TURKISH JOURNAL OF PUBLIC HEALTH

Transkript

1 April 2011 Nisan 2011 JOURNAL OF PUBLIC HEALTH HALK SAĞLIĞI DERGİSİ Volume 9 Number 1 Cilt 9 Sayı 1 August 2013 April 2011 Ağustos Nisan TURKISH JOURNAL OF PUBLIC JOURNAL HEALTH OF PUBLIC TÜRKİYE HEALTH HALK HALK SAĞLIĞI SAĞLIĞI DERGİSİ DERGİSİ Volume 11 Volume Number 9 Number 2 Cilt 11 1 Cilt Sayı 9 2 Sayı 1 ISSN: , Electronic ISSN: Turk J Public TJPH/THSD Health TJPH/THSD TURKISH JOURNAL OF PUBLIC HEALTH TURKISH TÜRKİYE JOURNAL HALK OF PUBLIC SAĞLIĞI HEALTH DERGİSİ April 2011 TÜRKİYE Published HALK three times SAĞLIĞI a year DERGİSİ Volume 9 Number 1 August 2013 Published three times a year Volume 11 Number: 2 Nisan 2011 Yılda üç kez yayınlanır Ağustos 2013 Yılda üç kez yayınlanır Cilt 11 Cilt 9 Sayı 1 Sayı: 2 April 2011 Published three times a year Volume 9 Number 1 Nisan 2011 Yılda Information üç kez yayınlanır For Authors / Yazarlar İçin From Bilgi the Editor/Editörden Cilt 9 i Sayı - ix1 From the Editor / Editörden Sibel x xiii Kalaca Yehuda From Neumark the Editor/Editörden Original Research Articles/Orijinal Çalışma İzmir de ikinci ve Original üçüncü basamak Research sağlık Articles kuruluşlarına / Orijinal başvuran Çalışma gebelerin Sibel Kalaca aile hekimi Kadınların Original doğum tarafından yöntemi Research tercihi izlenme Articles/Orijinal ve sıklıkları ilişkili faktörler ve etkileyen Çalışma / Delivery etmenler/ methods: Prenatal choices care utilization for from 59-71family İzmir de physicians: ikinci ve üçüncü a study basamak among pregnant sağlık kuruluşlarına women applying and başvuran related to secondary factors gebelerin and aile tertiary hekimi care Seçil Özkan, tarafından Fatma Nur izlenme Aksakal, sıklıkları Emine ve Avcı, etkileyen Emine etmenler/ Füsun Civil, Prenatal Müzeyyen care utilization Zeyneb hospitals from family in Izmir physicians: a study Raika among Durusoy, pregnant Aslı women Davas, applying Işıl Ergin, to Hür secondary Hassoy, Tunca and Feride tertiary Aksu care Tanık hospitals in Izmir Epizyotomi iyileşmesini etkileyen Bazı aile faktörler hekimliği / Factors pilot uygulama affecting the birimlerinde healing of birinci episiotomy basamak değerlendirme Raika Durusoy, Aslı Davas, Işıl Ergin, Hür Hassoy, Feride Aksu Tanık ölçeği (BDÖ) (Primary Care Ayşegül Assessment Durmaz, Survey) Resul ile Buğdaycı sağlıkhizmet özelliklerinin değerlendirilmesi/ Bazı aile hekimliği Assessing pilot the uygulama structural birimlerinde and functional birinci properties basamak of değerlendirme family physician Gönüllülük kan merkezlerine başvuruda fark yaratır mı? Ankara da seçilmiş kan services ölçeği by (BDÖ) using the (Primary PCAS (Primary Care Assessment Care Assessment Survey) ile Survey: sağlıkhizmet Primary özelliklerinin merkezleri başvuruları üzerinden bir değerlendirme / Does volunteerism make any Care Evaluation difference değerlendirilmesi/ to admissions to Assessing blood centers: the structural An evaluation and functional from admissions properties to of two family physician Scale) scale services by using Tülay the PCAS Lağarlı, (Primary Erhan Care Eser, selected Assessment Mustafa blood Akdeniz, Survey: centers Bahar Primary in Ankara Aydoğdu, Care Evaluation Ümit Baklaya, Ecem Cantürk, Serdar Ceylan, Uğur Canan Yasin Akgün, Fıra, Adnan Ali Yavuz Saatçioğlu, Kulular, Burak Yücehan Sönmez, Kurtuluş, Eylül Taner, Scale) Seval scale Tığlı, Tülay Abedalazeze Lağarlı, Erhan Alnawajha, Eser, Koray Mustafa Topçu, Meltem Akdeniz, Başak Şengelen, Yıldız, Bahar Dilek Nurcan Aydoğdu, Aslan Yılmaz, Ümit Hülya Baklaya, Yorgun Canan Fıra, Adnan Saatçioğlu, Burak Üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, şiddet ve Reviews Sönmez, bazı psikolojik / Eylül Derleme Taner, Seval Tığlı, Özellikler/ Substance Koray Topçu, Başak Yıldız, Nurcan Yılmaz, Hülya Yorgun Tobacco control use, activities violence in among Turkey university / Türkiye de students tütün and kontrolü their some uygulamaları psychological characteristics Üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, Ebru Turhan, şiddet Tacettin ve bazı psikolojik İnandı, Cahit Özellikler/ Özer, Sabahat Substance Nazmi Bilir, Hilal Özcebe Akoğlu use, violence among university students and their some psychological characteristics WEB tabanlı Review/Derleme araştırmalar ve halk sağlığı alanında kullanımı / Use of Web Based Küresel, çok ülkeli Ebru çocukluk Turhan, dönemi Tacettin kasıtsız İnandı, yaralanmaları Cahit Özer, sürveyans Sabahat Akoğlu Research in Public Health çalışması/ Review/Derleme Dilek A global Aslan, survey Cavit of ışık unintentional Yavuz childhood jury Küresel, çok ülkeli çocukluk dönemi kasıtsız yaralanmaları M. Soner sürveyans Yılmaz, çalışması/ Birgül Piyal A global Short survey Report of unintentional / Kısa Raporchildhood jury Notes From The Field/Alandan Notlar Edirne de süpürge üretimi Kamu çalışanlarında hastane birlikleri SO2 hakkında etkisinin kanun değerlendirilmesi tasarısı M. ve Soner hakkaniyet/ 2012 Yılmaz, / Birgül The draft Piyal law of Evaluation Notes of SO2 From effetcs The among Field/Alandan workers of the broom-making Notlar business in Edirne-2012 public hospital associations and equity Kamu hastane birlikleri Ufuk berberoğlu, hakkında Erhan kanun Tabakoğlu, tasarısı ve hakkaniyet/ Deniz Motör The Alpaslan draft law Türkkan of public hospital associations and equity Letter to the Editor/ Editöre Notes Mektup from the field / Sahadan Notlar Implementation of cost-effective and community-based strategies for prevention and Alpaslan Yeni sorular Türkkan sormak control of Letter rheumatic to heart the Editor/ disease / Romatizmal Editöre Mektup kalp hastalığının kontrol ve önlenmesi Tuğrul Erbaydar için maliyet-etkin ve toplum temelli stratejilerinin uygulanması Yeni sorular sormak Saurabh RamBihariLal Shrivastava, Prateek ISSN: Saurabh , Shrivastava, Electronic Jegadeesh ISSN: Ramasamy Tuğrul Erbaydar A Journal of Peer-Reviewed Research Published by ISSN: The , Turkish Society Electronic of Public ISSN: Health Specialist Journal of Peer-Reviewed Research Published by A Journal of Peer-Reviewed Research Published by The 2004, Turkish Turkish Society Society of Public of Public Health Health Specialist The Turkish Society of Public Health Specialist Specialists / Halk Sağlığı Uzmanları Derneği 2013, Turkish Society of Public Health Specialists 2004, Turkish Society of Public Health Specialists / Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Halk Sağlığı Uzmanları Derneği

