TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

Transkript

1 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS EN A1 Temmuz Baskı ICS ; ; KOMPRESÖRLER VE VAKUM POMPALARI - GÜVENLİK KURALLARI - BÖLÜM 2: VAKUM POMPALARI Compressors and vacuum pumps - Safety requirements - Part 2: Vacuum pumps TS EN A1 (2010) standardı, EN (1996) + A1 (2009) standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi nin (CEN, rue de Stassart 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz. TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

2 Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan İhtisas Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markası Kullanma Hakkı) Kritere Uygunluk Belgesi; Türk Standardları bulunmayan konularda firmaların ürünlerinin ilgili uluslararası standardlar, benzeri Türk Standardları, diğer ülkelerin milli standardları, teknik literatür esas alınarak Türk Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen Kalite Faktör ve Değerlerine uygunluğunu belirten ve akdedilen sözleşme ile TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSEK Markası kullanılacak ürünlerin ticari Markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

3 Ön söz Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN : A1: 2009 standardı esas alınarak, TSE Makina İhtisas Grubu na bağlı Tesisat ve Basınçlı Kaplar Özel Daimi Komitesi nce TS EN : 2002 nin tadil ve 2.baskısı olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 13 Temmuz 2010 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu standardda A1 eki ile yapılan değişiklik ve ilaveler işaretleri arasında gösterilmiştir. Bu standardın daha önceki baskısında Türkçe metnindeki anlaşılmayan bazı ifadeler ve redaksiyonel düzeltmeler bu Tadil ile düzeltilmiş ve düzeltilen kısımlar dikey çizgi (I) ile gösterilmiştir. Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

4 İçindekiler Giriş 1 Kapsam Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Tarifler Vakum Vakum pompası Pompa girişi Pompa çıkışı En büyük başlatma basıncı En büyük çıkış basıncı Vakum pompasının debisi Pompalanan madde Pompa sıvısı Birincil pompa İkincil pompa Pompalama sistemi Pozitif yer değiştirmeli (deplasmanlı) pompa Buhar pompası Kriyojenik kapanlı pompa Getter pompası Moleküler pompa Müsaade edilebilir en büyük çalışma basıncı Müsaade edilebilir en küçük çalışma basıncı Kurutma Metan tahliye pompası Vakum pompaları ile ilgili tehlikeler listesi Mekanik tehlikeler Genel tehlikeler Buhar pompaları ile ilgili tehlikeler Tuzaklı kriyojenik pompalar ile ilgili tehlikeler Getter pompaları ile ilgili tehlikeler Moleküler pompalar ile ilgili tehlikeler Elektriksel ilgili tehlikeler Genel tehlikeler Buhar pompaları ile ilgili tehlikeler Getter pompaları ile ilgili tehlikeler Isıl tehlikeler ve Gürültünün sebep olduğu tehlikeler Işınımın (radyasyonun) sebep olduğu tehlikeler Vakum pompaları tarafından işlenen, kullanılan veya atılan madde ve malzemeler tarafından meydana getirilen tehlikeler Genel tehlikeler Buhar pompaları ile ilgili tehlikeler Kapanlı kriyojenik pompalarla ilgili tehlikeler Tasarımda ergonomik prensiplerin ihmalinin meydana getirdiği tehlikeler Enerji beslemesindeki arızalar, parçaların kırılması veya diğer fonksiyonel bozuklukların sebep olduğu tehlikeler Güvenlikle ilgili tedbirlerin veya vasıtaların yokluğu veya yanlış yerleştirilmesinin sebep olduğu tehlikeler 5.9 ve Güvenlik kuralları ve tedbirleri Mekanik güvenlik Genel kurallar Buhar pompaları için ilâve kurallar Kriyojenik kapanlı pompalar için ilâve kurallar Getter pompaları için ilâve kurallar Moleküler pompalar için ilâve kurallar Elektrik ile ilgili güvenlik Genel kurallar Buhar pompaları için ilâve kurallar Getter pompaları için ilâve kurallar... 8

5 5.3 Isıl güvenlik Genel kurallar Buhar pompaları için ilâve kurallar Gürültü Işınım Vakum pompaları tarafından işlenen, kullanılan veya atılan madde ve malzemeler Genel kurallar Buhar pompaları için ilâve kurallar Kriyojenik kapanlı pompalar için ilâve kurallar Makina tasarımında ergonomik kurallar Enerji beslemesindeki arızalar, makina parçalarının kırılması ve diğer fonksiyonel arızalar Genel kurallar Makina parçalarının kırılması Güvenlikle ilgili tedbirler ve vasıtalar Acil durdurma düzenleri İşaretleme, işaretler ve yazılı ikazlar Genel uygulamalar İşaret plâkası İlâve kurallar Vakum pompası sisteminde, vakum sistemi üzerinde işaretlenmesi gereken ilâve bilgiler Kullanma talimatı Genel Nakliye ve depolama Montaj Mamul tanımı Kullanım Bakım Doğrulama Gürültünün ölçülmesi Basınç deneyi Mekanik kararlılık (denge) deneyi Sızdırmazlık deneyi Doğrulamanın yapısı Ek A Etiketler, işaretler ve levhalar Ek ZA (Bilgi Için) Bu standardın, 98/37/EC Direktifinin temel gerekleri ile ilişkisi Ek ZB (Bilgi için) Bu standardın, 2006/42/EC Direktifinin temel gerekleri ile ilişkisi... 21

6

7 Kompresörler ve vakum pompaları - Güvenlik kuralları - Bölüm 2: Vakum pompaları Giriş Bu standard, EN ISO de belirtildiği gibi bir Tip C standarddır. Bahse konu makina ve kapsanan tehlike boyutları, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olaylar bu standardın kapsamında gösterilmiştir. Bu Tip C standardının hükümlerine göre tasarlanan ve imal edilen makinalar için; bu Tip C standardının hükümleri, Tip A veya Tip B standardlarında belirtilenlerden farklı olduğunda, bu Tip C standardı diğer standardların hükümlerinden önceliklidir. 1 Kapsam Bu standard, bütün vakum pompalarını, vakum pompası gruplarını ve vakum pompalama sistemlerini kapsar. Bu standard, vakum pompaları ile ilgili önemli tehlikeleri listeler ve vakum pompalarının öngörülen ömürleri süresince tasarım, yerleştirme, işletme, bakım ve sökülmeleri ile ömürlerinin sonunda elden çıkartılmaları için uygulanabilecek güvenlik kurallarını belirler. Pompa giriş mutlak basıncı 75 kpa (750 mbar) olan açık sistemlerde sürekli çalışmak üzere tasarlanmış pompalar (örneğin, vakum temizleyiciler, vantilatörler) bu standardın kapsamı dışındadır. Özel uygulamalarda kullanılmak üzere öngörülen vakum pompaları, bu uygulamalar ile ilgili özel standardlara da uygun olmalıdır. 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC Adı TS No 1) Adı vb. No (Ingilizce) (Türkçe) Metin iptal edilmiştir. EN 294 Safety of machinery - Safety distances to prevent danger zones being reached by the upper limbs EN 418 Safety of machinery - Emergency stop equipment - Functional aspects EN 563 Temperatures of touchable surfaces - Ergonomics data to establish temperature limit values for hot surfaces EN 953 Safety of machinery - Fires and explosions - Part 1: Explosion prevention TS EN 294 Makinalarda güvenlik - El ve kolların tehlikeli bölgelere erişmesine karşı güvenlik mesafeleri TS EN 418 Makinalarda güvenlik - Acil durumlarda durdurma teçhizatı fonksiyonel özellikler ve tasarım prensipleri TS EN 563 Makinalarda güvenlik - Dokunulabilen yüzeylerin sıcaklığı - Kızgın yüzeylerin sıcaklık sınır değerlerinin tayin edilmesi için ergonomik veriler TS EN 953 Makinalarda güvenlik - Koruyucular - Sabit ve hareketli koruyucular 1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır. 1

