATIN RİSKLERİ Bu ameliyatın taşıdığı bazı riskler/ komplikasyonlar vardır. Ameliyattaki riskler:
Mikro TESE Sayın Hasta, Sayın Veli/Vasi, Mikroskopik TESE ameliyatı genel, veya bolgesel anestezi altında yapılabilir. Skrotum (torba) orta hattan 4 cm lik bir kesi yapılırak testislere ulaşılır ve testisler
DetaylıTEBLİĞ. Çin Halk Cumhuriyeti Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1)
Dış Ticaret Müsteşarlığından : TEBLİĞ Çin Halk Cumhuriyeti Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1) Kapsam MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ; 20/8/2005 tarihli ve 25912
DetaylıKAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ KRANİOSEREBRAL TRAVMALI HASTALARDA NÖROGÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI
KRANİOSEREBRAL TRAVMALI HASTALARDA NÖROGÖRÜNTÜLEMENİN TANI, TEDAVİ VE PROGNOZA KATKISI Prof. Dr. Mustafa UZAN İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi AD 27 Şubat 2015 KAFA TRAVMASI VE RADYOLOJİ
DetaylıTarifname KRONĠK FELÇ VE KOMA SONRASI KAS GÜÇSÜZLÜĞÜ VE KAS KÜTLESĠ KAYBINI TEDAVĠ ETMEYE YÖNELĠK
1 Tarifname KRONĠK FELÇ VE KOMA SONRASI KAS GÜÇSÜZLÜĞÜ VE KAS KÜTLESĠ Teknik Alan KAYBINI TEDAVĠ ETMEYE YÖNELĠK Buluş, kronik felç ve koma sonrası kas güçsüzlüğü ve kas kütlesi kaybını tedavi etmeye yönelik
DetaylıDünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları
Dünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları Uluslar arası Turizm Gelirleri 2011 yılının uluslararası turizm gelirleri, 1.030 milyar Amerikan dolarına ulaştı. Geçen sene bu rakam 927 milyar
DetaylıKent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!
Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana
DetaylıII- İŞÇİLERİN HAFTALIK KANUNİ ÇALIŞMA SÜRESİ VE FAZLA MESAİ ÜCRET ALACAKLARI
I- GİRİŞ 1475 sayılı İş Kanunu nun 61. maddesinde işçilerin haftalık çalışma süresi 48 saat olarak belirlendiği için, 30.07.1983 tarihine kadar, 1475 sayılı Kanunu na göre çalışan işçilere, bir aylık dönemde,
DetaylıĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş
1 ĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş Gazi Üniversitesi Arş. Gör. Özgür Şahan Gazi Üniversitesi 1- Giriş Bir ülke ekonomisine ilişkin değerlendirme yapılırken kullanılabilecek ölçütlerden birisi
DetaylıKANSERDE TROMBOZ YÖNETİMİ. Mutlu DEMİRAY
KANSERDE TROMBOZ YÖNETİMİ Mutlu DEMİRAY Anormal laboratuvar testi -------- Masif emboli Malignite tanısından aylar yıllar önce trombotik episod görülebilmektedir. Migratuar gezici tromboflebit (Trousseau
DetaylıGebelikte Astım Yönetimi. Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD
Gebelikte Astım Yönetimi Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD ık Kadın Doğum uzmanları hangi koşullarda astımlı hasta ile karşılaşırlar? Astımlı
DetaylıKISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul
KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a
DetaylıLENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.
LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıHEPATİT C SIK SORULAN SORULAR
HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri
Detaylı2. Kapsam: Bu prosedür erişkin ve çocuk hastanın yoğun bakım ünitesine kabul edilmesinden taburcu edilmesine kadar yürütülen işlemleri kapsar.
1 / 5 1. Amaç: Bu prosedür, UÜ-SK da yaşam desteğine gerek duyan ve komadaki erişkin ve çocuk hastalara sunulacak yoğun bakım hizmetlerinin eşit, standart ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
DetaylıİDARİ VE MALİ İŞLER DAİRE BAŞKANI 25 TEMMUZ 2015 KİK GENEL TEBLİĞİ VE HİZMET ALIMLARI UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER DURSUN AKTAĞ
İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRE BAŞKANLIĞI 25 TEMMUZ 2015 KİK GENEL TEBLİĞİ VE HİZMET ALIMLARI UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER DURSUN AKTAĞ DAİRE BAŞKANI Kamu İhale Kurumu KİK Genel Tebliğinin
DetaylıEGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ
EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL PRENSİPLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZ REÇETESİ? Egzersiz reçetesi bireylere sistematik ve bireyselleştirilmiş fiziksel aktivite önerileri yapılmasıdır. EGZERSİZ REÇETESİNİN GENEL
DetaylıÖdem, hiperemi, konjesyon. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015
Ödem, hiperemi, konjesyon Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 1 Hemodinamik bozukluklar Ödem Hiperemi / konjesyon Kanama (hemoraji) Trombüs / emboli İnfarktüs Şok 2 Hemodinamik bozukluklar Ödem 3 Ödem Tanım: İnterstisyel
DetaylıPAROKSİSMAL NOKTÜRNAL HEMOGLOBİNÜRİ VE GÖĞÜS HASTALIKLARI. Dr. Alev GÜRGÜN Ege ÜTF Göğüs Hastalıkları AD. alev.gurgun@ege.edu.tr
PAROKSİSMAL NOKTÜRNAL HEMOGLOBİNÜRİ VE GÖĞÜS HASTALIKLARI Dr. Alev GÜRGÜN Ege ÜTF Göğüs Hastalıkları AD alev.gurgun@ege.edu.tr HİPERKOAGÜLABİLİTE PRİMER 1. Anormal fibrin oluşumuna neden olanlar: AT III
DetaylıDalakda uzun süreli konjesyon hemosiderin birkimi ve fibrozise (siderofibrotik odak) yol açar. Bunlara Gamna Gandy cisimciği denir.