2 T U T R U K R J K J P U P B U L B I L C I H C E H A L E T A H L H ISSN: , Electronic ISSN: TURKISH TURKISH JOURNAL JOURNAL OF OF PUBLIC PUBLIC HEALTH HEALTH TÜRKİYE TÜRKİYE HALK HALK SAĞLIĞI DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF PUBLIC HEALTH April 2013 Published three times a year Volume 11 Number :1 August November Nisan 2013 Published Published three Yılda three times üç a kez times year yayınlanır a year Volume 10 Cilt Volume 11 Special 11 Issue 1: Number Sayı Abortions 2 :1 Ağustos Kasım Yılda Yılda üç kez üç yayınlanır kez yayınlanır Cilt 10 Cilt Özel 11Sayı 1: Düşükler Sayı 2 CONTENTS / İÇİNDEKİLER TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI DERGİSİ Information For Authors / From Yazarlar the Editor/ İçin Bilgi Editörden, iii-xiv i - ix April 2013 Published three times a year From Volume the Editor 11 Number Ayşen :1 Bulut Information / Editörden x xiii REVİEW Nisan / DERLEME 2013 For Authors Yılda üç / Yazarlar kez yayınlanır İçin Bilgi Cilt Yehuda 11 Neumark Sayı :1 i - ix From the Editor / Editörden x - xii İsteyerek düşük olgusuna global açıdan bakış: Yasalar ve deneyimler/ A global perspective on CONTENTS Sibel / Kalaça Original Research Articles abortion: / Orijinal Laws Çalışma T İÇİNDEKİLER and experiences,1-9 Turkiz Gökgöl Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler / Delivery methods: choices Information Original For Authors Research / Yazarlar Article İçin Bilgi / Orijinalçalışma Safe abortion services: a reproductive health imperative for / Güvenli women düşük and related hizmetleri: factors i - ix Bir üreme sağlığı From U the Editor / Editörden x - xii Seçil Özkan, Fatma Nur Aksakal, Emine Avcı, Emine Füsun Civil, Müzeyyen zorunluluğu,10-23 Sibel Kalaça Mevsimlik tarım işçisi gençlerin sağlıklı yaşam bilgi ve davranışlarına 1-10 Zeyneb Tunca Iqbal H. Shah R akran eğitiminin etkisi / The effect of peer education on the healthylife Research knowledge Sağlık iyileşmesini sistemleri Article and behavior etkileyen için / Orijinalçalışma uygulama of faktörler young rehberi / seasonal Factors / Safe Abortion: affecting farmworkers technical the healing and of policy guidance Güvenli Original Epizyotomi Düşük: Zeynep Şimşek, Evin Kırmızıtoprak episiotomy for health systems,24-29 K Mevsimlik tarım işçisi gençlerin sağlıklı yaşam Lale Say Ayşegül bilgi ve Durmaz, davranışlarına Resul Buğdaycı1-10 Pregnancy akran eğitiminin Göçebe Termination etkisi mevsimlik Turkey: / The tarım effect işçisi Nereden of peer ergenlerde Nereye?**/ education yaşam Türkiye de on the kalitesi Gebelik healthylife knowledge sorun and davranışları behavior of / The young quality seasonal of life farmworkers and problematic behaviors düzeyi ve Sonlandırma: Nereden Gönüllülük kan merkezlerine başvuruda fark yaratır mı? Ankara da seçilmiş kan Nereye?**,30-35 merkezleri Zeynep J Şimşek, among başvuruları adolescent Evin üzerinden Kırmızıtoprak migrant bir değerlendirme seasonal farm / Does workers volunteerism make any Nahid Toubia difference Suzan to admissions Havlioğlu, to İbrahim blood centers: Koruk An evaluation from admissions to two Göçebe mevsimlik tarım işçisi Türkiye de ergenlerde isteyerek yaşam selected düşükler kalitesi blood / Induced centers düzeyi abortions in ve Ankara in Turkey,36-42 sorun Ecem davranışları Cantürk, Effectiveness Serdar / The of Ceylan, interventions quality Uğur of Yasin life related and Akgün, to problematic nutrition Ali Sabahat Yavuz and Kulular, behaviors Tezcan physical, Yücehan Banu activity Akadlı Ergöçmen P among adolescent in women Kurtuluş, migrant with Abedalazeze impaired seasonal farm fasting Alnawajha, workers glucose: Meltem A randomized Şengelen, Dilek controlled Aslan Türkiye de Değişen Nüfus ve Sağlık Politikaları Doğrultusunda, İsteyerek Düşükler ve Üreme Sağlığı Hizmet Suzan Sunumunda Havlioğlu, community Geleceğe İbrahim trial Bakış/ Koruk / Bozulmuş açlık glukozu görülen kadınlarda Future perspectives on induced Reviews abortion / and Derleme reproductive health beslenme ve fiziksel aktiviteye yönelik girişimlerinin etkinliği: Toplum U services in light of the changing population and health policies in Turkey, Effectiveness Tobacco tabanlı control of girişimsel interventions activities çalışma in related Turkey to / Türkiye de nutrition and tütün physical kontrolü activity uygulamaları Ayşe Akın in women Simge with Yilmaz, impaired Belgin fasting Unal glucose: A randomized Nazmi Bilir, controlled Hilal Özcebe B community Bir bütünün parçaları: trial / Gebelikten Bozulmuş korunma açlık ve glukozu isteyerek görülen düşük/ Contraception kadınlarda and induced abortion: WEB tabanlı araştırmalar ve halk sağlığı alanında kullanımı Two indispensable / Use of Web pieces Based of a whole, beslenme The ve fiziksel perception aktiviteye of violence: yönelik girişimlerinin A study of etkinliği: factors Toplum affecting the Research in Nuriye Public Ortaylı, Health Levent Çağatay tabanlı girişimsel perceptions çalışma of violence in university students / Şiddet algısı: L Simge Kürtaj Yilmaz, Üniversite Gerçeği Belgin - Türk Unal öğrencilerinde Jinekoloji ve Obstetrik şiddet Derneği algısını Dilek görüşü/ Aslan, etkileyen Abortions: Cavit ışık the faktörlerin Yavuz realities- Opinion of incelenmesi Turkish Society of Obstetrics and Gynaecology, I Short Report / Kısa Rapor The perception Funda Sevencan, of violence: Hilal A Özcebe, study of Nilüfer factors Voltan affecting Acar, the Filiz Bilge, İsmail Dölen perceptions Edirne de Yasemin süpürge of violence Akman üretimi çalışanlarında in university SO2 students etkisinin değerlendirilmesi / Şiddet algısı: Prenatal tanı sonrası gebeliklerin sonlandırılması ve yasal durum/ Termination of pregnancy following C Üniversite / Evaluation öğrencilerinde of SO2 effetcs şiddet among workers algısını of etkileyen the broom-making faktörlerin business in prenatal diagnosis and legal status, incelenmesi Review / Derleme Edirne-2012 Aytül Çorbacıoğlu Esmer, Atıl Yüksel Funda Sevencan, Halk sağlığı Hilal bakışıyla Özcebe, Ufuk Toxoplasma Nilüfer berberoğlu, Voltan gondii Erhan Acar, / Tabakoğlu, Toxoplasma Filiz Bilge, Deniz gondii Motör with Yasemin Benim Bedenim, public Akman benim health s kararım: perspective isteyerek düşüğün yasaklanmasına karşı sivil tepkinin etik boyutu/ H My Body, my decision: Ethical aspects Notes of civil from reaction the field against / Sahadan induced Notlar abortion ban, Review Muhtar Çokar Implementation Sibel / Derleme Cevizci, of cost-effective Coşkun Bakar and community-based strategies for prevention E Halk and control sağlığı of bakışıyla rheumatic Toxoplasma heart ISSN: disease gondii , / Romatizmal / Toxoplasma Electronic ISSN: kalp hastalığının gondii with kontrol ve public health s önlenmesi A Journal perspective of için Peer-Reviewed maliyet-etkin ISSN: , Research ve Published toplum by temelli Electronic The Turkish stratejilerinin ISSN: Society of Public uygulanması Health Specialist A Saurabh RamBihariLal A Journal of Shrivastava, Peer-Reviewed 2004, Turkish Society Prateek Research of Public Saurabh Published Health Specialists Shrivastava, by The Turkish / Jegadeesh Society of Sibel Cevizci, Coşkun Bakar Public Health Specialist Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Ramasamy L H ISSN: , 2013, Turkish Electronic Society ISSN: of Public Health Specialists / A Journal of Peer-Reviewed Research Halk Sağlığı Published Uzmanları by The Derneği Turkish Society of Public Health Specialist 2013, Turkish Society of Public Health Specialists / Halk Sağlığı Uzmanları Derneği i