8 EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (Ingilizce) (Türkçe) Metin iptal edilmiştir. EN ElectrIcal apparatus for potentially explosive atmospheres - General requirements EN Electro magnetic compatibility - Generic emission - Part 2: Industrial environment EN Electro - magnetic compatibility - Generic immunity - Part 2: Industrial environment EN Safety of machinery - Indication, marking and actuation - Part 1: Requirements for visual, auditory and tactile signal (IEC : 1995) EN Electrical equipment of industrial machines - Part 1: General requirements EN Degrees of protection provided by enclosures TS IEC TS EN TS EN TS EN TS 3033 EN ENV 1070 Safety of machinery - Terminology TS ENV 1070 EN ISO EN ISO 2151, Acoustics Noise test TS EN ISO 2151 code for compressors and vacuum 2151 pumps Engineering method (Grade 2) (ISO 2151:2004) EN ISO :2003 Safety of machinery Basic concepts, general principles for design Part 2: Technical principles (ISO :2003) TS EN ISO Patlayıcı gaz ortamında kullanılan elektrikli cihazlar - Bölüm 0: İrritasyon ve hassasiyet deneyleri Elektromanyetik uyumluluk - Genel yayın standardı - Bölüm 2: Sanayi ortamı Elektromanyetik uyumluluk - Genel bağışıklık standardı - Bölüm 2: Sanayi ortamı Makinalarda güvenlik - Makinaların elektrik donanımı - Bölüm 1: Genel kurallar Mahfazaların koruma dereceleri (IP kodu) Makinalarda güvenlik - Terimler Akustik - Kompresörler ve vakumlu pompalar için gürültü deney kodu - Mühendislik metodu (Derece 2) Makinalarda güvenlik Temel kavramlar, tasarım için genel prensipler Bölüm 2: Teknik prensipler ISO 3266 Eyebolts for lifting purposes TS 1028 Civatalar - Kaldırma amaçlı halka başlı - Metrik vidalı ISO 3529 Vacuum Technology - Vocabulary TS ISO ISO Safety Valves - Part 1: General Requirements ISO 4871 Acoustics - Declaration and verification (EN ISO of noise emission values of machinery 4871) and equipment ISO 7000 ISO/TR (pren ISO ) IEC IEC (EN ) IEC Graphical symbols for use on equipment - Index and synopsis Acoustics - Recommended practice for the design of low - noise machinery and equipment - Part 1: Planning Graphical symbols for use on equipment Safety requirements for electrical equipment for measurement, control and laboratory use - Part 1: General requirements Safety requirements for electrical equipment for measurement, control and laboratory use Part 1: General requirements TS 494 TS TS TS 2714 TS 2418 EN TS 2418 EN Vakum teknolojisi - Lugatçe - Bölüm 1: Genel terimler Emniyet ventilleri - Ağırlıklı (Buhar ve kızgın su sistemlerinde kullanılan) Grafik semboller - Fihristleme ve kısa gösterim çizelgeleri Cihazların üzerinde kullanılan grafik semboller Ölçme, kontrol ve lâboratuvarda kullanılan elektrikli cihazlar Ölçme, kontrol ve laboratuarda kullanılan elektrikli cihazlar için güvenlik özellikleri Bölüm 1-Genel özellikler 2

9 3 Tarifler Bu standardda, aşağıda verilenlere ilâve olarak, ENV 1070 ve ISO 3529 da verilen tarifler geçerlidir. 3.1 Vakum Toplam basıncın, hakim olan atmosferik basınç seviyesinin altında olduğu ortam. Not - Vakum, genellikle, atık gazın mutlak basıncı olarak ölçülür ve Pascal (Pa) veya milibar (mbar) olarak ifade edilir (1 mbar = 100 Pa). 3.2 Vakum pompası Vakum meydana getiren, artıran ve/veya devam ettiren pompa. Not - Bu standardda bundan sonra vakum pompası deyimi yerine sadece pompa ifadesi kullanılacaktır. 3.3 Pompa girişi Pompalanacak gazın pompaya girdiği ağız. 3.4 Pompa çıkışı Pompanın çıkış veya boşaltma ağzı. 3.5 En büyük başlatma basıncı Vakum pompasının çalışmaya başlatılabileceği en büyük giriş basıncı. 3.6 En büyük çıkış basıncı Imalâtçı tarafından belirtilen, vakum pompası çıkışındaki en büyük basınç. 3.7 Vakum pompasının debisi Vakum pompasının girişinden birim zaman aralığında, basınç etkisiyle geçen gaz miktarı. 3.8 Pompalanan madde Vakum pompasına giren, gaz, buhar, sıvı, sis ve sürüklenen katı parçacıklar gibi bütün maddeler. 3.9 Pompa sıvısı Vakum pompasının çalışması için gerekli olan esas sıvı Birincil pompa En büyük çıkış basıncı, ortam basıncına eşit veya ortam basıncından daha büyük olan pompa İkincil pompa En büyük başlatma basıncı veya en büyük çıkış basıncı, atmosfer basıncından düşük veya sadece düşük basınçlarda etkili olan ve birincil pompanın tek başına yapabileceğinden daha düşük basınçlar oluşturmak için birincil pompa ile birleşik halde çalışmak üzere öngörülmüş pompa Pompalama sistemi Sadece vakum meydana getirmek amacıyla, üzerinde yardımcı donanımları bulunan pompa veya pompalar grubu. Yardımcı donanımlar, boru donanımı, vanalar, filtreler, soğutucular, kontrol cihazları ve performans ihtiyaçlarını karşılayacak olan gerekli diğer donanımlardan meydana gelen sistemdir Pozitif yer değiştirmeli (deplasmanlı) pompa Içindeki bir hacmin gaz ile doldurulduğu, bu hacmin giriş ağzı ile bağlantısının kesildiği ve daha sonra bu gazın çıkış ağzına aktarıldığı vakum pompası Buhar pompası Pompalanan maddenin, moleküler çarpışma ve/veya yüksek hızlı buhar akışı nedeniyle sürüklenmesi ve pompa çıkış ağzına yönlendirilmesi yoluyla, gazların pompalandığı vakum pompası (örneğin, buhar difüzyon pompaları ve buhar difüzyon ejektör pompaları). 3