1) Şiddetli şokta, böbrekte aşağıdakilerden hangisi görülür? (1999 EYLÜL) a.glomerulonefrit b.pyelonefrit c.akut tubuler lezyon d.papiller nekroz e.akut interstisiyel nefrit Hipovolemik şokta böbrekte
DetaylıEGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ
EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI Doç.Dr.Mitat KOZ Fiziksel Uygunluk Test Sonuçları Klinik Egzersiz Test Sonuçları Fiziksel Uygunluk Test Sonuçlarının Yorumlanması Bireyler arası karşılaştırmalar
DetaylıSatış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5)
Birsen Özdemir - Müdür / Audit Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5) Amaç (a) Satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılma
DetaylıKONYA TİCARET ODASI İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ
HABER BÜLTENİ 05.09.2012 Sayı 7 Konya Ticaret Odası (KTO) İstihdam İzleme Bülteni, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) verilerinin bir araya getirilerek
DetaylıNeden MGB Tercih Ediyorum? DR. HALİL COŞKUN İSTANBUL
Neden MGB Tercih Ediyorum? DR. HALİL COŞKUN İSTANBUL İdeal Bariatrik Cerrahi Kriterleri Ne Olmalıdır? 1. Düşük komplikasyon riski olmalı 2. Etkili kilo kaybı olmalı 3. Teknik olarak kolay uygulanabilmeli
DetaylıSüreç Verimliliğinde Araç ve Yöntemler
Süreç Verimliliğinde Araç ve Yöntemler Dr. Hişam Alahdab Anadolu Sağlık Departman Merkezi Tıbbi Direktör Yardımcısı Tarih Sunum Planı Sağlıkta verimliliğin her düzeydeki önemi Verimsizliğin sebepleri Verimliğiliği
DetaylıKATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi)
KATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi) 1 Giriş.. Değişkenleri nitel ve nicel değişkenler olarak iki kısımda inceleyebiliriz. Şimdiye kadar hep nicel değişkenler için hesaplamalar ve testler yaptık. Fakat
DetaylıKursların Genel Görünümü
Yayınlanma tarihi: 15 Haziran 2013 YÖNETİCİ ÖZETİ İlki 15 Mart 2012 tarihinde yayınlanan UMEM Beceri 10 Meslek Kursları İzleme Bülteni, geçmiş dönemlere ait verilerin sistematik olarak takip edilmesi ihtiyacına
DetaylıTürk Toraks Derneği. Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı. Cep Kitapları Serisi. www.toraks.org.tr
Türk Toraks Derneği Türk Toraks Derneği Cep Kitapları Serisi Akut Bronşiyolit Tanı, Tedavi ve Korunma Uzlaşı Raporu Cep Kitabı www.toraks.org.tr Editörler HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Münevver Erdinç Ege Üniversitesi
DetaylıVENÖZ TROMBOEMBOLİ VE YENİ ORAL ANTİKOAGÜLANLAR. Prof.Dr.İsmail Savaş 9 Aralık 2017 İSTANBUL
VENÖZ TROMBOEMBOLİ VE YENİ ORAL ANTİKOAGÜLANLAR Prof.Dr.İsmail Savaş 9 Aralık 2017 İSTANBUL VENÖZ TROMBOEMBOLİ Koroner arter hastalığı ve inmenin ardından kardiyovasküler 3. mortalite nedenidir. Batı ülkelerinde
DetaylıAkut Koroner Sendrom da Yeni Nesil Antikoagülanlar
Akut Koroner Sendrom da Yeni Nesil Antikoagülanlar Dr. Özgür SÖĞÜT Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Acil Tıp Kliniği, İSTANBUL Sunu Planı AKS de sekonder korunma Yeni Nesil Antikoagulanlar 7 adet
DetaylıGEBELİKTE AKILCI İLAÇ KULLANIMI
GEBELİKTE AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. Mehmet Muhittin Yalçın 3.Gebelik ve Endokrin Hastalıklar Sempozyumu Ankara 1 AKILCI İLAÇ KULLANIMI Akılcı İlaç Kullanımı İlk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından
DetaylıAyşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.
TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. DSÖ Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010 Raporu Dünya için 3 büyük tehlikeden
DetaylıACIL OLGULARDA YENĠ ANTĠKOAGÜLAN VE ANTĠTROMBOSĠTER ĠLAÇLAR
ACIL OLGULARDA YENĠ ANTĠKOAGÜLAN VE ANTĠTROMBOSĠTER ĠLAÇLAR U Z M. D R. S I B E L G Ü Ç L Ü S A Ğ L ı K B I L I M L E R I Ü N I V E R S I T E S I B Ö L G E E Ğ I T I M V E A R A ġ T ı R M A H A S T A N
DetaylıKAYNAK:Türk hematoloji derneği
KAYNAK:Türk hematoloji derneği HİT, heparinin tetiklediği bir immün yanıt sonucu, trombositlerin antikor aracılı aktivasyonu ve buna bağlı tüketimi ile oluşan, trombositopeni ve tromboz ile karakterize
DetaylıLABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi
LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi Bir etkinliğin sonucunda elde edilen çıktıyı nicel ve/veya nitel olarak belirleyen bir kavramdır.
DetaylıEmeklilik Taahhütlerinin Aktüeryal Değerlemesi 31.12.2010 BP Petrolleri A.Ş.
Emeklilik Taahhütlerinin Aktüeryal Değerlemesi 31.12.2010 BP Petrolleri A.Ş. 30 Eylül 2011 BP Petrolleri A.Ş. İçin hazırlanmıştır Aon Hewitt Tarafından hazırlanmıştır Bu rapor, içerdiği gizli ve kuruma
DetaylıAmaç Günümüzde birçok alanda kullanılmakta olan belirtisiz (Fuzzy) kümelerin ve belirtisiz istatistiğin matematik kaygısı ve tutumun belirlenmesinde k
Matematik Kaygısının Belirlenmesinde Belirtisiz İstatistiğin Kullanılması Doç. Dr. Necla Turanlı Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi OFMA Bölümü Matematik Eğitimi Anabilim Dalı turanli@hacettepe.edu.tr
DetaylıSoma Belediye Başkanlığı. Birleşme Raporu
Soma Belediye Başkanlığı Birleşme Raporu 2012 i GİRİŞ 1 MEVZUAT 2 2 SOMA NIN NÜFUSU 3 SOMA-TURGUTALP ARASINDAKİ MESAFE 4 GENEL İMAR DURUMU 5 TEMEL ALT YAPI HİZMETLERİ 8 DİĞER HUSUSLAR 13 25. Coğrafi Durum;
DetaylıTest Geliştirme. Testin Amacı. Ölçülecek Özelliğin Belirlenmesi 08.04.2014. Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN 08.04.2014 3 08.04.
BÖLÜM 7 Test Geliştirme Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cetinerdogan@gmail.com Test Geliştirme Testler gözlenemeyen özelliklerin gözlenebilir hale getirilmesi veya hedef kazanımların kazandırılıp kazandırılmadığını
DetaylıKanserin Tromboembolik Komplikasyonları ve Tedaviye Yönelik Yaklaşımlar
Acta Oncologica Turcica 2009;42:86-91 Kanserin Tromboembolik Komplikasyonları ve Tedaviye Yönelik Yaklaşımlar Thromboembolic Complications of Cancer and Management Yeşim YILDIRIM 1, Özgür ÖZYILKAN 2 1
Detaylı08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D
VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem
DetaylıSINAV ŞARTNAMESİ ( TURİZM SEKTÖRÜ )
AMAÇ: Bu sınav şartnamesi, Turizm, Konaklama, Yiyecek ve İçecek Sektöründeki yetki kapsamımızdaki yeterliliklerin gerektirdiği bilgi, beceri, yetkinlikleri ölçmek ve değerlendirmek için yapılan sınavların
DetaylıThis information on (4) Breast cancer and genetics is in Turkish Göğüs kanseri ve genetiği (İngilizce'si Breast cancer and genetics)
Kanser ve genler This information on (4) Breast cancer and genetics is in Turkish Göğüs kanseri ve genetiği (İngilizce'si Breast cancer and genetics) Vücudumuz milyonlarca hücreden (cells) meydana gelir.
DetaylıBÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI
1 BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI Ölçme sonuçları üzerinde yani amaçlanan özelliğe yönelik gözlemlerden elde edilen veriler üzerinde yapılacak istatistiksel işlemler genel
DetaylıBEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal
DetaylıDENEY NO: 9 ÜÇ EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ (TRIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST)
DENEY NO: 9 ÜÇ EKSENLİ BASMA DAYANIMI DENEYİ (TRIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. AMAÇ: Bu deney, üç eksenli sıkışmaya maruz kalan silindirik kayaç örneklerinin makaslama dayanımı parametrelerinin saptanması
Detaylı