3 TURKISH JOURNAL OF PUBLIC HEALTH TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI DERGİSİ ISSN: , Electronic ISSN: , Turkish Society of Public Health Specialists / Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Printed by/baskı: Palme Yayıncılık Turk J Public Health Türkiye Atıf Dizini içinde yer almaktadır.

4 TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI DERGİSİ Derginin Kısa Adı : Turk J Public Health Derginin Sahibi : HASUDER adına Doç. Dr. Tacettin İnandı, Mustafa Kemal Üniversitesi., Hatay E-posta: hasuder@hasuder.org.tr Baş Editör :Prof.Dr. Sibel Kalaça, Marmara Üniversitesi, İstanbul E-posta: editor@tjph.org Editörler Kurulu :Prof.Dr. Resul Buğdaycı, Mersin Üniversitesi, Mersin Prof.Dr. Yücel Demiral, Dokuzeylül Üniversitesi, İzmir Prof.Dr. Pınar Erbay Dündar, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Prof.Dr. Nilay Etiler, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli Prof.Dr. Osman Günay, Erciyes Üniversitesi, Kayseri Doç Dr. Yehuda Neumark, Hebrew Üniversitesi Israil Prof.Dr. Murat Topbaş, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon Uzm.Dr. Shahaduz Zaman, Newcastle Üniversitesi İngiltere Sayfa Düzeni Editörleri: Doç.Dr. A. Öner Kurt, Mersin Üniversitesi, Mersin Doç.Dr. Ebru Turhan, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü, İzmir Yrd.Doç.Dr. Sibel Cevizci, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Çanakkale Teknik Editörler : Doç.Dr. Burcu Tokuc, Trakya Üniversitesi, Edirne Uzm.Dr. Funda Sevencan, Bodrum Toplum Sağlığı Merkezi, Muğla İngilizce Düzeltme : Prof. RW Guillery Yazı İşleri Müdürü : Prof.Dr. C. Tayyar Şaşmaz, Mersin Üniversitesi, Mersin E-posta: manager@tjph.org Doç.Dr. Ercüment Ceyhun (Yazı İşleri Müd Yrd), K.T.Ü. Trabzon Derginin Dili : Türkçe ve İngilizce Yayına Başlama Tarihi : 2003 Yayınlanma Sıklığı : Yılda üç sayı (Nisan, Ağustos, Aralık) Yayın Kabulü : Online Dergi Web : İletişim : Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Tunus Cad No: 59/15, Çankaya Ankara Dernek Telefon : Dernek Web : Abonelik : 50 TL/Yıllık, Tlf: , E-posta: manager@tjph.org ISSN / ISSN (Elektronik) : / Yayın Hakkı : THSD nin yayın hakkı Halk Sağlığı Uzmanları Derneği ne (HASUDER) aittir. Dergide yayınlanan yazıla, resim, şekil ve tablolar yayıncının yazılı izni olmadan kısmen veya tamamen herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz. Kaynak göstermek şartıyla bilimsel amaçlı olarak alıntı yapılabilir. Dergide yayınlanan yazı, şekil ve resimlerden yazarlar sorumludur. İndekslendiği Dizinler : Türkiye Atıf Dizini, Google Scholar Index, PKP Open Archives Harvester, DOAJ (Directory of Open Access Journals), EBSCO, ProQuest Turk J Public Health 2013;11(2) i

5 TURKISH JOURNAL OF PUBLIC HEALTH The short name of the journal : Turk J Public Health The owner of the journal: On behalf of HASUDER Assoc. Prof. Tacettin İnandı, Mustafa KU, Hatay hasuder@hasuder.org.tr Editor in Chief Editorial Board :Prof. Dr. Sibel Kalaça, Marmara University, İstanbul editor@tjph.org :Prof. Dr. Resul Buğdaycı, Mersin University, Mersin Prof. Dr. Yücel Demiral, Dokuzeylül University, İzmir Prof. Dr. Pınar Erbay Dündar, Celal Bayar University, Manisa Prof. Dr. Nilay Etiler, Kocaeli University, Kocaeli Prof. Dr. Osman Günay, Erciyes University, Kayseri Assoc Prof Dr. Yehuda Neumark, Hebrew University Israel Prof. Dr. Murat Topbaş, Karadeniz Teknik University, Trabzon Phd. Senior Research Assoc Shahaduz Zaman, Newcastle University, UK Layout Editor : Assoc. Prof. Dr. A. Öner Kurt, Mersin University, Mersin Assoc. Prof. Dr.Ebru Turhan, Provin. Direc. of Public Health, İzmir Assis. Prof. Dr. Sibel Cevizci, Çanakkale 18 Mart Univer., Çanakkale Technical Editors : Assoc. Prof. Dr. Burcu Tokuc, Trakya University, Edirne : Dr. Funda Sevencan, Bodrum Community HC. Muğla English Edition : Prof. RW Guillery The Manager of Journal : Prof. Dr. C. Tayyar Şaşmaz, Mersin University, Mersin manager@tjph.org Assoc. Prof. Dr. Ercüment Ceyhun (Assist of manager), KTU, Trabzon The Language of Journal: Turkish and English The Start Date of Publication: 2003 The Frequency of Publication: Published three times a year (April, August, December) Publication Accepted : Online Web of Journal : Subscription : Annual subscription: 50 TL; Tlf: , manager@tjph.org Corresponding : Society of Public Health Specialists Tunus Cad No :59/15, Çankaya Ankara The Association Phone : The Association Web : ISSN /ISSN (Electronic) : / Copyright : The copyright of TJPH belongs to Turkish Society of Public Health Specialists. Published in the journal page, illustrations, diagrams, and tables in any way, whole or in part without the written permission of the Publisher can be printed, reproduced. All publication can be used for scientific purposes, provided that the source is quoted. Authors are responsible for the article, figures, and pictures published in the journal. Indexed :Turkiye Citation Index, Google Scholar Index, PKP Open Archives Harvester, DOAJ (Directory of Open Access Journals), EBSCO, ProQuest Turk J Public Health 2013;11(2) ii