10 3.15 Kriyojenik kapanlı pompa Pompalanan maddenin, çok düşük sıcaklıklara kadar (120 K den daha düşük) soğutulmuş bir yüzeyde yoğunlaştırıldığı veya kriyojenik sıcaklık temin edilmiş geniş yüzeyli gözenekli (poroz) bir madde kullanılarak adsorpsiyon (yüzeysel olarak emme) yoluyla tutulduğu (örneğin; Kriyo pompalar ve Adsorpsiyon pompaları) vakum pompası. Bu standard metninde, Kriyojenik sıcaklık terimi, 120 K den daha düşük sıcaklıklar için kullanılmıştır Getter pompası İçinde, gazların prensip olarak bir getter ile kimyasal olarak birleşmesi suretiyle tutulduğu pompa. Getter, genellikle, macunsu bir kitle (hacimsel getter pompa) veya sublime halinde (sublimasyon pompası) veya katodik saçılmalı karışım halinde (saçılmış iyon pompası) metal veya metal alaşımıdır Moleküler pompa Pompalama işleminin, yüksek hızlı bir rotor tarafından gaz moleküllerine, pompa çıkış ağzına doğru hareket etmelerini sağlayacak bir moment verilmesi suretiyle yapıldığı vakum pompaları (örneğin, moleküler sürükleme pompaları ve turbomoleküler pompalar) Müsaade edilebilir en büyük çalışma basıncı İmalâtçı tarafından belirlenen en büyük işletme basıncı Müsaade edilebilir en küçük çalışma basıncı Imalâtçı tarafından belirlenen en küçük işletme basıncı Kurutma Bir vakum sisteminde, sistem içindeki yüzeylerden istenmeyen maddeleri uzaklaştırmak ve ulaşılabilecek düşük basıncın sağlanmasını hızlandırmak için yapılan ısıtma işlemi Metan tahliye pompası Madenlerden, çöp gömme alanlarından ve metan varlığının tehlikeli olduğu yerlerden, metanın uzaklaştırılması için kullanılan pozitif yer değiştirmeli pompa. 4 Vakum pompaları ile ilgili tehlikeler listesi 4.1 Mekanik tehlikeler Genel tehlikeler Güvenlık kuralı ile ilgili madde no: a) Tahrik kayışları, soğutma vantilâtörleri, kavramalar, miller ve rotorlar gibi hareket eden parçalarla temas sonucu kesilme ve zarar görme b) Levha şeklinde metal parçalar, kıvrılmış borular ve türbin kanatları gibi keskin kenarlar nedeniyle kesilme ve zarar görme ve c) Vakum sisteminin içine parça kaçması d) Pompa veya pompalama sisteminin herhangi bir parçasının içeri çökmesinin sebep olduğu parça fırlaması e) - Vakum pompasının ters yönde dönmesi, - Egzozun atılamaması veya kısıtlanması, - Vakum sistemine gaz girişinde hatalı işlem, - Bileşenlerdeki mekanik arıza, - Vakum altında pompa durdurulduğunda ters yönde dönmesi gibi nedenlerden oluşan aşırı basınç nedeniyle patlamanın sebep olduğu parça fırlaması ve f) Yardımcı donanım ilâve edilmesi veya sökülmesi nedeniyle denge kaybı g) Nakliye esnasında denge kaybı h) Kaldırma imkanlarının olmaması nedeniyle kaldırma esnasında denge kaybı i) Yağ sızdırması sonucu kayma, tökezleme veya düşme

11 4.1.2 Buhar pompaları ile ilgili tehlikeler Bir buhar pompasının atmosferik basınçta, soğutma olmadan, giriş ve çıkış ağzı vanaları kapalı iken çalıştırılmasının sebep olduğu basınç artışı nedeniyle parça fırlaması Tuzaklı kriyojenik pompalar ile ilgili tehlikeler Pompalanan maddenin hapsedildiği yerden sızdırmazlık sistemine kaçması, Yüksek basınçlı soğutucu akışkan soğuk iken, sızdırmazlık sisteminde ısınmasına müsaade edilmesi nedeniyle oluşan aşırı basınç, Soğutucu akışkan tüpü yüksek basınçta iken, aleve maruz kalması sonucu oluşan aşırı basınç, Pompanın imalinde kullanılan malzemelerdeki kriyojenik hatalar, nedeniyle kapanlı kriyojenik bir pompanın patlaması sonucu parçaların fırlaması Getter pompaları ile ilgili tehlikeler Güçlü mıknatısların yerleştirilmesi esnasında parmakların sıkışması Moleküler pompalar ile ilgili tehlikeler a) Hareket eden rotor gövdesinin, turbomoleküler pompadan fırlaması, b) Turbomoleküler pompanın yüksek hızlı rotorunun dağılması sonucu yüksek enerjili parçaların fırlaması, c) Rotorun balansının bozulması veya anî yavaşlaması sonucu, moleküler pompanın dengesini kaybetmesi. 4.2 Elektriksel ilgili tehlikeler Genel tehlikeler Doğrudan veya dolaylı olarak elektrik kontağı, Elektrostatik olay, Elektrikli cihazlar üzerindeki dış etkiler Buhar pompaları ile ilgili tehlikeler Mineral yalıtımlı ısıtıcı elemanların rutubet almasının sebep olduğu yüksek elektrik kaçağı Getter pompaları ile ilgili tehlikeler Bir getter pompanın; Pompanın anahtardan kapanmadan önce, varsa birikmiş enerji boşalımı olmadan elektrik bağlantısının kesilmesi, Aşırı kavurucu sıcaklıklar veya mekanik hasar sonucu yalıtımın zarar görmesi sebebiyle aşırı yüksek gerilimli kontakla beslenmesi. 4.3 Isıl tehlikeler ve a) Sıcak yüzeylerle temas sonucu yanmalar, b) Soğuk yüzeyler, pompalanan soğuk madde veya soğuk soğutucu akışkan ile temas sonucu yanmalar. c) Pompadaki sıcak sıvılar veya yağlayıcılarla temas sonucu haşlanmalar. 4.4 Gürültünün sebep olduğu tehlikeler Yüksek gürültü seviyesi nedeniyle işitme kayıpları Işınımın (radyasyonun) sebep olduğu tehlikeler Getter pompa tarafından üretilen iyonize ışınıma maruz kalmak Vakum pompaları tarafından işlenen, kullanılan veya atılan madde ve malzemeler tarafından meydana getirilen tehlikeler Genel tehlikeler a) Atılan zehirli gazlar veya işlenen buharların yarattığı tehlikeler b) Yağ sızdırmaz bir pompadan atılan yağ sisinin yoğun olarak solunmasından doğan tehlikeler c) Pompanın bakımı sırasında, yağlayıcıların, pompa sıvılarının veya pompalanan maddenin zehirli bozunma / reaksiyon ürünleri ile temastan kaynaklanan tehlikeler

12 d) İşlenen veya atılan alevlenebilir gazlar ve buharların sebep olduğu yangın veya patlama e) İşlenen veya atılan oksitleyicilerin sebep olduğu yangın veya patlama f) Paraferik (havayla temas edince kendiliğinden alev alan) gazların sebep olduğu yangın veya patlama g) Yağlama yağının yüksek sıcaklıklarda bozunması sonucu yangın h) Pompalanan bir gazın ayrışması nedeniyle ortaya çıkan çok yüksek basınç artışı sonucu oluşan tehlike Buhar pompaları ile ilgili tehlikeler Yüksek sıcaklığa maruz kalan pompa sıvılarının zehirli bozunma ürünlerinin solunması veya teması sonucu oluşan tehlikeler Kapanlı kriyojenik pompalarla ilgili tehlikeler Isıtma veya bakım esnasında, kapanlı kriyojenik pompalardan yayılan zehirli maddelerin solunması veya teması sonucu oluşan tehlikeler Tasarımda ergonomik prensiplerin ihmalinin meydana getirdiği tehlikeler a) Personel koruyucu donanımının kullanılmasının ihmal edilmesi. 5.7 b) Kontrol cihazları ve enstürmanların kötü yerleştirilmesi sonucu oluşan insan hataları. 5.7 c) Pompanın, pompalanacak sisteme yanlış bağlantısı sonucu oluşan tehlikeler. 6.3 ve Enerji beslemesindeki arızalar, parçaların kırılması veya diğer fonksiyonel bozuklukların sebep olduğu tehlikeler a) Enerji beslemesindeki arıza, b) Merkezî kontrol sisteminin bozulması veya arızası (beklenmedik zamanda çalışma), c) Bağlantı parçaları hataları. 4.9 Güvenlikle ilgili tedbirlerin veya vasıtaların yokluğu veya yanlış yerleştirilmesinin sebep olduğu tehlikeler 5.9 ve 5.10 a) Pompanın, bir arıza nedeniyle durdurulmasından sonra, kendi düzeni içinde yeniden çalıştırıldığında meydana gelebilecek tehlikeler, b) İşlem sıraların programlanmasındaki hata sonucu oluşan tehlike, c) Bir program yazılımından (software) kaynaklanan hata, d) Bilgisayar bileşenlerindeki bir arızadan kaynaklanan tehlike. 5 Güvenlik kuralları ve tedbirleri Vakum pompaları, bu maddede belirtilen güvenlik kuralları ve koruyucu tedbirleri ile uyumlu olmalıdır. Ayrıca, bunlar bu standarda ilişkin olmayan, önemli tehlikeler hariç olmak üzere ilgili tehlikeler için EN ISO :2003 te belirtilen prensiplere göre tasarlanmalıdır. 5.1 Mekanik güvenlik Genel kurallar a) Hareketli parçalarla temas, EN 953 e uygun mahfazalar kullanılarak önlenmelidir. Bir mahfaza, EN da (EN 294 e bakınız) tanımlanan Deney Parmağı nın, hareketli parçalara temas etmesini engelliyebiliyorsa, yeterli olarak kabul edilmelidir. b) Erişilebilir bütün keskin kenar ve köşeler, yaralanmalardan korunmak için yuvarlatılmalıdır. c) Son mahfaza, sadece vakum sisteminin yerleştirilmesinden sonra yerine konulabiliyorsa, geçici mahfazalar yerleştirilmelidir (örneğin, pompa mekanizmasına pompa girişinden erişilebildiği durumlarda, pompa girişi kapatılmalıdır). d) Vakum altındaki parçalar, donanımın kullanım ömrü boyunca içeri çökmenin engellenmesi için, yeterince dayanıklı olmalıdır. Böyle bir hasar riskinin ortadan kaldırılamadığı durumda, çökme mahfazaları, fırlayan herhangi bir parçayı engelleyecek şekilde olmalıdır. e) Tasarım, pompalanan maddenin döküntülerinin birikmesi nedeniyle tıkanma veya daralmalar tehlike yaratmayacak şekilde yapılmalıdır. Egzoz filtreleri, pompanın, en büyük debide güvenli olarak çalışmasına imkân verecek, yeterli kapasitede olmalıdır. 6

13 Donanımın, filtre elemanının dolması veya tıkanması halinde, pompanın müsaade edilebilen en büyük çalışma basıncını geçmesine neden olması engellenmelidir. Pompanın çıkış ağzı veya pompa sisteminde, kalıntı birikmesinin işlem gereği engellenemediği durumlarda, çıkış basıncı izleme cihazları veya basınç düşürme vanası bulunmalıdır. f) Vakum pompalama sistemleri dengede (kararlı) olacak şekilde tasarlanmalıdır. Denge deneyinin yapılışı, Madde 8.3 te verilmiştir. Donanımın kullanıcısı tarafından ilâve edilebilecek yardımcı donatılar dikkate alınmalıdır. Deney kurallarının yerine getirilemediği durumlarda, sistem güvenliğinin yeterince sağlanması için, gerekli tedbirler alınmalıdır. g) Vakum pompası ve vakum pompa sisteminin, güvenli taşınması için tedbirler alınmalı veya belirtilmelidir. Taşıma için, el tutamakları, halka başlı cıvatalar (mapa), tekerlekler, kulaklar veya bağlantı köşebentleri gibi vasıtalar kullanılabilir. Halka başlı cıvatalar ISO 3266 ya uygun olmalıdır. h) Pompadan yağ sızdırma olasılığını en aza indirecek tedbirler alınmalıdır Buhar pompaları için ilâve kurallar Sistem tasarımı, pompanın giriş ve çıkışı ağzı kapalı iken atmosfer basıncında çalıştırıldığında, herhangi bir tehlike yaratmayacak şekilde olmalıdır Kriyojenik kapanlı pompalar için ilâve kurallar a) Pompalanan maddenin, sızdırmazlığı sağlanmış pompa sistemine boşalması halinde, pompanın patlamasını önlemek için, pompa gövdesine bağlanmış bir basınç emniyet cihazı bulunmalıdır. Basınç emniyet cihazı, ISO deki özelliklere ve ilâve olarak kriyojenik sıcaklıklarda çalışmaya uygun olmalıdır. b) Düşük sıcaklıktaki kırılganlık ve ısıl değişikliğin neden olduğu gerilmelerden kaynaklanan malzeme hatalarından kaçınmak için, pompa imalinde kullanılan bütün malzemeler, kullanımı amaca uygun mekanik özelliklere sahip olmalıdır. c) Basınçlı gaz ihtiva eden bütün depo ve kaplar, bilinen uygun bir standarda göre tasarlanmış ve imal edilmiş olmalıdır. d) Pompanın herhangi bir parçasında, müsaade edilebilen en büyük basıncın üzerinde bir basınca maruz kalmasına sebep olabilecek hatalı bir durum meydana gelebiliyorsa, uygun bir basınç emniyet cihazı bulunmalıdır. e) Soğuk bir pompanın, soğutucu kompresörden bağlantısının kesilmesi basınç tehlikesi yaratabiliyorsa, basınç sistemini emniyetli bir basınç seviyesine kadar düşürebilecek bir imkân sağlanmalı ve emniyetli kullanılması için talimâtlar bulunmalıdır Getter pompaları için ilâve kurallar Bağlantıların kıvrım yerleri uygun şekilde korunmalı, keskin köşe ve kenarlar için uyarı bulunmalıdır Moleküler pompalar için ilâve kurallar a) Rotorun montajı, rotorun pompadan istenmeden çıkmasını engelleyecek şekilde, dayanıklı olmalıdır. b) Pompanın dış zarfı, ayrılıp dağılan rotorun parçalarını tutacak dayanımda olmalıdır. c) Pompanın, rotorun anî kilitlenmesine dayanacak kadar sağlam bir sisteme, emniyetle tahliyesine imkân sağlayacak tedbirler alınmalıdır. 5.2 Elektrik ile ilgili güvenlik Genel kurallar a) Elektrik tesisatı Vakum pompasının elektrik tesisatı, IEC veya EN deki özelliklere uygun olmalıdır. IEC Koruma cihazları ve anahtarlar, hata güvenliği kurallarını yerine getirecek şekilde tasarlanmış ve bağlanmış olmalıdır. 7