6 Turk J Public Health Hakkında About of Turk J Public Health Türkiye Halk Sağlığı Dergisi (Turk J Public Health) yılda elektronik/basılı olarak üç sayı yayınlanan ve hem ulusal hem de uluslararası Halk Sağlığı ve Toplum Hekimliği alanında geniş bir kitleye hizmet veren hakemli bir araştırma dergisidir. Turk J Public Health bu alandaki gelişmeleri ve yeni bilginin hızlı iletişimi için bir ortam sağlamayı amaçlamaktadır. Editör sıralanan alanlardan yazı almayı öngörmektedirler: Sağlık politikası ve yönetimi, biyoistatistik, epidemiyoloji, çevre sağlığı, sağlık ekonomisi, sağlık demografi, sağlık için sosyal bilimler, sağlık, eğitim, halk sağlığı laboratuvarı, toplum beslenmesi, bulaşıcı hastalıklar, afet yönetimi, kazalar, kadın sağlık / üreme sağlığı, çocuk sağlığı, kronik hastalıklar ve iş sağlığı. Prof.Dr. Sibel Kalaça The Turkish Journal of Public Health (Turk J Public Health) is a peer reviewed research journal published online / hardcopy three times a year and serving a broad audience in the field of Public Health and Community Medicine both nationally and internationally. Turk J Public Health aims to provide a medium for the rapid communication of advances and new knowledge in this field. The editor anticipates receiving manuscripts from the following areas of research: Health policy and management, biostatistics, epidemiology, environmental health, health economics, medical demography, social sciences for health, health education, public health laboratory, community nutrition, infectious diseases, disaster management, accidents, women's health/reproductive health, child health, chronic diseases, and occupational health. Turk J Public Health Baş Editörü Prof.Dr. Sibel Kalaca Chief Editor of Turk J Public Health Turk J Public Health 2013;11(2) iii

7 Yazarlar İçin Bilgi Yazının Hazırlanması ve Gönderilmesinde Uyulacak Kurallar 1. Yazıların Kabulü a. Orijinal araştırma makaleleri: İlgili bir alanda orijinal araştırma bulgularını bildiren yayınlar (en fazla 5000 kelime). b. Kısa raporlar: Araştırma bulgularının başlangıç ya da kısa raporları (en fazla 1500 kelime). c. Derleme: Derleme yazılarının dergiye yayınlanmak üzere başvurulmasından önce yazarların editörle temas kurması önerilir (en fazla 4500 kelime). d. Alandan notlar: Paylaşılmak istenen deneyimlerin, geniş kitleleri ilgilendiren girişimlerin, sahada uygulanan vurgulanması gereken programların halk sağlığı topluluğu ile paylaşılması (en fazla 1000 kelime). e. Editöre mektuplar: Önceden yayınlanan makale/dokümanlar veya halk sağlığı ile ilgili ulusal ve uluslararası konularla ilişkili tepkiler (en fazla 300 kelime). f. Veri: Ulusal veya bölgesel çalışmaları temsil eden veri (en fazla 35 tablo ve şekil). Dergiye yayınlanmak üzere gönderilen yazıların herhangi başka bir yerde değerlendirmede olmadığı, yayınlanmadığı ve orijinal olduğu kabul edilecek. Her bir proje için, bunu beyan eden bir mektubun, yazının bütün yazarları tarafından imzalanarak gönderilmelidir. Derginin resmi dili Türkçe ve İngilizcedir. Başvurular iki aşamalı bir inceleme sürecine tabi tutulurlar. Başlangıçta editörler kurulu tarafından başvurunun niteliği ve önemi değerlendirilir. Bu değerlendirme sonrasında kabul edilen başvuru, yazar ve kimlik bilgileri gizlenerek en az iki hakeme gönderilir. 2. Yazarlık Yazarlık konusunda Tıbbi Dergi Editörleri Uluslararası Kurulunun kriterleri benimsenmektedir (277: JAMA. 1997). İki veya daha fazla yazarlı makalelerde, her bir yazar çalışmanın yürütülmesi ve yazılmasına aktif ve yeterli katılımı sağlamalıdır. Bir yazıda yazar olabilmek için, yazarın aşağıdaki Turk J Public Health 2013;11(2) maddelerde yer alan şartları karşılaması gereklidir; a. Çalışmanın içerik ve tasarımına veya verinin analiz ve yorumuna (1) ve (2) yazının taslak veya düzeltilmesine kritik eleştirel katkı sağlayan ve; b. Yazının son haline her bir yazar tarafından nihai onay verilmesi. Yazar olmak için a (1 ve 2) ve b deki koşullar sağlanmalıdır. Çalışmaya olan diğer katkılar teşekkür bölümünde ayrı ayrı tanımlanmalıdır. Gönderilen yazıya eşlik eden mektupta, yazarların her bir şartı yerine getirdiği doğrulanmalıdır. 3. Yazının Hazırlığı a.genel Yazılar beyaz bir kağıt üzerine tek taraflı, sayfaları numaralı, çift aralıklı ve sayfa kenar boşlukları 2.5 cm olacak şekilde yazılmalıdır. Yazıda karakter büyüklüğü 12 punto olmalıdır. Yazının metin ve özet kısmının sözcük sayısını bildiriniz. Yazı başvurusu online yapılmalıdır: Editör Türk Halk Sağlığı Dergisi Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Haydarpaşa İstanbul / Türkiye E-posta: editor@tjp.org b. Başvuru mektubu Birinci yazarın iletişim bilgileri ile (posta ve e-posta adresleri, telefon ve faks numaraları) beraber bütün yazarlar mektubu imzalamalıdır. Çalışmanın gerçekleştirilmesinde olası bütün çıkar ilişkilerini açıklayınız (örneğin, ürün danışmanlık çalışmaları için finansman kaynakları). Yazının halk sağlığı alanında önemini gösteren kısa bir mektup yararlı olur. Dört kişiye kadar ilgili hakem önerebilirsiniz (posta ve e-posta adresleri ve telefon ve faks numaraları dahil). c. İlk başlık sayfası İlk başlık sayfası aşağıdaki bilgileri içerir: 1. Çalışmanın başlığı, iv