14 Arazi şartlarında güç devresinin aşırı akım koruması, vakum pompası gövdesinin dışına yerleştirilebilir. Bu durumda, Kullanma El Kitabında, güç devresinin aşırı akım koruması için, kullanıcının gerekli hazırlıkları yapması gerektiği belirtilmelidir. Vakum pompasında, elektrik beslemesini kesmek için bir cihaz olmadığında, bu cihazın kullanıcı tarafından temin edilmesi gerektiği, Kullanma El Kitabı nda belirtilmelidir. Kablo donanımı; Yeterince güvenli ve korunmuş, Sıcak yüzeylerle temas etmeyecek şekilde, Uygun elektrik yalıtımına sahip olmalıdır. Patlama tehlikesi muhtemel olan ortamlarda tesis edilen vakum pompalarının elektrik donanımları, EN e uygun olmalıdır. b) Elektrostatik olay Kişilere karşı bir tehlike veya etkili bir ateşleme kaynağı oluşması ihtimali varsa, bütün sabit iletken bileşenlerin topraklanması suretiyle elektrostatik yüklerin oluşması engellenmelidir. c) Elektrik donanımı üzerindeki dış etkiler Güvenlik cihazları ve donanımı, aşağıdaki zararlı etkilerin olması halinde, tehlike yaratmayacak şekilde tasarlanmalı ve yapılmalıdır; Kısa devre, Dış darbeler, Besleme gerilimindeki değişimler, Elektromanyetik alanlar (EN ve EN ), Topraklama hataları Buhar pompaları için ilâve kurallar Isıtıcının güvenliği için tasarım, ısıtıcı eleman ile pompa arasında iyi bir ısıl temas sağlayarak, ısıtıcı elemanın yalıtımının azalmasına neden olacak aşırı ısınmayı önleyecek şekilde yapılmalıdır Getter pompaları için ilâve kurallar a) Yüksek gerilimle temasın önlenmesi için, her pompa, normal olarak kolaylıkla erişilebilen iletken parçaların koruyucu topraklamasını sağlayacak tedbirleri içermelidir. Topraklama, yüksek gerilim kablosunun topraklama levhası vasıtasıyla yapılıyorsa, bu levha, en yüksek kaçak akıma göre olmalı ve bağlantı, gerilimli uç bağlantısı yapılmadan sistem topraklanacak, gerilimli uç bağlantısı kesildikten sonra devre dışı kalacak şekilde olmalıdır. b) Pompaya enerji beslemesi için kullanılan bağlantılar, pompanın enerji beslemesinin beyan edilen açık devre geriliminin en büyük gücüne göre tasarlanmış ve seçilmiş olmalıdır. c) 1000 V un üzerinde çalışma gerilimine sahip yüksek gerilim bağlantıları, uluslararası uyarı sembolleri ile işaretlenmiş olmalıdır. Kullanılan etiketler, maruz kalabileceği en yüksek sıcaklığa dayanabilmelidir. d) Pompa ve pompayla birleşik yüksek gerilim bağlantıları ve kablo pabuçlarının maruz kalabileceği en yüksek sıcaklık belirtilmelidir. 5.3 Isıl güvenlik Genel kurallar İşlem ortamının, yüksek veya düşük sıcaklıktaki yağlayıcı veya soğutma sıvısının personele zarar verebileceği durumlarda, sıcaklık izlenmeli ve vakum pompasının sıcaklık sınırlarını aştığında, güvenli bir duruma getirilmelidir. Dış yüzey sıcaklığı 70 C un üzerinde veya -10 C un altında olan ve pompanın normal çalışması esnasında personelin kaza ile dokunabileceği bütün parçalar, mahfaza ile korunmuş, yalıtılmış olmalı ve uygun bir uyarı işareti taşımalıdır (EN 563). Diğer yüksek sıcaklıktaki boru donanımı, Ek A ya uygun şekilde açıkça işaretlenmiş olmalıdır. Değişken sıcaklık sebebiyle hareket etmesi için serbest olması gereken borular ve sıcak boru donanımı, ahşap veya tutuşabilir malzeme ile temas etmemelidir. 8

15 Potansiyel patlama riski taşıyan ortamlarda tesis edilen vakum pompalarının yüzey sıcaklıkları sınırlandırılmış olmalı ve diğer tutuşma kaynaklarından uzak tutulmalıdır (EN ve EN ) Buhar pompaları için ilâve kurallar a) Güvenli bir tahliye için uygun imkânların sağlanması suretiyle sıcak pompa akışkanları ile temas engellenmeli ve pompa ile temin edilen talimâtlar, akışkan pompadan tahliye edilmeden önce müsaade edilen en az soğutma zamanını belirtmelidir. b) Pompada akışkan azalması, soğutma devresi arızası veya elektrik arızaları tehlikeli kazan sıcaklıklarına ulaşılmasına neden olduğunda, uygun bir aşırı ısıl yük devre kesicinin, güvenli olmayan sıcaklıklara ulaşılmadan önce, pompa elektrik devresini kesecek şekilde, tasarlanmalıdır. c) Aşırı sıcaklığın, difüzyon pompa akışkanının tehlikeli bir şekilde azalmasına sebep olabileceği ve sonuçlanabileceği durumlarda, uygun bir ısıl devre kesici bulunmalıdır. 5.4 Gürültü Gürültünün azaltılması için, ISO/TR standardı dikkate alınarak, tasarım prensipleri verilmelidir. Tasarım, koruyucu vasıtalar yerindeyken, belirlenen en yüksek ortam sıcaklığında, tam yükte, sürekli çalışmanın mümkün olabileceği şekilde yapılmalıdır. 5.5 Işınım Istenmeyen ve yansımış ışınımın eş değer doz oranı, iyon pompasının dış yüzeyinden 50 mm uzaklıkta, 5 µsv/h değerini geçmemelidir. 5.6 Vakum pompaları tarafından işlenen, kullanılan veya atılan madde ve malzemeler Vakum pompaları veya pompalama sistemlerinin, pompalanan madde ve/veya pompa akışkanının tehlikeler yaratabileceği işlemlerde kullanılması halinde, tehlikelerle ilgili riskleri ortadan kaldırmak için özel tedbirler gereklidir Genel kurallar a) Sistem içine tehlike yaratacak şekilde hava sızıntısı veya atmosfere zehirli gaz sızıntısı, tasarımla önlenmelidir. Sistem, sızdırmazlık kontrolü için, Madde 8.4 e göre denenmelidir. b) Pompanın içine herhangi bir sıvının veya katı parçacıkların zararlı girişi, uygun kapan veya ayırıcıların takılması suretiyle engellenmelidir. c) Tutuşabilir maddelerin işlenmesi nedeniyle çıkabilecek yangınlar aşağıdaki yollarla engellenmelidir: Malzemenin tasarımı ve seçiminin tutuşturma kaynaklarını azaltacak şekilde olması, Elektrostatik yüklerin meydana gelmesinin, malzeme seçimi ve uygun topraklama ile önlenmesi, Dönen mille temas ettiğinde tutuşabilecek yabancı parçacıkların girişinin engellenmesi. Sızdırmazlık ortamı olarak su kullanılması halinde, su debisinin tehlikeli seviyeye düşmesi durumunda ilk hareket vericiyi durduracak bir debimetre bulunmalıdır. Tutuşabilen gaz kaçaklarından kaçınmak için, pompa sistemi, Madde 8.4 teki uygun gaz sızdırmazlık derecelerinden birine göre denenmelidir. Uygun olduğu takdirde, tutuşabilen bir maddeyi, asal bir gazla seyreltmek için tedbirler alınmalıdır. d) Oksitleyicilerin işlenmesi nedeniyle oluşan yangın ve patlamaların önlenmesi için aşağıdaki tedbirler alınmalıdır: Pompanın ve sisteminin bütün parçalarının montajdan önce, organik madde izlerini yoketmek için temizlenmesi, Pompalama sisteminin imalâtında kullanılan malzemelerin dikkatli seçilmesi, Yağlama, sızdırmazlık veya pompalama akışkanlarının dikkatli seçilmesi, Uygun olduğu takdirde, pompalanan gazın, bilinen bir asal gazla seyreltilmesi için işlemlerin uygulanması. e) Paraferik gazların işlenmesi nedeniyle oluşan yangın ve patlamaların önlenmesi için aşağıdaki tedbirler alınmalıdır: Pompalanan gazın, bilinen bir asal gazla seyreltilmesi için gereken işlemlerin uygulanması, Sisteme hava sızıntısının, tasarım yoluyla ve Madde 8.4 e uygun olarak sızdırmazlık deneyi yoluyla önlenmesi, Paraferik gazların açık ortama sızması, tasarım yoluyla ve Madde 8.4 e uygun olarak sızdırmazlık deneyi yoluyla önlenmesi. 9