8 2. 40 karakteri geçmeyen kısa bir başlık, 3. Tüm yazarların tam isimleri, çalışma esnasında unvan ve kurumsal bağlantıları, 4. Adı, posta ve e-posta adresleri, iletişim için telefon ve faks numaraları, yeniden baskı istekleri, 5. Özet, kaynaklar, tablo ve şekilleri de içerecek şekilde tüm metnin kelime sayısı, 6. Özet, metin ve kaynakların ayrı ayrı kelime sayısı ve tablo ve şekillerin sayısı. d. İkinci başlık sayfası Sadece başlık olacak (hakemlerin yazarın kimliğini bilmemesi için) ve yazarların tanınmasını sağlayacak diğer bariz göstergeleri siliniz. e. Metin Yazının metni aşağıdaki başlıkları sırasıyla içermeli: Özet (en fazla 250 kelime), ardından anahtar kelimeler. En fazla 5 anahtar kelime olarak seçilmelidir. Türkçe yazılmış makaleler için her zaman "Türkiye Bilim Terimleri" ni ( kullanmaya çalışınız. İngilizce yazılmış makaleler için her zaman Index Medicus Tıbbi Konular Başlıklar listesi terimleri kullanmaya çalışınız. Giriş, Yöntem, Bulgular, Tartışma ve Teşekkürler. Her bölüm yeni bir sayfada başlamalıdır. f. Şekiller Tüm şekiller (fotoğraflar, çizimler, şekiller, şemalar) açık, kolayca okunabilir ve metin içinde yerleştirilecek yere Arabik rakamlarla site edilmeli (Şekil 1, Şekil 2, vb) ve ayrı bir sayfaya sırayla yerleştirilmeli. Yazıtlar metne kaynaksız kalıcı şekil yorumları için yeterli detay içermelidir. Birimler şekillerin içinde gösterilmelidir. Derginin bilgisayarlarında tekrar üretilebilir diye, bütün çizgi grafik ve onların ilgili veri noktaları grafiğe eşlik etmelidir. g. Tablolar Tablolar mümkün olduğunca basit ve anlaşılır olmalı ve metin içinde yerleştirilecek yere Arabik rakamlarla (Tablo 1, Tablo 2, vb.) sırasıyla site edilmeli. Turk J Public Health 2013;11(2) Her bir tablonun başlığı olmalı ve ayrı bir sayfaya yerleştirilmeli. Her bir tablonun başlığı tablonun içeriğini açıkça belirtmelidir. Yorumu kolaylaştırmak için yeterli ayrıntıda tablo dipnot dahil edilmelidir. h. Kaynaklar Kaynaklar metin içinde kullanılma sırasına göre rakamlarla üst karakter olarak gösterilir. Altı ve daha az sayıda yazar sayısı olan kaynaklarda yazarların tamamı yazılır; yedi ve üzerinde yazar sayısı olan kaynakların sadece ilk üç yazarı yazılacak ve ve ark şeklinde yazılacak. Dergi isimleri için Index Medicus kısaltmalarını kullanınız. Değerlendirme aşamasında olan makaleleri kaynak olarak kullanmayınız; bunlar metin içinde ifade edilebilir. Kaynak kişi, tarih ve iletişim şekli (varsa , gönderenin adresini sağlayınız) verilmek şartıyla, kişisel düşünceler site edilebilir. Kaynaklar Tıbbi Dergiler Editörlerinin Uluslararası Kurulu tarafından tanımlanan şekliyle sıralanmalıdır ( Kaynak gösterim örnekleri: Dergi makalesi Stephane A. Management of Congenital Cholesteatoma with Otoendoscopic Surgery: Case Report. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2010;30(2): Kitap UNICEF. State of the World's Children. New York: Oxford University Press, Kitap içinde bölüm Phillips SJ, Whisnant JP. Hypertension and stroke. In: Laragh JH, Brenner BM, editors. Hypertension: Pathophysiology, Diagnosis, and management. 2nd ed. New York: Raven Press; p Online kitap ya da web sitesi Garrow A, Winhouse G. Anoxic brain injury: assessment and prognosis. In: Up To Date Cardiovascular Medicine [online]. Available at: Accessed February 22, i. Teşekkürler: v

9 Teşekkürleri ayrı bir sayfaya hazırlayın. Kabul ettiğiniz üzere, sizden çalışmaya katkı sağlayan fakat yazarlık şartlarını sağlayamayan kişilerin tamamının isminin listelenmesi ve onların bu listeye yazıldığına ilişkin onaylarının alındığı istenecek. Ayrıca gerekli tüm mali ve maddi destek sağlayanların açıklanması gerekiyor. Çalışmada insan denekler yer alıyorsa, kurumsal bir inceleme kurulu tarafından onay raporu gerekir. 4. Etik Sorumluluk: Turk J Public Health Dünya Tıp Birliğinin Helsinki Bildirgesine bağlıdır ( JAMA 1997). Turk J Public Health 2013;11(2) vi

10 Information For Authors The following types of contributions are welcomed 1. Submission of Papers a. Original research articles: Papers reporting original research findings in a relevant area (maximum 5000 words). b. Short reports: Preliminary/short reports of research findings (maximum 1500 words). c. Critical reviews: Authors are advised to contact the editor prior to submission of critical review papers (maximum 4500 words). d. Notes from the field: Highlighting practicebased programs, initiatives of widespread interest, experiences to share with the public health community (maximum 1000 words). e. Letters to the editor: Reactions relating to previously published articles/documants or to nationally and internationally relevant issues concerning public health (maximum 300 words). f. Data: Data from nationally or subnationally representative surveys (maximum 35 tables and figures). Submissions will be considered on the understanding that they comprise original, unpublished material and are not under consideration for publication elsewhere. A cover letter to this effect should be enclosed with each submission, signed by all authors of the paper. Official languages of the journal are Turkish and English. Submissions undergo a two-tiered review process. The editorial board for overall quality and interest screens them initially. Papers accepted for formal review will be sent anonymously to at least two independent referees. 2. Authorship We adhere to the criteria of the International Committee of Medical Journal Editors (JAMA. 1997; 277: ). For manuscripts with two or more authors, each author must qualify by having participated actively and sufficiently in the study that is being carried out and reported on. The Turk J Public Health 2013;11(2) inclusion of each author in the authorship list of a report is based only; a. On substantial contributions to (1) concepts and design, or analysis and interpretation of data and (2) drafting the manuscript or revising it critically for important intellectual content; and; b. On final approval by each author of the submitted version of the manuscript. Conditions a (1 and 2) and b must both be met. Others contributing to the work should be recognized separately in an Acknowledgement. In the covering letter that accompanies the submitted manuscripts, it must be confirmed that all authors fulfilled both conditions. 3. Manuscript Preparation a. General Manuscripts must be typewritten on one side of a white paper, page numbered, and double-spaced with 2.5 cm margins. Good quality printouts with a font size of 12 pt are required. Provide a word count for the paper and abstract. Submission should be made online The Editor Turkish Journal of Public Health Marmara University Medical Faculty Department of Public Health Haydarpasa Istanbul/Turkey editor@tjph.org b. Cover letter All authors must sign the letter, with one named correspondent (give postal and e- mail addresses and telephone and fax numbers). Disclose all possible conflicts of interest (e.g. funding sources for consultancies of studies of products). A brief indication of the importance of the paper to the field of public health is helpful. You may suggest up to 4 knowledgeable reviewers (include postal and addresses and telephone and fax numbers). vii

11 c. First title page Include: 1. A concise title, 2. A short running head of more than 40 characters, 3. Full names of all authors, with degrees and institutional affiliations at the time of the work, 4. Name, postal and addresses, and telephone and fax numbers for correspondence and reprint requests, 5. Word count for the whole text including the abstract, references, tables and figures and, 6. Separate word counts for abstract, text, and references and the number of tables and figures. d. Second title page Type only the title (to keep authorship unknown to reviewers), and remove other obvious indications of author identity. e. Text The text of the article should include the following: Abstract (up to 250 words), followed keywords. Maximum 5 key words should be selected. For the manuscript written in Turkish always try to use terms from "Türkiye Bilim Terimleri" for the manuscript written in English always try to use terms from the Medical Subjects Headings list from Index Medicus. Introduction, Materials and Methods, Results, Discussion, and Acknowledgments. Each section should begin on a new sheet. f. Figures All figures (photographs, drawings, diagrams, charts) should be clear, easily legible, and cited consecutively by Arabic numerals in the text (Figure 1, Figure 2, etc) and should be placed on separate sheets. Legends should contain sufficient detail to permit figure interpretation without reference to the text. Units should be indicated in the figures. All line graphs and their respective data points should accompany charts so that they can be replicated on the journal's computers. Turk J Public Health 2013;11(2) g. Tables Tables must be concise, as simple as possible, and cited consecutively by Arabic numerals in the text (Table 1, Table 2, etc). Each table should be titled and typed on a separate sheet. The title of each table should clearly indicate the nature of the contents. Sufficient detail should be included in the table footnote to facilitate interpretation. h. References Cite references in numerical order and as superscripts in the text. List all authors when there are six or fewer; when there are seven or more, list only the first three and add et al" Use Index Medicus (abridged) abbreviations for journal names. Do not reference papers that are "submitted"; these can be mentioned in the body of the text. Cite personal communications in text only, giving source, date, and type (if , provide sender's address). References should follow the style described by the International Committee of Medical Journal Editors ( The following are sample styles Journal article Stephane A. Management of Congenital Cholesteatoma with Otoendoscopic Surgery: Case Report. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2010;30(2): Book UNICEF. State of the World's Children. New York: Oxford University Press, Chapter in a book Phillips SJ, Whisnant JP. Hypertension and stroke. In: Laragh JH, Brenner BM, editors. Hypertension: Pathophysiology, Diagnosis, and management. 2nd ed. New York: Raven Press; p Online book or web site Garrow A, Winhouse G. Anoxic brain injury: assessment and prognosis. In: Up To Date Cardiovascular Medicine [online]. Available at: Accessed February 22, viii

12 i. Acknowledgements Prepare acknowledgments on a separate page. Upon acceptance, you will be asked to certify that you have listed all persons who have contributed substantially to the work but who do not fulfill authorship criteria and that you have obtained permission for listing them. Also required is disclosure of all financial and material support. If human subjects are involved, you must report approval by an institutional review board. 4. Ethical Responsibility: Turk J Public Health adheres to the Declaration of Helsinki of the World Medical Association (JAMA 1997; 277: ). Turk J Public Health 2013;11(2) ix

13 From the Editor One cannot but be impressed with the broad array of articles that appear in this volume of the Turkish Journal of Public Health, addressing classic public health challenges of occupational exposures, maternal outcomes and tobacco use, to considering the limitations of novel Internet-based methodological tools. A theme that runs across many of the articles is the need to promote health awareness among workers, pregnant women and newmothers, smokers and the general public. and neonatal outcomes, taking into account available medical and health resources and maternal preferences. Cesarean rates vary greatly across the globe, yet the rate of 43% observed by Özkan et al in their study in Ankara is very near the top of the list, making this a very important issue for investigation and intervention. Numerous hospital/doctor-related and motherrelated reasons are cited to explain the high, and rising cesarean rates in many countries, but it will require understanding of local customs and conditions if interventions are to be successful. The need to provide information to pregnant women about their birthing and options and about post-partum hygiene and self-care is crucial for the health and wellbeing of young mothers. In 1753, William Smellie "The Master of British Midwifery" - wrote "I call that a natural labour in which the head presents and the woman is delivered by her pains and the assistance commonly given" [Johnstone RW, 1952]. Smellie estimated that 92% of all births could be called natural. In 2009 the World Health Organization (WHO) retracted its recommendation of an "optimal" national cesarean rate of 15% and instead maintains that there is no know optimum rate, but stresses that both very low and very high rates of cesarean section can be dangerous, and that goals for achieving an optimal cesarean delivery rate should be based on maximizing the best possible maternal Turk J Public Health 2013;11(2) With regard to both delivery method and episiotomy care the difficulty in getting health care providers to change their practices is well documented (see for example, "Challenges for the adoption of evidence-based maternity care in Turkey" by Turan and colleagues [Soc Sci Med 2006, 62: ]. As do Durmaz et al in their study of factors affecting the healing of episiotomy" (TJPH, Vol 11, No 2, 2013), Turan et al. conclude: "An underlying problem was the failure to involve women in decisionmaking regarding their own maternity care. In addition to informing providers about the evidence, it seems necessary to develop standard protocols, improve physical conditions, and implement behavior interventions that take into account provider attitudes, social pressures, and beliefs." x

14 Voluntary donors constitute a major source of blood and blood components in Turkey and elsewhere, and are crucial for maintaining's Turkey national blood self-sufficiency on average, units of blood are collected annually in Turkey (WHO Country profile report: Blood Services in Turkey. The report in this issue by Cantürk et al. (TJPH, Vol 11, No 2, 2013) that addresses volunteerism among blood donors in two (of the nearly 400) blood centers in Turkey is very timely, as is evidenced by a series of papers on ethical and other aspects of offering financial incentives/rewards to blood donors that recently appeared in Science (Lacetera N, Macis M, Slonim R Economic rewards to motivate blood donations Science 2013; May 24;340(6135):927-8; Berger M. The Value of Incentives in Blood Donation. Science 2013; July 12; 341(6142): ), The American Journal of Bioethics (Petrini C. Medical Philanthropy and Blood Supply in Light of Ethical Documents and Principles. The American Journal of Bioethics 2013; 13:6, 54-55; Sass RG. Toward a More Stable Blood Supply: Charitable Incentives, Donation Rates, and the Experience of September 11. The American Journal of Bioethics 2013; 13:6, 38-45) and Transfusion (Bagot KL et al. Perceived deterrents to being a plasmapheresis donor in a voluntary, nonremunerated environment. Transfusion 2013; 53: ). Turk J Public Health 2013;11(2) The detection of higher-thanallowable levels of sulphur dioxide in broom-making establishments in Edirne long-known as the broom-making capital of Turkey (TJPH, Vol 11, No 2, 2013) - is a new chapter in the old story of occupational hazards. In 1700, Italian physician Bernardino Ramazzini ( ) - often referred to as "The Father of Occupational Medicine" - published De Morbis Artificum Diatriba [Diseases of Workers] - a comprehensive treatise that highlighted the hazards (particularly on the dangers of inhalation of toxic chemicals) associated with over 50 occupations, although broom-making was not among them! Indeed, I have been able to find only one other study of SO2 exposure among broom-makers (Savic et al. Int Arch Occup Environ Health 1987; 59:513-8). Ramazzini, unlike his fellow physicians of the time, believed in the importance of personally inspecting workplaces, interviewing workers about their work conditions and their health, and offering practical solutions (such as the use of protective gloves and masks) to hazards he identified in the workplaces he visited. Throughout the publication, Ramazzini stressed, as do Berberoğlu et al., the need to inform workers about the occupational health risks they face. As he wrote in his follow-up volume in 1713: "Not only in antiquity but in our own times also laws have been passed...to secure good conditions for workers; so it is right that the art of medicine should contribute its portion xi