16 f) Gazın ayrışması veya bir patlama riski varsa, sistem, sonuçta doğacak basınca dayanacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu dayanım, Madde 8.2 ye uygun, aşırı statik basınç deneyi ile doğrulanmalıdır Buhar pompaları için ilâve kurallar a) Tehlikeli bir pompa akışkanı kullanılırsa (örneğin; cıva) akışkanın egzoz sistemine veya vakum sisteminin diğer parçalarına kaçmasının, uygun kapanlar düzenlenerek önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bakım sırasında alınması gerekli önlemler belirtilmelidir. b) Pompa akışkanının veya sızdırmazlık malzemesinin, aşırı sıcaklık nedeniyle kimyasal ayrışma tehlikesini önlemek için, aşırı sıcaklıkları önleyecek tedbirler alınmalıdır (Madde c). c) Pompa akışkanının oksitlenmesine sebep olan yüksek giriş ve çıkış basınçlarını önleyecek tedbirler alınmalıdır. d) Akışkanlar, uygulamaya, çalışma sıcaklığına ve basıncına uygun olarak seçilmelidir Kriyojenik kapanlı pompalar için ilâve kurallar a) Biriken, pompalanan tutuşabilir akışkanın tutuşma ihtimalinden kaçınmak için, sıcak flâman veya elektrik deşarj cihazlarına, sistem basıncı 10-1 mbar ın altında olmadıkça, akım verilmesi engellenmelidir. b) Pompalanan tehlikeli akışkan ile temasın önlenmesi için, pompa ile beraber sağlanan talimatlarda, egzoz gazlarının güvenli kanal düzeni ile atılması ve pompanın bakımı sırasında kullanılan maddeler ile ilgili gerekli önlemlerin alınması gerektiği uyarısı bulunmalıdır. c) Pompanın tasarım ve kullanılmasında, hidrojen gibi tehlikeli gazların birikmesi ihtimali dikkate alınmalıdır. 5.7 Makina tasarımında ergonomik kurallar Başlatma ve durdurma cihazları kolayca çalıştırılabilir ve EN 418 veya IEC ye uygun olarak, açıkça işaretlenmiş olmalıdır (Ek A). Elle kontrol elemanları ve sürekli kullanılan diğer cihazlar, kolayca erişilebilecek ve aşırı güç kullanmadan idare edilebilecek şekilde düzenlenmiş olmalıdır. Cihazlar, bunlarla ilgili kontrol elemanlarının idare edildiği operatör konumundan kolayca görülebilecek şekilde yerleştirilmiş olmalıdır. Kontrol elemanları ve cihazlar, işlevlerinin operatör tarafından anlaşılabilmesine yardımcı olacak ve böylece operatör hatalarına engel olacak şekilde tasarlanmış ve düzenlenmiş olmalıdır. Vakum pompası, doldurma, temizleme, havalandırma, iyileştirme ve boşaltma esnasında, sıvıların güvenli olarak nakledilmesine imkan verecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir. 5.8 Enerji beslemesindeki arızalar, makina parçalarının kırılması ve diğer fonksiyonel arızalar Genel kurallar a) Şebeke veya yardımcı enerji beslemesinin kesintiye uğraması halinde, pompa veya pompalama sistemi, emniyetli bir duruma getirilmelidir. b) Pompa veya pompalama sisteminin tasarımı, enerji beslemesindeki arıza süresince veya enerji beslemesi tekrar normal hale geldiğinde tehlikeli bir durum oluşturmayacak şekilde olmalıdır. Bu kural bütün sisteme uygulanmalı ve yağlama besleme düzenini, su besleme düzenini, vana konumlarını veya kontrol devresinin tehlike arz edebilecek herhangi bir parçasını kapsamalıdır Makina parçalarının kırılması Vakum pompası ve pompalama sistemlerinin imalâtında kullanılan malzemeler, öngörülen kullanım için, özellikle; dayanım, yorulma olayı, yaşlanma (kırılganlık dahil), korozyon, aşınma, kimyasal reaksiyon, ısı ve elektrostatik etkiler yönünden uygun olmalıdır. Kullanılan malzeme, personelin sağlığı ve güvenliği için tehlikeli olmamalıdır. Kullanılan malzeme, imalâtçı tarafından belirlenen yağlayıcılar ve diğer akışkanlarla ve işlenen maddelerle uyumlu olmalıdır. Yağlama yağları, gres ve pompa akışkanları, karşılaşılabilecek aşırı basınç ve sıcaklıklara dayanabilecek özellikte olmalıdır. 10