15 for the benefit and relief of those for whom the law has shown such foresight...[we] ought to show peculiar zeal...in taking precautions for their safety." [De Morbis Artificum Diatriba (1713). Translation by W.C. Wright, in A.L. Birmingham Classics of Medicine Library (1983)]. Not much need said to the readers of this journal about the harms associated with smoking and the challenges of tobacco control. Despite the impressive tobacco control policies made in recent years in Turkey - a (nearly) comprehensive smoke-free policy, a ban on tobacco advertisement and sponsorship, warning labels on cigarette packages, and high taxation - nearly 40% of deaths among men and 6% of deaths among women in Turkey are attributable to tobacco, resulting in more than 80,000 Turks dying each year from tobacco-related diseases (WHO Global Report Mortality Attributable to Tobacco. Geneva: WHO Press; Available from: / _eng.pdf). Public Health practitioners must partner with other sectors of society to further reduce the prevalence and incidence of tobacco use, especially among Turkish youth among whom it is estimated that 10% smoke and/or use tobacco products. In 1769, the notable Swiss physician Samuel Auguste Tissot ( ) declared: "I am not afraid to say that whilst tobacco does not cause harm to all, at least it causes much harm to the majority of people, albeit less to some than to others, and it is necessary to none. Smokers will not listen to this but I shall be content if I can prevent young people, who have not yet become enslaved, to take up the habit and if I can open the eyes of those who take care of the education on that subject, which upon examination, will perhaps appear more worthy of their attention than they hitherto thought". These public health issues, along with the others addressed in this volume of the TJPH, have important local, national and international implications and deserve the attention of health professionals, policy makers, and the general public. We hope and trust that the articles published herein will serve as a catalyst for inter-disciplinary discussion among public health and medical professionals, educators, and social scientists, and generate feedback in the way of follow-up reports and letters-to-the editor in our journal. Imagination is more important than knowledge. Knowledge is limited. Imagination encircles the world Albert Einstein Yehuda Neumark Editor PhD, MPH Associate Professor of Epidemiology Director, Braun School of Public Health Hebrew University-Hadassah Jerusalem, Israel Turk J Public Health 2013;11(2) xii

16 Bu sayıya katkıda bulunanlar (Soyadına göre) Prof.Dr. Dilek Aslan, Ankara, Türkiye Prof.Dr. Gamze Çan, Trabzon, Türkiye Prof.Dr. Levent Dönmez, Antalya, Türkiye Prof.Dr. Cihad Dündar, Samsun, Türkiye Prof. Dr. Meltem Çiçeklioğlu, İzmir, Türkiye Prof.Dr. Aliye Mandıracıoğlu, İzmir Türkiye Prof.Dr. Ferdi Tanır, Adana, Türkiye Doç.Dr. Sevgi Canbaz, Samsun, Türkiye Doç.Dr. Türkan Günay, İzmir, Türkiye Doç.Dr. Tacettin İnandı, Hatay, Türkiye Doç.Dr. Ebru Turhan, İzmir, Türkiye Doç.Dr. Sarp Üner, Ankara, Türkiye Yrd.Doç.Dr. Levent Altıntaş, Kocaeli, Türkiye Contributors to this issue (by last name) Prof.Dr. Dilek Aslan, Ankara, Türkiye Prof.Dr. Gamze Çan, Trabzon, Türkiye Prof.Dr. Levent Dönmez, Antalya, Türkiye Prof.Dr. Cihad Dündar, Samsun, Türkiye Prof.Dr. Aliye Mandıracıoğlu, İzmir Türkiye Prof.Dr. Ferdi Tanır, Adana, Türkiye Prof. Dr. Meltem Çiçeklioğlu, İzmir, Türkiye Assoc.Prof.Dr. Sevgi Canbaz, Samsun, Türkiye Assoc.Prof.Dr. Türkan Günay, İzmir, Türkiye Assoc.Prof.Dr. Tacettin İnandı, Hatay, Türkiye Assoc.Prof.Dr. Ebru Turhan, İzmir, Türkiye Assoc.Prof.Dr. Sarp Üner, Ankara, Türkiye Assis.Prof.Dr. Levent Altıntaş, Kocaeli, Türkiye Turk J Public Health 2013;11(2) xiii

17

18 Orijinal Çalışma Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler Seçil Özkan a, Fatma Nur Sakal b, Emine Avcı c, Emine Füsun Civil c, Müzeyyen Zeynep Tunca d Özet Amaç: Gebelik ve doğum fizyolojik bir olay olmakla birlikte kadın için önemli bir stres kaynağıdır. Anne adaylarının doğum tercihinin normal ya da sezaryen doğum olması ana ve çocuk sağlığı açısından çok önemlidir. Bu çalışmada Ankara il merkezindeki bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran o anda gebe olan veya daha önce doğum yapmış yaş arası kadınların doğum yöntemi seçimi ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma Ankara il merkezinde bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran, gebelik öyküsü bulunan yaş arası 1159 kadına anket formu uygulanarak yapılmış tanımlayıcı bir çalışmadır. İstatistiksel yöntem olarak tanımlayıcı istatistikler, lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. p<0.05 olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Araştırma sırasında kadınların %34.4 ü gebe iken, %77.2 si daha önce gebelik öyküsü olduğunu, %56.8 i en son doğum şeklinin normal doğum, %43.2 si sezaryen doğum olduğunu belirtmiştir. Kadınların son doğum şeklinin sezaryen olması durumunu etkileyen faktörler için yapılan lojistik regresyon modelinde; annenin kente yaşıyor olması 10 kat, son doğumu özel sektörde yapmış olması 2.5 kat, annenin gebelik döneminde problem yaşamış olmasının sezaryen olma durumunu 2.1 kat, hastanede yatmış olmasının 2.3 kat, sezaryen olmayı gerektiren problem yaşamış olmasının 13.2 kat, gebeliğinde doğum şekilleri hakkında bilgi edinmemiş olmasının 1.4 kat artırdığı saptanmıştır (p<0.05). Son doğum şeklinin tıbbi endikasyon dışında sezaryen olduğunu ifade eden 162 kadının %69.2 sinin sezaryen kararında doktor tavsiyesi bulunmaktadır. Sonuç: Gebelik öyküsü olan kadınların %43.2 sinin sezaryen doğum hikayesi mevcuttur. Araştırma sırasında gebe olan kadınların da yaklaşık yarısı sezaryen ile doğum yapmayı planlamaktadır. Kadının gebeliğinde doğum şekilleri hakkında bilgi edinmemiş olması, sezaryen doğumu artıran, önlenebilir faktörlerden birisidir. Kadınların doğum şekilleri konusunda uygun biçimde bilgilendirilmesine ve sezaryen doğumla ilişkili diğer faktörlerin daha iyi anlaşılmasına ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler: Normal doğum, sezaryen, tanımlayıcı, doğum yöntemi tercihi a Prof.Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk sağlığı AD b Doç.Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk sağlığı AD c Araş.gör.Dr. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk sağlığı AD d Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji AD Not: Bu çalışma 6. Ulusal AÇSAP Kongresinde ve 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresinde Poster Bildiri olarak sunulmuştur. Sorumlu Yazar: Seçil Özkan, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı 1. Kat Halk Sağlığı AD, Beşevler / Ankara, E-posta: secilozkan70@gmail.com, Tlf: Geliş tarihi: Kabul tarihi: Turk J Public Health 2013;11(2) 59