17 Sızdırmazlık malzemeleri ve contalar, karşılaşılabilecek aşırı basınç ve sıcaklığa dayanabilecek kapasitede malzemeden yapılmalıdır. 5.9 Güvenlikle ilgili tedbirler ve vasıtalar a) Güvenlik cihazlarının sebep olduğu bir durdurmadan sonra, yeniden çalıştırma, sadece, el ile müdahaleden sonra mümkün olabilmelidir. b) Operatörle arabirim olarak bir klavye kullanıldığında, tehlikeli bir duruma sebep olabilecek yanlış bir komut mümkün olmamalıdır. c) Güvenlik sistemi, yazılımın doğru çalışmasına bağlı olmamalıdır. Donanım bir yazılım hatası durumunda, birlikte çalışma şeklinde veya emniyet cihazları ile güvenli çalışmayı sağlamalıdır. Benzer şekilde, güvenlik, bilgisayar donanımının doğru çalışmasına bağlı olmamalıdır Acil durdurma düzenleri Elle müdahale ihtiyacı olabilecek tehlikeli durumlarda, acil durdurma düzeni bulunmalıdır. Acil durdurma cihazları EN 418 ve EN e (Ek A) uygun olmalıdır. Ancak, yapılan incelemelerde, normal durdurma cihazı, işlevsel olarak acil durdurma kurallarına uygunsa, bu cihaz, acil durdurma cihazı olarak kabul edilebilir ve buna uygun bir şekilde işaretlenmelidir. 6 İşaretleme, işaretler ve yazılı ikazlar 6.1 Genel uygulamalar Işaretleme, işaretler ve yazılı ikazlar, kalıcı olarak tespit edilmeli ve açıkça görülmelidir. 6.2 İşaret plâkası Vakum pompaları, en az aşağıdakileri ihtiva edecek şekilde gözle görülebilir, okunaklı ve kalıcı olarak işaretlenmelidir; Şirketin ismi ve imalâtçının tam adresi ve bulunması durumunda yetkili temsilcisinin tam adresi, İmal yılı, Makinanın sembolü, Mecburi işaretleme 1) Tip veya serilerin sembolleri, Seri numarası, varsa, İmalat yılı, (imalatçının imalat işlemini tamamladığı yıl), Dakikada devir olarak, milin dönme hızı, (min -1 ) (uygunsa). 6.3 İlâve kurallar Aşağıdaki ilâve bilgiler işaretlenmelidir. a) Dönen bir mille tahrik edilen pompalar üzerinde; Dönüş yönü, Yanlışlığa neden olabilecekse, pompa giriş ve çıkış ağzı, Güvenliği etkiliyorsa, en yüksek ve en düşük akışkan seviyeleri, Soğutucu giriş ve çıkış ağızları (uygunsa), Diğer akışkanlar tehlikeye sebep olabilecekse, kullanılacak pompa akışkanı. b) Buhar pompalarının üzerinde: Gerekli pompa akışkanı miktarı, Hava soğutmalı pompalarda, hava akışının yönü veya vantilâtör dönüş yönü, Uygun şekilde, sıcak yüzeyler için uyarı etiketi. c) Kriyojenik kapanlı pompalar üzerinde: Basınç emniyet vanasının yakınında, vananın çalışmasının engellenmemesine dair bir uyarı ve tehlikeli maddeler pompalanıyorsa, emniyet borusuyla dışarı bağlanması hususunda uyarının yer aldığı bir etiket, 1) EEA da pazara sunulması amaçlanan makinalar ve ilgili mamüller için uygulanabilir, Avrupa Direktifi/Direktiflerinde belirtilmiş olan CE işaretlemesi. 11

18 Soğuk bir pompanın bağlantıları çözülmeden veya sistem sökülmeden önce, basınç sisteminin güvenli bir basınca düşürülmesi hususunda bir uyarı etiketi, Operatörün Kullanma El Kitabını okumasını tavsiye eden bir etiket. d) Getter pompaları üzerinde: En yüksek gerilimi (işaret plâkasında), Yüksek gerilim uyarı sembolü, Manyetik alan uyarı sembolü. bulunmalıdır. 6.4 Vakum pompası sisteminde, vakum sistemi üzerinde işaretlenmesi gereken ilâve bilgiler İmalâtçının ticari adı ve tam adresi ve, varsa, yetkili temsilcisi, Makinenin gösterimi, Mecburi işaretleme 2) Serilerin veya tipin sembolleri, Seri numarası, varsa, İmalat yılı, imalat işleminin tamamlandığı yıl, Anma gerilimi, frekansı ve akımı. 7 Kullanma talimatı 7.1 Genel Her vakum pompası, vakum pompası grubu ve vakum pompa sistemi, yazılı talimatlar ile beraber tedarik edilmelidir. Bu talimâtlar, öngörülen kullanım ömrü boyunca, kullanıcıya donanımın güvenli ve etkin şekilde montaj, depolanması, kullanması, bakım ve imha edilmesi ile ilgili gerekli bilgileri sağlamalıdır. 7.2 Nakliye ve depolama Kullanıcı talimatları, donanımın, güvenli şekilde yerinin değiştirilmesi, nakliyesi ve depolanması ile ilgili gerekli bilgileri ve aşağıdaki hususları açıkça belirtmelidir: Kütle, Kaldırma için alınacak önlemler, Taşıma bağlantıları, Depolama süreleri, Depolama şartları. 7.3 Montaj Kullanıcı talimatları, donanımın montajı için aşağıdaki bilgileri de kapsayacak gerekli bütün bilgileri açıkça belirtmelidir: Uygunsa pompanın çalışma konumunda sabitlenmesi için talimatlar, Pompa giriş ve çıkış ağızlarının tanımlanması, Soğutma özelliklerinin belirlenmesi, Pompa monte edilirken ve bakımı yapıldıktan sonra, pompa dönüş yönünün doğruluğunun kontrolü gerektiğine dair bir uyarı ve dönüş yönünün güvenli kontrolü için talimatlar, Pompanın en yüksek güvenli çıkış basıncını belirten bir uyarı ve pompanın çıkışı tıkanmış veya daralmış ise çalıştırılmaması gerektiğine dair bir uyarı, Pompanın en yüksek debisini belirten bir uyarı ve herhangi bir egzoz sistemi ve basınç emniyet vanalarının, en yüksek pompa çıkış basıncının aşılmasına sebep olmadan, bu en yüksek debiyi taşıyabilecek kapasitede olduğundan emin olunmasının gerektiği hususunda bir uyarı, Güvenli bağlama ve sökme talimatları ile beraber, herhangi bir gaz girişine bağlanabilecek en yüksek gaz basıncını belirten bir ifade, Yağ sisi veya tehlikeli maddeler ihtiva ediyorsa, pompa egzozunun güvenli bir boru donanımıyla sağlanması gerektiği ile ilgili bir uyarı, 2) EEA da pazara sunulması amaçlanan makinalar ve ilgili mamüller için uygulanabilir, Avrupa Direktifi/Direktiflerinde belirtilmiş olan CE işaretlemesi. 12

19 Pompanın kullanılması öngörülen, çalışma akışkanlarını belirten bir ifade, Pompanın uygun olmadığı ve güvensiz hale geleceği, özellikle bilinen difüzyon pompası akışkanları için kullanılmaması hususunda bir uyarı, Hava soğutmalı pompalarda, hava giriş ağzının daraltılmaması için bir uyarı ve hava giriş ağzının etrafındaki boşluk veya minimum hava debisi için bir açıklama, Soğutucu akışkanın doğru yükleme basıncı dikkate alınarak, kreyojenik pompaların yerleştirilmesine dair bir ifade ve yüklemede kullanılan bütün düzeneklerin, yeterli kapasitede olması ve bunların doğru yükleme basınçlarının aşılmaması gerektiğine dair bir uyarı. Güvenli yükleme için bütün gerekli talimatlar verilmiş olmalıdır, Getter pompaların montajında, verilen en yüksek beyan gerilimi, en yüksek çalışma akımı ve en yüksek kurutma sıcaklığı için açıklama, Getter pompaların montajında, mıknatısların güvenli nakledilmesi için bir açıklama, Elektrik devrelerinin, soğuk yüzeylerde yoğunlaşma sonucu oluşan su damlalarından korunması gerektiğine dair bir uyarı Donanım, tehlikeli gaz ve buharlarla kullanılmak üzere tasarlanmışsa, güvenli bir işletme için bütün ilâve önlemlerin gerekli olduğuna ve gaz tedarikçisinin güvenlik tavsiyelerinin izlenmesinin önemine dair, açık uyarılar verilmelidir. 7.4 Mamul tanımı Kullanıcı talimatları, donanımı aşağıdaki hususları belirterek tanımlamalıdır: Imalâtçının isim ve adresi, Önemli özellikler (örneğin, sızıntı debisi, işaret plâkası üzerinde görülen bilgiler), Koruyucu cihazlar, Donanımın kullanımı için öngörülen ortam, Kullanım amacı, Metin iptal edilmiştir., Beyan edilen gürültü seviyesi (Madde 8.1). 7.5 Kullanım Kullanıcı talimatları, donanımın güvenli çalıştırılması için gerekli, aşağıdaki bütün bilgileri açıkça belirtmelidir: Kontrol düğmelerinin işlevi ve tarifleri, Acil durdurma işlemi (varsa), Donanımın çalıştırılmama durumu Kullanıcı talimatları, donanımın işletilmesi ve donanımın öngörüldüğü işlemlerden kaynaklanan aşağıdaki tehlikeler de dahil, muhtemel tehlikeler hususunda kullanıcıyı uyarmalıdır. a) Bütün donanım için; Pompalanan gazların ve buharların dışarı atılması ile ilgili uyarılar, İnsan vücudunun vakuma maruz kalacak herhangi bir uzvu için bir uyarı. b) Buhar pompaları için (ilâve); Belirlenen en yüksek giriş ve çıkış basınçları aşıldığında, pompa akışkanının, vakum sisteminin diğer parçalarına kaçması ile ilgili bir uyarı. Talimatlar, birincil pompa ve vana düzeninin uygun olmasını sağlamalıdır. Pompa gövdesi ile birleşik halde bulunan kriyojenik soğutma perdelerinin çalıştırılması için uyarılar ve güvenli nakliye talimatları. c) Kriyojenik kapanlı pompalar (ilave); Soğuk pompanın kompresöründen ayrılmadan veya pompayı sökmeden önce, soğutma sisteminin güvenli bir basınca düşürülmesi için havalandırılması gerektiğine dair bir uyarı ve sistemin nasıl güvenli havalandırılacağına dair talimatlar, Pompanın basınç emniyet vanasının kısılmamasına dair bir uyarı ve tehlikeli maddeler pompalanıyorsa, basınç emniyet vanası çıkışının boru düzeni vasıtasıyla güvenli bir şekilde dışarı verilmesi ile ilgili talimatlar, Pompanın ısıtılması sırasında, pompalanan alevlenebilir cinsten maddeyi ateşleyebilecek herhangi bir cihazın, pompaya bağlanmaması için bir açıklama, 13

20 Kriyojenik sıcaklıklardaki yüzeylerle gövde temasından kaçınılması gerektiği ve bu riskin olduğu durumlarla ilgili açıklama, Tehlikeli gazların birikmesinden doğan ilâve tehlikelerle ilgili bir açıklama. d) Getter pompaları için (ilâve); Pompa gövdesinin koruyucu topraklamasının yapıldığından emin olunması gerektiğine dair bir uyarı, Pompanın güvenli kurutulması ve sıcak yüzeyin işaretlenmesi veya önünün perdelenmesi ile ilgili bir açıklama, Pompanın bütün parçalarının en yüksek kurutma sıcaklığı için bir açıklama (örneğin, ısıtılmaması gereken parçalar), En yüksek kurutma sıcaklığından farklı ise, en yüksek işletme sıcaklığı ayrıca belirtilmelidir. 7.6 Bakım Kullanıcı talimatları, donanımın öngörülen kullanım ömrü içinde, güvenliğinin sürdürülmesi için, aşağıdakiler dahil, gerekli bütün işlemleri açıkça belirtmelidir: Tüketim malzemeleri / yedek parçaların listesi, Metin iptal edilmiştir., Operatörlerin sağlık ve emniyetini etkilediğinde, kullanılacak yedek parçaların özellikleri, Tüketim malzemeleri / yedek parçaların nasıl takılacağı, Tavsiye edilen bakım aralıkları, Güvenli çalışmalarının sağlanması gerekli olduğunda, güvenlik cihazlarının bakım ve muayeneleri ile ilgili talimatlar, Uygulanabilirse, pompanın sızdırmazlığının nasıl doğrulanacağı Kullanıcı talimatları, donanımın bakımı ile ilgili muhtemel tehlikeler ve aşağıdaki hususlarda uyarıda bulunmalıdır: a) Bütün donanımlar için; Donanımların beraberinde bulunan talimatlar, pompada kalabilecek tehlikeli maddelere karşı gerekli tedbirlerin alınması gerektiği hususunda uyarıda bulunmalıdır, Pompada kalan zararlı maddelerin pompa akışkanında veya pompa yağlayıcılarında kesintiye sebep olma ihtimaline karşı bir uyarı, Kullanılmış yağlayıcıların ve diğer atık maddelerin güvenli taşınması ve elden çıkartılması için verilmesi gerekli talimatlar, Pompa akışkanlarının güvenli taşınması, kullanılması ve elden çıkartılması için gerekli bütün bilgiler, Filtrelerin güvenli bakımı için gerekli talimatlar, filtre elemanlarının değiştirilmesi ve elden çıkartılması sırasında, pompalanan madde için alınması gerekli tedbirler ile ilgili bir uyarı. Filtrenin, öngörülen kullanım amacına uygun olması gerektiğine dair bir açıklama. b) Buhar pompaları için (ilâve): Pompanın temizlenmesi için talimatlar ve kullanılacak çözücüler ve varsa kullanılmasından kaçınılacak tipleri ile ilgili açıklama, Pompa akışkanı seviyesinin kontrolü için talimatlar, Pompa akışkanının güvenli boşaltılması için talimatlar ve boşaltmadan önce müsaade edilecek en az soğutma süresi için bir uyarı. 8 Doğrulama 8.1 Gürültünün ölçülmesi Gürültü emisyon değerlerinin doğrulanması, yapılmalıdır. ISO 4871 de belirtilen iki haneli beyana göre Ölçülen gürültü emisyon değerleri EN ya göre belirlenmelidir. 8.2 Basınç deneyi Muhtemel patlayıcı madde veya pompalanan maddenin ayrışması sonucu hızlı basınç artışı olan maddeler ihtivâ etmesi öngörülen bir vakum pompasının veya pompalama sisteminin herhangi bir parçasının, tasarım sırasında 11 bar lık bir mutlak basınca dayanabileceği ispat edilmiş olmalıdır. 14