19 Kadınların doğum yöntemi tercihi Delivery methods: choices for women and related factors Abstract Objective: Pregnancy and delivery are physiological events that are considered as closely related sources of stress for women. A mother's choice of the method of delivery is very important for both maternal and child health. In this study, we aimed to determine factors related to the method of delivery among women aged Methods: This study is a descriptive study. A questionnaire was applied to 1159 women between the ages of with a history of pregnancy who presented in some of the Family Health Centers in Ankara city center. Descriptive statistics and logistic regression analysis were used and p <0.05 was considered statistically significant. Results: During the survey, 34.4% of the women were pregnant, while 77.2% had a history of pregnancy. Almost 60% of them reported a normal vaginal delivery for their most recent pregnancy while 43.2% had had a cesarean delivery. A logistic regression model was applied to determine factors related to the delivery method for the most recent pregnancy. It was found that living in urban areas (OR=10.1), having the last delivery in a private clinic (OR=2.5), having problems in the most recent pregnancy (OR=2.1), hospitalization (OR= 2.3), experiencing problems that require cesarean section (OR= 13.2 times) and not having access to information about the types of birth (OR=1.4) were the factors associated with cesarean section (p <0.05). Almost 70% of the women who reported a cesarean section without any relevant medical indication also indicated that the physician had him/herself made the decision. Conclusion: 43.2% of the women had a history of cesarean section. About half of the women who were pregnant at the time of the interview, were planning to have a cesarean section. Not having information about the types of birth is a preventable factor that increases the likelihood of cesarean section. It is required that women be well informed about types of birth and have a better understanding about other factors related to cesarean section. Key Words: Normal delivery, cesarean section, descriptive, delivery method choices Giriş Gebelik ve doğum fizyolojik bir olay olmakla birlikte kadın için önemli bir stres kaynağıdır. 1-3 Bu dönemde kadınlar doğum şeklinin nasıl olacağı ile ilgili de endişe yaşarlar. Doğum şekli gebelik döneminde karar verilmesi gereken önemli konulardan biri olarak karşımıza çıkar. 4 Anne adayları gebelik boyunca doğum şekli ile ilgili yaşadıkları kararsızlık sonucu normal doğumun yanında alternatif doğum yöntemleri aramaktadırlar. Doğum tercihinin normal ya da sezaryen doğum olması ana ve çocuk sağlığı açısından çok önemlidir. 2 Doğal doğum mümkün olduğu kadar müdahale edilmeden yapılan doğumlardır. 2 Sezaryen doğum ise vajinal doğumun güvenle tamamlanmasının mümkün olmadığı durumların söz konusu olduğu veya vajinal doğum ile birlikte maternal ve/veya fetal morbidite ve mortalitede belirgin artış riskinin olduğu doğum biçimidir. 3,5 Sezaryenle doğum emzirme, anne-bebek ilişkisinin başlamasının gecikmesi ve gelecek doğumların risklerini artırma gibi dezavantajlara sahip olmanın yanında, maternal mortaliteyi vajinal doğuma göre 4 kat artırmaktadır. 4 Bunun yanında maliyetinin yüksek olması da ülke ekonomilerine ciddi yük getirmektedir. 4,6 Bugün birçok gelişmiş ülkede sezaryen hızı %20-25 arasında seyretmektedir. Yani her dört veya beş bebekten biri sezaryen doğum ile doğmaktadır. Dünyada sezaryenin en çok uygulandığı ülke Şili (%80) dir. Güney Amerika ülkelerinin hepsinde sezaryen oranları çok yüksektir. Hollanda, Belçika, Fransa da %20 nin altındadır.3 Sezaryen hızı 2000 de, İtalya da %33.2, 2001 de İngiltere ve Kanada da %19, İskoçya da %20, Amerika da %22, Avustralya da %23.3, diğer bazı Avrupa ülkelerinde %12 14, Güney Kore ve Brezilya da %37-40 Turk J Public Health 2013;11(2) 60

20 Kadınların doğum yöntemi tercihi olarak bildirilmiştir. 7 Gelişmiş Batı ülkelerinde ise 2008 itibariyle, %16.6 (Norveç) ile %37.4 (İtalya) arasında değişen sezaryen oranları bildirilmiştir. 5 Dünya Sağlık Örgütü sezaryen doğum sıklığını tüm doğumların %15-20 si olarak önermekte iken, maternal ve perinatal mortalite hızlarını dikkate alarak hedeflediği sezaryen hızı 2000 yılında %15 iken, 2002 yılında %10-15 olarak belirlenmiştir. 1,3-6 Ülkemizde bildirilen sezaryen doğum hızı ise bu hızın çok çok üzerindedir. 7 Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2006 yılı itibarıyla toplam doğum sayısının %45.6 sı normal doğum iken, %40.3 ü sezaryen doğum, geri kalan %14.1 i de müdahaleli doğum şeklindedir. Devlet hastanelerindeki doğumların %40.8 i sezaryen doğum şeklinde iken, bu sıklık özel hastanelerde %60.6 ya kadar çıkmıştır. 3 Türkiye'de 2003 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmasına (TNSA) göre %21.2 olan sezaryen hızının, 2008 TNSA 'da %36.7 olduğu görülmektedir. 5,8,9 Uluslararası Jinekoloji ve Obstetri Federasyonu (FİGO) sezaryenin isteğe bağlı olarak değil, tıbbi nedenlerle yapılması gerektiğini belirtmektedir. Amerikan Jinekoloji ve Obstetri Birliği (ACOG) 2008'de yaptığı açıklamada; 39 uncu haftadan önce isteğe bağlı sezaryen yapılmasını kabul etmemektedir. Tıbbi nedenler dışında sezaryenlerin anne ve bebek sağlığına getirdiği ağır yükler göz önüne alındığında, endikasyon dışı sezaryenlerden kaçınılması zorunluluk arz etmektedir. 5,10 Ülkemizde giderek yaygınlaşmakta olan sezaryen doğum sıklığında tıbbi nedenler dışında nedenler de sayılabilir. Normal doğumun alternatifi gibi görülen ve bu doğrultuda kimi zaman doktorun tutumu, kimi zaman gebenin yaşadığı çevre tercihe etkili olmaktadır. 3 Anne adayının doğum konusunda yeteri kadar bilgilendirilmemesi, sezaryen ile doğumu daha güvenli ve daha kolay olarak algılaması, sabırsızlığı, zahmete katlanmama ve biran önce doğumdan kurtulma isteği sezaryen doğumu tercih etmesine neden olmaktadır. 3,6,7 Doktorun anne adaylarını doğum tercihinde; hangi doğum şeklinin anne ve bebek sağlığı açısından daha az risk taşıdığı konusunda bilgilendirmesi çok önemlidir. 3 Yapılan çalışmalar, annenin eğitim düzeyi, sosyo-ekonomik yapısı ve ileri yaşta olması, kentsel bölgede yaşıyor olması, doğumun yapıldığı hastane, hekimin özel sektörde çalışıyor olması, eski sezaryen vakalarının yine sezaryenle doğurtulması gerektiği düşüncesi gibi faktörlerin sezaryenle doğum oranını artırdığını göstermiştir. Sezaryen hızının artmasında rolü olan diğer önemli bir neden de anne istemi dir. 4,6 Bu nedenle toplumdaki tıbbi nedenler dışında gerçekleşen sezaryen hızını düşürmek için, ulusal programlar geliştirmek gerekecektir. Bu programları geliştirmede doğum tercihini etkileyen faktörlerin saptanması yol gösterici olacaktır. Bu çalışmada Ankara il merkezindeki bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran o anda gebe olan (daha önce doğum yapmış/ilk gebeliği olan) veya daha önce doğum yapmış yaş arası kadınların doğum yöntemi seçimi ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem Aile hekimliği sistemine geçiş dolayısıyla kayıtlara ulaşılamadığından; Ankara il merkezinde 3 Sağlık Grup Başkanlığı na bağlı bazı aile sağlığı merkezlerine Eylül 2011 tarihleri arasında başvuran, yaş arası, gebelik öyküsü olan/gebe olan kadınlarla yapılmış tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Bu tarihler arasında 1211 kadın başvurmuştur. Bu kadınlardan 398 i (%34.4) halen gebedir. 37 si bebek ve çocuklarının yanlarında olması nedeniyle, 15 i ise gebeliğin son döneminde olup sıkıntıları olması nedeniyle araştırmaya katılamamıştır. Katılım oranı %95.7 dir. Çalışmada çeşitli kadın grupları vardır bunlar; halen gebe olan ve daha önce doğum yapmamış kadınlar, halen gebe olan ve daha önce doğum yapmış kadınlar ve Turk J Public Health 2013;11(2) 61